Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo án - Bài giảng Trung học phổ thông Giáo án dạy thêm ngữ văn lớp 11...

Tài liệu Giáo án dạy thêm ngữ văn lớp 11

.DOC
146
1252
60

Mô tả:

Tuần 1: Ngày dạy: Tiết 1,2: Văn Luyện đọc hiểu: VÀO PHỦ CHÚA TRỊNH ( Trích Thượng kinh kí sự - Lê Hữu Trác) 1, Mục tiêu bài học: a, Về kiến thức: HiÓu ®îc gi¸ trÞ hiÖn thùc s©u s¾c cña t¸c phÈm, còng nh th¸i ®é tríc hiÖn thùc vµ ngßi bót kÝ sù ch©n thùc, s¾c s¶o cña Lª H÷u Tr¸c qua ®o¹n trÝch miªu t¶ cuéc sèng vµ cung c¸ch sinh ho¹t n¬i phñ Chóa TrÞnh. b, Về kỹ năng: BiÕt c¸ch ®äc hiÓu mét t¸c phÈm v¨n häc thuéc thÓ kÝ. c, Về thái độ: BiÕt tr©n träng con ngêi võa cã tµi n¨ng võa cã nh©n c¸ch nh Lª H÷u Tr¸c. 2, Chuẩn bị của giáo viên và học sinh: a, Chuẩn bị của giáo viên: - Sgk, giáo án, thiết kế, sgv - Các tài liệu tham khảo khác. - KÕt hîp ®äc v¨n b¶n, ph¸t vÊn, th¶o luËn nhãm víi c¸c c©u hái khã b,Chuẩn bị của học sinh: Sgk, vở soạn, vở ghi. 3, Tiến trình bài dạy: a, Kiểm tra bài cũ: không * Lêi vµo bµi : LHT kh«ng chØ lµ mét thÇy thuèc næi tiÕng mµ cßn ®îc xem lµ mét t¸c gi¶ cã nh÷ng ®ãng gãp kh«ng nhá cho sù ph¸t triÓn cña thÓ lo¹i kÝ sù cña v¨n häc níc nhµ. ¤ng ®· ghi chÐp mét c¸ch trung thùc vµ s¾c s¶o hiÖn thùc cuéc sèng trong phñ chóa TrÞnh qua Thîng kinh kÝ sù (KÝ sù lªn kinh). §Ó hiÓu râ tµi n¨ng, nh©n c¸ch cña LHT còng nh hiÖn thùc x· héi VN thÕ kØ XIX, chóng ta sÏ t×m hiÓu ®o¹n trÝch Vµo phñ chóa TrÞnh (TrÝch Thîng kinh kÝ sù). b, Dạy nội dung bài mới: Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung cÇn ®¹t GV gäi HS nh¾c l¹i nh÷ng nÐt I. T×m hiÓu chung chÝnh vÒ t¸c gi¶ Lª H÷u Tr¸c? 1. T¸c gi¶ Hs: tr×nh bµy - Cuéc ®êi, con ngêi : mét danh y ®Çy t©m huyÕt. - Sù nghiÖp s¸ng t¸c : lµ mét nhµ v¨n, nhµ th¬ cã nh÷ng ®ãng gãp kh«ng nhá cho v¨n häc níc nhµ. 2. T¸c phÈm - XuÊt xø, hoµn c¶nh s¸ng t¸c : hoµn thµnh n¨m 1783, xÕp cuèi bé H¶i Thîng y t«ng t©m lÜnh - ThÓ kÝ : ghi chÐp sù viÖc, c©u chuyÖn cã thËt. - Gi¸ trÞ néi dung : + T¶ quang c¶nh kinh ®«, ph¬i bÇy cuéc sèng xa hoa n¬i phñ chóa. + Th¸i ®é coi thêng danh lîi cña t¸c gi¶. Gv: H·y x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña ®o¹n trÝch trong t¸c phÈm? 3. §o¹n trÝch §o¹n trÝch nãi vÒ viÖc Lª H÷u Tr¸c lªn tíi kinh ®« Hs: tr×nh bµy ®îc dÉn vµo phñ chóa ®Ó b¾t m¹ch, kª ®¬n cho thÕ 1 tö T. C¸n. II. §äc- hiÓu v¨n b¶n 1. Phñ chó TrÞnh vµ th¸i ®é cña t¸c gi¶ a.Quang c¶nh trong phñ chóa b. Cung c¸ch sinh ho¹t trong phñ chóa 2. Con ngêi Lª H÷u Tr¸c Gv: ph©n tÝch gi¸ trÞ hiÖn thùc cña ®o¹n trÝch? Gv: híng dÉn hs lËp dµn ý Hs: lËp dµn ý * Dµn ý : a, Më bµi : - Giíi thiÖu t¸c gi¶ Lª H÷u Tr¸c - Kh¸i qu¸t néi dung t¸c phÈm, ®o¹n trÝch Vµo phñ chóa TrÞnh - Gi¸ trÞ hiÖn thùc cña ®o¹n trÝch b, Th©n bµi : - Kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm cña thÓ kÝ : ghi chÐp sù viÖc vµ con ngêi cã thùc - §o¹n trÝch Vµo phñ chóa TrÞnh ghi l¹i mét c¸ch ch©n thùc cô thÓ vµ sinh ®éng quang c¶nh vµ c¸ch sinh ho¹t trong phñ Chóa; ®ång thêi thÓ hiÖn th¸i ®é vµ con ngêi t¸c gi¶ Lª H÷u Tr¸c - Quang c¶nh trong phñ Chóa ®îc t¸c gi¶ vÏ l¹i cô thÓ, ch©n thùc, sinh ®éng tõ ngoµi vµo trong Con ®êng vµo phñ : + NhiÒu lÇn cöa (nh÷ng d·y hµnh lang quanh co nèi nhau liªn tiÕp), mçi cöa ®Òu cã vÖ sÜ canh g¸c, ai muèn ra vµo ph¶i cã thÎ. + Trong khu«n viªn phñ chóa : cã ®iÕm HËu m· qu©n tóc trùc (®Ó chóa sai ph¸i ®i truyÒn lÖnh). + Vên hoa trong phñ chóa : c©y cèi um tïm, chim kªu rÝu rÝt, danh hoa ®ua th¾m. Bªn trong phñ :cã nh÷ng nhµ §¹i ®êng, QuyÓn bång, G¸c tÝa víi nh÷ng ®å ®¹c nh©n gian cha tõng thÊy. §Õn néi cung cña thÕ tö : qua n¨m s¸u lÇn cöa, cã sËp thÕp vµng, ghÕ rång s¬n son thÕp vµng,... → Quang c¶nh phñ chóa : cùc k× tr¸ng lÖ, léng lÉy, kh«ng ®©u s¸nh b»ng - Cung c¸ch sinh ho¹t trong phñ chóa : Chóa TrÞnh : + Lu«n cã phi tÇn chÇu chùc xung quanh. + TG kh«ng ®îc nh×n thÊy mÆt chóa mµ chØ lµm theo mÖnh lÖnh chóa do quan ch¸nh ®êng truyÒn ®¹t l¹i; xem bÖnh xong còng kh«ng ®îc phÐp trao ®æi víi chóa mµ chØ ®îc viÕt tê kh¶i d©ng lªn + Néi cung trang nghiªm ®Õn møc TG ph¶i nÝn thë ®øng chê ë xa, khóm nóm ®Õn tríc sËp xem m¹ch. - ThÕ tö bÞ bÖnh : + Cã ®Õn bÈy t¸m thÇy thuèc phôc dÞch. + ThÕ tö chØ lµ ®øa bÐ n¨m s¸u tuæi nhng khi vµo xem bÖnh, TG-mét cô giµ-ph¶i quú l¹y bèn l¹y, 2 xem m¹ch xong l¹i l¹y bèn l¹y trø¬c khi lui. + Muèn xem th©n m×nh cña thÕ tö ph¶i ®îc mét viªn quan néi thÇn ®Õn xin phÐp thÕ tö ®îc cëi ¸o cho thÕ tö. → Cuéc sèng n¬i ®©y : xa hoa cùc ®iÓm vµ thÓ hiÖn sù léng quyÒn cña nhµ chóa; quyÒn uy tèi thîng cña TrÞnh S©m; cuéc sèng thiÕu sinh khÝ Gv: cñng cè bµi häc. ______________________________ Tuần 1: Ngày dạy: Tiết 2: Văn Luyện đọc hiểu: VÀO PHỦ CHÚA TRỊNH ( Trích Thượng kinh kí sự - Lê Hữu Trác) * Tiến trình bài dạy: - Ổn định lớp: - Kiểm tra bài cũ: không - Đặt vđ vào bài mới: Vào phủ chúa Trịnh với ngòi bút ghi chép chi tiết, chân thực, tác giả Lê Hữu Trác đã dựng lên quang cảnh , cách sinh hoạt nơi phủ chúa cực kì giàu sang xa hoa quyền quý và đồng thời bộc lộ thái độ không đồng tình coi thường danh lợi của tác giả. - Dạy nội dung bài mới: Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung cÇn ®¹t I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ 2. T¸c phÈm 3. §o¹n trÝch II. §äc- hiÓu v¨n b¶n 1. Phñ chó TrÞnh vµ th¸i ®é cña t¸c gi¶ a.Quang c¶nh trong phñ chóa b. Cung c¸ch sinh ho¹t trong phñ chóa 2. Con ngêi Lª H÷u Tr¸c Gv: ph©n tÝch gi¸ trÞ hiÖn thùc cña ®o¹n trÝch? Gv: híng dÉn hs lËp dµn ý Hs: lËp dµn ý * Dµn ý : a, Më bµi : b, Th©n bµi : - Kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm cña thÓ kÝ : ghi chÐp sù viÖc vµ con ngêi cã thùc - §o¹n trÝch Vµo phñ chóa TrÞnh ghi l¹i mét c¸ch ch©n thùc cô thÓ vµ sinh ®éng quang c¶nh vµ c¸ch sinh ho¹t trong phñ Chóa; ®ång thêi thÓ hiÖn th¸i ®é vµ con ngêi t¸c gi¶ Lª H÷u Tr¸c - Quang c¶nh trong phñ Chóa ®îc t¸c gi¶ vÏ l¹i cô thÓ, ch©n thùc, sinh ®éng tõ ngoµi vµo trong - Cung c¸ch sinh ho¹t trong phñ chóa : 3 Gv: yªu cÇu hs viÕt mét ®o¹n phÇn th©n bµi Hs: viÕt t¹i líp Gv: gîi ý hs viÕt luËn ®iÓm 1, hs ®äc, gv nhËn xÐt. Chóa TrÞnh : → Th¸i ®é cña t¸c gi¶ : kh«ng ®ång t×nh víi cuéc sèng qu¸ v¬ng gi¶, sung síng, xa hoa kh¸c h¼n víi bªn ngoµi cña phñ chóa; th¸i ®é ch©m biÕm lªn ¸n kÝn ®¸o cuéc sèng vµ c¸ch sinh ho¹t Êy (lµm bµi th¬ ch©m biÕm kÝn ®¸o); kh«ng hÒ tá ra run sî tríc uy quyÒn cña Chóa TrÞnh S©m tríc vµ sau khi kª ®¬n ch÷a bÖnh cho thÕ tö → Quan s¸t tØ mØ, ghi chÐp trung thùc. T¶ c¶nh sinh ®éng. KÓ diÔn biÕn sù viÖc khÐo lÐo, l«i cuèn sù chó ý cña ngêi ®äc. Giäng ®iÖu mØa mai, ch©m biÕm, hµi híc ( Chi tiÕt thÕ tö cêi khen «ng nµy l¹y khÐo lµ mét chi tiÕt ®¾t gi¸ gãp phÇn lµm râ gi¸ trÞ hiÖn thùc cña ®o¹n trÝch) - Con ngêi Lª H÷u Tr¸c +TG lµ mét thÇy thuèc giái, cã kiÕn thøc s©u réng vµ rÊt nhiÒu kinh nghiÖm chuyªn m«n. +¤ng cßn lµ mét ngêi thÇy thuèc cã l¬ng t©m vµ ®øc®é ( Xem m¹ch, chÈn ®o¸n bÖnh kh¸c c¸c l¬ng y kh¸c, kª thuèc : dïng thuèc bæ t× vµ thËn; c¸ch lËp luËn chÝnh x¸c, s¾c s¶o; lóc ®Çu ®Þnh dïng ph¬ng thuèc hßa ho·n nhng sau nghÜ : cha «ng m×nh ®êi ®êi chÞu ¬n níc, ta ph¶i dèc hÕt lßng thµnh ®Ó nèi tiÕp c¸i lßng trung cña cha «ng m×nh míi ®îc) + ¤ng cã nh÷ng phÈm chÊt ®¸ng quý kh¸c : coi thêng lîi danh, quyÒn quý, yªu thÝch tù do vµ lèi sèng thanh ®¹m gi¶n dÞ n¬i quª nhµ ( Th¸i ®é cña «ng tríc vµ sau khi ch÷a bÖnh chøng tá ®iÒu ®ã + Khiêm nhường : trong cách trả lời người thầy thuốc khác : tôi là kẻ ở nơi quê mùa, làm sao biết được các vị ở nơi triều đình đông đúc như thế này? ( tự hào về cách sống thanh bạch, giản dị của mình ở nơi quê mùa) c, Kết bài - Đánh giá khái quát lại vấn đề - Nêu suy nghĩ của bản thân về giá trị của đoạn trích - Liên hệ bản thân, bài học rút ra cho bản thân. Viết một đoạn trong phần thân bài Trước hết tác giả đã vẽ lại một cách cụ thể mà chi tiết, chân thực về quang cảnh trong phủ Chúa Trịnh Sâm trên đường từ quê hương Hà Tĩnh ra Thăng Long chữa bệnh cho thế tử Trịnh Cán. Con đường vào phủ Chúa qua nhiều lần cửa, có rất nhiều vệ sĩ canh cửa uy nghiêm, người đi lại như mắc cửi. Nhưng không phải ai cũng vào được phủ 4 chúa bởi vì phải có thẻ mới vào được. Lê Hữu Trác cứ khách quan tả kể điềm nhiên mà ẩn chứa bao điều. Vào sâu bên trong khung cảnh thật khác hẳn bên ngoài . Phủ Chúa mà trông giống như một tiểu hoàng cung : danh hoa đua thắm, gió đưa thoang thoảng mùi hương, chim kêu ríu rít. Thật ngỡ ngàng làm sao khi trước mắt tác giả không phải là cảnh thường nữa mà là cảnh đào tiên, chốn bồng lai tiên cảnh! Như vậy, qua các chi tiết miêu tả tỉ mỉ, bằng tài quan sát tinh tế, trước mắt ta là cảnh của chốn thần tiên, quá lộng lẫy, xa hoa, giàu có tột bậc nhưng cũng quá thâm nghiêm nơi phủ Chúa. Thấp thoáng đằng sau là thái độ châm biếm mỉa mai, không đồng tình với quang cảnh qua xa hoa ấy. c. Củng cố, luyện tập - Củng cố: Gv yêu cầu hs nhắc lại nội dung bài học. - Luyện tập: Viết 2 luận điểm trong phần thân bài d. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà: - Bài cũ: Giá trị hiện thực của đoạn trích; Biết viết luận điểm làm sáng tỏ. - Bài mới: Luyện đọc hiểu Tự tình II. _______________________ Tuần 2: Ngày dạy Tiết 3: Văn: Luyện đọc hiểu: TỰ TÌNH II - Hồ Xuân Hương - 1, Môc tiªu bµi häc a, VÒ kiÕn thøc: - C¶m nhËn ®îc t©m tr¹ng võa buån tñi , võa phÉn uÊt tríc t×nh c¶nh Ðo le vµ kh¸t väng sèng, kh¸t väng h¹nh phóc cña Hå Xu©n H¬ng. - ThÊy ®îc tµi n¨ng nghÖ thuËt th¬ N«m cña Hå Xu©n H¬ng: Th¬ §êng luËt viÕt b»ng tiÕng ViÖt, c¸ch dïng tõ ng÷, h×nh ¶nh gi¶n dÞ, ®Çy søc biÓu c¶m, t¸o b¹o vµ tinh tÕ. b, Về kỹ năng: Đọc hiÓu v¨n b¶n theo ®Æc trng thÓ lo¹i c, Về th¸i độ: Yªu v¨n häc , thÝch häc v¨n; tr©n träng, c¶m th«ng nçi lßng cña ngêi phô n÷ 2, Chuẩn bị của giáo viên và h ọc sinh: 5 a, Chuẩn bị của giáo viên: - Sgk, giáo án, thiết kế, sgv - Các tài liệu tham khảo khác. - Phương ph¸p: thuyÕt gi¶ng, ph¸t vÊn…§äc s¸ng t¹o, tr¶ lêi c©u hái, th¶o luËn, gîi t×m. b,Chuẩn bị của học sinh: Sgk, vở soạn, vở ghi. Các tài liÖu tham kh¶o kh¸c 3, Tiến trình bài dạy: a, Kiểm tra bài cũ: không * ĐÆt v® vµo bµi míi: Nãi ®Õn Xu©n H¬ng chóng ta nghÜ ngay tíi mét “bµ chóa th¬ N«m” víi nhiÒu t©m sù trong cuéc ®êi . Bµ ®Ó l¹i nhiÒu bµi th¬ xuÊt s¾c cho nÒn v¨n häc trung ®¹i ViÖt Nam trong ®ã cã bµi th¬ “Tù t×nh II” b, Dạy nội dung bài mới: Ho¹t ®éng cña GV - HS HS ®äc phÇn TD Gv: H·y nh¾c l¹i nh÷ng nÐt chÝnh vÒ Hå Xu©n H¬ng? Hs: tr×nh bµy Gv yªu cÇu hs ®äc l¹i bµi th¬ Hs: tr×nh bµy Gv: nh¾c l¹i nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt bµi th¬? Hs: nh¾c l¹i Néi dung cÇn ®¹t A.Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm 1. T¸c gi¶ - TiÓu sö : Quª lµng Quúnh §«i - Quúnh LưuNghÖ An. - Cuéc ®êi, con ngêi : + Bµ ®i nhiÒu n¬i, th©n thiÕt víi nhiÒu danh sÜ, cã nh÷ng ngưêi næi tiÕng như ND. + Cuéc ®êi, t×nh duyªn cña bµ cã nhiÒu Ðo le, ngang tr¸i. - Sù nghiÖp : §ưîc mÖnh danh lµ bµ chóa th¬ N«m. 2. T¸c phÈm N»m trong chïm th¬ TT gåm ba bµi cña HXH. B, Néi dung, nghÖ thuËt bµi th¬ 1. Néi dung Nçi ®au thÇm kÝn, nÆng nÒ cña HXH víi sè phËn vµ kh¸t khao cuéc sèng h¹nh phóc trän vÑn. 2. NghÖ thuËt Miªu t¶ c¸c biÓu hiÖn s©u s¾c, phong phó, tinh tÕ cña t©m tr¹ng qua : + Sö dông tõ ng÷ gi¶n dÞ mµ ®Æc s¾c(tr¬, xiªn ngang, ®©m to¹c,...) + H×nh ¶nh giµu søc gîi c¶m (tr¨ng khuyÕt cha trßn, rªu xiªn ngang, ®¸ ®©m to¹c,..). * §Ò 1 : LËp dµn ý cho ®Ò bµi sau : Tµi n¨ng sö dông ng«n ng÷ d©n téc cña Hå Xu©n H¬ng qua mét bµi th¬ Tù t×nh II Dµn ý 6 a, Më bµi : - Giíi thiÖu t¸c gi¶ Hå Xu©n H¬ng trong ®ã nhÊn m¹nh ý bµ chóa th¬ N«m Gv: ra ®Ò cho hs, hs lËp dµn ý t¹i líp - Tiªu biÓu cho tµi n¨ng sö dông ng«n ng÷ d©n téc lµ bµi th¬ Tù t×nh II, néi dung bµi th¬, nhÊn m¹nh nghÖ thuËt bµi th¬ - TrÝch dÉn bµi th¬ Gv bæ sung b, Th©n bµi Ph©n tÝch bµi th¬ ®Ó thÊy tµi n¨ng sö dông ng«n ng÷ d©n téc ®îc biÓu hiÖn qua mét sè khÝa c¹nh sau : - Th¬ §êng luËt viÕt b»ng tiÕng ViÖt - Sö dông c¸c tõ ng÷ thuÇn ViÖt tµi t×nh : tr¬, xiªn ngang, ®©m to¹c; tõ ng÷ giµu c¶m xóc, biÓu c¶m, tõ ®a nghÜa, tõ l¸y : v¨ng v¼ng, chÐn rîu h¬ng ®a, xÕ, cha trßn, xu©n - H×nh ¶nh gi¶n dÞ mµ tinh tÕ, giµu søc biÓu c¶m, t¸o b¹o - Sö dông c¸c biÖn ph¸p ®¶o trËt tù có ph¸p (c©u 2, 5,6) ( Trong qu¸ tr×nh ph©n ttÝch, hs liªn hÖ c¸ch sö dông tõ ng÷ trong bµi Tù t×nh I : bom, cèc, om, mâm mßm, tom) c, KÕt bµi - Tãm lîc néi dung ®· tr×nh bµy - §¸nh gi¸, nhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt sö dông tõ ng÷ thuÇn ViÖt tµi t×nh * §Ò 2 T©m sù cña Hå Xu©n H¬ng trong bµi Tù t×nh II a, Më bµi - Giíi thiÖu t¸c gi¶, bµi th¬ Tù t×nh II - Néi dung bµi th¬ : t©m sù cña nhµ th¬ võa ®au buån, phÉn uÊt, g¾ng gîng v¬n lªn nhng vÉn r¬i vµo bi kÞch. Kh¸t väng sèng, h¹nh phóc løa ®«i ®îc thÓ hiÖn qua tµi n¨ng th¬ N«m cña Hå Xu©n H¬ng - TrÝch dÉn bµi th¬ b, Th©n bµi Ph©n tÝch bµi th¬ tõ nghÖ thuËt tíi néi dung cña bµi th¬ ®Ó thÊy t©m sù cña Hå Xu©n H¬ng theo kÕt cÊu ®Ò, thùc, luËn, kÕt - Hai c©u ®Ò : Nçi buån khæ cña nvtt trong hoµn c¶nh ®ªm khuya vÒ ®êng duyªn phËn. Thêi gian tr«i qua, ngåi ®èi diÖn víi thêi gian cµng ngËm 7 ngïi, xãt xa, cay ®¾ng cho nhan s¾c cña m×nh; t¶ c¶nh ®Ó nãi t×nh; biÖn ph¸p ®¶o ng÷ c©u 2, ®èi lËp c¸i hång nhan víi níc non - Hai c©u thùc : mîn rîu gi¶i sÇu nhng tØnh ra cµng chua ch¸t, ®au khæ; vÇng tr¨ng cha trßn còng ®ång nghÜa víi hp cña nvtt cha trän vÑn - Hai c©u luËn : H×nh tîng thiªn nhiªn m¹nh mÏ, chuyÓn ®éng hay lµ søc ph¶n kh¸ng m¹nh mÏ, bíng bØnh cña nvtt kh«ng chÞu chÊp nhËn hßan c¶nh; hai c©u th¬ cho thÊy kh¸t väng sèng, kh¸t väng hp løa ®«i, c¸ tÝnh m¹nh mÏ cña HXH. - Hai c©u kÕt : cè g¾ng v¬n lªn giµnh lÊy hp nhng cuèi cïng vÉn r¬i vµo bi kÞch t×nh duyªn. NghÖ thuËt t¨ng tiÕn, biÖn ph¸p Èn dô cµng ®Èy nçi ®au cña nvtt lªn cao h¬n. c, KÕt bµi - Kh¸i qu¸t l¹i vÊn ®Ò hoÆc tr×nh bµy nh÷ng suy nghÜ cña b¶n th©n vÒ t©m sù cña nhµ th¬ - Liªn hÖ bµi Tù t×nh I - H×nh ¶nh Thóy KiÒu, TiÓu Thanh vµ sè phËn c¶u ngêi phô n÷ trong xhpk c, Cñng cè vµ luyÖn tËp: - Cñng cè: N¾m ®îc t¸c gi¶, néi dung bµi th¬ vµ t©m tr¹ng cña thi sÜ. - LuyÖn tËp: ViÕt phÇn më bµi hoÆc ®o¹n v¨n phÇn th©n bµi d, Híng dÉn häc sinh tù häc ë nhµ: - Bµi cò: C¶m nhËn ®îc t©m tr¹ng võa buån tñi, võa phÉn uÊt tríc duyªn phËn Ðo le vµ kh¸t väng sèng h¹nh phóc cña Hå Xu©n H¬ng. ThÊy ®îc tµi n¨ng th¬ N«m víi c¸ch dïng tõ ®éc ®¸o, t¸o b¹o cña n÷ sÜ Hå Xu©n H¬ng. - Bµi míi: T×m hiÓu : C©u c¸ mïa thu _________________________ TuÇn 2: Ngµy d¹y: TiÕt 4: V¨n: LuyÖn ®äc hiÓu: C©u c¸ mïa thu (Thu ®iÕu – NguyÔn KhuyÕn) 1, Môc tiªu bµi häc a, VÒ kiÕn thøc: - C¶m nhËn ®îc vÎ ®Ñp cña c¶nh thu ®iÓn h×nh trong mïa thu lµng c¶nh ViÖt Nam vïng §BBB - VÎ ®Ñp t©m hån thi nh©n: TÊm lßng yªu thiªn nhiªn, quª h¬ng ®Êt níc, t©m tr¹ng thêi thÕ. 8 - ThÊy ®îc tµi n¨ng th¬ N«m NguyÔn KhuyÕn víi bót ph¸p nghÖ thuËt t¶ c¶nh, t¶ t×nh, nghÖ thuËt gieo vÇn, sö dông tõ ng÷. b, VÒ kÜ n¨ng: §äc hiÓu v¨n b¶n theo ®Æc trng thÓ lo¹i c, VÒ th¸i ®é: Båi ®¾p lßng yªu quª h¬ng ®Êt níc, yªu c¶nh ®Ñp quª h¬ng. 2, ChuÈn bÞ cña gv vµ hs a, ChuÈn bÞ cña gv: - SGK, SGV Ng÷ v¨n 11 - Tµi liÖu tham kh¶o - Khi t×m hiÓu bµi th¬, cÇn liªn hÖ so s¸nh víi VÞnh mïa thu, Uèng rîu mïa thu cña NK. - T×m hiÓu bµi th¬ theo néi dung c¶m xóc : C¶nh thu, t×nh thu. b,Chuẩn bị của học sinh: Sgk, vở soạn, vở ghi. Các tài liÖu tham kh¶o kh¸c 3, TiÕn tr×nh bµi häc a, Kiểm tra bài cũ: kh«ng * Lêi vµo bµi : Mïa thu lµ ®Ò tµi bÊt tËn cña thi ca vµ nghÖ thuËt. Ai yªu héi ho¹ ch¾c khã cã thÓ kh«ng biÕt mét Mïa thu vµng bÊt tö cña Lª Vi tan. Cßn ai yªu th¬ ca, nÕu ®· tõng ®äc qua mét lÇn còng khã cã thÓ quªn ®îc Thu cña B« ®¬ le, TiÕng thu cña Lu Träng L vµ Chïm th¬ thu cña NguyÔn KhuyÕn, trong ®ã cã bµi C©u c¸ mïa thu. b, Bµi míi Ho¹t ®éng cña GV + HS Yªu cÇu cÇn ®¹t I. T×m hiÓu chung GV : Em h·y nªu nh÷ng nÐt chÝnh 1. T¸c gi¶ vÒ t¸c gi¶ NK? * Cuéc ®êi - Cuéc ®êi lµm quan h¬n 10 n¨m kh«ng mµng danh lîi, kh«ng hîp t¸c víi kÎ thï sau ®ã vÒ ë Èn Hs: tr×nh bµy t¹i quª nhµ - NK lµ ngêi cã tµi n¨ng , cèt c¸ch thanh cao, cã tÊm lßng yªu níc th¬ng d©n s©u s¾c. * Sù nghiÖp: + §Ó l¹i khèi lîng lín c¸c t¸c phÈm víi ND phong phó. + §Æc s¾c nhÊt lµ m¶ng th¬ N«m. 2. T¸c phÈm N»m trong chïm ba bµi th¬ thu. II. Néi dung, nghÖ thuËt bµi th¬ 1 §Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt - VÇn eo -> DiÔn t¶ mét kh«ng gian v¾ng lÆng, thu nhá dÇn, phï hîp víi t©m tr¹ng ®Çy uÈn khóc cña t¸c gi¶. Rót ra nh÷ng gÝ trÞ c¬ b¶n vÒ néi - Thñ ph¸p lÊy ®éng ®Ó nãi tÜnh -> gîi c¸i yªn dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬ v¾ng cña c¶nh vËt, c¸i tÜnh lÆng cña t©m hån t¸c gi¶. - Tõ ng÷ gîi h×nh, gîi c¶m, tõ l¸y Hs: tr×nh bµy - H×nh ¶nh th¬ gÇn gòi, giµu søc biÓu c¶m III. Ph©n tÝch t¸c phÈm * Dµn ý 1, Më bµi - Giíi thiÖu t¸c gi¶ NguyÔn KhuyÕn, chïm th¬ 9 Gv: Ph©n tÝch bµi th¬ C©u c¸ mïa thu cña NguyÔn KhuyÕn ®Ó chøng minh cho mét nhËn ®Þnh cña Xu©n DiÖu : NguyÔn KhuyÕn lµ nhµ th¬ cña lµng c¶nh ViÖt Nam Gv híng dÉn hs lËp dµn ý trªn c¬ së gi¶i thÝch ý kiÕn cña Xu©n DiÖu Hs: lËp dµn ý thu 3 bµi cña «ng, bµi th¬ C©u c¸ mïa thu - Kh¸i qu¸t néi dung bµi th¬ - DÉn d¾t ®Õn nhËn ®Þnh Xu©n DiÖu - TrÝch dÉn bµi th¬ 2, Th©n bµi - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬ khi vÒ ë Èn; ta b¾t gÆp nh÷ng h×nh ¶nh th©n thuéc ë vïng chiªm tròng; chñ ®Ò quen thuéc trong cuéc sèng b×nh dÞ cña ngêi lao ®éng: ng «n, thuyÒn c©u, ao níc - Ph©n tÝch bµi th¬ ®Ó thÊy bøc tranh mïa thu tiªu biÓu cho vïng quª B¾c Bé - 6 c©u ®Çu: bøc tranh thu cã mµu s¾c, ®êng nÐt, d¸ng h×nh: ao thu, níc, thuyÒn c©u, sãng biÕc, l¸ vµng, tÇng m©y, trêi xanh ng¾t, ngâ tróc → Bøc tranh buån, ®Ñp, tÜnh lÆng, thanh b×nh, yªn ¶; nÐt ®Æc trng cña mïa thu lµ bÇu trêi vµ chiÕc l¸ vµng ( Trêi thu xanh ng¾t mÊy tÇng cao; Da trêi ai nhuém mµ xanh ng¾t); ngâ tróc lµ ®Æc trng quª h¬ng Hµ Nam → T©m hån nh¹y c¶m, tµi n¨ng quan s¸t th©u c¶nh vËt vµo t©m hån; tõ ng÷ gîi c¶m, tîng h×nh, tõ l¸y; nghÖ thuËt ®èi c©u 3,4, vÇn eo tµi t×nh → Lßng yªu thiªn nhiªn, hßa m×nh thiªn nhiªn, c¶nh vËt, g¾n bã cuéc sèng lµng quª - NhËn xÐt cña Xu©n DiÖu: c¸i thó vÞ cña bµi thu ®iÕu ë c¸c ®iÖu xanh, xanh ao, xanh bê, xanh sãng, xanh tre, xanh trêi, xanh bÌo, cã mét mµu vµng ®©m ngang cña chiÕc l¸ thu r¬i - Hai c©u cuèi: ngêi ®i c©u c¸ t thÕ bÊt ®éng chît giËt m×nh trë vÒ thùc t¹i; t©m sù thÇm kÝn nÆng trÜu suy t vÒ quª h¬ng ®Êt níc, vÒ tr¸ch nhiÖm cña b¶n th©n ®èi víi quª h¬ng ®Êt níc, mét nh©n c¸ch lín; lßng ®au ®ín tríc c¶nh mÊt níc, nhµ tan; lßng yªu níc thÇm kÝn mµ thiÕt tha 3, KÕt bµi - Tãm lîc néi dung ®· tr×nh bµy - §¸nh gi¸ NK lµ nhµ th¬ kiÖt xuÊt ®· chiÕm mét vÞ trÝ vÎ vang trong nÒn th¬ ca cæ ®iÓn VN - Liªn hÖ b¶n th©n: thªm yªu mïa thu quª h¬ng, yªu thªm xãm th«n ®ång néi, ®Êt níc c, Cñng cè vµ luyÖn tËp: - Cñng cè: Qua bµi häc, anh chÞ cã suy nghÜ g× vÒ c¶nh vµ t©m sù cña nhµ th¬? - LuyÖn tËp: ViÕt ®o¹n v¨n trong phÇn th©n bµi d, Híng dÉn hs tù häc ë nhµ: - Bµi cò: §äc hiÓu bµi häc trªn c¬ së mèi t¬ng quan gi÷a t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm, gi÷a néi dung vµ nghÖ thuËt. - Bµi míi: So¹n bµi LuyÖn tËp Ph©n tÝch ®Ò, lËp dµn ý trong v¨n nghÞ luËn. 10 _________________ TuÇn 3: Ngµy d¹y: TiÕt 5: Lµm v¨n: LuyÖn tËp ph©n tÝch ®Ò, lËp dµn ý bµi v¨n nghÞ luËn 1. Môc tiªu bµi häc a, VÒ kiÕn thøc: N¾m v÷ng c¸ch ph©n tÝch vµ yªu cÇu cña ®Ò bµi, c¸ch lËp dµn ý cho bµi viÕt. b, VÒ kÜ n¨ng: - BiÕt lËp ý vµ lËp dµn ý cho bµi v¨n nghÞ luËn x· héi. - H×nh thµnh kü n¨ng lËp ý vµ lËp dµn ý cho bµi v¨n nghÞ luËn x· héi c, VÒ th¸i ®é: Cã ý thøc vµ thãi quen ph©n tÝch ®Ò vµ lËp dµn ý tríc khi lµm bµi. 2, Chuẩn bị của giáo viên và h ọc sinh: a, Chuẩn bị của giáo viên: - SGK, SGV Ng÷ v¨n 11, TËp1 - Tµi liÖu tham kh¶o - Trong qu¸ tr×nh HS luyÖn tËp, GV cã thÓ cho HS th¶o luËn nhãm. b, Chuẩn bị của học sinh: Sgk, vở soạn, vở ghi. Các tài liÖu tham kh¶o kh¸c 3. TiÕn tr×nh bµi häc a, Kiểm tra bài cũ: kh«ng * Lêi vµo bµi: Trong ch¬ng tr×nh ng÷ v¨n THCS, chóng ta ®· lµm quen víi v¨n nghÞ luËn, ®Æc biÖt lµ ®· rÌn luyÖn ®îc mét sè kü n¨ng : C¸ch lËp luËn, c¸ch x©y dùng luËn ®iÓm, luËn cø… Trong tiÕt häc nµy chóng ta sÏ rÌn luyÖn thªm mét kü n¨ng n÷a nh»m tr¸nh trêng hîp l¹c ®Ò, sai ®Ò khi lµm bµi: kü n¨ng ph©n tÝch ®Ò, lËp dµn ý bµi v¨n nghÞ luËn. b, Bµi míi Ho¹t ®éng cña GV + HS Néi dung cÇn ®¹t A.LÝ thuyÕt Gv: Nªu c¸ch ph©n tÝch ®Ò cho Ph©n tÝch ®Ò lµ c«ng viÖc tríc tiªn trong qu¸ v¨n nghÞ luËn? tr×nh lµm mét bµi v¨n nghÞ luËn. Khi ph©n tÝch ®Ò, cÇn ®äc kÜ ®Ò bµi, chó ý nh÷ng tõ ng÷ then chèt ®Ó x¸c ®Þnh yªu cÇu vÒ néi dung, h×nh Hs: tr×nh bµy thøc, ph¹m vi t liÖu cÇn sö dông LËp dµn ý Gv: LËp dµn ý lµ g× - Kh¸i niÖm : Lµ s¾p xÕp c¸c ý theo tr×nh tù l«gic. - Vai trß : + Gióp ngêi viÕt kh«ng bá sãt nh÷ng ý quan Vai trß cña lËp dµn ý träng, ®ång thêi lo¹i bá ®îc nh÷ng ý kh«ng cÇn thiÕt. 11 Hs : tr×nh bµy LËp dµn ý cã mÊy phÇn? + LËp dµn ý tèt, cã thÓ viÕt dÔ dµng h¬n, nhanh h¬n. - Nã gåm 3 phÇn: ®Æt vÊn ®Ò, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ kÕt thóc vÊn ®Ò. Hs: tr¶ lêi Gv: ph©n tÝch ®Ò, lËp dµn ý cho ®Ò bµi sau: Qua c©u c¸ mïa thu, anh chÞ cã c¶m nhËn nh thÕ nµo vÒ tÊm lßng cña nhµ th¬ NK ®èi víi thiªn nhiªn, ®Êt níc Gv gîi ý cho hs Hs: ph©n tÝch ®Ò, lËp dµn ý B, LuyÖn tËp * Ph©n tÝch ®Ò - Yªu cÇu vÒ néi dung: tÊm lßng cña NK - Yªu cÇu vÒ h×nh thøc: thao t¸c lËp luËn ph©n tÝch, so s¸nh, b×nh luËn - Ph¹m vi dÉn chøng: bµi Thu ®iÕu, Thu vÞnh, Thu Èm, th¬ v¨n NguyÔn Tr·i * LËp dµn ý a, Më bµi: - Giíi thiÖu t¸c gi¶ sinh ra lín lªn ë vïng quª yªn ¶, phÇn lín cuéc ®êi g¾n bã víi m¶nh ®Êt Yªn §æ - Giíi thiÖu chïm th¬ thu, bµi Thu ®iÕu, néi dung bµi th¬ - DÉn d¾t ®Õn ®Ò bµi, trÝch dÉn th¬ b, Th©n bµi Ph©n tÝch bµi th¬ ®Ó thÊy bøc tranh thu vµ lßng yªu thiªn nhiªn, quª h¬ng, ®Êt níc vµ t©m sù thÇm kÝn cña nhµ th¬ - Bøc tranh thu víi mµu s¾c, ®êng nÐt, d¸ng h×nh: ao thu nhá nh¾n, tÜnh lÆng, níc trong veo, thuyÒn c©u nhá ®Æt trong kh«ng gian tÜnh lÆng - ®êng nÐt hµi hßa; sãng gîn nhá, rÊt nhÑ, l¨n t¨n; chiÕc l¸ xuÊt hiÖn ®Æc trng cña mïa thu (nhÞp chuyÓn ®éng tríc khi tiÕp ®Êt cña chiÕc l¸) – ph¶i lµ ngêi cã t©m hån tinh tÕ nh¹y c¶m ®ang ch×m ®¾m say sa trong c¶nh vËt míi cã thÓ n¾m b¾t ®îc nÐt vÏ rÊt ®éng còng rÊt nhÑ cña thiªn nhiªn; ®iÓm nh×n lªn cao, xa tÇng m©y, bÇu trêi, ngâ tróc…(liªn hÖ c©u Da trêi ai nhuém mµ xanh ng¾t, Trêi thu xanh ng¾t mÊy tÇng cao) → Bøc tranh thu ®Ñp, buån, tÜnh lÆng, hµi hßa ( kh«ng biÕt lßng ngêi mang s½n nhiÒu t©m sù gieo vµo c¶nh vËt hay c¶nh vËt còng ®ång c¶m víi t©m sù cña con ngêi mµ con ngêi vµ c¶nh vËt cã mét sù hµi hßa cao ®é → Lßng yªu thiªn nhiªn, g¾n bã, hµi hßa víi c¶nh vËt, víi lµng quª (liªn hÖ bµi Nhµn, C¶nh ngµy hÌ) → Tõ l¸y, tîng h×nh, gîi c¶m, vÇn eo, ®èi trong c©u 3-4,5-6; ®iÓm nh×n gÇn ®Õn cao xa råi trë vÒ gÇn - Hai c©u cuèi: tËn cuèi h×nh ¶nh ngêi ®i c©u c¸ míi xuÊt hiÖn trÇm lÆng, trÇm ng©m, ch×m 12 ®¾m trong suy t cña riªng m×nh kh«ng quan t©m ®Õn viÖc cã c©u ®îc c¸ hay kh«ng. Sùc tØnh khi c¸ ®íp ®éng trë vÒ thùc t¹i. C©u chØ lµ c¸i cí ®Ó suy ngÉm vÒ cuéc ®êi, vÒ chÝnh m×nh, ®Ó c©u sù thanh tÜnh c©u c¸i b×nh yªn trong t©m hån m×nh mµ th«i; t©m sù thÇm kÝn lu«n nÆng trÜu suy t vÒ quª h¬ng ®Êt níc, vÒ tr¸ch nhiÖm cña b¶n th©n, c¶m thÊy kh«ng thÓ lµm ng¬ tríc nçi nhôc mÊt níc mµ ë ®ã: Vua chÌo cßn ch¼ng ra g× Quan chÌo vai nhä kh¸c chi th»ng hÒ ¤ng c¶m thÊy mÆc c¶m cña ngêi: Cê ®ang dë cuéc kh«ng cßn níc B¹c chöa th©u canh ®· ch¹y lµng c, KÕt bµi - Thu ®iÕu gãp phÇn ®a NK trë thµnh nhµ th¬ cña lµng c¶nh VN mµ cßn lµm nªn mét nh©n c¸ch lín cßn m·i trong lßng ngêi - Suy nghÜ cña b¶n th©n c, Cñng cè vµ luyÖn tËp: - Cñng cè: Qua bµi häc, anh chÞ n¾m ®îc nh÷ng néi dung g× vÒ t×m hiÓu ®Ò vµ lËp dµn ý trong bµi v¨n nghÞ luËn? - LuyÖn tËp: Ph©n tÝch ®Ò vµ lËp dµn ý cho ®Ò bµi: ph©n tÝch c¸i hay cña nghÖ thuËt sö dông tõ ng÷ trong bµi C©u c¸ mïa thu d, Híng dÉn häc sinh tù häc ë nhµ: - Bµi cò: N¾m ch¾c nh÷ng ®iÒu ®· häc, viÕt ®o¹n v¨n trong phÇn kÕt bµi - Bµi míi: So¹n bµi LuyÖn ®äc hiÓu Th¬ng vî ______________________ TuÇn 3 Ngµy d¹y: TiÕt 6: V¨n : LuyÖn ®äc hiÓu: Th¬ng vî ( TrÇn TÕ X¬ng) 1. Môc tiªu bµi häc: a, VÒ kiÕn thøc: - C¶m nhËn ®uîc h×nh ¶nh bµ Tó: VÊt v¶ ®¶m ®ang th¬ng yªu vµ lÆng lÏ hy sinh v× chång con. - ThÊy ®îc t×nh c¶m th¬ng yªu, quý träng cña TTX dµnh cho ngêi vî. Qua nh÷ng lêi tù trµo, thÊy ®îc vÎ ®Ñp nh©n c¸ch vµ t©m sù cña nhµ th¬. - N¾m ®îc nh÷ng thµnh c«ng vÒ nghÖ thuËt cña bµi th¬: Tõ ng÷ gi¶n dÞ, giµu søc biÓu c¶m, vËn dông h×nh ¶nh ng«n ng÷ v¨n häc d©n gian, sù kÕt hîp gi÷a giäng ®iÖu tr÷ t×nh vµ tù trµo cña nhµ th¬. b, VÒ kÜ n¨ng: Ph©n tÝch ®îc vÎ ®Ñp nh©n c¸ch cña nh©n vËt tr÷ t×nh (TrÇn TÕ X¬ng) qua bµi th¬. c, VÒ th¸i ®é: Thªm yªu, kÝnh träng tµi n¨ng, nh©n c¸ch cña nhµ th¬ TrÇn TÕ X¬ng. 2, ChuÈn bÞ cña gv vµ hs: a, ChuÈn bÞ cña gv: 13 - SGK, SGV Ng÷ v¨n 11, TËp 1 - Tµi liÖu tham kh¶o - Híng dÉn HS t×m hiÓu bµi th¬ theo kÕt cÊu cña th¬ §L. b,Chuẩn bị của học sinh: Sgk, vở soạn, vở ghi. Các tài liÖu tham kh¶o kh¸c 3, TiÕn tr×nh bµi häc * æn ®Þnh líp: a, KiÓm tra bµi cò: kh«ng * §Æt v® vµo bµi míi: Trong Xh phong kiÕn, th©n phËn cña nh÷ng ngêi phô n÷ bao giê còng g¾n liÒn víi nh÷ng vÊt v¶ khã kh¨n, thËm chÝ cßn g¾n liÒn víi nh÷ng bi kÞch. Sù c¶m th«ng cña x· héi lµ cÇn thiÕt nhng cÇn thiÕt nhÊt lµ t×nh c¶m cña chÝnh thµnh viªn trong gia ®×nh víi cuéc sèng cña nh÷ng mÑ , ngêi vî. §ã lµ ®éng lùc ®Ó hä v¬n lªn, hoµn thµnh tèt tr¸ch nhÞªm cña m×nh. Tó X¬ng lµ mét ngêi chång thÊu hiÓu nh÷ng khã kh¨n vÊt v¶ cña bµ Tó. Bµi th¬ Th¬ng vî gióp chóng ta hiÓu h¬n vÒ tÊm lßng cña «ng víi ngêi vî. b, D¹y néi dung bµi míi: Ho¹t ®éng cña GV+ HS Néi dung cÇn ®¹t I. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm Gv: Nh¾c l¹i nh÷ng nÐt chÝnh vÒ tiÓu 1. T¸c gi¶(1870 – 1907) sö, cuéc ®êi vµ sù nghiÖp cña TTX? - Cuéc ®êi : Thi cö lËn ®Ën; cuéc ®êi ng¾n ngñi, nhiÒu gian tru©n vµ mét sù nghiÖp th¬ ca bÊt hñ Hs: tr×nh bµy - Sù nghiÖp s¸ng t¸c : + Hai m¶ng : trµo phóng, tr÷ t×nh. + Gi¸ trÞ : §Òu b¾t nguån tõ t©m huyÕt cña nhµ Gv: H·y ®äc thuéc lßng bµi th¬ Th- th¬ víi d©n, víi níc, víi ®êi. ¬ng vî vµ nªu néi dung vµ nghÖ 2. T¸c phÈm thuËt cña bµi th¬? a. Néi dung Hs: tr×nh bµy - Nçi vÊt v¶ vµ nh÷ng ®øc tÝnh cao ®Ñp cña bµ T. - VÎ ®Ñp nh©n c¸ch cña TTX. b. NghÖ thuËt - Tõ ng÷ gi¶n dÞ, biÓu c¶m, vËn dông s¸ng t¹o ng«n ng÷ v¨n häc d©n gian, ng«n ng÷ ®êi sèng. - KÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a tr÷ t×nh vµ trµo phóng. Gv : ph©n tÝch vÎ ®Ñp nh©n c¸ch cña II. Ph©n tÝch bµi th¬ nhµ th¬ TrÇn TÕ X¬ng qua bµi th¬ 1, Më bµi: Th¬ng vî? - Giíi thiÖu nhµ th¬ TrÇn TÕ X¬ng: cuéc ®êi Hs : dùa vµo phÇn bµi häc, lËp dµn ý ng¾n ngñi nhiÒu gian tru©n nhng «ng ®Ó l¹i mét sù nghiÖp th¬ ca bÊt tö.Th¬ «ng viÕt vÒ rÊt nhiÒu ®Ò tµi nhng «ng dµnh h¼n mét ®Ò tµi viÕt vÒ bµ Tó- ngêi vî cña m×nh, trong ®ã cã bµi th¬ Th¬ng vî - §©y lµ bµi th¬ tiªu biÓu cho m¶ng tr÷ t×nh thÓ hiÖn c¶ tµi th¬ lÉn nh©n c¸ch Tó X¬ng - TrÝch dÉn bµi th¬ 2, Th©n bµi Ph©n tÝch bµi th¬ theo kÕt cÊu 6 c©u ®Çu vµ hai 14 c©u sau. a. S¸u c©u ®Çu: H×nh ¶nh bµ Tó qua c¶m nhËn cña nhµ th¬ TrÇn TÕ X¬ng - Hai c©u ®Ò: giíi thiÖu c«ng viÖc cña bµ Tó: + Quanh n¨m lµ thêi gian kh«ng ngõng nghØ; mom s«ng lµ ®Þa ®iÓm ch«ng chªnh→ gîi sù vÊt v¶ cùc nhäc. + Mét h×nh thøc so s¸nh k× l¹: n¨m con- 1 chång; ngêi chång lµ mét bªn g¸nh nÆng lo toan Êy→ c©u th¬ víi c¸ch nãi hµi híc dÝ dám ®ïa vui nhng dêng nh ®ã lµ lêi tù tr¸ch chua cay, chua xãt b¶n th©n m×nh - Hai c©u thùc: + LÆn léi th©n cß, qu·ng v¾ng: c©u th¬ dïng phÐp ®¶o ng÷, tõ tîng h×nh, tõ l¸y, h×nh ¶nh Èn dô th©n cß, sù vËn dông s¸ng t¹o ca dao d©n gian ®Ó chØ bµ Tó; qu·ng v¾ng lµ n¬i ®Çy rÉy nguy hiÓm + Eo sÌo mÆt níc, ®ß ®«ng: phÐp ®¶o ng÷, tõ l¸y, tîng thanh eo sÌo→ ©m thanh ngêi qua tiÕng l¹i n¬i ®«ng ®óc chen lÊn x« ®Èy, k× kÌo; ®ß vèn ®· nguy hiÓm nay l¹i ®«ng ngêi cµng nguy hiÓm h¬n → C¶nh lµm ¨n cùc nhäc, ®Çy rÉy nguy hiÓm, khã kh¨n → Bµ Tó lµ ngêi vî ®¶m ®ang chÞu th¬ng chÞu khã, tÇn t¶o, d¸m nghÜ d¸m lµm, s½n sµng hi sinh v× chång v× con → Tó X¬ng vÉn theo dâi bíc ®i cña vî, thÊu hiÓu nçi cùc nhäc cña vî ®Ó c¶m th«ng ®Ó tr©n träng ngêi vî hiÒn. Nh©n c¸ch cña «ng thÓ hiÖnë sù thÊu hiÓu Êy. - hai c©u luËn : Tó X¬ng nãi lªn sù c¶m th«ng cña m×nh: Mét duyªn hai nî, n¨m n¾ng mêi ma→ hai thµnh ng÷ diÔn t¶ sù vÊt v¶ cña ngêi vî ph¶i nu«i chång con; ®©y lµ lêi cña ngêi chång thÓ hiÖn sù tr©n träng ®èi víi vî. Hai c©u th¬ mét lÇn n÷a kh¾c häa h×nh ¶nh ngêi vî lÆng lÏ ©m thÇm lµm viÖc víi mét ®øc hi sinh v« cïng lín lao kh«ng nghÜ g× ®Õn b¶n th©n, hÕt lßng v× chång v× con b, Hai c©u kÕt: H×nh ¶nh cña nhµ th¬ qua lêi chöi: - Hai c©u cuèi nhµ th¬ míi bµy tá th¸i ®é cña m×nh víi chÝnh m×nh. C©u th¬ nh mét sù thay ®æi m¹ch c¶m xóc ®ét ngét - Chöi ®êi, chöi ngêi, chöi m×nh; tõ c¶m th«ng ®Õn th¬ng vî råi giËn m×nh, giËn ®êi; giËn m×nh lµ kÎ v« tÝch sù kh«ng gióp g× cho vî l¹i thµnh g¸nh nÆng cho vî; giËn ®êi v× ®· biÕn nh÷ng «ng chång thµnh kÎ v« tÝch sù nh thÕ; chöi cuéc ®êi ®en b¹c ®Ó nh÷ng ngêi phô n÷ vèn ®· vÊt v¶ l¹i cµng vÊt v¶ thiÖt thßi h¬n. → Lêi chöi n©ng cao nh©n c¸ch Tó X¬ng; «ng lµ 15 ngêi chång yªu th¬ng thÊu hiÓu tr©n träng vî víi t×nh c¶m ch©n thµnh tr©n träng nhÊt 3, KÕt bµi - Ng«n ng÷ bµi th¬ dung dÞ ®êi thêng, sö dông nhiÒu chÊt liÖu d©n gian; lêi th¬ ch©n thµnh ; sö dông nhiÒu biÖn ph¸p tu tõ ®Æc s¾c… - Th¬ng vî kh«ng chØ kh¾c häa h×nh ¶nh ngêi vî t¶o tÇn, giµu ®øc hi sinh lßng vÞ tha mµ cßn chøa chan t×nh c¶m thÊu hiÓu, yªu th¬ng quý träng vî cña nhµ th¬. - Tó X¬ng ®· ®ãng gãp cho v¨n häc VN mét h×nh tîng ®Ñp vÒ ngêi phô n÷ ph¬ng §«ng ®ång thêi t¹o nªn mét bµi th¬ hay cã gi¸ trÞ nh©n v¨n s©u s¾c. c, Cñng cè vµ luyÖn tËp: - Cñng cè: Gv yªu cÇu hs nh¾c l¹i néi dung bµi häc - LuyÖn tËp: ViÕt ®o¹n v¨n trong phÇn th©n bµi vÒ h×nh ¶nh bµ Tó. d, Híng dÉn hs tù häc ë nhµ: - Bµi cò: N¾m ch¾c néi dung bµi häc: t¸c gi¶; ph©n tÝch bµi th¬ - Bµi míi: LuyÖn ®äc hiÓu Bµi ca ngÊt ngëng. ________________________ TiÕt 7: V¨n TuÇn 4 Ngµy d¹y : LuyÖn ®äc hiÓu : Bµi ca ngÊt ngëng NguyÔn C«ng Trø 1. Môc tiªu bµi häc: a, VÒ kiÕn thøc: - HiÓu ®îc phong c¸ch sèng cña NCT víi tÝnh c¸ch mét nhµ nho vµ hiÓu ®îc v× sao ®ã lµ sù thÓ hiÖn b¶n lÜnh c¸ nh©n mang ý nghÜa tÝch cùc. - HiÓu ®îc ®óng nghÜa cña kh¸i niÖm ngÊt ngëng ®Ó kh«ng nhÇm lÉn víi lèi sèng lËp dÞ cña mét sè ngêi hiÖn ®¹i. - N¾m ®îc nh÷ng tri thøc cña thÓ h¸t nãi lµ thÓ th¬ d©n téc b¾t ®Çu phæ biÕn réng r·i tõ ®Çu thÕ kØ XIX. b, VÒ kÜ n¨ng: N¾m b¾t ®îc ®Æc ®iÓm cña thÓ h¸t nãi Ph©n tÝch ®îc nh©n c¸ch nhµ nho ch©n chÝnh trong bµi th¬. c, VÒ th¸i ®é: Cã th¸i ®é sèng ®óng ®¾n, d¸m bµy tá quan ®iÓm cña b¶n th©n. 2, ChuÈn bÞ cña gv vµ hs: a, ChuÈn bÞ cña gv - SGK, SGV Ng÷ v¨n 11 - Tµi liÖu tham kh¶o - Híng dÉn HS chó ý ®Õn hoµn c¶nh vµ m«i trêng, trong ®ã NCT thÓ hiÖn sù ngÊt ngëng cña «ng. b,Chuẩn bị của học sinh: 16 Sgk, vở soạn, vở ghi. Các tài liÖu tham kh¶o kh¸c 3. TiÕn tr×nh bµi häc * æn ®Þnh líp: a, KiÓm tra bµi cò: kh«ng * Lêi vµo bµi :Trong lÞch sö VHVN ngêi ta thêng nãi ®Õn ch÷ ng«ng : ng«ng nh T§, ng«ng nh NguyÔn tu©n, vµ ng«ng nh NCT. Bµi häc h«m nay sÏ gióp chóng ta hiÓu ®îc ch÷ ng«ng Êy cña nhµ th¬ NCT qua bµi th¬ Bµi ca ngÊt ngëng cña «ng. b, Bµi míi Ho¹t ®éng cña GV+HS Néi dung cÇn ®¹t I.Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm 1. T¸c gi¶(1778 – 1858) Gv:Nh¾c l¹i nh÷ng nÐt chÝnh vÒ - Con ngêi: Cã tµi n¨ng vµ nhiÖt huyÕt víi ®êi. cuéc ®êi vµ con ngêi NCT? - Cuéc ®êi: nhiÒu lËn ®Ën. Hs: tr×nh bµy 2.T¸c phÈm H·y cho biÕt ®Æc ®iÓm cña thÓ h¸t a.ThÓ lo¹i: H¸t nãi nãi? b.Hoµn c¶nh s¸ng t¸c Bµi th¬ nµy ra ®êi trong giai ®o¹n Khi t¸c gi¶ ®· vÒ hu. nµo cña cuéc ®êi NCT? Hs: lÇn lît tr×nh bµy Gv: ®äc thuéc lßng bµi th¬, nªu gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬? Hs: ®äc, tr×nh bµy c. Gi¸ trÞ nghÖ thuËt, néi dung * Néi dung: con ngêi cã b¶n lÜnh sèng m¹nh mÏ, t©m hån tù do phãng kho¸ng vît qua khu«n s¸o kh¾t khe cña lÔ gi¸o phong kiÕn * NghÖ thuËt: NhÞp ®iÖu tù do phãng tóng, kh«ng gß bã vÒ sè tiÕng, c©u, vÇn ®iÖu rÊt thÝch hîp víi viÖc béc lé con ngêi c¸ nh©n Gv: Nh©n c¸ch nhµ nho ch©n chÝnh II.Ph©n tÝch t¸c phÈm trong Bµi ca ngÊt ngëng cña NguyÔn 1, Më bµi: C«ng Trø? Hs: nhí l¹i néi dung, lËp dµn ý - Giíi thiÖu t¸c gi¶, bµi th¬ - Néi dung cña bµi h¸t nãi - DÉn d¾t ®Õn yªu cÇu ®Ò bµi 2, Th©n bµi - Nªu kh¸i qu¸t hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬: viÕt sau n¨m 1848 sau khi NCT vÒ hu ë quª nhµ Hµ Tünh. Cuéc sèng tù do tù t¹i kh«ng bÞ gß bã bëi nh÷ng luËt lÖ chèn quan trêng khiÕn t¸c gi¶ ®· vèn ng«ng nay cµng ng«ng h¬n n÷a. - C©u 1: kh¼ng ®Þnh vai trß cÊ nh©n g¸nh v¸c mäi viÖc trong trêi ®Êt→ c©u th¬ ch÷ H¸n thÓ hiÖn ý thøc s©u s¾c vÒ vai trß, tr¸ch nhiÖm cña b¶n th©n víi thêi cuéc. - C©u 2: tù cho r»ng viÖc m×nh lµm quan lµ “vµo lång”→ h×nh ¶nh Èn dô ®éc ®¸o chØ cuéc sèng 17 giam h·m tï tóng cña mét «ng quan nhng vÉn thÓ hiÖn ®îc c¸i t«i ®Çy c¸ tÝnh cña b¶n th©n. Tù xng tªn→ ý thøc s©u s¾c vÒ c¸i t«i cña m×nh gi÷a nh÷ng c¸i ta chung chung ®¹i kh¸i (hs lÝ gi¶i biÕt r»ng lµm quan lµ vµo lång nhng víi c¸c nhµ nho xa kia ®Êy lµ mét c¸ch ®Ó thÓ hiÖntµi n¨ng cøu níc gióp ®êi). - C¸c c©u tiÕp theo: kÓ vÒ c¸c c«ng tr¹ng vµ thµnh tÝch trong suèt thêi k× lµm quan trong triÒu. §iÖp tõ khi, liÖt kª, ng¾t nhÞp ng¾n ®· kh¼ng ®Þnh nh÷ng tµi n¨ng cô thÓ, phong phó cuÈ nhµ th¬. Nhµ th¬ kh«ng kÓ chi tiÕt tØ mØ nh÷ng c«ng tr¹ng Êy mµ chØ ®iÓm qua còng ®ñ hiÓu con ngêi khiªm tèn kh«ng thÝch khoe khoang, hèng h¸ch cña nhµ th¬ ( hs so s¸nh chØ cÇn mét c¸i khi cña «ng th«i, mét sè kÎ còng ®ñ vªnh v¸o huªnh hoang c¶ cuéc ®êi). ¤ng khiªm tèn gi¶n dÞ, biÕt m×nh biÕt ta, trµn ®Çy niÒm tù hµo, kiªu h·nh vÒ tµi n¨ng, trÝ tuÖ cña b¶n th©n. → Cuéc ®êi con ngêi lµ hµnh tr×nh ®i t×m chÝnh b¶n th©n m×nh nhng trong x· héi phong kiÕn kh«ng cho phÐp hä nhËn thøc kh¼ng ®Þnh c¸i t«ic¸ nh©n. Trong thêi ®¹i Êy, th¬ NCT lµ lêi ngîi ca kh¼ng ®Þnh c¸ tÝnh cña con ngêi, ®ã lµ biÓu hiÖn kÝn ®¸o cña tÝnh nh©n b¶n , nh©n v¨n trong ý th¬ t¸c gi¶ - NgÊt ngëng c¶ khi vÒ hu: ý thøc ®îc tµi n¨ng, con ngêi ngÊt ngëng Êy cßn ý thøc ®îc c¶ ®øc h¹nh phÈm chÊt tèt ®Ñp cña m×nh: kh«ng ngÇn ng¹i ph« phang con ngêi thËt cña m×nh “§¹c ngùa....” .Lèi sèng kh¸c ngêi, kh¸c ®êi v« cïng ®éc ®¸o Êy nh»m t¸ch m×nh ra khái bôi trÇn x« bå xu nÞnh tham danh h¸m lîi cña thÕ gian. C¸ tÝnh Êy còng lµ th¸i ®é cña nhµ th¬ khinh thÞ nh÷ng kÎ a dua tÇm thêng gi¶ dèi. Mang theo c¸c c« ®Çu lªn chïa, Bôt còng nùc cêi tríc c¶nh ®ã. Ai cêi còng mÆc, «ng ung dung tríc nh÷ng ®îc mÊt cña cuéc ®êi tríc nh÷ng khen chª cña thÕ gian; Dï sèng sao ®i n÷a «ng Hi V¨n vÉn dÆn lßng m×nh “NghÜa vua t«i...”. Gi÷ ®îc c¸ tÝnh nhng vÉn hßa nhËp vµo c¸i chung ®ã lµ b¶n lÜnh lµ vÎ ®Ñp cña sù tù tin hiÕm cã trªn ®êi. Gv: yªu cÇu hs viÕt ®o¹n phÇn kÕt bµi → Nh÷ng tõ l¸y, tîng h×nh, ®iÓn tÝch, ®iÓn cè, c¸ch ng¾t nhÞp, sù liªn tëng ®éc ®¸o tÊt c¶ gãp phÇn béc lé lèi sèng phong c¸ch sèng kh¸c ngêi vît ra khái khu«n khæ x· héi, kh¼ng ®Þnh b¶n lÜnh c¸ nh©n trong cuéc sèng; thÓ hiÖn t©m hån phãng kho¸ng, tù do, trÎ trung; mét nghÖ sÜ ®am mª nghÖ thuËt ca trï, nghÖ sÜ tµi hoa, mét nhµ nho thanh cao ch©n chÝnh. ( So s¸nh víi khÝ tiÕt nh c©y mai c©y tïng cña NguyÔn Tr·i, NguyÔn KhuyÕn; c¸ tÝnh b¶n lÝnh 18 Hs: viÕt t¹i líp nh Cao B¸ Qu¸t, TrÇn TÕ X¬ng). 3, KÕt bµi - §¸nh gi¸ kh¸i qu¸t néi dung ®· tr×nh bµy ë trªn - Liªn hÖ b¶n th©n hoÆc rót ra bµi häc trong cuéc sèng vÒ lèi sèng ngÊt ngëng * ViÕt ®o¹n kÕt bµi Nh¾c ®Õn NguyÔn C«ng Trø lµ nh¾c ®Õn mét c¸ tÝnh cã mét kh«ng hai trong nÒn v¨n häc VN. Th¬ NguyÔn C«ng Trø lu«n ngÊt ngëng mét c¸i t«i ng¹o nghÔ song kh«ng hÒ t¸ch rêi cuéc sèng ®êi thêng. Bµi ca ngÊt ngëng ®· chøng minh vÎ ®Ñp trong lèi sèng tù t¹i, thÊu tá lÏ ®êi Êy. c, Cñng cè vµ luyÖn tËp: - Cñng cè: Gv yªu cÇu hs nh¾c l¹i kiÕn thøc bµi häc. - LuyÖn tËp: ViÕt mét ®o¹n v¨n trong phÇn th©n bµi. d, Híng dÉn hs tù häc ë nhµ: - Bµi cò: N¾m ch¾c néi dung bµi häc: t¸c gi¶, néi dung nghÖ thuËt cña bµi th¬; ph©n tÝch nh©n c¸ch nhµ nho ch©n chÝnh trong bµi th¬. - Bµi míi: LuyÖn ®äc hiÓu Bµi ca ng¾n ®i trªn b·i c¸t. ________________________ TuÇn 4 Ngµy d¹y: TiÕt 8: V¨n: LuyÖn ®äc hiÓu : Bµi ca ng¾n ®i trªn b·i c¸t (Sa hµnh ®o¶n ca- Cao B¸ Qu¸t) 1. Môc tiªu bµi häc a, VÒ kiÕn thøc: - N¾m ®îc hoµn c¶nh nhµ NguyÔn tr× trÖ, CBQ tuy vÉn ®i thi nhng ch¸n ghÐt con ®êng mu cÇu danh lîi tÇm thêng. Bµi th¬ thÓ hiÖn sù phª ph¸n cña «ng víi häc thuËt vµ sù tr× trÖ, b¶o thñ cña chÕ ®é nhµ NguyÔn nãi chung, gãp phÇn lÝ gi¶i hµnh ®éng khëi nghÜa cña «ng sau nµy vµo n¨m 1854. - HiÓu ®îc mèi quan hÖ gi÷a néi dung bµi th¬ nãi trªn vµ mèi quan hÖ vÒ h×nh thøc nghÖ thuËt cña bµi th¬ cæ thÓ vÒ nhÞp ®iÖu, h×nh ¶nh,..c¸c yÕu tè nµy cã ®Æc ®iÓm riªng, phôc vô cho viÖc chuyÓn t¶i néi dung. b, VÒ kÜ n¨ng: §äc hiÓu bµi th¬ theo ®Æc trng thÓ lo¹i; ph©n tÝch h×nh ¶nh ngêi ®i trªn b·i c¸t c, VÒ th¸i ®é: C¶m th«ng víi th¸i ®é ch¸n ghÐt chÕ ®é thi cö cña triÒu ®×nh phong kiÕn nhµ NguyÔn cña t¸c gi¶, tõ ®ã nu«i dìng kh¸t väng thay ®æi cuéc sèng. 2, ChuÈn bÞ cña gv vµ hs: a, ChuÈn bÞ cña gv: - SGK, SGV Ng÷ v¨n 11 19 - Tµi liÖu tham kh¶o b,Chuẩn bị của học sinh: Sgk, vở soạn, vở ghi. Các tài liÖu tham kh¶o kh¸c 3 . TiÕn tr×nh bµi häc * æn ®Þnh líp: a, KiÓm tra bµi cò: kh«ng * Lêi vµo bµi : Sèng trong mét x· héi môc n¸t cña triÒu NguyÔn, kh«ng Ýt c¸c nhµ nho ®· ch¸n ghÐt cuéc sèng mu cÇu danh lîi tÇm thêng ®Ó khao kh¸t mét cuéc sèng tèt ®Ñp h¬n. Cao B¸ Qu¸t lµ mét trong nh÷ng nhµ nho Êy. §Ó hiÓu râ h¬n t©m hån nh©n c¸ch cña «ng, chóng ta t×m hiÓu thi phÈm Bµi ca ng¾n ®i trªn b·i c¸t cña «ng. b, Bµi míi Ho¹t ®éng cña GV + HS Gv:Nh¾c l¹i nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶ CBQ? Hs: tr×nh bµy Gv: Nªu bèi c¶nh XH vµ hoµn c¶nh riªng cña sù ra ®êi cña bµi th¬? Hs: tr×nh bµy Gv: ®äc thuéc lßng bµi th¬; nªu gi¸ trÞ nghÖ thuËt vµ néi dung cña bµi th¬? Hs: tr×nh bµy Gv: LËp dµn ý cho ®Ò bµi sau ph©n tÝch nh©n c¸ch nhµ nho ch©n chÝnh trong bµi th¬ Bµi ca ng¾n ®i trªn b·i c¸t cña Cao B¸ Qu¸t? Néi dung cÇn ®¹t I.Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm 1.T¸c gi¶ (1809?-1855) - Cuéc ®êi : LËn ®Ën, mÊt trong mét cuéc khëi nghÜa chèng l¹i chÕ ®é PK nhµ NguyÔn. - Con ngêi :Tµi n¨ng vµ cã b¶n lÜnh(Th¸nh Qu¸t); cã khÝ ph¸ch hiªn ngang, cã t tëng tù do, «m Êp hoµi b·o lín, mong muèn sèng cã Ých cho ®êi. - Th¬ v¨n : Béc lé th¸i ®é phª ph¸n m¹nh mÏ chÕ ®é PK tr× trÖ, vµ chøa ®ùng t tëng khai s¸ng cã tÝnh tù ph¸t, ph¶n ¸nh nhu cÇu ®æi míi cña XH VN gi÷a thÕ kØ XIX. 2.T¸c phÈm a.Hoµn c¶nh ra ®êi - Bèi c¶nh XH : Nhµ N ®ang thêi k× khñng ho¶ng. - Hoµn c¶nh riªng : Cã thÓ trong nh÷ng lÇn nhµ th¬ ®i thi Héi qua nh÷ng tØnh miÒn Trung ®Çy c¸t tr¾ng. b. Néi dung bµi th¬; nghÖ thuËt bµi th¬ * Néi dung Sù ch¸n ghÐt cña CBQ víi con ®êng danh lîi tÇm thêng vµ niÒm khao kh¸t thay ®æi cuéc sèng. * NghÖ thuËt - NhÞp th¬, h×nh ¶nh tîng trng; ®iÓn tÝch ®iÓn cè. - ThÓ ca hµnh : NhÞp sãng ®«i - BiÖn ph¸p nghÖ thuËt: Èn dô, c©u hái tu tõ, ®iÖp ng÷, c©u c¶m th¸n… II, Ph©n tÝch bµi th¬ 1, Më bµi: - Giíi thiÖu Cao B¸ Qu¸t: lµ ngêi cã tµi cao, 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan