Tài liệu Giáo án cơ bản ngữ văn 11 chi tiết

Giaùo aùn Ngöõ vaên 11 Trường THPT Lê Quý Đôn Tieát PPCT:1,2 Ngaøy soaïn: 03/9/2012 Ngaøy daïy: /07 Năm học 2012-2013 VAØO PHUÛ CHUÙA TRÒNH (Trích Thöôïng kinh kí söï) Leâ Höõu Traùc. I- MUÏC ÑÍCH YEÂU CAÀU: Giuùp HS: - Hieåu böùc tranh chaân thöïc, siinh ñoäng veà cuoäc soáng xa hoa, quyeàn quyù nôi phuû chuùa Trònh vaø caùch quan saùt, ghi cheùp cuøng taâm traïng, thaùi ñoä cuûa taùc giaû. - Phaùt hieän, ñaùnh giaù nhöõng neùt rieâng cuûa ngoøi buùt kí söï Leâ Höõu Traùc. II- PHÖÔNG PHAÙP: - Phaùt vaán, giaûng bình. - Hoïc sinh thaûo luaän theo nhoùm. III- CAÙC BÖÔÙC LEÂN LÔÙP: 1, Oån ñònh toå chöùc. 2, Kieåm tra baøi cuõ 3, Baøi môùi: 1 Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung baøi hoïc * B1: GV giuùp HS tìm hieåu 1 vaøi neùt I- Tieåu daãn: TaùcĐôn giaû:(1724 -1791)- Hieäu laø Haûi Thöôï g Laõ2012-2013 n Oâng (oâng giaø GiaùoveàaùntaùNgöõ n 11loaïi kí söï Tr Nămnhọc c giaûvaê , theå vaøường noäi THPT dung Lê1,Quý löôøi ôû ñaát Thöôïng Hoàng). chính cuûa taùc phaåm TKKS - Queâ höông: Laøng Lieân Xaù, huyeän Ñöôøng Haøo, phuû Thöôïng -Goïi HS ñoïc Tieåu daãn sgk -GV giaûi thích cho HS roÕ yù nghóa cuûa Hoàng, traán Haûi Döông ( Höng Yeân) - Veà sau chuyeån veà roài gaén boù vôùi queâ ngoaïi ôû Höông Sôn, teân HTLOÂ. Haø Tónh -Theå loaïi kí söï – ñaëc ñieåm - Laø 1 danh y, 1 nhaø vaên, nhaø thô. Coâng trình Haûi Thöôïng y + ôû lôùp 9 em ñaõ tieáp xuùc taùc phaåm toâ n g taâm lónh goàm 66 quyeån, bieân soaïn trong gaàn 40 naêm. naøo thuoäc theå loaïi naøy? 2, Theå loaïi kí söï: quan saùt, ghi laïi nhöõng söï vieäc coù thaät vaø caûm + cho bieát noäi dung chính cuûa taùc xuùc chaân thaät tröôùc nhöõng söï vieäc ñoù . Ôû lôùp 9 ta ñaõ tieáp xuùc taùc phaåm ñoù? phaåm Vuõ trung tuyø buùt cuûa Phaïm Ñình Hoå -Gvgthieäu ttaét tphaåm 3, Toùm taét taùc phaåm: *B2:Hdaãn HS ñoïc hieåu VB II- Ñoïc – hieåu vaên baûn: - GV hdaãn 1 vaøi HS ñoïc VB ( cyù theå 1, Ñoïc vaø toùm taét caùc söï kieän chính: hieän ñuùng gioïng ñieäu cuûa töøng NV) Thaùnh chæ ( sg sôùm moàng 1 thg 2)vaøo cung(cöûasau) - GV ghi laïi lôøi ttaét cuûa HS baèng sô nhieàu laàn cöûa  vöôøn caây  haønh lang quanh co  ñieám “ Haäu ñoà maõ quaân tuùc tröïc”  cöûa lôùn  haønh lang phía taây  Ñaïi ñöôøng, Quyeån boàng, Gaùc tía, phoøng traø  trôû ra ñieám “ Haäu maõ” - Hdaãn HS ptích + Quang caûnh, cung caùch sinh hoaït aên côm  maáy laàn tröôùng gaám  haäu cung  haàu maïch, daâng ñôn  veà nôi troï. trong phuû chuùa. + Döïa vaøo sñoà ttaét em aátöôïng ñieàu 2, Phaân tích: a, Quang caûnh vaø cung caùch sinh hoaït trong phuû chuùa Trònh gì nhaát veà qcaûnh nôi phuû chuùa? – Quang caûnh: + Quang caûnh nôi phuû chuùa ñöôïc + Töø “cöûa sau” ñeå vaøo nôi ôû cuûa chuùa vaø theá töû phaûi qua raát tgiaû taû ntn? nhieàu cöûa vôùi: HD: cöûa sau * Con ñöôøng ñi laø“ nhöõng daõy haønh lang quanh co lieân tieáp” cöûa lôùn * Vöôøn hoa trong phuû “ caây coái um tuøm, chim keâu ríu rít, danh hoa ñua thaém, gioù ñöa thoang thoaûng muøi höông” * ÔÛ ñieám coù “ Haäu maõ quaân tuùc tröïc” ñöôïc laøm beân hoà coù + Sau ñieám “ Haäu maõ” ,tgiaû mtaû raát tæ mæ nhöõng haûnh trong phuû chuùa, “nhöõng caùi caây laï luøng vaø nhöõng hoøn ñaù kì la”ï “coät bao lôn löôïn voøng” haõy tìm ra nhöõng chi tieát aáy? + Töø “ cöûa lôùn” sau ñieám “Haäu maõ”laø: * nhaø “ Ñaïi ñöôøng”, “Quyeàn hoàng”, Gaùc tía” “thaät cao vaø roäng” chæ nghe teân ñaõ thaáy loäng laãy, xa hoa * kieäu cuûa vua chuùa, ñoà nghi tröôïng, saäp, voõng, coät… heát thaûy ñeàu laø nhöõng “thöù nhaân gian chöa töøng thaáy ” toaû ra veû haøo nhoaùng “sôn son thieáp vaøng” * ñoà duøng tieáp khaùch aên uoáng trong böõa côm saùng toaøn maâm + Noäi cung cuûa phuû chuùa, qua mtaû vaøng, cheùn baïc. cuûa tgiaû hieän leân ntn? + Noäi cung cuûa theá töû laø choán thaâm cung vôùi: “neäm gaám”, “ + Nhaän xeùt chung cuûa em veà caûnh ôû maøn laø”, ñeøn saùp chieáu saùng”, gheá roàng sôn son thieáp vaøng”, “ höông hoa ngaøo ngaït”, “ maøu maët phaán vaø maøu ñoû” phuû chuùa?HD:.tính chaát? Quang caûnh phuû chuùa laø choán thaâm nghieâm, kín coång cao .maøu saéc? töôøng, voâ cuøng xa hoa traùng leä. Maøu saéc chuû ñaïo trong böùc tranh .kkhí? phuû chuùa laø maøu ñoû, vaøng röïc rôõ ñua nhau laáp laùnh. C/soág trong2 phuû chuùa laø c/s höôûng laïc vôùi cung taàn myõ nöõ, caûnh vaät laï, moùn aên ngon. Khoâng khí trong phuû chuùa döôøng nhö laø moät thöù kk ngoät Giaùo aùn Ngöõ vaên 11 Trường THPT Lê Quý Đôn Năm học 2012-2013 - Ngheä thuaät cuûa ñoaïn trích 5, Daën doø: Hoïc baøi cuõ; chuaån bò: Töï tình II ( Hoà Xuaân Höông) Tieát PPCT: 3 Ngaøy soaïn: 7/9 Ngaøy daïy: TÖØ NGOÂN NGÖÕ CHUNG ÑEÁN LÔØI NOÙI CAÙ NHAÂN A- Muïc tieâu baøi hoïc: - Thaáy ñöôïc moái qheä giöõa ngoân ngöõ chung cuûa xaõ hoäi vaø lôøi noùi rieâng cuûa caù nhaân. - Hình thaønh naêng löïc lónh hoäi nhöõng neùt rieâng trong lôøi noùi caù nhaân, naêng löïc saùng taïo cuûa caù nhaân treân cô sôû vaän duïng töø ngöõ vaø quy taéc chung. - Coù yù thöùc toân troïng nhöõng quy taéc ngoân ngöõ chung cuûa xaõ hoäi, giöõ gìn vaø phaùt huy baûn saéc ngoân ngöõ daân toäc. B- Phöông phaùp: - Neâu caâu hoûi. - Hoïc sinh thaûo luaän C- Phöông tieän: SGK + SGV + Giaùo aùn. D- Caùc böôùc leân lôùp: 1- Oån ñònh toå chöùc 2 - Kieåm tra baøi cuõ 3 - Baøi môùi: 3 Giaùo aùn Ngöõ vaên 11 4, Trường THPT Lê Quý Đôn Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS *B1: Hdaãn HS tìm hieåu chung – Taïi sao ng ngöõ laø taøi saûn chung cuûa moät daân toäc, moät coäng ñoäng xaõ hoäi? – Haõy cho bieát bieåu hieän tính chung cuûa ngoân ngöõ trong coäng ñoàng? – Ngoaøi ra coøn coù nhöõng quy taéc naøo nöõa? – Em hieåu theá naøo laø lôøi noùi caù nhaân? – Caùi rieâng trong lôøi noùi cuûa moãi ngöôøi ñöôïc bieåu loä ôû nhöõng phöông dieän naøo? -Bieåu hieän cuï theå nhaát cuûa lôøi noùi caù nhaân laø ôû ñoái töôïng naøo? *B2: Hdaãn HS luyeän taäp Năm học 2012-2013 Yeâu caàu caàn ñaït I- Ngoân ngöõ- taøi saûn chung cuûa xaõ hoäi – Muoán giao tieáp ñeå hieåu bieát nhau, daân toäc, coäng ñoàng phaûi coù moät phöông tieän chung. Phöông tieän quan troïng nhaát laø ngoân ngöõ. – Ngoân ngöõ laø taøi saûn chung cuûa coäng ñoàng ñöôïc theå hieän qua caùc yeáu toá, qui taéc chung  laø cuûa moïi ngöôøi trong coäng ñoàng xaõ hoäi, coù söï thoáng nhaát  Ngoân ngöõ laø taøi saûn chung. – Bieåu hieän: + Caùc aâm vaø caùc thanh ( phuï aâm, nguyeân aâm, thanh ñieäu) ° Caùc nguyeân aâm: i, e, eâ, u, ö, o, oâ, ô, aê, aâ ° Saùu thanh + Caùc tieáng ( aâm tieát) taïo bôûi caùc aâm vaø thanh + Caùc töø coù nghóa. Ví duï: caây, xe, hoïc sinh… + Caùc ngöõ coá ñònh: thaønh ngöõ, quaùn ngöõ + Phöông thöùc chuyeån nghóa cuûa töø  nghóa goác sg nghóa # ( nghóa phaùi sinh) + Quy taéc caáu taïo caùc kieåu caâu. Ví duï: caâu ñôn, caâu ñbieät II- Lôøi noùi- saûn phaåm rieâng cuûa caù nhaân – Khi noùi hoaëc vieát, moãi caù nhaân sduïng ngoân ngöõ chung ñeå taïo ra lôøi noùi ñaùp öùng yeâu caàu giao tieáp( theo qtaéc chung, mang saéc thaùi rieâng) – Gioïng noùi caù nhaân( trong, the theù, traàm…) nhaän ng quen. – Voán töø ngöõ caù nhaân ( thoùi quen ) phuï thuoäc vaøo nhieàu phöông dieän: löùa tuoåi, gtính, ngheà nghieäp, trình ñoä, voán soáng… – Söï chuyeån ñoåi khi söû duïng töø ngöõ chung ( troàng caây troàng ngöôøi) söï saùng taïo cuûa caù nhaân. – Bieåu hieän cuï theå nhaát lôøi noùi caù nhaân laø PCNN caù nhaân cuûa nhaø vaên. Ví duï: + Toá Höõu : pcaùch tröõ tình chính trò. + Thô Hoà Chí Minh ( NKTT) keát hôïp coå ñieån vaø hieän ñaïi. + Nguyeãn Tuaân : taøi hoa, uyeân baùc… III- Luyeän taäp 5, Daën doø: Hoïc thuoäc baøi, reøn löyeän kó naêng noùi vaø vieát trong hoïc taäp vaø ñôøi soáng. Ruùt kinh nghieäm: 4 Giaùo aùn Ngöõ vaên 11 Tieát PPCT:4 Ngaøy soaïn: 8/9 Ngaøy daïy: Trường THPT Lê Quý Đôn Năm học 2012-2013 BAØI VIEÁT SOÁ 1 A- Muïc tieâu: - Vaän duïng kieán thöùc vaø kó naêng ñaõ hoïc veà vaên nghò luaänxaõ hoäi coù noäi dung saùtthöïc teá ñôøi soáng vaø hoïc taäp cuûa HS phoå thoâng - Kieåm tra naêng löïc vieát vaên cuûa HS veà 1 vaán ñeà xaõ hoäi B- Caùc böôùc tieán haønh: 1, Oån ñònh lôùp 2, KTBC 3, Cheùp ñeà leân baûng: Em haõy vieát baøi nghò luaän baøy toû yù kieán cuûa mình veà phöông chaâm Hoïc ñi ñoâi vôùi haønh. 4, Cuûng coá – Daën doø: chuaån bò baøi:Phaân tích ñeà, laäp daøn yù baøi vaên nghò luaän. 5 Giaùo aùn Ngöõ vaên 11 Tieát PPCT: 5 Ngaøy soaïn: 9/9 Ngaøy daïy: Trường THPT Lê Quý Đôn Năm học 2012-2013 TÖÏ TÌNH ( Baøi II) Hoà Xuaâ n Höông A- Muïc tieâu baøi hoïc: - Caûm nhaän taâm traïng vöøa buoàn tuûi vöøa phaãn uaáttröôùc duyeân phaän eùo le vaø khaùt voïng soáng haïnh phuùc cuûa Hoà Xuaân Höông - Thaáy ñc taøi naêng thô Noâm vôùi caùch duøng töø ñoäc ñaùo, taùo baïo cuûa nöõ só Hoà Xuaân Höông B- Caùc böôùc leân lôùp: 1. Oån ñònh lôùp 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Baøi môùi 6 Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung baøi môùi I- Tieåu daãn: 1, oTaùaùcn giaû : vaên 11 Giaù Ngöõ Trường THPT Lê Quý Đôn Năm học 2012-2013 - Chöa roõ naêm sinh, naêm maát. Baø ngöôøi laøng Quyønh Ñoâi, huyeän Quyønh Löu, tænh Ngheä An trong - Caâu thô thöù 2 söû duïng ngheä -“Trô caùi hoàng nhan”: söï trô troïi, coâ ñôn moät gia ñình trí thöùc thuaät gì? Taùc duïng? + ñaûo traät töï cuù phaùp - Laø ngöôøi khaùt khao haïnh + ñoái laäp: “caùi hoàng nhan”`>< “nöôùc non” phuùc nhöng ñöôøng choàng con laän (caù theå) (xaõ hoäi, vuõ truï) ñaän Söï daèn vaët, thao thöùc cuûa XH döôùi CÑPK buoåi suy taøn. Caâu thô hai laàn laøm leõ. ko chæ laø lôøi töï tình, keå noãi loøng cuûa mình maø coøn thöông nhöõng - Laø ngöôøi ñi nhieàu nôi, giao ngöôøi cuøng caûnh ngoä. thieäp roäng. - Caâu 3,4 bieåu hieän taâm traïng - Tìm ñeán röôïu nhöng “ say laïi tænh”  caøng coâ ñôn, quaïnh vaéng 2, Taùc phaåm: - Tìm ñeán vôùi traêng thì laïi “ khuyeát chöa troøn”  dôû dang, muoän gì cuûa XH? - Ñeå laïi taäp Löu höông kí goàm maøng. 26 baøi thô chöõ Noâm vaø 24 baøi thô  Caøng troán traùnh söï coâ ñôn ,caøng baét gaëp söï coâ ñôn chöõ Haùn. -Thaùi ñoä cuûa nhaø thô - Thô baø chuû yeáu vieát veà ngöôøi 2, Thaùi ñoä cuûa nhaø thô vaø söï thaät phuõ phaøng: + caûnh ñc tgiaû mieâu taû nhö theá phuï nöõ mang pc ñoäc ñaùo: vöøa - Caûnh giaøu söùc soáng, maïnh meõ: naøo? ngheä thuaät ñoái + ñaûo ngöõ theå hieän ssoáng traøo phuùng, vöøa tröõ tình, vöøa + “ Xieân ngang” + bieän phaùp ngheä thuaät naøo ñc + “ Ñaâm toaïc” maõnh lieät cuûa tnhieân qua ñoù cho thaáy moät mang ñaäm pc daân gian. Tieáng söû duïng trong hai caâu thô? noùi chuû yeáu laø noãi nieàm caûm thaùi ñoä böùt pha,ù vuøng vaãy, khoâng cam chòu cuûa XH  neùt ñoäc ñaùo, - Söï thaät phuõ phaøng thoâng, laø söï khaúng ñònh veû ñaïp taùo baïo cuûa thô baø. + hai caâu cuoái dieãn taû taâm nhieàu maët vaø khaùt voïng haïnh - Chaùn ngaùn toät cuøng: traïng nhö theá naøo? + “xuaân”: tuoåi treû, tình yeâu, hphuùc phuùc cuûa ngöôøi phuï nöõ. + taùc giaû dieãn taû baèng nhöõng töø + nhaø thô:thôøi gian caøng troâi baûn thaân caøng ñau khoå. 3, Vaên baûn: Töï tình ngöõ naøo? Nhaän xeùt? a, Theå loaïi: Thaát ngoân baùt cuù - Söï thaät phuõ phaøng: + “maûnh tình”  ít oûi, kgoâng giaù trò. Ñöôøng luaät + “ san seû tí con con”  khoâng theå chia ñc nöõa. Nhaø thô ñau khoå, b, Boá cuïc: ñeà – thöïc – luaän *B3: HD h/s toång keát noïi dung, tuyeät voïng. keát ngheä thuïaât cuûa baøi thô c, Chuû ñeà: Baøi thô laø noãi thöông III- Toång keát: mình trong coâ ñôn, leõ moïn khao 1.Noäi dung 2.Ngheä thuaät khaùt haïnh phuùc tuoåi xuaân. Ñoàng *B4: Luyeän taäp IV- Luyeän taäp: thôøi theå hieän thaùi ñoä böùt phaù, - Gioáng nhau: vuøng vaãy muoán thoaùt ra khoûi + Ñeàu laø tieáng noùi noùi than thôû cuûa nhaân vaät veà duyeân phaän. caûnh ngoä, muoán vöôn leân giaønh + Trong than thaân traùch phaän boäc loä thaùi ñoä böùt phaù, vuøng vaãy, hphuùc nhöng laïi tuyeät voïng, buoàn khoâng cam chòu chaùn. + Caû 2 baøi ñeàu duøng töø thuaàn Vieät giaøu hình aûnh, maøu saéc, aâm II- Ñoïc – hieåu vaên baûn thanh 1, Noãi thöông mình trong caûnh - Khaùc nhau: Töï tình 2 noãi loøng cuûa XH ôû thôøi ñieåm ñeâm khuya coâ ñôn, leõ moïn - Thôøi gian: “ ñeâm khuya”  coøn Töï tình 1 vaøo luùc gaàn saùng. Moät beân laø tieáng gaø baùo saùng, moät beân laø tieáng troáng caàm canh nhaø thô chöa nguû ñc, ñoái dieän vôùi chính mình - Khoâng gian: aâm thanh “ Troáng canh doàn”  söï thoâi thuùc, gaáp gaùp. Ñoù coøn laø tieáng troáng cuûa taâm traïng. Noù doàn daäp dieãn taû söï chôø ñôïi khaéc khoaûi cuûa ngöôøi phuï nöõ trong caûnh leõ moïn, chôø 7 Giaùo aùn Ngöõ vaên 11 Trường THPT Lê Quý Đôn Năm học 2012-2013 5, Daën doø: Hoïc thuoäc baøi thô; phaàn hieåu vaên baûn Tieát PPCT: 6. Ngaøy soaïn:10/9 Ngaøy daïy: CAÂU CAÙ MUØA THU (Thu ñieáu) Nguyeãn Khuyeán. A- Muïc tieâu baøi hoïc: - Caûm nhaän ñöôïc veû ñeïp cuûa caûnh thu ñieån hình cho muøa thu laøng caûnh Vieät Nam vaø tình yeâu thieân nhieân, ñaát nöôùc vaø taâm traïng thôøi theá cuûa nhaø thô. - Thaáy ñöôïc ngheä thuaät taû caûnh, taû tình vaø söû duïng tieáng Vieät cuûa Nguyeãn Khuyeán B- Phöông phaùp daïy hoïc: GV hdaãn h/s ñoïc saùng taïo, thaûo luaän, traû lôøi caâu hoûi. C- Caùc böôùc leân lôùp: 1. Oån ñònh toå chöùc: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Giôùi thieäu baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Yeâu caàu caàn ñaït * B1: HD h/s tìm hieåu chung I- Tìm hieåu chung: - Goïi h/s ñoïc Tieåu daãn 1, Tieåu daãn: - Cho bieát 1 vaøi neùt1 veà cuoäc a, Cuoäc ñôøi:(1835 – 1909) ñôøi cuûa NK? - Hieäu Queá Sôn, luùc nhoû teân Nguyeãn Thaéng, sinh ra ôû queâ Hoïc sinh phaùt bieåu, GV nhaän ngoaïi: huyeän YÙ Yeân, tænh Nam Ñònh nhöng soáng chuû yeáu ôû queâ xeùt vaø boå sung. noäi: xaõ Yeân Ñoã, huyeän Bình Luïc, tænh Haø Nam - Xuaát thaân trong moät gia ñình nhaø Nho ngheøo - Ñoã ñaàu caû 3 kì thi: Höông, Hoäi, Ñình  Tam Nguyeân Yeân Ñoã - Laøm quan 14 naêm, naêm 1884 caùo quan veà laøng, daïy hoïc, soáng thanh baïch - Laø ngöôøi coù coát caùch thanh cao; ñoàng caûm vôùi ng daân queâ; coù taám loøng yeâu nöôùc thaàm kín. - Cho bieát saùng taùc cuûa NK? b, Saùng taùc: chöõ Haùn, chöõ Noâm. Coøn khoaûng 800 baøi goàm: thô, Noäi dung chính? vaên, caâu ñoái. * Noäi dung:+ tình yeâu queâ höông, ñaát nöôùc, gia ñình, beø baïn; phaûn aùnh c/s thuaàn haäu, chaát phaùc, ngheøo khoå cuûa nhaân daân. + Thaùi ñoä chaâm bieám, ñaû kích taàng lôùp thoáng trò, boïn thöïc daân vaø tay sai phong kieán. - Xuaát xöù cuûa baøi thô Thu ñieáu? 2, Vaên baûn: - Hoaøn caûnh saùng taùc? a. Vò trí: Thu ñieáu naèm trong chuøm thô thu b. Hoaøn caûnh staùc: Coù ngöôøi cho raèng tröôùc khi caùo quan. Döïa vaøo yù thô coù theå sau. *B2: HD h/s ñoïc vaø hieåu VB II-Ñoïc – hieåu vaên baûn: Goïi 1-2 h/s ñoïc VB Coù 2 caùch:- Ñoïc – hieåu theo boá cuïc Tìm hieåu VB 8 Giaùo aùn Ngöõ vaên 11 Trường THPT Lê Quý Đôn Năm học 2012-2013 - Ñieåm nhìn cuûa nhaø thô ôû ñaâu? - Ñoïc – hieåu theo chuû ñeà * Caûnh thu ñöôïc mieâu taû qua 1. Caûnh thu: nhöõng chi tieát naøo? - Ñieåm nhìn cuûa nhaø thô töø ao thu laïnh leõo. Vuøng ñoàng baèng GV cho h/s thaûo luaän, traû lôøi vaø chieâm truõng nhieàu ao  thuyeàn caâu trôû neân beù nhoû.Töø ñoù, nhaø nhaän xeùt, boå sung. thô quan saùt vaø ghi laïi: - Maøu saéc chuû ñaïo cuûa böùc tranh thu laø maøu gì? Nhöõng hình aûnh naøo noùi leân ñieàu ñoù? -Nhaän xeùt chung veà böùc tranh thu? - Ñaèng sau böùc tranh thu laø taâm söï cuûa nhaø thô. Haõy cho bieát ñoù laø taâm söï gì? - Noãi buoàn cuûa nhaø thô ntn? - Em haõy phaùt hieän nhöõng ñaëc saéc ngheä thuaät cuûa baøi thô ? + Soùng bieác raát nheï. + Moät chieác laù vaøng ruïng theo gioù kheõ khaøng. + Caùc loái ñi vaøo laøng truùc, tre moïc saàm uaát, xung quanh bôø. - Maøu saéc chuû ñaïo cuûa muøa thu ôû laøng queâ: maøu xanh. + Xanh soùng  “soùng bieác” + Xanh tre  “ ngoõ truùc quanh co” + Xanh trôøi  “ trôøi xanh ngaét” - Coù söï ñieåm xuyeát cuûa maøu vaøng: “laù vaøng tröôùc gioù”. - Aâm thanh: raát tónh laëng: “ gioù kheõ ñöa veøo”. - Con ngöôøi: vaéng veû “ khaùch vaéng teo”  Caûnh thu hieän leân mang ñaëc ñieåm cuûa ñoàng baèng noâng thoân nhöng raát tónh laëng. 2. Taâm söï cuûa taùc giaû: - Tình yeâu queâ höông ñaát nöôùc  1 taám loøng yeâu nöôùc thaàm kín. - Aån chöùa noãi buoàn vì baát löïc tröôùc thôøi cuoäc, vì caûnh nöôùc nhaø  noãi buoàn ñaùng quyù 3. Ngheä thuaät: - Löïa choïn hình aûnh tieâu bieåu (baàu trôøi, gioù thu, laù thu, nöôùc thu, con thuyeàn, NVTT töïa goái oâm caàn) - Theâu deät leân maøu xanh. - Aâm thanh kheõ khaøng, tónh laëng(gôïn tí, kheõ ñöa veøo, khaùch vaéng teo) - Hieäp vaàn “eo” gôïi söï nhoû beù, vaéng laëng III- Keát luaän: 4. Cuûng coá: - Böùc tranh muøa thu. - Taâm traïng cuûa nhaø thô 5. Daën doø: - Hoïc thuoäc baøi thô vaø noäi dung phaân tích - So saùnh vôùi Thu vònh vaø Thu aåm. Ruùt kinh nghieäm: 9 Giaùo aùn Ngöõ vaên 11 Tieát PPCT: 7 Ngaøy soaïn: 10/9. Trường THPT Lê Quý Đôn Năm học 2012-2013 PHAÂN TÍCH ÑEÀ, LAÄP DAØN YÙ BAØI VAÊN NGHÒ LUAÄN A- Muïc tieâu baøi hoïc: - Naém ñöôïc caùnh thöùc phaân tích ñeà vaên nghò luaän. - Bieát caùch laäp daøn yù baøi vaên nghò luaän. B- Phöông phaùp: GV gôïi yù cho h/s thaûo luaän, traû lôùi caâu hoûi. C- Phöông tieän daïy hoïc: SGK + SGV + Giaùo aùn D- Tieán trình daïy hoïc: 1. Oån ñònh toå chöùc. 2. Kieåm tra baøi cuõ. 3. Baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung baøi hoïc *B1: HD h/s caùch thöùc ptích ñeà - Theá naøo laø ptích ñeà? I- Phaân tích ñeà: 1, Khaùi nieäm:: - Phaân tích ñeà vaên la øchæ ra nhöõng yeâu caàu veà noäi dung, thao taùc chính vaø phaïm vi daãn chöùng cuûa ñeà. - Haõy xaùc ñònh noäi dung cho ñeà - Ví duï: Truyeän Kieàu laø tieáng khoùc cuûa nhieàu cung baäc. baøi? * Noäi dung: + Tieáng khoùc cuûa thaân phaän ñaøn baø. + Tieáng khoùc cuûa thaân xaùc bò ñaøy ñoaï. + Tieáng khoùc cuûa tình yeâu bò tan vôõ. - Ta caàn söû duïng thao taùc gì cho * Thao taùc: Phaân tích + chöùng minh. Ngoaøi ra coøn coù thao taùc phuï ñeà baøi treân? nhö bình giaûng, bình luaän * Phaïm vi daãn chöùng: Truyeän Kieàu. - Ñeå ptích ñeà, ta caàn phaûi laøm gì? 2, Yeâu caàu phaân tích ñeà: - Ñoïc kó ñeà. - Gaïch chaân döôùi caùc töø quan troïng. - Ngaên veá ( neáu coù) khi ñeà ra coù caëp quan heä töø. Ví duï1: Tuy coøn haïn cheá bôûi yù thöùc heä phong kieán nhöng Vaên teá nghóa só Caàn Giuoäc laø tieáng khoùc cao caû, boäc loä taám loøng yeâu nöôùc - Tìm hieåu ñeà soá 3 SGK thöông daân. Ví duï2:Ñeà 3 SGK laø ñeà ko coù ñònh höôùng, caàn xaùc ñònh noäi dung cuûa 10 Giaùo aùn Ngöõ vaên 11 Trường THPT Lê Quý Đôn Năm học 2012-2013 ñeà goàm nhöõng vaán ñeà naøo cho phuø hôïp, ngöôøi ñoïc, ngöôøi nghe coù theå chaáp nhaän ñöôïc. Chaúng haïn: - Böùc tranh thu ôû laøng queâ Vieät Nam nhaát laø ñoàng baèng Baéc Boä. - Taám loøng gaén boù vôùi queâ höông, ñaát nöôùc. *B2: HD h/s laäp daøn yù cho baøi vaên - Moät noãi buoàn thaàm laëng. nghò luaän II- Laäp daøn yù: - Laäp daøn yù ñeå laøm gì? 1, Muïc ñích cuûa laäp daøn yù: - Coù nhöõng yeâu caàu naøo ñaët ra khi laäp daøn yù cho 1 baøi vaên nghò luaän? Laäp daøn yù cuûa 1 baøi vaên nghò luaän laø nhaèm thieát keá bcuïc VB cho 1 baøi vaên nghò luaän. Noù goàm 3 phaàn : ÑVÑ, GQVÑ, KTVÑ. 2, Yeâu caàu cuûa laäp daøn yù: - Söû duïng trieät ñeå keát quaû cuûa phaân tích ñeà. Nhaát laø phaàn ND ñaõ ptích. - Nhieäm vuï cuûa ÑVÑ laø gì? - Huy ñoäng voán hieåu bieát veà c/s, veà vaên hoïc ñeå coù yù cuï theå, phong phuù. - Coù theå coù nhöõng daïng ñeà naøo - Keát hôïp nhöõng thao taùc cuûa vaên nghò luaän ñeå trình baøy caùc yù theo 1 t cuûa baøi vaên nghò luaän? töï loâgic vaø thaønh nhöõng luaän ñieåm, luaän cöù vaø luaän chöùng. - ÑVÑ coù nvuï gthieäu ñoái töôïng (baøi thô, ñoaïn trích, caâu noùi, nhaân vaät…) maø ñeà yeâu caàu.Neâu khaùi quaùt nhaän ñònh cô baûn ve àñoái töôïng aáy: + Caûm xuùc chuû ñaïo veà baøi thô, ñoaïn thô. - Nhieäm vuï cuûa GQVÑ? + Baûn chaát cuûa nhaân vaät. + Noäi dung cô baûn cuûa ñoaïn trích. - Yeâu caàu cuûa töøng thao taùc? + Vaán ñeà then choát cuûa lôøi nhaän ñònh. + Chöùng minh + Caùi hay, caùi ñeïp cuûa 1 taùc phaåm. + Giaûi thích - Nhieäm vuï cuûa GQVÑ caên cöù vaøo thao taùc chính cuûa baøi vieát ñeå saép + So saùnh xeáp caùc yù theo traät töï suy nghó. VD: + Bình luaän + Chöùng minh:  Saép xeáp heä thoáng caùc dchöùng( chuû yeáu) + lí leõ + Phaûn baùc + Gthích:  Saép xeáp heä thoáng caùc lí leõ( chuû yeáu) + daãn chöùng. + So saùnh: Trình baøy nhöõng vaán ñeà gioáng vaø khaùc nhau, ng nhaân. + Bình giaûng - Yeâu caàu cuûa phaàn KTVÑ? *B3: HD h/s Luyeän taäp + Bình luaän:  Trính baøy caùc yù theo töøng phaàn: vaán ñeà caàn bình luaän; khaúng ñònh vaán ñeà; môû roäng vaán ñeà; yù nghóa taùc duïng. + Phaûn baùc:  Döïa treân nhöõng quan ñieåm, haønh ñoäng sai laàmñeå ñöa ra nhöõng quan ñieåm vaø haønh ñoäng ñuùng ñaén qua heä thoáng lí leõ vaø dchöùng ñaày ñuû, thuyeát phuïc. + Bìhn giaûng:  Neâu ñöôïc caùi hay, caùi ñeïp cuûa ñoái töôïng bình giaûngqua lôøi vaên x phaùt töø rung ñoäng thaåm mó. - Keát thuùc vaán ñeà: + Nhìn laïi 1 caùch coù heä thoáng, cô baûn quy trình laøm vieäc ôû phaàn GQVÑ. + Neâu nhöõng suy nghó veà baøi hoïc ruùt ra. Coù theå laø baøi hoïc tö töôûng, tình caûm; cuõng coù theå laø saùng taïo ngheä thuaät. 11 Giaùo aùn Ngöõ vaên 11 Trường THPT Lê Quý Đôn Năm học 2012-2013 III- Luyeän taäp: Baøi taäp 1: *ÑVÑ: Gthieäu veà Leâ Höõu Traùc vaø vò trí ñoaïn trích Vaøo phuû chuùa Trònh * GQVÑ: 1. Söï taùi hieän böùc tranh shoaït trong phuû chuùa qua caùc chi tieát 2. Thaùi ñoä cuûa Leâ Höõu Traùc ñoái vôùi c/s nôi phuû chuùa. 3. Caùch thöùc mir6u taû, ghi cheùp cuûa taùc giaû giuùp ng ñoïc hình dung ñöôïc c/s xa hoa ôû thôøi ñaïi Leâ Höõu Traùc. 4. Söï ñaùnh giaù veà giaù trò hieän thöïc saâu saéc cuûa ñoaïn trích. * KTVÑ: Toùm löôïc nhöõng noäi dung ñaõ trình baøy. Baøi taäp 2: H/s veà nhaø laøm 4.Cuûng coá: Caùch phaân tích ñeà vaø laäp daøn yù cho baøi vaên nghò luaän 5. Daën doø: Laøm baøi taäp; chuaån bò baøi “ Thao taùc laäp luaän phaân tích. Tieát PPCT:8 Ngaøy soaïn:12/9 THAO TAÙC LAÄP LUAÄN PHAÂN TÍCH A- Keát quaû caàn ñaït: - Naém ñöôïc muïc ñích, yeâu caàu cuûa thao taùc laäp luaän, phaân tích. Bieát phaân tích 1 vaán ñeà xaõ hoäi hoaëc vaên hoïc. B- Phöông phaùp: GV gôïi yù cho h/s thaûo luaän, traû lôùi caâu hoûi. C- Phöông tieän daïy hoïc: SGK + SGV + Giaùo aùn D- Tieán trình daïy hoïc: 1. Oån ñònh toå chöùc. 2. Kieåm tra baøi cuõ. 3. Baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung baøi hoïc *B1: HD h/s tìm hieåu khaùi nieäm I- Khaùi nieäm laäp luaän phaân tích: laäp luaän phaân tích 1. Xeùt ví duï:(SGK) - Xeùt ví duï SGK - YÙ cô baûn cuûa ñoaïn trích: Baûn chaát voâ lieâm sæ, taøn nhaãn cuûa nhaân vaät + YÙ cô baûn cuûa ñoaïn trích laø Sôû Khanh trong Truyeän Kieàu. gì? - Hoaøi Thanh ñaõ phaân tích caùc chi tieát: + Ñeå laøm roõ baûn chaát cuûa Sôû + Sôû Khanh vôø laøm nhaø nho, laøm hieäp khaùch. Khanh, Hoaøi Thanh ñaõ phaân tích + Sôû Khanh vôø yeâu ñeå kieám chaùc, ñaùnh löøa ngöôøi con gaùi. khía caïnh naøo? + Sôû Khanh löøa Kieàu ñeå Kieàu bò ñaùnh ñaäp tôi bôøi, bò neùm vaøo laàu xanh ko coù caùch gì cöôõng laïi, SK boû troán. + SK coøn daãn maët mo ñeán maéng aùt Kieàu, toan ñaùnh Kieàu. - “ Caùi troø bòp xong … haén ñaõ thaønh moät tay noåi tieáng baïc tình” 12 Giaùo aùn Ngöõ vaên 11 Trường THPT Lê Quý Đôn Năm học 2012-2013 + Chæ ra söï keát hôïp chaët cheõ giöõa phaân tích vaø toång hôïp trong nhaát cuûa tình hình ñoài baïi trong xaõ hoäi naøy” . ñoaïn vaên cuûa Hoaøi Thanh? - Ngay töø ñaàu, Hoaøi Thanh ñaõ theå hieän söï keát hôïp aáy “ Trong caùi ngheà baát chính naøy… raát ít ai toài taøn nhö Sôû Khanh” 2. Khaùi nieäm: Laäp luaän phaân tích laø chia nhoû ñoái töôïng thaønh caùc yeáu toá, boä phaän ñeå *B2: Giuùp h/s hieåu ñöôïc muïc xem xeùt roài khaùi quaùt , phaùt hieän baûn chaát cuûa ñoái töôïng. ñích cuûa phaân tích. II- Muïc ñích,yeâu caàu cuûa thao taùc laäp luaän phaân tích : - Muïc ñích cuûa laäp luaän phaân 1. Muïc ñích cuûa phaân tích: tích laø gì? Cho ví duï. - Thaáy ñöôïc baûn chaát, moái quan heä, giaù trò cuûa ñoái töôïng phaân tích - - GV cho ví duï, HD h/s xaùc ñònh caùc luaän ñieåm Nhôø phaân tích ngöôøi ta coøn phaùt hieän ra maâu thuaãn hay ñoàng nhaát cuûa söï vieäc, söï vaät, giöõa lôøi noùi vaø vieäc laøm, giöõa hình thöùc vaø noäi dung, giöõa beân trong vaø beân ngoaøi… Ví duï: Phaân tích nhaân vaät Töø Haûi trong Truyeän Kieàu cuûa Nguyeãn Du Ta caàn phaân tích: - Töø Haûi xuaát hieän luùc naøo trong Truyeän Kieàu. - Töø Haûi ñöôïc mieâu taû nhö theá naøo trong Truyeän Kieàu? - Moái quan heä giöõa Töø Haûi vaø Thuyù Kieàu - Lí töôûng cuûa Töø Haûi? - Gaén vôùi Thuyù Kieàu, Töø Haûi seõ ra sao trong vieäc thöïc hieän lí töôûng? 2. Yeâu caàu cuûa phaân tích: - Phaân tích cuï theå bao giôø cuõng gaén lieàn vôùi laäp luaän, khaùi quaùt. - Khi phaân tích phaûi keát hôïp giöõa noäi dung vaø hình thöùc. - Laäp luaän phaân tích coù nhöõng yeâu caàu gì? GV vho ví duï HD h/s naém ñöôïc *B3: Giuùp h/s naém ñöôïc caùch III- Caùch phaân tích: phaân tích cho baøi vaên nghò luaän 1. Xeùt ví duï (SGK) * Hoaøi Thanh ñaõ phaân chia ñoái töôïng( theá löïc cuûa ñoàng tieàn) thaønh - Em haõy chæ ra caùch phaân chia ñoái töôïng trong ñoaïn vaên vaø moái nhöõng phaàn cuï theå: - Taùc duïng toát cuûa ñoàng tieàn. quan heä giöõa phaân tích vaø toång - Taùc haïi cuûa ñoàng tieàn ( quan laïi vì tieàn maø baát chaáp coâng lí. Sai nha hôïp trong ñoaïn vaên? vì tieàn maø tra taán cha con Vöông Oâng…). Taùc giaû ñaõ toång hôïp laïi: Ñoàng tieàn cô hoà ñaõ thaønh moät theá löïc vaïn naêng ( taøi hoa, nhan saéc, tình nghóa, nhaân phaåm, coâng lí ñeàu khoâng coøn coù nghóa gì tröôùc theá löïc cuûa ñoàng tieàn). Sau ñoù Hthanh laïi ptích: + Taøi tình …… khoâng hôn khoâng keùm + Ngay Kieàu nöõa…… khuyeân Töø Haûi ra haøng. Caùch laäp luaän cuûa Hoaøi Thanh laø phaân tích – toång hôïp – phaân tích. - Ngoaøi caùch treân coøn coù caùch * Ngoaøi ra ngöôøi vieát coøn coù theå: naøo nöõa? - Moâ taû ñoái töôïng töø nhieàu goùc ñoä khaùc nhau. - Lieân heä ñoái chieáu. - Chæ ra nguyeân nhaân vaø keát quaû. ( ví duï 2 SGK) 4. Cuûng coá: Caùch laäp luaän phaân tích cho baøi vaên nghò luaän 5. Daën doø: Hoïc baøi, laøm caùc baøi phaàn Luyeän taäp 13 Giaùo aùn Ngöõ vaên 11 Trường THPT Lê Quý Đôn Năm học 2012-2013 Ruùt kinh nghieäm: Tieát PPCT: 9,10 Thöông vôï. Ngaøy soaïn:13/9 - Traàn Teá Xöông – A- Keát quaû caàn ñaït: - Caûm nhaän ñöôïc hình aûnh baø Tuù vaø tình caûm thöông yeâu traân troïng cuûa taùc giaû daønh cho vôï. - Thaáy ñöôïc thaønh coâng veà ngheä thuaät cuûa baøi thô: söû duïng tieáng Vieät giaûn dò, töï nhieân, giaøu bieåu caûm; vaän duïng saùng taïo hình aûnh, ngoân ngöõ vaên hoïc daân gian. B- Phöông phaùp: GV höôùng daãn h/s ñoïc saùng taïo, thaûo luaän, traû lôùi caâu hoûi . C- Phöông tieän daïy hoïc: SGK + SGV + Giaùo aùn D- Tieán trình daïy hoïc: 1. Oån ñònh toå chöùc. 2. Kieåm tra baøi cuõ. 3. Baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung baøi hoïc 14 Giaùo aùn Ngöõ vaên 11 Trường THPT Lê Quý Đôn Năm học 2012-2013 *B1: HD h/s tìm hieåu chung I- Tìm hieåu chung: - Goïi h/s ñc5 tieåu daãn 1. Taùc giaû: - Cho bieát 1 vaøi neùt veà taùc giaû - TTX (1870 – 1907) queâ ôû Vò Xuyeân, Mó Loäc, Nam Ñònh. Traàn Teá Xöông? -TX chæ soáng 37 naêm nhöng ñeå laïi 150 baøi thô chuû yeáu laø thô Noâm, ñuû caùc theå loaïi: thô Ñöôøng luaät, thô luïc baùt vaø vaên teá. - Thô TX xuaát phaùt töø caùi taâm cuûa mình toaû ra hai nhaùnh traøo phuùng vaø tröõ tình. - Em bieát gì veà vôï cuûa Tuù 2. Baø Tuù:Teân thaät laø Phaïm Thò Maãn ôû Bình Giang, Haûi Döông nhöng Xöông? sinh raa ôû Nam Ñònh. Baø coù cöûa haøng gaïo ôû “mom soâng” choã ñaát nhoâ ra giaùp bôø soâng. Baø trôû thaønh ñeà taøi quen thuoäc cuûa oâng Tuù. Khi thì nhaø thô goïi baø laø “meï maøy”, luùc thì goïi” coâ gaùi nuoâi moät thaày ñoà”, luùc aâu yeám goïi “mình”. 3. Vaên baûn: coù boá cuïc tuyeán tính, theo thöù töï 4/4. - Goïi h/s ñoïc baøi thô + 4 caâu treân: Hình aûnh baø Tuù hieän leân raát chòu thöông, chòu khoù,taàn Coù theå chia boá cuïc cuûa vaên baûn taûo, ñaûm ñang. nhö theá naøo? + 4 caâu coøn laïi: Thaùi ñoä cuûa Tuù Xöông ñoái vôùi ngöôøi vôï cuûa mình. *B2: HD h/s ñoïc vaø tìm hieåu yù II- Ñoïc – hieåu vaên baûn: nghóa cuûa baøi thô. 1. Hình aûnh baø Tuù: - Nhöõng töø ngöõ naøo noùi leân - “Quanh naêm”  thôøi gian heát ngaøy naøy sang ngaùy naøy sang ngaøy coâng vieäc cuûa baø Tuù? khaùc, thaùng naøy sang thaùng khaùc. + khoâng gian. - “ Mom soâng”  moâ ñaát nhoâ ra. Ñòa ñieåm buoân baùn cheo leo, cheânh + thôøi gian. veânh Ñieàu ñoù cho thaáy coâng vieäc cuûa => Hình aûnh baø Tuù hieän ra vôùi noãivaùt vaû, nhoïc nhaèn, taàn taûo. Löïa baø Tuù nhö theá naøo? choïn nhöõng chi tieát veà khoâng gian, thôøi gian, Tuù Xöông ñaõ ghi nhaän coâng lao vaát vaû cuûa baø Tuù. - Nuoâi nhö theá naøo laø “ nuoâi - “Nuoâi ñuû”:lhoâng thöøa, khoâng thieáu  buoân baùn vaát vaû nhöngchæ vöøa ñuû”? ñuû nuoâi gñình  ñaûm ñang, thaùo vaùt. - Caâu thô soá hai coù nhòp nhö theá -“ Naêm con vôùi moät choàng”:caùch duøng soá ñeám ñoäc ñaùo. Nthô töï haï naøo? YÙ nghóa? mình xuoáng ngang haøng, thaäm chí thaáp hôn vôùi con  aên theo, aên keù luõ con  söï tri aân, tri coâng vaø caû söï aên naên, hoái haän qua ñoù ta thaáy nuï cöôøi hoùm hænh cuûa TX: ñeám con chöù ai laïi ñeám choàng. * Sô keát: söï vaát vaû, nhaãn naïi cuûa baø Tuù, vöøa noùi leân gaùnh naëng cuûa -ÔÛ caâu 3 TX ñaõ vaän duïng saùng gñình maø baø phaûi ñaûm traùch, vöøa giaùn tieáp noùi leân loøng bieát ôn cuûa nhaø taïo caùch noùi cuûa daân gian , ñoù laø thô ñoái vôùi vôï. - “Thaân coø”: tphaän ngöôøi phuï nöõ ( h.aûnh con coø trong ca dao) hình aûnh naøo? - Ñaûo töø: “laën loäi thaân coø” h.aûnh taàn taûo cuûa baø Tuù. söï vaát vaû, lam luõ. - “Quaõng vaéng”: quaïnh queõ, vaéng veû: aån duï taû thöïc duø hoaøn caûnh - Coâng vieäc cuûa baø Tuù dieãn ra naøo, baø Tuù vaãn caàn maãn. ra sao? - “Buoåi ñoø ñoâng” ñoâng ngöôøi treân moät con ñoø. Chen chuùc ñoâng nhieàu ñoø treân moät con soâng. Ñuùc - “Eo seøo”: lôøi qua tieáng laïi, tranh giaønh nhau. 15 Giaùo aùn Ngöõ vaên 11 Trường THPT Lê Quý Đôn - Thaùi ñoä cuûa TX theå hieän trong baøi thô laø gì? Phaân tích - Hai caâu cuoái laø tieáng chöûi. Taùc giaû chöûi ai? *B3: HD h/s toång keát Caùi hay cuûa phong caùch thô cuûa TX ñöôïc theå hieän trong baøi thô laø gì? Năm học 2012-2013 Caùi khoù cuûa coâng vieäc caøng khoù hôn vôùi thaân theá con nhaø doøng cuûa baø Tuù caùi nhìn aùi ngaïi,caûm thoâng cuûa nhaø thô. 2. Thaùi ñoä cuûa nhaø thô: - “Moät duyeân hai nôï” thaønh ngöõ theå hieän söï khoå cöïc vaø ñöùc tính - “Naêm naéng möôøi möa” chòu thöông chòu khoù cuûa baø Tuù. - “Aâu ñaønh phaän” cam chòu, khoâng ngaïi khoù vaät vaõ, daèn vaët, - “Daùm quaûn coâng” tieáng thôû daøi.  Baø Tuù khoâng chæ ñaûm ñang, vaát vaû, nhaãn naïi maø coøn hi sinh, nhaãn Nhòn aâm thaàm. Töø thöông xoùt, ñeán thöông caûm, nhaø thô nhaäp vaøo thaân phaän cuûa baø Tuù ñeå than thôû giuøm vôï. - Taùc giaû chöûi:+ “ thoùi ñôøi” neáp xaáu chung cuûa XH, cuûa ngöôøi ñôøi. + “aên ôû baïc” hôø höõng, voâ tích söï. Ñaây cuõng laø tieáng chöûi ñôøi, giaän ñôøi ñaõ baïc beõo vôùi baø Tuù ñeå cho cuoäc ñôøi baø phaûi cô cöïc, nhaø thô chöûi ruûa söï baïc beõo, voâ tích söï cuûa mình. III- Toång keát: 1. Noäi dung: Baøi thô theå hieän noåi baät hình aûnh cô cöïc cuûa baø Tuù vaø nhöõng ñöùc tính cuûa baø: 1 ngöôøi vôï chòu thöông, chòu khoù, taát caû vì choàng vì con vaø ñoù cuõng chính laø hình aûnh ngöôøi phuï nöõ Vieät Nam. 2. Ngheä thuaät: Tieáp thu saùng taïo trong ca dao, nuï cöôøi laáp loù trong baøi hai neùt phong caùch: hoùm hænh vaø aân tình thaønh coâng lôùn veà thô tröõ tình cuûaTTX 4. Cuûng coá: Hình aûnh baø Tuù vaø thaùi ñoä cuûa nhaø thô. 5.Daën doø: Hoïc thuoäc baøi thô. Naém noäi dung, ngheä thuaät cuûa baøi thô. Tieát PPCT: 11 Ñoïc theâm: Ngaøy soaïn: 15/9 KHOÙC DÖÔNG KHUE . Nguyeãn Khuyeán. VÒNH KHOA THI HÖÔNG Traàn Teá Xöông I- KHOÙC DÖÔNG KHUEÂ: 1. Baøi thô ñöôïc vieát theo doøng caûm xuùc cuûa taùc giaû. Vì vaäy baøi thô coù theå chia laøm 4 ñoaïn : - Hai caâu ñaàu: Tin ñeán ñoät ngoät. - 12 caâu tieáp: söï hoài töôûng veà nhöõng kæ nieäm thôøi xuaân xanh, chöa thaønh ñaït. - 8 caâu tieáp: aán töôïng môùi trong laàn gaëp cuoái, luùc caû hai ñaõ veà chieàu. -16 caâu coøn laïi: Noãi ñau khoân taû cuûa taùc giaû luùc baïn döùt aùo ra ñi. 2. Tình baïn thaém thieát, thuyû chung giöõa hai ngöôøi ñöôïc tgiaû dieãn ñaït qua söï vaän ñoäng cuûa caûm xuùc thô. Ñaàu tieân laø noãi ñau khi nghe tin baïn qua ñôøi. Caâu thô Baùc Döông thoâi ñaõ thoâi roài! Laø tieáng keâu thöông ñoät ngoät 16 Giaùo aùn Ngöõ vaên 11 Trường THPT Lê Quý Đôn Năm học 2012-2013 Tình baïn thaém thieát aáy ñöôïc cuï theå hoaù qua ñoaïn thô thöù hai. Ñoù laø nhöõng kæ nieäm cuûa moät thôøi ñeøn saùch, nhöõng thuù vui nôi daëm khaùch, nôi gaùc heïp ñaém say trong lôøi ca, tieáng ñaøn, nhòp phaùch. Tình baïn aáy coøn ñöôïc theå hieän trong ñoaïn keát, dieãn taû noãi ñau cuûa taùc giaû khi baïn khoâng coøn nöõa. Noãi ñau ñöôïc dieãn ra ôû nhieàu cung baäc: luùc ñoät ngoät, luùc ngaäm nguøi, luyeán tieác, luùc laéng ñoïng laéng saâu chi phoái tuoåi giaø cuûa taùc giaû. Hia caâu keát laø noãi ñau khoâng nöôùc maét, noãi ñau nhö ñaõ doàn vaøo loøng. II- VÒNH KHOA THI HÖÔNG 1. Hai caâu thô môû ñaàu coù tính töï söï, nhaèm keå laïi cuoäc thi. Môùi ñoïc caâu thô thaáy ko coù gì ñaëc bieät: kì thi môû theo ñuùng thoâng leä “ba naêm môû moät khoa”. Nhöng ñeán caâu thô thöù hai thì söï baát bình thöôøng ñaõ boäc loä trong caùch toå chöùc: “Tröôøng Nam thi laãn vôùi tröôøng Haø”. Töø laãn ñaõ theå hieän söï oâ hôïp, nhoän nhaïo trong thi cöû. 2. Hai caâu ñaõ theå hieän roõ söï oâ hoäp cuûa kì thi. Taùc giaû chuù yù mieâu taû ñöôïc hai ñoái töôïng chuû yeáu nhaát trong caùc kì thi: só töû (ngöôøi ñi thi) vaø quan tröôøng (ngöôøi coi thi). Vôùi bieän phaùp ñaûo ngöõ “loâi thoâi só töû”, taùc giaû vöøa nhaán maïnh ñeán söï luoäm thuoäm, khoâng goïn gaøng, vöøa khaùi quaùt ñc nhöõng h,aûnh trong kì thi aáy. Ñoù laø söï sa suùt veà “nho phong só khí” do söï oâ hôïp nhoán nhaùo cuûa XH ñöa laïi. Hình aûnh quan tröôøng “aäm oeï mieäng theùt loa” gôïi leân caùi oai nhöng laø caùi oai coá taïo ra. Töø “aäm oeï”bieåu ñaït aâm thanh cuûa tieáng noùi nhöng bò caûn kaïi trong coå hoïng theå hieän caùi oai “vôø” cuûa quan tröôøng. Bieän phaùp ñaûo ngöõ “aäm oeï quan tröôøng” cuõng ñaõ giuùp ngöôøi ñoïc thaáy ñöôïc t/chaát loän xoän cuûa kì thi. 3. Ñoái laäp vôùi h.aûnh só töû vaøquan tröôøng laø h.aûnh quan söù vaø baø ñaàm. Hai nhaân vaät naøy ñc ñoùn tieáp raát linh ñình “côø caém rôïp trôøi”. B phaùp ñaûo ngöõ k.hôïp vôùi ngheä thuaät ñoái ñöôïc vaän duïng trieät ñeå, taïo neân söùc maïnh ñaû kích, chaâm bieám döõ doäi, saâu cay: côø tröôùc, ngöôøi sau, vaùy tröôùc, ngöôøi sau.TX ñaõ ñem “ côø” che ñaàu quan söùù ñoái vôùi “vaùy”baø ñaàm taïo neân moät tieáng cöôøi nhöng aån trong ñoù khoâng ít noãi xoùt xa. 4. Hai caâu keát chuyeån ñoåi gioïng ñieäu töø mæa mai, chaâm bieám sanh tröõ tình. Ñoù laø lôøi keâu goïi ñaùnh thöùc löông tri. Caâu hoûi phieám chæ “nhaân taûi ñaát Baéc naøo ai ñoù” khoâng chæ höôùng ñeán caùc só töû thi naêm ñoù maø coøn laø nhöõng ngöôøi ñöôïc xem laø “nhaân taøi ñaát Baéc”, haõy “ ngoaûnh coå maø troâng caûnh nöôùc nhaø ”. Töø moät khoa thi nhöng böùc tranh hieän thöïc xaõ hoäi naêm Ñinh Daäu ñaõ ñöôïc hieän leân. Beân caïnh ñoù coøn laø noãi nhuïc maát nöôùc, laø söï taùc ñoäng ñeán taâm linh ngöôøi ñoïc. Tieát PPCT: 12 Ngaøy soaïn: 18/9 TÖØ NGOÂN NGÖÕ CHUNG ÑEÁN LÔØI NOÙI CAÙ NHAÂN (tt) A- Muïc tieâu caàn ñaït: -Naém ñöôïc moái quan heä giöõa ngoân ngöõ chung cuûa xaõ hoäi vaø lôøi noùi cuûa töøng caù nhaân. - Coù yù thöùc toân troïng nhöõng quy taéc ngoân ngöõ chung cuûa xaõ hoäi, giöõ gìn vaø phaùt huy baûn saéc vaên hoaù cuûa daân toäc. B- Caùc böôùc leân lôùp: 1. Oån ñònh toå chöùc. 2. Kieåm tra baøi cuõ. 3. Baùi môùi: 17 Giaùo aùn Ngöõ vaên 11 Trường THPT Lê Quý Đôn Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø *B1: Giuùp h/s thaáy ñöôïc moái quan heä giöõa ngoân ngöõ chung vaø lôøi noùi caù nhaân - Ngoân ngöõ chung coù vai troø nhö theá naøo ñoái vôùi lôøi noùi cuûa caù nhaân? - Ñoái vôùi ngoân ngöõ chung cuûa xaõ hoäi, lôøi noùi cuûa caù nhaân coù taùc duïng nhö theá naøo? Goïi h/s cho ví duï *B2: HD h/s luyeän taäp. - GV GOÏI 4 em h/s leân baûng laøm baøi, cho caùc hoïc sinh khaùc nhaän xeùt, thaûo luaän. - GV nhaän xeùt ñaùnh giaù, söûa chöõa baøi laøm cuûa h/s. Năm học 2012-2013 I- Quan heä giöõa ngoân ngöõ chung vaø lôøi noùi caù nhaân. 1. Ngoân ngöõ chung laø cô sôû ñeå moãi caù nhaân saûn sinh ra lôøi noùi cuûa mình (khi noùi, khi vieát), ñoàng thôøi lónh hoäi lôøi noùi caù nhaân khaùc. 2. Lôøi noùi cuûa caù nhaân laø thöïc teá sinh ñoäng, hieän thöïc hoaù nhöõng yeáu toá vaø quy taéc, phöông thöùc chung cuûa ngoân ngöõ. Ñoàng thôøi lôøi noùi caù nhaân coù nhöõng bieán ñoåi vaø chuyeån hoaù goùp phaàn hình thaønh vaø xaùc laäp nhöõng caùi môùi trong ngoân ngöõ, töùc laøm cho ngoân ngöõ chung ptrieån. II- Luyeän taäp: 1. - Töø “naùch” trong caâu thô cuûa ND coù 1 yù nghóa môùi: khoaûng khoâng gian chaät heïp giöõa 2 böùc töôøngnhaèm taïo neân söï ngaên caùch giöõa 2 nhaø. - H/aûnh “boâng lieãu bay sang laùng gieàng” coù 2 caùch hieåu: + Nhôø coù gioù maø boâng lieãu ngaû sang nhaø haøng xoùm. + Nhaø haøng xoùm ôû gaàn nhaø ngöôøi ñeïp. 2. Töø “xuaân” ñöôïc söû duïng rieâng ôû moãi nhaø thô: - Ttrong caâu thô cuûa HXH chæ thôøi gian heát muøa thu naêm nay ñeán muøa thu naêm sau theo voøng tuaàn hoaøn - ND söû duïng töø “xuaân” nhaèm chæ trinh tieát cuûa ngöôøi con gaùi treû. - Trong caâu thô cuûa NK laø khoâng khí thaân thieát,tri aâm, gaàn guõi cuûa 2 ngöôøi baïn. - Caâu 1: Töø “xuaân” chæ muøa xuaân (nghóa goác); caâu 2 chæ söï xanh töôi, giaøu coù, haïnh phuùc cuûa ñaát nöôùc. 3. a, Hình aûnh maët trôøi thöïc, khi hoaøng hoân baét ñaàu buoâng xuoáng. Maët trôøi ôû ñaây laø bieåu hieän cuûa thieân nhieân. b, Chæ chaân lí caùch maïng. c, Maët trôøi1: duøng vôùi nghóa goác, chæ thieân nhieân. Maët trôøi2: hình aûnh aån duï chæ ñöùa con cuûa ngöôøi meï. Ñoái vôùi ngöôøi meï, ñöùa con laø caû nieàm haïnh phuùc, nieàm tin, mang laïi aùnh saùng cho c/ñôøi ngöôøi meï. 4. a, Töø moïn maèn laø töø môùi ñöôïc taïo ra trong thôøi gian gaàn ñaây. Töø naøy ñöôïc taïo neân nhôø phöông thöùc caáu taïo töø môùi trong tieáng Vieät. - Döïa vaøo caùc töø coù phuï aâm daàu laø m: muoän maøng, môø mòt… - Döïa vaøo söï vay möôïn thanh ñieäu(thanh huyeàn) Moïn maèn chæ 1 vaät naøo ñoù nhoû beù, ra ñôøi muoän. b, Töø gioûi giaén ñöôïc taïo neân nhôø pthöùc caáu taïo töø môùi trong tieáng Vieät - Döïa vaøo caùc töø chæ söï ñaûm ñang, thaùo vaùt cuûa moät ñoái töôïng naøo ñoù: gioûi giang, nhanh nheïn, ñaûm ñang… - Döïa vaøo nhöõng töø chæ hình daùng: nhoû nhaén… c, Töø noäi soi laø 1 thuaät ngöõ duøng trong lónh vöïc y hoïc. Töø naøy taïo neân nhôø pthöùc caáu taïo töø môùi trong tieáng Vieät 18 Giaùo aùn Ngöõ vaên 11 Trường THPT Lê Quý Đôn Năm học 2012-2013 - Soi: 1 h/ñoäng coù söï chieáu aùnh saùng beân trong. Noäi soi: phöông phaùp ñöa 1 oáng nhoû vaøo beân trong cô theå, qua ñoù coù theå quan saùt hoaëc chuïp aûnh cô quan beänh lí baèng 1 maùy aûnh ñaõ ñaët ôû ñaàu oáng phía beân ngoaøi, coù theå caét 1 maûnh nhoû teá baøo hay thöïc hieän phaãu thuaät qua höôùng naøy. 4. Cuûng coá: Quan heä giöõa ngoân ngöõ chung vaø lôøi noùi caù nhaân 5. Daën doø: Tìm nhöõng töø ngöõ môùi ra ñôøi vaø lí giaûi phöông thöùc caáu toaï töø môùi aáy. Ruùt kinh nghieäm: Tieát PPCT: 13,14 Ngaøy soaïn:10/9 BAØI CA NGAÁT NGÖÔÛNG – Nguyeãn Coâng Tröù – A- Keát quaû caàn ñaït: - Hieåu ñuùng thöïc chaát vaø yù nghóa cuûa phong caùch soáng coù baûn lónh caù nhaân ( ñöôïc goïi laø “ngaáùt ngöôûng”) cuûa Nguyeãn Coâng Tröù trong xaõ hoäi phong kieán chuyeân cheá. - Naém ñöôïc moät vaøi ñaëc ñieåm cuûa theå haùt noùi. B- Caùc böôùc leân lôùp: 19 Giaùo aùn Ngöõ vaên 11 Trường THPT Lê Quý Đôn Năm học 2012-2013 2. KTBC. 3. Baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung baøi hoïc *B1: HD h/s tìm hieåu chung I- Tieåu daãn: - Goïi h/s ñoïc Tieåu daãn 1. Taùc giaû: - Cho bieát moät vaøi neùt veà taùc - (1778 -1858) bieät hieäu laø Hi Vaên, queâ ôû Uy Vieãn, Nghi Xuaân, Haø Tónh giaû NCT? - Hoïc gioûi, giaøu chí khí, taøi hoa, vaên voõ toaøn taøi nhöng nhieàu thaêng traàm treân ñöôøng coâng danh. - Giaøu loøng yeâu nöôùc, thöông daân. - Söï nghueäp saùng taùc? - Thô vaên: treân 50 baøi thô, treân 60 baøi ca truø vaø moät baøi phuù Noâm noåi tieáng Nhaø nho vui caûnh ngheøo ( Haøn nho phong vò phuù) - Hoaøn caûnh saùng taùc cuûa baøi 2. Taùc phaåm: thô? - Ñöôïc laøm sau naêm 1848 khi nhaø thô ñaõ caùo quan veà höu. - Theå loaïi: haùt noùi – moät theå thô töï do, phoùng khoaùng. *B2: HD h/s tìm hieåu VB II- Hoïc vaên baûn: - GV höôùng daãn h/s ñoïc ñuùng 1. Ñoïc: gioïng ñieäu cuûa VB 2. Boá cuïc: chia laøm 3 ñoaïn: - Theo em, baøi thô coù theå chia -Ñoaïn 1: 6 caâu ñaàu: giôùi thieäu taøi naêng, danh vò xaõ hoäi cuûa Nguyeãn ra maáy phaàn? Coâng Tröù. -Ñoaïn 2: 12 caâu tieáp: Phong caùch soáng khaùc ñôøi, khaùc ngöôøi; phaåm chaát vaø baûn lónh tröôùc nhöõng thaêng traàm vaø theá thaùi nhaân tình. -Ñoaïn 3: caâu cuoái: Khaúng ñònh phong caùch soáng cuûa mình. - Giuùp h/s thaáy ñöôïc yù nghóa 3. YÙ nghóa cuûa loái soáng “ngaát ngöôûng”: töø ngöõ cuûa töø “ ngaát ngöôûng” - Töø ngaát ngöôûng xuaát hieän 4 laàn trong baøi thô: caâu 4, 8, 12 vaø caâu cuoái. qua ñoù hieåu ñuùng tinh thaàn - Ngaát ngöôûng dieãn taû moät con ngöôøi, söï vaät coù chieàu cao hôn so vôùi con chung cuûa VB ngöôøi vaø söï vaät khaùc nhöng ngaû nghieâng, chöïc ñoå nhöng khoâng ñoå. Ñaây laø caùi caûm giaùc raát khoù chòu cho ngöôøi xung quanh, nhö treâu choïc, treâu ngöôi. - Laø khaùc ngöôøi, xem mình cao hôn ngöôøi khaùc - Laø thoaûi maùi töï do, khoâng theo moät khuoân khoå naøo heát. - Treâu ngöôi, choïc töùc ngöôøi khaùc. Phaân tích VB 4. Phaân tích vaên baûn. -NCT ñaõ ngaát ngöôûng nhö theá a, “Ngaát ngöôûng” ôû choán quan tröôøng(6 caâu ñaàu) naøo trong thôøi gian oâng laøm -Töï ñeà cao vai troø cuûa mình trong coõi trôøi ñaát: khoâng coù vieäc gì khoâng quan? phaûi laø phaän söï cuûa ta. - Khoe taøi naêng hôn ngöôøi: + Gioûi vaên chöông ( thuû khoa) GV giaûi thích 1 soá chöùc danh + Taøi duøng binh( thao löôïc) maø NCT ñaõ neâu Vaên voõ song toaøn. -Khoe danh vò xaõ hoäi hôn ngöôøi: + Tham taùn. + Toång ñoác. 20