båi dìng häc sinh giái M«n Ng÷ v¨n LỚP 9
Ch¬ng tr×nh båi dìng häc sinh giái m«n ng÷ v¨n lỚp 9
Chuyªn ®Ò :
+ V¨n häc d©n gian
+ TiÕng ViÖt
PhÇn 1: V¨n häc d©n gian
TuÇn 1. TiÕt 1,2 : S¬ lîc lÞch sö v¨n häc d©n gian ViÖt Nam
TiÕt 3 : C¸c thÓ lo¹i v¨n häc d©n gian ViÖt Nam.
TuÇn 2. TiÕt 1 : S©n khÊu d©n gian.
TiÕt 2 : TÝnh chÊt triÕt lÝ vµ tÝnh chÊt tr÷ t×nh trong tôc ng÷.
TiÕt 3 : C©u ®è - mét h×nh thøc miªu t¶ vµ kÓ chuyÖn ng¾n gän.
TuÇn 4. TiÕt 1,2: C¸c thÓ lo¹i tù sù d©n gian.
TiÕt 3: Vai trß cña yÕu tè thÇn linh trong truyÖn cæ.
TuÇn 5 . TiÕt 1: C¸c thÓ lo¹i tr÷ t×nh d©n gian
TiÕt 2: LÞch sö vµ x· héi, ®Êt níc vµ con ngêi trong ca dao, d©n ca ViÖt
Nam.
TiÕt 3: Søc sèng tiÒm tµng cña d©n téc viÖt Nam qua ca dao hµi híc.
TuÇn 6. Híng dÉn gi¶i quyÕt c¸c d¹ng ®Ò liªn quan ®Õn v¨n häc d©n gian.
ViÖc vËn dông s¸ng t¹o v¨n häc d©n gian trong v¨n häc viÕt.
PhÇn II. TiÕng ViÖt :
TuÇn 7. TiÕt 1: ¤n tËp tõ lo¹i
TiÕt 2: Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch gi¸ trÞ cña tõ
TiÕt 3: Híng dÉn gi¶i mét sè bµi tËp
TuÇn 8. TiÕt 1: C¸c biÖn ph¸p tu tõ
TiÕt 2: Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c biÖn ph¸p tu tõ.
TiÕt 3: Híng dÉn gi¶i mét sè bµi tËp
TuÇn 9. TiÕt 1: ¤n tËp vÒ c©u.
TiÕt 2 : Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c biÖn ph¸p tu tõ vÒ c©u .
TiÕt 3: Híng dÉn gi¶i mét sè bµi tËp .
PhÇn I: V¨n häc d©n gian
TuÇn 1.
S¬ lîc lÞch sö v¨n häc d©n gian ViÖt Nam
C¸c thÓ lo¹i v¨n häc d©n gian ViÖt Nam.
I. Môc tiªu : - Gióp häc sinh n¾m s¬ lîc v¨n häc d©n gian qua c¸c thêi kú lÞch sö,
thÊy ®îc ¶nh hëng cña lÞch sö d©n téc ®èi víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña v¨n
häc d©n gian.
- N¾m s¬ lîc ®Æc ®iÓm cña c¸c thÓ lo¹i d©n gian, thÊy ®îc sù
kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a c¸c thÓ lo¹i v¨n häc d©n gian.
II. Néi dung:1.Kh¸i niÖm v¨n häc d©n gian:V¨n häc d©n gian (cßn gäi lµ th¬ v¨n
d©n gian)hoÆc v¨n ch¬ng truyÒn miÖng, v¨n ch¬ng b×nh d©n) . Ra ®êi tõ thêi kú
c«ng x· nguyªn thuû vµ tån t¹i cho ®Õn ngµy nay .
V¨n häc d©n gian do nh©n d©n lao ®éng s¸ng t¹o ra . §Æc trng c¬ b¶n cña v¨n häc
d©n gian lµ tÝnh truyÒn miÖng , tÝnh tËp thÓ vµ tÝnh dÞ b¶n .
Néi dung kh¸i qu¸t cña v¨n häc d©n gian lµ sù tæng kÕt kinh nghiÖm lao ®éng ,
kinh nghiÖm lÞch sö, x· héi cña ngêi lao ®éng . Lµ sù biÓu hiÖn trùc tiÕp quan ®iÓm
vÒ thÕ giíi, vÒ ®¹o ®øc vµ thÈm mü cña nh©n d©n mçi d©n téc .
2.S¬ lîc lÞch sö v¨n häc d©n gian ViÖt Nam.
1
båi dìng häc sinh giái M«n Ng÷ v¨n LỚP 9
D©n téc ta cã lÞch sö l©u ®êi vµ v¨n häc ViÖt Nam cã hµng ngh×n n¨m truyÒn
thèng. Riªng vÒ v¨n häc d©n gian, Ýt nhÊt lÞch sö ph¸t triÓn ®· tr¶i qua bèn ngh×n
n¨m , kÓ tõ thñ¬ Hïng V¬ng dùng níc.
* Thêi kú tríc thÕ kû X: Thêi kú níc V¨n Lang ®éc lËp ®Ó l¹i kû niÖm v÷ng bÒn
trong nh©n d©n vµ ý thøc s©u s¾c vÒ nguån gèc chung , vÒ tæ quèc chng ®· ®îc ph¶n
¸nh trong v¨n häc d©n gian m·i m·i vÒ sau .
ThÓ lo¹i : Sö thi, thÇn tho¹i
Néi dung:
* Thêi kú tõ thÕ kû X ®Õn gi÷a thÕ kû XIX :
-Tõ thÕ kû X ®Õn thÕ kû XV v¨n häc d©n gian ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong mét n íc ®·
giµnh ®îc ®éc lËp . Nh÷ng thÇn tho¹i vÒ nguån gèc d©n téc liªn quan ®Õn L¹c Long
Qu©n , ¢u C¬, nh÷ng thÇn tho¹i vÒ cuéc ®Êu tranh x©y dùng vµ b¶o vÖ ®Êt níc liªn
quan ®Õn S¬n Tinh, Thuû Tinh , Th¸nh Giãng...®îc b¶o tån trong thêi B¾c thuéc ®·
ph¸t triÓn thªm. Nh÷ng cuéc diÔn xíng ë héi ®Òn Hïng, Héi R«, héi Giãng...®· ®îc
tiÕn hµnh trong kh«ng khÝ tù do ®Ó ca ngîi qu¸ khø anh hïng cña mét d©n téc ®ang
cÇn kh¼ng ®Þnh nh÷ng truyÒn thèng cña m×nh ®Ó tiÕn lªn x©y dùng l¹i ®Êt níc .- Sù
ph¸t triÓn cña v¨n häc d©n gian tõ thÕ kû XV ®Õn thÕ kû XIX tøc lµ trong thêi kú suy
vong cña chÕ ®é phong kiÕn , ph¶n ¸nh cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n chèng giai cÊp
thèng trÞ , chèng néi chiÕn ph¶n d©n téc , ®ßi quyÒn sèng cho nh©n d©n vµ hoµ b×nh
thèng nh¸t cho tæ quèc .
TruyÖn d©n gian vÉn duy tr× truyÒn thèng yªu níc vèn cã tõ tríc, ®ång thêi l¹i cã
nhiÒu s¾c th¸i míi ph¶n ¸nh cuéc ®Êu tranh chèng phong kiÕn ngµy cµng quyÕt liÖt . .
Cã thÓ nãi r»ng th¬ ca d©n gian ®· ph¶n ¸nh cuéc sèng mu«n mµu cña nh©n d©n . §ã
lµ cuéc sèng cña mét d©n téc tuy bÞ chÕ ®é phong kiÕn môc n¸t k×m h·m nhng vÉn
cã søc v¬n lªn m¹nh mÏ. Vµ khi mµ nh©n d©n kh«ng ngõng ®Êu tranh chèng néi
chiÕn phong kiÕn, n¹n c¸t cø phong kiÕn , th× ý thøc vÒ mét tæ quèc duy nhÊt, vÒ mét
giang s¬n thèng nhÊt l¹i ®îc n©ng lªn thªm mét bíc .
*Thêi kú tõ gi÷a thÕ kû XIX ®Õn gi÷a thÕ kû XX : Níc ta tr¶i qua nhiÒu biÕn ®éng
lín lao vÒ lÞch sö vµ x· héi . Do cã nh÷ng thay ®æi s©u s¾c vÒ chÕ ®é vµ c¬ cÊu x· héi
, do cuéc ®Êu tranh giai cÊp , ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc diÔn ra cùc kú phøc t¹p
mµ trong sù ph¸t triÓn cña v¨n häc d©n gian thêi kú nµy ®· n¶y sinh nhiÒu hiÖn tîng
míi mÎ.Trong néi dung t¸c phÈm thuéc hÇu hÕt thÓ lo¹i v¨n häc d©n gian ViÖt Nam
nöa cuèi thÕ kû XIX , tÝnh lÞch sö cô thÓ lµ mét nÐt næi bËt .Trong nhiÒu truyÖn cæ
tÝch, nhiÒu truyÖn cêi mang tinnhs chÊt giai tho¹i vµ nhÊt lµ trong c¸c bµi vÌ , nh©n
d©n ghi l¹i h×nh ¶nh c¸c nh©n vËt lÞch sö , kÓ c¶ nh÷ng biÕn cè cã thùc , nhieeuf khi
®i vµo nh÷ng chi tiÕt hÕt søc cô thÓ vÒ mét hanhf ®éng anh hïng cña nh÷ng ngêi yªu
níc ... Cho nªn tÝnh thêi sù lµ ®Æc ®iÓm bao trïm lªn tÊt c¶ nh÷ng s¸ng t¸c vµ thÓ lo¹i
v¨n häc d©n gian thêi kú nµy . Vµ do tÝnh thêi sù lµ ®Æc ®iÓm bao trïm nh vËy nªn
thÓ lo¹i ph¸t triÓn h¬n c¶ lµ vÌ . ( VÌ yªu níc chèng Ph¸p,... vÌ con dao...)
Nh vËy, th«ng qua vÌ yªu níc chèng Ph¸p , v¨n häc d©n gian nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû
XIX ®µu thÕ kû XX ®· cã thµnh tùu to lín trong viÖc gi¸o dôc lßng yªu níc c¨m thï
giÆc , ®· chøng minh mét c¸ch hïng hån søc m¹nh cña thø vò khÝ tinh thÇn do chÝnh
nh©n d©n s¸ng t¹o vµ sö dông mét c¸ch phæ biÕn trong c«ng cuéc ®Êu tranh gi¶i
phãng d©n téc .
*Thêi kú tõ gi÷a thÕ kû XX ®Õn nay: Sù tån t¹i cña v¨n häc d©n gian ngµy nay nh lµ
mét ®iÒu tÊt yÕu .
3. C¸c thÓ lo¹i v¨n häc d©n gian ViÖt Nam.
* C¸c thÓ lo¹i tù sù d©n gian:
ThÇn tho¹i: ThÇn thoai ®· n¶y sinh tõ cuéc sèng nguyªn thuû vµ ph¸t triÓn theo yªu
cÇu cña x· héi L¹c ViÖt .
2
båi dìng häc sinh giái M«n Ng÷ v¨n LỚP 9
- ThÇn tho¹i lµ truyÖn kÓ vÒ c¸c thÇn, nh©n vËt rong thÇn tho¹i thêng lµ c¸c vÞ thÇn cã
døc m¹nh phi thêng , cã nhiÒu phÐp l¹ , cã thÓ lµm nªn nh÷ng chiÕn tÝch lín lao , kú
diÖu . TÝnh chÊt hoang ®êng, kú vÜ lµ nÐt næi bËt cña thÇn tho¹i.
- TruyÒn thuyÕt: lµ lo¹i truyÖn d©n gian kÓ vÒ sù kiÖn hoÆc nh©n vËt lÞch sö thêi qu¸
khø, thêng cã yÕu tè tëng tîng kú ¶o, thÓ hiÖn c¸ch ®¸nh gi¸ cña nh©n d©n vÒ sù kiÖn
hoÆc nh©n vËt ®ã .
- TruþÖn cæ tÝch: Lµ lo¹i truyÖn d©n gian kÓ vÒ c¸c nh©n vËt bÊt h¹nh, xÊu xÝ, nh»m
ph¶n ¸nh íc m¬, nguyÖn väng cña nh©n d©n vÒ chiÕn th¾ng cña c¸i thiÖn ®èi víi c¸i
¸c, c¸i c«ng b»ng ®èi víi c¸i bÊt c«ng. Th«ng qua ®ã nh©n d©n lao ®éng göu g¾m íc
m¬ vÒ mét x· héi c«ng b»ng, tèt ®Ñp. Trueeynj cã yÕu tè tëng tîng hoang ®êng .
- TruyÒn cêi : Lµ mét trong c¸c thÓ lo¹i tô sù tiªu biÓu cho dßng v¨n häc hµi híc d©n
gian bao gåm nhiÒu ®èi tîng kh¸c nhau . Th«ng qua viÖc cêi vµo nh÷ng thãi h tËt
xÊu cña con ngêi trong x· héi nh©n d©n mong muèn x· héi ®îc thanh läc vµ ngµy
cµng tèt ®Ñp h¬n .
- TruyÖn ngô ng«n : Lµ truyÖn d©n gian mîn truyÖn cña loµi vËt, ®å vËt ®Ó nãi bãng,
nãi giã, nãi kÝn ®¸o chuyÖn con ngêi nh»m khuyªn nhñ con ngêi bµi häc nµo ®ã
trong cuéc sèng.
* Th¬ ca d©n gian:
- Tôc ng÷: Lµ nh÷ng c©u nãi ng¾n gän thêng cã vÇn ®iÖu cña cha «ng truyÒn l¹i
nh»m nªu lªn mét kinh nghiÖm øng xö , mét nhËn xÐt vÒ hiÖn tîng tù nhiªn , kinh
nghiÖm trong lao ®éng s¶n xuÊt .
- Ca dao: Lµ nh÷ng bµi ca ng¾n cã nguån gèc d©n ca , tíc bá phÇn lµn ®iÖu trong d©n
ca, phÇn cßn l¹i lµ ca dao .Ca dao thÓ hiÖn t×nh yªu quª h¬ng ®¸t níc, t×nh c¶m gia
®×nh , t×nh yªu ®«i løa, t×nh c¶m b¹n bÌ... Th«ng qua ®ã, nh©n d©n muèn göi g¾m íc
m¬ vÒ cuéc sèng tèt ®Ñp.
- C©u ®è, c©u ®èi, vÌ...
-S©n khÊu d©n gian
+ VÒ truyÒn thuyÕt: “ Nh÷ng truyÒn thuyÕt d©n gian thêng cã cèt lâi lµ sù thËt lÞch sö
mµ nhqaan d©n ta qua nhiÒu thÕ hÖ , ®· lý tëng ho¸, göi g¾m vµo ®ã t©m t×nh thiÕt tha
cña m×nh , cïng víi th¬ vµ méng , ch¾p ®«i c¸nh cña trÝ tëng tîng dËn gian , lµm nªn
nh÷ng t¸c phÈm v¨n ho¸ mµ ®êi ®êi con ngêi yªu thÝch”
+VÒ truyÖn cæ tÝch: “ Trong truyÖn cæ tÝch, ngêi ta bay trªn kh«ng trung , ngåi trªn
tÊm thÈm biÕt bay , ®i hia b¶y dÆm , phôc sinh nh÷ng ngêi ®· chÕt b»ng c¸ch r¾c níc
thÇn lªn hä , trong mét ®ªm th«i còng ®· x©y dùng ®îc mét l©u ®µi , vµ nãi chung,
truyÖn cæ tÝch ®· më ra tríc m¾t t«i c¸nh cöa sæ ®Ó tr«ng vµo mét cuéc sèng kh¸c
trong ®ã cã mét lùc lîng tù do nµo ®ã kh«ng biÕt sî ®ang tån t¹i vµ ho¹t ®éng , m¬ tëng tíi mét cuéc ®êi tèt ®Ñp h¬n ...”
+ ChØ v× c¸i lßng vui thÝch khiÕn ngêi ta muèn nghe, dÔ nghe Êy míi sinh ra cã
truyÖn ngô ng«n . “ Cø nãi thuÇn lu©n lý, chØ sinh lßng ch¸n n¶n
Cã mîn truyÖn kÓ ra th× lu©n lý míi tr«i ch¶y “
* Th¸nh Giãng:
Sau lµn ma bôi th¸ng ba
L¸ tre bçng ®á nh lµ löa thiªu
NÒn trêi rõng rùc s¸ng theo
Tëng nh ngùa s¾t sím chiÒu cßn bay
( TrÇn §¨ng Khoa)
T«i kÓ ngµy xa chuyÖn MÞ Ch©u
Tr¸i tim lÇm chç ®Ó trªn ®Çu
Ná thÇn v« ý trao tay giÆc
Nªn nçi c¬ ®å ®¾m biÓn s©u.
( Tè H÷u)
Mçi chó bÐ ®Òu n»m m¬ ngùa s¾t
3
båi dìng häc sinh giái M«n Ng÷ v¨n LỚP 9
(Tè H÷u)
Mçi con s«ng ®Òu muèn ho¸ B¹ch §»ng.
( ChÕ Lan Viªn)
¤i søc trÎ xa trai Phï §æng
V¬n vai lín dËy bçng ngh×n c©n
Cìi lng ngùa s¾t bay phun löa
Nhæ bôi tre lµng , ®uæi gÆc ¢n !
Hay ®©u thÇn tiªn ®i lÊy vî
S¬n Tinh, Thuû Tinh lßng t¬ v¬ng
Kh«ng qu¶n rõng s©u, s«ng c¸ch trë
Cïng ®Õn Phong Ch©u, xin Mþ N¬ng
S¬n Tinh cã mét m¾t ë tr¸n
Thuû Tinh r©u ria qu¨n xanh r×
Mét thÇn phi B¹ch Hæ trªn c¹n
Mét thÇn cìi lng rång oai vÖ
( NguyÔn Nhîc Ph¸p)
TuÇn 2.
TÝnh chÊt triÕt lý vµ tr÷ t×nh trong tôc ng÷.
LÞch sö vµ x· héi, ®Êt níc vµ con ngêi trong
ca dao, d©n ca ViÖt Nam.
I.
Môc tiªu : ThÊy ®îc tÝnh triÕt lý vµ tr÷ t×nh trong tôc ng÷
Th«ng qua ca dao, d©n ca , thÊy ®îc sù ph¸t triÓn cña lÞch sö x· héi
, hiÓu ®îc nh÷ng nÐt v¨n ho¸ ®Æc s¾c cña ®¸t níc ViÖt Nam, biÕt ®îc t×nh c¶m, t©m
t cña con ngêi ViÖt Nam.
Båi dìng t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc, yªu cuéc sèng vµ con ngêi
ViÖt Nam.
II.
Néi dung:
1. TÝnh chÊt triÕt lý vµ tr÷ t×nh trong tôc ng÷:
a, TÝnh chÊt triÕt lý trong tôc ng÷:
Tôc ng÷ thêng nÆng vÒ lý trÝ vµ do ®ã tÝnh chÊt triÕt lý cã trong tôc ng÷ lµ tÊt yÕu .
®iÒu ®¸ng lu t©m lµ triÕt lý trong tôc ng÷ lµ triÕt lý kh«ng cøng nh¾c mµ thêng t¹o
nh÷ng liªn tëng s©u s¾c vµ sinh ®éng vÒ nh©n sinh .
- Tôc ng÷ lµ lêi ¨n tiÕng nãi cña nh©n d©n ®îc ®óc kÕt l¹i díi h×nh thøc tinh gi¶n
mang néi dung sóc tÝch . Tôc ng÷ thiªn vÒ trÝ cña nh©n d©n trong viÖc nhËn thøc
thÕ giíi, x· héi vµ con ngêi . Tôc ng÷ diÔn ®¹t rÊt hoµn h¶o toµn bé kinh nghiÖm
sèng , kinh nghiÖm x· héi , lÞch sö cña nh©n d©n lao ®éng .
Tôc ng÷ thÓ hiÖn mét phÇn quan träng cña t liÖu khoa häc d©n gian . G¾n víi lao
®éng, víi tù nhiªn vµ nh÷ng th¨ng trÇm lÞch sö cu¶ x· héi , nh©n d©n ®· béc lé mét
c¸ch s©u s¾c kinh nghieemjk sèng, lèi sèng, t tëng ®¹o ®øc cña m×nh trong tôc ng÷
qua nh÷ng nhËn xÐt tinh tÕ vÒ thêi tiÕt , vÒ nh÷ng kinh nghiÖm s¶n xuÊt , ch¨n
nu«i... hoÆc nh÷ng triÕt lý nh©n sinh s©u s¾c.( gµ ®en ch©n tr¾ng, mÑ m¾ng còng
mua, gµ tr¾ng ch©n ®en , mua chi gièng Êy ...
TÝnh chÊt triÕt lý trong tôc ng÷ thÓ hiÖn râ nÐt nhÊt trong néi dung ý nghÜa . Cã lóc
triÕt lý ®îc thÓ hiÖn mét c¸ch râ rµng, tù nhiªn, cô thÓ trong nghÜa ®en ( NghÜa hÑp
cña c©u ch÷, lo¹i nµy thêng lµ nh÷ng c©u tôc ng÷ vÒ tù nhiªn, nh÷ng kinh nghiÖm vÒ
dù ®o¸n thêi tiÕt , vÒ lao ®éng s¶n xuÊt . )( §îc mïa cau, ®au mïa lóa, Qu¸ mï ra
ma , t«m ®i ch¹ng v¹ng, c¸ ®i r¹ng ®«ng...)
4
båi dìng häc sinh giái M«n Ng÷ v¨n LỚP 9
Cã lóc, triÕt lý tôc ng÷ l¹i ®îc thÓ hiÖn trong c¸i trõu tîng , phæ biÕn ë tÇng nghÜa
bãng ( nghÜa réng ) lo¹i nµy thêng lµ nh÷ng c©u tôc ng÷ nãi vÒ quan niÖm sèng , lèi
sèng vµ ®¹o ®øc cña nh©n d©n . (Rau nµo, s©u Êy , ë bÇu th× trßn, ë èng th× dµi , gÇn
mùc th× ®en, gÇn ®Ìn th× s¸ng , kh«ng cã löa sao cã khãi , ...)
TÝnh chÊt triÕt lý trong tôc ng÷ ®îc ®óc kÕt tõ hiÖn thùc ®êi sèng phong phó, sinh
®éng vÒ nhiÒu mÆt cña nh©n d©n do ®ã nã cã tÝnh ch©n lý s©u s¾c . V× vËy, tôc ng÷
®îc tiÕp nhËn vµ vËn dông mét c¸ch tù nhiªn, ®i vµo ®êi sèng x· héi réng r·i cã ®é
tin cËy v÷ng ch¾c trë thµnh nh÷ng thµnh ng÷, ph¬ng ng÷ . TÝnh chÊt triÕt lý trong tôc
ng÷ gãp phÇn hun ®óc nªn t©m hån tÝnh c¸ch con ngêi ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc .
b, TÝnh tr÷ t×nh trong tôc ng÷:
Tr÷ t×nh xÐt theo nghÜa H¸n ViÖt lµ béc lé t×nh c¶m, c¶m xóc . Nãi tôc ng÷ thêng
nÆng vÒ tÝnh chÊt triÕt lý kh«ng cã nghÜa lµ phñ nhËn yÕu tè t×nh c¶m , c¶m xóc ®îc
thÓ hiÖn trong néi dung ý nghÜa tôc ng÷ . TÝnh chÊt tr÷ t×nh ®îc thÓ hiÖn tËp trung vÌ
râ nÐt nhÊt trong tôc ng÷ vÒ ®êi sèng tinh thÇn , nh÷ng quan niÖm vÒ nhËn ®Þnh vµ ®îc thÓ hiÖn b»ng c¸ch : nãi h×nh tîng t¹o trêng liªn tëng s©u s¾c .
-§êi sèng tinh thÇn cña nh©n d©n ta vèn rÊt phong phó vµ dung dÞ , râ rµng vµ trong
s¸ng . Tôc ng÷ béc lé râ quan niÖm , th¸i ®é yªu ,ghÐt mét c¸ch tù nhiªn , th¼ng
th¾n( yªu trÎ, trÎ ®Õn nhµ, kÝnh giµ, giµ ®Ó phóc. Yªu nhau chÝn bá lµm mêi , cã mÆt
th× m¾ng, v¾ng mÆt th× th¬ng , yªu ai yªu c¶ ®êng ®i, ghÐt ai ghÐt c¶ t«ng chi hä
hµng ...) Trong ®êi sèng x· héi tôc ng÷ thÓ hiÖn s¾c s¶o nh÷ng th¸i ®é phª ph¸n
cña nh©n d©n víi nhiÒu cung bËc ®èi víi cac tÇng líp thèng trÞ hÌn m¹t hoÆc nh÷ng
thãi ®êi trí trªu ( NÐn b¹c ®©m to¹c tê giÊy , quan thÊy kiÖn nh kiÕn thÊy mì , mét
ngêi lµm quan c¶ hä ®îc nhê , ¨n cç ®i tríc, léi níc theo sau , c¸ lín nuèt c¸ bÐ , cã
tiÒn mua tiªn còng ®îc , tiÒn b¹c ®i tríc, mùc thíc ®i sau , tøc níc vì bê, con giun
xÐo l¾m còng qu»n ...
- TÝnh chÊt tr÷ t×nh thÓ hiÖn ®Ëm ®µ vµ lµm xóc ®éng lßng ngêi tõ néi dung nh÷ng
lêi r¨n d¹y chÝ t×nh vÒ ®¹o lý , vÒ nÐt ®Ñp dung dÞ vµ cao thîng cña truyÒn thèng ®¹o
®øc nh©n ¸i . Tõ ®ã ®¹o ®øc kh¬i dËy trong lßng ngêi ®øc híng thiÖn vµ ý thøc céng
®ång cao ®Ñp trong mäi thêi ®¹i (l¸ lµnh ®ïm l¸ r¸ch, th¬ng ngêi nh thÓ th¬ng th©n ,
uèng níc nhí nguån, ¨n qu¶ nhí kÎ trång c©y, ¨n khoai nhí kÎ cho d©y mµ trång,
mét con ngùa ®au c¶ tµu bá cá ,)
Tõ sau cuéc c¸ch m¹ng th¸ng t¸m, nh÷ng c©u tôc ng÷ míi ra ®êi ph¶n ¸nh ®îc sù
h×nh thµnh trong nh©n d©n lao ®éng ViÖt Nam nhiÒu phÈm chÊt míi . Hµng lo¹t tôc
ng÷ míi vÏ nªn nh÷ng bøc ch©n dung víi nh÷ng nÐt chÊm ph¸ tµi t×nh vÒ con ngêi
lao ®éng vµ chiÕn ®Êu hiÖn nay ë ®Þa ph¬ng , cu·ng nh ë tiÒn tuyÕn : “ §i d©n nhí, ë
d©n th¬ng , ®«i vai ngµn c©n, ®«i ch©n v¹n dÆm , ¨n ph¸o thñ, ngñ l¸i xe ...
Tôc ng÷ míi l¹i lµ vò khÝ s¾c bÐn cña sù phª b×nh víi nh÷ng con ngêi vµ nh÷ng hiÖn
tîng lµm vÉn ®ôc kh«ng khÝ trong lµnh cña x· héi : lµm th× l¸o, b¸o c¸o th× hay...
*NghÖ thuËt tôc ng÷ :
Mçi c©u tôc ng÷ ®Òu dïng h×nh ¶nh, sù viÖc , hiÖn tîng ®Ó nãi lªn ý niÖm trõu tîng .
HØnh ¶nh trong tôc ng÷ lµ h×nh ¶nh tõ cuéc sèng phong phó nhiÒu mµu , nhiÒu vÎ ®îc
nh©n c¸ch hãa mét c¸ch linh häat vµ sinh ®éng . PhÇn lín tôc ng÷ thêng cã hai vÕ .
( ngêi sèng, ®èng vµng, ngêi ®Ñp v× lôa, lóa tèt v× ph©n , ...)
NhiÒu h×nh tîng trong tujc ng÷ rÊt linh ho¹t vµ dÝ dám , x©y dùng b»ng ph¬ng
ph¸p nh©n c¸ch ho¸ c¸c vËt v« tri vµ lèi ch¬i ch÷ cña d©n téc ( §òa mèc chßi m©m
son, nÐn b¹c ®©m to¹c tê giÊy , c¸i nÕt ®¸nh chÕt c¸i ®Ñp , nãi hay h¬n hay nãi .
H©ï hÕt tôc ng÷ ®Òu cã vÇn vµ thêng lµ vÇn lng nªn nhÞp ®iÖu nhanh , m¹nh, v÷ng
ch¾c . ( ®îc lµm vua, thua lµm giÆc ...) . C¸c biÖn ph¸p tu tõ nh so s¸nh , Èn dô , nh©n
5
båi dìng häc sinh giái M«n Ng÷ v¨n LỚP 9
ho¸, ho¸n dô , ®èi lËp ...®îc sö dông réng r·i tao nªn trêng liªn tëng s©u s¾c vÒ c¸c
tÇng nghÜa . Tôc ng÷ thÓ hiÖn ®Çy ®ñ lèi suy nghÜ d©n gian cña d©n téc ®ång thêi
còng thÓ hiÖn c¸ch nãi cña d©n téc qua nhiÒu thÕ hÖ trong tiÕn tr×nh lÞch sö l©u dµi.
Ca dao d©n ca ViÖt nam ph¶n ¸nh lÞch sö, ®Êt níc vµ con ngêi ViÖt Nam .:
V¹n niªn lµ v¹n niªn nµo
Thµnh x©y x¬ng lÝnh hµo ®µo m¸u d©n
Ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng l·ng phÝ v« ®é cña vua Tù §øc. Cã nh÷ng c©u ca dao ph¶n ¸nh
t×nh h×nh suy sôp thèi n¸t cña chÝnh quyÒn phong kiÕn b»ng nh÷ng lêi lÏ rÊt t¸o b¹o .
Cã thÓ tõ ng«n tõ nghÖ thuËt cña ca dao dan ca ViÖt Nam mµ dùng lªn ®îc mét bøc
tranh nhiÒu mµu s¾c vµ h×nh nÐt ®a d¹ng vÒ ®Êt níc ViÖt Nam .
Ca dao d©n ca cho ta biÕt ®îc kh¸ nhiÒu vµ chi tiÕt vÒ phong tôc, tËp qu¸n, trong c¸c
lÜnh vùc sinh ho¹t vËt chÊt vµ sinh ho¹t tinh thÇn cña nh©n d©n lao ®éng . §ã lµ c¶nh
lµm ¨n vÊt v¶ cùc nhäc
“ Cµy ®ång ®ang buæi ban tra
Må h«i th¸nh thãt nh ma rîng cµy “
Qua ®ã, ta cã thÓ thÊy ®îc ®øc tÝnh cÇn cï , chÞu ®ùng gian khæ , kh¾cphujc khã kh¨n
. §©y lµ ngêi lµm ruéng “ Lao xao gµ g¸y r¹ng ngµy, vai v¸c c¸i cµy, tay d¾t con tr©u
“, ngêi d©n chµi “ Th¬ng thay chót nç anh khoeo, buåm bÌ ch¶ cã kÐo neo suèt
ngµy . Chång chµi, vî líi , con c©u, mªnh m«ng bÓ Së biÕt ®©u lµ nhµ”, ngêi ch¨n
t»m “ trêi mwua l¸c ®¸c ruéng d©u, c¸i nãn ®éi ®Çu, c¸i thóng ch¾p tay ...” , ngêi dÖt
v¶i “ thoi ®a tay mái canh chÇy tiÕng ai xin löa nh thµy cèng Sen . Ngêi ta cã thÓ
hiÓu nh©n d©n sèng nh thÕ nµo khi cßn nh÷ng c¶nh “ C¸i cß lµ c¸i cß con, mÑ ®i xóc
tÐp ®Ó con ë nhµ ...
§i theo ca dao, d©n ca ViÖt Nam vµo nhµ mét ngêi n«ng d©n thêi xa cã thÓ thÊy c¸i
c¶nh: H«m kia anh ®Õn ch¬i nhµ, thÊy mÑ n»m vâng, thÊy cha n»m giêng , thÊy em
n»m ®Êt anh th¬ng...
Ca dao d©n ca ph¶n ¸nh lÞch sö. Ca dao d©n ca lµ mét kho tµi liÖu vÒ phong tôc tËp
qu¸n . Nhng ca dao d©n ca tríc hÕt lµ tiÕng h¸t tr÷ t×nh cña con ngêi . §ã lµ tiÕng h¸t
cña t×nh yªu, lµ tiÕng h¸t cña ngêi phô n÷ ®au khæ nhng giµu tinh thÇn hy sinh vµ ®Êu
tranh dòng c¶m trong hÖ gia ®×nh , cña ngêi n«ng d©n , trong cuéc sèng lao ®éng vµ
®Êu tranh x· héi ... TiÕng h¸t tr÷ t×nh ®ã chøa ®ùng nhiÒu nÐt tiªu biÓu cña t©m hån
vµ tÝnh c¸ch d©n téc ta . §ã lµ néi dung chÝnh cña ca dao, d©n ca VIÖt Nam .
T×nh yªu th¬ng trong ca dao d©n ca :
Nếu tôc ng÷ thêng nÆng vÒ tÝnh chÊt lý trÝ th× ca dao nÆng h¬n vÒ tÝnh chÊt t×nh c¶m .
Cuéc sèng lao ®éng s¸ng t¹o , t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc , t×nh c¶m gia ®×nh, t×nh yªu
®«i løa , t×nh c¶m b¹n bÌ ...vµ t×nh yªu thiªn nhiªn lµ nguån c¶m høng v« tËn cña th¬
ca d©n gian . NÕu th¬ lµ tiÕng h¸t cña t©m hån th× h¬n thÕ, ca dao lµ tiÕng h¸t cña t©m
hå, tr¸i tim b×nh d©n , do ®ã t×nh yªu th¬ng trong ca dao phog phó dung dÞ vµ rÊt gÇn
gòi víi cuéc sèng ®êi thêng ...
- T×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc : HiÓu n«m na b»ng chÝnh tÊm lßng m×nh , quª h¬ng
lµ h×nh ¶nh thu nhá l¹i cña céng ®ång , ®Êt níc lµ n¬i “ ch«n nhau c¾t rèn “ cña
mçi cuéc ®êi ngêi > ChÝnh v× thÕ, trong ca dao d©n ca t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc
cø v« t dung dÞ vµ thËt thµ
+ T×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc tríc hÕt thÓ hiÖn vÒ niÒm tù hµo vÒ phong c¶nh quª h¬ng ®Êt níc . MÆc dï lµ nh÷ng s¸ng t¸c b×nh d©n song c¶nh s¾c cña mçi vïng quª
trªn ®Êt níc ViÖt Nam biÓu hiÖn trong ca dao víi d¸ng vÎ nguyªn sinh mµ kh«ng hÒ
hoang d· :
§êng v« xø NghÖ quanh quanh/ non xanh......
Giã ®a cµnh tróc la ®µ /tiÕng chu«ng TrÊn Vò canh gµ Thä X¬ng ....
6
båi dìng häc sinh giái M«n Ng÷ v¨n LỚP 9
§ång §¨ng cã phè kú lõa/ cã nµng T« ThÞ cã chïa Tam Thanh
+ C¶nh s¾c thªn nhiªn thÊm ®Ém thµnh qu¶ cña søc lao ®éng vµ s¸ng t¹o vµ kh¸t
väng cña con ngêi cho mçi vïng quª yªn b×nh vµ t¬i ®Ñp .
+ Quª h¬ng, ®Êt níc lµ céi nguån sinh thµnh cña mçi con ngêi , g¾n bã víi quª h¬ng
xø së ®· trë thµnh t×nh c¶m m¸u thÞt , mét tiªu chuÈn ®¹o ®øc cña con ngêi ch©n
chÝnh trong ca dao d©n ca . §ã lµ t×nh c¶m g¾n bã thiÕt tha víi quª h¬ng ®Êt níc , dï
quª h¬ng lµ mét miÒn quª giµu cã hay vÉn cßn tr¨n trë trong ®Êt c»n ®¸ sái .
- Anh ®i anh nhí quª nhµ
Nhí canh rau muèng, nhí cµ dÇm t¬ng
Nhí ai d·i n¾ng dÇm s¬ng
Nhí ai t¸t níc bªn ®êng h«m nao
- Rñ nhau lªn nói ®èt than
Anh ®i Tam §iÖp , em mang nãn tr×nh
Cñi than nhem nhuèc víi t×nh
Ghi lêi vµng ®¸ xin m×nh chí quªn
T×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc g¾n liÒn víi t×nh yªu lao ®éng . Nh÷ng bøc tranh sinh
®éng vµ gîi t×nh nhÊt trong ca dao d©n ca vÉn lµ nh÷ng bøc tranh phong c¶nh lao
®éng gian lao , vÊt v¶ mµ s¸ng trong, thó vÞ .
H«m qua t¸t níc bªn ®×nh
Bá quªn chiÕc ¸o................
............................................
- T×nh yªu th¬ng gi÷a con ngêi víi con ngêi :
Do lµ c¸c s¸ng t¸c b×nh d©n nªn ca dao cã lîi thÕ ®Ó thÓ hiÖn mét c¸ch b×nh dÞ vµ
sinh ®éng t×nh nghÜa yªu th¬ng, g¾n bã thuû chung trong c¸c mèi quan hÖ t×nh c¶m .
+ Lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®èi víi c«ng lao trêi biÓn cña «ng bµ, cha mÑ , ®èi víi ®¹o lý
uèng níc nhí nguån :
C«ng cha nh nói Th¸i s¬n..................
Ngã lªn nuét l¹t m¸i nhµ................
ChiÒu chiÒu ra ®øng ngâ sau ...............
Ngåi buån nhí mÑ ta xa.................
+ T×nh yªu th¬ng bao dung cña ngêi mÑ nghÌo ViÖt Nam ®èi víi con ch¸u ®îc thÓ
hiÖn ch©n thËt vµ c¶m ®éng trong rÊt nhiÒu h×nh ¶nh . H×nh ¶nh con cß trong ca dao
lµ biÓu tîng sinh ®éng vÒ ngêi phô n÷, ngêi mÑ ViÖt Nam .
Ngåi buån nhí mÑ ta xa/MiÖng nhai c¬m bóng, lìi lõa c¸ x¬ng
con cß mµ ®i ¨n ®ªm...
C¸i cß lÆn léi bê s«ng/ g¸nh g¹o nu«i chång tiÕng khãc nØ non........
+ T×nh c¶m vî chång , b¹n bÌ yªu th¬ng ®ïm bäc , chia bïi xÎ ngät vµ thuû chung
son s¾t . Ta b¾t gÆp nhiÒu c©u ©n t×nh ©n nghÜa lµm xao xuyÕn vµ rung ®éng th¼m s©u
t©m hån con ngêi qua nhiÒu thÕ hÖ . nÐt ®Æc biÖt lµ nh÷ng t×nh c¶m nµy b¾t nguån tõ
cuéc sèng lao ®éng , ®Êu tranh ®Ó ginf gi÷u c¸i thiÖn , c¸i ®Ñp cña con ngêi ch©n
chÝnh
R©u t«m nÊu víi ruét bÇu
...........................................
Rñ nhau xuèng bÓ mß cua......
Muèi ba n¨m muèi h·y cßn mÆn/ gõng chÝn th¸ng gõng h·y cßn cay/®¹o nghÜa
cang thêng chã ®æi ®õng thay/ dÉu cã lµm nªn danh väng, rñi cã ¨n mµy ta còng
theo nhau .
+ T×nh yªu ®«i løa:
§ªm tr¨ng thanh.....
Yªu nhau cëi ¸o.....
Mét th¬ng tãc bá ®u«i gµ............
7
båi dìng häc sinh giái M«n Ng÷ v¨n LỚP 9
TrÌo lªn c©y ...
§êng xa th× thËt lµ xa....
GÆp ®©y mËn míi hái ®µo
§ªm khuya thiÕp míi hái chµng/Cau xanh ¨n víi trÇu vµng xøng ch¨ng/trÇu vµng
nh¸ víi cau xanh/duyªn em s¸nh víi t×nh anh tuyÖt vêi .
ThuyÒn vÒ
®ªm qua ra ®øng bê...
Cã thÓ nãi r»ng t×nh yªu th¬ng lµ khÝa c¹nh quan träng trong c dao d©n ca . KhÝa
c¹nh ®ã thÓ hiÖn t×nh c¶m, t©m hån vµ c¸ch sèng cã ®¹o lý cña nh©n d©n ta . Do ®ã
nh÷ng c©u ca dao vÒ ®Ò tµi nµy lµ nh÷ng c©u ca dao hay nhÊt , ®Ñp nhÊt vÒ néi dung
vµ nghÖ thuËt . ®©y lµ nh÷ng vÇn th¬ b×nh d©n sèng m·i trong ngêi ViÖt Nam vµ m·i
m·i rung ®éng t©m hån con ngêi qua bao thÕ hÖ .
V¨n häc ViÖt Nam tõ thÕ kû X ®Õn hÕt thÕ kû XIX
I.
vµi nÐt vÒ lÞch sö: X· héi phong kiÕn ViÖt nam tõ thÕ kû X- XIX cã nhiÒu
biÕn ®éng, ®iÒu ®ã ¶nh hëng ®Õn s¸ng t¸c v¨n häc thêi kú nµy .
II.
C¸c t¸c phÈm:
- hÞch tíng sü
X· héi phong kiÕn ViÖt Nam ph¸t triÓn hng
- B×nh Ng« ®¹i c¸o
thÞnh, vua t«i cïng nhau ®¸nh giÆc, gi÷ níc
- Cöa biÓn B¹ch §»ng
- ThuËt høng
X· héi phong kiÕn lung lay, con ngêi sèng víi qu¸
- H÷u c¶m
khø, hoµi niÖm
- TruyÒn kú m¹n lôc
X· héi phong kiÕn b¨qts ®Çu suy sôp
- TruyÖn KiÒu
* ë hai t¸c phÈm hÞch tíng sü vµ g×nh Ng« ®¹i c¸o gióp HS n¾m ®îc sù g¾n kÕt gi÷a
v¨n häc vµ lÞch sö.Lóc nµy, x· héi phong kiÕn ViÖt Nam ®ang hng thÞnh , Vua t«i
cïng nhau ®¸nh giÆc gi÷ níc .Do ®ã , v¨n häc thêi kú nµy mang hµo khÝ §«ng A
Sôc s«i nhiÖt huyÕt chèng qu©n x©m lîc .
* Trong bµi cña biÓn B¹ch §»ng , thu©th høng, h÷u c¶m, x· héi phong kiÕn b¾t ®Çu
cã sù suy sôp, c¸c nhµ th¬ thich¸ sèng Èn dËt, nhµn t¶n, vui thó ruéng vên , thiªn
nhiªn, vµ ®Æc biÖt c¸c nhµ th¬ muèn quay vÒ qu¸ khø, qu¸ khø hµo hïng, oanh liÖt
cña d©n téc ta.
* T¸c phÈm “ truyÒn kú m¹n lôc” vµ “truyÖn KiÒu”, xhpk ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu lung
lay, sôp ®æ., môc n¸t, c¸i ®¹o ®øc x· héi phong kiÕn kh«ng cßn, nh÷ng cacÝ ®îc coi
8
båi dìng häc sinh giái M«n Ng÷ v¨n LỚP 9
lµ khu«n vµng thíc ngäc ®· bÞ sôp ®æ , c¸c nhµ v¨n quan t©m ®Õn sè phËn nh÷ng ngêi phô n÷ bÊt h¹nh , khæ ®au( Vò N¬ng, Thuý KiÒu), c¶ x· héi ch¹y theon ®ång tiÒn
* ChuyÖn cò trong phñ chua TrÞnh vµ Hoµng lª nhÊt thèng chÝ ph¶n ¸nh bé mÆt xÊu
xa cña x¸ héi phong kiÕn : cuéc sèng xa hoa , giµu sang cña vau chóa tõ x¬ng m¸u
cña nh©n d©n lao ®éng , vua t«i b¸n níc cÇu vinh...
V¨n häc viÖt nam tõ ®Çu thÕ kû XX- cm th¸ng t¸m 1945.
* Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn:Do ¶nh hëng cña qu¸ tr×nh khai th¸c thuéc ®Þa cña thùc
d©n ph¸p, c¬ cÊu x· héi ViÖt Namcã nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c. Nh©n vËt trung t©m
trong ®êi sèng tinh thÇn thêi kú nµy lµ líp trÝ thøc t©y häc
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn qua 3 bíc : §Çu thÕ kû XX-cuèi thËp kû thø hai
Thµnh tùu tiªu biÓu ®Æc s¾c lµ c¸c nhµ th¬ yªu níc cã t tëng c¸ch t©n trong phang
trµo duy t©n, ®«ng ®«, ®«ng kinh nghÜa thôc..., Phan Béi Ch©u. V¨n tuyªn truyÒn
c¸ch m¹ng cã néi dung chÝnh trÞ míi mÎ.
- Nh÷ng n¨m 20 cña thÓ kû XX.
Qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ nÒn VH d©n téc cãnhiÒu thµnh tùu. NhiÒu t¸c phÈm cã gi¸ trÞ
ra ®êi. §¸ng chó ý lµ vµo nh÷ng n¨m 20, trªn ®Êt Ph¸p xuÊt hiÖn nhµ v¨n lín NguyÔn
¸i Quèc víi hµng lo¹t t¸c phÈm cã tinhhs chiÕn ®Êu cao vµ bót ph¸p ®iªu luyÖn hiÖn
®¹i.
- Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 30 ®Õn tríc c¸ch m¹ng th¸ng 8 n¨m 1945.
Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ho¸ ®Èy lªn mét bíc míi víi nhiÒu cuéc c¸ch t©n VH s©u s¾c.
- Phong trµo th¬ míi tõ n¨m 1932 ®ãng vai trß quan träng trong cuéc h® ho¸
th¬ ca. C¸ tÝnh s¸ng t¹o ®îc gi¶i phãng, hµng lo¹t tiÕng th¬ trÎ trung vµ tµi n¨ng ra
®êi víi nhiÒu mµu s¾c, giäng ®iÖu.
* §Æc ®iÓm chung cña VHVN tõ ®Çu thÕ kû XX ®Õn c¸ch m¹ng th¸ng 8/1945
- VH ®æi míi theo híng hiÖn ®¹i ho¸.
* Khu vùc hîp ph¸p, c«ng khai.
- Trµo lu l·ng m¹n thÓ hiÖn trùc tiÕp vµ s©u s¾c c¸i t«i tr÷ t×nh trµn ®Çy c¶m
xóc, ph¸t huy cao ®é trÝ tëng tîng ®Ó diÔn t¶ nh÷ng kh¸t väng, íc m¬.
- Trµo lu hiÖn thùc gåm c¸c nhµ v¨n híng ngßi bót vµ lý gi¶i mét c¸ch ch©n
thùc qu¸ tr×nh kh¸ch quan cña hiÖn tîng xh th«ng qua nh÷ng hiÖnn tîng ®iÓn h×nh.
* Khu vùc bÊt hîp ph¸p: S¸ng t¸c bÝ mËt, c¸c chiÕn sü trong tï. Hä coi th¬ ca lµ vò
khÝ chiÕn ®Êu, tuyªn truyÒn vËn ®éng c¸ch m¹ng.
- VH ph¸t triÓn víi nhÞp ®é khÈn tr¬ng ®¹t nhiÒu thµnh tùu phong phó.
C¸c tp: Nh÷ng trß lè hay lµ varen cña Phan Béi Ch©u.
Tøc níc vì bê
L·o H¹c
Nhí rõng, ¤ng ®å.
Khi con tu hó.
Ng¾m tr¨ng ®i ®êng
ThuÕ m¸u.....
Bµi tËp:
1. Nh©n vËt bÐ Hång trong ®o¹n trÝch “ trong lßng mÑ” lµ mét em bÐ ®¸ng th¬ng vµ
lßng yªu th¬ng mÑ. Em h·y ph©n tÝch vµ chøng minh.
2. Ph©n tÝch nh©n vËt L·o H¹c
ViÕt l¹i phÇn kÕt.
9
båi dìng häc sinh giái M«n Ng÷ v¨n LỚP 9
3.Ph©n tÝch nh©n vËt chÞ Dëu trong t¾t ®Ìn cña Ng« TÊt Tè vµ L·o H¹c trong tp cïng
tªn cña Nam Cao qua ®ã ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña em vÒ sè phËn cña n«ng d©n VN tríc c¸ch m¹ng th¸ng 8.
4. NguyÔn V¨n Siªu- mét tp VH næi tiÕng ®· ®a ra quan ®iÓm ®¸nh gi¸ v¨n ch¬ng rÊt
xóc ®éng nh sau: V¨n ch¬ng cã lo¹i ®¸ng thê, cã lo¹i kh«ng ®¸ng thê. Lo¹i kh«ng
®¸ng thê lµ lo¹i chØ chuyªn chó ë v¨n ch¬ng. Lo¹i ®¸ng thê lµ lo¹i chuyªn chó ë con
ngêi.Tõ ý kiÕn trªn em h·y liªn hÖ ®Õn trµo lu VH hiÖn thùc VN tõ ®Çu thÕ kû XX
®Õn cm th¸ng 8/1945 ®Ó thÊy r»ng: C¸c tp VH thuéc trµo lu nµy chÝnh lµ lo¹i v¨n ch¬ng ®¸ng thê.
5. Dßng cuèi cïng cña tp t¾t ®Ìn lµ: “Trêi tèi nh mùc vµ nh c¸c tiÒn ®å cña chÞ”.C¨n
cø vµo b¶n chÊt, tÝnh c¸ch chÞ DËu vµ t×nh h×nh lÞch sö giai ®o¹n nµy, em h·y tëng tîng vµ viÕt tiÕp cuéc ®êi chÞ Dëu b»ng mét do¹n v¨n.
§Ò kh¶o s¸t häc sinh giái Líp 9( Ng÷ V¨n)
Thêi gian lµm bµi: 150phót.
C©u 1: Nãi nh÷ng ®iÒu tëng chõng nh v« lý nhng thùc ra l¹i rÊt cã lý. §ã lµ hiÖn tîng
thêng thÊy trong v¨n häc.
Em h·y ph©n tÝch biÖn ph¸p tu tõ mµ c©u th¬ ®· sö dông ®Ó lµm s¸ng tá vÊn ®Ò
trªn.
“C¸nh buåm tr¬ng to nh m¶nh hån lµng”
Quª h¬ng- TÕ Hanh
C©u 2: Ph©n tÝch vÎ ®Ñp vµ sè phËn ®Çy bi kÞch cña ngêi phô n÷ qua t¸c phÈm:
ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng vµ qua c¸c ®o¹n trÝch truyÖn KiÒu.
TruyÖn trung ®¹i ViÖt Nam
TruyÖn kiÒu
- HiÖn thùc x· héi phong kiÕn VN: C¶ x· héi ch¹y theo ®ång tiÒn.
Mét ngµy l¹ thãi sai nha
Lµm cho khèc h¹i ch¼ng qua v× tiÒn
- Thuý KiÒu- phô n÷ tai s¾c vÑn toµn- chÞu nhiÒu bÊt h¹nh trong cuéc sèng.
Lµn thu thuû, nÐt xu©n s¬n
S¾c ®µnh häc mét tµi ®µnh ho¹ hai.
- TÇm lßng nh©n ®¹o cña NguyÔn Du.
+ C¶m th«ng s©u s¾c víi nçi bÊt h¹nh cña Thuý KiÒu.
+ Lªn ¸n, tè c¸o x· héi phong kiÕn.
- NghÖ thuËt truyÖn KiÒu: Ng«n ng÷, t¶ c¶nh ngô t×nh, miªu t¶ néi t©m nh©n vËt
§Ò bµi:
10
båi dìng häc sinh giái M«n Ng÷ v¨n LỚP 9
1. Nªu nÐt chÝnh vÒ thêi ®¹i gia ®×nh vµ cuéc ®êi NguyÔn Du.Tãm t¾t truyÖn KiÒu.
2. Qua c¸c ®o¹n trÝch chÞ em thuý kiÒu, KiÒu ë lÇu Ngng BÝch, M· Gi¸m Sinh mua
KiÒu , h·y ph©n tÝch gi¸ trÞnh©n ®¹o cña truyÖn KiÒu .
3. Qua c¸c sso¹n trÝch ®· häc , h·y ph©n tÝch thµnh c«ng nghÖ thuËt cña truyÖn KiÒu
* VÒ nghÖ thuËt t¶ c¶nh ngô t×nh trong truyÖn KiÒu:
. VÒ nghÖ thuËt t¶ c¶nh ngô t×nh: Lµ th«ng qua miªu t¶ c¶nh ®Ó göi g¾m t©m
tr¹ng.Cô thÓ trong ®o¹n trÝch: C¶nh ngµy xu©n: Khi t©m tr¹ng chi em Thuý KiÒu
®ang n¸o nøc tríc khung c¶nh ngµy xu©n, ®îc gÆp gì bao ngêi trong ngµy héi th× t¸c
gi¶ t¶ c¶nh mïa xu©n thËt n¸o nøc , rén rµng, t¬i ®Ñp. Nhng cuèi ngµy, khi c¶nh cã
phÇn nao nao, thanh thanh lµ khi s¾p tõ gi·, con ngêi cã t©m tr¹ng b©ng khu©ng, xao
xuyÕn, tiÕc nèi.
Trong ®o¹n trÝch KiÒu ë lÇu Ngng BÝch: C¶nh tríc lÇu Ngng BÝch thËt buån, c« ®¬n,
mªnh m«ng, bëi Thuý KiÒu ®ang ë trong t©m tr¹ng c« ®¬n, tuyÖt väng, buån tñi.
Nh×n g× KiÒu còng thÊy thËt buån, c¸nh buåm thÊp tho¸ng xa xa ngoµi kh¬i, c¸nh
hoa tr«i man m¸c kh«ng biÕt ®i ®©u vÒ ®©u, ch©n m©y mÆt ®Êt mét mµu xanh xanh,
vµ tiÕng sãng ngoµi kh¬i xa ®ang bao v©y díi ch©n nµng bëi nµng ®ang lo l¾ng cho
sè phËn cña m×nh.
T¸m c©u cuèi trong ®o¹n trÝch “ KiÒuë lÇu Ngng BÝch” thÓ hiÖn t©m tr¹ng buån lo
cña KiÒu qua nghÖ thuËt t¶ c¶nh ngô t×nh : DiÔn t¶ t©m tr¹ng KiÒu, NguyÔn Du chän
ch¸c biÓu hiÖn “ t×nh trong c¶nh Êy, c¶nh trong t×nh nµy” . Mçi biÓu hiÖn cña c¶nh
chiÒu tµ bªn bê biÓn, tõ c¸nh buåm thÊp thi¸ng, c¸nh hoa tr«i man m¸c “ ®Õn néi cá
rÇu rÇu, tiÕng sãng Çm Çm ®Òu thÓ hiÖn t©m tr¹ng vµ c¶nh ngé cña KiÒu , Sù c« ®¬n,
th©n phËn næi tr«i v« ®Þnh , nçi buån tha h¬ng, lßng th¬ng nhí ngêi yªu, cha mÑ vµ
c¶ nçi bµng hoµng lo sî . §óng lµ c¶nh lÇu ngng bÝch ®îc nh×n qua t©m tr¹ng KiÒu:
C¶nh tõ xa ®Õn gÇn, mµu s¾c tõ nh¹t ®Õn ®Ëm , ©m thanh tõ tÜnh ®Õn ®éng , nçi buån
tõ man m¸c m«ng lung ®Õn ©u lo kinh sî . Ngän giã cuèn mÆt duyÒnh vµ tiÕng sãng
kªu quanh ghÕ ngåi lµ c¶nh tîng h·i hïng nh b¸o tríc d«ng b·o sÏ næi tr«i, x« ®Èy ,
vïi dËp ®êi KiÒu
Gi¸ trÞ néi dung:
+Gi¸ trÞ hiÖn thùc: Ph¶n ¸nh x· héi phong kiÕn ®Çy biÕn ®éng , ®ång tiÒn chi phèi
mäi viÖc, con ngêi ttrowr thµnh mãn hµng kh«ng h¬n kh«ng kÐm.
Sè phËn bÊt h¹nh cña ngêi phô n÷
+ Gi¸ ttrij nh©n ®¹o:Lªn ¸n, tè c¸o x· héi phong kiÕn chµ ®¹p lªn tµi s¾c cña ngêi
phô n÷, c¶m th«ng, ca ngîi ngêi phô n÷.
Gi¸ trÞ nghÖ thuËt : ThÓ th¬ lôc b¸t, t¶ c¶nh ngô t×nh, miªu t¶ néi t©m, biÓu c¶m...
TruyÖn Lôc V©n Tiªn
T×m hiÓu t tëng nh©n nghÜa cña NhguyÔn §×nh ChiÓu qua hai nh©n vËt «ng ng vµ Lôc
V©n Tiªn
Nh©n vËt «ng ng: Ng r»ng lßng l·o ch¼ng m¬
Dèc lßng h©n nghÜa h¸ chê tr¶ ¬n
V©n Tiªn:
V©n Tiªn nghe nãi liÒn cêi
Lµm ¬n h¸ dÔ tr«ng ngêi tr¶ ¬n
Nay ®µ râ ®Æng nguån c¬n
Nµo ai tÝnh thiÖt so h¬n lµm g×
Nhí c©u kiÕn nghÜ bÊt vi
Lµm ngêi thÕ Êy còng phi anh hïng
C¶m nghÜ cña em vÒ nh©n vËt Lôc V©n Tiªn
11
båi dìng häc sinh giái M«n Ng÷ v¨n LỚP 9
C¶m nghÜ cña em vÒ «ng Ng
T×m hiÓu ngÖ thuËt kÓ chuyÖn cña NguyÔn §×nh ChiÓu
. T tëng nh©n nghÜa cña NguyÔn ®×nh ChiÓu göi g¾m trong t¸c phÈm Lôc V©n Tiªn:
-Trõng trÞ c¸i ¸c, c¸i xÊu , cøu gióp ngêi hiÒn, lµm viÖc nghÜa mét c¸ch v« t , kh«ng
v× lîi m×nh, kh«ng v× tr¶ ¬n:
V©n Tiªn nghe nãi liÒn cêi
Lµm ¬n h¸ dÔ tr«ng ngêi tr¶ ¬n
... Nhí c©u kiÕn ng·i bÊt vi
Lµm ngêi thÕ Êy còng phi anh hïng
... Ng r»ng lßng l·o ch¼ng m¬
Dèc lßng nh©n nghÜa h¸ chê tr¶ ¬n
- Xem träng t×nh nghÜa gi÷a con ngêi víi con ngêi,trong x· héi : T×nh cha con,
mÑ con, nghÜa vî chång, t×nh bÌ b¹n, t×nh yªu th¬ng cu mang nh÷ng ngêi ho¹n
n¹n.
- ThÓ hiÖn kh¸t väng cña nh©n d©n híng tíi lÏ c«ng b»ng vµ nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp
trong cuéc ®êi : kÕt thóc cã hËu cña truyÖn : thiÖn th¾ng ¸c , chÝnh nghÜa th¾ng
gian tµ
4. H×nh tîng ngêi anh hïng Lôc V©n Tiªn
H×nh ¶nh Lôc V©n Tiªn ®îc kh¾c häa qua mét m« tÝp quen thuéc ë truyÖn
N«m truyÒn thèng : mét chµng trai tµi giái, cøu mét c« g¸i tho¸t khái t×nh
huèng hiÓm nghÌo , råi tõ an nghÜa ®Õn t×nh yªu ...nh Th¹ch Sanh ®¸nh ®¹i
bµng, cøu c«ng chóa Quúnh Nga. M« tÝp kÕt cÊu ®ã thêng thÓ hiÖn mong íc
cña t¸c gi¶ vµ còng lµ cña nh©n d©n . trong thêi buæi nhiÔu nh¬ng hçn lo¹n
nµy, nguowif ta tr«ng mong ë nh÷ng ngêi tµi ®øc , d¸m ra tay cøu n¹n gióp
®êi.
Lôc V©n Tiªn lµ nh©n vËt lý tëng cña t¸c phÈm( thÓ hiÖn lý tëng thÈm mü cña t¸c gi¶
vÒ con ngêi trong cuéc sèng ®¬ng thêi ) §©y lµ mét chµng trai võa rêi trêng häc bíc
vµo ®êi , còng mong thi thè tµi n¨ng cøu ngêi, gióp ®êi
ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng
1.Nh©n vËt Vò N¬ng lµ mét ngêi ®Ñp ngêi, ®Ñp nÕt , lu«n khao kh¸t ®îc sèng ªm Êm
h¹nh phóc nhng råi sè phËn kÕt côc l¹i rÊt bi th¶m. C¸i chÕt cña nh©n vËt nµy cã mét
ý nghÜa phª ph¸n s©u s¾c, nh»m vµo c¸c ®èi tîng sau:
a. ChiÕn tranh phong kiÕn
b. ChÕ ®é Nam N÷ bÊt b×nh ®¼ng trong x· héi cò.
c. Sù ghen tu«ng mï qu¸ng cña ngêi ®êi(cô thÓ lµ Tr¬ng Sinh)
B»ng hiÓu biÕt cña m×nh em h·y ph©n tÝch, lý gi¶i ®Ó thÊy râ ®©u lµ ®èi tîng phª
ph¸n chÝnh cña t¸c gi¶.
2.ViÕt mét ®o¹n v¨n giíi thiÖu vai trß cña chi tiÕt “c¸i bãng” trong t¸c phÈm :
“ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng”.
Th¬ vµ truyÖn hiÖn ®¹i ViÖt Nam
1.H×nh ¶nh ngêi lÝnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ chèng Mü qua 2 bµi th¬.
“§ång chÝ” cña ChÝnh H÷u vµ bµi th¬ “TiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh” chña Ph¹m TiÕn
DuËt.
- Hoµn c¶nh sèng, chiÕn ®Êu:vÊt v¶, khã kh¨n, gian khæ, thiÕu thèn.
12
båi dìng häc sinh giái M«n Ng÷ v¨n LỚP 9
¸o anh r¸ch vai
QuÇn anh cã hai m¶nh v¸
Bôi phun tãc tr¾ng
Ma xèi nh ngoµi trêi.
- T×nh c¶m nh÷ng ngêi lÝnh:
+ §oµn kÕt g¾n bã keo s¬n:
Th¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay
§ªm rÐt chung ch¨n thµnh ®«i tri kû.
+ Hãm hØnh, yªu ®êi, l¹c quan tin tëng vµo ngµy mai chiÕn th¾ng.
- ý chÝ chiÕn ®Êu:
Cïng nhau lý tëng, chiÕn ®Êu v× miÒn nam ruét thÞt v× sù nghiÖp gi¶i phãng
d©n téc.
2. T×nh huèng truyÖn ®Ñp trong t¸c phÈm: “ LÆng lÏ Sa Pa cña NguyÔn Thµnh Long"
3. Nhan ®Ò truyÖn “ LÆng lÏ Sa Pa”
4. nÐt næi bËt trong tÝnh c¸ch nh©n vËt «ng hai ( TruyÖn ng¾n Lµng- Kim L©n)
- NghÖ thuËt miªu t¶ t©m lý nh©n vËt «ng Hai
- Quan hÖ gia t×nh yªu lµng quª vµ lßng yªuu níc cña nh©n vËt «ng Hai.
5. VÎ ®Ñp trong c¸ch sèng, trong t©m hån vµ nh÷ng suy nghÜ cña nh©n vËt anh thanh
niªn mét m×nh trªn tr¹m khÝ tîng gi÷a nói cao trong truyÖn LÆng lÏ Sa Pa cña
NguyÔn Thµnh Long.
6. C¶m nghÜ cña em vÒ nh©n vËt bÐ Thu vµ t×nh cha con trong chiÕn tranh ë tryuÖn
ChiÕc lîc ngµ cña NguyÔn Quang S¸ng.
7. T×nh yªu con vµ lßng yªu níc, g¾n bã víi c¸ch m¹ng cña ngêi mÑ tµ «i biÓu hiÖn
trong nh÷ng lêi ru ë bµi th¬: Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ l¬n...
TiÕng ViÖt
1. Lý thuyÕt:
¤n l¹i c¸c biÖn ph¸p tu tõ vÒ tõ
C¸c biÖn ph¸p tu tõ vÒ c©u
C¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i
II. Néi dung: 1. KÓ tªn nh÷ng biÖn ph¸p tu tõ ®· häc
1. Nªu ®Þnh nghÜa, vÝ dô
2. T×m nh÷ng c©u th¬, c©u v¨n cã sö dông nh÷ng biÖn ph¸p tu tõ
3. T¸c dông cña nh÷ng biÖn ph¸p tu tõ ®ã.
*Nh÷ng biÖn ph¸p tu tõ ®· häc :
So s¸nh, nh©n ho¸, Èn dô, ho¸n dô, ch¬i ch÷, nãi qu¸, nãi gi¶m, nãi tr¸nh, ®iÖp
ng÷...
. So s¸nh lµ ®èi chiÕu sù vËt nµy víi sù vËt , sù viÖc kh¸c cã nÐt t¬ng ®ång ®Ó lµm
t¨ng søc gîi h×nh , gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t :
TiÕng h¸t trong nh tiÕng h¸t xa...
TrÎ em nh bóp trªn cµnh ...
Nh©n ho¸ lµ gäi hoÆc t¶ con vËt , c©y cèi , ®å vËt ... b»ng nh÷ng tõ ng÷ vèn ®îc
dïng ®Ó gäi hoÆc t¶ con ngêi ; lµm cho thÕ giíi loµi vËt , c©y cèi , ®å vËt ... trë
nªn gÇn gòi víi con ngêi , biÓu thÞ dîc nh÷ng suy nghÜ , t×nh c¶m cña con ngêi .
V× s¬ng nªn nói b¹c ®Çu
BiÓn lay bëi giã , hoa sÇu v× ma
Ho¸n dô lµ gäi tªn sù vËt , hiÖn tîng , kh¸i niÖm nµy b»ng tªn cña mét sù vËt ,
hiÖn tîng , kh¸i niÖm kh¸c cã quan hÖ gÇn gòi víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh ,
gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t
13
båi dìng häc sinh giái M«n Ng÷ v¨n LỚP 9
Bµn tay ta lµm nªn tÊt c¶
Cã søc ngêi sái ®¸ còng thµnh c¬m
Èn dô lµ gäi tªn sù vËt , hiÖn tîng nµy b»ng tªn sù vËt , hiÖn tîng kh¸c cã nÐt t¬ng
®ång víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh , gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t :
SÊm còng bít bÊt ngê
Trªn hµng c©y ®øng tuæi
®iÖp ng÷ lµ biÖn ph¸p lÆp l¹i tõ ng÷ ( hoÆc c¶ mét c©u ) ®Ó lµm næi bËt ý , g©y c¶m
xóc m¹nh : Cïng tr«ng l¹i mµ cïng ch¼ng thÊy
...lßng chµng ý thiÕp ai sÇu h¬n ai
§iÖp ng÷ c¸ch qu·ng , ®iÖp ng÷ nèi tiÕp , ®iÖp ng÷ chuyÓn tiÕp
Ch¬i ch÷ lµ lîi dông ®Æc s¾c vÒ ©m , vÒ nghÜa cña tõ ng÷ ®Ó t¹o s¾c th¸i dÝ dám ,
hµi híc ... lµm c©u v¨n hÊp dÉn , thó vÞ .
Ruåi ®Ëu m©m x«i , m©m x«i ®Ëu ...
Nãi qu¸ lµ c¸ch cêng ®iÖu quy m« , tÝnh chÊt , møc ®é cña nh÷ng sù vËt , sù viÖc ,
hiÖn tîng ®îc miªu t¶ :
Lç mòi th× t¸m g¸nh l«ng
Chång yªu chång b¶o t¬ hång trêi cho
Nãi gi¶m nãi tr¸nh lµ c¸ch gi¶m nhÑ hoÆc tr¸nh ®i sù viÖc cÇn nãi ®Ó khái g©y Ên
tîng kh«ng hay cho ngêi nghe : B¸c D¬ng th«i ®· th«i råi
Níc m©y man m¸c ngËm ngïi lßng ta
. MÆt trêi xuèng biÓn nh hßn löa
SÊm còng bít bÊt ngê
Sãng ®· cµi then ®ªm sËp cöa
Trªn hµng c©y ®øng tuæi
Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng
TiÕng suèi trong nh tiÕng h¸t xa
ThÊy mét mÆt trêi trong l¨ng rÊt ®á
Tr¨ng lång cæ thô bãng lång hoa
Lom khom díi nói tiÒu vµi chó
L¸c ®¸c bªn s«ng chî mÊy nhµ
2. Bµi tËp:
1. VËn dông kiÕn thøc ®· häc vÒ trêng tõ vùng ®Ó ph©n tÝch c¸i hay trong c¸ch
dïng tõ trong nh÷ng c©u th¬ sau:
¸o ®á em ®i gi÷a phè ®«ng
C©y xanh nh còng ¸nh theo hång
Em ®i löa ch¸y trong bao m¾t
Anh ®øng thµnh tro em biÕt kh«ng
C¸c tõ (¸o) ®á,(c©y) xanh,(¸nh) hång, löa ch¸y, tro t¹o thµnh hai trêng tõ vùng: trêng tõ vùng chØ mµu s¾c vµ trêng tõ vùng chØ löa vµ sù vËt, hiÖn tîng liªn quan
®Õn löa. C¸c tõ thuéc hai trêng tõ vùng l¹i cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau
. Mµu ¸o cña c« g¸i th¾p lªn trong m¾t chµng trai (vµ bao ngêi kh¸c ) ngän löa.
Ngän löa ®ã lan to¶ trong con ngêi anh lµm anh say ®¾m, ngÊt ng©y (®Õn møc cã
thÓ ch¸y thµnh tro ) vµ lan ra c¶ kh«ng gian
Bµi th¬ x©y dùng ®ùoc h×nh ¶nh g©y ©na tîng m¹nh ®Õn ngêi ®äc , qua ®ã thÓ
hiÖn ®éc ®¸o mét tÝnh yªu m·nh liÖt vµ ch¸y báng
2 . §äc ®o¹n trÝch sau ®©y:
NÕu ®îc lµm h¹t gièng ®Ó mïa sau
NÕu lÞch sö chän ta lµm ®iÓm tùa
Vui g× h¬n lµm ngêi lÝnh ®i ®Çu
Trong ®ªm tèi tim ta lµm ngän löa
Trong ®o¹n trÝch nµy, ®iÓm tùa cã ®îc dïng nh mét thuËt ng÷ vËt lý kh«ng? ë ®©y,
nã cã ý nghÜa g×?
§iÓm tùa lµ mét thuËt ng÷ vËt lý cã nghÜa lµ ®iÓm cè ®Þnh cña mét ®ßn bÈy, th«ng
qua ®ã , lùc t¸c ®éng ®îc truyÒn tíi lùc c¶n . Nhng trong ®o¹n trÝch nµy, nã kh«ng
®îc dïng nh mét thuËt ng÷. ë ®©y, ®iÓm tùa chØ n¬i lµm chç dùa chÝnh.
14
båi dìng häc sinh giái M«n Ng÷ v¨n LỚP 9
PhÇn II. KÕ ho¹ch chung
I.
Ph©n c«ng chuyªn m«n:
- Gi¶ng d¹y ng÷ v¨n 92,, 95
Båi dìng HSG ng÷ v¨n 9
D¹y thªm v¨n 9
Tæ trëng tæ x· héi
II.
Kh¶o s¸t chÊt lîng ®Çu n¨m
Ng÷ v¨n 92: Giái:
Kh¸: 7
TB:20
YÕu: 7
TB>:27
Kh¸ giái:7
Ng÷ v¨n 95: Giái:
Kh¸:6
TB:19
YÕu:8
TB>:25
Kh¸ giái:6
Danh s¸ch häc sinh yÕu:
Líp 92: NguyÔn V¨n HoÌ
Líp 9 5: §µm v¨n An
NguyÔn V¨n Hµo
§Æng V¨n S¸u
§µm v¨n H¶i
§µm Xu©n THµnh
NguyÔn V¨n QuyÕt
Ph¹m V¨n TRêng
§Æng Quèc TuÊn
Ph¹m V¨n V©n
§µm Xu©n Hµo
NguyÔn V¨n Trêng
T¹ V¨n TiÕn
NguyÔn Thanh S¬n
III.
ChØ tiªu phÊn ®Êu: gi¸o viªn:§¹t lao ®éng tiªn tiÕn
Bé m«n v¨n 9:
+ Tæng sè häc sinh Giái:
Kh¸:6
TB:19
YÕu:8
TB>:25
Kh¸ giái:6
Häc sinh Ýt ®äc tµi liÖu tham kh¶o
Vèn kiÕn thøc nhiÒu em cßn h¹n chÕ
IV.Gi¶i ph¸p thùc hiÖn: TÝch cùc tham gia c¸c ®ît thùc tËp, kiÕn tËp, kh«ng
ngõng häc tËp n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô
VËn dông linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc
KiÓm tra truyÖn hiÖn ®¹i ViÖt Nam
15
båi dìng häc sinh giái M«n Ng÷ v¨n LỚP 9
C©u 1. (2 ®iÓm) : KÓ tªn nh÷ng t¨c gi¶, t¸c phÈm truyÖn trung ®¹i ®· häc ë líp 9
C©u 2. ( 8 ®iÓm) : C¶m nhËn cña em vÒ sè phËn ngêi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn
qua hai nh©n vËt Vò N¬ng vµ Thuý KiÒu.
Yªu cÇu:
C©u 1. ChuyÖn cò trong phñ Chóa TrÞnh- Ph¹m §×nh Hæ
Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ
- Ng« gia v¨n ph¸i
TruyÖn KiÒu
- NguyÔn Du
TruyÖn Lôc V©n Tiªn
- NguyÔn §×nh ChiÓu
ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng – NguyÔn D÷
C©u 2.Nh©n vËt Vò N¬ng: Ngêi phô n÷ ®Ñp ngêi, ®Ñp nÕt, t dung tèt ®Ñp.
Ngµy Tr¬ng Sinh ®i lÝnh, nµng chØ mong ngµy vÒ mang theo hai ch÷ b×nh yªn. Vò
N¬ng lµ ngêi phô n÷ yªu th¬ng chång con hÕt mùc, chång ®i lÝnh,nµg mét m×nh
nu«i d¹y con th¬, ch¨m sãc mÑ chång , lóc mÑ chång èm ®au, nµng hÕt søc thuèc
thang, lóc mÑ chång qua ®êi , nµng lo ma chay chu tÊt.
LÏ ra Vò N¬ng ph¶i ®îc hëng mét cuéc sèng h¹nh phóc, Êm no, hng nµng ph¶i
chÞu nçi oan thÊt tiÕt. ChØ v× nghe lêi con nhá mµ Tr¬ng Sinh nhgi oan cho vî ,
kh«ng nghe Vò N¬ng gi¶i thÝch, chµng ®¸nh ®Ëp ®uæi ®i, nµg ph¶i dïng c¸i chÕt
®Ó thanh minh.
Nh©n vËt Thuý KiÒu: Lµ ngêi phô n÷ tµi s¾c vÑn toµn, ®Ñp ngêi ®Ñp nÕt,lµ ngêi
con hiÕu th¶o . Nµng cã mèi t×nh ®Ñp víi Kim Träng, hai ngêi ®· ®Ýnh íc víi nhau
, nhng khi gia ®×nh gÆp tai biÕn, nµng ph¶i b¸n m×nh chuéc cha, b¾t ®Çu cuéc
sèng 15 n¨m lu l¹c
Nguyªn nh©n dÉn ®Õn c¸i chÕt cña Vò N¬ng vµ sè phËn bÊt h¹nh cña Thuý KiÒu:
- Do chiÕn tranh phong kiÕn, Tr¬ng Sinh ph¶i ®i lÝnh
- Do chÕ ®é phong kiÕn träng Nam khinh n÷
- Do sù ghen tu«ng mï qu¸ng cña ngêi ®êi
- Do x· héi phong kiÕn ch¹y theo ®ång tiÒn...
. TÊm lßng nh©n ®¹o cña nhµ v¨n:
- C¶m th«ng s©u s¾c víi nh÷ng nçi bÊt h¹nh mµ ngêi phÞ n÷ gÆp ph¶i
-Ngêi ca vÎ ®Ñp cña ngêi phô n÷
- Lªn ¸n c¸c thÕ lùc chµ ®¹p lªn phÈm h¹nh ngêi phô n÷
- ThÓ hiÖn kh¸t väng vÒ cuéc sèng h¹nh phóc...
16
- Xem thêm -