Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Địa lý Giáo án bồi dưỡng học sinh giỏi môn địa lý phần bài tập địa lý tự nhiên 10...

Tài liệu Giáo án bồi dưỡng học sinh giỏi môn địa lý phần bài tập địa lý tự nhiên 10

.DOC
13
8328
123

Mô tả:

Gi¸o ¸n Båi dìng Häc sinh giái m«n §Þa Lý SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO TRƯỜNG THPT ›š ------------------- ---------------- Gi¸o ¸n BåI D¦ìNG Häc sinh giái m«n ®Þa lý PhÇn bµi tËp : ®Þa lý tù nhiªn 10 NTH Gi¸o ¸n Båi dìng Häc sinh giái m«n §Þa Lý CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI MÔN ĐỊA LÍ A. PHẦN MỞ ĐẦU Trái Đất tham gia vào nhiều loại vận động trong vũ trụ nhưng có hai vận động chính ảnh hưởng trực tiếp đến các hiện tượng địa lí trên Trái Đất đó là vận động tự quay quanh trục của Trái Đất và quay quanh Mặt Trời. Giải được các bài toán về tính các ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh, tính góc nhập xạ của các vĩ độ, cho thấy được tác dụng to lớn trong việc khắc sâu hơn kiến thức và những kĩ năng vận dụng kiến thức của học sinh để giải thích các hệ quả tạo ra bởi các chuyển động này. Học sinh hiểu sâu sắc hơn ý nghĩa của góc nhập xạ: Đối với từng địa phương: Quy định năng lượng ánh sáng nhận được do đó ảnh hưởng lớn đến chế độ nhiệt, khí áp, gió, chế độ ẩm, tạo ra sự phân mùa của khí hậu. Đối với khí hậu toàn cầu: Tạo nên sự phân chia các đới khí hậu từ xích đạo đến 2 cực đối xứng qua xích đạo, các mùa giữa 2 bán cầu trái ngược nhau. Là nguyên nhân chủ yếu của quy luật địa đới, các đới cảnh quan, sinh ra ngoại lực, phân bố các khu khí áp, chế độ gió trên Trái Đất. Qua việc nắm vững các cách tính này còn giúp học sinh phân tích được mối quan hệ nhân quả giữa các hiện tượng tự nhiên, nhận xét và giải thích được những nguyên nhân của hệ quả, các sơ đồ, các hình vẽ liên quan đến hai chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời trong SGK và các tài liệu khác. B. PHẦN NỘI DUNG I. TÍNH NGÀY MẶT TRỜI LÊN THIÊN ĐỈNH Ở CÁC ĐỘ VĨ 1. Khái niệm: Mặt Trời lên thiên đỉnh là hiện tượng xảy ra ở những địa điểm trong vùng nội chí tuyến (từ chí tuyến Bắc (CTB) đến chí tuyến Nam (CTN) lúc 12h (giữa trưa) Mặt Trời ở ngay trên đỉnh đầu của một điểm, tia sáng Mặt trời thẳng góc với đường chân trời của địa phương đó vào những ngày khác nhau. Nguyên nhân : do trục Trái Đất nghiêng một góc 66033’ không đổi so với mặt phẳng quỹ đạo trong khi chuyển động tịnh tiến trên quỹ đạo quanh Mặt Trời, làm cho Mặt Trời lên thiên đỉnh lần lượt các điểm trong vùng nội chí tuyến Bắc bán cầu (BBC) đến Nam bán cầu (NBC). Biểu hiện: Từ ngày 21/3 (Xuân Phân) đến ngày 23/9 (Thu Phân), BBC ngã về phía Mặt Trời nên Mặt Trời lên thiên đỉnh lần lượt tại các điểm trong vùng nội chí tuyến Bắc bán cầu (BBC), xa nhất là tại CTB (23027’B).Từ sau ngày 23/9 đến ngày 21/3 năm sau NBC ngã về phía Mặt Trời nên Mặt Trời lần lượt lên thiên đỉnh ở vùng nội chí tuyến NBC, xa nhất là tại CTN (23027’N). Mọi điểm trong vùng nội chí tuyến trong 1 năm đều có 2 lần Mặt Trời lên thiên đỉnh nhưng vào các ngày khác nhau. Càng xa xích đạo khoảng cách giữa 2 lần Mặt Trời lên thiên đỉnh càng gần nhau. Vùng ngoại chí tuyến không có hiện tượng này. Ngay tại đường chí tuyến 23 027’ B & N chỉ có 1 lần duy nhất. 2. Cách tính tổng quát: Gi¸o ¸n Båi dìng Häc sinh giái m«n §Þa Lý Muốn tính ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh của điểm A có A 0 vĩ, ta cần nắm số ngày từ lúc Mặt Trời lên thiên đỉnh tại xích đạo 00 đến chí tuyến 23027’đi mất ở BBC: 93 ngày. Ở NBC: 90 ngày. Mỗi ngày Mặt Trời đi được ở BBC: 908”, ở NBC: 938”. Bước 1: Đổi vĩ độ của điểm A ra giây (1) Bước 2: Tính số ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh từ xích đạo đến vĩ độ của điểm A bằng cách lấy (1): 908” (ở BBC) hoặc 938” (ở NBC) (2) Bước 3: Tính ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh Ở BBC: lần I: Từ 21/3 + số ngày đến A. lần II: 23/9 - số ngày đến A. Ở NBC: lần I: Từ 23/9 + số ngày đến A. lần II: 21/3 - số ngày đến A. Lưu ý : - Tháng 1,3,5,7,8,10,12 có 31 ngày. - Tháng 2 có 28 ngày, năm nhuận 29 ngày - Tháng 4,6,9,11 có 30 ngày. - 10 = 60’ cung vĩ độ - 10 = 3600’’ cung vĩ độ - 1’ = 60’’ cung vĩ độ 3. Công thức tính ngày mặt trời lên thiên đỉnh a. Tính ngày mặt trời lên thiên đỉnh tại địa điểm Huyện Diễn Châu (Nghệ An) có vĩ độ 19 0 20 ' B. - Mặt trời di chuyển biểu kiến từ Xích đạo (21/3) -> CTB (22/6) hết 93 ngày với góc đi được là: 23 0 27’ = ( 23 x 60’ ) + 27’ = 1407’. - Như vậy, mỗi ngày Mặt trời di chuyển được một góc: (1407 ' x 60’’) : 93 ngày = 908’’ - Số ngày Mặt trời chuyển động biểu kiến từ Xích đạo lên Diễn Châu (19 0 20 ' ) là: 19 0 20 ' = (( 19 x 3600’’) + (20’ x 60’’)) : 908’’ = ( 68400’’ + 1200’’ ) : 908’’ = 69600’’ : 908’’ = 77 ngày - Ngày Mặt trời lên thiên đỉnh lần thứ nhất tại Diễn Châu là: 21/ 3 + 77 ngày = ngày 6/6. - Ngày Mặt trời lên thiên đỉnh lần thứ hai tại Diễn Châu là: 22/6 + ( 93 ngày – 77 ngày ) = ngày 10/7 Hoặc: 23/ 9 – 77 ngày = ngày 08/ 7. - ( Được phép sai số 01 ngày ) b. Tính ngày mặt trời lên thiên đỉnh tại địa điểm Huế có vĩ độ 16 0 24 ' B. - Mặt trời di chuyển biểu kiến từ Xích đạo (21/3) -> CTB (22/6) hết 93 ngày với góc đi được là: 23 0 27’ = ( 23 x 60’ ) + 27’ = 1407’. - Như vậy, mỗi ngày Mặt trời di chuyển được một góc: (1407 ' x 60’’) : 93 ngày = 908’’ - Số ngày Mặt trời chuyển động biểu kiến từ Xích đạo lên Huế (16 0 24 ' B) là: 16 0 24 ' = (( 16 x 3600’’) + (24’ x 60’’)) : 908’’ Gi¸o ¸n Båi dìng Häc sinh giái m«n §Þa Lý = ( 57600’’ + 1440’’ ) : 908’’ = 59040’’ : 908’’ = 65 ngày - Ngày Mặt trời lên thiên đỉnh lần thứ nhất tại Huế là: 21/ 3 + 65 ngày = ngày 26/5. - Ngày Mặt trời lên thiên đỉnh lần thứ hai tại Huế là: 22/6 + ( 93 ngày – 65 ngày ) = ngày 20/7 Hoặc: 23/ 9 – 65 ngày = ngày 10/ 7. 4. Bài tập: a. Tính ngày mặt trời lên thiên đỉnh tại địa điểm Cần Thơ có vĩ độ 10 0 02 ' B. - Mặt trời di chuyển biểu kiến từ Xích đạo (21/3) -> CTB (22/6) hết 93 ngày với góc đi được là: 23 0 27’ = ( 23 x 60’ ) + 27’ = 1407’. - Như vậy, mỗi ngày Mặt trời di chuyển được một góc: (1407 ' x 60’’) : 93 ngày = 908’’ - Số ngày Mặt trời chuyển động biểu kiến từ Xích đạo lên Cần Thơ (10 0 02 ' B) là: 10 0 02 ' = (( 10 x 3600’’) + (02’ x 60’’)) : 908’’ = ( 36000’’ + 120’’ ) : 908’’ = 36120’’ : 908’’ = 40 ngày - Ngày Mặt trời lên thiên đỉnh lần thứ nhất tại Cần Thơ là: 21/ 3 + 40 ngày = ngày 30/4. - Ngày Mặt trời lên thiên đỉnh lần thứ hai tại Cần Thơ là: 22/6 + ( 93 ngày – 40 ngày ) = ngày 14/8 Hoặc: 23/ 9 – 40 ngày = ngày 14/ 8. b. Tính ngày mặt trời lên thiên đỉnh tại địa điểm Đà Nẵng có vĩ độ 16 0 B. - Mặt trời di chuyển biểu kiến từ Xích đạo (21/3) -> CTB (22/6) hết 93 ngày với góc đi được là: 23 0 27’ = ( 23 x 60’ ) + 27’ = 1407’. - Như vậy, mỗi ngày Mặt trời di chuyển được một góc: (1407 ' x 60’’) : 93 ngày = 908’’ - Số ngày Mặt trời chuyển động biểu kiến từ Xích đạo lên Đà Nẵng (10 0 02 ' B) là: 16 0 = ( 16 x 3600’’) : 908’’ = 57600’’ : 908’’ = 63 ngày - Ngày Mặt trời lên thiên đỉnh lần thứ nhất tại Đà Nẵng là: 21/ 3 + 63 ngày = ngày 23/5. - Ngày Mặt trời lên thiên đỉnh lần thứ hai tại Đà Nẵng là: 22/6 + ( 93 ngày – 63 ngày ) = ngày 22/7 Hoặc: 23/ 9 – 63 ngày = ngày 22/ 7. c. Làm bài tập: Tính ngày mặt trời lên thiên đỉnh tại địa điểm Hà Nội có vĩ độ 21 có vĩ độ 10 0 47 ' B II. TÍNH GÓC NHẬP XẠ CỦA CÁC VĨ ĐỘ 0 02 ' B và TP Hồ Chí Minh Gi¸o ¸n Båi dìng Häc sinh giái m«n §Þa Lý 1. Khái niệm: Góc nhập xạ (góc chiếu sáng) là góc được tạo ra bởi các tia tới của ánh sáng Mặt Trời hợp với mặt phẳng chân trời của 1 điểm ở 1 độ vĩ trên bề mặt Trái Đất. Cùng với mặt cong của bề mặt Trái Đất và chuyển động biểu kiến hàng năm của Trái Đất nên góc nhập xạ có 1 số tính chất sau: - Góc nhập xạ của các vĩ độ khác nhau thì không bằng nhau, nhìn chung nhỏ dần từ xích đạo đến cực. - Vào 2 ngày 21/3 và 23/9 góc nhập xạ có sự đối xứng qua đường xích đạo: tại xích đạo góc nhập xạ = 900, các điểm nằm trên cùng 1 vĩ độ ở Bắc và Nam bán cầu thì có góc nhập xạ bằng nhau. - Vào ngày 22/6 góc nhập xạ lớn nhất ở CTB và = 90 0, vào ngày 22/12 góc nhập xạ lớn nhất ở CTN và = 900. - Chỉ có các vĩ độ trong vùng nội chí tuyến mới có góc nhập xạ lớn nhất = 90 0 ứng với ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh .Ngoài vùng chí tuyến góc nhập xạ luôn nhỏ hơn 900. - Góc nhập xạ của mỗi độ vĩ thay đổi trong năm. Lớn nhất ứng với ngày Hạ chí và nhỏ nhất ứng với ngày Đông chí của bán cầu đó đối với các vĩ độ từ chí tuyến về hai cực. Trong vùng nội chí tuyến là ngày Mặt trời lên thiên đỉnh tại điểm đó. 2. Cách tính góc nhập xạ: 2.1. Công thức tính góc nhập xạ - Ngày 21/3 và 23/9: tia sáng MT chiếu thẳng góc vào XĐ, độ cao MT ở mọi địa điểm vào lúc 12h trưa được tính theo công thức: h = 90 0 - φ Riêng ở XĐ: h = 90 0 - Ngày 22/6: Lúc 12h trưa tại BBC độ cao MT ở các vĩ độ Bắc là: h = 90 0 - φ + 23 0 27’ ở các vĩ độ Nam là: h = 90 0 - φ - 23 0 27’ - Ngày 22/12: Lúc 12h trưa tại BBC độ cao MT ở các vĩ độ Bắc là: h = 90 0 - φ - 23 0 27’ ở các vĩ độ Nam là: h = 90 0 - φ + 23 0 27’ - Ngày 22/6 MT chiếu thẳng góc vào CTB (23 0 27’B ) lúc 12h trưa CTB = 90 0 - Ngày 22/12 MT chiếu thẳng góc vào CTN (23 0 27’N ) lúc 12h trưa CTN = 90 0 Riêng ở XĐ: h = 90 0 - φ 2.2. Ví dụ: * Ngày 22/6: + Tại CTB ( 23 0 27’B ) = 90 0 + Tại CTN = 90 0 - (23 0 27’ + 23 0 27’ ) = 43 0 06’ + Ở vòng cực Bắc ( 66 0 33’ B ) 90 0 - ( 66 0 33’ - 23 0 27’ ) = 46 0 54’ + Ở XĐ: 90 0 - 23 0 27’ = 66 0 33’ + Ở vòng cực Nam = 00 vì tia sáng tiếp tuyến với vòng cực này. * Ngày 22/ 12 .Tính tương tự ta có: + Ở vòng cực Bắc = 00 vì tia sáng tiếp tuyến với vòng cực này. + Tại CTB = 43 0 06’. Gi¸o ¸n Båi dìng Häc sinh giái m«n §Þa Lý + Ở XĐ: 90 0 - 23 0 27’ = 66 0 33’ + Tại CTN ( 23 0 27’N ) = 90 0 + Ở vòng cực Nam ( 66 0 33’ N ) 90 0 - ( 66 0 33’ - 23 0 27’ ) = 46 0 54’ * Ngày 21/3 và 23/9: + Tại vòng cực Bắc: 90 0 - 66 0 33’ = 23 0 27’ + Tại CTB: 90 0 - 23 0 27’ = 66 0 33’ + Tại XĐ: = 90 0 + Tại CTN: 90 0 - 23 0 27’ = 66 0 33’ + Tại vòng cực nam: 90 0 - 66 0 33’ = 23 0 27’ * Kết luận: Góc chiếu sáng lúc 12 h trưa Vĩ 21 - 3 và 22 - 6 22 - 12 tuyến 23 - 9 66033’ B 23027’ 46054’ 00 0 0 0 23 27’ B 66 33’ 90 43006’ 00 900 66033’ 66033’ 0 0 0 23 27’ N 66 33’ 46 06’ 900 66033’ N 23027’ 00 46054’ 3. Tính độ vĩ (φ) khi biết góc nhập xạ: Từ công thức tổng quát tính góc nhập xạ: h0=900 - φ ± δ và φ = 900 – h0 ± δ 3.1. Đối với vùng nội chí tuyến: φ = h0 - 900 + δ Ví dụ 1: Tính φ của điểm A nằm trong vùng nội chí tuyến BBC vào ngày 22/6 khi biết h0= 800 δ A = (800 - 900) + 23027’ = 13027’ = 13027’B. Ví dụ 2: Tính φ của điểm B nằm trong vùng nội chí tuyến BBC vào ngày 22/6 khi biết h0 = 87034’. φ B = 87034’ - 900 + 23027’ = 21001’B 3.2. Đối với vùng ngoại chí tuyến: φ = 900 – h0+ δ Ví dụ: Tính φ của điểm C có h0 = 43006’ vào ngày 22/6. φ C = 900 – h0 + δ = 900 – 43006’ + 23027’ = 71001’B. 3.3. Đối với tất cả các độ vĩ ở NBC: vào ngày 22/6 Công thức tổng quát là φ = 900 – h0 – δ Gi¸o ¸n Båi dìng Häc sinh giái m«n §Þa Lý Ví dụ: Tính φ của điểm D khi biết h0 = 43006’ φ D = 900 – h0 – δ = 900 – 43006’ – 23027’ = 23027’N. Vào ngày 22/12 thì ngược lại với ngày 22/06. 4. Bài tập 1: Cho BSL về số giờ chiếu sỏng trong ngày ở một số vĩ tuyến: Vĩ tuyến Số giờ chiếu sỏng trong ngày 21 - 3 22 - 6 23 - 9 22 - 12 0 66 33’ B 12 24 12 0 0 23 27’ B 12 13 1/2 12 10 1/2 00 12 12 12 12 0 23 27’ N 12 10 1/2 12 13 1/2 66033’ N 12 0 12 24 Hãy tìm nguyên nhân để giải thích về sự khác nhau hoặc giống nhau của số giờ chiếu sáng trong ngày tại một số vĩ tuyến tại bảng trên. Bài làm: * Số giờ chiếu sáng tại Xích đạo các ngày trong năm là như nhau (12h). Nguyên nhân là do dạng cầu của Trái Đất, đường phân chia sáng-tối luôn đi qua tâm Trái Đất và chia xích đạo thành hai phần bằng nhau. * Sự giống và khác nhau về số giờ chiếu sang trong ngày ở mỗi vĩ tuyến là do Trái Đất hình cầu và là kết quả của sự chuyển động quanh Mặt Trời, trong quá trình chuyển động trục Trái Đất luôn nghiêng 66033’ với mặt phẳng Hoàng đạo và không đổi phương trong không gian. - Vào ngày 21-3 và 23-9 thời gian chiếu sáng ở các vĩ tuyến là như nhau (12h). Do lúc này Mặt Trời chiếu vuông góc tại Xích đạo, đường phân chia sáng-tối đi qua hai cực của Trái Đất và chia các vĩ tuyến ra 2 phần bằng nhau, nên mọi nơi số giờ chiếu sáng là như nhau. - Vào ngày 22-6 , bán cầu Bắc có thời gian chiếu sáng dài hơn, còn bán cầu Nam thì ngược lại: + Ở CTB: số giờ chiếu sáng trong ngày là 13,5h, ngày dài hơn đêm. + Ở CTN: số giờ chiếu sáng trong ngày là 10,5h, ngày ngắn hơn đêm. + Ở vũng cực Bắc: số giờ chiếu sáng trong ngày là 24h, không có đêm. + Ở vòng cực Nam: số giờ chiếu sỏng trong ngày là 0h, không có ngày. -> Nguyên nhân là do vào ngày 22-6, bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời, nên diện tích được chiếu sáng lớn hơn diện tích khuất trong bóng tối, ngày dài hơn đêm. Ở bán cầu Nam thì ngược lại. Vòng cực Bắc nằm trước đường phân chia sáng-tối nên có ngày dài 24h, vòng cực Nam nằm khuất hoàn toàn sau đường phân chia sáng-tối nên không có ban ngày. - Vào ngày 22-12 số giờ chiếu sáng tại các chí tuyến và vòng cực diễn ra ngược với ngày 22-6. 5. Bài tập 2: Dựa vào kết quả của 2 bảng số liệu đó tính toán ở trên, hãy nhận xét chung về số giờ chiếu sáng và độ lớn góc chiếu sáng trong những ngày nói trên từ Xích đạo đến 2 vòng cực. Bài làm: - Ngày 21-3 và 23-9 số giờ chiếu sáng như nhau trên tất cả các vĩ tuyến, còn góc nhập xạ giảm dần từ Xích đạo về 2 cực. - Ngày 22-6 số giờ chiếu sáng giảm từ vòng cực Bắc về vòng cực Nam, còn góc nhập xạ giảm dần từ chí tuyến Bắc về 2 cực. - Ngày 22-12 số giờ chiếu sáng giảm từ vòng cực Nam về vòng cực Bắc, còn góc nhập xạ giảm từ chí tuyến Nam về 2 cực. - Trong năm, tổng số giờ chiếu sáng là như nhau ở các vĩ tuyến, nhưng tổng lượng bức xạ Mặt Trời giảm dần từ Xích đạo về 2 cực. Gi¸o ¸n Båi dìng Häc sinh giái m«n §Þa Lý 6. Làm bài tập 6.1) Tính góc nhập xạ của mặt trời tại Hà Nội ở vĩ độ 21 0 01’ B và TP HCM tại vĩ độ 10 0 40’ B vào các ngày 21/3, 23/9, 22/6, 22/12. 6.2) Tính góc nhập xạ của mặt trời tại Cần Thơ ở vĩ độ 10 0 02’ B, Đà Nẵng 16 0 02’ B và TP Nha Trang tại vĩ độ 12 0 15’ B vào các ngày 21/3, 23/9, 22/6, 22/12. III. CÁCH TÍNH GIỜ 1. Giờ địa phương. - Trái đất có hình khối cầu và tự quay quanh trục, nên ở mỗi địa điểm quan sát trong 1 ngày đêm chỉ nhìn thấy mặt trời lên cao nhất trên bầu trời vào lúc 12h trưa. - Do trái đất quay từ T -> Đ nên ở phía đông địa điểm quan sát thấy mặt trời ngã về phía tây, còn ở phía tây thấy mặt trời sắp tròn bóng. - Cùng 1 thời điểm mỗi địa phương có 1 giờ riêng, giờ địa phương thống nhất ở tất cả các địa điểm nằm trên 1 KT. - Để tiện cho việc tính toán, bề mặt trái đất được chia làm 24 khu vực giờ, giờ chính thức của toàn khu vực là giờ địa phương của KT đi qua chính giữa khu vực. - Các múi giờ được đánh thứ tự từ 0 -> 24, khu vực đánh 0 gọi là khu vực giờ gốc tại Green wich nước Anh. 2. Đường chuyển ngày quốc tế - Do trái đất có hình khối cầu nên khu vực giờ gốc số 0 trùng vớ khu vực 24, vì vậy trên Trái Đất bao giờ cũng có 1 khu vực có 2 ngày khác nhau. - Trên trái đất quy ước lấy KT 180 0 ở giữa múi giờ 12 trên TBD làm đường chuyển ngày quốc tế, nếu đi từ T-> Đ qua KT này phải cộng thêm 1 ngày, ngược lại thì phải trừ đi 1 ngày. 3. Cách tính giờ: - Công thức: Tm = To + m Trong đó: Tm : giờ của múi m To : giờ GMT m : số thứ tự múi giờ - Ví dụ: Hãy tính giờ và ngày ở Việt Nam, biết rằng ở thời điểm đó, giờ GMT đang là 24h ngày 31 tháng 12. + Giờ GMT đang là 24h ngày 31/12 cũng là 0h ngày 1/1/. Việt Nam ở múi giờ số 7, giờ đến sớm hơn giờ GMT 7h, nên ta có: T7 = 0 + 7 + 7h. + Vậy ở Việt Nam lúc đó là 7h ngày 1/1. 4. Bài tập: * VD1: Một trận bóng đá giao hữu giữa 2 đội Pháp và Braxin diễn ra lúc 19h45’ ngày 28/ 2/ 2009 tại Braxin. Các nước đều có truyền hình trực tiếp trận đấu này, hãy tính giờ truyền hình trực tiếp tại các nước sau: Nước KĐ Múi Giờ Ngày giờ Braxin 450 T 21 19h45 28/2 Gi¸o ¸n Båi dìng Häc sinh giái m«n §Þa Lý Gambia Achentina Mỹ Anh Nam phi Nga VN T. Quốc 150 T 600 T 1200 T 00 300 Đ 450 Đ 1050 Đ 1200 Đ 23 20 16 0 2 3 7 8 ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? Nước KĐ Giờ Ngày Braxin Gambia Achentina Mỹ Anh Nam phi Nga VN T. Quốc 450 T 150 T 600 T 1200 T 00 300 Đ 450 Đ 1050 Đ 1200 Đ Múi giờ 21 23 20 16 0 2 3 7 8 19h45 21h45 18h45 14h45 22h45 0h 45 1h 45 5h 45 6h45 28/2 28/2 28/2 28/2 28/2 1/3 1/3 1/3 1/3 => Đáp án: * VD2: Một máy bay cất cánh tại sân bay Tân Sơn Nhất lúc 6 giờ ngày 1/3/2009 đến Luân Đôn sau 12 giờ bay , máy bay hạ cánh. Tính giờ máy bay hạ cánh tại Luân Đôn thì tương ứng là mấy giờ và ngày nào tại các điểm sau : Vị trí Tôki-ô Kinh độ Giờ Ngày 1350 Đ ? ? Vị trí Tôki-ô Kinh độ Giờ Ngày 1350 Đ 20h 1/3 Niuđêli 750 Đ ? ? Xítni 1500 Đ ? ? Oasinhtơn 750 T ? ? Lốt- Angiơ- lét Oasinhtơn 750 T 6h 1/3 Lốt- Angiơ- lét 1200 T ? ? => Đáp án: Niuđêli 750 Đ 16h 1/3 Xítni 1500 Đ 21h 1/3 1200 T 3h 1/3 - Giờ cất cánh tại VN là 6h ngày 1/ 3/ 2009 Lúc đó ở Anh đang là 23h ngày 28/2. Sau 12h bay (23 + 12 = 11h ngày 1/3 ) máy bay đến Anh lúc 11h ngày 1/ 3/ 2009. 5. Làm bài tập1: Tính giờ trên Trái Đất. Gi¸o ¸n Båi dìng Häc sinh giái m«n §Þa Lý a) Một trận đấu bóng đá ở Anh được tổ chức vào lúc 15 giờ ngày 08/3/2009, được truyền hình trực tiếp . Tính giờ truyền hình trực tiếp tại các kinh độ ở các quốc gia trong bảng sau đây: Vị trí Việt Nam Anh Nga Ôxtrâylia Hoa kì o o o o Kinh độ 105 Đ 0 45 Đ 150 Đ 120oT Giờ 15 giờ Ngày,tháng 08/3 b) Ở Việt Nam vào giờ nào trong ngày 08/3/2009 thì các địa điểm khác trên Trái Đất có cùng ngày 08/3 nhưng giờ lại khác nhau? Giải thích tại sao? * Giải a) Tính giờ truyền hình trực tiếp tại các quốc gia. - Từ kinh độ của các quốc gia ta suy ra giờ các nước so với giờ ở Anh như sau: Nga sớm hơn ở Anh 3 giờ, Việt Nam sớm hơn 7 giờ, Ôxtrâylia sớm hơn 10 giờ. Còn Hoa Kì muộn hơn 8 giờ => kết quả : Vị trí Việt Nam Anh Nga Ôxtrâylia Hoa Kì Kinh độ 105oĐ 0o 45oĐ 150oĐ 120oT Giờ 22 giờ 15 giờ 18 giờ 01 giờ 07 giờ Ngày,tháng 08/3 08/3 08/3 09/3 08/3 b) - Ở Việt Nam vào thời điểm 18 giờ ngày 8/3/2009 thì mọi nơi trên Trái Đất có cùng ngày 08/3 nhưng có giờ khác nhau. - Vì Việt Nam ở múi giờ số 7, mà múi giờ số 12 là nơi có ngày sớm nhất. Vậy lúc đó múi giờ số 12 là 18 + 5 = 23 giờ ngày 8/3, còn múi giờ số 13 có ngày trễ nhất, lúc đó là 0 giờ ngày 08/3. 6. Làm bài tập2: a) Một bức điện được đánh từ Hà Nội ( múi giờ số 7 ) đến Niu Iooc ( múi giờ số 19 ) hồi 9h ngày 02/03/2000. Một giờ sau thì trao cho người nhận, lúc ấy là mấy giờ, ngày nào ở Niu Iooc? b) Điện trả lời được đánh từ Niu Iooc hồi 1h ngày 02/03/2000. Một giờ sau thì trao cho người nhận, lúc ấy là mấy giờ, ngày nào ở Hà Nội? * Giải a) Niu Iooc cách Hà Nội : 19 – 7 = 12 múi giờ - Khi Hà Nội là 9h ngày 02/03/2000 thì Niu Iooc sẽ là 21h ngày 01/03/2000 - Một giờ sau trao cho người nhận, lúc đó là: 21h + 1h = 22h ngày 01/03/2000 b) Khi Niu Iooc vào lúc: 1h ngày 02/03/2000 thì hà Nội sẽ là 13h ngày 02/03/2000 - Một giờ sau trao cho người nhận, lúc đó là: 13h + 1h = 14h ngày 02/03/2000 CÔNG THỨC TÍNH GÓC NHẬP XẠ Câu hỏi : Hãy tính góc chiếu sáng (góc nhập xạ) của tia sáng Mặt Trời lúc 12 giờ trưa tại: Xích đạo, các chí tuyến và các vùng cực trong các ngày 21-3, 22-6, 23-9, 22-12 rồi điền vào bảng theo mẫu dưới: Gi¸o ¸n Båi dìng Häc sinh giái m«n §Þa Lý Góc chiếu sáng lúc 12 giờ trưa Vĩ tuyến 21-3 22-6 23-9 22-12 0 66 33’B (vùng cực Bắc) 23027’B (chí tuyến Bắc) 00 (Xích đạo) 23027’N (chí tuyến Nam) 66033’N (vùng cực Nam) * Cụ thể: Nếu gọi h là gúc nhập xạ của tia sáng Mặt Trời lúc 12 giờ trưa, φ là vĩ độ địa lý tại địa điểm cần tính, chúng ta sẽ có các công thức tính vào các ngày nói trên, cụ thể là: Vào ngày 21-3 và 23-9 : Tất cả các địa điểm trên Trái Đất đều có góc nhập xạ được tính bằng công thức: h= 900- φ Vào ngày 22-6: + Bắc bán cầu (BBC): h= 900- φ + 23027’ + Nam bán cầu (NBC): h= 900- φ - 23027’ Vào ngày 22-12: + BBC: h= 900- φ - 23027’ + NBC: h= 900- φ + 23027’ Áp dụng các công thức vào bài tập trên ta có: Vào ngày 21-3 và 23-9: + Tại vòng cực Bắc: h= 900- 66033’ = 23027’ + Tại chí tuyến Bắc: h= 900- 23027’ = 66033’ + Tại xích đạo: h= 900- 00 = 900 + Tại chí tuyến Nam: h= 900- 23027’ = 66033’ + Tại vòng cực Nam: h= 900- 66033’ = 23027’ - Vào ngày 22-6: Gi¸o ¸n Båi dìng Häc sinh giái m«n §Þa Lý + Tại vòng cực Bắc: h= 900- 66033’+ 23027’ = 46054’ + Tại chí tuyến Bắc: h= 900- 23027’+ 23027’ = 900 + Tại xích đạo: h= 900- 00+ 23027’ = 66033’ + Tại chí tuyến Nam: h= 900- 23027’- 23027’ = 43006’ + Tại vòng cực Nam: h= 900- 66033’- 23027’ = 00 Vào ngày 22-12: + Tại vòng cực Bắc: h= 900- 66033’- 23027’ = 00 + Tại chí tuyến Bắc: h= 900- 23027’- 23027’ = 43006’ + Tại xích đạo: h= 900- 00- 23027’ = 66033’ + Tại chí tuyến Nam: h= 900- 23027’+ 23027’ = 900 + Tại vòng cực Nam: h= 900- 66033’+ 23027’ = 46054’ Cả hai phương pháp đều cho kết quả tính như sau: Góc chiếu sáng lúc 12 giờ trưa Vĩ tuyến 0 66 33’B (vòng cực Bắc) 23027’B (chí tuyến Bắc) 00 (Xích đạo) 23027’N (chí tuyến Nam) 66033’N (vòng cực Nam) 21-3 23027’ 66033’ 900 660333’ 23027’ 22-6 46054’ 900 66033’ 43006’ 00 23-9 23027’ 66033’ 900 660333’ 23027’ 22-12 00 43006’ 66033’ 900 46054’ Câu hỏi: Những nơi nào trên Trái Đất có hiện tượng Mặt Trời mọc chính Đông và lặn chính Tây? - Hiện tượng Mặt trời mọc và lặn là một loại chuyển động biểu kiến diễn ra hàng ngày, đó là hệ quả chuyển động của Trái Đất. Gi¸o ¸n Båi dìng Häc sinh giái m«n §Þa Lý - Khi Mặt Trời mọc chính Đông vào sáng sớm và lặn chính Tây vào chiều tà thì lúc giữa trưa (12h) Mặt Trời phải ở đỉnh đầu của người quan sát. - Chỉ trong khu vực nội chí tuyến thì mới thấy Mặt Trời mọc chính Đông, lặn chính Tây ( Vì chỉ trong khu vực có hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh - tia nắng Mặt Trời tạo góc nhập xạ bằng 90 o lúc 12h trưa). - Không phải ngày nào các địa điểm trong khu vực nội chí tuyến đều thấy hiện tượng này, mà chỉ vào đúng ngày tại địa điểm đó có hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh thì mới thấy Mặt Trời mọc chính Đông và lặn chính Tây. - Ở xích đạo có hai ngày Mặt Trời mọc chính Đông và lặn chính Tây - đó là vào ngày Xuân Phân (21/3) và ngày Thu Phân (23/9). - Ở chí tuyến Bắc hiện tượng này chỉ xảy ra một ngày - đó là ngày Hạ chí(22/6). - Ở chí tuyến Nam hiện tượng này chỉ xảy ra một ngày - đó là ngày Đông chí(22/12). - Những địa điểm khác trong khu vực nội chí tuyến sẽ có hai ngày quan sát thấy Mặt Trời mọc chính Đông và lặn chính Tây - là hai ngày Mặt Trời lên thiên đỉnh tại địa điểm đó. - Các địa điểm ngoại chí tuyến không bao giờ có hiện tượng Mặt Trời mọc chính Đông và lặn chính Tây. Câu hỏi: Hình dạng khối cầu của Trái Đất có ý nghĩa rất quan trọng trong các công trình nghiên cứu về địa lý, địa vật lý và địa chất. Em hãy cho biết khi Trái Đất tự quay quanh trục và quay xung quanh Mặt Trời, hình dạng khối cầu của Trái Đất đã có ảnh hưởng đến những hiện tượng nào về mặt địa lý? Khi Trái Đất tự quay quanh trục và quay xung quanh Mặt Trời, về mặt địa lý, hình dạng khối cầu của Trái Đất đã có những ảnh hưởng đến những hiện tượng sau: - Hình dạng cầu của Trái Đất làm cho bề mặt của nó luôn luôn có một nửa được chiếu sáng và nột nửa nằm trong bóng tối, nhịp điệu ngày và đêm diễn ra liên tục ở khắp mọi nơi trên Trái Đất làm cho nhiệt độ ở lớp vỏ địa lý điều hoà. - Hình dạng cầu của Trái Đất làm cho các tia sáng song song của Mặt Trời khi chiếu xuống bề mặt Trái Đất ở các độ vĩ khác nhau tạo ra những góc nhập xạ khác nhau, dẫn đến sự phân bố nhiệt giảm dần từ xích đạo về 2 cực, hình thành các vòng đai nhiệt, các vành đai khí hậu và tính địa đới của các yếu tố địa lý. - Hình dạng cầu của Trái Đất đối xứng qua mặt phẳng xích đạo hình thành nên nửa cầu Bắc và nửa cầu Nam, làm cho nhiều hiện tượng xảy ra trong lớp vỏ địa lý của 2 nửa cầu trái ngược nhau: ở nửa cầu Bắc gió xoáy theo chiều thuận chiều kim đồng hồ thì nửa cầu Nam ngược lại, ở nửa cầu Bắc càng đi về phía bắc càng lạnh thì nửa cầu Nam ngược lại,…
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan