Nguyeãn Dieãm Tuyeát
Tuaàn 18
Tieát 37
CHÖÔNG V:
HIÑROCACBON KHOÂNG NO
Baøi 40: ANKEN
TÍNH CHAÁT, ÑIEÀU CHEÁ VAØ ÖÙNG DUÏNG
I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC
1. Veà kieán thöùc
HS bieát:
- Tính chaát hoùa hoïc cuûa anken: phaûn öùng coäng, phaûn öùng truøng hôïp, phaûn öùng oxi
hoùa.
- Quy taéc Maccopnhicop.
- Phöông phaùp ñieàu cheá vaø moät soá öùng duïng cuûa anken.
HS hieåu:
- Nguyeân nhaân gaây ra phaûn öùng coäng cuûa anken laø do caáu taïo phaân töû anken coù
lieân keát π keùm beàn.
- Cô cheá coäng axít vaøo anken.
Kieán thöùc troïng taâm:
Phaûn öùng coäng laø phaûn öùng ñaëc tröng cuûa anken.
2. Veà reøn luyeän kyõ naêng, kyõ xaûo
- Vieát caùc phöông trình hoùa hoïc.
- Caân baèng phaûn öùng oxi hoùa khöû.
- Quan saùt thí nghieäm, moâ hình ruùt ra ñöôïc nhaän xeùt veà tính chaát.
- Giaûi caùc baøi taäp veà nhaän bieát etilen vaø tính theo coâng thöùc phöông trình hoùa hoïc.
1
Nguyeãn Dieãm Tuyeát
3. Veà phaùt trieån tö duy
Töø coâng thöùc caáu taïo suy ra tính chaát hoùa hoïc.
4. Veà giaùo duïc tö töôûng ñaïo ñöùc
Giuùp hoïc sinh thaáy ñöôïc nhöõng öùng duïng roäng raõi cuûa hoùa hoïc ñoái vôùi cuoäc soáng,
töø ñoù caùc em coù höùng thuù vôùi moân hoïc hôn.
II. PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC
- Ñaøm thoaïi gôïi môû.
- Ñaët vaán ñeà.
- Tröïc quan sinh ñoäng.
III. CHUAÅN BÒ
- Chuaån bò 5 boä thí nghieäm ( 4 boä cho 4 nhoùm vaø 1boä cho GV )goàm:
+ Duïng cuï: OÁng nghieäm, nuùt cao su gaén oáng daãn khí, keïp oáng nghieäm, ñeøn coàn,
boä giaù thí nghieäm.
+ Hoùa chaát: C2H5OH, H2SO4 ñaëc, caùt saïch, dung dòch KMnO4, dung dòch Brom,
Giaùo aùn ñieän töû.
- Chuaån bò phieáu hoïc taäp.
Phieáu soá 1:
Thí nghieäm 1: Phaûn öùng etilen taùc duïng vôùi dung dòch nöôùc brom.
Duïng cuï:…………………………………………………………………………………………………………………………………
Hoùa chaát:………………………………………………………………………………………………………………………………..
Caùch tieán haønh:……………………………………………………………………………………………………………………
Hieän töôïng:…………………………………………………………………………………………………………………….......
Giaûi thích, vieát phöông trình hoùa hoïc cuûa phaûn
öùng:………………………………………………………………………….....................................................
2
Nguyeãn Dieãm Tuyeát
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Thí nghieäm 2: Phaûn öùng etilen taùc duïng voái dung dòch kali penmanganat.
- Duïng cuï:……………………………………………………………………………………………………………………………………………
- Hoùa chaát:………………………………………………………………………………………………………………………………………….
- Caùch tieán haønh:…………………………………………………………………………………………………………………………....
- Hieän töôïng:………………………………………………………………………………………………………………………………………
- Giaûi thích, vieát phöông trình hoùa hoïc cuûa phaûn
öùng:………………………………………………………………………….............................................................
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Phieáu soá 2:
Baøi 1
1. Hoaøn thaønh caùc phöông trình phaûn öùng sau:
a) CH2=CH-CH2-CH3 + HI
b) CH3-CH=CH-CH3 + HOH
2. Xaùc ñònh saûn phaûm chinh, saûn phaåm phuï trong moãi phaûn öùng( neáu coù) ? Döïa
vaøo ñaâu ñeå xaùc ñònh nhö vaäy?
Baøi 2
1. Vieát phaûn öùng truøng hôïp cuûa moãi chaát sau:
a) CH2=CHCl
b) CH2=C(CH3)2
2. Giöõa phaûn öùng coäng vaø phaûn öùng truøng hôïp coù gì gioáng vaø khaùc nhau?
IV. KIEÅM TRA SÓ SOÁ
- Só soá lôùp:
- Hieän dieän:
- Vaéng:
V. KIEÅM TRA BAØI CUÕ (2 Hoïc Sinh)
1. Vieát CTCT caùc ñoàng phaân vaø goïi teân theo danh phaùp quoác teá cuûa caùc anken coù
CTPT C5H10.
2. Nhöõng chaát naøo laø ñoàng ñaúng, ñoàng phaân vôùi nhau trong caùc chaát sau:
3
Nguyeãn Dieãm Tuyeát
A. CH3-CH=CH2
C. CH3-CH=CH-CH3
B. CH3-CH2-CH=CH2
D. CH2=CH(CH3)-CH3
VI. GIAÛNG BAØI MÔÙI
Hoaït ñoäng cuûa GVHS
Hoaït ñoäng 1: Phaân tích
ñaëc ñieåm caáu taïo phaân
töû anken
- GV: Yeâu caàu HS phaân
tích ñaëc ñieåm caáu taïo
phaân töû anken, döï ñoaùn
trung taâm phaûn öùng.
- HS: Traû lôøi
Noäi dung baøi hoïc
π
C
C
Lieân keát π ôû noái ñoâi anken keùm beàn vöõng, neân trong phaûn
öùng deã bò ñöùt ra ñeå taïo thaønh lieân keát vôùi caùc nguyeân töû
C
khaùc
Lieân keát ñoâi C
laø trung taâm phaûn öùng
gaây ra nhöõng phaûn öùng ñaëc tröng cuûa anken: coäng, truøng
hôïp vaø oxi hoùa.
I. Tính chaát hoùa hoïc
Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu 1. Phaûn öùng coäng H2 Ni , t0C
CH2 = CH2 + H – H
phaûn öùng coäng cuûa
Etilen
anken
Ni ,
- GV: Giôùi thieäu phaûn CH3 – CH = CH2 + H – H
Propilen
öùng coäng H2 cuûa etilen.
Yeâu caàu HS vieát phaûn Toång quaùt:
Ni , t0C
CnH2n + H2
öùng cuûa propilen vôùi H2.
- HS leân baûng vieát.
- GV: Yeâu caàu HS vieát
phöông trình phaûn öùng
anken coäng H2 daïng toång
2. Phaûn öùng coäng halogenua
quaùt.
a) Coäng Clo
- HS leân baûng vieát.
H2C
- GV: Cho HS quan saùt
thí nghieäm moâ phoûng
CH2
+ Cl2
b) Coäng Brom
ClCH2
CH3 – CH3
Etan
CH3-CH2-CH3
Propan
CnH2n + 2
CH2Cl
1,2-dicloetan
4
Nguyeãn Dieãm Tuyeát
eyilen taùc duïng vôùi clo
treân maøn hình. Yeâu caàu
HS ruùt ra keát luaän vaø
vieát phöông trình phaûn
öùng anken coäng Cl2.
- GV chia lôùp thaønh 4
nhoùm vaø höôùng daãn caùc
em laøm thí nghieäm etilen
taùc duïng vôùi dung dòch
Brom. Vaø hoaøn thaønh
phieáu hoïc taäp soá 1.
- GV cho caùc nhoùm baùo
caùo keát quaû thí nghieäm
vaø nhaän xeùt.
- GV yeân caàu HS vieát
phöông trình phaûn öùng
cuûa propilen coäng brom.
CH2 = CH2 + Br – Br CH2 – CH2
Br
Br
1,2-dibrometan
CH3 – CH = CH2 + Br – Br CH3 – CH – CH2
Br Br
1,2-dibrompropan
Toång quaùt: C H + Br C H Br
n
2n
2
n
2n
2
Ghi nhôù: Anken laøm maát maøu dd Br2 phaûn öùng nhaän
bieát anken.
3.Phaûn öùng coäng HX ( HCl, HI, HOH, …)
a) Ñoái vôùi anken ñoái xöùng
CH2 = CH2 + H – Cl CH3 – CH2 - Cl
etilen
etyl clorua
Cho HS xem cô cheá cuûa
phaûn öùngcoäng axit vaøo
0
anken treân maøn hình.
H,t c
CH2OH
HCH2
CH2 + HOH
- GV yeâu caàu HS vieát H2C
etanol
phöông trình phaûn öùng
cuûa
etilen
vôùi
b) Ñoái vôùi anken baát ñoái xöùng
hidrohalogenua
CH3 – CH = CH2 + H – Cl
CH3-CH2-CH2 - Cl
( HCl, HBr, HI), axit
1-clopropan (sp phuï)
H2SO4 ñaäm ñaëc, H2O.
CH3 – CH – CH3
- GV yeâu caàu HS vieát
Cl
phöông trình phaûn öùng
2-clopropan(sp chính)
cuûa propilen vôùi axit
* Quy taéc Maccopnhicop
clohidric.
5
Nguyeãn Dieãm Tuyeát
- HS leân baûng vieát.
- GV yeâu caàu HS nhaän
xeùt.
- GV nhaán maïnh phaûn
öùng taïo ra 2 saûn phaåm laø
ñoàng phaân cuûa nhau.
Vaäy trong 2 saûn phaåm,
chaát naøo laø saûn phaåm
chính?
- GV : Trình baøy quy taéc
Maccopnhicop.
- GV: Cho HS vaän duïng
quy taéc xaùc ñònh saûn
phaåm chính vaø phuï cuûa
phaûn öùng propilen taùc
duïng vôùi HCl.
- GV: Cho HS vieát
phöông trình phaûn öùng
cuûa 2-metylpropen vôùi
H2O, xaùc ñònh saûn phaåm
chính.
Khi coäng 1 taùc nhaân baát ñoái xöùng vaøo 1 anken baát ñoái
xöùng, saûn phaåm chính ñöôïc xaùc ñònh bôûi:
- Phaàn mang ñieän tích döông ( nguyeân töû H) coäng vaøo C
mang noái ñoâi coù nhieàu H hôn.
- Phaàn mang ñieän tích aâm ( nguyeân töû X) coäng vaøo C mang
noái ñoâi coù ít H hôn.
CH3
H3C
Cl ( spchính)
C
CH3
2-cloro-2-methylpropane
CH2
C
CH3
+
HCl
CH3
CH3
2-methylprop-1-ene
CH3
C
CH2 ( sp phu)
Cl
1-cloro-2,2-dimethylpropane
CH3
4. Phaûn öùng oxi hoùa
a. Oxi hoùa khoâng hoaøn toaøn (vôùi dd KMnO4).
Anken laøm maát maøu dd KMnOKMnO
4.
4
CH2 = CH2 + [O] + H2O
CH2 – CH2
OH OH
3CH2=CH2 + 2KMnO4+2H2O 3CH2–CH2 +2MnO2
+2KOH
OH OH
naâu ñoû
Etilen glicol
b. Oxi hoùa hoaøn toaøn (phaûn öùng chaùy)
C2H4 + 3O2 2CO2 + 2H2O
6
Nguyeãn Dieãm Tuyeát
Hoaït ñoäng 3 : Tìm hieåu
phaûn öùng oxi hoùa cuûa
anken
- GV chia lôùp thaønh 4
nhoùm vaø höôùng daãn caùc
em laøm thí nghieäm phaûn
öùngoxi hoùa khoâng hoaøn
toaøn etylen bôûi dd thuoác
tím. Vaø hoaøn thaønh
phieáu hoïc taäp soá 1.
- GV cho caùc nhoùm baùo
caùo keát quaû thí nghieäm
vaø nhaän xeùt.
Toång quaùt:
CnH2n +
3n
O2 nCO2 + nH2O
2
Nhaän xeùt
nCO2 = nH2O
5. Phaûn öùng truøng hôïp
Ñònh nghóa: Laø quaù trình coäng hôïp nhieàu phaân töû gioáng
nhau hay töông töï nhau (monome) thaønh 1 phaân töû coù khoái
löôïng lôùn (polime).
Ví duï:
Xt, t0 , P
nCH2 = CH2
(-CH2 – CH2-)n
etylen
poly etylen (PE)
- GV bieåu dieãn thí
nghieäm ñoát chaùy etylen.
- HS quan saùt maøu ngoïn
löûa vaø vieát
ptpö
ptpö toång quaùt,
nhaän xeùt tæ leä soá mol
CH2
CO2 vaø H2O.
n CH2 = CH
CH3
Propen
CH
Cl
Xt, t0 , P
xt, t0c, p
*
(-CH2 – CH - )n
CH3
poly propen (PP)
CH2
CH
*
Cl
Hoaït ñoäng 4: Tìm hieåu
phaûn öùng truøng hôïp
cuûa anken
- GV vieát phaûn öùng truøng
hôïp etilen.
- GV yeâu caàu HS nhaän
xeùt veà phaûn öùng( soá
phaân töû tham gia, caùch
taïo polyme…)
- GV yeâu caàu HS vieát
Vinylclorua
vinylclorua( PVC)
n
poly
II. ÑIEÀU CHEÁ VAØ ÖÙNG DUÏNG
1. Ñieàu cheá
a. Trong PTN : Taùch H2O töø röôïu etylic
CH2 – CH2
H
OH
H2SO4 d ,1800C
CH2 = CH2 + H2O
7
Nguyeãn Dieãm Tuyeát
phöông trình truøng hôïp
cuûa propen vaø
vinylclorua.
- HS leân baûng vieát.
- GV cho HS trao ñoåi ñeå
ruùt ra caùc khaùi nieäm
phaûn öùng truøng hôïp,
polyme, monome, heä soá
truøng hôïp.
b. Trong CN
* Taùch H2 (dehidro hoùa)
CH3 – CH3
* Cracking
Ni , t0C
CH2 = CH2 + H2
t0 C
CH3 – CH = CH2 + CH4
CH3-CH2 -CH2-CH3
t0C
Hoaït ñoäng 5: Ñieàu cheá
anken
- GV: Giôùi thieäu phöông
phaùp ñieàu cheá etilen
trong PTN. Vieát phöông
trình hoùa hoïc.
- GV: Yeâu caàu HS döïa
vaøo kieán thöùc ñaõ bieát ôû
baøi Ankan neâu caùc
phöông phaùp ñieàu cheá
anken. Vieát phöông trình
phaûn öùng minh hoïa.
CH2 = CH2 + CH3 – CH3
2. ÖÙng duïng
a) Toång hôïp polyme: PP, PE, PVC…
b) Toång hôïp caùc hoùa chaát khaùc: etanol, etilenoxit,
etylenglicol, anñehit axetic…
8
Nguyeãn Dieãm Tuyeát
Hoaït ñoäng 6: Tìm hieåu
öùng duïng cuûa Anken
- GV cho HS xem moät
vaøi hình aûnh öùng duïng
cuûa anken treân maøn
hình.
- GV yeâu caàu HS ruùt ra
nhöõng öùng duïng cuûa
anken.
- HS traû lôøi.
V. CUÛNG COÁ BAØI:
1. GV toùm taét laïi TCHH cuûa ANKEN baèng sô ñoà.
9
Nguyeãn Dieãm Tuyeát
TÍNH CHAÁT HOÙA HOÏC CUÛA
ANKEN
PHAÛN ÖÙNG COÄNG
PHAÛN ÖÙNG OXI HOÙA
Phaûn öùng coäng H2
Oxi hoùa khoâng hoaøn toaøn
( taùc duïng vôùi thuoác tím)
Phaûn öùng coäng halogen
Phaûn öùng coäng HX
(HCl, HI, HOH…). Quy
taéc Maccopnhicop.
PHAÛN ÖÙNG TRUØNG HÔÏP
Oxi hoùa hoaøn toaøn
( phaûn öùng chaùy)
2. GV phaùt phieáu hoïc taäp soá 2 cho 4 nhoùm.
VI. DAËN DOØ
Veà nhaø laøm baøi taäp SGK trang 164-165 vaø laøm baøi taäp sau:
Hoaøn thaønh chuoãi phaûn öùng (ghi roõ ñieàu kieän neáu coù)
Propan 7
5
Ancol etylic
Propen
1
3
6
?
8
2
etylen
H2O, H+, toc
Nhöïa PE
etyl clorua
1,2-dibrometan
etylenglicol
4
10
- Xem thêm -