Tài liệu Giáo án âm nhạc lớp 9 trọn bộ_cktkn_bộ 17

Ngày soạn: 01/01/2014 Ngày giảng: 02/01/2014 TIẾT 1. BÀI 1. HỌC HÁT: BÀI “BÓNG DÁNG MỘT NGÔI TRƯỜNG” I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - HS biết nhạc sĩ Hoàng Lân là tác giả của bài hát “Bóng dáng một ngôi trường”. Biết nội dung của bài hát nói về những kỉ niệm sâu sắc thời đi học. - HS hát đúng giai điệu, lời ca của bài hát. Biết cách lấy hơi, hát rõ lời, diễn cảm; tập hát theo hình thức đơn ca, song ca, tốp ca ... 2. Kĩ năng: - Học sinh biết cách lấy hơi, hát rõ lời, diễn cảm với tình cảm sôi nổi nhiệt tình. - Luyện cho học sinh trình bày bài hát qua vài cách hát tập thể như: hát hoà giọng, đối đáp và lĩnh xướng. 3. Thái độ: Qua nội dung bài hát giáo dục các em có tình cảm gắn bó, yêu mến mái trường, thầy cô, bạn bè. II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS 1. Chuẩn bị của GV: - Bảng phụ chép bài hát. - Tư liệu về nhạc sĩ Hoàng Lân và một số bài hát về thầy cô, nhà trường. - Đàn, đài, đĩa nhạc 9. 2. Chuẩn bị của HS: - Sách giáo khoa. - Thanh phách. III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY 1. Kiểm tra bài cũ (Không kiểm tra) * Đặt vấn đề vào bài mới (1’): Trong mỗi chúng ta ai cũng mang trong lòng những tình cảm được lưu giữ từ một mái trường – nơi có các thầy cô, bạn bè thân thiết đã từng gắn bó một thời cắp sách, đó là kỉ niệm. Những dấu ấn đó sẽ còn đọng mãi trong chúng ta cùng với những kỉ niệm khó phai mờ. Tiết này, cô sẽ hướng dẫn các em hát một bài hát về mái trường. 2. Dạy nội dung bài mới: Hoạt động của GV và HS Phần ghi bảng ? Em hãy nói những hiểu biết của em về nhạc sĩ Hoàng Lân? HS Nói sự hiểu biết của mình. GV Ghi nhận, bổ sung và khắc sâu một số điểm chính: - Nhạc sĩ Hoàng Lân và Hoàng Long là anh em sinh đôi. - Là nhạc sĩ gắn bó thân thiết với tuổi thơ, sáng tác hàng trăm tác phẩm âm nhạc cho thiếu nhi trong hơn 40 năm qua. - Âm nhạc của nhạc sĩ Hoàng Lân giản dị, 1 trong sáng, dễ thuộc, dễ nhớ có sức sống qua các lứa tuổi thơ. ? Em biết bài hát nào của nhạc sĩ Hoàng Lân? Hãy hát bài hát đó. HS Kể và hát theo khả năng. GV Khắc sâu một số bài tiêu biểu: “Đi học về” (1962); “Thật là hay” (1980); “Mùa hè ước mong” (1982); “Chúng em cần hoà bình” (1985). . . và trích hát nếu HS chưa hát được. GV Treo bảng chép bài hát “Bóng dáng một ngôi trường”. - Giới thiệu về bài hát: Nhạc sĩ Hoàng Lân sáng tác bài hát dựa vào kí ức về một mái trường mà tác giả từng gắn bó thân thiết – đó là trường THPT Nguyễn Huệ (thị xã Hà Đông – Hà Tây cũ, nay là Hà Nội). GV ? HS GV Mở đĩa cho HS nghe 1 lần hoặc hát mẫu. Em có nhận xét gì về bài hát? Nói cảm nhận về giai điệu, sắc thái, tiết tấu. - Giúp HS hiểu về bài hát: hát sôi nổi, hơi nhanh . . . - Hướng dẫn học sinh khởi động giọng. ? Bài hát gồm mấy đoạn? Viết ở nhịp gì? Ý nghĩa? HS 2 đoạn, nhịp C: 4 phách / nhịp, mỗi phách bằng 1 đen, phách 1 – mạnh, phách 3 – mạnh vừa, phách 2, 4 – nhẹ. GV - Khắc sâu: + Trong bài có các ký hiệu dấu nhắc lại, khung thay đổi ... + Bài gồm 2 đoạn. Đoạn a: từ đầu đến “trong lòng chúng ta”, đoạn b: còn lại. - Dạy HS hát (đàn giai điệu – hát mẫu – HS hát) HS Hát theo hướng dẫn và yêu cầu của GV * Đoạn a: C1: “Đã bao mùa thu ... chia tay” Đảo phách: “khai trường”, “chia tay” Luyến hoa mĩ: “đã” Đầu, sau 2 tiết nhạc nghỉ 1 phách C2: “Vẫn còn ... chốn đây” Đảo phách: “chốn đây” 2 GV HS GV HS GV ? HS Luyến hoa mĩ: “mãi” Đầu câu nghỉ 1/2 ; cuối 2 phách => Ghép C1+2 C3: “Những cánh chim ... xoá nhoà” Đảo phách: “xoá nhoà” Đầu, sau 2 tiết nhạc nghỉ 1 phách C4: “Và tình yêu ấy ... chúng ta” Đảo phách: “trong lòng chúng” Đầu tiết nhạc nghỉ 1/2 phách Sau câu nghỉ 1 phách Cuối câu ngân 3 phách => Ghép C3+4; ghép cả đoạn a kết hợp gõ đều phách. * Đoạn b: C5: “Hát mãi ... kỉ niệm” Luyến hoa mĩ: “hát”, “mãi” Đảo phách: “theo bao kỉ” Đầu, cuối các ô nhịp nghỉ 1/2 phách C6: “Hàng cây ... tuổi thơ” Đảo phách: “kí ức tuổi” => Ghép C5+6 C7: “Một khúc ca ... bây giờ” Luyến 2: “đến”, “bây” => Ghép C5+6+7 (đoạn b – lời 1) - Ghép đoạn a + b (lời 1) - Hát cả đoạn b lời 1 + 2 - Bắt nhịp cho HS hát lời 2 đoạn b - Hát ghép lời 1 => lời 2 đoạn b - Ghép cả bài kết hợp gõ đều đặn theo phách - Lưu ý HS: + Hát đoạn a: sôi nổi, nhiệt tình, linh hoạt, tươi trẻ và khoẻ khoắn. + Đoạn b: tiếp tục phát triển tình cảm đoạn a nhưng âm nhạc tha thiết và lôi cuốn đượm chút lưu luyến, bâng khuâng. - Hướng dẫn HS cách hát và gõ nhịp: đoạn a gõ 2 phách / nhịp, đoạn b 1 phách / nhịp. - Một dãy hát C1,2 _ một dãy C3,4 (đoạn a) cả lớp đoạn b. - Cả lớp hát đồng ca - Đội văn nghệ lên biểu diễn Góp ý, sửa sai cho HS Qua lời bài hát em cho biết nội dung lời ca của bài diễn tả điều gì ? Nội dung lời ca của bài hát diễn tả về một ngôi trường với bao kỷ niệm của tuổi thơ ... 3 1. Giới thiệu về tác giả và bài hát (6): * Tác giả: - Nhạc sĩ Hoàng Lân (18 – 6 – 1942) tại Sơn Tây - Hà Tây. - Tác phẩm: “Bác Hồ - Người cho em tất cả” (1975); “Từ rừng xanh cháu về thăm lăng Bác” (1978); “Những bông hoa, những bài ca” (1982). . . * Bài hát “Bóng dáng một ngôi trường” (1985). 2. Học hát (30’): 4 3. Củng cố, luyện tập (5’): - HS kể bài hát về nhà trường, thầy cô theo sự hiểu biết của mình. - GV cùng HS trích hát một số bài: “Con đường đến trường” – Phạm Đăng Khương; “Chiều thu nhớ trường” – Cao Minh Khanh; “Mùa thu ngày khai trường” – Vũ Trọng Tường; “Bụi phấn” – Vũ Hoàng + Lê Văn Lộc. . . - HS cả lớp hát lại cả bài 1 lần có lĩnh xướng, câu cuối hát lại 2 lần để về kết. 4. Hướng dẫn HS tự học ở nhà (3’): - Về nhà các em học thuộc bài hát, tập hát kết hợp gõ nhịp thành thạo và tập hát kết hợp vận động theo nhịp của bài hát - GV: + Hướng dẫn đọc bài đọc thêm “Nhạc sĩ Hoàng Hiệp và bài hát “Câu hò bên bờ Hiền Lương”: đọc và trả lời câu hỏi: Nhạc sĩ Hoàng Hiệp là tác giả bài hát nào em biết? “Câu hò bên bờ Hiền Lương” viết vào thời điểm nào? Nêu cảm tưởng của em sau khi nghe bài hát này? + Mở đĩa cho HS nghe 1 lần cả bài - Về ôn lại kiến thức về quãng và thứ tự xuất hiện các dấu #, b ở hoá biểu; ghi nhớ tên nốt của TĐN số 1. -------------------------------------------------------------------------------------Ngày soạn: 01/01/2013 Ngày giảng: 09/01/2014 TIẾT 2. BÀI 1. NHẠC LÍ: GIỚI THIỆU VỀ QUÃNG TẬP ĐỌC NHẠC: GIỌNG SON TRƯỞNG - TĐN SỐ 1 I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - HS có khái niệm về quãng. Biết có các loại quãng: trưởng, thứ, đúng, tăng, giảm. - HS biết cấu tạo của giọng Gdur. - HS biết bài TĐN số 1 – “Cây sáo” là nhạc Ba Lan, được viết ở giọng Gdur. Nói đúng tên nốt nhạc, đọc đúng giai điệu, ghép lời ca kết hợp gõ đệm hoặc đánh nhịp. 2. Kĩ năng: Luyện khả năng nghe và đọc những quãng đơn giản trong giọng Cdur và Gdur. 3. Thái độ: Qua bài học giáo dục lòng yêu quý và bảo vệ các làn điệu dân ca nói chung và âm nhạc nước ngoài nói riêng. II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS 1. Chuẩn bị của GV: - Bảng phụ chép TĐN số 1 và các ví dụ về quãng. - Đàn 2. Chuẩn bị của HS: - Nắm chắc các kiến thức về quãng - Thanh phách III.TIẾN TRÌNH BÀI DẠY 1. Kiểm tra bài cũ (Không kiểm tra) * Đặt vấn đề vào bài mới (1’): Tiết 19 – lớp 7, các em đã được tìm hiểu sơ lược về quãng trong âm nhạc. Quãng là khoảng cách cao độ giữa 2 âm liền bậc hoặc cách bậc, âm thấp – gốc, âm cao – ngọn. Vậy các quãng đấy có tính chất như thế nào? Tiết này các em cùng tìm 5 hiểu thêm về quãng và bài TĐN đầu tiên trong chương trình âm nhạc lớp 9 cùng giọng Gdur – một giọng mới có dấu hoá. 2. Dạy nội dung bài mới: Hoạt động của GV và HS Phần ghi bảng 1. Nhạc lí: Giới thiệu về quãng GV Minh hoạ bằng âm thanh: tên của mỗi (12’): quãng được căn cứ theo số bậc và số lượng cung giữa 2 âm thanh. VD: 2t: Mi – Pha 2T: Đô – Rê 3t: Rê – Pha 3T: Đồ - Mi 4Đ: Đô – Pha 4 tăng: Đô – Pha# HS Ghi nhớ và khắc sâu kiến thức đã học ở lớp 7: Phát ra đồng thời: hoà âm; lần lượt: giai điệu GV - Treo bảng chép VD trong bài hát - Giới thiệu và đọc cho HS nhận biết các quãng: + Bài “Như có Bác trong ngày đại thắng” (Phạm Tuyên) + Bài “Lãnh tụ ca” (Lưu Hữu Phước) => Tuỳ cấu trúc từng câu nhạc, bản nhạc, do từng tác giả tạo nên, nếu thay quãng này bằng quãng khác sẽ làm cho nét nhạc biến đổi. GV Mở rộng và phân tích các quãng: (1đúng : 0c; 2t = 1/2c; 2T = 1c; 3T = 2c; 3t = 1,5c; 4 đúng = 2,5c; 4tăng = 3c; 5giảm = 3c; 5đúng = 3,5c; 6t = 4c; 6T = 4,5c; 7T = 5,5c; 7t = 5c; 8đúng = 6c) - Quãng 4 đúng hết (Trừ Pha - Si) - Quãng 5 đúng hết (Trừ Si – Pha) - Quãng tăng: Quãng đúng hoặc trưởng + 1/2c; nếu quãng tăng + 1/2c => tăng thêm. - Quãng giảm: Quãng đúng hoặc thứ 1/2c; nếu quãng giảm - 1/2c => giảm thêm. HS Điền bằng bút chì vào các quãng có sẵn trong SGK GV Ngoài ra còn có quãng thuận, nghịch (hoà âm); quãng trùng (âm thanh phát ra giông nhau nhưng ý nghĩa, tên gọi, cách viết khác nhau) - Quãng đơn: không vượt ra ngoài 6 GV GV HS GV ? HS GV ? HS ? quãng 8 - Quãng kép: lớn hơn quãng 8 đúng - Quãng đảo: nốt gốc hoặc ngọn chuyển lên hoặc xuống 1 quãng 8 (quãng có sẵn + quãng đảo = quãng 9) Đưa ra một số bài tập: 1. Lấy VD về các quãng 2,3,4,5,6…? 2. Cho âm gốc là Mi, tìm âm ngọn để có quãng 3,5,7? 3. Cho âm ngọn là Si, tìm âm gốc để có quãng 4,6,8? 4. Nói tên quãng 2,3,4,5,6,7,8 có âm gốc là Mi 5. Nói tên quãng 2,3,4,5,6,7,8 có âm ngọn là Rế Chia lớp thành 5 nhóm ứng với 5 bài tập Làm bài trong 5’ – chữa bài Ghi lên khuông để HS sửa vào vở của mình Em hãy nói sự khác nhau giữa quãng 3T và 3t? Cho VD? 3T: 2c, 3t: 1,5c… Các quãng trong âm nhạc đã tạo nên khoảng cách âm thanh hợp thành các giọng trong âm nhạc. Bài TĐN số 1 có những quãng ... 2. Tập đọc nhạc: Giọng Gdur TĐN số 1 (26’): Hãy nhắc lại sự sắp xếp c và 1/2c của a) Giọng Son trưởng (6’): Cdur? I II III IV V VI VII VIII (I) 1c 1c 1/2c 1c 1c 1c 1/2c Cấu tạo gam Cdur? Để có Gdur ta làm thế nào? HS I III V (I) GV Viết các bậc của Gdur và điều chỉnh trùng cấu tạo c, 1/2c của giọng dur Son – La – Si – Đô – Rê – Mi – Pha# Son ? Để có Gdur dấu #Pha phải đặt ở đâu? vì sao? HS Dấu hoá suốt: tất cả các nốt Pha trong bài đều phải # => Gdur ? Hoá biểu gam Gdur là gì? 7 HS ? HS GV Khoá son + dấu # Pha Âm ổn định? Âm trụ? Bậc I, III, V (Son – Si – Rê) Viết gam Gdur: I III V (I) Gdur ? Hãy so sánh Gdur và Cdur? HS Công thức giống nhau nhưng âm chủ khác nhau (khác cao độ) GV Nhấn mạnh: Giọng Gdur có âm chủ là Son và hoá biểu có một dấu # Pha - Giọng Gdurcó âm chủ là nốt Son. Hoá biểu có một dấu # (Pha #). Nốt kết thúc của bài thường là nốt Son. GV Đàn và đọc 2 giọng để HS nghe và - Công thức giọng Son trưởng cảm nhận sự giống và khác nhau HS Đọc gam Cdur và chuyển sang Gdur (theo đàn): lên, xuống, âm trụ, quãng 3 nhiều lần III V (I) GV - Tương tự Cdur – gam Gdur được I viết thành bài hát hoặc bản nhạc => Gdur giọng Gdur. Chúng ta có bài TĐN số 1 hôm nay học viết ở giọng Gdur - Treo bảng chép bài TĐN số 1 b) Tập đọc nhạc: TĐN số 1 (20’): Bài TĐN số 1: CÂY SÁO Nhạc: Ba Lan Đặt lời: Hoàng Anh 8 ? HS ? HS Em hãy nhắc lại ý nghĩa nhịp 2/4? Trả lời và ghi nhớ Âm hình tiết tấu chủ đạo của bài? - Trả lời + GV sửa và ghi bảng: có 2 AHTT gần giống nhau là C1,3 và C2,4 HS - Đọc và gõ âm hình thành thục GV Bài TĐN viết ở Gdur: bắt đầu G, kết thúc G; hoá biểu có # Pha, sử dụng đủ 7 âm. HS Đọc gam Gdur có mở rộng xuống Rê. GV - Treo bảng phụ chép sẵn cao độ để HS đọc, làm quen cao độ của Gdur: - Đàn đọc cho HS nghe cao độ của bài HS - Đọc cao độ từng câu (có sự trợ giúp của GV và đàn) - Đọc cao độ + trường độ từng câu - Ghép lời ca của bài theo giai điệu - Đọc + gõ phách – hát lời thành thục - Cả lớp đọc nhạc + gõ phách => đọc gõ tiết tấu - Đọc nhạc + gõ phách => hát lời 3. Củng cố, luyện tập (5’): * - Một số HS (xung phong) và GV khuyến khích đọc bài - GV sửa sai, giúp HS đó hát đúng, cho điểm động viên * Tìm các quãng 2,3,4 trong TĐN số 1? - Quãng 2: La – Si ; Si – La ; Đô – Rê... - Quãng 3: Son – Si ; Rế - Si... 4. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà (1'): - Về nhà các em học thuộc bài TĐN số 1 - Tìm quãng 5,6 trong bài - Sưu tầm những bài hát thiếu nhi phổ thơ (lời hát bằng thơ) 9 Ngày soạn: 14/01/2014 Ngày giảng: Chiều 17/01/2014 TIẾT 3. BÀI 1. ÔN TẬP BÀI HÁT: “BÓNG DÁNG MỘT NGÔI TRƯỜNG” ÔN TẬP TẬP ĐỌC NHẠC: TĐN SỐ 1 ÂM NHẠC THƯỜNG THỨC: CA KHÚC THIẾU NHI PHỔ THƠ I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - HS hát đúng giai điệu, lời ca của bài hát “Bóng dáng một ngôi trường”. Biết hát kết hợp gõ đệm. Biết trình bày bài hát theo hình thức đơn ca, song ca, tốp ca ... - HS đọc đúng giai điệu, ghép lời ca bài TĐN số 1, kết hợp gõ đệm hoặc đánh nhịp - HS biết đặc điểm của ca khúc thiếu nhi phổ thơ. Kể được tên một số bài hát thiếu nhi phổ thơ. 2. Kĩ năng: Luyện đọc nhạc, hát hoà giọng và lĩnh xướng, đơn ca, song ca... 3. Thái độ: Giáo dục HS lòng yêu thơ ca nhạc hoạ và ý thức rèn luyện để có được vốn kiến thức thơ ca II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS 1. Chuẩn bị của GV: - Sưu tầm những bài hát thiếu nhi phổ thơ và bài thơ gốc được phổ nhạc - Băng đĩa nhạc có bài hát thiếu nhi phổ thơ - Đài, đàn 2. Chuẩn bị của HS: - Hát thuộc bài hát và TĐN ở tiết 1, 2 - Sưu tầm ca khúc thiếu nhi phổ thơ - Thanh phách III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY 1. Kiểm tra bài cũ: (Trong phần 1, 2 bài mới) * Đặt vấn đề vào bài mới (1’): Trong các em ngồi đây, ai cũng thuộc rất nhiều bài hát từ tuổi mẫu giáo. Trong các ca khúc đó nhiều ca khúc được phổ thơ. Vậy ca khúc được phổ thơ đó có đặc điểm gì và giá trị như thế nào? Tiết học hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu qua phần Âm nhạc thường thức. 2. Dạy nội dung bài mới: Hoạt động của GV và HS Phần ghi bảng 1. Ôn tập bài hát (11’): Bóng dáng một ngôi trường GV - Trình bày hoàn chỉnh bài hát một lần và (Hoàng Lân) lưu ý HS: Một vài chỗ trong bài hát cần tập kĩ để hát đúng là đảo phách, nốt ngân dài, dấu lặng. Đoạn b cần thể hiện đúng trọng âm các câu hát khi chúng thường xuyên thay đổi. - Theo giai điệu đàn đã ghi sẵn yêu cầu HS hát với sắc thái và tốc độ khác nhau: + Tốc độ: hơi chậm – hơi nhanh – vừa phải. + Sắc thái: đoạn a: mp: nhẹ, êm vừa 10 đoạn b: m : mạnh vừa và sửa những chỗ chưa đúng và hướng dẫn HS hát hay hơn GV - Gõ tiết tấu cho HS nghe và phát hiện tiết tấu đó ở câu nào? Hát cả đoạn đó. - Cho điểm HS nói đúng HS - Cả lớp hát đoạn b. GV hát lĩnh xướng đoạn a. - Cả lớp hát đoạn b, mỗi tổ cử một bạn hát lĩnh xướng đoạn b. - Từng tốp (tự chọn) trình bày trước lớp với hình thức tốp ca có lĩnh xướng. GV - Cùng HS nhận xét, cho điểm nhóm hát tốt, có động tác phụ hoạ đẹp, sáng tạo. - Chỉ huy cho HS hát theo kiểu vocal (thay bằng “a” hoặc “o” theo dãy) 2. Ôn tập TĐN số 1 (12’) “Cây sáo” HS Đọc lại gam Gdur lên xuống, âm trụ, quãng ( Trích) 3 nhiều lần Nhạc Ba Lan Đặt lời: Hoàng Anh I III V (I) GV Gõ tiết tấu bài “Cây sáo” HS - Cả lớp đọc lại cao độ bài TĐN => Đọc cao độ + gõ phách - Lớp chia làm 4 nhóm hát theo cách đối đáp, sau đó đổi lại - 1/2 lớp đọc nhạc kết hợp gõ phách; 1/2 lớp còn lại hát lời kết hợp gõ tiết tấu sau đó đổi lại. GV - Phát hiện những chỗ sai và hướng dẫn HS sửa lại. - Đàn giai điệu 5 nốt cuối của mỗi câu , không theo thứ tự trong bài. HS Lắng nghe cho biết đó là câu mấy? Đọc và hát cả câu. - Cả lớp thực hiện lại bài đọc nhạc + gõ đệm với 2 âm sắc tiết tấu và phách - Cá nhân (xung phong) đọc bài GV - Nhận xét, sửa sai cho HS và cho điểm không hạn chế để khuyến khích HS - Ca khúc thiếu nhi rất dễ nhớ, dễ thuộc vì đa phần là được phổ từ các bài thơ 3. Âm nhạc thường thức: 11 (15’) Ca khúc thiếu nhi phổ thơ ? Thế nào là ca khúc phổ thơ? HS Bài hát được hình thành từ bài thơ có trước. ? Hãy kể tên ca khúc phổ thơ em biết? HS Kể cả bài hát người lớn và trẻ em theo khả năng của mình. “Hạt gạo làng ta” (Thơ: Trần GV Ghi bảng, phân loại theo các cách phổ thơ Đăng Khoa – Nhạc: Nguyễn khác nhau Viết Bính) “Dàn đồng ca mùa hạ” (Thơ: Nguyễn Minh Nguyên – Nhạc: Lê Minh Châu) “Bác Hồ - Người cho em tất cả” (Thơ: Phong Thu – Nhạc: Hoàng Long, Hoàng Lân) GV - Cho HS nghe đĩa nhạc có bài hát thiếu nhi phổ thơ - Cùng HS trích hát một số bài trong SGK ? Nêu đặc điểm của những ca khúc thiếu nhi phổ thơ? HS Giai điệu và lời ca thể hiện sự gắn kết nhuần nhuyễn, âm nhạc tạo cho ý thơ, bài thơ bay bổng. Lời ca có chất lượng nghệ thuật tốt bởi bản thân nó là bài thơ có giá trị. Người phổ thơ đôi khi phải thay đổi lời bài thơ thay đổi ít về lời, bỏ bớt câu hoặc viết thêm ý mới cho phù hợp với đường nét giai điệu mới. GV - Nêu các cách phổ thơ: - Giữ nguyên lời - Thay đổi chút ít - Bỏ một số câu - Hát VD: + Có những bài dân ca được phổ từ 2 câu thơ lục bát (trích hát): “Chiều chiều ra đứng lầu tây Thấy cô gánh nước tưới cây ngô đồng” (“Lí chiều chiều” – Dân ca Nam Bộ) “ Ngựa ô anh thắng kiệu vàng Anh tra khốp bạc đưa nàng về dinh” (“Lí ngựa ô” – Dân ca Nam Bộ) + Mở rộng: bài hát người lớn: “Một mùa xuân nho nhỏ” (Nhạc: Trần Hoàn – Lời thơ: Thanh Hải) “Bóng cây Kơ-nia” (Nhạc: Phan Huỳnh Điểu – Lời: Ngọc Anh phỏng dịch dân ca H’Rê) 12 GV Phân tích: - Giữ nguyên lời: “Hạt gạo làng ta”; “Bụi phấn”; “Ngày đầu tiên đi học”... - Có thay đổi lời thơ chút ít, đảo lên xuống, bớt hoặc thêm đôi chỗ: “Đi học”... - Trích đoạn, dựa hoặc phỏng ý thơ (ở đây trong ca từ có sự tham gia khá nhiều của người sáng tác âm nhạc): “Chỉ có một trên đời” – dựa ý thơ Liên Xô... GV Có những bài thơ hay nhưng khó phổ nhạc hoặc không thể phổ thành bài hát. Có những bài không đặc sắc lắm nhưng khi được phổ nhạc lại có sức sống và phổ biến rộng rãi => Âm nhạc chắp cánh cho thơ bay xa 3. Củng cố, luyện tập (5'): - HS cả lớp đứng hát (tuỳ hứng) bài hát “Bóng dáng một ngôi trường” và đọc lại bài TĐN số 1 một lần 4. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà (1’): - Về nhà các em học thuộc bài hát “Bóng dáng một ngôi trường” - Học thuộc bài TĐN số 1, tìm hiểu thêm về một số ca khúc thiếu nhi phổ thơ - Xem lại tư liệu về nhạc sĩ Phạm Tuyên và nước Nga ------------------------------------------------------------------------------------ Ngày soạn: 14/01/2014 TIẾT 4. BÀI 2. Ngày giảng: 23/01/2014 HỌC HÁT: BÀI “NỤ CƯỜI” I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - HS biết bài “Nụ cười” là bài hát Nga, nội dung bài hát thể hiện sự lạc quan, yêu đời của tuổi thiếu nhi. Biết bài hát viết ở nhịp 2/2. - HS hát đúng giai điệu, lời ca của bài hát. Biết cách lấy hơi, hát rõ lời, diễn cảm; tập hát theo hình thức đơn ca, song ca, tốp ca ... 2. Kĩ năng: Học sinh biết trình bày bài hát bằng hình thức đơn ca, song ca, tốp ca và hát hoà giọng có lĩnh xướng và thể hiện được đúng tính chất nhịp 2/4; thực hiện đúng việc chuyển điệu từ Gdur => Cdur. 3. Thái độ: Qua nội dung của bài hát giáo dục học sinh biết giữ gìn sự hồn nhiên của tuổi học trò, biết mamg niềm vui và tiếng cười đến với mọi người. Từ đó lạc quan, tin yêu hữu nghị giữa thiếu nhi các nước. II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS 1. Chuẩn bị của GV: - Bản đồ thế giới và vài hình ảnh về nước Nga - Một số bài hát Nga. - Đài, đàn, đĩa nhạc 9. 2. Chuẩn bị của HS: - Sách giáo khoa, thanh phách. - Tư liệu về nhạc sĩ Phạm Tuyên và nước Nga. 13 III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY 1. Kiểm tra bài cũ (Không kiểm tra) * Đặt vấn đề vào bài mới (3’): (GV treo bản đồ thế giới – giới thiệu về vị trí nước Nga): Nga là một đất nước rộng lớn, có vị trí quan trọng trên thế giới, thủ đô là Matxcơva. Nước Nga là quê hương của cuộc cách mạng thang 10 vĩ đại với vị lãnh tụ thiên tài Lênin. Đây là một nước có nền văn hoá cao với những tên tuổi lẫy lừng thế giới: lĩnh vực văn học có Pus-kin, Sêkhôp, Leptônxtôi, Gooki…; mĩ thuật: Lêvitan; âm nhạc: Traicôpxki, Prôcôphiep và nhiều danh nhân văn hoá nổi tiếng khác. Việt Nam và Nga đã có quan hệ hữu nghị từ nhiều năm nay và ngày càng phát triển. - HS trả lời câu hỏi: Em đã được học bài hát Nga nào? (Ca-chiu-sa – Lớp 7) - GV: Tiết này các em sẽ học một bài hát Nga nữa – bài “ Nụ cười”. 2. Dạy nội dung bài mới: Hoạt động của GV và HS Phần ghi bảng 1. Giới thiệu tác giả, tác phẩm (6’): - Tác giả: + Blante (Nga) + Phạm Tuyên: Dịch lời Việt - Bài hát: sáng tác năm 1977 GV Treo bảng chép bài hát “ Nụ cười” - Giới thiệu: Năm 1977 bộ phim hoạt hình “Chuột chũi Ê-nốt” của hoạ sĩ Axukhôp đã trình chiếu ở Nga và được các bạn nhỏ rất yêu thích. “Nụ cười” là bài hát chính trong bộ phim này, bài hát do Sain-xki viết lời. Với hình tượng tiếng cười đầy vẻ trong sáng, hồn nhiên và nhí nhảnh, bài hát không chỉ được tuổi thiếu niên mà cả người lớn cũng yêu thích. Bài “Nụ cười” được dịch sang nhiều thứ tiếng, lời Việt do nhạc sĩ Phạm Tuyên phỏng dịch. ? Em hãy kể những bài hát Nga em biết? GV Bổ sung những bài HS chưa hát được và một số bài trong SGK: “Cuộc sống ơi ta mến yêu người”, “Chiều Matxcơva”, “Chiều hải cảng”... ? Em hãy nhận xét về nhịp bài hát? HS Nói theo sự hiểu biết về nhịp GV Bài hát có nhịp lấy đà vì: Nhịp của bài hát 2/2: 2 phách/nhịp; 1 phách = 1 nốt trắng; 1 trọng âm. HS Tự khắc sâu kiến thức về nhịp 2/2 GV Bài hát gồm 2 đoạn: + Đoạn a: từ đầu => “tiếng cười” + Đoạn b: tiếp => “xoá nhoà” HS Nghe bài hát 1 lần 2. Học hát (32’): ? Trong bài có kí hiệu gì đáng lưu ý? HS Dấu nhắc lại + 2 khung thay đổi 14 GV Hướng dẫn HS hát từng câu (đàn giai điệu – hát mẫu – HS hát) HS Hát theo yêu cầu và hướng dẫn của GV Đoạn a: C1: “Cho trời sáng ... nụ cười” - Ngân 2,5: “cười” C2: “Cầu vồng ... khắp trời” - Ngân 1,5: “trời” => Ghép C1+2 (sau mỗi câu nghỉ 1/2 phách) C3: “Nụ cười tươi ... niềm vui” - Ngân 1,5: “tươi” - Ngân 2,5: “vui” C4: “Trong cuộc sống ... tiếng cười” - Ngân 1,5: “cười” => Ghép C3+4 (sau mỗi câu nghỉ 1/2 phách) Ghép cả lời 1 – đoạn a Đoạn b: C1: “Để làn mây ... sóng xô” - Ngân 1,5: “xô” C2: “Tiếng cười vui ... tuổi niên thiếu ta” - Ngân 1,5: “ta” => Ghép C1+2 (sau mỗi câu nghỉ 1/2 phách) C3: “Tiếng cười vui ... xoá nhoà” - Ngân 1,5: “nhoà” - Sau “xa”: nghỉ 1/2 phách => Ghép câu 2+3 Ghép cả đoạn b Ghép đoạn a+b (vừa hát vừa gõ phách) ? Hãy nói nhận xét của em về tính chất âm nhạc từng đoạn? HS Nói theo cảm nhận âm nhạc của mình GV Phân tích: - Đoạn a: viết ở giọng dur: Sự độc đáo là ngay câu nhạc đầu tiên tác giả đã kêt ở chủ âm C như một sự khẳng định, tintưởng vào cuộc sống tốt đẹp. Tính chất âm nhạc: Rộn ràng, lạc quan. - Đoạn b: chuyển sang giọng moll (thông thường: đoạn a moll, đoạn b dur): Âm nhạc đi vào chiều sâu tình cảm, êm nhẹ hơn nhưng rõ ràng, dứt khoát song không kém phần tha thiết như muốn nói lên lòng tin yêu cuộc sống, luôn hướng tới tương lai tươi đẹp, hạnh phúc. - Hát cả đoạn a – lời 1 + đoạn b: “Tiếng cười HS là bạn đường tháng năm vẫn tràn ngập lòng ta”. (Tiếng “ta” ngân tự do) 15 - Hát cả lời 2 đoạn a, b - Hát lời 1 – 2 => hoàn chỉnh cả bài - Cả lớp lời 1 – 1 dãy lời 2 đoạn a – cả lớp đoạn b (về kết) - HS nam hát: “Cho trời sáng lên ... ở khắp trời” HS nữ hát: “Nụ cười tươi ... cất tiếng cười” - GV hát: “Để làn mây ... dòng sông sóng xô” => Cả lớp hát phần tiếp theo - Một bàn lĩnh xướng đoạn a – Cả lớp đoạn b - Đội văn nghệ lên biểu diễn tuỳ hứng - Cá nhân hoặc nhóm (xung phong) lên hát – tuỳ chọn hình thức biểu diễn 3. Củng cố, luyện tập (3’): - GV nhấn mạnh: bài hát “Nụ cười” là một ca khúc quen thuộc của thiếu nhi Nga – tiếng cười luôn đem lại niềm vui và hạnh phúc => niềm tin tưởng, đoàn kết của bạn trẻ trong tiếng cười lạc quan. 4. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà (1'): - Về nhà các em học thuộc bài hát, tập hát kết hợp gõ nhịp thành thạo và tập hát kết hợp vận động theo nhịp của bài hát; tự chọn hình thức biểu diễn với nhau - Ôn và nắm chắc giọng Amoll tự nhiên và hoà thanh. ---------------------------------------------------------------------------------------- Ngày soạn: 12/02/2014 Ngày giảng: 13/02/2014 TIẾT 5. BÀI 2. ÔN TẬP BÀI HÁT: “NỤ CƯỜI” TẬP ĐỌC NHẠC: GIỌNG MI THỨ - TĐN SỐ 2 I. MỤC TIÊU 16 1. Kiến thức: - HS hát đúng giai điệu, lời ca của bài hát “Nụ cười”. Biết hát kết hợp gõ đệm. Biết trình bày bài hát theo hình thức đơn ca, song ca, tốp ca ... - HS biết công thức cấu tạo giọng Mi thứ (Emoll). - HS biết bài TĐN số 2 – “Nghệ sĩ với cây đàn” là nhạc Nga, được viết ở giọng Emoll, nhịp 3/4. Nói đúng tên nốt nhạc, đọc đúng giai điệu và ghép lời ca kết hợp gõ đệm hoặc đánh nhịp. 2. Kĩ năng: - Luyện đọc gam moll hoà thanh. - Biết trình bày bài hát bằng các hình thức đơn ca, song ca, tốp ca và hát đuổi; thể hiện tốt sắc thái tình cảm trong mỗi đoạn nhạc 3. Thái độ: Qua bài giúp học sinh có thêm cảm nhận về âm nhạc, trân trọng yêu thích các bài hát nước ngoài. II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS 1. Chuẩn bị của GV: - Bảng phụ chép TĐN số 2 và đoạn hướng dẫn hát bè - Hát thuộc bài “Nghệ sĩ với cây đàn” - Nắm chắc 2 bè trong hát đuổi bài hát “Nụ cười” - Đàn, đài, đĩa nhạc 9 2. Chuẩn bi của HS: - Hát thộc bài hát “Nụ cười” - Nắm chắc cấu trúc gam Amoll tự nhiên, hoà thanh và giai điệu - Thanh phách III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY 1. Kiểm tra bài cũ (Trong phần 1 bài mới). * Đặt vấn đề vào bài mới (1’): Tiết 2 các em đã được học giọng Dur có 1 dấu #, giọng song song với nó các em sẽ học ở tiết học hôm nay và bài TĐN số 2 là một giọng Moll. 2. Dạy nội dung bài mới: Phần ghi bảng Ho ạt độ ng của GV và HS 1. Ôn tập bài hát (15’): GV Hát lại bài hát để HS lấy giọng chuẩn "Nụ cười" và tốc độ Nhạc Nga HS Hát hoàn chỉnh cả bài hát theo chỉ huy Phỏng dịch lời: Phạm Tuyên của GV 1 lần GV Sửa sai triệt để, cần lưu ý những chỗ chuyển giọng: “Nụ cười tươi chúng ta cùng chung niềm vui” 17 HS - 1 em hát đoạn a “Cho trời sáng lên ... cùng cất tiếng cười” - 1 HS nữ hát lĩnh xướng đoạn a – lời 1 HS - 1 HS nam hát lĩnh xướng đoạn a – lời 2 - Cả lớp hát đoạn điệp khúc. GV Hướng dẫn hát đuổi ở đoạn a (bè 2 vào sau 1 nhịp): Cho trời Sáng lên (Nghỉ) ... Cho trời Cùng với Cười bao nụ Sáng lên Cùng với Và câu cuối bè 2 bỏ 1 ô nhịp để về kết cùng nhau khi hết đoạn a: ... Trong cuộc (Nghỉ) sống đầm ấm yên ... Trong cuộc tếng cười vui ta cùng cười cất ... Để làn Để làn vui ta cùng cất sống đầm ấm yên mây ... mây ... HS - Hát kết hợp gõ đệm - Trình bày (tự chọn hình thức biểu diễn): song ca, đơn ca, tốp ca GV - Gợi ý HS dưới lớp nhận xét ưunhược từng nhóm và cho điểm hệ số 1 => Đoạn b của bài hát viết ở giọng moll mềm mại, còn ở bài hát “Nghệ sĩ với cây đàn” thì giọng moll ở đoạn a của bài hát (là thông thường) 2. Tập đọc nhạc: Giọng Mi thứ - TĐN số 2 (23’): a) Nhạc lí: Giọng Mi thứ ? Hãy nhắc lại cấu tạo gam moll? (Emoll) (8’): HS Đọc cung bậc GV - Ghi bảng và nhấn mạnh: + Amoll có âm chủ là La, hoá biểu không có #, b + Emoll có âm chủ là Mi, hoá biểu có 1 dấu # 1c 1/2c 1c 1c 1/2c 1c 1c - Thành lập Em dựa vào Am (kết hợp Emoll giảng giải cho HS hiểu) ? Giọng moll tăng 1/2c ở bậc VII gọi là giọng moll gì? HS Hoà thanh 1c 1/2c 1c 1c 1/2c 1.1/2c 1/2c GV - Cho HS đọc Am => Em (có hỗ trợ Emoll hoà thanh 18 của đàn) - Cho HS đọc Am hoà thanh => Em hoà thanh ? Giọng Em song song và cùng tên với giọng nào? HS Song song: Gdur; cùng tên: Edur ? So sánh Em và Am? HS - Công thức: giống nhau - Chủ âm: khác nhau (khác về cao độ) GV - Đàn giai điệu 2 giọng cho HS nghe và cảm nhận sự giống và khác nhau - Ngoài ra còn Em giai điệu: bậc VII, VIII tăng 1/2c (cũng như Am giai điệu): nửa đầu moll, nửa sau dur HS Đọc lại Em tự nhiên và hoà thanh b) Tập đọc nhạc: TĐN số 2 (15’): GV Treo bảng chép bài TĐN số 2 Bài TĐN số 2: NGHỆ SĨ VỚI CÂY ĐÀN (Trích bài hát trong phim Tiếng hát trái tim) Vừa phải - Tha thiết Nhạc Nga GV Giới thiệu, giải thích và hướng dẫn thể hiện chùm 3 móc đơn. ? Em hãy cho biết bài được viết ở nhịp gì, ý nghĩa? với nhịp điệu như thế nào ? HS - Bài được viết ở nhịp 3/4 (3 phách / nhịp, mỗi phách = 1 đen...); với nhịp điệu Vừa phải - Tha thiết - Đọc gam Em, Em hoà thanh: lên xuống, âm trụ, quãng 3 nhiều lần - Đọc cao độ của bài (theo thước chỉ của GV và hỗ trợ của đàn) GV Giúp HS thể hiện đúng quãng khó và chùm 3 19 HS - Đọc cao độ + trường độ - Nửa lớp đọc nhạc – nửa kia ghép lời HS - Cả lớp ghép lời thành thục - Cả lớp đọc nhạc – ghép lời hoàn chỉnh - Cả lớp đọc nhạc + gõ tiết tấu – Hát lời + gõ phách - Một dãy đọc nhạc – một dãy hát lời + gõ đều phách - Cả lớp đọc nhạc + gõ đệM 3. Củng cố, luyện tập (5’): - GV đàn 4 nốt đầu tiên của mỗi câu (không theo thứ tự) để HS nhận biết và đọc cả câu - HS xung phong lên đọc + hát TĐN số 2 (nếu có thể đọc được, GV sửa giúp HS đọc đúng để có thể tự đọc được ở nhà kết hợp cho điểm hệ số 1 một số em đọc được) 4. Hướng dẫn HS tự học ở nhà (1’): - Về nhà các em học thuộc bài hát, bài TĐN số 2 - Ôn lại kiến thức về quãng, hợp âm --------------------------------------------------------------------------------------Ngày soạn: 12/02/2014 Ngày giảng: 20/02/2014 TIẾT 6. BÀI 2. ÔN TẬP ĐỌC NHẠC: TĐN SỐ 2 - NHẠC LÍ: SƠ LƯỢC VỀ HỢP ÂM ÂM NHẠC THƯỜNG THỨC: NHẠC SĨ TRAI-CÔP-XKI I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - HS đọc đúng giai điệu, ghép lời ca bài TĐN số 2 kết hợp gõ đệm. - HS biết khái niệm về hợp âm, phân biệt được hợp âm 3 và hợp âm 7 - HS biết vài nét về tiểu sử và sự nghiệp của nhạc sĩ Trai-côp-xki 2. Kĩ năng: Luyện đọc nhạc kết hợp gõ đệm và viết kí hiệu âm nhạc 3. Thái độ: Qua bài giúp học sinh có thêm cảm nhận về âm nhạc. II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS 1. Chuẩn bị của GV: - Bảng phụ chép ví dụ giai điệu có hoà âm và không có hoà âm - Ảnh nhạc sĩ Trai-côp-xki - Hát thuộc bài hát “Cô gái miền đồng cỏ” và một số trích đoạn bài hát của Trai-côp-xki - Đàn, đài, đĩa nhạc 2. Chuẩn bị của HS: - Học thuộc TĐN số 2 - Nắm chắc kiến thức về quãng, hợp âm - Thanh phách III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY 20