tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Lêi nãi ®Çu
Níc ta ®ang tiÕn hµnh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, x©y dùng nÒn kinh tÕ
thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa trong xu híng héi nhËp kinh tÕ khu vùc
vµ toµn cÇu. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cã vÞ thÕ quan träng hµng ®Çu trong sù
nghiÖp mµ chóng ta ®ang theo ®uæi ®ã lµ vÊn ®Ò vÒ nguån lùc, vÊn ®Ò vèn - vÊn
®Ò thuéc c¬ së “ h¹ tÇng mÒm” cho ®Çu t ph¸t triÓn. §©y lµ vÊn ®Ò mang tÝnh
cÊp thiÕt, ®Çy biÕn ®éng ®ßi hái ph¶i x©y dùng, ph¸t triÓn vµ thêng xuyªn ®îc
xö lý, ®iÒu chØnh nh»m ®¸p øng ®îc nhu cÇu vèn cña nÒn kinh tÕ, gi¶i quyÕt
®îc nh÷ng thiÕu hôt trong chi tiªu cña ChÝnh phñ. VËy th× gi¶i ph¸p nµo cho
huy ®éng vèn; chóng ta ph¶i cã nh÷ng ph¬ng ¸n, quyÕt s¸ch cô thÓ mang tÝnh
chiÕn lîc trong dµi h¹n nh»m tháa m·n nhu cÇu vÒ vèn còng nh n©ng cao kh¶
n¨ng hÊp thô vèn cña nÒn kinh tÕ. Ng©n hµng th¬ng m¹i víi chøc n¨ng cña
m×nh cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p thÝch hîp tËp trung mäi nguån vèn cßn t¹m thêi
nhµn rçi trong d©n c vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ, nhÊt lµ c¸c h×nh thøc huy ®éng
trung vµ dµi h¹n ®Ó cho vay vµ ®Çu t vµo c¸c dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, mua
s¾m trang thiÕt bÞ, ®æi míi c«ng nghÖ. HÖ thèng ng©n hµng ®ang phÊn ®Êu nh»m
thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ chiÕn lîc huy ®éng vèn trong níc vµ tranh thñ c¸c
nguån vèn tõ bªn ngoµi ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vèn cña nÒn kinh tÕ, ®Èy m¹nh cho
vay, kh¾c phôc t×nh tr¹ng ø ®äng vèn trong hÖ thèng ng©n hµng, ®ång thêi tËp
trung gi¶m tû lÖ nî qu¸ h¹n vµ kiÓm so¸t chÊt lîng tÝn dông.
N»m trong hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh ViÖt Nam, ng©n
hµng c«ng th¬ng chi nh¸nh Ba §×nh ®· vµ ®ang hoµn thiÖn, ph¸t huy h¬n n÷a
vai trß vµ thÕ m¹nh cña m×nh trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt
níc. Víi bÒ dµy lÞch sö cña m×nh, ng©n hµng c«ng th¬ng Ba §×nh trong thêi k×
®æi míi ®· cã bíc chuyÓn m×nh quan träng tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao
cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng, kinh doanh v× môc tiªu lîi nhuËn, gãp phÇn vµo c«ng
cuéc c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ ®Êt níc.
TÝnh bøc xóc trong ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i
nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung còng nh nhu cÇu vÒ vèn cho sù nghiÖp c«ng
1
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa mµ §¶ng, Nhµ níc vµ nh©n d©n ta ®ang theo ®uæi
chÝnh lµ ®éng lùc cho em chän nghiªn cøu vÒ ®Ò tµi:
Gi¶i ph¸p t¨ng cêng
huy ®éng vèn t¹i ng©n hµng c«ng th¬ng Ba §×nh
cho chuyªn ®Ò thùc tËp
cña m×nh trong thêi gian thùc tËp t¹i ng©n hµng c«ng th¬ng Ba §×nh.
Chuyªn ®Ò chia lµm 3 ch¬ng bao gåm:
Ch¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ c«ng t¸c huy ®éng vèn cña ng©n hµng th¬ng m¹i.
Ch¬ngII: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng huy ®éng vèn t¹i ng©n hµng c«ng th¬ng Ba
§×nh.
Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p t¨ng cêng huy ®éng vèn t¹i ng©n hµng c«ng th¬ng Ba
§×nh.
Do kh¶ n¨ng lý luËn vµ nhËn thøc vÒ mét vÊn ®Ò cßn h¹n chÕ, ®©y l¹i lµ mét
®Ò tµi khã, chÝnh v× vËy bµi viÕt nµy cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt
nhÊt ®Þnh. Mong thÇy c« phª b×nh, gãp ý ®Ó bµi viÕt sau cña em ®îc hoµn thiÖn
h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n.
2
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Ch¬ng I
C¬ së lý luËn vÒ c«ng t¸c huy ®éng vèn cña NHTM
I. Vai trß cña nguån vèn ®èi víi NHTM.
1. C¸c ho¹t ®éng chñ yÕu cña NHTM.
1.1. Kh¸i niÖm NHTM
Theo luËt c¸c tæ chøc tÝn dông cã hiÖu lùc tõ th¸ng 10 n¨m 1998, NHTM
®îc ®Þnh nghÜa nh sau:
NHTM lµ tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ m
ho¹t ®éng
chñ yÕu vµ thêng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸c hµng víi tr¸ch nhiÖm hoµn
tr¶ vµ sö dông sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay, thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu vµ lµm
ph¬ng tiÖn thanh to¸n .
NHTM lµ mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, trong ®ã cã
hai mÆt c¬ b¶n:
- NhËn ký th¸c cña c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc, c¬ quan
nhµ níc.
- Sö dông c¸c kho¶n ký th¸c ®ã ®Ó cho vay vµ chiÕt khÊu.
C¸c lo¹i h×nh cña NHTM:
+ NHTM quèc doanh: lµ NHTM ®îc thµnh lËp b»ng 100% vèn cña nhµ
níc.
+ NHTM cæ phÇn: lµ NHTM ®îc thµnh lËp díi h×nh thøc c«ng ty cæ
phÇn.
+ Chi nh¸nh NHTM níc ngoµi: lµ ng©n hµng ®îc thµnh lËp theo luËt
ph¸p níc ngoµi nhng ho¹t ®éng theo luËt ph¸p níc së t¹i.
+ Ng©n hµng liªn doanh: lµ ng©n hµng ®îc thµnh lËp b»ng vèn gãp cña
bªn ng©n hµng ViÖt Nam vµ bªn ng©n hµng níc ngoµi cã trô së t¹i ViÖt Nam vµ
ho¹t ®éng theo luËt ph¸p ViÖt Nam.
3
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña NHTM g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña thÞ
trêng tµi chÝnh th«ng qua c¸c giai ®o¹n tõ thÊp ®Õn cao, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc
t¹p. Khi míi ra ®êi, tæ chøc vµ nghiÖp vô ho¹t ®éng rÊt ®¬n gi¶n nhng cµng vÒ
sau, theo ®µ ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng hãa, tæ chøc còng nh c¸c nghiÖp vô cña
c¸c ng©n hµng cµng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn h¬n. Ngµy nay c¸c NHTM cã xu
híng ph¸t triÓn ngµy cµng toµn diÖn víi quy m« réng cïng nhiÒu lo¹i h×nh dÞch
vô huy ®éng tèi ®a c¸c nguån vèn nhµn rçi trong x· héi ®Ó ®Çu t cho vay. Sù
ph¸t triÓn cña c¸c ng©n hµng kh«ng cßn n»m trong ph¹m vi quèc gia mµ mang
tÝnh chÊt toµn cÇu. VÝ dô: Ng©n hµng ThÕ giíi (WB), Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u
¸ (ADB)
viÖc ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin vµ hÖ thèng trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i
cµng lµm cho ho¹t ®éng ng©n hµng trë nªn hoµn thiÖn
HÖ thèng NHTM ViÖt Nam tõ khi ra ®êi cho tíi nay ®· dÇn kh¼ng ®Þnh
®îc vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ nãi chung vµ trong viÖc thùc thi chÝnh
s¸ch tµi chÝnh – tiÒn tÖ nãi riªng. VÉn víi chøc n¨ng nhËn tiÒn göi ®Ó cho vay
®èi víi nÒn kinh tÕ, víi vai trß trung gian tµi chÝnh trong ho¹t ®éng cña m×nh,
NHTM vÉn ph¶i tu©n theo sù qu¶n lý cña Nhµ níc mµ trùc tiÕp lµ sù qu¶n lý
cña Ng©n hµng Trung ¬ng. ChÝnh díi sù qu¶n lý nµy, hÖ thèng NHTM ®· thùc
hiÖn ®îc chøc n¨ng cña m×nh ®èi víi nÒn kinh tÕ. §Ó hiÓu râ h¬n vª NHTM,
®Æc biÖt lµ tÇm quan träng cña NHTM ®èi víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa - hiÖn
®¹i hãa ®Êt níc, ta sÏ t×m hiÓu c¸c ho¹t ®éng chñ yÕu cña NHTM.
1.2. C¸c ho¹t ®éng chñ yÕu cña NHTM.
Còng gièng nh mét doanh nghiÖp, môc tiªu chñ yÕu trong ho¹t ®éng kinh
doanh cña ng©n hµng lµ tèi ®a hãa lîi nhuËn hay nãi ®óng h¬n lµ tèi ®a hãa gi¸
trÞ tµi s¶n cña ng©n hµng vµ th«ng qua ®ã thùc hiÖn tèt vai trß lµ trung gian tµi
chÝnh trong nÒn kinh tÕ. Ng©n hµng t¹o ra lîi nhuËn b»ng c¸ch b¸n nh÷ng tµi s¶n
nî cã mét sè ®Æc tÝnh (mét kÕt hîp riªng vÒ tÝnh láng, rñi ro vµ lîi tøc) vµ dïng
tiÒn thu ®îc ®Ó mua nh÷ng tµi s¶n cã mét sè ®Æc tÝnh kh¸c. Nh thÕ c¸c ng©n
hµng cung cÊp mét dÞch vô chuyÓn mét lo¹i tµi s¶n thµnh mét lo¹i tµi s¶n kh¸c
4
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
cho c«ng chóng. NghiÖp vô nµy ®· t¹o ra lîi nhuËn thÆng d cho ng©n hµng ®ång
thêi t¹o tiÖn Ých cho kh¸ch hµng ®Ó ®«i bªn cïng cã lîi.
NghiÖp vô tµi s¶n nî (Nguån vèn):
§©y lµ nghiÖp vô t¹o ®iÒu kiÖn vµ tiÒn ®Ò cho ho¹t ®éng cña NHTM. C¸c
NHTM thùc hiÖn huy ®éng mäi nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ
díi mäi h×nh thøc ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô ®Çu t, cho vay ®èi víi c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ, gióp hä ®æi míi trang thiÕt bÞ s¶n xuÊt, n©ng cÊp nhµ xëng phôc vô
kinh doanh
NghiÖp vô tµi s¶n cã (Sö dông vèn):
- NghiÖp vô d÷ tr÷ tiÒn mÆt:
Ng©n hµng dù tr÷ tiÒn mÆt nh»m duy tr× kh¶ n¨ng thanh kho¶n cña ng©n
hµng, ®¸p øng nhu cÇu rót tiÒn vµ thanh to¸n thêng xuyªn, liªn tôc cña kh¸ch
hµng vµo bÊt cø lóc nµo. Dù tr÷ tiÒn mÆt cao hay thÊp phô thuéc vµo quy m« ho¹t
®éng, c¬ cÊu vµ tÝnh chÊt nguån vèn cña NHTM. C¸c kho¶n dù tr÷ cña NHTM
kh«ng sinh lêi.
- NghiÖp vô ®Çu t: Ng©n hµng tham gia gãp vèn liªn doanh, liªn kÕt,
thµnh lËp c«ng ty con...
- NghiÖp vô cho vay: Cho vay lµ nghiÖp vô ®em l¹i lîi nhuËn chñ yÕu cho
c¸c NHTM. C¸c NHTM sö dông phÇn lín sè tiÒn huy ®éng ®îc ®Ó cho vay ®èi
víi nÒn kinh tÕ. Lîi nhuËn thu ®îc tõ ho¹t ®éng cho vay lµ nguån thu nhËp
chÝnh ®Ó bï ®¾p c¸c lo¹i chi phÝ trong ho¹t ®éng cña Ng©n hµng vµ thu lîi cña
NHTM.
C¸c dÞch vô Ng©n hµng:
XuÊt ph¸t tõ chøc n¨ng, nhiÖm vô cña m×nh, c¸c NHTM ®· tiÕn hµnh
cung øng c¸c dÞch vô phôc vô kh¸ch hµng nh: dÞch vô thanh to¸n, ®¹i lý, t vÊn
tµi chÝnh,... trªn c¬ së ®ã Ng©n hµng thu phÝ dÞch vô. Ngµy nay do nhu cÇu ph¸t
triÓn cña nÒn kinh tÕ ®ßi hái ho¹t ®éng dÞch vô Ng©n hµng ngµy cµng më réng vÒ
sè lîng vµ chÊt lîng. C¸c Ng©n hµng ®Çu t trang thiÕt bÞ, c¬ së vËt chÊt, ¸p
5
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
dông c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo ho¹t ®éng Ng©n hµng, thùc hiÖn tèt kh©u thanh
to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt nh uû nhiÖm thu, uû nhiÖm chi, thanh to¸n sÐc, thanh
to¸n bï trõ, thùc hiÖn chuyÓn tiÒn nhanh qua m¹ng m¸y tÝnh, thùc hiÖn thanh
to¸n b»ng thÎ tÝn dông
Thùc hiÖn tèt kh©u cung øng dÞch vô gãp phÇn lµm t¨ng thu nhËp cho
Ng©n hµng v× xu híng ph¸t triÓn trong ho¹t ®éng cña NHTM hiÖn ®¹i lµ më
réng c¸c ho¹t ®éng dÞch vô, ®ång thêi vÉn duy tr× c¸c nghiÖp vô Ng©n hµng
truyÒn thèng, th«ng qua viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng, c¸c NHTM cã thÓ võa
t¨ng thu nhËp võa cã thÓ c¹nh tranh víi c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh phi Ng©n hµng
trong lÜnh vùc cung øng c¸c s¶n phÈm tµi chÝnh.
Ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i tÖ ®em l¹i cho Ng©n hµng nh÷ng kho¶n thu
nhËp tõ chªnh lÖch tû gi¸ vµ c¸c dÞch vô thanh to¸n quèc tÕ, ®ã chÝnh lµ doanh
lîi hèi ®o¸i.
2. Nguån vèn cña NHTM.
Huy ®éng vèn lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng kinh doanh chÝnh cña ng©n
hµng th¬ng m¹i. VËy tríc khi t×m hiÓu, nghiªn cøu vÒ ho¹t ®éng huy ®éng vèn
cña ng©n hµng th¬ng m¹i ta ph¶i hiÓu nh thÕ nµo vÒ vèn.
Vèn ph¶i ®îc biÓu hiÖn díi h×nh th¸i gi¸ trÞ cña tµi s¶n tøc lµ vèn ph¶i
®îc ®¹i diÖn cho mét lîng gi¸ trÞ thùc cña tµi s¶n nhÊt ®Þnh. MÆt kh¸c vèn
kh«ng chØ biÓu hiÖn thµnh tiÒn (tiÒn giÊy, vµng, b¹c, ®¸ quý ) vµ ph¶n ¸nh gi¸
trÞ nh÷ng tµi s¶n h÷u h×nh (m¸y mãc thiÕt bÞ, ®Êt ®ai, nhµ cöa ) mµ cßn ®îc
biÓu hiÖn b»ng gi¸ trÞ cña nh÷ng tµi s¶n v« h×nh (uy tÝn, tr×nh ®é, ph¸t minh, s¸ng
chÕ, th«ng tin, c«ng nghÖ ) chÝnh v× sù biÓu hiÖn díi c¸c h×nh thøc phong phó
vµ ®a d¹ng ®ã mµ vèn cÇn ph¶i ®îc khai th¸c, sö dông cã hiÖu qu¶ míi ®em l¹i
lîi nhuËn cao.
Nh vËy, cã thÓ nãi: Vèn lµ c¸c tµi s¶n trong x· héi ®îc ®a vµo ®Çu t
nh»m mang l¹i hiÖu qu¶ trong t¬ng lai. V× thÕ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng dï
ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµo th× vèn còng lµ mét yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh
6
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
hiÖu qu¶ cña nã. Ho¹t ®éng ng©n hµng còng vËy, muèn ho¹t ®éng kinh doanh cã
hiÖu qu¶ mang l¹i hiÖu qu¶ cao th× c«ng t¸c huy ®éng cÇn ph¶i ®îc quan t©m
®óng møc.
Níc ta còng nh bÊt kú níc nµo kh¸c trªn thÕ giíi, muèn thùc hiÖn c«ng
nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa còng cÇn ph¶i cã vèn. Vèn lµ ch×a khãa, lµ ®iÒu kiÖn
hµng ®Çu ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa. Vèn trong nÒn kinh tÕ cã
thÓ vÝ nh m¸u trong c¬ thÓ, thiÕu vèn nÒn kinh tÕ sÏ chËm ph¸t triÓn. Song vèn
®îc t¹o lËp tõ ®©u, b»ng c¸ch nµo phô thuéc rÊt lín vµo c¬ chÕ, chÝnh s¸ch t¹o
vèn.
Nguån vèn cña NHTM ®ãng vai trß quan träng kh«ng chØ trong ho¹t ®éng
kinh doanh cña ng©n hµng mµ cßn ®ãng vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t
triÓn kinh tÕ – x· héi. VËy, nguån vèn cña NHTM lµ g×?
Nguån vèn cña NHTM lµ toµn bé c¸c nguån tiÒn mµ ng©n hµng t¹o lËp vµ
huy ®éng ®îc ®Ó ®Çu t cho vay vµ ®¸p øng c¸c nhu cÇu kh¸c trong ho¹t ®éng
kinh doanh cña ng©n hµng.
Nguån vèn mµ ng©n hµng t¹o lËp vµ huy ®éng ®îc kh«ng nh÷ng gióp cho
ng©n hµng tæ chøc ®îc mäi ho¹t ®éng kinh doanh mµ cßn gãp phÇn quan träng
trong viÖc ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp nãi riªng
còng nh sù ph¸t triÓn cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung. Tuy nhiªn,
nguån vèn cña NHTM ®îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau nh: vèn chñ
së h÷u, vèn huy ®éng, vèn ®i vay vµ c¸c lo¹i vèn kh¸c.
2.1. Vèn chñ së h÷u.
Vèn chñ së h÷u cã ý nghÜa rÊt quan träng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña
NHTM, nã thùc hiÖn mét sè chøc n¨ng kh«ng thÓ thay thÕ ®ã lµ: cung cÊp nguån
lùc ban ®Çu cho ng©n hµng cã thÓ duy tr× ho¹t ®éng khi ng©n hµng míi thµnh lËp,
lµ c¬ së t¹o niÒm tin cho kh¸ch hµng ®Õn giao dÞch víi ng©n hµng, phßng ngõa
rñi ro kinh doanh cho ng©n hµng. Vèn chñ së h÷u bao gåm:
7
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
2.1.1. Nguån vèn h×nh thµnh ban ®Çu.
§©y ®îc coi nh vèn ®iÒu lÖ cña ng©n hµng trong quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn
thµnh lËp ng©n hµng cña ph¸p luËt. Nguån vån nµy lµ lîng vèn tèi thiÓu mµ
ng©n hµng cÇn ph¶i cã ®Ó ®¸p øng ®iÒu kiÖn thµnh lËp còng nh ho¹t ®éng kinh
doanh. C¸c lo¹i h×nh ng©n hµng kh¸c nhau th× cã nguån gèc h×nh thµnh vèn ban
®Çu kh¸c nhau: §èi víi ng©n hµng quèc doanh th× nguån vèn h×nh thµnh ban ®Çu
lµ do ng©n s¸ch nhµ níc cÊp, nÕu lµ ng©n hµng liªn doanh th× lµ do c¸c bªn liªn
doanh ®ãng gãp, nÕu lµ ng©n hµng cæ phÇn th× c¸c cæ ®«ng gãp vèn th«ng qua
viÖc mua cæ phÇn hoÆc cæ phiÕu cña ng©n hµng; nÕu lµ ng©n hµng t nh©n th× ®ã
lµ vèn thuéc së h÷u t nh©n.
2.1.2. Nguån vèn bæ sung trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng.
Vèn chñ së h÷u cña ng©n hµng cã thÓ gia t¨ng theo nhiÒu ph¬ng thøc kh¸c
nhau tïy thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cña ng©n hµng. §ã bao gåm:
Nguån tõ lîi nhuËn: Khi ho¹t ®éng kinh doanh t¹o ra lîi nhuËn th× ng©n hµng
cã thÓ chuyÓn mét phÇn lîi nhuËn thµnh nguån vèn nh»m t¸i ®Çu t. Lîng vèn
tÝch lòy t thu nhËp tïy theo chiÕn lîc kinh doanh cña ng©n hµng trong thêi
gian tíi còng nh c©n nh¾c cña chñ ng©n hµng vÒ tÝch lòy vµ tiªu dïng.
Nguån bæ sung tõ viÖc ph¸t hµnh thªm cæ phÇn, gãp thªm, cÊp thªm
®Ó më
réng quy m« ho¹t ®éng, hoÆc ®Ó ®æi míi trang thiÕt bÞ, hoÆc ®Ó ®¸p øng nhu cÇu
gia t¨ng vèn cña chñ do Ng©n hµng Nhµ níc quy ®Þnh §Æc ®iÓm cña h×nh thøc
huy ®éng nµy lµ kh«ng thêng xuyªn, song gióp cho ng©n hµng cã ®îc lîng
vèn chñ së h÷u lín vµo lóc cÇn thiÕt.
2.1.3. C¸c quü.
Ng©n hµng cã nhiÒu c¸c quü kh¸c nhau, mçi quü ®îc sö dông vµo nh÷ng
môc ®Ých nhÊt ®Þnh tïy thuéc vµo t×nh h×nh kinh doanh cña ng©n hµng. C¸c quü
cña ng©n hµng thuéc së h÷u cña chñ ng©n hµng. Nguån h×nh thµnh c¸c quü nµy
lµ tõ thu nhËp cña ng©n hµng. C¸c quü cña ng©n hµng bao gåm:
8
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
- Quü bæ sung vèn ®iÒu lÖ: cã môc ®Ých t¨ng cêng sè vèn tù cã ban ®Çu.
- Quü dù phßng bï ®¾p rñi ro: Dïng ®Ó dù phßng bï ®¾p rñi ro trong ho¹t
®éng kinh doanh ng©n hµng nh»m b¶o toµn vèn ®iÒu lÖ. Quü nµy ®îc trÝch lËp
hµng n¨m vµ ®îc tÝch lòy l¹i nh»m bï ®¾p nh÷ng tæn thÊt x¶y ra.
- Ngoµi ra cßn cã c¸c quü ®Æc biÖt kh¸c nh: quü khen thëng, quü phóc
lîi, quü khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, quü gi¸m ®èc,
Dù phßng rñi ro: Dù phßng rñi ro tÝn dông ®îc c¸c NHTM trÝch lËp tõ
thu nhËp tríc hoÆc sau thuÕ (theo quy ®Þnh cña tõng quèc gia) theo mét tû lÖ
nhÊt ®Þnh nµo ®ã. Kho¶n trÝch lËp nµy lµ quan träng vµ cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng
Ng©n hµng, v× trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng rñi ro bÊt
kh¶ kh¸ng cã thÓ x¶y ra, khi ®ã, ng©n hµng cã thÓ trÝch c¸c quü ®Ó bï ®¾p.
2.1.4. Nguån vay nî cã thÓ chuyÓn ®æi thµnh cæ phÇn.
C¸c kho¶n vay trung vµ dµi h¹n cña ng©n hµng mµ cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi
thµnh vèn cæ phÇn cã thÓ ®îc coi lµ mét bé phËn vèn së h÷u cña ng©n hµng
(vèn bæ sung) do nguån nµy cã mét sè ®Æc ®iÓm nh sö dông l©u dµi, cã thÓ ®Çu
t vµo nhµ cöa, ®Êt ®ai vµ cã thÓ kh«ng ph¶i hoµn tr¶ khi ®Õn h¹n.
2.2. Nguån huy ®éng.
Nguån huy ®éng kh«ng ph¶i lµ nguån vèn thuéc së h÷u cña ng©n hµng
nhng l¹i lµ yÕu tè quan träng trong ho¹t ®éng kinh doanh thu lîi nhuËn cña
ng©n hµng,thêng th× tiÒn göi vµo vµ tiÒn rót ra kh«ng ®ång thêi hoÆc chªnh lÖch
nhau mét lîng nhÊt ®Þnh. Ng©n hµng sÏ sö dông lîng vèn t¹m thêi nhµn rçi
nµy vµo môc ®Ých cho vay kiÕm lêi. Nguån vèn huy ®éng lµ nguån vèn chñ yÕu,
chiÕm tû träng lín nhÊt trong tæng nguån vèn cña Ng©n hµng. Vèn huy ®éng bao
gåm:
- TiÒn göi giao dÞch:
Lµ lo¹i tiÒn göi do kh¸ch hµng göi vµo nh»m môc ®Ých giao dÞch thanh
to¸n, chi tr¶ c¸c ho¹t ®éng mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô vµ c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t
9
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
sinh trong kinh doanh mét c¸ch an toµn, thuËn tiÖn. §Æc tÝnh c¬ b¶n cña tiÒn göi
giao dÞch lµ cã thÓ ph¸t sÐc, l·i suÊt thÊp vµ cã tÝnh kh«ng æn ®Þnh.
- TiÒn göi phi giao dÞch:
Bao gåm tiÒn göi tiÕt kiÖm vµ tiÒn göi cã kú h¹n, chóng cã tÝnh æn ®Þnh cao,
ngêi göi ®îc hëng l·i suÊt cao nhng kh«ng ®îc ph¸t hµnh sÐc.
Bªn c¹nh ®ã, NHTM cßn cã thÓ huy ®éng vèn th«ng qua ph¸t hµnh c¸c giÊy
tê cã gi¸ nh: chøng chØ tiÒn göi, kú phiÕu vµ tr¸i phiÕu. Trong ®ã chøng chØ tiÒn
göi vµ kú phiÕu lµ lo¹i phiÕu nî ng¾n h¹n; tr¸i phiÕu lµ lo¹i phiÕu nî trung, dµi
h¹n. C¸c lo¹i phiÕu nî trªn ®îc Ng©n hµng ph¸t hµnh tõng ®ît víi môc ®Ých, sè
lîng cô thÓ vµ chØ ph¸t hµnh khi ®îc sù cho phÐp cña NHTW. §Æc ®iÓm cña
c¸c lo¹i giÊy nî nµy lµ chóng cã l·i suÊt cao h¬n so víi l·i suÊt tiÒn göi vµ tiÒn
göi tiÕt kiÖm, cã tÝnh æn ®Þnh cao, quyÒn ®ßi tiÒn xÕp sau c¸c lo¹i tiÒn göi kh¸c.
2.3. Nguån ®i vay.
Lµ nguån vèn mµ ng©n hµng ph¶i vay mîn thªm trong trêng hîp kh¶ n¨ng
huy ®éng cña ng©n hµng bÞ thiÕu hôt khi nhu cÇu thanh to¸n, chi tr¶ cho kh¸ch
hµng t¨ng cao. Nguån ®i vay ®îc h×nh thµnh dùa trªn mèi quan hÖ vay mîn
cña ng©n hµng th¬ng m¹i víi ng©n hµng trung ¬ng, víi c¸c tæ chøc tÝn dông
kh¸c hoÆc gi÷a c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i víi nhau.
Ng©n hµng th¬ng m¹i thêng vay ng©n hµng trung ¬ng khi kh¶ n¨ng chi
tr¶ cña ng©n hµng kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu trong thêi gian ng¾n. C¸c NHTM
vay vèn cña NHTW díi h×nh thøc chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu ®Ó bï ®¾p thiÕu hôt
trong thanh to¸n, bæ sung vèn dù tr÷... §Ó ®îc vay chiÕt khÊu c¸c NHTM ph¶i
nép cho NHTW c¸c giÊy tê cã gi¸ cã thêi h¹n cßn l¹i lµ ng¾n h¹n xin chiÕt khÊu
nh th¬ng phiÕu, chøng kho¸n cña ChÝnh phñ... chóng thêng lµ c¸c lo¹i giÊy
tê mµ chñ thÓ ph¸t hµnh ra chóng cã uy tÝn cao. L·i suÊt chiÕt khÊu do NHTW
quy ®Þnh tïy thuéc vµo môc tiªu chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña Nhµ níc trong tõng thêi
kú. Ng©n hµng Nhµ níc ®iÒu hµnh viÖc vay mîn nµy mét c¸ch chÆt chÏ, ng©n
hµng th¬ng m¹i ph¶i thùc hiÖn c¸c ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o vµ kiÓm so¸t nhÊt ®Þnh.
10
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
§Ó ®¶m b¶o cho viÖc thanh kho¶n cña m×nh, c¸c ng©n hµng thiÕu hôt dù
tr÷ cã nhu cÇu vay mîn tøc thêi c¸c ng©n hµng thêng vay mîn cña nhau vµ
vay c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c trªn thÞ trêng liªn ng©n hµng. C¸c ng©n hµng
®ang cã sè d tiÒn göi vît yªu cÇu cha sö dông sÏ s½n sµng cho c¸c ng©n hµng
kh¸c vay ®Ó t×m kiÕm l·i suÊt cao h¬n. Quy tr×nh vay mîn gi÷a c¸c ng©n hµng
rÊt ®¬n gi¶n, ng©n hµng ®i vay chØ cÇn liªn hÖ trùc tiÕp víi ng©n hµng cho vay
hoÆc th«ng qua ng©n hµng ®¹i lÝ (vµ cã thÎ lµ ng©n hµng nhµ níc). Kho¶n vay
cã thÓ cã hoÆc kh«ng cÇn ®¶m b¶o, dùa trªn c¬ së uy tÝn cña ng©n hµng ®i vay
hoÆc mèi quan hÖ gi÷a c¸c ng©n hµng víi nhau.
Ngoµi c¸c h×nh thøc trªn ng©n hµng cã thÓ vay mîn b»ng c¸ch ph¸t hµnh
c¸c c«ng cô nî nh: K× phiÕu, tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu trªn thÞ trêng vèn. C¸c
kho¶n vay nµy cã ý nghÜa rÊt quan träng nh»m bæ sung cho c¸c nguån tiÒn göi,
®¸p øng nhu cÇu cho vay vµ ®Çu t trung vµ dµi h¹n, lµ gi¶i ph¸p t×nh thÕ cho
ng©n hµng trong hoµn c¶nh khã kh¨n.
3. Vai trß cña nguån vèn huy ®éng ®èi víi ng©n hµng th¬ng m¹i.
C¸c nguån vèn huy ®éng ®îc sÏ quyÕt ®Þnh quy m« còng nh ®Þnh híng
ho¹t ®éng cña ng©n hµng. NÕu nguån vèn ®îc coi lµ yÕu tè ®Çu vµo trong qu¸
tr×nh kinh doanh cña mét NHTM th× nguån vèn huy ®éng ®îc coi lµ yÕu tè ®Çu
vµo thêng xuyªn, chñ yÕu nhÊt cña ng©n hµng. Ng©n hµng thùc hiÖn c¸c nghiÖp
vô tÝn dông, ®Çu t chñ yÕu dùa vµo nguån nµy.
Nguån vèn huy ®éng cã ¶nh hëng lín tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh
cña NHTM. Cô thÓ, nÕu ng©n hµng huy ®éng ®îc nguån vèn dåi dµo víi chi phÝ
thÊp nã cã thÓ më réng ®îc tÝn dông ®Çu t vµ thu ®îc lîi nhuËn cao. Ngîc
l¹i, víi quy m« h¹n chÕ vµ chi phÝ cao th× ng©n hµng cã thÓ gÆp khã kh¨n trong
ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Chi phÝ huy ®éng vèn cña ng©n hµng liªn quan
chÆt chÏ víi l·i suÊt tiÒn göi c¸c lo¹i, l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm c¸c lo¹i vµ l·i
suÊt c¸c c«ng cô nî do ng©n hµng ph¸t hµnh.
Nguån vèn huy ®éng kh«ng nh÷ng gióp cho ng©n hµng bï ®¾p ®îc thiÕu
hôt trong thanh to¸n, t¨ng nguån vèn trong kinh doanh mµ th«ng qua huy ®éng
11
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
vèn, ng©n hµng n¾m b¾t ®îc n¨ng lùc tµi chÝnh cña kh¸ch hµng cã quan hÖ tÝn
dông víi ng©n hµng. Qua ®ã, ng©n hµng cã c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh møc vèn ®Çu t
cho vay ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng ®ã hoÆc cã thÓ ph¸t hiÖn kÞp thêi tÖ tham «,
trèn thuÕ, lõa ®¶o cña c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n kh«ng chÝnh ®¸ng. Tõ ®ã cã biÖn
ph¸p ng¨n chÆn vµ xö lý kÞp thêi.
C¬ cÊu nguån vèn còng ¶nh hëng trùc tiÕp tíi c¬ cÊu cho vay cña
NHTM. Vèn tù cã cña ng©n hµng chØ ph¸t sinh khi nhu cÇu thanh to¸n tÝn dông
cÊp b¸ch cßn ng©n hµng cho vay chñ yÕu b»ng vèn huy ®éng ®îc. NÕu mét
ng©n hµng huy ®éng ®îc vèn trung vµ dµi h¹n th× cã thÓ më réng nghiÖp vô tÝn
dông ®Çu t dµi h¹n. Nhng hiÖn nay viÖc huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n cha
®¸p øng ®îc nhu cÇu ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ nªn mét ng©n hµng cã thÓ dïng
vèn ho¹t ®éng ng¾n h¹n ®Ó cho vay trung vµ dµi h¹n nhng kh«ng ®îc vît qu¸
mét tû lÖ nhÊt ®Þnh v× ®iÒu ®ã sÏ dÉn ®Õn nguy c¬ mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n cña
ng©n hµng.
B¶n chÊt cña ng©n hµng lµ ®i vay ®Ó cho vay hay nguån vèn ng©n hµng
huy ®éng ®îc l¹i lµ nguån ®Ó c¸c doanh nghiÖp kh¸c ®i vay nªn c«ng t¸c huy
®éng vèn cµng cã ý nghÜa quan träng ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n
hµng. Do vËy, c«ng t¸c huy ®éng vèn lµ mét m¶ng ho¹t ®éng lín cña c¸c NHTM
vµ nã quyÕt ®Þnh rÊt lín ®Õn thµnh c«ng hay thÊt b¹i trong kinh doanh cña ng©n
hµng.
II. C¸c h×nh thøc huy ®éng vèn.
Do NHTM huy ®éng theo ph¬ng thøc “®i vay ®Ó cho vay” mµ vèn tù cã
cña ng©n hµng chØ chiÕm mét tû träng rÊt nhá trong tæng nguån vèn ho¹t ®éng.
Do vËy, ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn, NHTM ph¶i quan t©m tíi c¸c h×nh thøc
t¹o vèn ®Ó kh«ng ngõng më réng, ph¸t triÓn vèn ®Ó c¹nh tranh trªn thÞ trêng.
Qu¸ tr×nh t¹o vèn ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c h×nh thøc sau:
1.1. T¹o vèn th«ng qua tiÒn göi thanh to¸n.
12
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TiÒn göi thanh to¸n cña doanh nghiÖp hoÆc c¸ nh©n: ®©y lµ kho¶n tiÒn mµ
kh¸ch hµng göi vµo ng©n hµng nhê ng©n hµng gi÷ hé vµ thanh to¸n hé. Trong
ph¹m vi sè d cho phÐp, c¸c nhu cÇu chi tr¶ cña doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n ®Òu
®îc ng©n hµng thùc hiÖn. C¸c kho¶n thu cña ng©n hµng, c¸ nh©n ®Òu cã thÓ
®îc nhËp vµo thiÒn göi thanh to¸n theo yªu cÇu. Nh×n chung ®©y lµ mét kho¶n
huy ®éng cã l·i suÊt thÊp, cã khi b»ng kh«ng, thay vµo ®ã chñ tµi kho¶n ®îc
hëng c¸c dÞch vô ng©n hµng víi møc phÝ thÊp.
MÆc dï, ®èi víi tiÒn göi thanh to¸n, ngêi göi cã thÓ göi vµo hoÆc rót ra
bÊt cø lóc nµo, song gi÷a viÖc göi vµo vµ rót ra cã sù chªnh lÖch nhÊt ®Þnh vÒ thêi
gian vµ sè lîng, nªn c¸c lo¹i tµi kho¶n nµy lu«n cã sè d. Ng©n hµng cã thÓ
huy ®éng sè d ®ã lµm nguån vèn tÝn dông ®Ó cho vay. Mét sè ng©n hµng kÕt
hîp tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n víi tµi kho¶n cho vay nh cho vay thÊu chi –
chi tréi trªn sè d cã cña tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n. Mét sè ng©n hµng sö
dông nhiÒu h×nh thøc “biÕn tíng” cña tµi kho¶n thanh to¸n ®Ó n©ng l·i suÊt cña
lo¹i tiÒn göi nµy lªn nh»m c¹nh tranh víi c¸c tµi chÝnh tÝn dông kh¸c.
Do tû träng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ë ViÖt Nam cßn qu¸ thÊp, ®Ó
khuyÕn khÝch viÖc thùc hiÖn thanh to¸n qua ng©n hµng, c¸c NHTM thùc hiÖn tr¶
l·i cho lo¹i tiÕt kiÖm tiÒn göi nµy (hiÖn nay kho¶ng 0,2%/th¸ng). ë c¸c níc ph¸t
triÓn lo¹i tiÒn göi nµy chiÕm kho¶ng 30% tiÒn göi cña c¸c ng©n hµng. V× lÏ ®ã, t¹o
nguån tiÒn göi trªn tµi kho¶n thanh to¸n nµy ®îc ng©n hµng ®Æc biÖt coi träng.
Bªn c¹nh ®ã c¸c ng©n hµng cã thÓ huy ®éng vèn th«ng qua tµi kho¶n tiÒn
göi thanh to¸n cña c¸c ng©n hµng kh¸c, nh»m môc ®Ých nhê thanh to¸n hé vµ
mét sè môc ®Ých kh¸c, NHTM cã thÓ göi tiÒn t¹i ng©n hµng kh¸c. Tuy nhiªn,
quy m« cña nguån nµy thêng kh«ng lín.
1.2. T¹o vèn th«ng qua tiÒn göi cã kú h¹n.
NhiÒu kho¶n thu cña doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc x· héi sÏ ®îc chi tr¶
sau mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. TiÒn göi thanh to¸n tuy rÊt thuËn tiÖn träng
ho¹t ®éng thanh to¸n song l·i suÊt l¹i thÊp, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu t¨ng thu cña
13
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
ngêi göi tiÒn ng©n hµng ®· ®a ra h×nh thøc tiÒn göi cã kú h¹n. TiÒn göi cã kú
h¹n lµ lo¹i tiÒn göi ®îc ñy th¸c vµo ng©n hµng trªn c¬ së cã sù tháa thuËn vÒ
thêi gian rót tiÒn gi÷a kh¸ch hµng vµ ng©n hµng. Nh vËy, theo nguyªn t¾c kh¸ch
hµng ký th¸c chØ ®îc rót tiÒn ra khi ®Õn h¹n ®· tháa thuËn. Tuy nhiªn trªn thùc
tÕ do ph¶i c¹nh tranh ®Ó thu hót tiÒn göi, c¸c ng©n hµng thêng cho phÐp kh¸ch
hµng ®îc rót tríc h¹n. Trong trêng hîp nµy cã thÓ cã hai c¸ch gi¶i quyÕt:
hoÆc kh¸ch hµng vay tiÒn cña ng©n hµng, sau ®ã khi ®Õn h¹n rót tiÒn th× dïng sè
tiÒn vµ l·i thu ®îc ®Ó tr¶ nî (c¶ gèc vµ l·i vay cña ng©n hµng); hoÆc lµ tháa
thuËn víi kh¸ch hµng rót tiÒn ra tríc h¹n vµ nhËn l·i suÊt thÊp h¬n.
TiÒn göi cã kú h¹n lµ mét nguån vèn tÝn dông mang tÝnh chÊt æn ®Þnh, v×
môc ®Ých cña ngêi göi tiÒn lµ kiÕm lîi chø kh«ng ph¶i lµ ®Ó thanh to¸n. Do ®ã,
kh¸c víi lo¹i tiÒn göi kh«ng kú h¹n yÕu tè l·i suÊt cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn lo¹i
nguån vèn nµy.
§Ó t¨ng cêng huy ®éng nguån vèn nµy, tríc hÕt c¸c ng©n hµng thêng
®a ra nhiÒu lo¹i thêi h¹n kh¸c nhau nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c lo¹i kh¸ch
hµng kh¸c nhau. Th«ng thêng cã c¸c lo¹i kú h¹n sau: 1 th¸ng, 3 th¸ng, 6 th¸ng,
9 th¸ng, 12 th¸ng, 2 n¨m, 5 n¨m. Víi mçi lo¹i thêi h¹n, ng©n hµng ¸p dông mét
møc l·i suÊt t¬ng øng, víi nguyªn t¾c thêi h¹n cµng dµi th× l·i suÊt cµng cao.
1.3. T¹o vèn th«ng qua tiÒn göi tiÕt kiÖm.
ë c¸c níc ph¸t triÓn, trong c¸c lo¹i tiÒn göi vµo ng©n hµng th× tiÒn göi
tiÕt kiÖm ®øng vÞ trÝ sè hai vÒ mÆt sè lîng. TiÒn göi tiÕt kiÖm lµ kho¶n ®Ó dµnh
cña c¸ nh©n nh»m hëng l·i suÊt theo ®Þnh kú, lo¹i tiÒn göi nµy thêng chiÕm tû
träng kh¸ cao (Mü: 25%, ViÖt Nam: 60 – 70%). TiÒn göi tiÕt kiÖm bao gåm c¸c
lo¹i:
- TiÒn göi tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n: (bao gåm c¶ néi tÖ vµ ngo¹i tÖ)
Víi lo¹i tiÕt kiÖm nµy ngêi göi cã thÓ rót mét phÇn hay toµn bé theo yªu
cÇu. Tuy nhiªn, kh¸c víi tiÒn göi thanh to¸n, ngêi göi kh«ng ®îc sö dông c¸c
c«ng cô thanh to¸n ®Ó chi tr¶ cho ngêi kh¸c.
14
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
- TiÒn göi tiÕt kiÖm cã kú h¹n (bao gåm c¶ néi tÖ vµ ngo¹i tÖ): lo¹i tiÒn
göi nµy cã néi dung c¬ b¶n gièng nh tiÒn göi cã kú h¹n mµ chóng ta
nghiªn cøu ë trªn.
1.4. T¹o vèn th«ng qua huy ®éng tiÒn göi cña ng©n hµng kh¸c.
Nh»m môc ®Ých nhê thanh to¸n hé gi÷a c¸c ng©n hµng cã quan hÖ trªn thÞ
trêng liªn ng©n hµng t¹o thuËn tiÖn cho kh¸ch hµng vµ mét sè môc ®Ých kh¸c,
ng©n hµng th¬ng m¹i nµy cã thÓ göi tiÒn t¹i ng©n hµng kh¸c. Tuy nhiªn quy m«
nguån nµy thêng kh«ng lín do h×nh thøc nµy chØ ®îc ¸p dông trong trêng
hîp ng©n hµng cã nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi cha ®Çu t, cho vay hoÆc hiÖu
qu¶ viÖc ®Çu t, cho vay kh«ng hiÖu qu¶ b»ng göi tiÒn ë ng©n hµng kh¸c.
1.5. T¹o vèn th«ng qua ph¸t hµnh c¸c giÊy tê cã gi¸.
Gièng nh c¸c doanh nghiÖp kh¸c ng©n hµng còng huy ®éng vèn b»ng
c¸ch ph¸t hµnh c¸c giÊy tê cã gi¸ (hay cßn gäi lµ c¸c c«ng cô nî) nh kú phiÕu,
tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu ng©n hµng ®Ó huy ®éng vèn trªn thÞ trêng vèn.
C¸c c«ng cô nî cña ng©n hµng lµ c¸c giÊy nhËn nî mµ ng©n hµng b¸n cho
c«ng chóng. §©y lµ c¸ch thøc vay vèn cña NHTM, bëi v× nh÷ng ngêi së h÷u
c¸c c«ng cô nµy ®îc hoµn tr¶ vèn vµo thêi gian ®¸o h¹n céng thªm kho¶n tiÒn
l·i nhÊt ®Þnh. Nh÷ng c«ng cô nî cña ng©n hµng lµ:
- tÝn phiÕu ng©n hµng: §©y lµ c«ng cô nî ng©n hµng dïng ®Ó huy ®éng
nh÷ng kho¶n vèn ng¾n h¹n.
- Kú phiÕu, tr¸i phiÕu ng©n hµng: Lµ nh÷ng c«ng cô nî ®Ó ng©n hµng huy
®éng nh÷ng kho¶n vèn trung - dµi h¹n.
NÕu ®èi víi c¸c tµi kho¶n tiÒn göi phô thuéc nhiÒu vµo së thÝch cña kh¸ch
hµng th× viÖc sö dông c¸c c«ng cô nî lµ mét h×nh thøc huy ®éng vèn mang tÝnh
chñ ®éng cña ng©n hµng. Tuy nhiªn viÖc kh¸ch hµng cã chÊp nhËn mua c¸c c«ng
cô nî ®ã hay kh«ng míi lµ ®iÒu quan träng. Nguån vèn huy ®éng cã ®îc b»ng
viÖc ph¸t hµnh c¸c c«ng cô nî sö dông cho nh÷ng kho¶n tÝn dông trong kÕ ho¹ch
15
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
cña ng©n hµng. Víi l·i suÊt tÝn dông trong kú kÕ ho¹ch, ng©n hµng x¸c ®Þnh møc
l·i suÊt nhÊt ®Þnh cho c¸c c«ng cô nî, hay ®a vµo thêi h¹n c¸c kho¶n tÝn dông
trong kÕ ho¹ch mµ ng©n hµng x¸c ®Þnh sö dông lo¹i c«ng cô ng¾n h¹n hay trung
- dµi h¹n.
§©y lµ mét h×nh thøc t¬ng ®èi míi mÎ so víi c¸c NHTM cña c¸c níc
®ang ph¸t triÓn v× nã phô thuéc vµo uy tÝn vµ n¨ng lùc tµi chÝnh cña chÝnh ng©n
hµng ®ã. T¹i ViÖt Nam, Thèng ®èc NHNN ®· ban hµnh quyÕt ®Þnh sè 89/ Q§NH9 vµ quyÕt ®Þnh sè 76/ Q§- NH vµo ngµy 18/03/1995 vÒ viÖc thµnh lËp thÞ
trêng mua b¸n l¹i tÝn phiÕu cïng víi quy chÕ tæ chøc ho¹t ®éng cña thÞ trêng
nµy, tuy nhiªn sù chÊp nhËn cña kh¸ch hµng, d©n c cßn thÊp. ThÞ trêng chøng
kho¸n ra ®êi phÇn nµo ®· thóc ®Èy ®îc viÖc më réng h×nh thøc huy ®éng vèn
cña c¸c NHTM qua viÖc ph¸t hµnh c¸c c«ng cô nî.
III. C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi c«ng t¸c huy ®éng vèn.
3.1. Nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan.
3.1.1. T×nh h×nh kinh tÕ- x· héi.
§©y lµ yÕu tè kh¸ch quan ®èi víi ng©n hµng, yÕu tè nµy ¶nh hëng chung
®Õn viÖc huy ®éng vµ kh¬i th«ng nguån vèn cña c¶ nÒn kinh tÕ trong ®ã cã
nguån vèn cña NHTM. Cô thÓ trong mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nguån tiÒn göi,
tiÒn tiÕt kiÖm göi vµo c¸c NHTM ngµy cµng nhiÒu
Ngoµi ra víi mét nÒn kinh
tÕ ph¸t triÓn th× c«ng nghÖ ng©n hµng ®îc hiÖn ®¹i ho¸, ngêi d©n cã thãi quen
sö dông nh÷ng lîi Ých do c¸c NHTM cung øng, c¸c nghiÖp vô thanh to¸n chñ
yÕu qua ng©n hµng, ng©n hµng thu ®îc cµng nhiÒu kho¶n vèn, chiÕm dông ®îc
vèn trong thanh to¸n. L¹m ph¸t lµ mét yÕu tè kinh tÕ ¶nh hëng rÊt lín ®Õn c«ng
t¸c huy ®éng vèn cña ng©n hµng. Ngêi d©n göi tiÒn vµo ng©n hµng hy väng
r»ng hä sÏ thu ®îc kho¶n tiÒn l·i nhÊt ®Þnh, l¹m ph¸t cao hoÆc biÕn ®éng cã thÓ
lµm trît gi¸ ®ång tiÒn vµ hä sÏ chuyÓn c¸c tµi kho¶n cña hä sang h×nh th¸i kh¸c
cã tÝnh æn ®Þnh h¬n vÒ gi¸ trÞ.
16
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Bªn c¹nh ®ã, c¸c yÕu tè nh thu nhËp cña d©n c, thêi vô chi tiªu còng lµ
c¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi c«ng t¸c huy ®éng vèn cña c¸c ng©n hµng. T¹i c¸c
thµnh phè lín, n¬i tËp trung c¸c tÇng líp d©n c cã thu nhËp cao sÏ h×nh thµnh
mét nguån tiÒn göi lín. Thu nhËp gia t¨ng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó gia t¨ng quy m« vµ
thay ®æi kú h¹n cña nguån tiÒn, thêi vô chi tiªu ¶nh hëng tíi quy m« vµ tÝnh æn
®Þnh cña nguån tiÒn. VÝ dô: vµo dÞp cuèi n¨m, nguån tiÒn göi tiÕt kiÖm còng nh
tiÒn göi cña c¸c doanh nghiÖp cã xu híng gi¶m sót ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn
thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt cßn ®ang phæ biÕn nh níc ta hiÖn nay.
3.1.2. M«i trêng ph¸p lý vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«.
Nh÷ng yÕu tè nµy ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn chñ tr¬ng, ph¬ng híng
trong ho¹t ®éng huy ®éng vèn còng nh c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña ng©n hµng
th¬ng m¹i. Ng©n hµng th¬ng m¹i x©y dùng c¸c chiÕn lîc kinh doanh cho
riªng m×nh ph¶i dùa trªn c¬ së tu©n thñ ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña
Nhµ níc nh chÝnh s¸ch tiÕt kiÖm, chÝnh s¸ch l·i suÊt,.. Ng©n hµng nhµ níc
®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ theo híng n©ng cao n¨ng lùc, vai trß hiÖu qu¶ vµ
theo s¸t thÞ trêng, phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« kh¸c th×
míi t¹o ®iÒu kiÖn vµ thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c thÞ trêng tiÒn tÖ còng nh ho¹t
®éng cña hÖ th«ng ng©n hµng. MÆt kh¸c, viÖc x©y dùng mét m«i trêng ph¸p lý
lµnh m¹nh, th«ng tho¸ng còng lµ mét nh©n tè quan träng gãp phÇn t¨ng cêng
hiÖu qu¶ ho¹t ®éng huy ®éng vµ sö dông vèn cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i.
3.2. Nh÷ng nh©n tè chñ quan.
3.2.1. L·i suÊt
Víi t c¸ch lµ gi¸ vèn, l·i suÊt cã t¸c ®éng ®iÒu tiÕt trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng
tÝn dông, cho vay vµ huy ®éng vèn cña ng©n hµng, t¸c ®éng ®Õn lîi nhuËn khi
xem xÐt kÕt qu¶ kinh doanh, tÝnh to¸n l·i suÊt chªnh lÖch ®Çu ra ®Çu vµo. Khi l·i
suÊt thay ®æi theo diÔn biÕn quan hÖ cung cÇu vÒ vèn trªn thÞ trêng tiÒn tÖ, ph¶n
¸nh ®óng tÝn hiÖu cña thÞ trêng, ®iÒu ®ã khiÕn ng©n hµng ph¶i t×m kiÕm, ho¹ch
®Þnh møc l·i suÊt phï hîp cho m×nh. Trong trêng hîp l·i suÊt biÕn ®éng do t¸c
®éng cña c¸c yÕu tè phi vËt chÊt (yÕu tè t©m lÝ, yÕu tè c¹nh tranh kh«ng lµnh
17
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
m¹nh...) sÏ cã t¸c ®éng bÊt lîi ®èi víi ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng. §©y lµ
khã kh¨n ®èi víi c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i cã quy m« ho¹t ®éng nhá, vèn tù cã
vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh thÊp. Trong trêng hîp ®ã lµ viªc t¨ng l·i suÊt huy ®éng,
t¸c ®éng hiÖu øng ®èi víi toµn bé hÖ thèng, buéc c¸c ng©n hµng kh¸c còng ph¶i
t¨ng l·i suÊt ®Ó gi÷ kh¸ch hµng göi tiÒn trong khi ®ã cã thÓ kh«ng thùc sù cã khã
kh¨n vÒ nguån vèn. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c hiÖn tîng kinh tÕ thêng
cã diÔn biÕn, thay ®æi nhanh. L·i suÊt còng lµ yÕu tè nh¹y c¶m vµ thêng xuyªn
thay ®æi, g¾n liÒn víi sù thay ®æi cña quan hÖ cung cÇu vÒ vèn. V× vËy, ng©n
hµng th¬ng m¹i trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cÇn cã sù theo dâi s¸t sao sù biÕn
®éng ®ã ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p øng phã kÞp thêi nh»m æn ®Þnh t×nh h×nh kinh
doanh cña m×nh.
3.2.2. C«ng nghÖ ng©n hµng.
Ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña ng©n hµng ngµy cµng cã cã sù c¹nh tranh
m¹nh mÏ kh«ng chØ gi÷a c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i trong níc, mµ trong tiÕn
tr×nh héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, hÖ thèng c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt
Nam cßn ph¶i chÞu sù c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c ng©n hµng cã nhiÒu kinh
nghiÖm vµ tiÒm lùc trªn toµn thÕ giíi. C«ng nghÖ ng©n hµng còng lµ mét nh©n tè
kh«ng kÐm phÇn quan träng quyÕt ®Þnh thµnh c«ng hay thÊt b¹i trong ho¹t ®éng
huy ®éng vèn cña ng©n hµng th¬ng m¹i. C«ng nghÖ ng©n hµng liªn quan trùc
tiÕp ®Õn c¸c mÆt ho¹t ®éng nh thanh to¸n, giao dÞch, kÕ to¸n Mét ng©n hµng
së h÷u c«ng nghÖ l¹c hËu so víi c¸c ng©n hµng kh¸c: ho¹t ®éng giao dÞch, thanh
to¸n vµ c¸c dÞch vô cßn thùc hiÖn thñ c«ng dÉn ®Õn chËm trÔ trong giao dÞch víi
kh¸ch hµng vµ kh«ng ®a d¹ng ho¸ ®îc c¸c lo¹i h×nh dÞch vô cung cÊp cho
kh¸ch hµng, ®iÒu nµy sÏ lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng thu hót vèn cña ng©n hµng. ChÝnh
v× vËy ng©n hµng kh«ng c¹nh tranh ®îc víi c¸c ng©n hµng kh¸c ®îc ®Çu t
c«ng nghÖ hiÖn ®¹i h¬n. §Ó cã thÓ c¹nh tranh trªn thÞ trêng huy ®éng vèn, c¸c
ng©n hµng ph¶i kh«ng ngõng ®æi míi c«ng nghÖ, ¸p dông nh÷ng c«ng nghÖ ng©n
hµng tiªn tiÕn vµo c¸c ho¹t ®éng giao dÞch thanh to¸n nhanh víi kh¸ch hµng,
§èi víi mét ng©n hµng cã c«ng nghÖ tiªn tiÕn th× chÊt lîng phôc vô tho¶ m·n
18
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
nhu cÇu cña kh¸ch hµng sÏ tèt h¬n, sÏ huy ®éng ®îc nhiÒu vèn h¬n. C¸c ng©n
hµng th¬ng m¹i ë ViÖt Nam hiÖn nay ®ang ®Çu t m¹nh mÏ cho c«ng nghÖ
ng©n hµng vµ coi ®©y nh søc m¹nh ®Ó c¹nh tranh trªn thÞ trêng dÞch vô tµi
chÝnh. ViÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong: øng dông lËp m¹ng thanh to¸n
liªn ng©n hµng néi bé tËp trung, hÖ thèng qu¶n lý vèn ngo¹i tÖ tËp trung, øng
dông dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö, triÓn khai øng dông thanh to¸n SWIFT, dÞch vô
thÎ ATM ®· më ra nhiÒu c¬ héi h¬n cho ng©n hµng. C¸c s¶n phÈm dÞch vô dùa
trªn nÒn t¶ng c«ng nghÖ th«ng tin ngµy cµng ®a d¹ng vµ phong phó híng ®Õn
viÖc tèi ®a ho¸ tiÖn Ých vµ lîi Ých cña kh¸ch hµng.
3.2.3. ChiÕn lîc Marketing ng©n hµng.
ChiÕn lîc Marketing ng©n hµng cÇn ph¶i ®îc chó träng ®óng møc trong
chiÕn lîc kinh doanh dµi h¹n cña ng©n hµng nãi chung vµ huy ®éng vèn nãi
riªng. X©y dùng ®îc mét chiÕn lîc Marketing hoµn chØnh sÏ t¨ng kh¶ n¨ng
sinh lîi trong kinh doanh còng nh t¨ng cêng huy ®éng vèn cña ng©n hµng.
Trong c¬ chÕ thÞ trêng c¸c ng©n hµng ph¶i c¹nh tranh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn,
t¹o ra sù kh¸c biÖt, vît tréi h¬n h¼n so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. Trong thùc
tÕ, ®Ó ®¹t ®îc ®iÒu nµy kh«ng ph¶i lµ ®¬n gi¶n v× khi ¸p dông marketing vµo
ng©n hµng thêng gÆp mét sè khã kh¨n nh: Víi xu híng ph¸t triÓn kinh tÕ,
nhu cÇu cña kh¸ch hµng ngµy cµng cao. C¸c ng©n hµng cÇn ph¶i ®æi míi nhanh
chãng trang thiÕt bÞ, kü thuËt, chuyªn m«n nghiÖp vô cña ®éi ngò c¸n bé
Th«ng qua c«ng t¸c marketing ng©n hµng cÇn ph¶i ®a ra c¸c h×nh thøc huy
®éng vèn víi thêi h¹n, gi¸ c¶ hîp lý, phï hîp víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cô thÓ
®Ó ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu, mong muèn cña kh¸ch hµng vÒ chÊt lîng, chñng
lo¹i c¸c s¶n phÈm cña ng©n hµng. Kh«ng nh÷ng thÕ, c«ng t¸c marketing ng©n
hµng cßn ph¶i biÕt kÝch thÝch c¸c nhu cÇu cña kh¸ch hµng nh»m l«i kÐo kh¸ch
hµng vÒ víi m×nh ®Ó kh«ng ngõng më réng thªm c¸c kh¸ch hµng míi, ngµy cµng
thu hót ®îc nhiÒu vèn h¬n.
Trªn c¬ së nghiªn cøu thÞ trêng ng©n hµng cã thÓ n¾m b¾t toµn bé c¸c
th«ng tin vÒ m«i trêng kinh doanh, vÒ kh¸ch hµng, ®ång thêi x©y dùng chiÕn
19
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò thùc tËp
lîc marketing. Dùa trªn yÕu tè nµy, c¸c ng©n hµng sÏ sö dông mét c¸ch linh
ho¹t, mÒm dÎo c¸c c«ng cô kü thuËt cña marketing øng dông trong ho¹t ®éng
cña ng©n hµng ®Ó tháa m·n tèt nhÊt nhu cÇu cña kh¸ch hµng. C¸c c«ng cô kü
thuËt marketing ®îc tËp trung vµo 4 chÝnh s¸ch lín:
- ChÝnh s¸ch th«ng tin, ngiªn cøu, t×m hiÓu ®iÒu tra.
Thùc thi chÝnh s¸ch nµy cÇn huy ®éng toµn bé ph¬ng tiÖn vËt chÊt cÇn
thiÕt ®Ó thùc hiÖn viÖc quan s¸t, ph©n tÝch vµ tæng hîp c¸c lÜnh vùc c¬ b¶n cã liªn
quan ®Õn thÞ trêng cña ng©n hµng. Tõ c¸c th«ng tin cã ®îc ng©n hµng sÏ ®a
ra c¸c chÝnh s¸ch kinh doanh nãi chung vµ chÝnh s¸ch huy ®éng vèn nãi riªng
phï hîp víi nhu cÇu cña kh¸ch hµng vµ nhu cÇu sö dông vèn cña thÞ trêng.
- ChÝnh s¸ch s¶n phÈm gi¸ c¶.
C¸c s¶n phÈm dÞch vô cña ng©n hµng bao gåm c¸c dÞch vô c¬ b¶n cña
nghÒ ng©n hµng lµ nghiÖp vô huy ®éng vèn, nguån vèn sö dông vèn, nghiÖp vô
thanh to¸n vµ c¸c nghiÖp vô ngo¹i vi mang tÝnh chÊt hç trî nh dÞch vô t vÊn
kh¸ch hµng, nghiÖp vô th«ng tin theo nhu cÇu, dÞch vô kÐt
cã nh÷ng nghiÖp vô
ngo¹i vi kh«ng m¹ng l¹i lîi nhuËn trùc tiÕp cho ng©n hµng, song cã t¸c dông
kÝch thÝch sù chó ý, thu hót kh¸ch hµng vµ lµm t¨ng gi¸ trÞ cung øng sù tháa m·n
cña kh¸ch hµng ®èi víi c¸c dÞch vô c¬ b¶n. §Æc biÖt víi sù ®a d¹ng hãa c¸c s¶n
phÈm cña nghiÖp vô huy ®éng vèn sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ng©n hµng më réng kh¶
n¨ng huy ®éng vèn. HiÓn nhiªn, mét ng©n hµng cã c¸c dÞch vô tèt, ®a d¹ng sÏ cã
nhiÒu lîi thÕ h¬n so víi c¸c ng©n hµng kh¸c mµ c¸c s¶n phÈm dÞch vô kh«ng tèt.
Mét ng©n hµng mµ cã dÞch vô thanh to¸n ho¹t ®éng tèt, ®a d¹ng sÏ thu hót ®îc
nhiÒu tiÒn göi thanh to¸n h¬n c¸c ng©n hµng kh¸c.
Trong lÜnh vùc kinh doanh tiÒn tÖ, gi¸ c¶ ®îc biÓu hiÖn chñ yÕu díi
d¹ng l·i suÊt cña c¸c kho¶n tiÒn göi, tiÒn vay, chi phÝ nghiÖp vô ng©n hµng. YÕu
tè gi¸ cã vai trß quan träng ®èi víi kÕt qu¶ huy ®éng vèn, sö dông vèn vµ cung
øng dÞch vô kh¸c cña ng©n hµng. ChÝnh s¸ch l·i suÊt c¹nh tranh lµ mét chiÕn
lîc quan träng cña ng©n hµng. ViÖc duy tr× l·i suÊt c¹nh tranh huy ®éng, ®Æc
biÖt cÇn thiÕt khi l·i suÊt thÞ trêng ®ang ë møc t¬ng ®èi cao. C¸c ng©n hµng
20
- Xem thêm -
.PDF 
68 
353 
76 
