Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giải pháp tài chính nhằm nâng cao khả năng tiêu thụ nông sản hàng hóa của việt n...

Tài liệu Giải pháp tài chính nhằm nâng cao khả năng tiêu thụ nông sản hàng hóa của việt nam

.DOC
103
87
118

Mô tả:

LêI CAM §OAN T«i xin cam ®oan b¶n luËn v¨n lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc, ®éc lËp cña t«i. C¸c sè liÖu, kÕt qu¶ nªu trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ cã nguån gèc râ rµng. T¸c gi¶ luËn v¨n NguyÔn ThÞ Ngäc DiÖp Môc lôc Trang Trang phô b×a Lêi cam ®oan Môc lôc Danh môc c¸c ký hiÖu, c¸c ch÷ viÕt t¾t Danh môc c¸c b¶ng, ®å thÞ Lêi më ®Çu Ch¬ng 1. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ n«ng s¶n hµng hãa vµ vai trß cña tµi chÝnh trong viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng tiªu thô n«ng s¶n hµng hãa. 1.1 N«ng s¶n hµng hãa……………………..................................................... 1.1.1 Kh¸i niÖm n«ng s¶n hµng hãa………………………………………… 1.1.2 §Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ n«ng s¶n hµng ho¸……............. 1.1.3 ThÞ trêng n«ng s¶n hµng hãa……………………………................... 1.1.3.1 ThÞ trêng n«ng s¶n hµng hãa……………………………................... 1.1.3.2 C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn thÞ trêng n«ng s¶n hµng ho¸…………….... 1.1.4 §Æc ®iÓm thÞ trêng n«ng s¶n hµng hãa ë ViÖt Nam………………….. 1.1.4.1 §Æc ®iÓm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam………......................... 1.1.4.2 §Æc ®iÓm thÞ trêng n«ng s¶n hµng ho¸ ë ViÖt Nam……………........ 1.2 Vai trß cña chÝnh s¸ch tµi chÝnh t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸. 1.2.1 ChÝnh s¸ch ®Çu t……………………………………………………..... 1.2.2 ChÝnh s¸ch thuÕ………………………………………………………… 1.2.3 ChÝnh s¸ch gi¸…………………………….............................................. 1.2.4 ChÝnh s¸ch tÝn dông……………………………………......................... 1.3 Kinh nghiÖm cña thÕ giíi trong viÖc ®Èy m¹nh kh¶ n¨ng tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸. 1.3.1 Kinh nghiÖm cña Trung Quèc………………………………………….. 1.3.2 Kinh nghiÖm cña NhËt B¶n…………………………………………….. Ch¬ng 2. §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tiªu thô hµng n«ng s¶n giai ®o¹n 2001 ®Õn nay ë ViÖt Nam. 2.1 T×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tõ 2001 ®Õn nay……………………….. 2.1.1 Ngµnh trång trät………………………………………………………... 2.1.2 S¶n xuÊt ch¨n nu«i…………………………………………………….. 2.1.3 S¶n xuÊt l©m nghiÖp…………………………………………………… 2.1.4 S¶n xuÊt thñy s¶n……………………………………………………… 2.2. §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ thêi gian qua…………... 2.2.1 Hµng ho¸ n«ng s¶n ViÖt Nam trªn thÞ trêng néi ®Þa………………….. 2.2.2 Hµng ho¸ n«ng s¶n ViÖt Nam trªn thÞ trêng xuÊt khÈu………………. 2.3 Mét sè chÝnh s¸ch tµi chÝnh nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng tiªu thô n«ng s¶n hµng hãa trong thêi gian qua. 1 3 3 3 4 8 8 12 15 15 16 18 19 21 24 25 28 28 32 35 35 38 39 40 41 43 43 46 56 2.3.1 ChÝnh s¸ch ®Çu t………………………………………………………. 2.3.2 ChÝnh s¸ch thuÕ………………………………………………………… 2.3.3 ChÝnh s¸ch tÝn dông……………………………………………………. 2.3.4 ChÝnh s¸ch gi¸………………………………………………………….. Ch¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng tiªu thô n«ng s¶n hµng hãa cña ViÖt Nam. 3.1 §Þnh híng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ dù b¸o nhu cÇu thÞ trêng n«ng s¶n hµng ho¸ trong thêi gian tíi. 3.1.1 §Þnh híng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp giai ®o¹n 2001-2020………………. 3.1.2 Dù b¸o nhu cÇu thÞ trêng n«ng s¶n hµng ho¸ trong thêi gian tíi……... 3.2 C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ cña ViÖt nam. 3.2.1 Quan ®iÓm thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p…………………………………….. 3.2.2 C¸c gi¶i ph¸p tµi chÝnh…………………………………………………. 3.2.2.1Gi¶i ph¸p liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch ®Çu t…………………………… 3.2.2.2 Gi¶i ph¸p liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch thuÕ…………………………….. 3.2.2.3 Gi¶i ph¸p liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch tÝn dông………………………… 3.2.2.4 C¸c gi¶i ph¸p kh¸c…………………………………………………… 3.3 C¸c ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn gi¶i ph¸p…………………………………….. 3.3.1 HÖ thèng chÝnh s¸ch ph¶i ®ång bé……………………………………... 3.3.2 N©ng cao chÊt lîng quy ho¹ch s¶n xuÊt………………………………. 3.3.3 §µo t¹o ®éi ngò c¸n bé c¸c cÊp………………………………………... KÕt luËn……………………………………………………………………… Tµi liÖu tham kh¶o 56 65 72 77 83 83 83 88 90 90 91 91 100 103 108 110 110 110 111 113 Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t ASEAN Khu vùc §«ng Nam ¸ AFTA Khu vùc mËu dÞch tù do §«ng Nam ¸ APEC Tæ chøc Hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸-Th¸i B×nh D¬ng GTGT GÝa trÞ gia t¨ng GDP Tæng s¶n phÈm trong níc HTX Hîp t¸c x· NSHH N«ng s¶n hµng ho¸ NN&PTNT N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n TNCN Thu nhËp c¸ nh©n TNDN Thu nhËp doanh nghiÖp WTO Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi Danh môc c¸c b¶ng Sè hiÖu b¶ng 1.1 2.1 Tªn b¶ng Gi¸ trÞ mét sè mÆt hµng chñ yÕu cña Trung Quèc Gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo gi¸ thùc tÕ ph©n theo ngµnh ho¹t ®éng N¨ng suÊt mét sè lo¹i c©y l¬ng thùc chñ yÕu Gi¸ trÞ s¶n xuÊt ch¨n nu«i theo gÝa thùc tÕ Gi¸ trÞ s¶n xuÊt l©m nghiÖp theo gi¸ thùc tÕ ph©n theo ngµnh ho¹t ®éng Gi¸ trÞ s¶n xuÊt thñy s¶n theo gi¸ thùc tÕ ph©n theo ngµnh ho¹t ®éng KÕ ho¹ch xuÊt khÈu n¨m 2009 víi mét sè lo¹i n«ng s¶n chñ yÕu Trang 30 37 Sè hiÖu ®å thÞ Tªn ®å thÞ 2.1 Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp giai ®o¹n 20012008 (gi¸ thùc tÕ) 2.2 C¬ cÊu c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh Trang 35 2.2 2.3 2.4 2.5 3.1 38 39 40 41 89 36 1 Lêi më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ môc tiªu c¬ b¶n vµ l©u dµi cña níc ta. Cïng víi xu híng ®ã, ®ßi hái c¸c ngµnh ®· vµ ®ang ph¸t triÓn ph¶i g¾n víi kinh tÕ thÞ trêng. Thêi gian qua, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn rÊt ®¸ng kÓ, tõng bíc xo¸ bá t duy tù cung tù cÊp sang s¶n xuÊt g¾n víi thÞ trêng. Còng tõ ®ã, vÊn ®Ò tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ trë thµnh vÊn ®Ò cña c¸c hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ c¸c nhµ qu¶n lý. Héi nhËp ®Ó ph¸t triÓn lµ xu híng tÊt yÕu cña mäi nÒn kinh tÕ, ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi quy luËt ®ã. Gia nhËp WTO trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã nh÷ng biÕn chuyÓn lín, víi ViÖt Nam lµ mét c¬ héi lín nhng còng chøa ®ùng nhiÒu th¸ch thøc. TËn dông c¬ héi vµ phßng ngõa rñi ro do héi nhËp kinh tÕ mang l¹i lµ môc tiªu mµ ®¶ng vµ nhµ níc ta ®ang híng tíi. Còng nh c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c, lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp sÏ cã kh«ng Ýt thuËn lîi vµ khã kh¨n. §Ó n©ng cao kh¶ n¨ng tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸, ®¶ng vµ nhµ níc ®· nghiªn cøu vµ ¸p dông nhiÒu gi¶i ph¸p trong ®ã gi¶i ph¸p tµi chÝnh ®ãng vai trß quan träng, tuy nhiªn nhiÒu gi¶i ph¸p tµi chÝnh cha thËt sù mang l¹i hiÖu qu¶ nh mong ®îi. Do vËy häc viªn ®· chän nghiªn cøu ®Ò tµi “Gi¶i ph¸p tµi chÝnh nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng tiªu thô n«ng s¶n hµng hãa cña ViÖt Nam” nh»m ®¸nh gi¸ vµ ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p gãp phÇn th¸o gì nh÷ng khã kh¨n mµ nÒn kinh tÕ ®ang ph¶i ®èi mÆt. 2. Môc tiªu nghiªn cøu Nghiªn cøu t×m hiÓu lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ cña ViÖt Nam. Nghiªn cøu t¸c ®éng vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng cña c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh trong viÖc ®Èy m¹nh tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ cña ViÖt Nam. Dù b¸o nhu cÇu tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ trªn thÞ trêng trong vµ ngoµi níc tõ ®ã ®a ra c¸c gi¶i ph¸p tµi chÝnh nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ trong thêi gian tíi 2 3. Ph¹m vi nghiªn cøu Ph¹m vi n«ng s¶n hµng ho¸ rÊt ®a d¹ng, luËn v¨n tËp trung nghiªn cøu kh¶ n¨ng tiªu thô ®èi víi mét sè mÆt hµng c¬ b¶n, nghiªn cøu thùc tr¹ng giai ®o¹n 2001 ®Õn nay vµ nh÷ng bÊt cËp trong viÖc sö dông c¸c c«ng cô tµi chÝnh trong viÖc tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ tõ ®ã ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p tµi chÝnh nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸. LuËn v¨n gåm nh÷ng phÇn sau: Ch¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ n«ng s¶n hµng ho¸ vµ vai trß cña tµi chÝnh trong viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ Ch¬ng 2: §¸nh gÝa kh¶ n¨ng tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ giai ®o¹n 2001 ®Õn nay ë ViÖt nam Ch¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ cña ViÖt Nam. 4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu Dùa trªn c¸c sè liÖu thùc tÕ, b»ng ph¬ng ph¸p thèng kª, ph©n tÝch, suy luËn vµ tæng hîp häc viªn ®· nghiªn cøu vµ t×m hiÓu thùc tr¹ng vÒ vÊn ®Ò tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. CH¦¥NG 1: mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ n«ng s¶n hµng hãa vµ vai trß cña tµi chÝnh trong viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng tiªu thô n«ng s¶n hµng hãa 1.1 N¤NG S¶N HµNG HO¸ 1.1.1 Kh¸i niÖm n«ng s¶n hµng hãa. * Kh¸i niÖm n«ng s¶n: N«ng s¶n ®îc hiÓu lµ toµn bé nh÷ng s¶n phÈm ®îc t¹o ra lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹i c¸c ngµnh n«ng, l©m, thñy s¶n. 3 * C¸c lo¹i n«ng s¶n: C¸c s¶n phÈm n«ng s¶n rÊt ®a d¹ng vµ thêng ®îc chia ra theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. Chia theo ngµnh s¶n xuÊt, c¸c n«ng s¶n chñ yÕu gåm: S¶n phÈm tõ trång trät: S¶n phÈm trång trät cã thÓ kÓ ®Õn nh÷ng s¶n phÈm c©y trång ng¾n ngµy nh lóa, ng«, khoai, s¾n, hoÆc c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m nh cµ phª, chÌ, hå tiªu.. S¶n phÈm tõ ch¨n nu«i: Tr©u, bß, lîn, gµ. S¶n phÈm tõ træng rõng: bao gåm c¸c lo¹i c©y lÊy gç, c¸c lo¹i c©y nhiªn liÖu c«ng nghiÖp nh c©y keo, th«ng. S¶n phÈm khai th¸c, ®¸nh b¾t vµ nu«i trång c¸c lo¹i thñy s¶n: T«m, c¸ tra, c¸ ba sa. Ngoµi ra, phô thuéc vµo môc tiªu nghiªn cøu n«ng s¶n cßn ®îc ph©n theo ngµnh hÑp nh: Trong c¸c s¶n phÈm trång trät ®îc ph©n thµnh s¶n phÈm thuéc nhãm lîng thùc, rau qu¶; s¶n phÈm ch¨n nu«i ®îc ph©n thµnh s¶n phÈm thuéc nhãm gia sóc, gia cÇm. * Kh¸i niÖm n«ng s¶n hµng ho¸ (NSHH): Kh«ng ph¶i bÊt kú n«ng s¶n nµo ®îc s¶n xuÊt trong c¸c ngµnh n«ng, l©m, thuû s¶n ®Òu lµ NSHH. Ngêi n«ng d©n s¶n xuÊt ra s¶n phÈm nhng l¹i tiªu dïng ngay s¶n phÈm do chÝnh hä lµm ra th× s¶n phÈm ®ã kh«ng ®îc coi lµ NSHH. ChØ cã s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt víi môc ®Ých ®em ra trao ®æi mua b¸n trªn thÞ trêng míi ®îc coi lµ NSHH. Nhng ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c nghiªn cøu, luËn v¨n gi¶ ®Þnh toµn bé s¶n phÈm s¶n xuÊt cña ngµnh n«ng nghiÖp ®Òu víi môc ®Ých s¶n xuÊt ®Ó trao ®æi trªn thÞ trêng. 1.1.2 §Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ n«ng s¶n hµng hãa * §Æc ®iÓm cña n«ng nghiÖp: N«ng nghiÖp lµ mét trong hai ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt chñ yÕu cña x· héi, víi nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt. Nghiªn cøu c¸c ®Æc ®iÓm cña nã cã vai trß quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh ph¬ng híng ph¸t triÓn, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý cã hiÖu qu¶, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã mét sè ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau 4 - §Êt ®ai lµ t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu vµ ®Æc biÖt Trong c«ng nghiÖp, giao th«ng, ®Êt ®ai chØ lµ n¬i x©y dùng nhµ xëng, hÖ thèng ®êng giao th«ng. Cßn trong n«ng nghiÖp, ®Êt ®ai trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh lµ t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu, ®Æc biÖt vµ kh«ng thÓ thay thÕ. Thêng th×, kh«ng thÓ cã s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nÕu kh«ng cã ®Êt ®ai. Quy m« s¶n xuÊt, tr×nh ®é ph¸t triÓn, møc ®é th©m canh, ph¬ng híng s¶n xuÊt vµ c¶ viÖc tæ chøc l·nh thæ n«ng nghiÖp lÖ thuéc nhiÒu vµo sè lîng vµ chÊt lîng cña ®Êt ®ai (thæ nhìng). Trong qu¸ tr×nh sö dông, ®Êt ®ai Ýt bÞ hao mßn, bÞ háng ®i nh c¸c t liÖu s¶n xuÊt kh¸c. NÕu con ngêi biÕt sö dông hîp lý, biÕt duy tr× vµ n©ng cao ®é ph× trong ®Êt, th× sÏ sö dông ®îc l©u dµi vµ tèt h¬n. TÊt nhiªn, viÖc duy tr×, n©ng cao ®é ph× trong ®Êt phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh ®Çu t vèn, lao ®éng, ph¬ng tiÖn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, ¸p dông réng r·i c¸c thµnh tùu khoa häc kÜ thuËt vµ kinh nghiÖm s¶n xuÊt tiªn tiÕn. Trong lÞch sö ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cã hai h×nh thøc sö dông ®Êt lµ qu¶ng canh vµ th©m canh. Qu¶ng canh lµ biÖn ph¸p t¨ng s¶n lîng n«ng nghiÖp chñ yÕu do më réng diÖn tÝch ®Êt trång trät (®Æc trng cña nÒn n«ng nghiÖp ë tr×nh ®é thÊp), cßn møc ®é sö dông m¸y mãc, ph©n bãn, thuèc trõ s©u... trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch rÊt thÊp. H×nh thøc qu¶ng canh phæ biÕn ë nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn. Th©m canh lµ biÖn ph¸p t¨ng s¶n lîng n«ng nghiÖp do t¨ng n¨ng suÊt c©y trång vµ søc s¶n xuÊt cña vËt nu«i, ®Æc trng cña nÒn n«ng nghiÖp tiªn tiÕn hiÖn ®¹i. NÒn n«ng nghiÖp th©m canh ¸p dông réng r·i tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt trong n«ng nghiÖp, nh m¸y mãc, tíi tiªu khoa häc, lai t¹o gièng, ph©n bãn, thuèc trõ s©u... Nh×n chung, h×nh thøc th©m canh phæ biÕn ë nh÷ng n¬i bÞ h¹n chÕ vÒ diÖn tÝch ®Êt canh t¸c, Ýt cã kh¶ n¨ng khai hoang, më réng diÖn tÝch, b×nh qu©n ®Êt n«ng nghiÖp trªn ®Çu ngêi thÊp - §èi tîng cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ c¸c sinh vËt, c¬ thÓ sèng Trong khi ®èi tîng s¶n xuÊt cña c«ng nghiÖp phÇn lín lµ c¸c vËt v« tri, v« gi¸c th× n«ng nghiÖp cã ®èi tîng s¶n xuÊt lµ c¸c c©y trång, vËt nu«i lµ c¸c c¬ thÓ sèng. C©y trång, vËt nu«i sinh trëng vµ ph¸t triÓn theo c¸c qui luËt sinh häc vµ ®ång thêi còng chÞu t¸c ®éng rÊt nhiÒu cña quy luËt tù nhiªn (®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh nh thêi tiÕt, khÝ hËu, m«i trêng). Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh chuyÓn hãa vÒ vËt chÊt vµ n¨ng lîng th«ng qua sù sinh trëng cña c©y trång vµ vËt nu«i. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña sinh vËt tu©n theo 5 c¸c quy luËt sinh häc kh«ng thÓ ®¶o ngîc. VÝ dô nh h¹t gièng ®îc nÈy mÇm råi míi sinh trëng, ph¸t triÓn vµ ra hoa kÕt tr¸i, hoÆc sù thô thai, sinh ®Î, lín lªn vµ trëng thµnh cña vËt nu«i. C¸c quy luËt sinh häc vµ ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh tån t¹i ®éc lËp víi ý muèn chñ quan cña con ngêi. V× vËy, nhËn thøc vµ t¸c ®éng phï hîp víi quy luËt sinh häc vµ quy luËt tù nhiªn lµ mét yªu cÇu quan träng nhÊt cña bÊt cø mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nµo. - S¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã tÝnh thêi vô TÝnh thêi vô lµ nÐt ®Æc thï ®iÓn h×nh nhÊt cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ngµnh trång trät. Qu¸ tr×nh sinh häc cña c©y trång, vËt nu«i diÔn ra th«ng qua hµng lo¹t c¸c giai ®o¹n kÕ tiÕp nhau: Giai ®o¹n nµy lµ sù tiÕp tôc cña giai ®o¹n tríc vµ t¹o tiÒn ®Ò cÇn thiÕt cho giai ®o¹n sau, do ®ã s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã tÝnh thêi vô râ rÖt.Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã lóc ®ßi hái lao ®éng c¨ng th¼ng vµ liªn tôc, nhng cã lóc l¹i th nhµn, thËm chÝ kh«ng cÇn lao ®éng. ViÖc sö dông lao ®éng vµ c¸c t liÖu s¶n xuÊt kh«ng gièng nhau trong suèt chu kú s¶n xuÊt lµ mét trong c¸c h×nh thøc biÓu hiÖn cña tÝnh thêi vô. TÝnh thêi vô thÓ hiÖn kh«ng nh÷ng ë nhu cÇu vÒ ®Çu vµo nh lao ®éng, vËt t, ph©n bãn, mµ cßn ë c¶ kh©u thu ho¹ch, chÕ biÕn, dù tr÷ vµ tiªu thô s¶n phÈm trªn thÞ trêng. Chu kú s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¶n phÈm n«ng nghiÖp t¬ng ®èi dµi vµ kh«ng gièng nhau. Trong n«ng nghiÖp, thêi gian s¶n xuÊt bao giê còng dµi h¬n thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó t¹o ra s¶n phÈm ®ã, kÓ c¶ s¶n phÈm trång trät vµ s¶n phÈm ch¨n nu«i. Sù kh«ng phï hîp gi÷a thêi gian lao ®éng vµ thêi gian s¶n xuÊt lµ nguyªn nh©n n¶y sinh tÝnh mïa vô. Thêi gian n«ng nhµn vµ thêi gian bËn rén thêng xen kÏ nhau. TÊt nhiªn, trong giai ®o¹n hiÖn nay b»ng nhiÒu biÖn ph¸p kinh tÕ- tæ chøc, ngêi ta ®· h¹n chÕ tÝnh thêi vô tíi møc thÊp nhÊt. Ch¼ng h¹n ®Ó kh¾c phôc tÝnh thêi vô, chóng ta cã thÓ x©y dùng mét c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i hîp lý, thùc hiÖn ®a d¹ng hãa s¶n xuÊt (t¨ng vô, r¶i vô...), ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ dÞch vô ë n«ng th«n. - S¶n xuÊt n«ng nghiÖp phô thuéc nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn 6 S¶n xuÊt n«ng nghiÖp phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, nhÊt lµ vµo ®Êt ®ai vµ khÝ hËu. §Æc ®iÓm nµy b¾t nguån tõ chç ®èi tîng lao ®éng cña n«ng nghiÖp lµ c©y trång vµ vËt nu«i. Chóng chØ cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®îc khi cã ®ñ n¨m yÕu tè c¬ b¶n cña tù nhiªn lµ nhiÖt ®é, níc, ¸nh s¸ng, kh«ng khÝ vµ chÊt dinh dìng, trong ®ã yÕu tè nµy kh«ng thÓ thay thÕ yÕu tè kia. C¸c yÕu tè trªn kÕt hîp vµ cïng t¸c ®éng víi nhau trong mét thÓ thèng nhÊt. ChØ cÇn thay ®æi mét yÕu tè lµ cã hµng lo¹t c¸c kÕt hîp kh¸c nhau vµ dÜ nhiªn, ®iÒu ®ã sÏ ¶nh hëng trùc tiÕp tíi n«ng nghiÖp. Mçi yÕu tè vµ sù kÕt hîp cña c¸c yÕu tè thay ®æi tõ n¬i nµy sang n¬i kh¸c. Nh÷ng thay ®æi Êy phô thuéc vµo tÝnh quy luËt theo l·nh thæ vµ theo thêi gian (mïa). §Êt, khÝ hËu, níc víi t c¸ch nh tµi nguyªn n«ng nghiÖp quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng (tù nhiªn) nu«i trång c¸c lo¹i c©y, con cô thÓ trong tõng l·nh thæ vµ kh¶ n¨ng ¸p dông c¸c quy tr×nh kü thuËt ®Ó s¶n xuÊt ra n«ng phÈm. * §Æc ®iÓm cña n«ng s¶n: Do n«ng s¶n lµ s¶n phÈm tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®îc sinh trëng vµ ph¸t triÓn theo nh÷ng qui luËt sinh vËt riªng vµ chÞu sù chi phèi cña c¸c qui luËt tù nhiªn (qui luËt vËn ®éng cña thêi tiÕt, khÝ hËu…) nªn s¶n phÈm n«ng s¶n hµng hãa cã nh÷ng ®Æc trng chñ yÕu sau Lµ nh÷ng s¶n phÈm t¬i sèng cã hµm lîng níc cao (cã lo¹i rÊt cao) nªn chãng bÞ háng, g©y tæn thÊt sau thu ho¹ch rÊt lín. Mçi lo¹i s¶n phÈm n«ng s¶n ®îc sinh trëng vµ ph¸t triÓn theo tõng vïng nhÊt ®Þnh. S¶n phÈm n«ng s¶n cã tÝnh thêi vô cao, thêi gian sö dông ng¾n, mçi mïa t¬ng øng víi nh÷ng lo¹i c©y con nhÊt ®Þnh, kÐo dµi trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. VÝ dô: Mïa v¶i chØ kÐo dµi trong h¬n 1 th¸ng vµo kho¶n th¸ng 8, th¸ng 9 hµng n¨m * §Æc ®iÓm cña n«ng s¶n hµng ho¸: N«ng s¶n cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt ®Æc thï nh trªn nªn NSHH bao gåm nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau. - NSHH lµ s¶n phÈm t¬i sèng cã hµm lîng níc cao nªn ®Ó b¶o qu¶n NSHH cÇn chi phÝ rÊt lín. Ph¬ng thøc b¶o qu¶n phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh: TÝnh 7 chÊt sinh häc cña s¶n phÈm, thêi tiÕt, khÝ hËu vµ yÕu tè quan träng lµ chi phÝ. Tû lÖ chi phÝ b¶o qu¶n ®èi víi hµng n«ng s¶n trªn tæng gi¸ trÞ thêng rÊt cao. HiÖn nay, víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh h¹n hÑp, ngêi n«ng d©n thëng chØ sö dông nh÷ng ph¬ng ph¸p chÕ biÕn, b¶o qu¶n th« s¬ nh»m duy tr× chÊt lîng s¶n phÈm trong thêi gian ng¾n. Muèn n©ng cao chÊt lîng hµng n«ng s¶n, b¶o qu¶n l©u dµi cÇn ph¶i nghiªn cøu vµ ®Çu t khoa häc c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn hµng n«ng s¶n. - NSHH cã thêi gian sö dông ng¾n, cã kh¶ n¨ng thay thÕ cao. Nhu cÇu tiªu dïng NSHH cña con ngêi cã thÓ thay ®æi chuyÓn tõ sö dông NSHH nµy thay thÕ cho NSHH kh¸c. 1.1.3 ThÞ trêng n«ng s¶n hµng hãa 1.1.3.1 ThÞ trêng n«ng s¶n hµng hãa. Nh mäi thÞ trêng kh¸c, thÞ trêng n«ng s¶n hµng hãa ®îc hiÓu vµ xem xÐt víi néi dung lµ n¬i mµ cung vµ cÇu vÒ n«ng s¶n hµng hãa gÆp nhau, lµ n¬i h×nh thµnh nªn gi¸ c¶ cña n«ng s¶n hµng hãa. Gi¸ c¶ cña n«ng s¶n hµng hãa ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së nh÷ng gi¸ trÞ cô thÓ cña cung vµ cÇu t¹i mçi thêi ®iÓm. Khi nghiªn cøu thÞ trêng NSHH, ngêi ta thêng ph©n lo¹i theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau, cô thÓ nh sau: Theo ph¹m vi ®Þa lý ngêi ta thêng chia thÞ trêng NSHH lµm hai lo¹i: ThÞ trêng n«ng s¶n trong níc vµ thÞ trêng n«ng s¶n ngoµi níc + ThÞ trêng n«ng s¶n trong níc: Nãi ®Õn thÞ trêng n«ng s¶n trong níc lµ nãi tíi c¸c giao dÞch n«ng s¶n diÔn ra trªn l·nh thæ cu¶ nhµ s¶n xuÊt. Nguån cung cÊp cã thÓ do s¶n xuÊt trong níc hoÆc do nhËp khÈu. CÇu n«ng s¶n hµng hãa t¹i thÞ trêng trong níc bao gåm: Nhu cÇu tiªu dïng cuèi cïng vµ nhu cÇu lµm nguyªn liÖu ®Çu vµo cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn. + ThÞ trêng n«ng s¶n ngoµi níc (thÞ trêng xuÊt khÈu): ThÞ trêng n«ng s¶n ngoµi níc lµ n¬i diÔn ra c¸c giao dÞch hµng n«ng s¶n ®¸p øng nhu cÇu ngoµi níc vÒ hµng n«ng s¶n, vµ díi gãc ®é ngêi s¶n xuÊt trong níc thêng ®îc gäi lµ thÞ trêng xuÊt khÈu. ThÞ trêng xuÊt khÈu thêng bÞ ¶nh hëng nhiÒu bëi c¸c yÕu tè 8 c¹nh tranh nh c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch, chÊt lîng hµng hãa, c¸c chÝnh s¸ch u ®·i cña tõng khu vùc víi tõng lo¹i n«ng s¶n cña c¸c níc xuÊt khÈu. Ngoµi ra cßn cã thÓ ph©n chia thÞ trêng NSHH theo thÞ trêng cña tõng lo¹i n«ng s¶n. Dùa trªn tiªu chÝ ph©n lo¹i thÞ trêng theo c¸c lo¹i hµng hãa giao dÞch, cã thÓ ph©n thÞ trêng n«ng s¶n thµnh c¸c thÞ trêng nh: ThÞ trêng g¹o, thÞ trêng cµ phª, thÞ trêng chÌ, thÞ trêng ®iÒu, thÞ trêng cao su, thÞ trêng thñy h¶i s¶n. Nãi ®Õn thÞ trêng ngêi ta kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn 2 yÕu tè cung vµ cÇu, ®ã lµ 2 yÕu tè quan träng cÊu thµnh nªn thÞ trêng vµ thÞ trêng n«ng s¶n hµng hãa còng vËy. * Cung trong thÞ trêng n«ng s¶n hµng hãa: Cung n«ng s¶n hµng hãa lµ lîng n«ng s¶n ®îc ngêi cung cÊp s½n sµng b¸n trªn thÞ trêng trong mét kho¶ng thêi gian nµo ®ã, øng víi mét møc gi¸ nhÊt ®Þnh. XÐt trªn b×nh diÖn nÒn kinh tÕ, cung NSHH lµ tæng s¶n lîng n«ng s¶n ®îc s¶n xuÊt ra vµ cã nhu cÇu b¸n víi mét møc gi¸ nhÊt ®Þnh. + Do ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nªn tæng s¶n lîng NSHH khã cã thÓ thay ®æi trong ng¾n h¹n bëi v× nã phô thuéc vµo qui m« diÖn tÝch canh t¸c vµ sè lîng c©y con khã cã thÓ thay ®æi trong thêi gian ng¾n v× chÞu sù phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn m«i trêng, chu kú sinh trëng vµ c¶ yÕu tè vÒ kü thuËt s¶n xuÊt. ChÝnh v× vËy, cung NSHH thêng cã t×nh thêi vô vµ nhiÒu mÆt hµng cßn ph©n theo vïng rÊt râ rÖt. * CÇu trong thÞ trêng n«ng s¶n hµng ho¸: CÇu NSHH lµ lîng nhu cÇu tiªu thô hµng hãa n«ng s¶n trªn thÞ trêng, øng víi mçi møc gi¸ nhÊt ®Þnh, t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. Nãi ®Õn nhu cÇu thÞ trêng, trong mèi quan hÖ víi cung chóng ta chØ xÐt tíi nhu cÇu vÒ NSHH cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. XÐt trong toµn bé nÒn kinh tÕ, nÕu c¨n cø theo ®èi tîng tiªu dïng th× cÇu vÒ n«ng s¶n cã thÓ ®îc ph©n ra lµm 3 khu vùc chÝnh: 9 - Phôc vô nhu cÇu tiªu dïng cuèi cïng: Nhu cÇu tiªu dïng cuèi cïng lµ nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng trong níc ®èi víi n«ng s¶n hµng hãa cha qua chÕ biÕn hoÆc díi d¹ng s¬ chÕ. Lîng nhu cÇu nµy lµ rÊt lín, ®a d¹ng, phong phó. Nhng ®Ó ®¸p øng ®îc nhu cÇu nµy ®ßi hái n«ng s¶n hµng hãa ph¶i cã ®îc chÊt lîng còng nh nh÷ng ®Æc tÝnh tù nhiªn phï hîp, tuy nhiªn do n«ng s¶n cã tÝnh thêi vô nªn nhu cÇu tiªu dïng trong níc thêng kh«ng thÓ tiªu thô hÕt toµn bé lîng n«ng s¶n s¶n xuÊt ra. - §¸p øng cho xuÊt khÈu: Khèi lîng NSHH xuÊt khÈu phô thuéc vµo nhu cÇu tiªu dïng n«ng s¶n hµng hãa trªn thÞ trêng xuÊt khÈu. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ s¶n lîng cung cÊp n«ng s¶n hµng hãa cïng lo¹i cña c¸c níc xuÊt khÈu lµ yÕu tè t¸c ®éng lín ®Õn cÇu n«ng s¶n hµng hãa th«ng qua xuÊt khÈu. - §¸p øng nhu cÇu lµm nguyªn liÖu ®Çu vµo cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn: Khu vùc c«ng nghiÖp chÕ biÕn lµ kªnh tiªu thô NSHH rÊt lín. N«ng s¶n hµng hãa qua chÕ biÕn sÏ ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu tiªu dïng cuèi cïng cã ®ßi hái cao h¬n vÒ chÊt lîng, ®a d¹ng h¬n vÒ khÈu vÞ mµ nh÷ng n«ng s¶n hµng hãa cha qua chÕ biÕn kh«ng ®¸p øng ®îc. Lîng n«ng s¶n tiªu thô qua c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¹o ra ®îc nhiÒu s¶n phÈm h¬n, cã kh¶ n¨ng cÊt gi÷ b¶o qu¶n l©u h¬n tõ ®ã gãp phÇn lµm t¨ng kh¶ n¨ng tiªu thô n«ng s¶n hµng hãa c¶ trªn thÞ trêng trong níc vµ thÞ trêng xuÊt khÈu. + §Æc ®iÓm cña cÇu trong thÞ trêng n«ng s¶n: Bªn c¹nh nh÷ng ®Æc ®iÓm chung nh cÇu cña mäi hµng hãa lµ chÞu sù t¸c ®éng bëi c¸c yÕu tè nh thu nhËp cña ngêi tiªu dïng, gi¸ c¶, phong tôc tËp qu¸n, thãi quen tiªu ding, cÇu NSHH cßn cã nhng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nh sau: - ChÞu ¶nh hëng rÊt lín bëi thãi quen tiªu dïng: ViÖc tiªu dïng NSHH phô thuéc rÊt lín vµo khÈu vÞ cña ngêi tiªu dïng chÝnh v× vËy so víi c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp, cÇu NSHH phô thuéc rÊt lín vµo thãi quen tiªu dïng. - ChÊt lîng vµ ®iÒu kiÖn vÖ sinh dÞch tÔ cã t¸c ®éng rÊt lín tíi nhu cÇu tiªu thô n«ng s¶n hµng hãa. ViÖc tiªu dïng NSHH cã t¸c ®éng trùc tiÖp tíi dinh dìng vµ søc kháe ngêi tiªu dïng, bëi vËy yªu cÇu vÒ chÊt lîng vµ vÖ sinh dÞch tÔ ®èi víi NSHH ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu. 10 - Cã kh¶ n¨ng thay thÕ cao: HÇu hÕt nhu cÇu tiªu dïng c¸c NSHH ®Òu cã thÓ ®îc thay thÕ b»ng c¸c hµng hãa kh¸c nhau, cã nghÜa lµ cã thÓ cã nhiÒu lo¹i NSHH cïng tháa m·n mét nhu cÇu tiªu dïng. 1.1.3.2 C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn thÞ trêng n«ng s¶n hµng hãa. ThÞ trêng NSHH ®îc h×nh thµnh tõ quan hÖ cung cÇu hµng ho¸ trªn thÞ trêng. Do vËy khi c¸c yÕu tè t¸c ®éng tíi cung, cÇu hµng ho¸ còng chÝnh lµ t¸c ®éng ®Õn thÞ trêng hµng ho¸, chóng ®îc biÓu hiÖn díi c¸c gi¸c ®é sau. * C¸c yÕu t¸c ®éng ®Õn cung n«ng s¶n hµng hãa - Gi¸ nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo: Gi¸ c¶ nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo nh gièng c©y trång, ph©n bãn, thuèc trõ s©u, thøc ¨n ch¨n nu«i h×nh thµnh nªn gi¸ thµnh cña hµng ho¸ vµ t¸c ®éng lµm t¨ng hay gi¶m cung hµng ho¸. - Tr×nh ®é cña ngêi lao ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp: Trªn cïng mét diÖn tÝch ®Êt canh t¸c hay diÖn tÝch ®Êt nu«i trång nÕu tr×nh ®é cña ngêi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cao, biÕt sö dông khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt th× sÏ lµm t¨ng cung n«ng s¶n hµng hãa vµ ngîc l¹i - Tr×nh ®é khoa häc kü thuËt, c¸c nghiªn cøu vÒ gièng c©y trång vËt nu«i: §Ó n©ng cao s¶n lîng còng nh chÊt lîng hµng n«ng s¶n cÇn thiÕt ph¶i ¸p dông khoa häc kü thuËt trong s¶n xuÊt, tËn dông tèi ®a sù hç trî cña m¸y mãc thiÕt bÞ thay thÕ søc lao ®éng thñ c«ng, cã nh vËy míi cã thÓ tiÕn hµnh s¶n xuÊt hµng lo¹t vµ mang l¹i hiÖu qu¶ cao trong lao ®éng ®ång thêi cã thÓ gi¶m thiÓu tèi ®a thiÖt h¹i do thiªn tai mang l¹i còng nh thiÖt h¹i sau khi thu ho¹ch - Quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt còng nh c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh do nhµ níc ¸p dông: Th«ng thêng khi muèn ph¸t triÓn mét lo¹i n«ng s¶n hµng hãa nµo ®ã, nhµ níc thêng dµnh sù u tiªn ®Æc biÖt ®Ó trî gióp ph¸t triÓn s¶n xuÊt, do ®ã cã thÓ t¸c ®éng ®Õn cung n«ng s¶n hµng hãa sau mét thêi gian ¸p dông chÝnh s¸ch. * C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn cÇu n«ng s¶n hµng hãa - Gi¸ b¸n c¸c lo¹i NSHH vµ gi¸ b¸n cña c¸c lo¹i hµng hãa thay thÕ: Khi gi¸ b¸n cña n«ng s¶n hµng hãa gi¶m vµ gi¸ c¶ cña hµng hãa thay thÕ t¨ng lªn th× sÏ lµm t¨ng cÇu vÒ lo¹i n«ng s¶n hµng hãa ®ã vµ ngîc l¹i 11 - Thu nhËp cña ngêi tiªu dïng: Thu nhËp cña ngêi tiªu dïng ¶nh hëng trùc tiÕp tíi kh¶ n¨ng thanh to¸n cho nhu cÇu cña hä. Khi thu nhËp cña ngêi tiªu dïng t¨ng lªn th× cÇu ®èi víi c¸c lo¹i n«ng s¶n cã chÊt lîng cao sÏ t¨ng lªn vµ ngîc l¹i. - T©m lý vµ së thÝch ngêi tiªu dïng trong níc: §èi víi thÞ trêng trong níc thãi quen còng nh xu híng tiªu dïng theo t©m lý bÇy ®µn nhiÒu khi còng ¶nh hëng ®Õn nhu cÇu tiªu dïng mét lo¹i n«ng s¶n hµng hãa. VÝ dô: Khi mét lo¹i n«ng s¶n hµng hãa ®îc ngêi ta truyÒn nhau sö dông cã thÓ g©y h¹i cho søc kháe mÆc dï cha cã th«ng tin chÝnh thøc nµo tõ c¸c c¬ quan chøc n¨ng còng cã thÓ g©y t¸c ®éng kh«ng tèt ®Õn cÇu n«ng s¶n hµng lµm gi¶m cÇu cña lo¹i hµng hãa ®ã. - C¸c yÕu tè lµm t¨ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu: CÇu vÒ n«ng s¶n hµng hãa t¨ng lªn nÕu kh¶ n¨ng xuÊt khÈu t¨ng lªn. C¸c chÝnh s¸ch thêng ®îc ¸p dông lµm t¨ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu nh chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch ®Çu t. - CÇu tiªu thô cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn hµng n«ng s¶n: Sù ph¸t triÓn cña c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn hµng n«ng s¶n cµng nhiÒu sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi lµm t¨ng nhu cÇu NSHH, nguyªn liÖu ®Çu vµo cho ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Bªn c¹nh ®ã, th«ng qua c«ng nghÖ chÕ biÕn, hµng ho¸ n«ng s¶n sÏ ®îc n©ng cao vÒ chÊt lîng, ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i vµ kÐo dµi thêi gian sö dông v× vËy sÏ t¸c ®éng rÊt lín ®Õn t¨ng nhu cÇu chung cña NSHH. * C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn m«i trêng -Tr×nh ®é ph¸t triÓn hÖ thèng dÞch vô th¬ng m¹i: Bao gåm hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp kinh doanh th¬ng m¹i, hÖ thèng chî trung t©m giao dÞch, hÖ thèng cÊt tr÷, kho b·i. §Ó hµng hãa n«ng s¶n tíi tay ngêi tiªu dïng cÇn thiÕt ph¶i qua trung gian trao ®æi ph©n phèi. V× vËy, cÇn thiÕt ph¶i cã hÖ thèng th¬ng m¹i gióp cho cung vµ cÇu n«ng s¶n “gÆp nhau”, th«ng qua ®ã nã còng lµ n¬i ph¸t ra tÝn hiÖu thÞ trêng ®Ó khèi lîng n«ng s¶n hµng hãa giao dÞch s¸t víi khèi lîng c©n b»ng cña thÞ trêng. - C¬ së h¹ tÇng bao gåm hÖ thèng ®êng giao th«ng, hÖ thèng thñy lîi ®ª ®iÒu còng gãp phÇn kh«ng nhá vµo sù c©n b»ng cung cÇu hµng hãa ë tõng thêi ®iÓm vµ tõng vïng. §Ó hµng hãa tõ n¬i s¶n xuÊt ®Õn tay ngêi tiªu dïng cÇn ph¶i vËn chuyÓn v× vËy nÕu hÖ thèng giao th«ng thuËn lîi th× n«ng s¶n hµng 12 hãa sÏ lu th«ng thuËn tiÖn lµm t¨ng kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña hµng hãa mÆt kh¸c nã còng gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn cung cÊp c¸c yÕu tè ®Çu vµo cho s¶n xuÊt vµ gãp phÇn t¨ng cung cho n«ng s¶n hµng hãa. - Tr×nh ®é tiÕp thÞ vµ qu¶ng c¸o, x©y dùng th¬ng hiÖu cã t¸c ®éng tíi t©m lý ngêi tiªu dïng, th«ng qua ®ã lµm t¸c ®éng tíi nhu cÇu tiªu thô lo¹i hµng hãa ®ã - ChÕ ®é chÝnh s¸ch cña nhµ níc: §Ó khuyÕn khÝch hay h¹n chÕ tiªu thô mét lo¹i hµng hãa nµo ®ã nhµ níc thêng sö dông c¸c c«ng cô cña m×nh ®Ó t¸c ®éng lµm gi¶m nhu cÇu tiªu dïng lo¹i hµng hãa ®ã VÝ dô: §Ó h¹n chÕ tiªu dïng thuèc l¸ nhµ níc ®· ¸p thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt víi lo¹i hµng hãa nµy ®ång thêi khuyÕn c¸o nh÷ng nguy hiÓm cã thÓ m¾c ph¶i nÕu sö dông nã ®Ó h¹n chÕ khèi lîng tiªu thô. - Bªn c¹nh ®ã, t×nh h×nh kinh tÕ chÝnh trÞ trªn thÕ giíi còng ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn thÞ trêng cung cÇu hµng hãa bao gåm tû gi¸ hèi ®o¸i, gi¸ c¶ x¨ng dÇu hay sù xung ®ét vÒ chÝnh trÞ. 1.1.4 §Æc ®iÓm thÞ trêng n«ng s¶n hµng hãa ë ViÖt Nam 1.1.4.1 §Æc ®iÓm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam. Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ thÊy mét vµi ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau: - NÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam hiÖn nay ®îc ®¸nh gi¸ lµ nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nhá, cßn manh món. DiÖn tÝch ®Êt canh t¸c b×nh qu©n trªn ®Çu ngêi thÊp, s¶n xuÊt theo m« h×nh hé gia ®×nh lµ chñ yÕu. MÆc dï nh÷ng n¨m gÇn ®©y mét sè ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi ®ang ph¸t triÓn kh¸ m¹nh nh kinh tÕ trang tr¹i, kinh tÕ hîp t¸c x· kiÓu míi…nh ng ®Õn nay hÇu hÕt c¸c chñ thÓ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam vÉn lµ c¸c hé n«ng d©n, víi quy m« s¶n xuÊt nhá. Theo thèng kª sè hé n«ng d©n c¶ níc t¹i thêi ®iÓm 01/7/2006 lµ 13.77 triÖu hé, víi kho¶ng 9.4 triÖu ha ®Êt n«ng nghiÖp chia nhá thµnh 75 triÖu thöa. ChØ tÝnh riªng ë ®ång b»ng S«ng Hång hiÖn nay cã kho¶ng 857 ngh×n ha canh t¸c thuéc sù qu¶n lý cña 2.8 triÖu hé n«ng d©n, b×nh qu©n mçi hé chØ cã 0.31ha. 13 - C«ng nghÖ s¶n xuÊt l¹c hËu: S¶n xuÊt chñ yÕu dùa vµo søc lao ®éng ch©n tay, viÖc ¸p dông m¸y mãc vµo s¶n xuÊt cßn h¹n chÕ. Do s¶n xuÊt nhá, quy m« s¶n xuÊt manh món ®· c¶n trë viÖc ¸p dông c¬ giíi ho¸ vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. - ChÞu nhiÓu rñi ro vÒ thiªn tai, dÞch bÖnh: Níc ta lµ níc nhiÖt ®íi, khÝ hËu Èm lµ n¬i cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn ngµnh n«ng nghiÖp nhng mÆt kh¸c chÝnh kiÓu thêi tiÕt nµy còng lµ nguyªn nh©n g©y ra c¸c yÕu tè bÊt lîi nh t×nh h×nh s©u bä ph¸t triÓn phøc t¹p, lò lôt, h¹n h¸n, ma b·o diÔn ra triÒn miªn g©y ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn t×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam. Do nh÷ng rñi ro tõ dÞch bÖnh, thiªn tai g©y thua lç s¶n xuÊt sÏ khiÕn n«ng d©n kh«ng m¹o hiÓm ®Çu t vµo nh÷ng m« h×nh, c«ng nghÖ s¶n xuÊt hiÖn ®¹i mµ trung thµnh víi nh÷ng c©y trång, vËt nu«i truyÒn thèng vèn cã gi¸ trÞ lîi nhuËn thÊp. 1.1.4.2 §Æc ®iÓm thÞ trêng n«ng s¶n hµng ho¸ ë ViÖt Nam XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh trªn nªn thÞ trêng NSHH cña ViÖt Nam cã nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n sau: - Cung NSHH kh«ng æn ®Þnh: §Æc ®iÓm nµy ®îc xuÊt ph¸t tõ mét sè nguyªn nh©n c¬ b¶n nh. Do s¶n xuÊt manh món, th«ng tin vÒ thÞ trêng kh«ng ®Çy ®ñ, dù b¸o cha s¸t víi thùc tÕ nªn n«ng d©n ®· s¶n xuÊt theo phong trµo. Ngêi n«ng d©n gÆp khã kh¨n trong viÖc tù tæ chøc liªn kÕt víi nhau ®Ó cïng s¶n xuÊt theo hîp ®ång vµ t¹o ®îc søc Ðp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thu mua s¶n phÈm. Do n«ng s¶n cã t×nh thêi vô cao, kü thuËt chÕ biÕn th« s¬ l¹c hËu nªn NSHH thêng ®îc b¶o qu¶n kh«ng l©u. Do ®ã vµo mïa vô cña c¸c lo¹i c©y con thêng xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng cung vît xa so víi cÇu, nhng lóc tr¸i vô th× l¹i kh«ng cã s¶n phÈm ®Ó tiªu thô. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp chÞu nhiÒu thiªn tai, dÞch bÖnh g©y t×nh tr¹ng mÊt mïa, thiÖt h¹i nÆng nÒ víi nh÷ng vïng cã thiªn tai ®i qua lµm cung NSHH bÊp bªnh. 14 - ChÊt lîng s¶n phÈm thêng thÊp: Do kü thuËt canh t¸c l¹c hËu, thu ho¹ch, s¬ chÕ, b¶o qu¶n hÕt søc th« s¬ nªn chÊt lîng n«ng s¶n khi ®Õn thay ngêi tiªu dïng lu«n bÞ ®¸nh gi¸ lµ thÊp. Lóa g¹o lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh, dï n¨ng suÊt g¹o ViÖt Nam cao h¬n h¼n Th¸i Lan, chÊt lîng còng kh«ng thua kÐm, song víi viÖc s¬ chÕ, b¶o qu¶n hÕt søc th« s¬ khiÕn gi¸ g¹o viÖt Nam khi xuÊt khÈu lu«n thÊp h¬n gi¸ g¹o Th¸i Lan. - MÉu m· vµ chñng lo¹i s¶n phÈm cha ®a d¹ng tiªu thô chñ yÕu díi d¹ng nguyªn liÖu th«. HiÖn nay s¶n phÈm n«ng s¶n ViÖt Nam ®îc tiªu thô trùc tiÕp ngay sau khi thu ho¹ch, nªn cha cã nhiÒu lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ trªn thÞ trêng. Tuy chñng lo¹i hµng hãa xuÊt khÈu cña ta ®· ®a d¹ng h¬n nhng nh×n chung th× c¸c mÆt hµng vÉn cßn kh¸ ®¬n ®iÖu, cha cã sù thay ®æi ®ét biÕn vÒ chñng lo¹i, vÒ chÊt lîng, xuÊt khÈu chñ yÕu vÉn dùa vµo mét vµi mÆt hµng chñ lùc, truyÒn thèng nh g¹o, cµ phª, cao su, h¶i s¶n, mµ phÇn lín chóng ®Òu tiÒm Èn nguy c¬ t¨ng trëng chËm dÇn do gÆp ph¶i nh÷ng h¹n chÕ mang tÝnh c¬ cÊu nh diÖn tÝch cã h¹n, n¨ng suÊt cã h¹n, kh¶ n¨ng khai th¸c cã h¹n vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh ngµy cµng gi¶m dÇn. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu n«ng s¶n hµng hãa ngµy mét t¨ng, tuy nhiªn chñ yÕu lµ nguyªn liÖu th«, søc c¹nh tranh cßn yÕu vµ chÞu nhiÒu sù ¸p gi¸ do luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ mµ c¸c níc ¸p dông víi ViÖt Nam.V× quy m« s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp cßn ®¬n lÎ, thiÕu ®ång bé. Khã kh¨n lín nhÊt cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, chÕ biÕn thùc phÈm rau qu¶ xuÊt khÈu lµ nguån nguyªn liÖu thiÕu æn ®Þnh. Gi¸ nguyªn liÖu lªn xuèng bÊp bªnh. Ngêi n«ng d©n vÉn cha cã thãi quen s¶n xuÊt theo kiÓu c«ng nghiÖp, ch¨m sãc rau qu¶ kh«ng ®óng theo quy chuÈn kü thuËt, phun thuèc hãa häc trµn lan nªn chÊt lîng rau qu¶ kh«ng ®¸p øng yªu cÇu. - Chñ yÕu lµ tiªu dïng trong níc: Theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t cña ngµnh n«ng nghiÖp cho thÊy r»ng, mét sè ngµnh hµng n«ng s¶n cã tû lÖ tiªu dïng trong níc cao nh: S¶n phÈm ch¨n nu«i (thÞt, trøng, s÷a), ®êng ¨n, ng«, ®Ëu (chiÕm trung b×nh tõ 95% ®Õn 100% s¶n lîng), rau qu¶ (chiÕm kho¶ng 90% s¶n lîng), g¹o (chiÕm 75% - 80% s¶n lîng). MÆt kh¸c, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu trong níc, mçi n¨m ViÖt Nam ph¶i chi h¬n nhiÒu tû ®ång cho viÖc nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm n«ng s¶n tõ c¸c níc kh¸c. 15 - Gi÷a c¸c kh©u s¶n xuÊt- ph©n phèi- lu th«ng cha cã sù liªn kÕt chÆt chÏ. HiÖn nay hÇu hÕt n«ng d©n s¶n xuÊt ph¶i tù t×m c¸ch ph©n phèi s¶n phÈm cña m×nh, cha h×nh thµnh quan hÖ rµng buéc gi÷a kh©u s¶n xuÊt, ph©n phèi, lu th«ng. Do ®ã t×nh tr¹ng s¶n xuÊt trµn lan, g©y t×nh tr¹ng thõa thiÕu côc bé diÔn ra liªn miªn vµ hÖ qu¶ tÊt yÕu lµ ngêi n«ng d©n chÞu nhiÒu thiÖt thßi do bÞ Ðp cÊp, Ðp gi¸ nÕu cung lín h¬n cÇu Tãm l¹i, nÒn n«ng nghiÖp ViÖt Nam ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn vµ hßa nhËp vµo xu thÕ chung cña n«ng nghiÖp c¸c níc trong khu vùc vµ toµn cÇu, tuy nhiªn tiÕn tr×nh nµy vÒ møc ®é vµ hiÖu qu¶ kh«ng chØ phô thuéc vµo b¶n th©n sù cè g¾ng cña phÝa ViÖt Nam, mµ cßn phô thuéc vµo xu thÕ chung cña thÞ trêng hµng hãa n«ng s¶n thÕ giíi. Trong ®Þnh híng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cña m×nh vÊn ®Ò quan träng ®îc ®Æt ra lµ kh¶ n¨ng thùc sù vÒ møc ®é ®¸p øng cña s¶n xuÊt - xuÊt khÈu ®èi víi nhu cÇu thÕ giíi ®Õn ®©u, kh«ng chØ vÒ sè lîng mµ cßn yªu cÇu cao vÒ chÊt lîng s¶n phÈm, ®Ñp vÒ h×nh thøc, phong phó vµ ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i vµ gi¸ c¶ hîp lý nh»m t¨ng søc hÊp dÉn ®èi víi ngêi tiªu dïng. Do vËy, n©ng cao kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, ph¸t huy c¸c lîi thÕ c¹nh tranh cña n«ng s¶n hµng hãa ViÖt Nam trªn thÞ trêng lµ vÊn ®Ò cèt lâi trong chiÕn lîc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp híng ra xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, tríc hÕt cã thÓ tËp trung vµo c¸c mÆt hµng n«ng s¶n chñ yÕu cã nhiÒu lîi thÕ nhÊt. 1.2 VAI TRß CñA CHÝNH S¸CH TµI CHÝNH T¸C §éNG §ÕN KH¶ N¡NG TI£U THô N¤NG S¶N HµNG HO¸ §Ó qu¶n lý vµ ph¸t triÓn kinh tÕ theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, nhµ níc b»ng c¸c c«ng cô cña m×nh ®· t¸c ®éng ®Õn tõng ngµnh kinh tÕ theo nh÷ng ph¬ng thøc t¸c ®éng riªng biÖt. N«ng nghiÖp lµ ngµnh kinh tÕ quan träng víi h¬n 80% d©n sè theo nghÒ n«ng v× vËy ®Ó ph¸t triÓn ngµnh kinh tÕ quan träng nµy nhµ níc ®· sö dông nhiÒu chÝnh s¸ch ®Ó t¸c ®éng. Trong ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn v¨n xin tr×nh bµy vai trß cña c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®èi víi viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô NSHH, gãp phÇn cho sù t¨ng trëng kinh tÕ t¹i ViÖt Nam. 1.2.1 ChÝnh s¸ch ®Çu t BÊt kú mét ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nµo còng cÇn ph¶i cã sù ®Çu t ban ®Çu ®Ó thiÕt lËp c¬ së h¹ tÇng, yÕu tè c¬ b¶n ®Çu tiªn quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña mét ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Ngµnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp còng
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan