Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
VŨ ĐỨC HIẾU
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
TP.Hồ Chí Minh – Năm 2010
1
Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
VŨ ĐỨC HIẾU
GIẢI PHÁP PHÁT HÀNH
TRÁI PHIẾU QUỐC TẾ CỦA VIỆT
NAM
Chuyên ngành: Kinh tế -Tài Chính – Ngân hàng
Mã số: 60.31.12
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS TS.NGUYỄN NGỌC ĐỊNH
TP.Hồ Chí Minh – Năm 2010
2
Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn “GIẢI PHÁP PHÁT HÀNH TRÁI PHIẾU
QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM” là công trình nghiên cứu của bản thân, được đúc kết từ
quá trình học tập và nghiên cứu thực tiễn trong thời gian qua, dưới sự hướng dẫn của
PGS TS.Nguyễn Ngọc Định .
Tác giả luận văn
Vũ Đức Hiếu
3
Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
LỜI CẢM ƠN
Chân thành cảm ơn Ban giám hiệu Trường Đại học Kinh Tế TP.HCM đã tạo điều kiện
thuận lợi cho tôi học tập và nghiên cứu.
Chân thành cảm ơn các Thầy, Cô Khoa Sau đại học đã tham gia giảng dạy chương
trình Cao học trong thời gian qua.
Chân thành cảm ơn PGS TS.Nguyễn Ngọc Định đã tận tình hướng dẫn, những ý kiến
đóng góp quý báu của Thầy đã giúp tôi hoàn thành luận văn này.
Xin trân trọng cảm ơn.
Tác giả luận văn
Vũ Đức Hiếu
4
Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
LỜI MỞ ĐẦU
Trong giai đoạn hiện nay,nhu cầu về vốn để phát triển kinh tế sau cuộc
khủng hoảng tài chính vừa qua là hết sức cần thiết .Chúng ta phải huy động và khai
thác mọi nguồn vốn đầu tư để phục vụ cho mục tiêu trên .Tuy nhiên,nguồn vốn đầu
tư trong nước không thể đáp ứng đủ nhu cầu và đang có dấu hiệu chững lại thì việc
phải huy động nguồn vốn từ nước ngoài để đáp ứng nhu cầu phát triển đất nước là
hết sức cần thiết .Hiện nay ,việc huy động vốn từ nước ngoài như vay nợ hỗ trợ phát
triển chính thức ODA ,nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI ,các hình thức
vay thương mại xuất khẩu….Do vậy ,việc nghiên cứu phát hành trái phiếu ra thị
trường quốc tế tạo một kênh huy động vốn mới rất có ý nghĩa chiến lược đối với
phát triển kinh tế và từng bước tham gia vào thị trường vốn quốc tế. Từ đó ,tác giả
mạnh dạn nghiên cứu đề tài : “GIẢI PHÁP PHÁT HÀNH TRÁI PHIẾU QUỐC
TẾ CỦA VIỆT NAM”
2.MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Trên cơ sở khảo sát thị trường trái phiếu Việt Nam nói chung và việc phát
hành trái phiếu ra thị trường quốc tế trong thời gian qua. Tác giả đề xuất một số giải
pháp nhằm thúc đẩy việc phát hành trái phiếu ra thị trường quốc tế.
3.ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là thực trạng phát hành trái phiếu ra thị trường
quốc tế và thực trạng thị trường trái phiếu một số nước trong thời gian qua .
Phạm vi nghiên cứu :
5
Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
+ Phạm vi không gian : hoạt động của thị trường trái phiếu Việt Nam nói
chung và thị trường trái phiếu quốc tế nói riêng.
+ Phạm vi thời gian : khảo sát thực trạng phát hành trái phiếu Việt Nam ra thị
trường quốc tế từ năm 2005 đến năm 2010.
4.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU :
Phương pháp nghiên cứu chủ yếu là phương pháp định tính, thống kê, so sánh
để đánh giá thực trạng phát hành trái phiếu Việt Nam ra thị trường quốc tế.
Ngoài ra luận văn còn được nghiên cứu dựa trên sự hướng dẫn và trao đổi ý
kiến với giáo viên hướng dẫn .
5.KẾT CẤU ĐỀ TÀI
Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài được chia thành 3 chương :
Chương I : Chương này nêu lên tổng quan về trái phiếu quốc tế, một số đặc điểm
cơ bản khác biệt của trái phiếu quốc tế, những tác động tích cực cũng như tiêu cực
mà trái phiếu quốc tế mang lại đối với nhà phát hành, nhà đầu tư. Ngoài ra chương
này có nghiên cứu một số đặc điểm của thị trường trái phiếu Hàn Quốc, thị trường
trái phiếu Trung Quốc và thị trường trái phiếu Mỹ .
Chương II : Chương này khái quát một số thực trạng thị trường trái phiếu việt nam
nói chung và thực trạng phát hành trái phiếu quốc tế của việt nam nói riêng.
Chương này đưa ra một số thành tựu đã đạt được cũng như một số hạn chế mà
những đợt phát hành trái phiếu quốc tế mang lại .
Chương III : Từ những thực trạng nêu từ chương II thì chương III đưa ra những
giải pháp để có thể phát hành trái phiếu quốc tế thành công hơn trong tương lai.
6
Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
ADB
Ngân hàng Phát triển Châu Á
BTC
Bộ Tài chính
CTCK
Công ty chứng khoán
DNNN
Doanh nghiệp Nhà nước
ĐMTN
Định mức tín nhiệm
KBNN
Kho bạc Nhà nước
NĐT
Nhà đầu tư
NHPT
Ngân hàng Phát triển
NHTM
Ngân hàng thương mại
NHTƯ
Ngân hàng Trung ương
NSNN
Ngân sách Nhà nước
OTC
Thị trường chứng khoán phi tập trung
SGDCK TP.HCM
Sở giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh
TPCP
Trái phiếu chính phủ
TPCQĐP
Trái phiếu chính quyền địa phương
TPDN
Trái phiếu doanh nghiệp
TTCK
Thị trường chứng khoán
TTGDCK HN
Trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội
TTTC
Thị trường tài chính
TTTPQT
Thị trường trái phiếu quốc tế
UBCKNN
Ủy ban chứng khoán Nhà nước
WTO
Tổ chức Thương mại Thế giới
ODA
Vay hỗ trợ phát triễn chính thức
FDI
Nguồn vốn Đầu tư trực tiếp nước ngoài
KRW
Đồng tiền Won của Hàn Quốc
7
Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
PHẦN MỞ ĐẦU
CHƯƠNG 1 : TỔNG QUAN VỀ TRÁI PHIẾU QUỐC TẾ ..................... 1
1.1Khái niệm trái phiếu quốc tế...................................................................... 1
- Vai trò của thị trường trái phiếu quốc tế ................................................. 2
- Các chủ thể phát hành trái phiếu quốc tế ................................................. 2
- Các chủ thể đầu tư trái phiếu quốc tế....................................................... 2
1.2Các tiêu chí phân loại trái phiếu quốc tế .................................................... 3
1.2.1Phân loại theo loại hình nhà đầu tư ........................................................ 3
1.2.2Phân loại theo phạm vi phát hành .......................................................... 3
1.2.3 Phân loại theo loại tiền phát hành ......................................................... 4
1.2.4 Căn cứ tính chất lãi suất của trái phiếu quốc tế ...................................... 5
1.2.5 Căn cứ chủ thể phát hành trái phiếu quốc tế........................................... 5
1.3 Đặc điểm của trái phiếu quốc tế................................................................ 6
1.4 Các rủi ro của trái phiếu quốc tế ............................................................... 7
1.4.1 Rủi ro đánh giá tín nhiệm quốc gia ........................................................ 7
1.4.2 Rủi ro tỷ giá........................................................................................... 8
1.4.3 Rủi ro thanh toán ................................................................................... 8
11
Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
1.4.4Rủi ro bất ổn trên thị trường thế giới ...................................................... 8
1.4.5 Rủi ro lãi suất ........................................................................................ 9
1.4.6 Rủi ro thanh khoản ................................................................................ 9
1.4.7 Rủi ro lạm phát .................................................................................... 10
1.5Tác động của việc phát hành trái phiếu quốc tế........................................ 10
1.5.1Những Tác động tích cực khi phát hành trái phiếu quốc tế.................... 10
1.5.1.1Cầu nối thị trường vốn trong nước với thị trường tài chính quốc tế.... 10
1.5.1.2Tạo sự cạnh tranh giữa thị trường vốn trong nước và thị trường vốn nước
ngoài ............................................................................................................ 11
1.5.1.3Xác định vị thế quốc gia trên thị trường vốn quốc tế.......................... 11
1.5.1.4Công cụ thực hiện chính sách quản lý nợ quốc gia............................. 12
1.5.1.5Đóng góp đáng kể cho sự phát triển đất nước .................................... 12
1.5.2 Những tác động tiêu cực khi phát hành trái phiếu quốc tế................... 13
1.5.2.1Tạo sự căng thẳng cung cầu ngoại tệ.................................................. 13
1.5.2.2Ảnh hưởng an ninh tài chính quốc gia................................................ 13
1.5.2.3 Chịu tác động của lãi suất trên thị trường quốc tế ............................. 13
1.5.2.4 Phải chịu mức lãi suất trái phiếu cao ............................................... 14
1.5.2.5 Phải tuân thủ nguyên tắc và luật pháp quốc tế................................... 14
1.6Các yếu tố ảnh hưởng đến việc phát hành thành công trái phiếu quốc tế.. 14
1.6.1Lãi suất của trái phiếu quốc tế ............................................................ .15
1.6.2Hệ số tín nhiệm quốc gia .................................................................... .15
1.6.3Hệ thống pháp lý hoàn chỉnh ................................................................ 16
1.6.4Tính thanh khoản trên thị trường thứ cấp .............................................. 16
1.6.5Công khai minh bạch thông tin ............................................................. 17
1.6.6Sử dụng hiệu quả nguồn vốn vay.......................................................... 17
1.6.7Lựa chọn thời điểm phát hành thích hợp............................................... 18
12
Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
1.7Nghiên cứu thị trường trái phiếu một số nước và bài học kinh nghiệm cho Việt
Nam ............................................................................................................. 18
1.7.1Thị trường trái phiếu Hàn Quốc............................................................ 18
1.7.1.1 Quá trình phát triển thị trường trái phiếu Hàn Quốc trước năm 1997 19
1.7.1.2 Quá trình cải cách thị trường trái phiếu Hàn Quốc sau khủng hoảng 1997
..................................................................................................................... 20
1.7.2Thị trường trái phiếu Trung Quốc......................................................... 24
1.7.3Thị trường trái phiếu Mỹ ...................................................................... 27
Kết Luận Chương 1 ...................................................................................... 33
CHƯƠNG 2 : THỰC TRẠNG PHÁT HÀNH TRÁI PHIẾU QUỐC TẾ CỦA
VIỆT NAM ................................................................................................ 34
2.1 Tổng quan thị trường trái phiếu Việt Nam .............................................. 34
2.1.1 Cơ sở pháp lý cho thị trường trái phiếu Việt Nam................................ 34
2.1.2 Thực trạng phát hành trái phiếu và thị trường trái phiếu Việt Nam ...... 35
2.2 Thực trạng phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam .......................... 48
2.2.1 Những thành tựu trong đợt phát hành trái phiếu quốc tế ..................... 51
2.2.1.1 Tiếp cận thành công thị trường vốn quốc tế ...................................... 51
2.2.1.2 Bổ sung nguồn cung ngoại tệ trong nước .......................................... 53
2.2.1.3 Tạo niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài............................................ 53
2.2.1.4 Đạt được mục tiêu chính phủ đề ra ................................................... 54
2.2.2 Những hạn chế khi phát hành trái phiếu quốc tế ................................. 55
2.2.2.1 Chấp nhận lãi suất trái phiếu cao ...................................................... 55
2.2.2.2 Hiệu quả sử dụng nguồn vốn từ trái phiếu quốc tế chưa cao ............. 56
2.2.2.3 Khả năng thanh toán trái phiếu đến hạn chưa rõ ràng........................ 56
2.2.2.4 Các loại trái phiếu quốc tế còn quá đơn điệu .................................... 57
2.2.2.5 Hệ thống pháp lý chưa phù hợp với thông lệ quốc tế ....................... 58
13
Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
2.2.2.6 Hệ số tín nhiệm quốc gia còn thấp .................................................... 59
Kết luận chương 2 ...................................................................................... 60
CHƯƠNG 3 : GIẢI PHÁP PHÁT HÀNH TRÁI PHIẾU QUỐC TẾ CỦA
VIỆT NAM ................................................................................................. 62
3.1 Quan điểm phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam ........................... 62
3.2 Giải pháp phát hành trái phiếu ra thị trường quốc tế ............................... 63
3.2.1 Giải pháp về phía chính phủ ............................................................... 63
3.2.1.1 Nâng cao năng lực trình độ của đội ngũ cán bộ có liên quan............ 63
3.2.1.2 Tăng cường sự minh bạch thông tin .................................................. 65
3.2.1.3 Hoàn thiện hệ thống pháp lý phù hợp với thông lệ quốc tế................ 67
3.2.1.4 Cải thiện hệ số tín nhiệm quốc gia .................................................... 68
3.2.2 Giải pháp về hàng hóa cho trái phiếu quốc tế....................................... 71
3.2.2.1 Đa dạng các loại trái phiếu quốc tế phát hành ................................... 71
3.2.2.2 Phát hành theo lô lớn khi phát hành trái phiếu quốc tế ...................... 73
3.2.3 Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế................................................. 74
3.2.3.1 Lựa chọn đối tác bảo lãnh phát hành trái phiếu quốc tế..................... 74
3.2.3.2 Xác định lãi suất cho trái phiếu quốc tế khi phát hành ...................... 76
3.2.3.3 Hoàn thiện kỹ thuật phát hành trái phiếu Quốc tế.............................. 77
3.2.3.4 Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và khả năng trả nợ của trái phiếu quốc tế
..................................................................................................................... 78
3.2.4 Các giải pháp hỗ trợ :........................................................................... 79
Kết luận chương 3 ..................................................................................... 82
KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
14
Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
CHƯƠNG 1 : TỔNG QUAN VỀ TRÁI PHIẾU QUỐC TẾ
1.1
Khái niệm trái phiếu quốc tế
Những trái phiếu được phát hành chính thức và được giao dịch mua bán trên
các trung tâm tài chính quốc tế được gọi là trái phiếu quốc tế.
Trái phiếu quốc tế bao gồm trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp và
trái phiếu chính quyền địa phương .
Trái phiếu quốc tế được phân loại một cách cơ bản thành trái phiếu nước ngoài
và trái phiếu Châu Âu
- Trái phiếu nước ngoài được phát hành bởi những người đi vay nước ngoài
trên thị trường mà trái phiếu đó được bán.Ví dụ: một công ty Mỹ có thể phát hành
một loại trái phiếu định danh bằng đồng Yên Nhật và bán cho các nhà đầu tư ở Nhật
Bản. Nhà phát hành có thể phát hành nhiều loại trái phiếu ở nhiều quốc gia khác
nhau. Đồng tiền định danh mỗi loại trái phiếu được quyết định bởi nước mà trái
phiếu đó được bán .
- Trái phiếu Châu Âu bán ở những nước khác với nước có đồng tiền định danh
trái phiếu đó. Ví dụ trái phiếu định danh bằng Yên Nhật được bán ở những nước
bên ngoài nước Nhật
Thị trường trái phiếu quốc tế là thị trường giao dịch các khoản vốn thông qua
việc mua bán các chứng khoán nợ diễn ra trên phạm vi toàn cầu.
Sự hình thành thị trường trái phiếu Châu Âu là 1 phần kết quả của đạo luật
“thuế cân bằng lợi tức “ do chính phủ Mỹ áp dụng vào năm 1963 nhằm ngăn cản
các nhà đầu tư Mỹ đầu tư vào các loại chứng khoán nước ngoài. Do đó, những
người đi vay ở ngoài nước Mỹ vào giai đoạn này bắt đầu tìm kiếm nguồn tài trợ ở
những nơi khác .
15
Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
Vai trò của thị trường trái phiếu quốc tế:
- Góp phần bổ sung nguồn lực tài chính trung và dài hạn, góp phần thúc đẩy sự
tăng trưởng và ổn định kinh tế của các nước
- Đáp ứng khả năng thanh toán của các chủ thể khác nhau khi tham gia vào các
hoạt động tài chính quốc tế.
- Góp phần hình thành và phát triển hệ thống tài chính quốc tế
Các chủ thể phát hành trái phiếu quốc tế
+ Chính phủ các nước
- Chính phủ và các cơ quan chức năng được ủy quyền
- Chính quyền địa phương và các doanh nghiệp
+ Các tổ chức quốc tế
- Ngân hàng thế giới ( WB)
- Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF)
- Ngân hàng châu âu (EIB)
+ Các doanh nghiệp lớn :
- IBM
- Deutsche Bank…
Các chủ thể đầu tư trái phiếu quốc tế
- Đầu tư trái phiếu quốc tế chủ yếu là khu vực tư nhân: Các cá nhân ,Các
doanh nghiệp, Các định chế tài chính
16
Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
- Ngân hàng trung ương hay chính phủ các nước cũng tham gia đầu tư vào trái
phiếu chính phủ của các nước.
1.2 Các tiêu chí phân loại trái phiếu quốc tế
Trái phiếu quốc tế được phát hành theo nhiều hình thức khác nhau, phụ thuộc
vào những tiêu chí phân loại cụ thể như sau:
1.2.1 Phân loại theo loại hình nhà đầu tư
- Phát hành riêng lẻ dành cho các nhà đầu tư tiềm năng như các ngân hàng đầu
tư, các định chế tài chính, các quỹ bảo hiểm….Việc lựa chọn đích danh đối tượng
sẽ phát hành nhằm mục đích chuẩn bị các yếu tố cần thiết để có thể đáp ứng tối đa
các yêu cầu mà nhà đầu tư đó mong đợi.
- Phát hành ra công chúng dành cho mọi đối tượng các nhà đầu tư: hình thức
phát hành này có thể mở rộng ra nhiều đối tượng, số lượng nhà đầu tư có thể rất lớn
và ở nhiều thị trường khác nhau.
1.2.2 Phân loại theo phạm vi phát hành
- Phát hành toàn cầu: Là trái phiếu được phát hành trên các thị trường tài chính
trên toàn thế giới và ở mỗi thị trường có thể phát hành loại tiền sử dụng thích hợp
với thị trường đó .
- Phát hành riêng từng quốc gia, từng khu vực địa lý nhất định: là trái phiếu
phát hành riêng cho một quốc gia nhất định hoặc riêng một khu vực.Ví dụ phát
hành riêng cho thị trường Nhật Bản hoặc phát hành riêng cho thị trường các nhà đầu
tư châu Á.
17
Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
1.2.3 Phân loại theo loại tiền phát hành
Có thể phát hành bằng các đồng tiền có khả năng chuyển đổi khác nhau như đồng
USD, đồng EURO, đồng Yên Nhật… Nhiều đồng tiền khác nhau được sử dụng để
định danh các loại trái phiếu châu Âu. Đô la Mỹ được sử dụng nhiều nhất chiếm từ
70% đến 75% các loại trái phiếu Châu Âu. Cũng có nhiều loại trái phiếu Châu Âu
có khả năng định danh bằng đồng Euro trong tương lai. Ví dụ General Electric phát
hành trái phiếu định danh bằng đồng Yên Nhật, đô la Canada, Bảng Anh, đô la Úc,
U.S.
dollar
Euro
6,968.20
1,099.00
8,067.20
0.00
6,478.20
504.8
6,983.00
10,000.00
1,033.70
1,635.20
2,668.90
20,000.00
Total
9,032.50
9,395.80
18,428.30
30,000.00
18,596.10
7,129.20
25,725.30
40,000.00
International
Pound
Yen
Other
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
19,764.00
Domestic
60,000.00
50,000.00
42,108.70
70,000.00
61,872.70
đô la New Zealand …
Total
Domestic
International
Total
U.S.
dollar
Euro
Pound
Yen
Other
Total
18
Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
- Ngoài ra trên thị trường trái phiếu Châu Âu còn phát hành một số loại trái phiếu
như:
+ Trái phiếu đa tiền tệ: Đây là lọai trái phiếu có giá trị có thể được tính bằng
nhiều loại tiền tệ khác nhau. Mục đích nhằm giảm thiểu rủi ro do tính bất ổn của tỷ
giá hối đoái so với loại trái phiếu chỉ được tính bằng một loại tiền tệ. Với một công
ty có nhiều nguồn thu nhập được tính bằng nhiều nguồn tiền tệ khác nhau có thể dễ
dàng giữ các trái phiếu đa tiền tệ.
+ Trái phiếu có thể chuyển đổi: ngoài tính chất chuyển đổi trái phiếu thành cổ
phiếu thường, trên thị trường Châu Âu còn phát hành loại trái phiếu có thể chuyển
đổi thành trái phiếu có lãi suất cố định. Trái phiếu này thường hấp dẫn các nhà đầu
tư khi lãi suất trên thị trường có xu hướng giảm.
+ Trái phiếu tiền kép: Đây là dạng trái phiếu có giá vốn là một loại tiền tệ,
trong khi trái phiếu có thể được thanh toán bằng một loại tiền tệ khác. Ví dụ: một
công ty muốn vay bằng dollar để sử dụng cho một mục đích nào đó bằng cách phát
hành trái phiếu có giá vốn dollar, nhưng với số Franc Thụy Sĩ thu nhập của công ty
sẽ thanh toán cho trái chủ bằng Franc Thụy Sĩ khi đáo hạn. Trong trường hợp này,
nhà đầu tư phải xử lý một cách có hiệu quả các mức độ rủi ro tiền tệ dựa trên hoạt
động của tỷ giá hối đoái.
1.2.4 Căn cứ tính chất lãi suất của trái phiếu quốc tế
- Trái phiếu có lãi suất thả nổi: Là loại trái phiếu mà lãi suất của nó được điều
chỉnh theo sự thay đổi của lãi suất thị trường.
- Trái phiếu có lãi suất ổn định: Đây là loại trái phiếu truyền thống, có lãi suất
được giữ ổn định trọng suốt thời gian lưu hành của trái phiếu.
19
Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
1.2.5 Căn cứ chủ thể phát hành trái phiếu quốc tế
- Trái phiếu quốc tế do Chính phủ phát hành: là một loại chứng khoán nợ, do
Chính phủ phát hành, có thời hạn, có mệnh giá, có lãi suất, xác nhận nghĩa vụ trả nợ
của Chính phủ đối với người sở hữu trái phiếu quốc tế. Trái phiếu của Chính phủ là
công cụ đặc biệt quan trọng và có hiệu quả để huy động vốn cho ngân sách Nhà
nước, tài trợ cho các dự án hoặc công trình của Nhà nước.
- Trái phiếu quốc tế được Chính phủ bảo lãnh: là loại chứng khoán nợ do
doanh nghiệp phát hành nhằm huy động vốn cho các công trình theo chỉ định của
Thủ tướng Chính phủ, được Chính phủ cam kết trước các nhà đầu tư về việc thanh
toán đúng hạn của các tổ chức phát hành. Trường hợp các tổ chức phát hành không
thanh toán (gốc, lãi) khi đến hạn thì Chính phủ sẽ chịu trách nhiệm trả nợ thay tổ
chức phát hành.
- Trái phiếu quốc tế do Chính quyền địa phương phát hành: là một loại chứng
khoán nợ, do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phát hành, có thời hạn, có mệnh giá, có lãi,
xác nhận nghĩa vụ trả nợ của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh đối với người sở hữu trái
phiếu.
- Trái phiếu quốc tế do doanh nghiệp phát hành: Trái phiếu doanh nghiệp là
loại chứng khoán nợ do doanh nghiệp phát hành, xác nhận nghĩa vụ trả nợ gốc của
doanh nghiệp đối với trái chủ và doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về
nghĩa vụ đã cam kết (nghĩa là không được Chính phủ bảo lãnh thanh toán). Do vậy,
trái phiếu doanh nghiệp có mức độ rủi ro cao hơn trái phiếu Chính phủ.
1.3 Đặc điểm của trái phiếu quốc tế
Trái phiếu quốc tế cũng mang tất cả đặc điểm của một loạt trái phiếu thông
thường, tuy nhiên vì được phát hành ra thị trường quốc tế nên nó có một số đặc
điểm đặc thù riêng như :
20
Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
- Trái phiếu quốc tế không phụ thuộc vào thị trường vốn trong nước, giá cả của
trái phiếu quốc tế được xác định trên cơ sở điều kiện của thị trường vốn quốc tế và
hệ số tín nhiệm của chủ thể phát hành. Đặc điểm này phản ảnh đúng mối quan hệ về
giá vốn theo lý thuyết về nền kinh tế mở.
- Trái phiếu quốc tế là trái phiếu được mua bán trao đổi bằng nhiều loại ngoại
tệ khác nhau nên nó mang một số rủi ro mà các loại trái phiếu thông thường không
có như rủi ro tỉ giá, rủi ro quốc gia.
- Trái phiếu quốc tế được giao dịch ở nhiều trung tâm tài chính khác nhau trên
thế giới nên việc mua bán trao đổi diễn ra liên tục, kể cả mua bán trên thị trường thứ
cấp hay thị trường OTC.
1.4 Các rủi ro của trái phiếu quốc tế
Trái phiếu được xem là loại hàng hóa ít rủi ro hơn so với cổ phiếu, tuy nhiên
không phải trái phiếu không có rủi ro. Nhà đầu tư cần nhận biết được những rủi ro
tiền ẩn khi đầu tư vào trái phiếu để có thể đưa ra những quyết định đầu tư đúng đắn,
đạt hiệu quả cao nhất .
1.4.1 Rủi ro đánh giá tín nhiệm quốc gia
Đây là loại rủi ro đặc trưng của trái phiếu quốc tế, vì trái phiếu được phát hành
ra thị trường quốc tế, các nhà đầu tư nước ngoài có được rất ít thông tin về tổ chức
phát hành. Trên thế giới có những tổ chức chuyên nghiệp tiến hành thu thập thông
tin, xử lý thông tin ,từ đó đưa ra những đánh giá nhận định riêng của họ về tình hình
kinh tế của quốc gia nào đó. Nhà đầu tư quốc tế khi tham gia thị trường thì việc tự
mình thu thập thông tin về tổ chức phát hành là một việc làm khó khăn. Vì thế, các
nhà đầu tư căn cứ vào các chỉ số đánh giá tín nhiệm của các tổ chức định giá tín
nhiệm quốc gia để có quyết định đầu tư cho mình. Nếu hệ số tín nhiệm quốc gia bị
21
Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
đánh giá thấp hay tụt hạng thì tâm lý nhà đầu tư không lạc quan khi tham gia thị
trường, làm giá trái phiếu trên thị trường thứ cấp sẽ giảm ảnh hưởng đến việc phát
hành trái phiếu quốc tế, ảnh hưởng đến lợi nhuận của nhà đầu tư…
1.4.2 Rủi ro tỷ giá
Do đặc điểm Trái phiếu quốc tế được phát hành trên thị trường nước ngoài, ở
mỗi thị trường khác nhau có thể phát hành bằng nhiều loại tiền khác nhau, phù hợp
với nhu cầu của những nhà đầu tư ở những vùng khác nhau. Chính vì nhà đầu tư sử
dụng những ngoại tệ khác nhau nên việc thay đổi tỷ giá là không thể tránh khỏi, ảnh
hưởng nhất định đến lợi ích của nhà đầu tư cũng như của tổ chức phát hành một khi
có biến động tỉ giá xảy ra.
1.4.3 Rủi ro thanh toán
Trái phiếu là chứng khoán nợ, đến thời điểm đáo hạn bắt buộc phải hoàn trả lại
cho trái chủ. Vì vậy, rủi ro thanh toán là rủi ro mà người phát hành trái phiếu mất
khả năng thanh toán đúng hạn các khoản vốn gốc và lãi trái phiếu. Mặc dù trái
phiếu quốc tế thường được chính phủ phát hành hoặc bảo lãnh phát hành ra thị
trường quốc tế có thể được xem là phi rủi ro thanh toán. Tuy nhiên sự ổn định chính
trị, các chính sách quản lý ngoại hối, kiểm soát tham nhũng lãng phí …sẽ ảnh
hưởng ít nhiều đến khả năng thanh toán của những loại trái phiếu này.
1.4.4 Rủi ro bất ổn trên thị trường thế giới
Trái phiếu quốc tế được phát hành trên thị trường nước ngoài nên chịu sự tác
động của mọi thay đổi của các nước. Thế giới luôn biến động từng ngày, kinh tế chính trị luôn xảy ra xung đột nên ảnh hưởng tình hình kinh tế xã hội , tác động đến
tâm lý nhà đầu tư quốc tế. Đặc điểm của thị trường tài chính thế giới vốn rất nhạy
cảm với bất kỳ thông tin liên quan đến. Nhà đầu tư có thể mạnh tay đầu tư vào thị
22
Giải pháp phát hành trái phiếu quốc tế của Việt Nam
trường trái phiếu quốc tế khi đón nhận được những thông tin khả quan và ngược lại
sẵn sàn tung hàng ra bán đổ bán tháo khi đón nhận những tin tức bất lợi. Điều đó có
thể gây ra những rủi ro đối với nhà phát hành cũng như nhà đầu tư trái phiếu quốc
tế .
1.4.5 Rủi ro lãi suất
- Lãi suất là yếu tố thường xuyên liên tục biến động, phản ánh những thay đổi về
tương quan cung cầu vốn tiền tệ, cung cấp vốn tiền tệ, cung cấp tín dụng trên thị
trường tài chính. Cũng từ đó dẫn đến những thay đổi liên tục về tỷ suất sinh lời cần
thiết của trái phiếu. Giá của một trái phiếu sẽ thay đổi theo hướng ngược lại với lãi
suất thị trường. Khi lãi suất tăng làm cho trái phiếu cũ với mức lãi suất thấp hơn nên
kém hấp dẫn hơn ,giá trái phiếu sẽ giảm, trái phiếu có thời gian đáo hạn càng dài thì
mức giảm giá càng lớn. Ngược lại khi lãi suất giảm thì giá trái phiếu tăng. Rủi ro lãi
suất là rủi ro chính mà nhà đầu tư phải gánh chịu khi đầu tư trái phiếu.
- Các loại trái phiếu đều tiềm ẩn rủi ro lãi suất. Ví dụ, khi Chính phủ thâm hụt ngân
sách sẽ huy động vốn bằng cách phát hành thêm trái phiếu, khi đó Chính phủ muốn
huy động được vốn thì phải tăng lãi suất trái phiếu, còn đối với các nhà đầu tư chỉ
mua khi lãi suất trái phiếu mới phát hành cao hơn lãi suất các trái phiếu đang lưu
hành, do đó những người đang nắm giữ trái phiếu sẽ bị thiệt hại do giá trái phiếu
giảm.
1.4.6 Rủi ro thanh khoản
Nhà đầu tư bất kể ở lĩnh vực nào cũng mong muốn dòng tiền bỏ ra được quay
vòng liên tục. Mà để có thể quay vòng vốn nhanh thì nhất định phải có tính thanh
khoản cao đối với hàng hóa mà họ đã đầu tư. Không phải lúc nào thì dòng vốn cũng
có thể xoay vòng một cách nhanh chóng được. Đầu tư vào trái phiếu quốc tế cũng
vậy, tuy thị trường trái phiếu quốc tế luôn hoạt động nhộn nhịp nhưng chưa chắc
23
- Xem thêm -