Tài liệu Giải pháp ngăn ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn hà nội.

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Môc lôc lêi nãi ®Çu ch-¬ng I : ng©n hµng th-¬ng m¹i vµ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ rñi ro tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. I. Ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng th-¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. 1. Kinh tÕ ViÖt nam chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. 2. VÞ trÝ, vai trß cña ng©n hµng th-¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. II. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ rñi ro tÝn dông trong ng©n hµng 1. Kh¸i niÖm vÒ rñi ro tÝn dông trong ng©n hµng 2. Nguyªn nh©n g©y ra rñi ro tÝn dông trong ng©n hµng 3. HËu qu¶ cña rñi ro tÝn dông Ng©n hµng 4. C¸c lo¹i rñi ro ®èi víi mét sè h×nh thøc tÝn dông chñ yÕu Ch-¬ng II : thùc tr¹ng tÝn dông vµ rñi ro tÝn dông t¹i Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Hµ Néi I. Tæng quan vÒ Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Hµ Néi II. Thùc tr¹ng tÝn dông vµ rñi ro tÝn dông t¹i Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Hµ Néi 1. Mét sè thÓ lÖ tÝn dông chñ yÕu t¹i Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Hµ Néi 2. Nguån vèn cña chi nh¸nh 3. Thùc tr¹ng tÝn dông t¹i Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Hµ Néi 4. Nh÷ng nguyªn nh©n t¸c ®éng ®Õn chÊt l-îng tÝn dông chi nh¸nh nh÷ng n¨m qua 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ch-¬ng III : Mét vµi gi¶i ph¸p ng¨n ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông t¹i Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Hµ Néi I. C¸c gi¶i ph¸p phßng chèng rñi ro tÝn dông 1. Vai trß cña ng-êi vay 2. Nh÷ng dÊu hiÖu nhËn biÕt kho¶n cho vay cã vÊn ®Ò 3. §a d¹ng ho¸ kh¸ch hµng 4. Gi¶i ph¸p san sÎ rñi ro 5. Gi¶i ph¸p vÒ b¶o ®¶m tÝn dông II. C¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc rñi ro 1. Ph-¬ng ph¸p thu håi c¸c kho¶n nî khã ®ßi 2. Xö lý c¸c kho¶n vay cã vÊn ®Ò III. Mét sè kiÕn nghÞ 1. §èi víi Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam 2. §èi víi Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Hµ Néi 3. §èi víi Ng©n hµng nhµ n-íc 4. §èi víi c¸c chÝnh s¸ch Nhµ n-íc KÕt luËn 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 lêi më ®Çu Cïng víi sù chuyÓn ®æi c¬ chÕ cña nÒn kinh tÕ, hÖ thèng ng©n hµng th-¬ng m¹i ViÖt Nam ®ang b-íc nh÷ng b-íc héi nhËp vµ ph¸t triÓn trong m«i tr-êng míi, Ng©n hµng th-¬ng m¹i lµ mét doanh nghiÖp ng©n hµng, nh- mäi doanh nghiÖp kh¸c, môc tiªu cña nhµ ng©n hµng lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt víi møc rñi ro h¹n chÕ nhÊt. c«ng cô ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng lµ tiÒn tÖ: yÕu tè quan träng thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ,do vËy ®èi t-îng kh¸ch hµng cña ng©n hµng lµ toµn bé c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ng©n hµng ph¶i ®èi phã víi rÊt nhiÒu rñi ro kh¸c nhau. Nh÷ng rñi ro nµy g©y ra thiÖt h¹i kh«ng nhá cho c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i vµ lµ vÊn ®Ò thu hót sù quan t©m cña c¸c nhµ nghiªn cøu, c¸c nhµ ®iÒu hµnh ng©n hµng. Tuy nhiªn, víi ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tiÒn tÖ, nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong c¬ chÕ kinh tÕ míi - nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng - rñi ro tÝn dông cÇn ph¶i ®-îc ®Ò cËp mét c¸ch c¬ b¶n, toµn diÖn vµ cô thÓ khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña mét ng©n hµng. Sù chuyÓn ®æi tõ mét c¬ quan qu¶n lý Nhµ n-íc (víi h¬n 80% lµ vèn ng©n s¸ch Nhµ n-íc) sang thùc hiÖn chøc n¨ng kinh doanh cña mét Ng©n hµng th-¬ng m¹i cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Hµ Néi, ®ßi hái ph¶i cã sù nç lùc, cè g¾ng rÊt lín trong viÖc tù c©n ®èi vèn vµ nguån vèn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tÝn dông ngµy cµng t¨ng vµ ®a d¹ng h¬n trong ®iÒu kiÖn kh«ng cßn bao cÊp vÒ vèn. Còng nh- c¸c Ng©n hµng kh¸c b-íc vµo m«i tr-êng kinh tÕ míi, Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n gÆp ph¶i rÊt nhiÒu khã kh¨n vµ rñi ro trong kinh doanh ®Æc biÖt lµ rñi ro tÝn dông. Do vËy, ®Ó thùc sù kinh doanh cã hiÖu qu¶, c¸c Ng©n hµng th-¬ng m¹i nãi chung vµ Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ph¸t triÓn n«ng th«n nãi riªng cÇn n¾m v÷ng c¸c lo¹i rñi ro cã thÓ x¶y ra trong ho¹t ®éng tÝn dông vµ nh÷ng biÖn ph¸p nh»m h¹n chÕ nh÷ng rñi ro ®ã. Trong ph¹m vi bµi luËn v¨n, em chØ xin phÐp ®Ò cËp ®Õn mét sè nÐt chung vÒ rñi ro tÝn dông Ng©n hµng trong b-íc héi nhËp vµ ph¸t triÓn cña Ng©n hµng vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng còng nh- ®Ò xuÊt mét vµi biÖn ph¸p ng¨n ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông t¹i Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Hµ Néi. ThÝch øng víi néi dung vµ giíi h¹n cña ®Ò tµi, bè côc bµi viÕt gåm ba phÇn chÝnh nh- sau: Ch-¬ng I: Ng©n hµng th-¬ng m¹i vµ nh÷ng vÊn ®Ò rñi ro tÝn dông Ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng tÝn dông vµ rñi ro tÝn dông t¹i Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Hµ Néi. Ch-¬ng III: Gi¶i ph¸p ng¨n ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông t¹i Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Hµ Néi. Do thêi gian t×m hiÓu còng nh- tr×nh ®é nhËn thøc cßn h¹n chÕ, bµi luËn v¨n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. VËy rÊt mong cã sù th«ng c¶m cña Thµy, C« gi¸o, b¹n bÌ vµ mong nhËn ®-îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp cña thµy c« gi¸o vµ b¹n bÌ ®Ó vÊn ®Ò nghiªn cøu ®-îc hoµn thiÖn h¬n./. 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ch-¬ng I Ng©n hµng th-¬ng m¹i vµ nh÷ngvÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ rñi ro tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng I - Ho¹t ®éng cña mét ng©n hµng th-êng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng Ho¹t ®éng Ng©n hµng lµ ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ vµ dÞch vô ng©n hµng víi néi dung th-êng xuyªn nhËn tiÒn göi, sö dông sè tiÒn nµy ®Ó cÊp tÝn dông vµ cung øng c¸c dÞch vô thanh to¸n. Víi hµng ho¸ kinh doanh lµ tiÒn tÖ, ng©n hµng ®ãng vai trß lµ "chÊt b«i tr¬n" cña nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, trong mçi mét c¬ chÕ kh¸c nhau, ho¹t ®éng cña ng©n hµng mang l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ kinh tÕ kh¸c nhau. §iÒu nµy thÓ hiÖn rÊt râ nÐt qua sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam. 1- ViÖt Nam chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng 1.1- NÒn kinh tÕ thÞ tr-êng lµ g×? Nh×n l¹i lÞch sö ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt x· héi vµo c¨n cø vµ h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ x· héi cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng nÒn kinh tÕ x· héi ®· vµ ®ang tr¶i qua hai kiÓu tæ chøc kinh tÕ x· héi: Kinh tÕ tù nhiªn vµ kinh tÕ thÞ tr-êng. Kinh tÕ tù nhiªn lµ kiÓu tæ chøc kinh tÕ x· héi víi nÒn kinh tÕ khÐp kÝn tõng vïng, ®Þa ph-¬ng, l·nh thæ vµ kinh tÕ s¶n xuÊt l¹c hËu. NhÞp ®é ph¸t triÓn h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ nµy rÊt chËm vµ ph©n c«ng lao ®éng ®· xuÊt hiÖn nh-ng ë tr×nh ®é rÊt thÊp. N«ng nghiÖp chiÕm vÞ trÝ thèng trÞ, s¶n xuÊt phô thuéc nhiÒu vµo thiªn nhiªn vµ chñ yÕu phôc vô trong lÜnh vùc tiªu dïng. 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Do sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt - x· héi; nÒn kinh tÕ tù nhiªn dÇn chuyÓn lªn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. §©y lµ kÕt qu¶ cña sù chuyÓn ®æi tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n chuyÓn thµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ t- b¶n chñ nghÜa. Kinh tÕ thÞ tr-êng - mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ x· héi trong ®ã s¶n xuÊt vµ toµn bé qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt g¾n chÆt víi thÞ tr-êng; ho¹t ®éng th«ng qua mét trung t©m ®ã lµ thÞ tr-êng. TÊt c¶ c¸c quan hÖ kinh tÕ do ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµm n¶y sinh ®Òu ®-îc thùc hiÖn qua quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ trªn thÞ tr-êng. Sù ph¸t triÓn cña thÞ tr-êng ®-îc thÓ hiÖn qua sù ph¸t triÓn cña tr×nh ®é ph©n c«ng lao ®éng x· héi, mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a thÞ tr-êng trong n-íc vµ n-íc ngoµi. Trong nÒn kinh tÕ tù nhiªn, c¸c chøc n¨ng cña nÒn kinh tÕ ®Òu ®-îc thùc hiÖn chñ yÕu qua qu¸ tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ cña Nhµ n-íc. Mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ ®êi sèng ®Òu ®-îc bao cÊp bëi Nhµ n-íc nªn mang tÝnh h×nh thøc rÊt cao. Lîi Ých kinh tÕ - ®Æc biÖt lµ lîi Ých c¸ nh©n ng-êi lao ®éng - ®éng lùc trùc tiÕp cña sù ph¸t triÓn ch-a ®-îc quan t©m ®óng møc, do vËy ®©y lµ mét nÒn kinh tÕ cã tÝnh thÝch nghi rÊt chËm ch¹p, tÝnh n¨ng ®éng kÐm. Ng-îc l¹i, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, tÝnh tù chñ cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ rÊt cao. C¸c chñ thÓ kinh tÕ tù bï ®¾p nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. Trªn thÞ tr-êng hµng ho¸ rÊt phong phó, ng-êi ta ®-îc tù do mua b¸n vµ gÆp nhau ë gi¸ c¶ thÞ tr-êng. §Æc biÖt, nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã mét tÝnh n¨ng riªng biÖt - §ã lµ sù c¹nh tranh, lµ "bé m¸y" ®iÒu chØnh vÒ sù trËt tù cña thÞ tr-êng. Víi ho¹t ®éng kinh doanh mua vµ b¸n tù do cña phÝa c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng lµ mét hÖ thèng kinh tÕ rÊt phøc t¹p vµ ®a d¹ng. Nã chÞu sù ®iÒu hµnh qu¶n lý cña hÖ thèng tiÒn tÖ vµ luËt ph¸p cña Nhµ n-íc. Sù vËn ®éng cña tiÒn tÖ ®-îc coi lµ "hÖ tuÇn hoµn m¸u" cßn hÖ thèng luËt ph¸p ®-îc coi nh- "hÖ thÇn kinh" cña c¬ chÕ thÞ tr-êng. 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng -u ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, nã còng cã nh÷ng h¹n chÕ mµ b¶n th©n nã kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®-îc nh- khñng ho¶ng, thÊt nghiÖp, l¹m ph¸t, bÊt b×nh ®¼ng, « nhiÔm... Do vËy, sù qu¶n lý vÜ m« b»ng c¸c chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt lµ mét yªu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®-îc trong ho¹t ®éng vËn hµnh cña c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr-êng. ë ViÖt Nam, tõ n¨m 1996, §¹i héi lÇn thø VII cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®· x¸c ®Þnh chuyÓn nÒn kinh tÕ tõ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n-íc. 1.2- NÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ViÖt Nam víi ho¹t ®éng Ng©n hµng Mét tiÒn ®Ò c¬ b¶n cña qu¸ trÝnh chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ sang c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr-êng cña mçi nÒn kinh tÕ lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ ph¶i tr¶i qua tÝch luü c¬ b¶n. §©y còng chÝnh lµ sù khã kh¨n cña ViÖt Nam khi chuyÓn sang c¬ chÕ kinh tÕ míi. ViÖt Nam ®ang ®øng tr-íc mét thùc tr¹ng: §Êt n-íc ®· vµ ®ang tõng b-íc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi; xuÊt ph¸t tõ mét x· héi vèn lµ thuéc ®Þa nöa phong kiÕn víi tr×nh ®é s¶n xuÊt rÊt thÊp; ®Êt n-íc ph¶i tr¶i qua hµng chôc n¨m chiÕn tranh ... Tuy vËy, d-íi sù l·nh ®¹o tµi t×nh s¸ng suèt cña §¶ng vµ Nhµ n-íc, sù nç lùc ñng hé vµ quyÕt t©m cña nh©n d©n trªn con ®-êng ®æi míi x©y dùng mét nÒn kinh tÕ theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa, ViÖt Nam ®· vµ ®ang v-ît qua ®-îc nhiÒu khã kh¨n vµ ®¹t ®-îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ trªn nhiÒu mÆt, nhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi. N¨m 2001 lµ mét trong nh÷ng n¨m kh«ng dÔ dµng cho sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. ¶nh h-ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ cïng víi nh÷ng yÕu kÐm néi t¹i cña nÒn kinh tÕ ch-a kh¾c phôc ®-îc, thªm vµo ®ã lµ n¹n 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thiªn tai, h¹n h¸n, lò lôt liªn tiÕp ë nhiÒu vïng trong c¶ n-íc g©y ra nh÷ng thiÖt h¹i kh«ng nhá vÒ ng-êi vµ cña, ®· ®Æt ViÖt Nam tr-íc nh÷ng th¸ch thøc lín. MÆc dï nh÷ng khã kh¨n th¸ch thùc ®· cã sù l-êng tr-íc, nhiÒu gi¶i ph¸p kinh tÕ ®· ®-îc ®Æt ra trong Héi nghÞ Trung -¬ng VI (lÇn 1) vµ t¹i kú häp thø 4 quèc héi kho¸ X. C¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ ®ã ®· ®-îc ChÝnh phñ cô thÓ ho¸, chØ ®¹o mét c¸ch s¸t sao, do vËy ®· h¹n chÕ ®-îc nh÷ng t¸c ®éng bÊt lîi do hËu qu¶ cña cuéc khñng ho¶ng khu vùc, gi÷ ®-îc m«i tr-êng kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh, kh«ng cã nh÷ng biÕn ®éng lín,, nÒn kinh tÕ vÉn duy tr× ®-îc møc t¨ng tr-ëng ... Tuy nhiªn, nÒn kinh tÕ vÉn chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè ®¸ng lo ng¹i: NhÞp ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ ®¹t møc thÊp nhÊt tõ n¨m 1990 trë l¹i ®©y, s¶n phÈm kÐm søc c¹nh tranh, ø ®äng hµng tån kho, s¶n xuÊt cÇm chõng, khu vùc dÞch vô t¨ng chËm, c¸c doanh nghiÖp trong n-íc béc lé nhiÒu yÕu kÐm, ®Çu t- n-íc ngoµi gi¶m sót, sù mÊt c©n ®èi mang tÝnh c¬ cÊu ngµy cµng râ nÐt ... Riªng trong lÜnh vùc tiÒn tÖ Ng©n hµng vÒ c¬ b¶n vÉn gi÷ v÷ng vµ æn ®Þnh ®-îc søc mua cña ®ång tiÒn, gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë møc cho phÐp... Mét nh©n tè bÊt kh¶ kh¸ng lµ mÊy n¨m võa qua cã nhiÒu thiªn tai, chØ riªng c¬n b·o sè 5 ®· lµm thiÖt h¹i kho¶ng 5000 tû ®ång thªm n÷a trong n¨m 2001 l¹i lôt léi kh¾p c¸c tØnh miÒn trung, thiÖt h¹i cµng trót thªm g¸nh nÆng tµi chÝnh ®Êt n-íc vèn ®· khã kh¨n. MÆt kh¸c, céng thªm t×nh h×nh khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë c¸c n-íc trong khu vùc, hiÖn t-îng USD t¨ng gi¸, xu h-íng chuyÓn ®æi tiÒn göi néi tÖ thµnh USD, g¨m gi÷ ngo¹i tÖ t¹i c¸c ®¬n vÞ cã nguån thu ngo¹i tÖ ®· ¶nh h-ëng ®¸ng kÓ tíi ho¹t ®éng kinh doanh c¶ c¸c Ng©n hµng th-¬ng m¹i. §¸ng chó ý lµ cã sù cã mÆt cña 24 chi nh¸nh Ng©n hµng n-íc ngoµi vµ 4 ng©n hµng liªn doanh sau mét thêi gian lµm quen ®Çy th©n thiÖn nay hä ®· 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 trë thµnh ®èi thñ thùc sù, ®Õn n¨m 2000 hä ®· ®Æt nhiÒu quan hÖ chÆt chÏ víi nhiÒu doanh nghiÖp lín, cã møc d- nî chiÕm sÊp xØ 25% tæng sè d- nî c¶ hÖ thèng Ng©n hµng th-¬ng m¹i, trong ®ã ®Çu t- trung vµ dµi h¹n chiÕm tíi 40%. Cã thÓ nãi, ®©y lµ nh÷ng ¶nh h-ëng trùc tiÕp cña thÞ tr-êng ®èi víi ho¹t ®éng cña toµn ngµnh Ng©n hµng ViÖt Nam nãi chung vµ Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n nãi riªng. §iÒu nµy ®Æt Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n tr-íc mét thö th¸ch míi, mét sù chuyÓn ®æi nh¹y bÐn míi trong n¨m 2001 nh»m ho¹t ®éng kinh doanh ®¹t kÕt qu¶ tèt. 2- Vai trß ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng th-¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng 2.1- Vµi nÐt s¬ qua vÒ ho¹t ®éng cña Ng©n hµng th-¬ng m¹i trong c¬ chÕ qu¶n lý bao cÊp. Víi c¬ chÕ qu¶n lý bao cÊp tr-íc ®©y hÖ thèng ng©n hµng chØ lµ mét cÊp, Ng©n hµng Nhµ n-íc thùc hiÖn chøc n¨ng c¬ quan qu¶n lý nhµ n-íc trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, lµm nhiÖm vô cung cÊp vèn kÓ c¶ c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç, chø ch-a xuÊt hiÖn kh¸i niÖm Ng©n hµng th-¬ng m¹i lµm nhiÖm vô ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ hay mét trung gian tµi chÝnh nãi trªn. C¸c tæ chøc ng©n hµng cho vay theo kÕ ho¹ch víi l·i suÊt thÊp, kh«ng tÝnh ®Õn hiÖu qu¶ sö dông g©y nªn t×nh tr¹ng doanh nghiÖp lµm ¨n ®-îc nh-ng víi mét sè l-îng vay cè ®Þnh muèn më réng kinh doanh s¶n xuÊt ®µnh chÞu. Ng-îc l¹i nh÷ng xÝ nghiÖp lµm ¨n thua lç kh«ng cÇn vèn nh-ng víi chÕ ®é "Vay nh- ®-îc" nªn cè g¾ng sö dông hÕt ®Þnh møc vµo lÜnh vùc kÐm hiÖu qu¶. Nªn kÕt qu¶ lµ ng-êi khoÎ ¨n ®-îc th× kh«ng ¨n, ng-êi yÕu kh«ng ¨n ®-îc nh-ng cø cè nhåi nhÐt cho no... hËu qu¶ lµ c¶ hai cïng chÕt, nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn bëi nh÷ng t- t-ëng û l¹i tr«ng chê vµo 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Nhµ n-íc, võa gß bã ho¹t ®éng tµi chÝnh, lµm triÖt tiªu tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o, n¶y sinh hiÖn t-îng tiªu cùc, sù giao l-u vèn bÞ bã hÑp trong mét ch-¬ng tr×nh khÐp kÝn (Ng©n s¸ch Nhµ n-íc) cña Ng©n hµng Nhµ n-íc - XÝ nghiÖp quèc doanh. 2.2- Ho¹t ®éng cña Ng©n hµng th-¬ng m¹i trong c¬ chÕ míi (trong thêi gian chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ) NhiÖm vô kinh doanh cña Ng©n hµng th-¬ng m¹i rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt, kinh tÕ vµ x· héi. Ho¹t ®éng cña Ng©n hµng th-¬ng m¹i cã nhiÒu ph-¬ng ph¸p míi, nh-ng c¸c nghiÖp vô kinh doanh vÒ c¬ b¶n lµ kh«ng thay ®æi.. NghiÖp vô mµ bÊt kú Ng©n hµng th-¬ng m¹i nµo còng ®· thùc hiÖn trong nhiÒu n¨m vµ vÉn ®ang tiÕp tôc thùc hiÖn lµ nhËn tiÒn göi vµ ho¹t ®éng cho vay ®Çu t-. C¸c Ng©n hµng th-¬ng m¹i lu«n t¹o ra nguån vèn nh»m ®¸p øng nhu cÇu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, ChÝnh phñ vµ c¸ nh©n. Lµm ®-îc ®iÒu ®ã tøc lµ c¸c Ng©n hµng th-¬ng m¹i ®· t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cung øng c¸c dÞch vô cÇn thiÕt cña toµn x· héi. - Më réng c¸c biÖn ph¸p huy ®éng vµ cho vay vèn nh- ph¸t hµnh c¸c lo¹i chøng chØ tiÒn göi, kú phiÕu cã môc ®Ých, cã b¶o ®¶m giíi h¹n b»ng vµng. - Ng©n hµng cung øng tÝn dông ng¾n h¹n gióp c¸c doanh nghiÖp thóc ®Èy tiªu thô, æn ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh, cã tÝch luü më réng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, mÆt kh¸c vÒ dµi h¹n gióp c¸c doanh nghiÖp ®Çu t- trang thiÕt bÞ cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh l¬Þ Ých sau nµy. - Ng©n hµng, víi sù tham gia cña vèn tù cã vµo c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam, sÏ lµm gia t¨ng nhiÒu ®ãng gãp vèn ®Çu t- míi cÇn thiÕt theo mét tû lÖ nî 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 vèn thÝch hîp trong c¬ cÊu cña c¸c doanh nghiÖp, gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ. - Ng©n hµng ®¶m nhiÖm qu¶n lý vµ thùc thi c¸c h×nh thøc thanh to¸n cho chu tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. §Ó ®èi phã víi nh÷ng ®ßi hái vµ th¸ch thøc cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam h«m nay vµ ngµy mai. Më réng c¸c dÞch vô nh- b¶o l·nh, cho thuª kÐt s¾t, dÞch vô tr¶ vµ chuyÓn tiÒn ngo¹i hèi, dÞch vô phôc vô ch-¬ng tr×nh tÝn dông EC... nh»m t¨ng lîi nhuËn ng©n hµng. Ho¹t ®éng thùc tiÔn cña hÖ thèng Ng©n hµng th-¬ng m¹i nh»m tiÕn hµnh mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhiÖm vô cña nã trong mèi quan hÖ ha× hoµ víi c¸c lîi Ých cña toµn x· héi vµ lµ ng-êi "thñ m«n" phô thuéc ®èi víi nÒn kinh tÕ, trong sè c¸c biÖn ph¸p cã tÝnh chÊt réng lín ®Ó cã thÓ qu¶n lý cã hiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ. Lµ mét doanh nghiÖp kinh doanh tiÒn tÖ tÝn dông, lo¹i hµng ®Æc biÖt cã ®é nh¹y cao víi nh÷ng biÕn ®æi cña thÞ tr-êng, t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi. Ng©n hµng lu«n ph¶i ®-¬ng ®Çu víi ®ñ lo¹i rñi ro riªng cã, rñi ro tõ c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n vay tiÒn, rñi ro vÒ nguån vèn, l·i suÊt thanh to¸n... Nh÷ng rñi ro nµy ®Òu cã thÓ mang tíi sù vì nî cho bÊt kú Ng©n hµng nµo. Cã thÓ nãi r»ng rñi ro g¾n liÒn víi lîi nhuËn trong ho¹t ®éng cña mäi nhµ ng©n hµng. Thªm vµo ®ã nÒn kinh tÕ më ®· lµm xuÊt hiÖn nhiÒu ng©n hµng liªn doanh víi n-íc ngoµi, chi nh¸nh Ng©n hµng n-íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, t¹o m«i tr-êng c¹nh tranh gi÷a c¸c ng©n hµng víi nhau. C¹nh tranh kh«ng ph¶i lóc nµo còng xÊu, tr¸i l¹i nã thóc ®Èy sù tù nhËn biÕt m×nh tõ ®ã v-¬n lªn ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Do vËy, ho¹t ®éng cña Ng©n hµng th-¬ng m¹i xuÊt hiÖn thªm nhiÒu h×nh thøc dÞch vô kinh kû, uû th¸c, thanh to¸n, chuyÓn tiÒn víi nh÷ng môc ®Ých thu 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 hót kh¸ch hµng, thu lîi nhuËn vµ ®Æc biÖt lµ biÕn ®æi phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr-êng cña nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng "nßng cèt" nhÊt cña mäi Ng©n hµng lµ ho¹t ®éng "®i vay ®Ó cho vay". Chøc n¨ng ®Çu tiªn cña c¸c Ng©n hµng th-¬ng m¹i lµ më réng tÝn dông ®èi víi kh¸ch hµng tin cËy. Ngay tõ khi míi b¾t ®Çu, nh÷ng ng-êi tæ chøc c¸c Ng©n hµng th-¬ng m¹i ®· lu«n t×m kiÕm c¸c c¬ héi ®Ó cho vay coi ®ã nh- lµ chø n¨ng quan träng nhÊt cña m×nh vµ trong mét sè tr-êng hîp ®Æc biÖt, ChÝnh phñ ph¶i b¶o l·nh viÖc cho vay ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu tÝn dông cña c¸c céng ®ång d©n c- ®Æc biÖt. Trong viÖc t¹o ra kh¶ n¨ng tÝn dông, c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ®· vµ ®ang thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng x· héi ®Æc biÖt cña m×nh lµm cho s¶n phÈm x· héi t¨ng ®¸ng kÓ, vèn ®Çu t- ®-îc më réng vµ tõ ®ã ®êi sèng d©n chóng ®-îc c¶i thiÖn. TÝn dông cña Ng©n hµng th-¬ng m¹i cã ý nghÜa quan träng ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ, t¹o ra kh¶ n¨ng tµi trî cho c¸c ho¹t ®éng c«ng nghiÖp, th-¬ng nghiÖp, dÞch vô vµ n«ng nghiÖp... cña ®Êt n-íc. Nh÷ng kh¶ n¨ng ®ã cña tÝn dông khi ®em so s¸nh víi c¸c s¶n ph¶m tiªu dïng t¹o ra s¶n phÈm cã thÓ tÝnh to¸n ®-îc. C«ng nghiÖp thøc ¨n cung cÊp cho chóng ta tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm ®· thu ho¹ch vµ chÕ biÕn, tuy vËy, nh÷ng s¶n phÈm nµy kh«ng thÓ tiªu dïng ngay ®-îc. Trong khi ®ã, tÝn dông ng©n hµng t¹o kh¶ n¨ng cho nh÷ng ng-êi cã nhu cÇu mua nguyªn liÖu; chÕ biÕn ; ®ãng hép; cÊt tr÷ hµng ho¸ vµ cuèi cïng lµ b¸n lÎ nh÷ng s¶n phÈm ®· ®-îc chÕ biÕn ®Õn tËn tay ng-êi tiªu dïng. MÆc dï tÝn dông ng©n hµng ®· t¹o ra kh¶ n¨ng thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt l-u th«ng nh-ng trong suèt qu¸ tr×nh ®ã, tÝn dông lu«n ®-¬ng ®Çu víi kh¶ n¨ng cã thÓ x¶y ra, g©y tæn thÊt cho ng©n hµng. Nh- vËy, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, vai trß tæ chøc tµi chÝnh trung gian cña ng©n hµng th-¬ng m¹i kh«ng ngõng ph¸t huy vµ ngµy cµng më réng. Nh-ng 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng th-¬ng m¹i l¹i chøa ®ùng nhiÒu rñi ro nhÊt bëi lÏ ng©n hµng ®ãng vai trß võa lµ ng-êi cho vay, võa lµ ng-êi ®i vay. Ng©n hµng sÏ chÞu rñi ro tõ hai phÝa. Do vËy kinh doanh ng©n hµng kh«ng thÓ liÒu lÜnh nh- mét sè doanh nghiÖp kh¸c. ChÝnh v× vËy nhËn thøc vµ ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n vÒ rñi ro ng©n hµng lµ nhiÖm vô v« cïng quan träng vµ th-êng xuyªn cña c¸c ng©n hµng. NÕu hiÓu râ rñi ro ta cã thÓ chÊp nhËn rñi ro mét c¸ch cã ý thøc vµ cã kÕ ho¹ch ®èi phã víi hËu qu¶ khi sù viÖc xÊu ®i. Còng bëi lÏ ®ã, chóng ta sÏ cïng t×m hiÓu xem vËy rñi ro Ng©n hµng lµ g×? Nguyªn nh©n vµ hËu qu¶ cña nã nh- thÕ nµo? II- Rñi ro trong tÝn dông cña ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng 1. Kh¸i niÖm vÒ rñi ro tÝn dông ng©n hµng 1.1- Nh÷ng rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh cña nhµ ng©n hµng Trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh, ng©n hµng ph¶i ®èi mÆt víi rÊt nhiÒu rñi ro cã thÓ xuÊt hiÖn trªn mäi ph-¬ng diÖn. Nh÷ng rñi ro nµy lu«n cã mèi quan hÖ h÷u c¬ víi nhau vµ kÕt hîp t¹o thµnh mét "d©y chuyÒn" nguy hiÓm ®e do¹ ®Õn sù sèng cßn cña ng©n hµng. Sù t¨ng c-êng ®é cña rñi ro nµy hay rñi ro kia lóc nµo còng cã thÓ ®-a ng©n hµng tíi bê vùc cña sù ph¸ s¶n. 1.1.1- Rñi ro vÒ nguån vèn Do nguån vèn cña ng©n hµng hiÖn nay chñ yÕu lµ nguån vèn huy ®éng vµ ®-îc sö dông theo ph-¬ng ch©m "®i vay ®Ó cho vay", do vËy hiÖn t-îng thõa vèn hay thiÕu vèn ®Òu cã thÓ g©y ra tæn thÊt cho nhµ ng©n hµng. ThiÕu vèn sÏ lµm cho ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng bÞ tr× trÖ, kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu tÝn 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 dông, thanh to¸n cña kh¸ch hµng bÞ h¹n chÕ. §iÒu nµy sÏ ¶nh h-ëng tíi thÞ phÇn, lîi nhuËn cña Ng©n hµng theo chiÒu h-íng xÊu. MÆt kh¸c, sù thõa vèn sÏ lµm t¨ng chi phÝ cho nhµ ng©n hµng do ph¶i tr¶ l·i cho c¸c kho¶n vèn thõa mµ kh«ng cã l·i ®Ó bï ®¾p. Do vËy, mçi nhµ ng©n hµng trong tõng t×nh h×nh lu«n ph¶i chän cho m×nh mét c¬ cÊu vèn hîp lý nhÊt nh»m kinh doanh cã hiÖu qu¶, lîi nhuËn cao. 1.1.2- Rñi ro vÒ hèi ®o¸i HiÖn nay ë ViÖt Nam , Ng©n hµng quy ®Þnh r»ng: vay b»ng ngo¹i tÖ ph¶i tr¶ b»ng ngo¹i tÖ (trõ nh÷ng tr-êng hîp ®-îc sù ®ång ý cña ng©n hµng). NÕu nguån vèn huy ®éng b»ng néi tÖ, cho vay b»ng néi tÖ th× rñi ro nµy kh«ng xuÊt hiÖn. MÆt kh¸c, nÕu nhu cÇu vèn cña nÒn kinh tÕ lµ ngo¹i tÖ, ng©n hµng l¹i ph¶i chuyÓn ®æi l¹i tiÒn vay. Khi ®ã, t¹i hai thêi ®iÓm nµy, ng©n hµng ph¶i sö dông hai møc tû gi¸ hèi ®o¸i hiÖn thêi, sù chªnh lÖch hoÆc biÕn ®æi gi÷a hai tû gi¸ nµy cã thÓ g©y ra nh÷ng kho¶n thÆng d- hoÆc chªnh lÖch trong khèi l-îng tiÒn tÖ ban ®Çu. NÕu x¶y ra th©m hôt ®ã chÝnh lµ rñi ro cho nhµ Ng©n hµng. 1.1.3- Rñi ro vÒ l·i suÊt Còng t-¬ng tù nh- rñi ro vÒ tû gi¸. Rñi ro nµy sinh ra do sù biÕn ®éng t¨ng cña l·i suÊt thÞ tr-êng so víi l·i suÊt ghi trªn hîp ®ång tÝn dông. Ng©n hµng Nhµ n-íc quy ®Þnh r»ng l·i suÊt cña c¸c kho¶n vay trung vµ dµi h¹n, tiÒn göi kh«ng kú h¹n ®-îc x¸c ®Þnh theo l·i suÊt trªn thÞ tr-êng. NÕu l·i suÊt trªn thÞ tr-êng biÕn ®æi th× tÝnh l·i còng thay ®æi theo. NÕu nh- l·i suÊt ®Çu vµo vµ ®Çu ra, do sù biÕn ®æi chªnh lÖch Ýt hoÆc b»ng kh«ng, nhá h¬n kh«ng th× lîi nhuËn cña ng©n hµng còng gi¶m hoÆc hoµ vèn, thËm chÝ cßn lç. §ã chÝnh lµ rñi ro mµ ng©n hµng ph¶i chÞu khi cã sù biÕn ®æi l·i suÊt trªn thÞ tr-êng. 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 1.1.4- Rñi ro vÒ thanh to¸n Do ho¹t ®éng thanh to¸n cña ng©n hµng kh«ng chÝnh x¸c g©y thÊt tho¸t vèn mµ kh«ng ®-îc kh¸ch hµng tr¶ l¹i... 1.1.5- Rñi ro thuÇn tuý C¸c rñi ro nµy ®-îc coi lµ nh÷ng rñi ro bÊt kh¶ kh¸ng cña ng©n hµng, nã bao gåm thiªn tai, ®Þch ho¹... g©y tæn thÊt trùc tiÕp vÒ tµi s¶n cho ng©n hµng hoÆc kh¸ch hµng, g©y ¶nh h-ëng ®Õn nguån vèn ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng. 1.1.6- Rñi ro vÒ tÝn dông §©y lµ rñi ro c¬ b¶n nhÊt cña nhµ ng©n hµng, theo yªu cÇu cña bµi viÕt, nã sÏ ®-îc ph©n tÝch cô thÓ ë phÇn sau. Nh÷ng rñi ro nµy víi nh÷ng c-êng ®é kh¸c nhau cã thÓ g©y t×nh tr¹ng mÊt kh¶ n¨ng chi tr¶ cña ng©n hµng. Do vËy, khi ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng kinh doanh còng ®Æt ra nh÷ng kÕ ho¹ch kinh doanh cho m×nh, mäi ng©n hµng ®Òu cÇn chó träng ®Æc biÖt ®Õn dù ®o¸n biÕn ®éng cña thÞ tr-êng, kh¶ n¨ng cña c¸c kh¸ch hµng... ®Ó h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra. Tuy nhiªn, do ho¹t ®éng tÝn dông mang l¹i 90% thu nhËp cña ng©n hµng, do vËy viÖc ®¸nh gi¸ vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng cÇn thiÕt nhÊt mµ mäi nhµ ng©n hµng ®Òu ph¶i chó ý vµ thùc hiÖn. 1.2- Rñi ro tÝn dông ng©n hµng 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ho¹t ®éng sinh lêi chñ yÕu cña c¸c Ng©n hµng th-¬ng m¹i lµ ho¹t ®éng tÝn dông. Trong ho¹t ®éng tÝn dông, môc tiªu chñ yÕu lµ t×m kiÕm lîi nhuËn trªn c¬ së phôc vô c¸c nhu cÇu tÝn dông céng ®ång, ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o sù an toµn vèn. Tuy nhiªn, c¸c kho¶n vay cã kh¶ n¨ng sinh lêi th× ®é rñi ro còng cao. N-íc ta víi khung l·i suÊt 0.35% c¸c ng©n hµng Ýt khi bÞ r¬i vµo rñi ro do "ham" c¸c kho¶n nî g©y ra. KÓ tõ khi n-íc ta chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, hiÖn t-îng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n ë doanh nghiÖp nµy, c¸ nh©n kia hay cho vay kh«ng thu håi nî lµ hiÖn t-îng hoµn toµn cã thÓ x¶y ra. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ c¸c ng©n hµng ®øng tr-íc c¸c rñi ro khi c¸c doanh nghiÖp kh«ng hoµn tr¶ ®-îc c¸c kho¶n tiÒn cho vay. Tuy nhiªn, nhu cÇu vèn lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc cÊp thiÕt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, do vËy sù më réng kh«ng ngõng c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña lÜnh vùc ng©n hµng còng ®ång thêi kÐo theo t×nh tr¹ng rñi ro tÝn dông ngµy cµng cao. Cã thÓ ®Þnh nghÜa rñi ro tÝn dông nh- sau: "Rñi ro tÝn dông lµ sù xuÊt hiÖn c¸c biÕn cè kh«ng b×nh th-êng trong quan hÖ tÝn dông, g©y hËu qu¶ xÊu ®Õn ho¹t ®éng ng©n hµng nh- mÊt m¸t thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n, thu nhËp cña ng©n hµng ...". Nh÷ng biÕn cè trong rñi ro tÝn dông lµ nh÷ng biÕn cè x¶y ra khi cho vay kh«ng thu håi ®-îc nî. Rñi ro cho vay kh«ng thu håi ®-îc nî hay cßn gäi lµ rñi ro ph¸t sinh trong kh©u cho vay. Rñi ro nµy x¶y ra do ng-êi vay kh«ng tr¶ ®-îc toµn bé hoÆc mét phÇn nî vay ®Çy ®ñ vµ ®óng h¹n cho Ng©n hµng. BiÓu hiÖn cña t×nh tr¹ng nµy lµ tû lÖ nî qu¸ h¹n cña Ng©n hµng t¨ng cao, c¸c kho¶n l·i ch-a thu ngµy cµng lín, Ng©n hµng kh«ng thu håi ®-îc c¸c kho¶n vèn ®· cho vay ®Ó duy tr× ho¹t ®éng tÝn dông vµ hoµn tr¶ vèn cho ng-êi göi tiÒn. §©y lµ rñi ro lín nhÊt vµ cã t¸c dông c¬ b¶n ®Õn sù an toµn cña toµn bé ho¹t ®éng Ng©n hµng. 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Rñi ro thiÕu vèn chi tr¶ cho kh¸ch hµng hay cßn gäi lµ rñi ro ph¸t sinh ë kh©u cho vay vµ thu nî cña ng©n hµng. Trªn lý thuyÕt, nÕu tÊt c¶ c¸c rñi ro ë kh©u cho vay vµ thu nî cña ng©n hµng ®· ®-îc phßng ngõa vµ bï ®¾p kÞp thêi th× ng©n hµng cã ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng hoµn tr¶ c¸c kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, c¸c kho¶n rñi ro nµy vÉn ph¸t sinh ë kh©u nµy vµ x¶y ra nÆng nÒ nhÊt lµ trong tr-êng hîp kh¸ch hµng å ¹t rót tiÒn göi t¹i Ng©n hµng do t¸c ®éng cña yÕu tè t©m lý tr-íc c¸c biÕn ®éng vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. Nh- vËy, nguyªn nh©n g©y ra rñi ro ë kh©u nµy kh«ng chØ do ng©n hµng kh«ng thu håi ®-îc nî ®Ó chi tr¶ tiÒn göi mµ cßn cã nguyªn nh©n phæ biÕn h¬n lµ do c¸c t¸c ®éng bªn ngoµi g©y ¸p lùc dÉn ®Õn t×nh tr¹ng bÊt æn ®Þnh cña mçi ng©n hµng vµ c¶ hÖ thèng Ng©n hµng. Cã thÓ thÊy r»ng, rñi ro ë kh©u cho vay chØ lµ mét trong nhiÒu nguyªn nh©n vµ chØ lµ tiÒn ®Ò dÉn ®Õn rñi ro nghiªm träng h¬n ë kh©u huy ®éng vèn, chi tr¶ tiÒn göi cña hÖ thèng Ng©n hµng. Nh- vËy, rñi ro tÝn dông lµ lo¹i rñi ro lín nhÊt, th-êng xuyªn x¶y ra vµ g©y hËu qu¶ nÆng nÒ nhÊt. ViÖc ®¸nh gi¸ rñi ro nµy th-êng lµ tr¸ch nhiÖm chÝnh cña ngµnh Ng©n hµng. Ho¹t ®éng cña Ng©n hµng th-¬ng m¹i chñ yÕu lµ ho¹t ®éng tÝn dông vµ ®Çu t-, th«ng th-êng trªn thÕ giíi nã mang l¹i 2/3 thu nhËp, cßn ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay, thu nhËp tõ ho¹t ®éng tÝn dông mang l¹i th-êng chiÕm 90% tæng thu nhËp cña mçi Ng©n hµng. Thu nhËp cao nh-ng ®ång thêi rñi ro trong lÜnh vùc nµy cïng ®-a l¹i cho ng©n hµng nh÷ng thiÖt h¹i nÆng nÒ cã thÓ dÉn tíi ph¸ s¶n. Sù phøc t¹p trong qu¶n lý vµ phßng ngõa rñi ro tÝn dông xuÊt ph¸t tõ ®Æc tÝnh "rñi ro nµo ®ã cña ng-êi vay còng cã thÓ ®-a ®Õn rñi ro cho Ng©n hµng". Do vËy, rñi ro tÝn dông th-êng n»m ngoµi kh¶ n¨ng ®¸nh gi¸ b×nh th-êng cña mét c¸n bé tÝn dông. Nã ®ßi hái Ng©n hµng ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®ång bé, h÷u hiÖu míi cã thÓ h¹n chÕ, ng¨n ngõa bít rñi ro, gi¶m tèi ®a nh÷ng thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra. 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 §Ó nh×n nhËn vµ kh¾c phôc rñi ro mét c¸ch râ rµng, hoµn h¶o, chóng ta xem xÐt c¸c nguyªn nh©n g©y ra rñi ro tÝn dông Ng©n hµng. 2- Nguyªn nh©n g©y ra rñi ro tÝn dông Ng©n hµng Cã nhiÒu nguyªn nh©n g©y ra rñi ro tÝn dông Ng©n hµng, nh-ng chóng ta cã thÓ tæng hîp thµnh c¸c nhãm nguyªn nh©n sau: 2.1- Nguyªn nh©n kh¸ch quan 2.1.1- Nguyªn nh©n do ®iÒu kiÖn tù nhiªn Lµ c¸c nguyªn nh©n bÊt kh¶ kh¸ng th-êng thuéc vÒ thiªn nhiªn, thiªn tai, ®Þch ho¹, g©y mÊt m¸t thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n cña Ng©n hµng. 2.1.2- Nguyªn nh©n vÒ phÝa ng-êi vay - N¨ng lùc cña ng-êi ®i vay yÕu kÐm §iÒu nµy thÓ hiÖn trong kh¶ n¨ng sö dông vèn cña ng-êi vay. Mét nguån vèn sö dông cã hiÖu qu¶ khi nã t¹o ra cña c¶i vËt chÊt phï hîp vµ ®-îc x· héi chÊp nhËn. Víi n¨ng lùc kÐm, ng-êi vay kh«ng cã kh¶ n¨ng nhËn biÕt ®-îc sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt, tr×nh ®é th-ëng thøc còng nh- sù ®ßi hái cña nhu cÇu trªn thÞ tr-êng, do vËy sö dông vèn mét c¸ch kh«ng hîp lý dÉn ®Õn kh«ng cã kh¶ n¨ng chi tr¶, ph¸ s¶n vµ g©y tæn thÊt cho ng©n hµng. - Do sù yÕu kÐm cña ng-êi ®iÒu hµnh 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ng-êi ®iÒu hµnh kh«ng cã kh¶ n¨ng dù ®o¸n ®-îc sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ tr-êng, kh«ng x¸c ®Þnh ®-îc thÞ phÇn cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, kh«ng n¾m ®-îc thÞ hiÕu cña ng-êi tiªu dïng ... dÉn ®Õn sù tån ®äng hµng ho¸, bÞ c¹nh tranh mÊt thÞ phÇn. §iÒu nµy ¶nh kh«ng chØ tíi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña ng-êi vay mµ cßn ¶nh h-ëng tíi kh¶ n¨ng thu håi c¸c kho¶n vay cña nhµ ng©n hµng. - Do kh«ng n¾m b¾t kÞp thêi c¸c th«ng tin Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, sù n¾m b¾t t×nh h×nh vÒ gi¸ c¶, sù xuÊt hiÖn cña c¸c hµng ho¸ cïng lo¹i, thÞ hiÕu cña ng-êi tiªu dïng trªn thÞ tr-êng lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt nhÊt quyÕt ®Þnh kinh doanh ®óng ®¾n nhÊt, cã hiÖu qu¶ nhÊt. Do vËy, sù thiÕu th«ng tin cã thÓ dÉn ng-êi vay tíi t×nh tr¹ng thua lç do mÊt thÞ tr-êng, tån ®äng hµng ho¸ ... g©y ra sù mÊt chi tr¶ ®èi víi c¸c kho¶n nî cña Ng©n hµng. - Do thiÕu tÝnh c¹nh tranh NÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®em l¹i mét nÒn kinh tÕ víi sù ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i vµ chÊt l-îng hµng ho¸. Do vËy, ®Ó hµng ho¸ cña m×nh cã chç ®øng trªn thÞ tr-êng, thu ®-îc lîi nhuËn, hµng ho¸ cña ng-êi vay ph¶i cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c lo¹i hµng ho¸ ®ång lo¹i kh¸c trªn thÞ tr-êng. NÕu hµng ho¸ cña ng-êi vay thiÕu tÝnh c¹nh tranh ë chÊt l-îng, gi¸ c¶, mÉu m·... th× thÞ tr-êng sÏ t×m kiÕm c¸c lo¹i hµng ho¸ kh¸c phï hîp víi nhu cÇu x· héi ®Ó tiªu dïng, ng-êi vay ph¶i b¸n rÎ hoÆc bÞ tån kho ... g©y ra sù thua lç, ph¸ s¶n. - Do t- c¸ch ng-êi vay kÐm 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 HiÖn nay, ph-¬ng ch©m cña mäi nhµ Ng©n hµng lµ më réng tÝn dông nh»m thu hót lîi nhuËn. Do vËy kh«ng tr¸nh khái sù qu¶n lý láng lÎo, sù xuÊt hiÖn cña c¸c lo¹i rñi ro. Nh©n ®µ nµy, kh«ng Ýt nh÷ng kÎ cã t- c¸ch ®¹o ®øc kÐm, ®· ®-a ra nh÷ng dù ¸n gi¶, chøng tõ gi¶, sö dông sai môc ®Ých tÝn dông trong hîp ®ång... nh»m môc ®Ých chiÕm dông vèn cña Ng©n hµng. 2.1.3- Nguyªn nh©n tõ m«i tr-êng cho vay M«i tr-êng kinh tÕ kh«ng lµnh m¹nh, nhÞp ®é t¨ng tr-ëng kh«ng æn ®Þnh, chu kú cña nÒn kinh tÕ ng¾n, Ng©n hµng rÊt khã n¾m b¾t ®-îc thÞ tr-êng, s¶n xuÊt trong n-íc kh«ng æn ®Þnh, dÔ ®×nh trÖ, kh«ng cã hiÖu qu¶. MÆt kh¸c, nÒn kinh tÕ xuÊt hiÖn nhiÒu tÖ n¹n x· héi nh- bu«n lËu, hµng gi¶ ... dÉn ®Õn sù ph¸ s¶n cña c¸c doanh nghiÖp. Do vËy, Ng©n hµng rÊt khã kh¨n trong c¸c môc tiªu më réng tÝn dông, ®¸nh gi¸ m«i tr-êng tÝn dông ... M«i tr-êng ph¸p lý kh«ng thuËn lîi. HÖ thèng ph¸p luËt ban hµnh kh«ng ®ång bé vµ kh«ng phï hîp víi yªu cÇu cña ho¹t ®éng kinh doanh, nhiÒu khi c¶n trë ho¹t ®éng kinh doanh. C¬ chÕ ®¶m b¶o thùc thi ph¸p luËt kÐm hiÖu lùc. 2.2- Nguyªn nh©n chñ quan - Nguyªn nh©n tõ phÝa Ng©n hµng C¸c kho¶n cho vay cã vÊn ®Ò vµ c¸c thiÖt h¹i cho vay cã thÓ x¶y ra do s¬ hë vÒ thñ tôc trong néi bé Ng©n hµng. §©y ®-îc gäi lµ c¸c ho¹t ®éng cho vay kh«ng hoµn h¶o vµ nã xuÊt hiÖn do c¸c nguyªn nh©n sau ®©y: 20