tailieuonthi
Lêi nãi ®Çu
Trong nh÷ng n¨m võa qua, ViÖt Nam ®· ph¶i ®èi mÆt víi biÕt bao khã
kh¨n, thö th¸ch: ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong khu
vùc; nh÷ng thiªn tai nÆng nÒ liªn tiÕp x¶y ra. Vît lªn trªn mäi khã kh¨n thö
th¸ch ®ã, ViÖt Nam vÉn hoµn thµnh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc,
ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi, v÷ng bíc ®a ViÖt Nam trë thµnh con rång Ch©u
¸.
Cïng víi sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña nÒn kinh tÕ, nhu
cÇu vèn ®· vµ ®ang lµ mét nhu cÇu v« cïng cÊp thiÕt cho viÖc x©y dùng c¬ së
h¹ tÇng, trang thiÕt bÞ còng nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. TÝn dông trungdµi h¹n lµ c«ng cô ®¾c lùc ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®ã.
HÖ thèng NHTM ViÖt Nam chiÕm mét vÞ trÝ chiÕn lîc trong viÖc ®¸p
øng nhu cÇu vèn ®èi víi nÒn kinh tÕ. NhËn thÊy tÇm quan träng cña tÝn dông
trung- dµi h¹n ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi, c¸c NHTM còng ®ang
triÓn khai nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó cã nh÷ng bíc chuyÓn dÞch vÒ c¬ cÊu tÝn dông,
t¨ng dÇn tû träng cho vay trung- dµi h¹n víi ph¬ng ch©m: “§Çu t chiÒu s©u
cho DN còng chÝnh lµ ®Çu t cho t¬ng lai cña ngµnh NH”. ViÖc ph¸t triÓn tÝn
dông NH kh«ng nh÷ng chØ mang l¹i lîi Ých cho toµn bé nÒn kinh tÕ mµ nã cßn
trùc tiÕp mang l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho ngµnh NH.
Tuy nhiªn, thùc tÕ ho¹t ®éng tÝn dông trung-dµi h¹n cßn ®ang gÆp nhiÒu
khã kh¨n, næi cém vÉn lµ vÊn ®Ò hiÖu qu¶ tÝn dông trung- dµi h¹n cßn thÊp rñi
ro cao, d nî tÝn dông trung- dµi h¹n trong c¸c NHTM vÉn thêng chiÕm tû lÖ
kh«ng cao l¾m so víi yªu cÇu. §iÒu ®ã nãi lªn r»ng vèn ®Çu t cho chiÒu s©u
cha ®¸p øng ®îc ®ßi hái bøc thiÕt ngµy cµng t¨ng cña nÒn kinh tÕ. Ngoµi ra,
tû lÖ nî qu¸ h¹n cßn cao cho vay ra nhng kh«ng thu håi ®îc c¶ gèc vµ l·i
nªn ®· ¶nh hëng kh«ng nhá tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ cña hÖ
thèng NH nãi riªng.
ChÝnh v× vËy vÊn ®Ò hiÖu qu¶ tÝn dông trung- dµi h¹n ®ang lµ mét vÊn ®Ò
®îc mäi ngêi trong vµ ngoµi ngµnh quan t©m, gi¶i quyÕt. Vµ ®©y còng ®ang
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
1
tailieuonthi
lµ ®Ò tµi cña nhiÒu cuéc trao ®æi, th¶o luËn t¹i c¸c héi th¶o, diÔn ®µn nghiªn
cøu.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng vµ ý nghÜa lín lao cña vÊn ®Ò trªn, víi
nh÷ng kiÕn thøc ®· ®îc häc tËp, nghiªn cøu t¹i trêng vµ sau mét thêi gian
thùc tËp t¹i NH§T PTVN- mét NH gi÷ vai trß chñ lùc trong cho vay trungdµi h¹n phôc vô ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc, thÊy r»ng nh÷ng vÊn ®Ò cßn
tån t¹i trong tÝn dông trung- dµi h¹n nªn em ®· chän ®Ò tµi:
gi¶i ph¸p
n©ng cao hiÖu qu¶ tÝn dông trung- dµi h¹n t¹i Ng©n
Hµng ®Çu t vµ ph¸t triÓn viÖt nam” ®Ó thùc hiÖn kho¸ luËn
tèt nghiÖp. Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, kho¸ luËn gåm ba ch¬ng:
Ch¬ng 1: TÝn dông vµ hiÖu qu¶ tÝn dông trung- dµi h¹n cña
NHTM trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng t×nh h×nh ho¹t ®éng tÝn dông trung- dµi h¹n
t¹i Ng©n Hµng §Çu T vµ Ph¸t TriÓn ViÖt Nam.
Ch¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶
tÝn dông trung- dµi h¹n t¹i NH §Çu T vµ Ph¸t TriÓn ViÖt Nam.
Víi nh÷ng g× thÓ hiÖn trong bµi kho¸ luËn, em hy väng sÏ ®ãng gãp mét
sè ý kiÕn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ tÝn dông nãi chung vµ hiÖu qu¶ tÝn dông
trung- dµi h¹n ®èi víi NH§T PTVN nãi riªng. Tuy nhiªn, tr×nh ®é còng
nh thêi gian nghiªn cøu cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái
nh÷ng khiÕm khuyÕt. Em rÊt mong nhËn ®îc sù chØ b¶o vµ ý kiÕn ®ãng gãp
cña ThÇy C« gi¸o, c¸c C« Chó, Anh ChÞ ë phßng tÝn dông vµ bÊt cø ai quan
t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy ®Ó kho¸ luËn cña em ®îc hoµn thiÖn vµ s©u s¾c h¬n.
Qua ®©y, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n toµn thÓ c¸n bé gi¸o viªn Khoa Tµi
ChÝnh NH ®· chuyÒn ®¹t cho em nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vµ v« cïng quan
träng vÒ Tµi ChÝnh vµ NH. Em xin ch©n thµnh göi lêi c¶m ¬n s©u s¾c nhÊt ®Õn
thÇy gi¸o- TiÕn sÜ NguyÔn DuÖ, ngêi ®· trùc tiÕp híng dÉn chØ b¶o ®Ó em cã
thÓ hoµn thµnh ®îc bµi viÕt nµy. Em còng xin c¶m ¬n c¸c c¸n bé cña NH§T
PTVN ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho em trong thêi gian thùc tËp t¹i NH.
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
2
tailieuonthi
Ch¬ng 1
TÝn dông vµ hiÖu qu¶ tÝn dông trung- dµi h¹n cña
Ng©n Hµng th¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ tÝn dông trung- dµi h¹n
Kh¸i niÖm tÝn dông trung- dµi h¹n
Trong nÒn kinh tÕ, nhu cÇu tÝn dông trung- dµi h¹n thêng xuyªn ph¸t
sinh, bëi c¸c DN lu«n ph¶i t×m c¸ch ph¸t triÓn më réng s¶n xuÊt, ®æi míi kü
thuËt, tin häc... §Ó cñng cè vµ t¨ng cêng søc c¹nh tranh cña DN trªn thÞ
trêng. Muèn lµm ®îc ®iÒu nµy, ®ßi hái DN ph¶i cã mét khèi lîng vèn lín
víi mét thêi gian dµi. ChÝnh v× vËy, c¸c DN thêng t×m ®Õn víi c¸c NHTM
nhê sù gióp ®ì vµ c¸c NHTM cho c¸c DN vay khèi lîng vèn lín víi thêi
gian dµi b»ng h×nh thøc tÝn dông trung- dµi h¹n.
Trong ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM, tÝn dông trung h¹n ®îc hiÓu lµ
lo¹i tÝn dông cã thêi gian hoµn vèn tõ 1 ®Õn 5 n¨m, ®îc sö dông ®Ó thùc hiÖn
c¸c dù ¸n ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô vµ ®êi sèng. TÝn
dông NH trung h¹n ®îc cÊp cho kh¸ch hµng ®Ó më réng c¶i t¹o, kh«i phôc,
hoµn thiÖn, hîp lý ho¸ quy tr×nh c«ng nghÖ, quy tr×nh s¶n xuÊt.
TÝn dông NH dµi h¹n lµ lo¹i tÝn dông cã thêi gian hoµn vèn trªn 5 n¨m,
®îc sö dông ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh,
dÞch vô vµ ®êi sèng. H×nh thøc tÝn dông nµy ®îc NHTM cÊp cho kh¸ch hµng
nh»m hç trî viÖc x©y dùng míi, më réng hoÆc hoµn thiÖn quy tr×nh c«ng
nghÖ, quy tr×nh s¶n xuÊt.
§èi víi ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay, nhu cÇu vèn trung-dµi
h¹n rÊt lín, trong khi c¸c DN cha cã nhiÒu thêi gian ®Ó tÝch luü vèn vµ cha
tÝch luü ®îc nhiÒu. §ång thêi viÖc ®Çu t trùc tiÕp cña c«ng chóng qua viÖc
mua tr¸i phiÕu, cæ phiÕu do c¸c DN ph¸t hµnh cßn lµ mét vÊn ®Ò rÊt h¹n chÕ.
Cho nªn trong thùc tiÔn nhu cÇu vÒ vèn trung- dµi h¹n cña c¸c DN chñ yÕu
®îc ®¸p øng bëi vèn tù cã cu¶ DN vµ ®a phÇn cßn l¹i b»ng sù tµi trî cña hÖ
thèng NHTM th«ng qua tÝn dông trung- dµi h¹n.
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
3
tailieuonthi
1. 1. 2. C¸c lo¹i h×nh tÝn dông trung- dµi h¹n
TÝn dông trung- dµi h¹n lµ mét nghiÖp vô ®ang ®îc tån t¹i cïng víi
nghiÖp vô trong ho¹t ®éng kinh doanh cña NH. Ngµy nay, trong ®iÒu kiÖn
ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, khoa häc kü thuËt kh«ng ngõng ph¸t
triÓn, do ®ã nghiÖp vô tÝn dông trung- dµi h¹n ®ßi hái ph¸t triÓn theo gãp phÇn
quan träng trong viÖc ®æi míi hiÖn ®¹i ho¸ trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ s¶n
xuÊt cho c¸c ngµnh kinh tÕ cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ. NghiÖp vô tÝn dông
trung- dµi h¹n cña c¸c NH trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· triÓn khai theo c¸c
h×nh thøc sau:
Cho vay theo dù ¸n
§©y lµ h×nh thøc cÊp tÝn dông dùa trªn c¬ së dù ¸n sau khi ®· xem xÐt
kh¼ng ®Þnh tÝnh hiÖu qu¶, tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n ®ã. Do vËy, c«ng viÖc cña NH
kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ cho vay mµ cßn thÈm ®Þnh l¹i c¸c vÊn ®Ò: Chi phÝ s¶n
xuÊt , gi¸ thµnh thÞ trêng tiªu thô, quy tr×nh c«ng nghÖ. Bëi v× viÖc cÊp quyÕt
®Þnh mét kho¶n tÝn dông sÏ dµng buéc NH víi ngêi vay mét kho¶ng thêi
gian qu¸ dµi 3 ®Õn 5 n¨m hoÆc 7 n¨m tuú theo tõng dù ¸n cho nªn cÇn ph¶i
nghiªn cøu mét c¸ch nghiªm tóc vµ xem xÐt kü c¸c rñi ro x¶y ra. H×nh thøc
cho vay theo dù ¸n gåm:
TÝn dông hîp vèn (Cho vay ®ång tµi trî):
Trong ho¹t ®éng thùc tiÔn cña c¸c NHTM trong lÜnh vùc tÝn dông, kh«ng
Ýt c¸c trêng hîp møc cho vay hoÆc møc rñi ro mµ b¶n th©n mét NH kh«ng
thÓ ®¶m ®¬ng næi, do ®ã dÉn ®Õn sù liªn kÕt phèi hîp gi÷a c¸c NH cïng
tham gia tµi trî cho mét dù ¸n.
Cho vay ®ång tµi trî lµ qu¸ tr×nh cho vay cña mét nhãm tæ chøc tÝn dông
cho mét dù ¸n do mét tæ chøc tÝn dông lµm ®Çu mèi, phèi hîp víi c¸c bªn tµi
trî ®Ó thùc hiÖn, nh»m n©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh cña DN vµ tæ chøc tÝn dông.
Quan hÖ tÝn dông díi h×nh thøc ®ång tµi trî gåm hai bªn tham gia: Bªn
®ång tµi trî vµ bªn nhËn tµi trî
- Bªn ®ång tµi trî: Tèi thiÓu ph¶i cã tõ hai NH thµnh viªn trë lªn, mçi
NH thµnh viªn lµ mét tæ chøc tÝn dông hoÆc nhiÒu khi còng cã thÓ lµ mét chi
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
4
tailieuonthi
nh¸nh cña mét tæ chøc tÝn dông ®îc uû quyÒn. C¸c NH thµnh viªn sÏ bµn b¹c
cïng nhau chän ra mét tæ chøc tÝn dông lµm ®Çu mèi. Nh×n chung, mäi quan
hÖ vÒ tÝn dông gi÷a bªn ®ång tµi trî vµ bªn nhËn tµi trî ®Òu ®îc thùc hiÖn
th«ng qua tæ chøc tÝn dông lµm ®Çu mèi.
- Bªn nhËn tµi trî: Thêng lµ mét ph¸p nh©n hoÆc c¸ nh©n cã nhu cÇu
vay vèn ®Çu t cho dù ¸n.
TÝn dông trùc tiÕp
§©y lµ h×nh thøc tÝn dông trung- dµi h¹n phæ biÕn trong nÒn kinh tÕ thÞ
trêng. NHTM tiÕn hµnh mäi ho¹t ®éng vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi tõng
dù ¸n ®Çu t cña kh¸ch hµng mµ hä ®· lùa chän ®Ó tµi trî. Thùc tÕ cho thÊy
viÖc lùa chän dù ¸n tèt lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh nhÊt cña h×nh thøc tÝn dông nµy.
TÝn dông tuÇn hoµn
TÝn dông tuÇn hoµn ®îc coi lµ tÝn dông trung- dµi h¹n khi thêi h¹n cña
hîp ®ång ®îc kÐo dµi tõ mét ®Õn vµi n¨m vµ ngêi vay rót tiÒn ra khi cÇn vµ
®îc tr¶ nî khi cã nguån, trong thêi gian hîp ®ång cã hiÖu lùc.
Trong c¸c DN cæ phÇn khi cã nhu cÇu vÒ vèn trung- dµi h¹n, DN cã thÓ
ra t¨ng viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu, nhng còng cã thÓ vay NH díi h×nh thøc tÝn
dông tuÇn hoµn, sau ®ã sö dông phÇn lîi nhuËn tÝnh tr¶ cho cæ ®«ng ®Ó tr¶ nî,
®ång thêi t¨ng vèn gãp cña cæ ®«ng lªn.
Thùc chÊt ®©y lµ mét h×nh thøc c¶i biÕn c¬ cÊu tµi chÝnh cña DN, chuyÓn
nî vay NH thµnh vèn trung- dµi h¹n.
DN vay vèn còng cã thÓ yªu cÇu NH chuyÓn tÝn dông tuÇn hoµn thµnh tÝn
dông trung- dµi h¹n vµ thËm chÝ cã thÓ ra h¹n kÐo dµi nhiÒu n¨m víi ®iÒu kiÖn
cã tµi kho¶n ®¶m b¶o cho kho¶n vay mét c¸ch ch¾c ch¾n. ViÖc chuyÓn ®æi
nµy thêng ®îc diÔn ra vµo cuèi giai ®o¹n cña hîp ®ång vµ ®iÒu ®ã cßn phô
thuéc vµo møc ®é thùc hiÖn hîp ®ång vµ t×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng
vay vèn.
TÝn dông thuª mua- dÞch vô thuª mua
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
5
tailieuonthi
TÝn dông cho thuª lµ mét kiÓu cho thuª tµi s¶n ®Ó sö dông chuyªn m«n
theo hîp ®ång. NÕu trong hîp ®ång cã kÌm theo lêi høa cña ngêi thuª sÏ b¸n
l¹i tµi s¶n nµy, chËm nhÊt lµ khi hîp ®ång cho thuª theo gi¸ tho¶ thuËn tríc
th× ®ã lµ thuª tµi chÝnh. NÕu trong hîp ®ång kh«ng kÌm theo lêi høa th× ®ã gäi
lµ thuª ho¹t ®éng hay thuª ®¬n gi¶n. Tµi s¶n cho thuª bao gåm ®éng s¶n vµ
bÊt ®éng s¶n nh nhµ cöa m¸y mãc, thiÕt bÞ v¨n phßng.
§èi víi NH- ngêi cho thuª: §a d¹ng ho¸ viÖc sö dông vèn, më
réng d¹ng kh¸ch hµng, t¨ng thªm s¶n phÈm NH, gi¶m møc ®é rñi ro so víi
cÊp tÝn dông hoÆc b¶o l·nh. V× trong thêi gian cho thuª, NH vÉn chØ cã quyÒn
së h÷u ph¸p lý ®èi víi thiÕt bÞ thuª nªn NH cã kh¶ n¨ng nhanh chãng chiÕm
l¹i thiÕt bÞ nÕu ngêi ®i thuª kh«ng tu©n thñ theo hîp ®ång thuª. TÝn dông
thuª mua b¶o ®¶m sö dông ®óng ®¾n sè vèn tµi trî, tû lÖ sö dông vèn cao.
§èi víi ngêi ®i thuª: Ngêi ®i thuª kh«ng ph¶i bá ngay mét sè tiÒn
®Ó mua s¾m thiÕt bÞ nhng vÉn cã thiÕt bÞ sö dông, cã thÓ tiÕp nhËn ®îc c«ng
nghÖ tiªn tiÕn ®ång thêi h¹n chÕ ®îc sù lçi thêi nhanh chãng cña thiÕt bÞ.
M« h×nh tÝn dông dÞch vô thuª, mua cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi sù ph¸t triÓn ®Êt
níc, t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì c¸c DN kh«ng ®ñ vèn nhng vÉn cã thÓ thuª ®îc
m¸y mãc, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, thóc ®Èy viÖc s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng n¨ng suÊt
vµ chÊt lîng s¶n phÈm.
1.1.2.4. NghiÖp vô ®Çu t chøng kho¸n
§©y còng lµ nghiÖp vô sinh lêi cña NHTM, trong nghiÖp vô nµy, NH ®Çu
t vµo hai lo¹i chøng kho¸n lµ chøng kho¸n Nhµ níc vµ chøng kho¸n C«ng
ty.
1. 1. 3. Vai trß cña tÝn dông trung- dµi h¹n
1.1.3.1. §èi víi c¸c DN:
C¸c DN thêng gÆp ph¶i mét c¨n bÖnh lµ thiÕu vèn ®Æc biÖt lµ thiÕu vèn
trung- dµi h¹n ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt. NÒn kinh tÕ kh«ng ngõng vËn ®éng,
hµng ho¸ s¶n xuÊt ngµy cµng nhiÒu vµ nhu cÇu con ngêi kh«ng ngõng n©ng
cao. Mét DN muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× ph¶i biÕt n¾m b¾t nhu cÇu vµ tho¶
m·n nhu cÇu ®ã. Nh vËy, DN ph¶i kh«ng ngõng ®æi míi, m¹nh d¹n ®Çu t ®Ó
n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, më réng s¶n xuÊt hay ®Ó x©m nhËp vµo thÞ
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
6
tailieuonthi
trêng míi. Tuy nhiªn, ®Ó lµm ®îc ®iÒu nµy, cÇn huy ®éng mét khèi lîng
vèn nhÊt ®Þnh, hoÆc DN cã thÓ tù tÝch lòy qua lîi nhuËn ®Ó l¹i nhng thêi gian
tÝch luü cã thÓ qu¸ l©u, lµm mÊt thêi c¬ kinh doanh. H¬n n÷a, khi chËm ®æi
míi cã nghÜa lµ lîi nhuËn kh«ng cßn. DN cã thÓ huy ®éng vèn trªn thÞ trêng
chøng kho¸n hoÆc vay vèn NH. §èi víi NH, viÖc vay vèn trung- dµi h¹n tõ
NH ®«i khi ®em l¹i nhiÒu thuËn lîi h¬n so víi viÖc huy ®éng vèn trªn thÞ
trêng chøng kho¸n. VÒ mÆt kú h¹n, DN cã thÓ vay vèn NH theo kú h¹n phï
hîp víi yªu cÇu kinh doanh. VÒ thñ tôc thêi gian th× nhanh chãng vµ Ýt phøc
t¹p, h¬n n÷a kh«ng ph¶i c«ng ty nµo còng ®îc quyÒn b¸n tr¸i phiÕu, cæ phiÕu
cña m×nh trªn thÞ trêng chøng kho¸n, nhÊt lµ c«ng ty míi thµnh lËp hay qu¸
nhá, cha cã tiÕng t¨m. Ngoµi ra víi c¸c kho¶n vay trung- dµi h¹n t¹i NH, võa
gióp NH thùc hiÖn chiÕn lîc kinh doanh ®em l¹i lîi tøc cho DN mµ kh«ng
gia t¨ng sù kiÓm so¸t cña ngêi bªn ngoµi ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña
DN nh trong trêng hîp ph¸t hµnh cæ phiÕu. MÆc dï, cã nhiÒu thuËn lîi nh
vËy nhng l·i suÊt trung- dµi h¹n cña NH lµ chi phÝ kh¸ cao ®èi víi DN. Nã
buéc c¸c DN ph¶i nghÜ ®Õn hiÖu qu¶ ®Çu t, doanh thu ®¹t ®îc kh«ng chØ ®ñ
®Ó tr¶ vèn vµ l·i cho NH mµ ph¶i ®em l¹i lîi tøc cho m×nh. Do vËy, l·i suÊt tÝn
dông trung- dµi h¹n cña NH lµ ®ßn bÈy thóc ®Èy DN khai th¸c triÖt ®Ó ®ång
vèn ®Ó kinh doanh cã l·i vµ th¾ng lîi trong c¹nh tranh.
Nh vËy, vay vèn trung- dµi h¹n tõ NH lµ biÖn ph¸p quan träng ®Ó c¸c
DN cã vèn cho thùc hiÖn dù ¸n cña m×nh.
1.1.3.1. §èi víi nÒn kinh tÕ
Ho¹t ®éng tÝn dông trung dµi h¹n ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cho nÒn kinh tÕ
quèc d©n, ®iÒu hoµ lîng cung cÇu vÒ vèn trong nÒn kinh tÕ. Ho¹t ®éng tÝn
dông lµm nhiÖm vô chuyÓn vèn tõ n¬i thõa vèn ®Õn n¬i thiÕu vèn, tõ nh÷ng
nhµ tiÕt kiÖm sang nhµ ®Çu t, phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ.
Do tËp trung ®îc vèn vµ ®iÒu hoµ cung cÇu vèn trong nÒn kinh tÕ, tÝn
dông trung- dµi h¹n gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng ®Çu t
ph¸t triÓn kinh tÕ, thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng
nghiÖp- n«ng nghiÖp- dÞch vô. C¸c kho¶n cho vay cung cÊp cho c¸c ngµnh
®îc thùc hiÖn theo c¶ chiÒu s©u vµ chiÒu réng, ®Çu t cã träng ®iÓm, h×nh
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
7
tailieuonthi
thµnh c¸c ngµnh s¶n xuÊt mòi nhän, x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, khai th¸c
triÖt ®Ó c¸c nguån lùc, tËp trung phôc vô s¶n xuÊt. N¾m trong tay nguån vèn
lín, l©u dµi ®· thóc ®Èy tiÕn ®é ph¸t triÓn c¸c c«ng tr×nh, c¸c dù ¸n, t¹o ®îc
hiÖu qu¶ kinh tÕ bÒn v÷ng, l©u dµi gãp phÇn thóc ®Èy tèc ®é chuyÓn dÞch c¬
cÊu kinh tÕ ®· ®Þnh híng c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸.
Bªn c¹nh ®ã, c¸c kho¶n cho vay trung- dµi h¹n cã vai trß t¹o nguån vèn
®Ó thùc hiÖn x©y dùng míi, hiÖn ®¹i ho¸ tõng bíc nÒn s¶n xuÊt trong níc,
thóc ®Èy s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt lîng, mÉu m·, ®a d¹ng vÒ tÝnh n¨ng cña s¶n
phÈm ®Ó tiªu thô trong níc vµ xuÊt khÈu. Hµng ho¸ cã tÝnh chÊt c¹nh tranh
trªn thÞ trêng quèc tÕ sÏ thóc ®Èy xuÊt khÈu, t¨ng thu ngo¹i tÖ cho quèc gia,
c¶i thiÖn c¸n c©n th¬ng m¹i vµ c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ.
TÝn dông trung- dµi h¹n cã vai trß trong viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch
kinh tÕ vÜ m«. NHNN lu«n qu¶n lý tÝn dông trung- dµi h¹n b»ng c¸c quy ®Þnh
vµ chÝnh s¸ch cña m×nh. NHNN ®ãng vai trß lµ ngêi cho vay cuèi cïng trong
nÒn kinh tÕ, æn ®Þnh lu th«ng tiÒn tÖ. Th«ng qua tÝn dông trung- dµi h¹n,
ChÝnh Phñ còng cã thÓ qu¶n lý vµ thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ lín mét
c¸ch cã hiÖu qu¶. Thùc tÕ cho thÊy, c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ lín ®Òu ®îc cÊp
vèn th«ng qua hÖ thèng c¸c NHTM, hiÖu qu¶ ®îc xÐt ®Õn kü h¬n vµ ChÝnh
Phñ còng qu¶n lý dÔ dµng h¬n c¸c ch¬ng tr×nh ®Çu t nµy. Ngoµi ra, ChÝnh
Phñ cßn cã thÓ híng tÝn dông trung- dµi h¹n vµo c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän,
phôc vô qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Ó c¸c ngµnh nµy ®i ®Çu, t¹o
®µ cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi ®Êt níc.
Ho¹t ®éng tÝn dông trung- dµi h¹n t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c quan gia
lu«n g¾n liÒn víi thÞ trêng thÕ giíi. TÝn dông trung- dµi h¹n ®· trë thµnh nhÞp
cÇu nèi liÒn quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia víi nhau b»ng c¸c ho¹t ®éng tÝn
dông quèc tÕ nh: C¸c h×nh thøc tÝn dông gi÷a c¸c ChÝnh Phñ, gi÷a c¸ nh©n
víi c¸ nh©n, c¸c h×nh thøc tµi trî, cho vay kh«ng hoµn l¹i cña ChÝnh Phñ c¸c
níc.
1.1.3.2. §èi víi ho¹t ®éng NH
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
8
tailieuonthi
Ho¹t ®éng cña NH trong c¬ chÕ thÞ trêng lµ ho¹t ®éng trong m«i trêng
c¹nh tranh gay g¾t. §Ó cã thÓ ®øng v÷ng trong m«i trêng c¹nh tranh gay g¾t
nµy ®ßi hái mçi NH ph¶i thùc sù quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh
cña chÝnh m×nh. V× vËy, ho¹t ®éng tÝn dông ®îc xem lµ sù cÇn thiÕt ®Ó mang
tÝnh c¹nh tranh cña NH. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nÒn kinh tÕ thÞ trêng vËn
®éng trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ më víi nhu cÇu më réng quy m«, trang bÞ c¬
së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, tiÕn tíi ®æi míi toµn bé nÒn kinh tÕ ®· cho thÊy
nhu cÇu vèn trung- dµi h¹n lµ cÊp thiÕt vµ quan träng. Nguån vèn nµy t¹o ®iÒu
kiÖn cho c¸c DN ®æi míi kü thuËt, trang bÞ c«ng nghÖ míi, ph¬ng ph¸p s¶n
xuÊt míi ®Ó t¹o ra hµng ho¸ míi. §©y lµ ®iÒu kiÖn ®Ó NH më réng ph¹m vi
ho¹t ®éng cña m×nh vµ ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vai trß, vÞ trÝ cña m×nh trong nÒn
kinh tÕ thÞ trêng.
H¬n n÷a, tÝn dông trung- dµi h¹n cßn lµ c¸ch thøc kh¶ thi ®Ó gi¶i quyÕt
nguån vèn huy ®éng cßn d thõa t¹i mçi NH, ®ång thêi còng lµ c¸ch NH gäi
vèn tõ nÒn kinh tÕ ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cho c¸c DN. V× vËy, tÝn dông
trung- dµi h¹n cÇn ph¶i ®îc t¨ng cêng ®Ó c¸c NH cã thÓ tham gia nç lùc vµo
sù nghiÖp c«ng nghiÖp- ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc th«ng qua nghiÖp vô nµy.
Ngoµi ra tÝn dông trung- dµi h¹n cßn lµ mét nghiÖp vô mang l¹i lîi Ých
chñ yÕu cho NH. Bëi lÏ tÝn dông trung- dµi h¹n lµ nh÷ng kho¶n tÝn dông cã
quy m« lín, l·i suÊt cao, thêi gian dµi nªn l·i thu sÏ lín vµ æn ®Þnh. ChuyÓn tõ
nghiÖp vô cho vay ng¾n h¹n sang cho vay trung- dµi h¹n lµ sù biÕn chuyÓn cã
tÝnh chiÕn lîc cña NH, ®ång thêi n©ng cao tÝnh c¹nh tranh trong lÜnh vùc
NH. Khi NH kh«ng ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng cho vay, ®a d¹ng ho¸ kh¸ch hµng,
thêi h¹n vay tiÒn th× NH kh«ng thÓ ®øng v÷ng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi
sù chÌn Ðp ®«ng ®¶o cña NH kh¸c. Quan hÖ tÝn dông trung- dµi h¹n còng cã
thÓ dÉn tíi c¸c ho¹t ®éng b¶o l·nh do NH thùc hiÖn. NH cã thÓ thùc hiÖn b¶o
l·nh vay c¸c NH kh¸c, b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång, b¶o l·nh dù thÇu vµ c¸c
h×nh thøc b¶o l·nh kh¸c cho kh¸ch hµng. C¸c h×nh thøc b¶o l·nh nµy ®em l¹i
thªm lîi nhuËn cho NH.
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
9
tailieuonthi
ChÝnh v× vËy, n©ng cao hiÖu qu¶ tÝn dông trung- dµi h¹n ®ang lµ nh÷ng
vÊn ®Ò mµ c¸c NH ®Òu quan t©m nh»m ®em l¹i lîi nhuËn cho NH còng nh
phôc vô sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc.
hiÖu qu¶ tÝn dông trung- dµi h¹n cña NHTM trong nÒn
kinh tÕ thÞ trêng.
1.2. 1. Kh¸i niÖm hiÖu qu¶ tÝn dông trung- dµi h¹n
TÝn dông trung dµi h¹n ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi sù
ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÐ níc ta, ®Æc biÖt trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp
ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Nh ®· nãi ë phÇn trªn, tÝn dông trung dµi h¹n
kh«ng chØ t¸c ®éng tíi nÒn kinh tÕ mµ cßn t¸c ®éng tíi c¸c DN mµ h¬n c¶ lµ
tíi NH. Th«ng qua viÖc xem xÐt hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng cho vay trung- dµi
h¹n sÏ gióp cho NH cã thÓ ®¸nh gi¸ l¹i ho¹t ®éng cho vay cña m×nh ®Ó tõ ®ã
cã thÓ ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p th«ng qua nh»m kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i thiÕu
sãt vµ ®Èy m¹nh h¬n n÷a ho¹t ®éng cho vay.
XÐt trªn quan ®iÓm cña NH th× ho¹t ®éng tÝn dông trung- dµi h¹n ®îc
xem lµ cã hiÖu qu¶ khi nã ®¶m b¶o ®îc ba yÕu tè:
Kh¶ n¨ng sinh lîi cho NH
Kh¶ n¨ng thu håi c¶ gèc vµ l·i ®óng h¹n
Kh¶ n¨ng thanh kho¶nh tõ phÝa nguån.
§iÒu nµy cã nghÜa lµ c¸c NH khi tiÕn hµnh cho vay trung- dµi h¹n th×
kho¶n cho vay ®ã ph¶i ®em l¹i thu nhËp cho NH, ®¶m b¶o trang tr¶i ®îc chi
phÝ tr¶ cho l·i suÊt huy ®éng hoÆc ®i vay, chi phÝ NH vµ rñi ro cña NH. Song
kh«ng ph¶i c¸c NH cø cho vay nhiÒu, mang l¹i nhiÒu lîi nhuËn lµ cã hiÖu qu¶
cao bëi v× nÕu cho vay ra mµ kh«ng thu håi ®îc vèn cho vay hoÆc cho vay
kh«ng c©n xøng víi nguån huy ®éng ®îc th× sím hay muén NH còng dÔ r¬i
vµo t×nh tr¹ng thua lç, ®æ bÓ. ChÝnh v× vËy, yÕu tè hiÖu qu¶ trong kinh doanh
lµ yÕu tè quan träng vµ cÇn thiÕt ®Çu tiªn ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña
NH.
1.1.4. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ tÝn dông trung- dµi h¹n.
1.1.4.1. Quy m« cho vay trung- dµi h¹n:
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
10
tailieuonthi
Quy m« cho vay trung- dµi h¹n ®îc thÓ hiÖn th«ng qua c¸c chØ tiªu sau:
Doanh sè cho vay: Lµ chØ tiªu c¬ b¶n khi ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸i
qu¸t vµ cã hÖ thèng ®èi víi nh÷ng kho¶n vay t¹i mét thêi ®iÓm. Khi x¸c ®Þnh
doanh sè cho vay, cha cã sù ®¸nh gi¸ cô thÓ vÒ chÊt lîng vµ phÇn rßng cña
nh÷ng kho¶n vay trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Nhng ®©y lµ chØ tiªu cho biÕt
kh¶ n¨ng lu©n chuyÓn sö dông vèn cña mét NH. Quy m« ®Çu t vµ cÊp vèn tÝn
dông cña NH ®ã víi nÒn kinh tÕ quèc d©n trong mét thêi kú.
D nî tÝn dông ®èi víi nÒn kinh tÕ: Tæng d nî néi tÖ vµ ngo¹i tÖ thÓ
hiÖn ®îc mèi quan hÖ tÝn dông gi÷a NH víi kh¸ch hµng, ®ång thêi lµ chØ tiªu
ph¶n ¸nh phÇn vèn ®Çu t hiÖn ®ang cßn l¹i t¹i mét thêi ®iÓm cña NH mµ NH
®· cho vay nhng cha thu vÒ. §ång thêi chØ tiªu nµy còng ph¶n ¸nh Mèi
quan hÖ víi doanh sè cho vay (d nî ®Çu kú + doanh sè cho vay – doanh sè
thu nî = d nî cuèi kú), víi kh¶ n¨ng ®¸p øng nguån vèn cña c¸c NHTM ®èi
víi nhu cÇu sö dông vèn trong nÒn kinh tÕ.
1.1.4.2. HiÖu qu¶ tÝn dông trung- dµi h¹n
§Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ tÝn dông trung- dµi h¹n, ngêi ta cã thÓ dïng nhiÒu
chØ tiªu kh¸c nhau. C¸c chØ tiªu nµy lµ c¸c chØ tiªu chung cho toµn bé c¸c
kho¶n tÝn dông trung- dµi h¹n t¹i NH, tøc lµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ tÝn dông trungdµi h¹n cña mét NH.
XÐt trªn quan ®iÓm NH:
ChØ tiªu d nî:
D nî trung- dµi h¹n
Tæng d nî tÝn dông
ChØ tiªu nµy cho thÊy biÕn ®éng tû träng d nî trung- dµi h¹n trong tæng
d nî tÝn dông cña mét NH qua c¸c thêi kú kh¸c nhau. Cã thÓ nghiªn cøu
biÕn ®éng quy m«, khèi lîng tÝn dông trung- dµi h¹n. NÕu chØ xem xÐt tö sè,
tû lÖ nµy cµng cao chøng tá møc ®é ph¸t triÓn ngµy cµng cã uy tÝn. V× tÝn dông
trung- dµi h¹n cã rÊt nhiÒu rñi ro tiÒm Èn, thÕ mµ d nî l¹i lín chøng tá mèi
quan hÖ kh¸ch hµng- NH lµ hoµn toµn tin cËy.
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
11
tailieuonthi
ChØ tiªu nµy còng cã thÓ dïng so s¸nh gi÷a c¸c NH kh¸c nhau ®Ó thÊy
®îc thÕ m¹nh cña NH nµy so víi thÕ m¹nh cña NH kh¸c trong ho¹t ®éng tÝn
dông trung- dµi h¹n. Tuy nhiªn, cã thÓ coi ®©y nh mét chØ tiªu ®Þnh lîng ®Ó
cã thÓ thÊy râ b¶n chÊt cña tÝn dông trung- dµi h¹n cña mét NH.
ChØ tiªu sö dông vèn:
Huy ®éng vèn x 100%
Sö dông vèn
Doanh sè cho vay trung- dµi h¹n
HoÆc:
Nguån vèn trung- dµi h¹n
NH cã thÓ sö dông nguån vèn trung- dµi h¹n vµ mét phÇn nguån vèn
ng¾n h¹n ®Ó cho vay trung- dµi h¹n. Cã thÓ hiÓu ®©y lµ chØ tiªu hÖ qu¶ ph¸n
¸nh hiÖu qu¶ tÝn dông. ChØ tiªu sö dông vèn cho phÐp ®¸nh gi¸ tÝnh hiÖu qu¶
trong ho¹t ®éng tÝn dông cña mét NH. ChØ tiªu nµy cµng lín chøng tá NH ®·
sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶ nguån vèn huy ®éng ®îc.
ChØ tiªu nî qu¸ h¹n:
Nî qu¸ h¹n trung- dµi h¹n
Tæng nî qu¸ h¹n
NH sÏ chuyÓn c¸c kho¶n vay kh«ng tr¶ ®îc nî khi ®Õn h¹n thµnh c¸c
kho¶n nî qu¸ h¹n. Nî qu¸ h¹n cã thÓ do c¸c nguyªn nh©n chñ quan cña phÝa
DN, do c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan hoÆc do x¸c ®Þnh kh«ng hîp lý thêi h¹n
vay, ph¬ng thøc hoµn tr¶ hay mét sè yÕu tè kh¸c cña hîp ®ång. Nî qu¸ h¹n
lµ ®iÒu kh«ng mong muèn cña NH. Nã lµm gi¶m hiÖu qu¶ tÝn dông cña NH vµ
c¸c NH lu«n cè g¾ng lµm gi¶m tû lÖ nµy.
Nî qu¸ h¹n tÝn dông trung dµi h¹n x 100%
HoÆc
Tæng d nî tÝn dông trung- dµi h¹n
ChØ tiªu nµy cho thÊy trong 100% d nî tÝn dông trung- dµi h¹n th× cã
bao nhiªu % lµ nî qu¸ h¹n.
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
12
tailieuonthi
ThÓ hiÖn tû lÖ nî kh«ng thanh to¸n ®óng h¹n trªn tæng d nî. C¸c NH cã
chØ sè nµy thÊp chøng tá hiÖu qu¶ tÝn dông cao. ë c¸c níc cã nÒn tµi chÝnh
ph¸t triÓn, ngêi ta quy ®Þnh c¸c NH cã tû lÖ nî qu¸ h¹n trªn tæng d nî <
5% th× ®îc coi lµ cã chÊt lîng tÝn dông tèt, ngîc l¹i nÕu vît qu¸ 5% th×
cã dÊu hiÖu xÊu, ho¹t ®éng cña NH ®ã kh«ng an toµn, nguy c¬ rñi ro cao.
ChØ tiªu nî khã ®ßi :
Nî khã ®ßi trung- dµi h¹n
Tæng d nî trung- dµi h¹n
Râ rµng tû lÖ nµy cµng cao, th× tÝn dông cã hiÖu qu¶ cµng thÊp. Nî khã
®ßi cã nguy c¬ lµm gi¶m lîi nhuËn cña NH vµ nÕu cã qu¸ nhiÒu nî khã ®ßi sÏ
cã thÓ lµm cho NH ph¸ s¶n. C¸c NH ®ang cè g¾ng gi¶m ®Õn møc tèi ®a c¸c
kho¶n nî khã ®ßi ®Ó lµm t¨ng hiÖu qu¶ tÝn dông trung- dµi h¹n.
ChØ tiªu lîi nhuËn:
Lîi nhuËn tõ tÝn dông trung- dµi h¹n
Tæng d nî tÝn dông trung- dµi h¹n
Lîi nhuËn lµ chØ tiªu quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¸c kho¶n tÝn dông
trung- dµi h¹n bëi xÐt cho cïng môc ®Ých cña NHTM lµ lîi nhuËn, hay Ýt nhÊt
còng thu ®ñ ®Ó bï ®¾p chi phÝ bá ra.
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng sinh lêi cña tÝn dông trung- dµi h¹n, nã
nªu lªn sè l·i thu ®îc tõ 1 ®ång d nî trung- dµi h¹n. Nªn trong ®iÒu kiÖn thÞ
trêng vµ rñi ro nh nhau th× chØ tiªu nµy cµng lín cµng cã lîi cho NH. §Æc
biÖt víi nh÷ng NH cha ph¸t triÓn c¸c dÞch vô NH th× thu tõ ho¹t ®éng tÝn
dông lµ chñ yÕu. Cã nghÜa lµ hiÖu qu¶ tÝn dông tèt ph¶i bao gåm c¶ c¸i mµ
kho¶n tÝn dông ®ã mang l¹i cho NH.
Hay ta xÐt ®Õn chØ tiªu:
Lîi nhuËn tÝn dông trung- dµi h¹n
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
13
tailieuonthi
Tæng lîi nhuËn
ChØ tiªu nµy cho phÐp thÊy râ h¬n vÞ trÝ cña tÝn dông trung- dµi h¹n
trong ho¹t ®éng cña NH. Thu tõ kho¶n tÝn dông cã hiÖu qu¶ cao sÏ ®ãng gãp
lín vµo thu nhËp NH. NÕu kho¶n tÝn dông cã hiÖu qu¶ kh«ng tèt th× thu kh«ng
®îc nî gèc vµ l·i mµ cßn lµm t¨ng chi phÝ cña NH, nªn sÏ kÐo theo lîi nhuËn
gi¶m t¬ng øng.
Tuy nhiªn, ®èi víi mét sè dù ¸n trung- dµi h¹n theo kÕ ho¹ch Nhµ níc
th× chØ tiªu nµy ®«i khi tá ra kh«ng ®Çy ®ñ ®Ó ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ tÝn dông.
V× môc tiªu kinh tÕ- x· héi hay chiÕn lîc ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh c«ng
nghiÖp mòi nhän, nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp non trÎ, th× ®«i khi môc tiªu lîi
nhuËn kh«ng ph¶i lµ hµng ®Çu. Lóc nµy lîi nhuËn kh«ng ph¶n ¸nh thùc chÊt
cña kho¶n tÝn dông. V× vËy, khi dïng c¸c chØ tiªu nµy ®Ó ph©n tÝch chóng ta
ph¶i xem xÐt tæng hîp c¸c môc tiªu cña dù ¸n vay vèn trung- dµi h¹n.
XÐt trªn quan ®iÓm kh¸ch hµng
Kh¸ch hµng lµ ngêi trùc tiÕp qu¶n lý, sö dông vèn trung- dµi h¹n, ®èi
víi kh¸ch hµng th× chÊt lîng tÝn dông biÓu hiÖn ë mét sè chØ tiªu nh sau:
- Doanh thu t¨ng tõ dù ¸n
Lîi nhuËn t¨ng tõ dù ¸n
Lao ®éng t¨ng tõ dù ¸n
Cã thÓ nãi, mét kho¶n tÝn dông tèt ®èi víi NH còng chÝnh lµ kho¶n tÝn
dông tèt ®èi víi DN. Tõ nguån vèn vay NH mµ DN thay ®æi c¬ chÕ míi, më
réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt, lµm t¨ng doanh thu, t¨ng lîi nhuËn cña DN. Nh
vËy, môc tiªu cña DN kh«ng chØ lµ cho vay thu mµ cßn th«ng qua nguån vèn
trung- dµi h¹n ®Ó kÝch thÝch ho¹t ®éng cña DN, t¹o c¬ së cho sù ph¸t triÓn nÒn
kinh tÕ. DN lµm ¨n co¸ hiÖu qu¶, cã l·i l¹i tiÕp tôc ®Çu t vµo dù ¸n míi, l¹i
xuÊt hiÖn nhu cÇu tÝn dông míi. Cã thÓ thÊy sù bíc song hµnh trªn lé tr×nh
kinh tÕ gi÷a NH vµ DN díi sù t¸c ®éng qua l¹i cã hiÖu qu¶; chØ tiªu t¨ng lao
®éng tõ dù ¸n ®¸ng quan t©m nhÊt lµ trong hoµn c¶nh nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn
nay, tû lÖ thÊt nghiÖp t¨ng gÇn 7% th× mét dù ¸n ®Çu t sÏ gi¶i quyÕt vÒ khã
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
14
tailieuonthi
kh¨n, vÒ c«ng viÖc lµm cho DN vµ cho x· héi, ®ã còng lµ mét kho¶n tÝn dông
cã hiÖu qu¶.
Nh vËy, khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ tÝn dông trung- dµi h¹n, ta kh«ng thÓ c¨n
cø vµo mét chØ tiªu cô thÓ mµ ph¶i xem xÐt mét hÖ thèng c¸c chØ tiªu ë trªn ®Ó
ph©n tÝch c¶ hai mÆt ®Þnh lîng vµ ®Þnh tÝnh, c¶ vÒ lîi nhuËn thuÇn tuý vµ lîi
Ých x· héi, c¶ trªn quan ®iÓm cña kh¸ch hµng vµ quan ®iÓm cña NH. Cã nh
vËy viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông míi thùc sù kh¸ch quan, chÝnh
x¸c ph¶n ¸nh ®óng thùc tr¹ng ®Ó tõ ®ã ph©n tÝch nguyªn nh©n, t×m ra gi¶i
ph¸p, th¸o gì khã kh¨n mét c¸ch hiÖu qu¶.
1. 2. 3. C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi hiÖu qu¶ tÝn dông trung dµi h¹n
cña NHTM
Ho¹t ®éng tÝn dông trung- dµi h¹n cña c¸c NHTM ®îc thùc hiÖn díi
h×nh thøc sau:
Cho vay theo dù ¸n (Cho vay trùc tiÕp): Lµ h×nh thøc cho vay trùc
tiÕp b»ng ®ång vèn cña NH ®èi víi c¸c dù ¸n.
Cho vay gi¸n tiÕp: Lµ h×nh thøc cho vay th«ng qua ho¹t ®éng cho
thuª m¸y mãc, thiÕt bÞ c¸c ®éng s¶n kh¸c phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt kinh
doanh ®îc tæ chøc tÝn dông mua theo yªu cÇu cña bªn mua.
MÆt kh¸c, ®©y lµ mét ho¹t ®éng tÝn dông cßn rÊt míi ®èi víi DN ®i thuª.
Do vËy, d nî tÝn dông trung h¹n vµ dµi h¹n ®îc thùc hiÖn díi d¹ng vay
theo dù ¸n lµ phæ biÕn. §©y lµ m¶ng tÝn dông lín mµ c¸c NHTM hiÖn nay
®ang cung cÊp cho c¸c DN. V× vËy, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ vèn trung- dµi h¹n cho
nÒn kinh tÕ lµ mét yªu cÇu ®ang ®îc quan t©m s©u s¾c cu¶ c¸c nhµ l·nh ®¹o
nhµ níc kÓ c¶ nhµ qu¶n lý NH ®Òu cã quan ®iÓm chung: NÒn kinh tÕ muèn
t¨ng trëng th× c¸c NHTM t×m c¸ch thay ®æi c¬ cÊu tÝn dông, gia t¨ng tû träng
tÝn dông trung- dµi h¹n.
Nh vËy, ®Ó ®¹t ®îc mét tû träng d nî trung- dµi h¹n bao nhiªu lµ hîp
lý. §iÒu ®ã phô thuéc m«i trêng vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña mçi NH, trªn c¬ së
®ã c¸c NHTM x©y dùng cho m×nh mét chiÕn lîc tÝn dông riªng ®Ó ®a ra
quy ®Þnh møc ®é nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ tÝn dông trung- dµi h¹n.
C¸c nh©n tè tõ phÝa NH
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
15
tailieuonthi
ThÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t:
Khi ®Õn vay vèn trung- dµi h¹n, NH thêng ph¶i mang ®Õn mét dù ¸n
®Çu t. ThÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t gióp NH xem xÐt mét c¸ch toµn diÖn c¸c mÆt
cña dù ¸n ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n vµ ®ång thêi quyÕt ®Þnh cho vay.
Còng tõ viÖc thÈm ®Þnh NH cã thÓ t vÊn, gióp ®ì cho chñ ®Çu t söa ®æi
nh÷ng ®iÓm kh«ng hîp lý trong dù ¸n ®Ó cã thÓ thùc hiÖn dù ¸n hiªô qu¶ h¬n
vµ NH cã thÓ cho vay ®îc.
ThÈm ®Þnh lµ mét c«ng viÖc ®ßi hái nhiÒu thêi gian vµ kü thuËt tÝnh
to¸n riªng. NÕu viÖc thÈm ®Þnh kh«ng ®îc tiÕn hµnh chÆt chÏ th× kh¶ n¨ng
x¶y ra rñi ro ®èi víi NH sÏ rÊt lín vµ kho¶n cho vay ch¾c ch¾n sÏ cã hiÖu qu¶
kh«ng cao.
§Ó t×m ®îc nhiÒu dù ¸n cã hiÖu qu¶ cao, c¸c NH ph¶i cã ®Çy ®ñ th«ng
tin vÒ dù ¸n vµ c¸c lÜnh vùc cã liªn quan. Khi ®· cã dù ¸n, NH còng ph¶i cã
®Çy ®ñ th«ng tin ®Ó thÈm ®Þnh tÝnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n v× DN khi mang dù ¸n
®Õn NH chØ muèn ®îc NH chÊp nhËn vµ hä còng cã mét sè lý do kh¸c nhau
®Ó lËp mét dù ¸n thiÕu chÝnh x¸c. Khi cho vay, NH còng lu«n cÇn th«ng tin vÒ
t×nh h×nh thùc hiÖn dù ¸n, vÒ thÞ trêng vµ c¸c th«ng tin kh¸c ®Ó cã thÓ ph¶n
øng kÞp thêi tríc nh÷ng ®ét biÕn cã thÓ x¶y ra. Nh vËy, th«ng tin tÝn dông lµ
mét yÕu tè hÕt søc quan träng. Th«ng tin cµng kÞp thêi, chÝnh x¸c th× c¸c rñi
ro cµng ®îc h¹n chÕ vµ ngµy cµng cã kh¶ n¨ng n©ng cao hiÖu qu¶ tÝn dông.
Kh¶ n¨ng chuyªn m«n vµ kinh nghiÖm cña c¸n bé tÝn dông:
TÝn dông trung- dµi h¹n lµ mét trong nh÷ng nghiÖp vô phøc t¹p nhÊt
trong c¸c kh©u nghiÖp vô cña NH, nã ®ßi hái ngêi c¸n bé tÝn dông ph¶i n¾m
®îc ®Æc thï cña mçi ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh, am hiÓu vÒ ph¸p luËt, n¾m
b¾t ®îc th«ng tin thÞ trêng vµ ®iÒu quan träng ph¶i biÕt thÈm ®Þnh dù ¸n, cã
nh vËy th× míi cã thÓ lµm tèt ®îc nghiÖp vô nµy. V× lÏ ®ã mµ NH gÆp
kh«ng Ýt khã kh¨n bëi mçi ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu cã chØ tiªu ®Þnh
møc kinh tÕ vµ nh÷ng yÕu tè t¹o nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm kh¸c nhau. Mµ thùc
tÕ tr×nh ®é NH nãi riªng vµ c¸n bé tÝn dông nãi chung vÉn cßn thiÕu bÊt cËp,
cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu ngµy cµng ph¸t triÓn cao cña c«ng viÖc. Do vËy,
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
16
tailieuonthi
dÔ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng cÊp tÝn dông kÐm hiÖu qu¶, mÆc dï c¸c NH ®· cã nh÷ng
nh©n viªn cã nhiÒu kinh nghiÖm trong cho vay ng¾n h¹n.
TÝn dông trung- dµi h¹n ®îc t×m kiÕm, thÈm ®Þnh vµ quyÕt ®Þnh cho
vay ®Òu cã vai trß quan träng cña c¸n bé tÝn dông. Dùa vµo mèi quan hÖ vµ
c¸c th«ng tin cã ®îc, c¸n bé tÝn dôngt×m ®Õn dù ¸n, ®Ó x¸c ®Þnh nhu cÇu vay
cña chñ ®Çu t. §Ó cã thÓ cho vay, c¸n bé tÝn dông cã thÓ tiÕp thÈm ®Þnh dù ¸n
hoÆc cã thÓ nhê phßng thÈm ®Þnh hç trî. Dï cã phßng thÈm ®Þnh nhng vai
trß vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸n bé tÝn dông cã thÓ trùc tiÕp thÈm ®Þnh lµ rÊt quan
träng. C¸n bé tÝn dông lµ ngêi theo s¸t dù ¸n, ph¸t hiÖn kÞp thêi th«ng tin vµ
lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh cña kho¶n vay. HiÖn nay, ngoµi tr×nh ®é vµ
kinh nghiÖm, ngêi ta thêng hay ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò ®¹o ®øc cña c¸n bé tÝn
dông. Cho vay lµ mét c«ng viÖc phøc t¹p liªn quan ®Õn tµi chÝnh vµ kh«ng
ph¶i ai còng cã thÓ kh«ng dao ®éng tríc nh÷ng c¸m dç. Khi ®· cã nh÷ng sai
ph¹m cña c¸n bé tÝn dông th× hËu qu¶ thêng rÊt lín ®èi víi NH vµ ®èi víi
nÒn kinh tÕ.
ChÝnh s¸ch tÝn dông cña NH:
§èi víi mçi NH vµ trong tõng thêi kú thêng cã nh÷ng chÝnh s¸ch kh¸c
nhau. ChÝnh s¸ch tÝn dông cña NH ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn sè lîng c¸c
kho¶n cho vay, quy m« cña tõng kho¶n vay, c¸c kho¶n ®¶m b¶o vµ nhiÒu yÕu
tè kh¸c. ChÝnh s¸ch tÝn dông cña NH kh«ng nh÷ng phô thuéc kh¸ nhiÒu vµo
chÝnh s¸ch cña ChÝnh Phñ vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý. ChÝnh s¸ch tÝn dông t¹o ra
sù qu¶n híng dÉn cÇn thiÕt cho c¸c nh©n viªn tÝn dông vµ râ rµng cã ¶nh
hëng m¹nh ®Õn hiÖu qu¶ tÝn dông.
ChÝnh s¸ch l·i suÊt:
NHTM lµ ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian thùc hiÖn ®i vay ®Ó cho vay víi
l·i suÊt cao h¬n. Nguån vèn ho¹t ®éng cña c¸c NHTM chñ yÕu b»ng vèn huy
®éng, khi huy ®éng vµo ph¶i tr¶ l·i suÊt cho ngêi göi tiÒn, vµ khi cho vay hä
sÏ thu ®îc l·i suÊt cho vay. Trong c¬ chÕ thÞ trêng th× l·i suÊt lu«n biÕn
®éng, phô thuéc vµo cung- cÇu trªn thÞ trêng. Do ®ã, ph¶i cã mét chÝnh s¸ch
l·i suÊt phï hîp lµm c¬ së cho NH n©ng cao hiÖu qu¶ tÝn dông trung- dµi h¹n
tøc lµ ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y:
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
17
tailieuonthi
B¶o vÖ lîi Ých cña ngêi göi tiÒn, ngoµi tiÒn l·i cßn cã c¸c lîi Ých
kh¸c nh sù an toµn, thanh to¸n lîi nhuËn.
L·i suÊt cho vay ph¶i bï ®¾p ®îc chi phÝ vÒ huy ®éng vèn chi phÝ
vÒ nghiÖp kinh doanh cña NH cã dù phßng bï ®¾p rñi ro vµ b¶o ®¶m møc thu
nhËp rßng hîp lý cho NH.
L·i suÊt ph¶i dîc thay ®æi theo cung- cÇu thÞ trêng nhng sù biÕn
®éng cña nã lu«n trong giíi h¹n.
L·i suÊt cho vay ph¶i phï hîp víi ®èi tîng cña tÝn dông cã nghÜa lµ
l·i suÊt cho vay dµi h¬n ph¶i lín h¬n l·i suÊt ng¾n h¹n bëi cho vay dµi h¹n cã
møc ®é rñi ro cao h¬n.
C«ng t¸c tæ chøc cho vay cña NH:
Tæ chøc cho vay cña NH tuú thuéc vµo nhiÒu yªó tè nh quy m« NH,
quy m« c¸c kho¶n tÝn dông hay c¸c lo¹i cho vay. Nh©n viªn tÝn dông thêng
tiÕp sóc trùc tiÕp víi ngêi vay, nhËn ®¬n xin vay, pháng vÊn ngêi vay, quyÕt
®Þnh xem xÐt ®¬n xin vay vµ thu thËp th«ng tin tõ phÝa kh¸ch hµng. T¹i c¸c
NH nhá, c¸c c¸n bé tÝn dông cho vay trung- dµi h¹n cã thÓ ®îc s¾p xÕp kÕt
hîp víi c¸c lo¹i cho vay kh¸c hay cã thÓ lµ víi c¸c nhiÖm vô kh¸c. Mçi nh©n
viªn cã nh÷ng møc ph¸n quyÕt nhÊt ®Þnh. T¹i c¸c NH cã quy m« võa, cã
nhiÒu uû quyÒn vµ chuyªn m«n trong ho¹t ®éng cho vay h¬n. Cã thÓ cã mét
uû ban cho vay ®Ó xö lý c¸c yªu cÇu xin vay lín ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh.
Tæ chøc cho vay t¹i NH lín thêng ®îc chuyªn m«n ho¸ thµnh c¸c bé phËn
phô tr¸ch c¸c lo¹i cho vay kh¸c nhau. C«ng t¸c thu thËp xö lý th«ng tin còng
®îc thùc hiÖn mét c¸ch cã hÖ thèng vµ t¹o nhiÒu thuËn lîi cho c¸n bé tÝn
dông. T¹i c¸c NH chi nh¸nh, c«ng t¸c tæ chøc cho vay vÒ c¬ b¶n còng gièng
nh t¹i c¸c NHTW, nhÊt lµ c¸c chi nh¸nh lín chØ kh¸c lµ cã c¸c møc ph¸n
quyÕt dµnh cho gi¸m ®èc chi nh¸nh vµ mçi chi nh¸nh cã thÓ ®îc chuyªn
m«n ho¸ theo ®Þa bµn hoÆc ®èi tîng cho vay. C¸ch tæ chøc cho vay t¹i c¸c
chi nh¸nh còng cã thÓ phô thuéc nhiÒu vµo c¸ch tæ chøc cña NH cÊp Trung
¬ng.
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
18
tailieuonthi
Nh vËy, cã thÓ thÊy c«ng t¸c tæ chøc cho vay cã thÓ hç trî ®¾c lùc cho
nh©n viªn tÝn dông vµ c«ng t¸c nµy ¶nh hëng quan träng ®Õn hiÖu qu¶ tÝn
dông.
Kh¶ n¨ng vÒ nguån vèn trung- dµi h¹n:
Nguån vèn cho vay b»ng tiÒn lµ c¬ së ®Ó NH ho¹t ®éng tÝn dông. Quy m«
vµ c¬ cÊu vèn quyÕt ®Þnh lùa chän c¸c h×nh thøc ®Çu t, nguyªn t¾c c¬ b¶n mµ
NH lu«n tu©n thñ trong khi cho vay lµ: ChØ ®îc phÐp cho vay trung- dµi h¹n
khi cã nguån vèn trung- dµi h¹n. V× ®Çu t trung- dµi h¹n lµ ®Çu t cho t¬ng
lai, song c¸c NH ph¶i tÝnh to¸n vµ chÊp nhËn rñi ro theo quy m« cña tõng
kho¶n ®Çu t.
NÕu NH l¹m dông mét lîng lín nguån vèn ng¾n h¹n qu¸ quy ®Þnh cho
phÐp ®Ó cho vay trung- dµi h¹n th× cã thÓ x¶y ra t×nh tr¹ng: NH kh«ng thanh
to¸n kÞp thêicho nh÷ng kho¶n huy ®éng ng¾n h¹n trong khi c¸c kho¶n vay
trung- dµi h¹n cha ®Õn h¹n vµ göi tiÒn míi th× cha huy ®éng ®îc.
Thùc tÕ c¸c NHTM trong giai ®o¹n hiÖn nay vÒ huy ®éng nguån vèn nµy
lµ hÕt søc nan gi¶i. ChÝnh v× lÏ ®ã, ®Ó thùc hiÖn chiÕn lîc ®a d¹ng ho¸, ®a
ph¬ng ho¸ c¸c ph¬ng thøc, gi¶i ph¸p huy ®éng vèn tõ mäi nguån, kÓ c¶
níc ngoµi, NH ph¶i t¹o ®îc c¬ cÊu hîp lý.
Tõ kinh nghiÖm vµ thùc tÕ, NHNN ®· cho phÐp c¸c NHTM ®îc dïng
20% vèn ng¾n h¹n ®Ó ®Çu t cho c¸c dù ¸n vay trung- dµi h¹n. TÊt c¶ v× sù
nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc mµ §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII
®· ®Ò ra vµ ChÝnh Phñ ®É cho phÐp c¸c NHTM tiÕp tôc chuyÓn vèn ng¾n h¹n
cho vay trung- dµi h¹n theo kÕ ho¹ch Nhµ níc (V¨n b¶n sè 6213/ KTTH
ngµy 07/12/1996).
C¸c nh©n tè tõ phÝa ngêi xin vay
C¸c DN khi ®Õn vay ®Òu ph¶i tÝnh ®Õn chÊt lîng hiÖu qu¶ sö dông vèn
vay. NÕu hä thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ dù ¸n vµ cã lîi nhuËn th× cã thÓ lµm t¨ng
hiÖu qu¶ cña kho¶n vay. Tuy nhiªn, rÊt cã thÓ trong qu¸ tr×nh qu¶n lý, chñ ®Çu
t m¾c ph¶i nh÷ng sai sãt nhÊt ®Þnh, dÉn tíi thiÖt h¹i cho b¶n th©n hä vµ thiÖt
h¹i cho NH ®Ó kiÕm lîi riªng. NH chØ cã thÓ gi¶m thiÓu nh÷ng rñi ro nµy b»ng
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
19
tailieuonthi
c¸ch thÈm ®Þnh chÆt chÏ dù ¸n, qu¶n lý s¸t sao viÖc thùc hiÖn, n¾m b¾t kÞp
thêi c¸c th«ng tin ®Ó ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c.
1.3.2.3. C¸c nh©n tè kh¸ch quan
Cho dï NH thùc hiÖn tèt c¸c yªu cÇu khi cÊp vµ chñ ®Çu t cã ®ñ kh¶
n¨ng còng nh ®¹o ®øc ®Ó thùc hiÖn dù ¸n th× kho¶n cho vay còng vÉn cã thÓ
cã hiÖu qu¶ thÊp. §ã lµ ¶nh hëng cña c¸c yÕu tè m«i trêng.
M«i trêng kinh tÕ- x· héi:
M«i trêng kinh tÕ x· héi lµ tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ vÒ kinh tÕ vµ x·
héi t¸c ®éng lªn ho¹t ®éng cña DN.
M«i trêng kinh tÕ ph¸t triÓn rÊt cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng
t¸c tÝn dông trung- dµi h¹n. Mét khi thÞ trêng ®· quen víi c¸c kho¶n tÝn
dông, c¸c chÕ ®é b¸o c¸o vµ h¹ch to¸n tµi chÝnh ®îc sö dông phæ biÕn, th×
hiÖu qu¶ c¸c kho¶n tÝn dông ®îc n©ng lªn.
Chu kú kinh tÕ còng ¶nh hëng kh«ng nhá tíi ho¹t ®éng tÝn dông. Trong
thêi kú suy tho¸i kinh tÕ, s¶n xuÊt bÞ ®×nh trÖ, do ®ã ho¹t ®éng tÝn dông sÏ gÆp
khã kh¨n vÒ mäi mÆt. Ch¼ng h¹n khi l¹m ph¸t cao, l·i suÊt thùc sÏ gi¶m
xuèng vµ nÕu nh NH kh«ng cã c©n ®èi gi÷a c¸c lo¹i nguån vµ sö dông nguån
nh¹y c¶m víi l·i suÊt th× cã thÓ kho¶n cho vay kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶ mong
®îi... Còng cã thÓ cã nh÷ng biÕn ®éng vÒ tû gi¸ hoÆc biÕn ®éng vÒ thÞ trêng
lµm cho chñ ®Çu t bÞ bÊt ngê, dÉn ®Õn thu kh«ng ®ñ, lµm gi¶m kh¶ n¨ng tr¶
nî cho NH. Mét DN ho¹t ®éng trong m«i trêng kinh tÕ th× ph¶i chÞu t¸c ®éng
cña c¸c biÕn ®æi trong m«i trêng nµy. VÊn ®Ò lµ c«ng t¸c dù b¸o t×nh h×nh vµ
kh¶ n¨ng øng phã víi c¸c t×nh huèng x¶y ra cña DN còng nh cña NH ®Ó
®¶m b¶o hiÖu qu¶ cña c¸c kho¶n tÝn dông.
M«i trêng ph¸p lý:
M«i trêng ph¸p lý cã thÓ ¶nh hëng tèt hoÆc kh«ng tèt ®Õn quy m« vµ
hiÖu qu¶ c¸c kho¶n tÝn dông trung- dµi h¹n. Mét m«i trêng ph¸p lý ®ång bé,
®Çy ®ñ thèng nhÊt vµ æn ®Þnh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho NH trong viÖc xÐt duyÖt
cho vay. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc, ph¸p luËt
®· trë thµnh bé phËn kh«ng thÓ thiÕu. Víi vai trß hêng dÉn vµ t¹o ®iÒu kiÖn
cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong x· héi ho¹t ®éng theo trËt tù, trong khu«n
Ngµnh tµi chÝnh Ng©n Hµng
20
- Xem thêm -