Tài liệu Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh điện năng tại công ty điện lực bắc ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THỊ PHƢƠNG HÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH ĐIỆN NĂNG TẠI CÔNG TY ĐIỆN LỰC BẮC NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THỊ PHƢƠNG HÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH ĐIỆN NĂNG TẠI CÔNG TY ĐIỆN LỰC BẮC NINH Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. CÙ CHÍ LỢI THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả đã nêu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, trung thực và chƣa đƣợc dùng để bảo vệ một học vị nào khác. Mọi sự giúp đỡ cho việc hoàn thành luận văn đều đã đƣợc cảm ơn. Các thông tin, trích dẫn trong luận văn đều đã đƣợc ghi rõ nguồn gốc./. Thái Nguyên, tháng 8 năm 2015 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Phƣơng Hà Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tài: “Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh điện năng tại Công ty Điện lực Bắc Ninh”, tôi đã nhận đƣợc sự hƣớng dẫn, giúp đỡ, động viên của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin đƣợc bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong học tập và nghiên cứu. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Quản lý Đào tạo sau Đại học, các khoa, phòng của Trƣờng Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đa ̣i ho ̣c Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hƣớng dẫn PGS.TS. Cù Chí Lợi. Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ , đóng góp nhiều ý kiến quý báu của các nhà khoa học, các thầy, cô giáo trong Trƣờng Đa ̣i ho ̣c Kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên. Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi còn đƣợc sự giúp đỡ và cộng tác của các đồng chí tại các địa điểm nghiên cứu, tôi xin chân thành cảm ơn các bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã tạo điều kiện mọi mặt để tôi hoàn thành nghiên cứu này. Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đó. Thái Nguyên, tháng 8 năm 2015 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Phƣơng Hà Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC VIẾT TẮT ................................................................................. vi DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. vii DANH MỤC CÁC HÌNH .............................................................................. viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 2 4. Ý nghĩa khoa học của đề tài .......................................................................... 3 5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 3 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP ...................................................... 4 1.1. Hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp ..................................................... 4 1.1.1. Khái niệm hiệu quả kinh doanh .......................................................... 4 1.1.2. Bản chất của hiệu quả kinh doanh trong các doanh nghiệp ................ 5 1.2. Đánh giá hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp ...................................... 7 1.2.1. Ý nghĩa phân tích hiệu quả kinh doanh .............................................. 7 1.2.2. Quan điểm về hiệu quả kinh doanh điện năng ................................... 8 1.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp ......... 10 1.3.1. Đặc điểm điện năng và kinh doanh điện năng .................................. 10 1.3.2. Các nhân tố bên ngoài doanh nghiệp ................................................ 15 1.3.3. Các yếu tố bên trong doanh nghiệp ................................................... 19 1.4. Kinh nghiệm nâng cao hiệu quả kinh doanh điện năng ........................... 21 1.4.1. Kinh nghiệm của một số doanh nghiệp ở Việt Nam ......................... 21 1.4.2. Bài học đối với Công ty Điện lực Bắc Ninh ..................................... 25 Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 26 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iv 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 26 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................... 26 2.2.1. Phƣơng pháp thu thập số liệu ............................................................ 26 2.2.2. Phƣơng pháp phân tích, so sánh ........................................................ 27 2.3. Thực hiện nghiên cứu ............................................................................... 29 2.3.1. Hệ thống các chỉ tiêu phân tích hiệu quả kinh doanh ....................... 29 2.3.2. Phân tích SWOT cho Công ty Điện lực Bắc Ninh ........................... 35 TÓM TẮT CHƢƠNG 2 .................................................................................. 35 Chƣơng 3: ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÔNG TY ĐIỆN LỰC BẮC NINH ................................... 37 3.1. Tổng quan về Công ty điện lực Bắc Ninh ................................................ 37 3.1.1. Giới thiệu về Công ty điện lực Bắc Ninh .......................................... 37 3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của Công ty điện lực Bắc Ninh...................... 37 3.1.3. Đặc điểm kinh tế - kỹ thuật của Công ty Điện lực Bắc Ninh ........... 39 3.2. Kết quả kinh doanh điện năng của Công ty Điện lực Bắc Ninh giai đoạn 2011 - 2014 ............................................................................................. 45 3.2.1. Điện thƣơng phẩm............................................................................. 45 3.2.2. Giá bán điện bình quân ..................................................................... 49 3.2.3. Tổn thất điện năng ............................................................................. 50 3.2.4. Doanh thu kinh doanh điện năng ...................................................... 52 3.2.5. Chi phí kinh doanh điện năng ........................................................... 54 3.2.6. Lợi nhuận kinh doanh điện năng....................................................... 57 3.3. Phân tích các chỉ tiêu tài chính đánh giá hiệu quả kinh doanh của Công ty điện lực Bắc Ninh .............................................................................. 58 3.3.1. Phân tích khái quát hoạt động kinh doanh của công ty điện lực Bắc Ninh .......................................................................................................... 58 3.3.2. Phân tích hiệu quả sử dụng vốn cố định ........................................... 60 3.3.3. Phân tích hiệu quả sử dụng vốn lƣu động ......................................... 62 3.3.4. Số vòng quay tổng tài sản ................................................................. 63 3.3.5. Phân tích hiệu quả sử dụng chi phí ................................................... 65 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ v 3.3.6. Năng suất lao động ............................................................................ 69 3.4. Đánh giá thực trạng hiệu quả hoạt động kinh doanh của công ty điện lực Bắc Ninh.................................................................................................... 70 3.4.1. Điểm mạnh ........................................................................................ 70 3.4.2. Điểm yếu ........................................................................................... 72 3.4.3. Cơ hội ................................................................................................ 73 3.4.4. Thách thức ......................................................................................... 74 TÓM TẮT CHƢƠNG 3 .................................................................................. 76 Chƣơng 4: GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI CÔNG TY ĐIỆN LỰC BẮC NINH............ 77 4.1. Phân tích SWOT chiến lƣợc nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của công ty Điện lực Bắc Ninh ............................................................ 77 4.2. Định hƣớng nâng cao hiệu quả kinh doanh của Công ty điện lực Bắc Ninh ......................................................................................................... 79 4.3. Hệ thống các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của Công ty điện lực Bắc Ninh .............................................................................. 80 4.3.1. Những yêu cầu khi xây dựng giải pháp ............................................ 80 4.3.2. Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của công ty ............ 81 4.4. Kiến nghị .................................................................................................. 93 4.4.1. Đối với Tập đoàn điện lực Việt Nam ................................................ 93 4.4.2. Đối với Công ty điện lực Bắc Ninh .................................................. 95 TÓM TẮT CHƢƠNG 4 .................................................................................. 98 KẾT LUẬN .................................................................................................... 99 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 100 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ vi DANH MỤC VIẾT TẮT Ký hiệu Giải thích ĐTXD Đầu tƣ xây dựng EVN Tập đoàn Điện lực Việt Nam EVN NPC Tổng Công ty Điện lực Miền Bắc PCBN Công ty Điện lực Bắc Ninh SXKD Sản xuất kinh doanh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. Lao động bình quân của PCBN qua các năm ................................. 39 Bảng 3.2: Bảng giá bán điện bình quân giai đoạn 2011- 2014 ....................... 49 Bảng 3.3: Tổn thất điện năng của PCBN các năm từ 2011-2014 ................... 50 Bảng 3.4. Doanh thu điện của PCBN giai đoạn 2011-2014 ........................... 53 Bảng 3.5: Chi phí kinh doanh điện năng của PCBN giai đoạn 2011-2014 .... 54 Bảng 3.6: Chi phí kinh doanh theo yếu tố giai đoạn 2011 - 2014 .................. 55 Bảng 3.7. Lợi nhuận trong kinh doanh điện năng của Điện lực Bắc Ninh ..... 57 Bảng 3.8. Chỉ tiêu phân tích hiệu quả sinh lời của công ty điện lực Bắc Ninh giai đoạn 2011 - 2014 ............................................................ 58 Bảng 3.9. Các chi tiêu tài chính đánh giá hiệu quả sử dụng vốn cố định ....... 60 Bảng 3.10: Phân tích hiệu quả sử dụng VLĐ của Công ty điện lực Bắc Ninh ................................................................................................. 62 Bảng 3.11. Các chi tiêu tài chính đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản .............. 65 Bảng 3.12. Các chi tiêu tài chính đánh giá hiệu quả quản lý chi phí .............. 66 Bảng 3.13: Chỉ tiêu năng suất lao động của Công ty Điện lực Bắc Ninh giai đoạn 2011 - 2014 ..................................................................... 69 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ viii DANH MỤC CÁC HÌNH Biểu đồ 3.1: Sản lƣợng điện thƣơng phẩm 2011 - 2014 ................................. 46 Biểu đồ 3.2: Cơ cấu điện thƣơng phẩm qua các năm ..................................... 48 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nguồn năng lƣợng nói chung và điện năng nói riêng có vai trò rất quan trọng đối với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. Ngành điện lực nƣớc ta trong thời gian qua có tốc độ phát triển khá nhanh, trở thành ngành kinh tế mũi nhọn hàng đầu, là một trong những tập đoàn mạnh của nƣớc ta hiện nay, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, ổn định an ninh quốc phòng, tạo công ăn việc làm cho ngƣời lao động. Là ngành mà hiện nay nguồn cung sản xuất trong nƣớc vẫn chƣa đáp ứng đủ nhu cầu sử dụng cho hoạt động sản xuất kinh doanh và tiêu dùng của ngƣời dân. Điện năng là nguồn năng lƣợng cơ bản và thiết yếu nhất phục vụ cho mọi nhu cầu hoạt động sản xuất kinh doanh của các Công ty, doanh nghiệp, nhu cầu tiêu dùng của các cơ quan quản lý nhà nƣớc, bệnh viện, trƣờng học…và đặc biệt là nhu cầu sử dụng điện sinh hoạt của ngƣời dân ngày một tăng lên khi nền kinh tế và xã hội ngày càng phát triển, đời sống ngƣời dân ngày càng cao. Vì thế, điện năng đã trở thành nhu cầu thiết yếu đối với đời sống của ngƣời dân, an ninh - quốc phòng cũng nhƣ cho phát triển kinh tế - xã hội. Đến thời điểm hiện tại, điện vẫn là ngành có tính độc quyền cao khi hiện nay Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) là ngƣời mua và bán điện duy nhất trên thị trƣờng. Công ty Điện lực Bắc Ninh nói riêng cũng vậy, là đơn vị trực thuộc Tổng Công ty Điện lực Miền Bắc (EVN NPC) hoạt động kinh doanh mang tính độc quyền của nhà nƣớc, là đơn vị phân phối và cung cấp dịch vụ bán điện phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh, phát triển kinh tế - xã hội và đặc biệt là cung cấp điện sinh hoạt tiêu dùng cho ngƣời dân trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 2 Mặc dù vậy, trong cơ chế hiện nay, ngành điện Việt Nam nói chung và Công ty Điện lực Bắc Ninh cũng buộc phải thị trƣờng hóa, đặc biệt là điện sinh hoạt của ngƣời dân. Để cạnh tranh và đứng vững trên thị trƣờng trong nƣớc và quốc tế, Công ty điện lực Bắc Ninh phải không ngừng phấn đấu và phát triển trong hoạt động kinh doanh của mình. Xuất phát từ những vấn đề trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh điện năng tại Công ty Điện lực Bắc Ninh” làm luận văn tốt nghiệp thạc sỹ kinh tế. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Phân tích, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh của Công ty điện lực Bắc Ninh. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Góp phần hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp; - Phân tính, đánh giá hiệu quả kinh doanh của Công ty điện lực Bắc Ninh và những nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả kinh doanh của Công ty; - Đề xuất hệ thống giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh của Công ty điện lực Bắc Ninh đến năm 2020; 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu - Đối tƣợng của đề tài là hoạt động kinh doanh của Công ty điện lực Bắc Ninh trên phƣơng diện hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. 3.2. Phạm vi nghiên cứu + Phạm vi về không gian: Luận văn nghiên cứu trong phạm vi thị trƣờng và địa bàn hoạt động của Công ty điện lực Bắc Ninh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 3 + Phạm vi về thời gian: Phân tích thực trạng trong giai đoạn 2011 2014 và đề xuất giải pháp đến năm 2020. + Phạm vi nội dung: Hiệu quả kinh doanh của Công ty điện lực Bắc Ninh. 4. Ý nghĩa khoa học của đề tài Thứ nhất, đề tài này là công trình nghiên cứu về hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp kinh doanh điện năng. Thứ hai, đề tài góp phần giúp Công ty điện lực Bắc Ninh thấy rõ thực trạng kinh doanh hiện tại. Ngoài ra, đề xuất hệ thống giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh của Công ty điện lực Bắc Ninh đến năm 2020. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị luận văn gồm 4 chƣơng: Chƣơng 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Chƣơng 2. Phƣơng pháp nghiên cứu. Chƣơng 3. Đánh giá thực trạng hoạt động kinh doanh của Công ty điện lực Bắc Ninh. Chƣơng 4. Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của Công ty Công ty điện lực Bắc Ninh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 4 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP 1.1. Hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp 1.1.1. Khái niệm hiệu quả kinh doanh Hiệu quả theo ý nghĩa chung nhất đƣợc hiểu là các lợi ích kinh tế, xã hội đạt đƣợc từ quá trình hoạt động kinh doanh mang lại. Hiệu quả kinh doanh bao gồm hai mặt là hiệu quả kinh tế (phản ánh trình độ sử dụng các nguồn nhân tài, vật lực của doanh nghiệp hoặc của xã hội để đạt kết quả cao nhất với chi phí thấp nhất) và hiệu quả xã hội (phản ánh những lợi ích về mặt xã hội đạt đƣợc từ quá trình hoạt động kinh doanh), trong đó hiệu quả kinh tế có ý nghĩa quyết định. (Lê Văn Tư, 2005) Hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp là một chỉ tiêu kinh tế tổng hợp phản ánh trình độ sử dụng các yếu tố của quá trình sản xuất. Hiệu quả kinh doanh còn thể hiện sự vận dụng khéo léo của các nhà quản trị doanh nghiệp giữa lý luận và thực tế nhằm khai thác tối đa các yếu tố của quá trình sản xuất nhƣ máy móc thiết bị, nguyên vật liệu, nhân công để nâng cao lợi nhuận: Vậy hiệu quả kinh doanh là một chỉ tiêu kinh tế tổng hợp phản ánh trình độ sử dụng các nguồn vật lực, tài chính của doanh nghiệp để đạt hiệu quả cao nhất.(Nguyễn Năng Phúc, 2013) Nâng cao hiệu quả kinh doanh là một trong những biện pháp cực kỳ quan trọng của các doanh nghiệp để thúc đẩy nền kinh tế tăng trƣởng cao một cách bền vững. Do vậy phân tích hiệu quả kinh doanh là một nội dung cơ bản của phân tích tài chính nhằm góp phần cho doanh nghiệp tồn tại và phát triển không ngừng. Mặt khác, hiệu quả kinh doanh còn là tiêu chí đánh giá kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp, góp phần tăng thêm sức cạnh tranh cho các doanh nghiệp trên thị trƣờng. (Nguyễn Minh Kiều,2011) Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 5 Khi phân tích hiệu quả kinh doanh các chỉ tiêu cần đƣợc xem xét gắn với thời gian, không gian và môi trƣờng của các chỉ tiêu nghiên cứu. Mặt khác, hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp còn đặt trong mối quan hệ với hiệu quả xã hội và trách nhiệm bảo vệ môi trƣờng và nguồn tài nguyên của đất nƣớc. Phân tích hiệu quả kinh doanh cần phải kết hợp nhiều tiêu chí hiệu quả ở các bộ phận, các mặt của quá trình kinh doanh nhƣ chỉ tiêu hiệu quả sử dụng tài sản dài hạn, tài sản ngắn hạn, nguồn vốn chủ sở hữu, nguồn vốn vay, chi phí… Ta cũng có thể đi phân tích từ chỉ tiêu tổng hợp đến chỉ tiêu chi tiết, từ đó khái quát hóa để đƣa ra các thông tin hữu ích là cơ sở đƣa ra các quyết định phục vụ quá trình kinh doanh. 1.1.2. Bản chất của hiệu quả kinh doanh trong các doanh nghiệp Bất kỳ một hoạt động nào của mọi tổ chức đều mong muốn đạt hiệu quả cao nhất trên mọi phƣơng diện kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trƣờng.Hoạt động kinh doanh trong cơ chế thị trƣờng yêu cầu hiệu quả càng đòi hỏi cấp bách, vì nó là động lực thúc đẩy các doanh nghiệp cạnh tranh và phát triển.Hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp chủ yếu xét trên phƣơng diện kinh tế có quan hệ với hiệu quả xã hội và môi trƣờng.(Ngọc Quang,2008) Thực chất của hiệu quả kinh doanh là sự so sánh giữa các kết quả đầu ra với các yếu tố đầu vào của một tổ chức kinh tế đƣợc xét trong một kỳ nhất định, tùy theo yêu cầu của các nhà quản trị kinh doanh. Các chỉ tiêu tài chính phản ánh hiệu quả kinh doanh là cơ sở khoa học để đánh giá trình độ của các nhà quản lý, căn cứ đƣa ra quyết định trong tƣơng lai. Song độ chính xác của thông tin từ các chỉ tiêu hiệu quả phân tích phụ thuộc vào nguồn số liệu, thời gian và không gian phân tích(Nguyễn Năng Phúc,2013). Các chỉ tiêu hiệu quả kinh doanh có thể khái quát nhƣ sau: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 6 Sự so sánh giữa kết quả đầu ra so với các yếu tố đầu vào đƣợc tính theo công thức: Công thức 1: 𝐻𝑖ệ𝑢 𝑞𝑢ả 𝑘𝑖𝑛ℎ 𝑑𝑜𝑎𝑛ℎ = 𝐾ế𝑡 𝑞𝑢ả đầ𝑢 𝑟𝑎 𝑌ế𝑢 𝑡ố đầ𝑢 𝑣à𝑜 Hoặc sự so sánh giữa yếu tố đầu vào so với kết quả đầu ra. Công thức 2: 𝐻𝑖ệ𝑢 𝑞𝑢ả𝑘𝑖𝑛ℎ 𝑑𝑜𝑎𝑛ℎ = 𝑌ế𝑢 𝑡ố đầ𝑢 𝑣à𝑜 𝐾ế𝑡 𝑞𝑢ả đầ𝑢 𝑟𝑎 Ở công thức (1) kết quả tính đƣợc càng lớn chứng tỏ hiệu quả kinh doanh càng cao và công thức (2) thì ngƣợc lại. Kết quả đầu ra, yếu tố đầu vào có thể đo bằng thƣớc đo hiện vật, thƣớc đo giá trị tùy theo mục đích của việc phân tích. Dựa vào Báo cáo kết quả kinh doanh, các chỉ tiêu kết quả đầu ra bao gồm: Tổng doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ, lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ, tổng lợi nhuận kế toán trƣớc thuế, lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp. Dựa vào bảng cân đối kế toán, các chỉ tiêu yếu tố đầu vào bao gồm: Tổng tài sản bình quân, tổng nguồn vốn chủ sở hữu bình quân, tổng tài sản dài hạn bình quân, tổng tài sản ngắn hạn bình quân. Hoặc chi phí, giá vốn hàng bán, chi phí hoạt động trên báo cáo kết quả kinh doanh… Công thức 1 phản ánh cứ một đồng chi phí đầu vào (vốn, nhân công, nguyên vật liệu, máy móc thiết bị…) thì tạo ra bao nhiêu đồng kết quả đầu ra nhƣ doanh thu, lợi nhuận… trong một kỳ kinh doanh, chỉ tiêu này càng cao chứng tỏ hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp càng tốt. Công thức 2 phản ánh cứ một đồng kết quả đầu ra nhƣ doanh thu, lợi nhuận, giá trị sản lƣợng hàng hóa thì cần bao nhiêu đồng chi phí đầu vào vốn, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 7 nguyên vật liệu, nhân công…) chỉ tiêu này càng thấp thì hiệu quả kinh doanh càng cao. Các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả kinh doanh thƣờng thể hiện một kỳ phân tích, do vậy số liệu dùng để phân tích các chỉ tiêu này cũng là kết quả của một kỳ phân tích. Nhƣng tùy theo mục tiêu của việc phân tích và nguồn số liệu sẵn có, khi phân tích có thể tổng hợp các số liệu từ thông tín kế toán tài chính và kế toán quản trị khi đó các chỉ tiêu phân tích mới đảm bảo chính xác và ý nghĩa. Để đánh giá chính xac các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả kinh doanh cần đƣợc xem xét trong mối quan hệ với hiệu quả xã hội và quan điểm và hiệu quả. 1.2. Đánh giá hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp 1.2.1. Ý nghĩa phân tích hiệu quả kinh doanh Thông tin từ các chỉ tiêu phân tích hiệu quả kinh doanh cung cấp cho mọi đối tƣợng quan tâm để có cơ sở khoa học đƣa ra các quyết định hữu ích cho các đối tƣợng khác nhau. Đối với các nhà quản trị doanh nghiệp nhƣ giám đốc, chủ tịch hội đồng quản trị và trƣởng các bộ phận, thu nhận các thông tin từ việc phân tích để đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản, nguồn vốn, chi phí, từ đó phát huy những mặt tích cực và đƣa ra các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng các yếu tố sản xuất để khai thác tiềm năng sử dụng của từng yếu tố góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cho doanh nghiệp. Đối với các nhà đầu tƣ nhƣ các cổ đông, các Công ty liên doanh thông qua các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả kinh doanh, hiệu quả sử dụng vốn, lợi nhuận, cổ tức,…để tiếp thêm sức mạnh đƣa ra các quyết định đầu tƣ thêm, hay rút vốn nhằm thu lợi nhuận cao nhất và đảm bảo an toàn cho vốn đầu tƣ. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 8 Đối với các đối tƣợng cho vay nhƣ ngân hàng, kho bạc, Công ty tài chính thông qua các chỉ tiêu phân tích hiệu quả kinh doanh để có cơ sở khoa học đƣa ra các quyết định cho vay ngắn hạn, dài hạn, nhiều hay ít vốn nhằm thu hồi đƣợc vốn và lãi, đảm bảo an toàn cho các Công ty cho vay. Các Công ty chức năng của Nhà nƣớc nhƣ cơ quan thuế, kiểm toán Nhà nƣớc, cơ quan thống kê thông qua các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả kinh doanh, hiệu quả sử dụng vốn ngân sách để kiểm tra tình hình thực hiện nghĩa vụ của doanh nghiệp đối với Ngân sách Nhà nƣớc, thực hiện luật kinh doanh, các chế độ tài chính có đúng không, đánh giá tốc độ tăng trƣởng của các doanh nghiệp, các ngành. Thông qua phân tích để kiến nghị với các cơ quan chức năng góp phần hoàn thiện chế độ tài chính nhằm thúc đẩy hoạt động kinh doanh phát triển. Thông tin phân tích hiệu quả kinh doanh còn cung cấp cho cán bộ công nhân viên của doanh nghiệp biết đƣợc thực chất hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp nhƣ thế nào, chiến lƣợc kinh doanh của doanh nghiệp trong tƣơng lai, từ đó họ quan tâm công tác, tâm huyết với nghề nghiệp. Tóm lại, thông tin phân tích hiệu quả kinh doanh rất hữu ích cho nhiều đối tƣợng khác nhau, để từ đó đƣa ra các quyết định kinh doanh có lợi cho từng đối tƣợng. 1.2.2. Quan điểm về hiệu quả kinh doanh điện năng 1.2.2.1. Hiệu quả kinh doanh điện năng cần được xem xét theo quan điểm hệ thống bao gồm hiệu quả kinh tế, hiệu quả xã hội Xuất phát từ đặc điểm kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh điện năng, hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp kinh doanh điện năng đƣợc xem xét cả hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội. Để đạt đƣợc hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội, các doanh nghiệp kinh doanh điện năng phải nâng cao lợi nhuận và các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh doanh, mặt khác cần giải quyết những vấn đề xã hội. Hiệu quả kinh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 9 doanh điện năng phải đƣợc xem xét theo quan điểm lợi ích toàn nền kinh tế quốc dân, lấy mục tiêu góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh - quốc phòng, nâng cao trình độ dân trí…là mục tiêu của doanh nghiệp kinh doanh điện. Không vì lợi ích riêng của ngành điện mà giảm lợi ích của xã hội mà phải gắn kết mục tiêu kinh tế với mục tiêu xã hội. Mặt khác, các doanh nghiệp kinh doanh điện năng là DNNN nên vừa phải đảm bảo hoạt động kinh doanh có lãi, hiệu quả kinh tế ngày càng cao, lại phải phục vụ xã hội, vì vậy các doanh nghiệp kinh doanh điện năng cần gắn việc đạt đƣợc hiệu quả kinh tế với các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, linh hoạt trong việc cấp điện phục vụ sản xuất, phục vụ sinh hoạt với việc đảm bảo lợi ích của doanh nghiệp kinh doanh điện năng. 1.2.2.2. Hiệu quả kinh doanh điện năng phụ thuộc vào nhiều yếu tố bên trong và bên ngoài doanh nghiệp, cả chính sách kinh tế - xã hội vĩ mô của Nhà nước, là yêu cầu thường xuyên, liên tục, lâu dài Điện năng là loại hàng hóa đặc biệt, kinh doanh điện năng là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, Nhà nƣớc quản lý giá bán đầu ra vì vậy hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp chịu tác động của các yếu tố bên trong doanh nghiệp nhƣ trình độ quản lý, trình độ máy móc thiết bị, công nghệ…và chịu nhiều yếu tố bên ngoài nhƣ thời tiết, nguồn lực tài nguyên, các đối tác, giá cả, chính sách giá cả, lạm phát, các chính sách vĩ mô, các quy định của EVN…do đó để đánh giá hiệu quả kinh doanh điện năng bên cạnh việc xem xét năng lực bên trong của doanh nghiệp cần tạo lập, nhìn nhận môi trƣờng bên ngoài doanh nghiệp, đƣờng lối phát triển kinh tế, các quy định của pháp luật liên quan tới sản xuất và cung ứng điện năng. Muốn nâng cao hiệu quả kinh doanh điện năng phải nâng cao hiệu quả quản lý, trình độ tay nghề của công nhân điện, trình độ máy móc thiết bị, công nghệ… tất cả đòi hỏi phải đầu tƣ lâu dài, thậm chí tốn nhiều công Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 10 sức, tiền của. Nâng cao hiệu quả kinh doanh cần đƣợc tiến hành ở tất cả các khâu, các quá trình kinh doanh, tuy nhiên cần tập trung vào các khâu mang tính quyết định nhƣ: nâng cao năng lực quản lý, giảm tổn thất điện năng, nâng cao giá bán bình quân, thực hiện tiết kiệm chi phí, sử dụng vốn hợp lý, hiệu quả... 1.2.2.3. Hiệu quả kinh doanh điện năng phải trên cơ sở phục vụ tốt nhất yêu cầu của khách hàng Với đặc điểm khách hàng của doanh nghiệp kinh doanh điện năng rất đa dạng. Các khách hàng này có yêu cầu về sản lƣợng điện, thời gian sử dụng điện, mức độ sử dụng điện rất khác nhau. Vì vậy, hiệu quả kinh doanh điện năng phải đáp ứng tốt nhất yêu cầu của khách hàng sử dụng điện, đây là điều không dễ dàng đối với các doanh nghiệp kinh doanh điện năng. Hiện nay, hệ thống điện thƣờng xuyên thiếu công suất vào giờ cao điểm. Thêm vào đó nhu cầu phụ tải tăng cao, làm cho hệ thống điện luôn bị thiếu hụt một lƣợng khá lớn ảnh hƣởng đến hiệu quả kinh doanh điện năng. Các doanh nghiệp kinh doanh điện năng cần có các phƣơng án hợp lý để cấp điện trong điều kiện nguồn cung không đủ để đáp ứng đƣợc các yêu cầu của khách hàng sử dụng điện. 1.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp 1.3.1. Đặc điểm điện năng và kinh doanh điện năng 1.3.1.1. Đặc điểm điện năng Điện năng là hàng hóa đặc biệt với các đặc điểm riêng có là không nhìn thấy, sờ thấy; sản xuất và tiêu thụ đƣợc diễn ra đồng thời; không có hàng tồn kho, sản phẩm dở dang, sản phẩm dự trữ nhƣ các hàng hóa khác; khách hàng dùng trƣớc trả tiền sau. Ngoài ra còn phải kể đến tính nguy hiểm cao trong cung ứng và sử dụng điện. So sánh với các dạng năng lƣợng khác thì điện năng là dạng năng lƣợng phổ biến và rẻ tiền nhất. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn/