Tài liệu Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng nhằm góp phần phát triển kinh tế hộ sản xuất tại nhno & ptnt huyện từ liêm

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi nghiªn cøu : Cïng víi c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc, chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng X· héi chñ nghÜa, NHNo & PTNT huyÖn Tõ Liªm ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn. N¨m ®Çu thµnh lËp, Ng©n hµng ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu khã kh¨n chång chÊt, nguån vèn kinh doanh nhá bÐ, kh¸ch hµng chÝnh lµ c¸c Doanh nghiÖp Nhµ n-íc vµ c¸c HTX bÞ gi¶i thÓ hoÆc thu hÑp quan hÖ víi Ng©n hµng do viÖc tæ chøc, s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp vµ chÝnh s¸ch giao ®Êt sö dông l©u dµi cho c¸c hé gia ®×nh. Trong thÞ tr-êng ho¹t ®éng cò bÞ thu hÑp th× thÞ tr-êng míi lµ c¸c hé n«ng d©n ®ang trong b-íc ®Çu thö nghiÖm. §øng tr-íc nh÷ng khã kh¨n trªn, Ng©n hµng vÉn kiªn tr× thùc hiÖn chuyÓn h-íng trong kinh doanh , x¸c ®Þnh ®èi t-îng phôc vô chÝnh lµ "n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ n«ng d©n". Sù chuyÓn h-íng kinh doanh ®óng ®¾n ®· ®em l¹i kÕt qu¶ to lín. Ng©n hµng cã m¹ng l-íi gåm 3 chi nh¸nh c¬ së ho¹t ®éng cã chÊt l-îng cao víi thÞ tr-êng réng lín. Vèn tÝn dông Ng©n hµng ®· gióp ®ì hµng ngh×n hé s¶n xuÊt trªn ®Þa bµn cã ®ñ vèn s¶n xuÊt kinh doanh gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ ®Þa ph-¬ng, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n theo h-íng tÝch cùc ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm vµ n©ng cao thu nhËp cho ng-êi n«ng d©n. Trong qu¸ tr×nh CNH - H§H ®Êt n-íc ®Æc biÖt lµ qu¸ tr×nh CNH - H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n, §¶ng vµ Nhµ n-íc ta cã rÊt nhiÒu chÝnh s¸ch ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n nãi chung vµ hé s¶n xuÊt nãi riªng. Trong ®ã, §¶ng vµ Nhµ n-íc cã chÝnh s¸ch tÝn dông hç trî vèn cho vay hé n«ng d©n ph¸t triÓn. Tuy nhiªn thùc tÕ viÖc më réng cho vay hé s¶n xuÊt ngµy cµng khã kh¨n do tÝnh chÊt phøc t¹p cña ho¹t ®éng nµy, mãn vay nhá bÐ, chi phÝ nghiÖp vô cao, kh¶ n¨ng rñi ro ngµy cµng lín. Víi chñ tr-¬ng CNH - H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, x©y dùng n«ng th«n míi th× nhu cÇu vay vèn cña hé s¶n xuÊt ho¹t ®éng Ng©n hµng nhÊt lµ trong m«i tr-êng kinh doanh ®Çy rñi ro nh- khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n. XuÊt ph¸t tõ t×nh tr¹ng cña vÊn ®Ò, ®Ò tµi : "Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l-îng tÝn dông nh»m gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ hé s¶n xuÊt t¹i NHNo & PTNT huyÖn Tõ Liªm" mang tÝnh cÊp thiÕt vµ ý nghÜa thùc tiÔn quan träng nh»m n©ng cao chÊt l-îng tÝn dông ®èi víi hé s¶n xuÊt, ®¸p øng nhu cÇu vay vèn cña hé, gãp phÇn thùc hiÖn c¸c chñ tr-¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ n-íc. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi : - Nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ hé s¶n xuÊt vµ vai trß cña TDNH ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ hé s¶n xuÊt, qua ®ã thÊy ®-îc tÇm quan träng cña viÖc n©ng cao chÊt l-îng tÝn dông Ng©n hµng ®èi víi hé s¶n xuÊt. - Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng chÊt l-îng tÝn dông ®èi víi hé s¶n xuÊt t¹i NHNo & PTNT huyÖn Tõ Liªm. Tõ ®ã, t×m ra nh÷ng mÆt cßn tån t¹i, trªn c¬ së ®ã cã nh÷ng gi¶i ph¸p th¸o gì khã kh¨n vµ n©ng cao chÊt l-îng tÝn dông Ng©n hµng ®èi víi hé s¶n xuÊt, m¹nh d¹n ®Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ ®Ó thùc hiÖn gi¶i ph¸p. 3. §èi t-îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu : Víi tÝnh ®a d¹ng, phøc t¹p cña ®Ò tµi, cho nªn chØ tËp trung nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn cô thÓ trong ho¹t ®éng cho vay hé s¶n xuÊt t¹i NHNo & PTNT huyÖn Tõ Liªm trong n¨m 1998 - 2000. 4. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu : - Sö dông tæng hîp c¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu trong ®ã chñ yÕu lµ ph-¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, duy vËt lÞch sö, trõu t-îng ho¸, ph©n tÝch tæng hîp, diÔn gi¶i, quy n¹p, ph©n tÝch thèng kª, so s¸nh. 2 - KÕt hîp nghiªn cøu lý luËn, kinh nghiÖm n-íc ngoµi vµo thùc tiÔn vËn dông vµo NHNo & PTNT huyÖn Tõ Liªm. 5. KÕt cÊu kho¸ luËn : Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, kho¸ luËn gåm 3 ch-¬ng. Ch-¬ng I : TÝn dông Ng©n hµng ®èi víi hé s¶n xuÊt vµ chÊt l-îng tÝn dông Ng©n hµng ®èi víi hé s¶n xuÊt. Ch-¬ng II : Thùc tr¹ng tÝn dông ®èi víi hé s¶n xuÊt t¹i NHNo & PTNT huyÖn Tõ Liªm. Ch-¬ng III: Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l-îng tÝn dông nh»m gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ hé s¶n xuÊt. 3 Ch-¬ng I TÝn dông Ng©n hµng ®èi víi hé s¶n xuÊt vµ chÊt l-îng tÝn dông Ng©n hµng ®èi víi hé s¶n xuÊt. I. Hé s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng : §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø 6 víi ®-êng lèi ®æi míi, n«ng nghiÖp ®-îc x¸c ®Þnh lµ "mÆt trËn hµng ®Çu", tiÕp tôc ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ nh»m gi¶i phãng lùc l-îng s¶n xuÊt ë n«ng th«n chuyÓn nÒn n«ng nghiÖp tù tóc, tù cÊp sang s¶n xuÊt hµng ho¸ theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n-íc. ChÝnh v× vËy nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c nhµ kinh tÕ b¾t ®Çu quan t©m thùc sù ®Õn sù ph¸t triÓn n«ng th«n, n«ng nghiÖp vµ m« h×nh kinh tÕ hé s¶n xuÊt. Sù quan t©m nghiªn cøu vÒ hé s¶n xuÊt cña c¸c nhµ khoa häc ®· ®¸nh dÊu thêi kú thay ®æi, th¸i ®é ®èi víi hé s¶n xuÊt trong hÖ thèng lý thuyÕt chÝnh thèng vµ hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi hiÖn thêi. 1. Kh¸i niÖm hé s¶n xuÊt : Nãi ®Õn sù tån t¹i cña hé s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ, tr-íc hÕt chóng ta cÇn thÊy r»ng hé s¶n xuÊt kh«ng chØ cã ë n-íc ta mµ cßn cã ë tÊt c¶ c¸c n-íc cã nÒn s¶n xÊt n«ng nghiÖp trªn thÕ giíi. Hé s¶n xuÊt ®· tån t¹i qua nhiÒu ph-¬ng thøc vµ vÉn ®ang tiÕp tôc ph¸t triÓn. Chóng ta cã thÓ xem xÐt mét sè kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ hé s¶n xuÊt , trong mét sè tõ ®iÓn chuyªn ngµnh kinh tÕ còng nh- tõ ®iÓn ng«n ng÷, hé lµ tÊt c¶ nh÷ng ng-êi cïng sèng trong mét m¸i nhµ, nhãm ng-êi ®ã cïng hé s¶n xuÊt lµ hé, hé gia ®×nh. Ngµy nay hé s¶n xuÊt ®ang trë thµnh mét nh©n tè quan träng sù nghiÖp CNH - H§H ®Êt n-íc vµ lµ sù tån t¹i tÊt yÕu trong qóa tr×nh x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®a thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa. §Ó phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn chung, phï hîp víi chñ tr-¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n-íc , NHNo & PTNT ViÖt Nam ban hµnh phô lôc sè 1 kÌm theo quyÕt ®Þnh 499A ngµy 2/ 9/ 1993, theo ®ã th× kh¸i niÖm hé s¶n xuÊt ®-îc 4 hiÓu nh- sau : "Hé s¶n xuÊt lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, trùc tiÕp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, lµ chñ thÓ trong mäi quan hÖ s¶n xuÊt kinh doanh vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña m×nh". Thµnh phÇn chñ yÕu cña hé s¶n xuÊt bao gåm : hé n«ng d©n, hé t- nh©n, c¸ thÓ, hé gia ®×nh x· viªn. Nh- vËy, hé s¶n xuÊt lµ mét lùc l-îng s¶n xuÊt to lín ë n«ng th«n. Hé s¶n xuÊt ho¹t ®éng trong nhiÒu ngµnh nghÒ nh-ng hiÖn nay phÇn lín ho¹t ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ PTNT, c¸c hé nµy tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh ®a d¹ng kÕt hîp trång trät víi ch¨n nu«i vµ kinh doanh ngµnh nghÒ phô. §Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh nhiÒu ngµnh nghÒ nãi trªn ®· gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c hé s¶n xuÊt ë n-íc ta trong thêi gian qua. 2. Vai trß cña hé s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng: Tõ khi NQ 10 - Bé chÝnh trÞ ban hµnh, hé n«ng d©n ®-îc thõa nhËn lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ ®· t¹o nªn ®éng lùc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, n¨ng ®éng trong kinh tÕ n«ng th«n, nhê ®ã ng-êi n«ng d©n g¾n bã víi ruéng ®Êt h¬n, chñ ®éng ®Çu t- vèn ®Ó th©m canh, t¨ng vô, võa ®æi míi c¬ cÊu s¶n xuÊt, viÖc trao quyÒn tù chñ cho hé n«ng d©n ®· kh¬i dËy nhiÒu lµng nghÒ truyÒn thèng, m¹nh d¹n vËn dông tiÕn bé KHKT trong s¶n xuÊt ®Ó cã hiÖu qu¶ kinh tÕ lín nhÊt. §iÒu nµy cµng kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i kh¸ch quan cña hé s¶n xuÊt víi vai trß lµ cÇu nèi trung gian gi÷a hai nÒn kinh tÕ , lµ ®¬n vÞ tÝch tô vèn, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån lao ®éng, gi¶i quyÕt viÖc lµm ë n«ng th«n. a. Hé s¶n xuÊt lµ cÇu nèi trung gian ®Ó chuyÓn nÒn kinh tÕ tù nhiªn sang kinh tÕ hµng ho¸. LÞch sö ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ ®· tr¶i qua giai ®o¹n ®Çu tiªn lµ kinh tÕ tù nhiªn sang kinh tÕ hµng ho¸ nhá trªn quy m« hé gia ®×nh, tiÕp theo lµ giai ®o¹n chuyÓn biÕn tõ kinh tÕ hµng ho¸ nhá lªn kinh tÕ hµng ho¸ quy m« lín, ®ã lµ nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng mua b¸n trao ®æi b»ng trung gian tiÒn tÖ. 5 B-íc chuyÓn biÕn tõ kinh tÕ tù nhiªn sang kinh tÕ hµng ho¸ nhá trªn quy m« hé gia ®×nh lµ mét giai ®o¹n lÞch sö mµ nÕu ch-a tr¶i qua th× khã cã thÓ ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ quy m« lín gi¶i tho¸t khái t×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn. b. Hé s¶n xuÊt gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån lao ®éng, gi¶i quyÕt viÖc lµm ë n«ng th«n. Lao ®éng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n cña lùc l-îng s¶n xuÊt , lao ®éng lµ nguån gèc cña gi¸ trÞ thÆng d-, lao ®éng gãp phÇn lµm t¨ng cña c¶i vËt chÊt cho mäi quèc gia. ViÖt Nam cã 80 % d©n sè sèng ë n«ng th«n, nh-ng viÖc khai th¸c vµ sö dông nguån nh©n lùc nµy cßn ®ang ë møc thÊp do tr×nh ®é thÊp. HiÖn nay, ë n-íc ta cã kho¶ng 13 triÖu lao ®éng ch-a ®-îc sö dông vµ quü thêi gian cña ng-êi lao ®éng ë n«ng th«n còng ch-a ®-îc sö dông hÕt. C¸c yÕu tè s¶n xuÊt chØ mang l¹i hiÖu qu¶ thÊp do cã sù mÊt c©n ®èi gi÷a lao ®éng, ®Êt ®ai vµ viÖc lµm ë n«ng th«n. Nh- vËy, ®Ó sö dông hîp lý nguån lao ®éng, gi¶i quyÕt viÖc lµm ë n«ng th«n n-íc ta cÇn ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ hé s¶n xuÊt. Trªn thùc tÕ ®· cho thÊy trong nh÷ng n¨m võa qua hµng triÖu c¬ së s¶n xuÊt ®-îc t¹o ra bëi c¸c hé s¶n xuÊt trong khu vùc n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. c. Hé s¶n xuÊt cã kh¶ n¨ng thÝch øng víi c¬ chÕ thÞ tr-êng thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸. Ngµy nay, hé s¶n xuÊt ®ang ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù tù do c¹nh tranh trong s¶n xuÊt hµng ho¸, lµ ®¬n vÞ kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ, c¸c hé s¶n xuÊt ph¶i quyÕt ®Þnh môc tiªu s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh lµ s¶n xuÊt c¸i g× ? S¶n xuÊt nhthÕ nµo ®Ó trùc tiÕp quan hÖ víi thÞ tr-êng. §Ó ®¹t ®-îc ®iÒu nµy c¸c hé s¶n xuÊt ®Òu ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l-îng, mÉu m· s¶n phÈm cho phï hîp víi nhu cÇu vµ mét sè biÖn ph¸p kh¸c ®Ó kÝch thÝch cÇu, tõ ®ã më réng s¶n xuÊt ®ång thêi ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. Víi quy m« nhá, bé m¸y qu¶n lý gän nhÑ, n¨ng ®éng, hé s¶n xuÊt cã thÓ dÔ dµng ®¸p øng ®-îc nh÷ng thay ®æi cña nhu cÇu thÞ tr-êng mµ kh«ng sî ¶nh h-ëng ®Õn tèn kÐm vÒ mÆt chi phÝ. 6 Thªm vµo ®ã l¹i ®-îc §¶ng vµ Nhµ n-íc cã c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hé s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Nh- vËy víi kh¶ n¨ng nh¹y bÐn tr-íc nhu cÇu thÞ tr-êng, hé s¶n xuÊt ®· gãp phÇn ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ tr-êng t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn cao h¬n. 3. Chñ tr-¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n-íc vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ hé s¶n xuÊt : N-íc ta lµ mét n-íc n«ng nghiÖp víi 80% d©n sè sèng ë n«ng th«n, chóng ta tiÕn lªn CHXH dùa trªn nÒn s¶n xuÊt thuÇn n«ng. Sím nhËn thøc râ vai trß cña n«ng nghiÖp trong qu¸ tr×nh x©y dùng ®Êt n-íc, §¶ng vµ Nhµ n-íc ta tõng b-íc cã nh÷ng chñ tr-¬ng chÝnh s¸ch vÒ n«ng nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ hé ph¸t triÓn lµm nßng cèt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n. Th¸ng 1/ 1981 Ban bÝ th- TW §¶ng ban hµnh chØ thÞ 100 vÒ kho¸n cho n«ng nghiÖp, thùc chÊt lµ gi¶i phãng "tù do ho¸" søc lao ®éng cña hµng chôc triÖu hé n«ng d©n tho¸t khái sù giµng buéc cña c¬ chÕ tËp trung. §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø 6, víi ®-êng lèi ®æi míi, n«ng nghiÖp ®-îc x¸c ®Þnh lµ "mÆt trËn hµng ®Çu" tiÕp tôc ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ nh»m gi¶i phãng lùc l-îng s¶n xuÊt ë n«ng th«n, chuyÓn nÒn n«ng nghiÖp tù tóc, tù cÊp sang s¶n xuÊt hµng ho¸ theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n-íc , ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. §¶ng vµ Nhµ n-íc ®· ban hµnh nh÷ng chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch ®Ó thùc hiÖn ®Þnh h-íng nªu trªn. Nhê ®ã kinh tÕ hé s¶n xuÊt cÇn ®-îc ®Æt vµo ®óng vÞ trÝ cña nã. Th¸ng 4/ 1988 - Bé chÝnh trÞ ®· ban hµnh nghÞ quyÕt 10 nh»m cô thÓ ho¸ mét b-íc quan ®iÓm ®æi míi cña §¹i héi 6 ®èi víi lÜnh vùc qu¶n lý n«ng nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc h×nh thµnh vµ thóc ®Èy kinh tÕ hé s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Tõ ®©y né n«ng d©n ®-îc thõa nhËn lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh vµ lµ ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së ë n«ng th«n. 7 Sau nghÞ quyÕt 10 cña Bé chÝnh trÞ, råi ®Õn NQ 66 cña H§BT ngµy 2/ 3/ 1992 cïng luËt doanh nghiÖp t- nh©n nghÞ ®Þnh 29 ngµy 29/ 3/ 1998, luËt c«ng ty. .. th× hé s¶n xuÊt ®· ®-îc thõa nhËn lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ b×nh ®¼ng nh- c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. §iÒu nµy ®-îc kh¼ng ®Þnh t¹i ®iÒu 21 HiÕn ph¸p n-íc CHXHCN ViÖt Nam n¨m 1992 : "kinh tÕ gia ®×nh ®-îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn". §¹i héi lÇn thø 7 cña §¶ng víi chñ tr-¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng XHCN cã sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n-íc. Chñ tr-¬ng ®óng ®¾n cña §¹i héi 7 ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ n-íc ta nãi chung vµ ®Æc biÖt ®èi víi kinh tÕ hé gia ®×nh nãi riªng. Th¸ng 6/ 1993 t¹i kú häp lÇn thø 5 (kho¸ 7) §¶ng ®· ban hµnh nghÞ quyÕt TW 5, tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh quyÒn tù chñ cña hé víi t- c¸ch lµ mét chñ thÓ kinh tÕ ë n«ng th«n ®-îc luËt thõa nhËn quyÒn sö dông ®Êt ®ai (5 quyÒn), quyÒn vay vèn tÝn dông, quyÒn lùa chän ph-¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh cã lîi nhÊt, quyÒn tù do l-u th«ng tiªu thô s¶n phÈm. NghÞ quyÕt TW 5 cïng c¸c v¨n b¶n luËt, N§ cña ChÝnh phñ ®· t¹o hµnh lang ph¸p lý, kh¬i dËy ®éng lùc cho h¬n 10 triÖu hé n«ng d©n ph¸t triÓn. Tõ ®ã ph¸t triÓn m¹nh n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n. §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø 8 víi chñ tr-¬ng CNH H§H n«ng nghiÖp n«ng th«n th× n«ng nghiÖp n«ng th«n nãi chung, hé s¶n xuÊt nãi riªng ®· ®-îc ®Æt lªn vÞ trÝ quan träng hµng ®Çu cña sù nghiÖp CNH - H§H ®Êt n-íc. NghÞ quyÕt TW 6 lÇn 1 víi chñ tr-¬ng "tiÕp tôc c«ng cuéc ®æi míi, ®Èy m¹nh CNH H§H ®Êt n-íc nhÊt lµ CNH - H§H n«ng nghiÖp n«ng th«n " ®· kh¼ng ®Þnh n«ng nghiÖp n«ng th«n lµ lÜnh vùc cã vai trß cùc kú quan träng c¶ tr-íc m¾t vµ vÒ l©u dµi lµm c¬ së ®Ó æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Cïng víi chÝnh s¸ch vÒ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ , kinh tÕ hé ®-îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn : "kinh tÕ hé gia ®×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn l©u dµi, lu«n lu«n cã vÞ trÝ quan träng". 8 II. TÝn dông Ng©n hµng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ hé s¶n xuÊt: 1. Kh¸i niÖm tÝn dông Ng©n hµng : TÝn dông lµ mét ph¹m trï cña kinh tÕ hµng ho¸. B¶n chÊt cña tÝn dông lµ quan hÖ vay m-în cã hoµn tr¶ c¶ vèn vµ l·i sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh, lµ quan hÖ chuyÓn nh-îng t¹m thêi quyÒn sö dông vèn, lµ quan hÖ b×nh ®¼ng vµ hai bªn cïng cã lîi. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cã nhiÒu lo¹i h×nh tÝn dông nh- : TÝn dông th-¬ng m¹i, tÝn dông Ng©n hµng , tÝn dông Nhµ n-íc , tÝn dông tiªu dïng. TÝn dông Ng©n hµng còng mang b¶n chÊt chung cña quan hÖ tÝn dông nãi chung. §ã lµ quan hÖ tin cËy lÉn nhau trong vay vµ cho vay gi÷a c¸c Ng©n hµng, tæ chøc tÝn dông víi c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c c¸ nh©n, ®-îc thùc hiÖn d-íi h×nh thøc tiÒn tÖ vµ theo nguyªn t¾c hoµn tr¶ vµ cã l·i. §iÒu 20 LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông quy ®Þnh : "Ho¹t ®éng tÝn dông lµ viÖc tæ chøc tÝn dông sö dông nguån vèn tù cã, nguån vèn huy ®éng ®Ó cÊp tÝn dông" "CÊp tÝn dông lµ viÖc tæ chøc tÝn dông tho¶ thuËn ®Ó kh¸ch hµng sö dông mét kho¶n tiÒn víi nguyªn t¾c cã hoµn tr¶ b»ng c¸c nghiÖp vô cho vay, chiÕt khÊu, cho thuª tµi chÝnh, b¶o l·nh Ng©n hµng vµ c¸c nghiÖp vô kh¸c" Do ®Æc ®iÓm riªng cña m×nh, tÝn dông Ng©n hµng cã ®-îc nh÷ng h×nh thøc tÝn dông kh¸c vÒ khèi l-îng, thêi h¹n vµ ph¹m vi ®Çu t-. Víi ®Æc ®iÓm tÝn dông b»ng tiÒn, vèn tÝn dông Ng©n hµng cã kh¶ n¨ng ®Çu t- chuyÓn ®æi vµo bÊt cø lÜnh vùc nµo cña s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng ho¸. V× vËy mµ tÝn dông Ng©n hµng ngµy cµng trë thµnh mét h×nh thøc tÝn dông quan träng trong c¸c h×nh thøc tÝn dông hiÖn cã. Trong ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng cßn sö dông thuËt ng÷ "tÝn dông hé s¶n xuÊt". TÝn dông hé s¶n xuÊt lµ quan hÖ tÝn dông Ng©n hµng gi÷a mét bªn lµ Ng©n hµng víi mét bªn lµ hé s¶n xuÊt hµng ho¸. Tõ khi ®-îc thõa nhËn lµ chñ thÓ trong mäi 9 quan hÖ x· héi, cã thõa kÕ, quyÒn së h÷u tµi s¶n, cã ph-¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh hiÖu qu¶, cã tµi s¶n thÓ chÊp th× hé s¶n xuÊt míi cã kh¶ n¨ng vµ ®ñ t- c¸ch ®Ó tham gia quan hÖ tÝn dông víi Ng©n hµng. §©y còng chÝnh lµ ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó hé s¶n xuÊt ®¸p øng ®iÒu kiÖn vay vèn Ng©n hµng. §èi víi Ng©n hµng tõ khi chuyÓn sang hÖ thèng Ng©n hµng 2 cÊp, h¹ch to¸n kinh tÕ vµ kinh doanh ®éc lËp, c¸c Ng©n hµng ph¶i tù t×m kiÕm thÞ tr-êng víi môc tiªu an toµn vµ lîi nhuËn. Thªm vµo ®ã lµ nghÞ ®Þnh 14/ CP ngµy 2/ 3/ 1993 cña thñ t-íng ChÝnh phñ, th«ng t- 01/ TD - NH ngµy 26/ 3/ 1993 cña thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n-íc h-íng dÉn thùc hiÖn nghÞ ®Þnh 14 CP vÒ chÝnh s¸ch cho hé s¶n xuÊt vay vèn ®Ó ph¸t triÓn n«ng l©m ngnghiÖp. Vµ gÇn ®©y lµ quy ®Þnh sè 67/ 1999/ Q§- TTG cña Thñ t-íng chÝnh phñ, v¨n b¶n sè 320/ CV- NHNN14 cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n-íc thùc hiÖn quy ®Þnh trªn, v¨n b¶n sè 791/ NHNN - 06 cña Tæng gi¸m ®èc Ng©n hµng Nhµ n-íc ViÖt Nam vÒ thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch Ng©n hµng phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n. TiÕp sau ®ã mét lo¹t c¸c th«ng t-, v¨n b¶n cña Ng©n hµng Nhµ n-íc ra ®êi nh- v¨n b¶n sè 283/ Q§ NHNN14 ngµy 25/ 8/ 2000 vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ b¶o l·nh Ng©n hµng, v¨n b¶n 284 Q§ - NHNN1 ngµy 25/ 8/ 2000 cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n-íc vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ cho vay cña tæ chøc tÝn dông ®èi víi kh¸ch hµng thay cho v¨n b¶n 324 cò. Th«ng t- sè 10 NHNN1 ngµy 31/ 8/ 2000 cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n-íc h-íng dÉn thùc hiÖn gi¶i ph¸p vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông theo Q§ sè 11/ 2000/ NQ- CP cña ChÝnh phñ ngµy 31/ 7/ 2000. QuyÕt ®Þnh sè 06/ H§QT NHNo & PTNT ViÖt Nam vÒ viÖc quy ®Þnh cho vay ®èi víi kh¸ch hµng míi gÇn ®©y nhÊt ngµy 18/ 1/ 2001 thay cho quyÕt ®Þnh 180 cò. Tõ ®ã ®· gi¶i quyÕt c¬ b¶n nh÷ng khã kh¨n th¾c m¾c vÒ c¬ chÕ thñ tôc t¹o m«i tr-êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng tÝn dông ph¸t triÓn. Víi c¸c v¨n b¶n trªn ®· më ra mét thÞ tr-êng míi cho Ng©n hµng trong ho¹t ®éng tÝn dông. Trong khi ®ã hé s¶n xuÊt ®· cho thÊy s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ nh-ng cßn thiÕu vèn ®Ó më réng tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh. §øng tr-íc t×nh tr¹ng ®ã, viÖc 10 tån t¹i mét h×nh thøc tÝn dông Ng©n hµng ®èi víi hé s¶n xuÊt lµ mét tÊt yÕu vµ phï hîp víi cung cÇu trªn thÞ tr-êng ®-îc m«i tr-êng x· héi, ph¸p luËt cho phÐp. 2. Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng ®èi víi hé s¶n xuÊt : Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh nÕu kh«ng cã vèn. N-íc ta hiÖn nay thiÕu vèn lµ hiÖn t-îng th-êng xuyªn x¶y ra ®èi víi c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ, kh«ng chØ riªng ®èi víi hé s¶n xuÊt. V× vËy vèn tÝn dông Ng©n hµng ®ãng vai trß hÕt søc quan träng, nã trë thµnh "bµ ®ì" trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Nhê cã vèn tÝn dông c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ ®¶m b¶o qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh b×nh th-êng mµ cßn më réng s¶n xuÊt, c¶i tiÕn kü thuËt, ¸p dông kü thuËt míi ®¶m b¶o th¾ng lîi trong c¹nh tranh. Riªng ®èi víi hé s¶n xuÊt, tÝn dông Ng©n hµng cã vai trß quan träng trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ hé s¶n xuÊt. a. TÝn dông Ng©n hµng ®¸p øng nhu cÇu vèn cho hé s¶n xuÊt ®Ó duy tr× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt liªn tôc, gãp phÇn ®Çu t- ph¸t triÓn kinh tÕ. Víi ®Æc tr-ng s¶n xuÊt kinh doanh cña hé s¶n xuÊt cïng víi sù chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt trong x· héi ngµy cµng cao, ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¸c hé s¶n xuÊt khi ch-a thu ho¹ch s¶n phÈm, ch-a cã hµng ho¸ ®Ó b¸n th× ch-a cã thu nhËp, nh-ng trong khi ®ã hä vÉn cÇn tiÒn ®Ó trang tr¶i cho c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt, mua s¾m ®æi míi trang thiÕt bÞ vµ rÊt nhiÒu kho¶n chi phÝ kh¸c. Trong nh÷ng lóc nµy c¸c hé s¶n xuÊt cÇn cã sù trî gióp cña tÝn dông Ng©n hµng ®Ó cã ®ñ vèn duy tr× s¶n xuÊt ®-îc liªn tôc. Nhê cã sù hç trî vÒ vèn, c¸c hé s¶n xuÊt cã thÓ sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc s½n cã kh¸c nh- lao ®éng, tµi nguyªn ®Ó t¹o ra s¶n phÈm cho x· héi, thóc ®Èy viÖc s¾p xÕp, tæ chøc l¹i s¶n xuÊt , h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý. Tõ ®ã n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt còng nh- tinh thÇn cho mäi ng-êi. Nh- vËy, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng tÝn dông Ng©n hµng cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc ®¸p øng nhu cÇu vèn cho hé s¶n xuÊt ë n-íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay. Nhu cÇu vay vèn ®Ó ph¸t 11 triÓn s¶n xuÊt lµ cÇn thiÕt vµ rÊt lín, khu vùc n«ng th«n trë thµnh mét thÞ tr-êng to lín cña tÝn dông Ng©n hµng. Còng v× thÕ mµ thÞ phÇn cña hé s¶n xuÊt trong d- nî cña NHNo ngµy cµng t¨ng. b. TÝn dông Ng©n hµng gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh tËp trung vèn vµ tËp trung s¶n xuÊt. Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng, vai trß tËp trung vèn tËp trung s¶n xuÊt cña tÝn dông Ng©n hµng ®· thùc hiÖn ë møc ®é cao h¬n h¼n víi c¬ chÕ bao cÊp cò. HiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh lµ vÊn ®Ò sèng cßn ®èi víi c¸c Ng©n hµng ph¶i ®¶m b¶o ®-îc ®é an toµn vµ cã lîi nhuËn, tr¸nh rñi ro trong cho vay. B»ng c¸ch tËp trung vèn vµo kinh doanh, c¸c hé s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶, gióp cho c¸c hé s¶n xuÊt cµng cã ®iÒu kiÖn ®Ó më réng s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ h¬n thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ ®ång thêi Ng©n hµng còng ®¶m b¶o h¹n chÕ ®-îc rñi ro tÝn dông. Thùc hiÖn tèt chøc n¨ng lµ cÇu nèi gi÷a tiÕt kiÖm vµ ®Çu t-, Ng©n hµng ph¶i quan t©m ®Õn nguån vèn ®· huy ®éng ®-îc ®Ó cho hé s¶n xuÊt vay. V× vËy Ng©n hµng sÏ thóc ®Èy c¸c hé sö dông vèn tÝn dông cã hiÖu qu¶, t¨ng nhanh vßng quay vèn, tiÕt kiÖm vèn cho s¶n xuÊt vµ l-u th«ng. Trªn c¬ së ®ã hé s¶n xuÊt biÕt ph¶i tËp trung vèn nh- thÕ nµo ®Ó s¶n xuÊt gãp phÇn tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh vËn ®éng liªn tôc cña nguån vèn. c. TÝn dông Ng©n hµng t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng, ngµnh nghÒ míi gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng. ViÖt Nam lµ mét n-íc cã nhiÒu lµng nghÒ truyÒn thèng, nh-ng ch-a ®-îc quan t©m vµ ®Çu t- ®óng møc. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, bªn c¹nh viÖc thóc ®Èy sù chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo h-íng CNH chóng ta còng ph¶i quan t©m ®Õn ngµnh nghÒ truyÒn thèng cã kh¶ n¨ng ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ , ®Æc biÖt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn CNH - H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Ph¸t huy ®-îc lµng nghÒ truyÒn thèng còng chÝnh lµ ph¸t huy ®-îc néi lùc cña kinh tÕ hé vµ tÝn dông Ng©n hµng sÏ lµ c«ng cô tµi trî cho c¸c ngµnh nghÒ míi thu hót ®-îc sè lao ®éng nhµn dçi, gi¶i quyÕt 12 viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng. Tõ ®ã gãp phÇn lµm ph¸t triÓn toµn diÖn n«ng, l©m, ng- nghiÖp g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m - thñy s¶n, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu, më réng th-¬ng nghiÖp, du lÞch, dÞch vô ë c¶ thµnh thÞ vµ n«ng th«n, ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. Do ®ã, tÝn dông Ng©n hµng lµ ®ßn bÈy kinh tÕ kÝch thÝch c¸c ngµnh nghÒ kinh tÕ trong hé s¶n xuÊt ph¸t triÓn, t¹o tiÒn ®Ò ®Ó l«i cuèn c¸c ngµnh nghÒ nµy ph¸t triÓn mét c¸ch nhÞp nhµng vµ ®ång bé. d. Vai trß cña tÝn dông Ng©n hµng vÒ mÆt chÝnh trÞ, x· héi : TÝn dông Ng©n hµng kh«ng nh÷ng cã vai trß quan träng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ mµ cßn cã vai trß to lín vÒ mÆt x· héi. Th«ng qua viÖc cho vay më réng s¶n xuÊt ®èi víi c¸c hé s¶n xuÊt ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng. §ã lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch hiÖn nay ë n-íc ta. Cã viÖc lµm, ng-êi lao ®éng cã thu nhËp sÏ h¹n chÕ ®-îc nh÷ng tiªu cùc x· héi. TÝn dông Ng©n hµng thóc ®Èy c¸c ngµnh nghÒ ph¸t triÓn, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng thõa ë n«ng th«n, h¹n chÕ nh÷ng luång di d©n vµo thµnh phè. Thùc hiÖn ®-îc vÊn ®Ò nµy lµ do c¸c ngµnh nghÒ ph¸t triÓn sÏ lµm t¨ng thu nhËp cho n«ng d©n, ®êi sèng v¨n ho¸, kinh tÕ, x· héi t¨ng lªn, kho¶ng c¸ch gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ cµng nhÝch l¹i gÇn nhau h¹n chÕ bít sù ph©n ho¸ bÊt hîp lý trong x· héi , gi÷ v÷ng an ninh chÝnh trÞ. Ngoµi ra tÝn dông Ng©n hµng gãp phÇn thùc hiÖn tèt c¸c chÝnh s¸ch ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ n-íc, ®iÓn h×nh lµ chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. TÝn dông Ng©n hµng thóc ®Èy c¸c hé s¶n xuÊt ph¸t triÓn nhanh lµm thay ®æi bé mÆt n«ng th«n, c¸c hé nghÌo trë lªn kh¸ h¬n, hé kh¸ trë lªn giÇu h¬n. ChÝnh v× lÏ ®ã c¸c tÖ n¹n x· héi dÇn dÇn ®-îc xo¸ bá nh- : r-îu chÌ, cê b¹c, mª tÝn dÞ ®oan... n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ, tr×nh ®é chuyªn m«n cña lùc l-îng lao ®éng. Qua ®©y chóng ta thÊy ®-îc vai trß cña tÝn dông Ng©n hµng trong viÖc cñng cè lßng tin cña n«ng d©n nãi chung vµ cña hé s¶n xuÊt nãi riªng vµo sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n-íc 13 3. YÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn quan hÖ tÝn dông gi÷a Ng©n hµng vµ hé s¶n xuÊt : Quan hÖ tÝn dông gi÷a Ng©n hµng vµ hé s¶n xuÊt mét mÆt còng gièng nh- c¸c quan hÖ tÝn dông kh¸c trong c¬ chÕ thÞ tr-êng, nh-ng mÆt kh¸c ®ã cßn lµ chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n-íc. ChÝnh v× vËy, cã rÊt nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng, ¶nh h-ëng ®Õn quan hÖ tÝn dông nµy. - ChÝnh s¸ch cña chÝnh phñ : trªn 80% d©n sè ë n-íc ta sèng ë n«ng th«n, h×nh thøc s¶n xuÊt chñ yÕu lµ lµm kinh tÕ ë quy m« gia ®×nh. Do vËy sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ hé s¶n xuÊt cã ¶nh h-ëng lín ®Õn mäi mÆt ®êi sèng kinh tÕ ®Êt n-íc. V× vËy, chÝnh s¸ch ®èi víi hé s¶n xuÊt cã vÞ trÝ quan träng trong chÝnh s¸ch kinh tÕ quèc gia, trong ®ã chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t- vèn cã ý nghÜa quan träng nh»m gi¶i quyÕt khã kh¨n vÒ vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña hÇu hÕt c¸c hé s¶n xuÊt. C¸c chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ sÏ t¹o c¬ së ®Ó vèn tÝn dông Ng©n hµng tiÕp cËn ®Õn c¸c hé s¶n xuÊt. - ChÝnh s¸ch cña Ng©n hµng : Trong s¶n xuÊt kinh doanh , môc tiªu hµng ®Çu lµ ®¹t ®-îc lîi nhuËn vµ an toµn trong kinh doanh. Møc ®é rñi ro ®Çu t- trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n cao trong khi tû suÊt lîi nhuËn kh«ng cao v× chi phÝ lín, do ®ã h¹n chÕ nhiÒu trong c«ng viÖc më réng cho vay vµ gi¶m hiÖu qu¶ tÝn dông Ng©n hµng ®èi víi hé s¶n xuÊt. §èi víi NHNo, hé gia ®×nh lµ kh¸ch hµng truyÒn thèng, lµ ®èi t-îng phôc vô chÝnh, do vËy chÝnh s¸ch cho vay cña Ng©n hµng cã ¶nh h-ëng tíi quy ®Þnh ®Õn khèi l-îng cho vay c¸c hé s¶n xuÊt. - Sù ph¸t triÓn cña hé s¶n xuÊt : Mèi quan hÖ gi÷a Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng vay vèn lµ quan hÖ 2 chiÒu, v× vËy kh¶ n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c hé s¶n xuÊt cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn khèi l-îng cho vay cña Ng©n hµng ®èi víi c¸c hé s¶n xuÊt. HiÖn nay phÇn lín hé gia ®×nh n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh thÊp kÐm do tr×nh ®é kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ, kinh tÕ hé cßn trong giai ®o¹n tù cung, tù cÊp, s¶n xuÊt nhá, manh món, s¶n xuÊt hµng ho¸ cßn ch-a ph¸t triÓn , ng-êi n«ng d©n cßn ch-a thùc sù ®Æt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña m×nh trong nÒn kinh tÕ hµng 14 ho¸ vµ ®èi víi c¸c nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ ®ã, t×m ph-¬ng h-íng tù sö lý ®Ó ph¸t triÓn. Cho nªn, viÖc cho vay cña Ng©n hµng ®èi víi hé s¶n xuÊt gÆp nhiÒu khã kh¨n. III. ChÊt l-îng tÝn dông Ng©n hµng ®èi víi hé s¶n xuÊt : 1. Kh¸i niÖm chÊt l-îng tÝn dông Ng©n hµng : Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng., bÊt kú mét lo¹i s¶n phÈm nµo s¶n xuÊt ra còng ph¶i lµ nh÷ng s¶n phÈm mang tÝnh c¹nh tranh. §iÒu nµy cã nghÜa lµ mäi s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®Òu ph¶i cã chÊt l-îng. C¸c nhµ kinh tÕ ®· nhËn xÐt r»ng : "ChÊt l-îng phï hîp víi môc ®Ých cña ng-êi s¶n xuÊt vµ ng-êi sö dông vÒ mét lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã" hay "ChÊt l-îng lµ mét s¶n phÈm hoÆc dÞch vô tho¶ m·n nhu cÇu kh¸ch hµng". TÝn dông lµ mét trong nh÷ng s¶n phÈm chÝnh cña Ng©n hµng. §©y lµ h×nh thøc s¶n phÈm mang h×nh th¸i phi vËt chÊt, lµ dÞch vô ®Æc biÖt. S¶n phÈm nµy chØ cã kh¶ n¨ng ®¸nh gi¸ ®-îc chÊt l-îng sau khi kh¸ch hµng ®· sö dông. Do vËy, cã thÓ quan niÖm chÊt l-îng tÝn dông Ng©n hµng lµ viÖc ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng, ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn Ng©n hµng vµ môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Nh- vËy, chÊt l-îng tÝn dông Ng©n hµng thÓ hiÖn qua c¸c ®iÓm sau : - §èi víi kh¸ch hµng: TÝn dông Ng©n hµng ®-a ra ph¶i phï hîp víi yªu cÇu cña kh¸ch hµng vÒ l·i xuÊt (gi¸ c¶ s¶n phÈm), kú h¹n, ph-¬ng thøc thanh to¸n, h×nh thøc thanh to¸n, thñ tôc ®¬n gi¶n thuËn tiÖn nh-ng lu«n ®¶m b¶o nguyªn t¾c tÝn dông. - §èi víi Ng©n hµng : Ng©n hµng ®-a ra c¸c h×nh thøc cho vay phï hîp víi ph¹m vi møc ®é, giíi h¹n phï hîp víi b¶n th©n ng©n hµng ®Ó lu«n ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh, an toµn, sinh lêi theo nguyªn t¾c tr¶ ®Çy ®ñ vµ cã lîi nhuËn. 2. ChØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt l-îng tÝn dông Ng©n hµng ®èi víi hé s¶n xuÊt : 15 Trªn c¬ së chøc n¨ng, nhiÖm vô cña NHNo & PTNT ViÖt Nam, hé s¶n xuÊt ®-îc x¸c ®Þnh lµ kh¸ch hµng chÝnh cña NHNo ViÖt Nam. Trong qu¸ tr×nh cung øng s¶n phÈm cña m×nh cho hé s¶n xuÊt, mét viÖc lµm quan träng vµ cÇn thiÕt lµ ®¸nh gi¸ ®-îc chÊt l-îng cña s¶n phÈm cung øng, cô thÓ lµ chÊt l-îng tÝn dông hé s¶n xuÊt , nh»m môc tiªu tèi ®a ho¸ lîi Ých cña Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng. ViÖc ®¸nh gi¸ nµy ph¶i th«ng qua c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt l-îng cô thÓ. 2.1. ChØ tiªu ®Þnh tÝnh : a. B¶o ®¶m nguyªn t¾c cho vay : Mäi tæ chøc kinh tÕ ho¹t ®éng ®Ò ®-îc dùa trªn mét nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. Ng©n hµng lµ mét tæ chøc kinh tÕ ®Æc biÖt, ho¹t ®éng cña nã ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ , chÝnh trÞ, x· héi cña ®Êt n-íc, do vËy c¸c nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña Ng©n hµng rÊt chÆt chÏ. Víi mçi Ng©n hµng l¹i cã nh÷ng nguyªn t¾c kh¸c nhau. Nguyªn t¾c cho vay lµ mét nguyªn t¾c quan träng ®èi víi mçi Ng©n hµng. §Ó ®¸nh gi¸ chÊt l-îng mét kho¶n cho vay, ®iÒu ®Çu tiªn ph¶i xem xÐt lµ kho¶n cho vay ®ã cã ®¶m b¶o nguyªn t¾c cho vay hay kh«ng. Ba nguyªn t¾c c¬ b¶n cña cho vay lµ : - Thø nhÊt : Cho vay cã môc ®Ých kÕ ho¹ch. - Thø hai : Cho vay cã ®¶m b¶o - Thø ba : Cho vay ph¶i hoµn tr¶ ®óng h¹n vµ cã l·i. Ba nguyªn t¾c cho vay trªn lµ nguyªn t¾c tèi thiÓu mµ bÊt cø mét kho¶n cho vay cã chÊt l-îng nµo còng ph¶i ®¶m b¶o. b. Cho vay b¶o ®¶m cã ®iÒu kiÖn : Chi tiªu ®Þnh tÝnh thø 2 ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l-îng tÝn dông Ng©n hµng ®ã lµ cho vay ®¶m b¶o cã ®iÒu kiÖn. C¸c ®iÒu kiÖn ®Ó mét kh¸ch hµng ®-îc vay t¹i NHNo & PTNT ViÖt Nam. - Mét lµ : Cã n¨ng lùc ph¸p luËt d©n sù, n¨ng lùc hµnh vi d©n sù vµ chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §èi víi hé s¶n xuÊt ph¶i th-êng tró t¹i ®Þa bµn n¬i chi nh¸nh 16 NHNo & PTNT ®ãng trô së cã x¸c nhËn hé khÈu n¬i th-êng tró vµ cã x¸c nhËn cña UBND x· (ph-êng) n¬i cho phÐp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. - Hai lµ : Kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®¶m b¶o tr¶ nî trong thêi h¹n cam kÕt. Hé s¶n xuÊt vay vèn ph¶i cã vèn tù cã tham gia vµo dù ¸n, ph-¬ng ¸n s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô. Hé s¶n xuÊt ph¶i kinh doanh cã hiÖu qu¶, kh«ng cã nî qu¸ h¹n tren 6 th¸ng víi Ng©n hµng. - Ba lµ : Môc ®Ých sö dông vèn vay hîp ph¸p : Kh«ng vi ph¹m ph¸p luËt phï hîp víi môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. - Bèn lµ : Hé s¶n xuÊt cã dù ¸n ®Çu t- hoÆc ph-¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh kh¶ thi cã hiÖu qu¶. - N¨m lµ : Hé s¶n xuÊt thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o tiÒn vay. + §èi víi hé vay ®Õn 10 triÖu ®ång kh«ng ph¶i thÕ chÊp tµi s¶n + §èi víi hé vay trªn 10 triÖu ®ång ph¶i thùc hiÖn ®¶m b¶o tiÒn vay b»ng tµi s¶n, quyÒn sö dông ®Êt (bao gåm c¶ c«ng tr×nh, gi¸ trÞ c©y l©u n¨m, thñy h¶i s¶n nu«i trång ®· ®Õn kú thu ho¹ch g¾n liÒn víi ®Êt). BÊt cø mét kho¶n cho vay hé s¶n xuÊt nµo ®Òu ph¶i xem xÐt ®Õn 5 ®iÒu kiÖn cho vay trªn ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l-îng kho¶n vay. c. Qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh. Qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh lµ chØ tiªu ®Þnh tÝnh quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh tíi chÊt l-îng kho¶n cho vay. Qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó Ng©n hµng n¾m ®-îc th«ng tin vÒ kh¸ch hµng, vÒ n¨ng lùc ph¸p luËt ®¹o ®øc cña kh¸ch hµng, t×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng, kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng... §©y lµ kh©u kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh quyÕt ®Þnh cho vay vµ theo dâi kho¶n vay. Qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh vÒ quy tr×nh thÈm ®Þnh vµ néi dung thÈm ®Þnh cho vay cña tõng Ng©n hµng. Mét kho¶n vay cã chÊt l-îng lµ kho¶n cho vay ®· ®-îc thÈm ®Þnh vµ ph¶i ®¶m b¶o c¸c b-íc cña qu¸ tr×nh thÈm 17 ®Þnh. Qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh mét kho¶n cho vay hé s¶n xuÊt rÊt phøc t¹p do ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña hé lµ s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp. V× vËy, viÖc tu©n thñ quy tr×nh thÈm ®Þnh vµ néi dung thÈm ®Þnh cho vay lµ b¾t buéc ®Ó mét kho¶n cho vay ®¹t chÊt l-îng. 2.2. ChØ tiªu ®Þnh l-îng. ChÊt l-îng tÝn dông Ng©n hµng lµ mét kh¸i niÖm hoµn toµn t-¬ng ®èi. Bªn c¹nh mÆt trõu t-îng mµ chØ cã thÓ ®¸nh gi¸ qua c¸c chØ tiªu ®Þnh tÝnh th× mÆt cô thÓ cña nã cã thÓ ®¸nh gi¸ qua c¸c chØ tiªu ®Þnh l-îng. a. Doanh sè cho vay hé s¶n xuÊt : Doanh sè cho vay hé s¶n xuÊt lµ chØ tiªu tuyÖt ®èi ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn Ng©n hµng cho hé s¶n xuÊt vay trong thêi kú nhÊt ®Þnh th-êng lµ mét n¨m. Ngoµi ra, Ng©n hµng cßn dïng chØ tiªu t-¬ng ®èi ph¶n ¸nh tû träng cho vay hé s¶n xuÊt trong tæng doanh sè cho vay cña Ng©n hµng trong mét n¨m. D. sè cho vay HSX Tû träng cho vay HSX = ------------------------------------ x 100 (%) Tæng D. sè cho vay b. Doanh sè thu nî s¶n xuÊt : Doanh sè thu nî hé s¶n xuÊt lµ chØ tiªu tuyÖt ®èi ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn Ng©n hµng thu håi ®-îc sau khi ®· gi¶i ng©n cho hé s¶n xuÊt trong mét thêi kú. §Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh thu nî hé s¶n xuÊt, Ng©n hµng cßn sö dông chØ tiªu t-¬ng ®èi ph¶n ¸nh tû träng thu håi ®-îc trong tæng doanh sè cho vay hé s¶n xuÊt cña ng©n hµng trong mét thêi kú. ChØ tiªu nµy ®-îc tÝnh b»ng c«ng thøc : Doanh sè thu nî hé s¶n xuÊt --------------------------------------------- x 100 (%) Doanh sè cho vay hé s¶n xuÊt c. D- nî qu¸ h¹n hé s¶n xuÊt : 18 D- nî qu¸ h¹n hé s¶n xuÊt lµ chØ tiªu tuyÖt ®èi ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn Ng©n hµng ch-a thu håi ®-îc sau mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh kÓ tõ ngµy kho¶n cho vay ®Õn h¹n thanh to¸n t¹i thêi ®iÓm ®ang xem xÐt. Bªn c¹nh chØ tiªu tuyÖt ®èi, Ng©n hµng th-êng xuyªn sö dông chØ tiªu tû lÖ nî qu¸ h¹n hé s¶n xuÊt : D- nî qu¸ h¹n HSX Tû lÖ nî qu¸ h¹n HSX = ---------------------------------- x 100 (%) Tæng d- nî HSX §©y lµ chØ tiªu t-¬ng ®èi ®-îc sö dông chñ yÕu ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l-îng tÝn dông Ng©n hµng ®èi víi hé s¶n xuÊt. Ho¹t ®éng Ng©n hµng nãi chung vµ ho¹t ®éng tÝn dông Ng©n hµng nãi tiªng ®Òu chøa ®ùng nhiÒu rñi ro t¸c ®éng ®Õn lîi nhuËn vµ sù an toµn kinh doanh cña Ng©n hµng. Do vËy, viÖc ®¶m b¶o thu håi ®ñ vèn cho vay ®óng h¹n, thÓ hiÖn qua tû lÖ nî qu¸ h¹n thÊp lµ vÊn ®Ò quan träng trong qu¶n lý Ng©n hµng liªn quan ®Õn sù sèng cßn cña Ng©n hµng. §Ó xem xÐt chi tiÕt h¬n kh¶ n¨ng kh«ng thu håi ®-îc nî ng-êi ta sö dông chØ tiªu tû lÖ nî khã ®ßi. Tæng nî khã ®ßi Tû lÖ khã ®ßi = ---------------------------------- x 100 (%) Tæng nî qu¸ h¹n §©y còng lµ mét chØ tiªu t-¬ng ®èi. Tû lÖ nµy ë møc cao lµ dÊu hiÖu cho thÊy nguy c¬ mÊt vèn cao do c¸c kho¶n cho vay cã vÊn ®Ò. d. Vßng quay vèn tÝn dông hé s¶n xuÊt : D. sè thu nî HSX Vßng quay vèn tÝn dông HSX = ----------------------------D- nî b×nh qu©n HSX §Ó ®¬n gi¶n trong tÝnh to¸n, d- nî b×nh qu©n hé s¶n xuÊt ®-îc tÝnh b»ng c¸ch lÊy trung b×nh céng d- nî ®Çu kú vµ d- nî cuèi kú. §©y lµ mét chØ tiªu quan träng xem xÐt chÊt l-îng tÝn dông hé s¶n xuÊt, ph¶n ¸nh tÇn xuÊt sö dông vèn. Vßng quay 19 cµng lín víi sè d- nî lu«n t¨ng chøng tá ®ång vèn Ng©n hµng bá ra ®· ®-îc sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶, tiÕt kiÖm chi phÝ, t¹o ra lîi nhuËn lín cho Ng©n hµng. e. Lîi nhuËn cña Ng©n hµng : Lîi nhuËn = Tæng thu - tæng chi - thuÕ Trong tæng thu, l·i thu ®-îc tõ cho vay lµ chñ yÕu, mµ ®èi víi NHNo hé s¶n xuÊt lµ kh¸ch hµng chÝnh cña Ng©n hµng, cho nªn lîi nhuËn Ng©n hµng lµ th-íc ®o hiÖu qu¶ sö dông vèn cña Ng©n hµng còng nh- chÊt l-îng cho vay hé s¶n xuÊt. f. Mét sè chØ tiªu kh¸c. D. sè cho vay HSX ChØ tiªu 1 = ----------------------------------------Tæng sè l-ît HSX vay vèn ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh sè tiÒn vay mçi l-ît cña hé s¶n xuÊt. Sè tiÒn vay cµng cao chøng tá hiÖu qu¶ còng nh- chÊt l-îng cho vay t¨ng lªn. §iÒu ®ã thÓ hiÖn søc s¶n xuÊt còng nh- quy m« ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña hé s¶n xuÊt t¨ng lªn. §ång thêi thÓ hiÖn chÊt l-îng cho vay cã xu h-íng t¨ng, bëi thÕ Ng©n hµng cho mét l-ît hé s¶n xuÊt cho vay nhiÒu h¬n mµ vÉn ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thu håi vµ cã l·i. ChØ tiªu 2: Tû lÖ cho vay trung = - dµi h¹n HSX D- nî cho vay trung dµi h¹n HSX Tæng d- nî HSX x 100 % §©y lµ chØ tiªu t-¬ng ®èi ph¶n ¸nh møc ®é ®¸p øng nhu cÇu cÇn vèn trung, dµi h¹n cña hé s¶n xuÊt ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh theo ®¸nh gi¸ tû lÖ tèi thiÓu lµ 30% tæng d- nî (môc tiªu cña NHNo & PTNT ViÖt Nam). Tuy vËy tû lÖ nµy cã thÓ cao thÊp tuú thuéc vµo nhu cÇu vèn trung dµi h¹n cña ®Þa ph-¬ng còng nh- chÝnh s¸ch tÝn dông cña tõng Ng©n hµng th-¬ng m¹i. 20