Tài liệu Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại ngân hàng công thương thái bình

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lêi më ®Çu Trong giai ®o¹n hiÖn nay, nhu cÇu vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn lµ rÊt lín mµ thÞ tr­êng chøng kho¸n, c¸c c«ng cô tµi chÝnh cßn nhiÒu h¹n chÕ, kÐm ph¸t triÓn. Do ®ã Ng©n hµng trë thµnh trung gian tµi chÝnh rÊt quan träng ®¸p øng mäi nhu cÇu vÒ vèn cho nÒn kinh tÕ. NhËn thøc râ ®­îc tÇm quan träng còng nh­ vÞ trÝ cña khèi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, hÖ thèng Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt nam nãi chung vµ Ng©n hµng C«ng th­¬ng Th¸i B×nh nãi riªng ®· lu«n t¹o ®iÒu kiÖn ®¸p øng mäi nhu cÇu tÝn dông cho s¶n xuÊt kinh doanh, ®æi míi trang thiÕt bÞ, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, t¨ng ­u thÕ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng ...cho c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh nh»m phôc vô cho c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc. Nh­ ta ®· biÕt khèi DNNQD hiÖn nay chiÕm phÇn lín c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng vµ ho¹t ®éng kinh doanh ®ang dÇn dÇn cã hiÖu qu¶. §©y lµ khu vùc kh¸ch hµng nhiÒu tiÒm n¨ng, høa hÑn mét nguån thu lín cho Ng©n hµng. NhËn biÕt ®­îc ®iÒu nµy NHCT Th¸i B×nh ®ang rÊt quan t©m ®Õn lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy vµ x¸c ®Þnh ®©y lµ ®èi t­îng kh¸ch hµng nhiÒu tiÒm n¨ng cÇn më réng quan hÖ tÝn dông ®èi víi c¸c DNNQD. Trong qu¸ tr×nh cung øng tÝn dông cho c¸c DNNQD th× mét thùc tÕ cho thÊy khu vùc kinh tÕ nµy ®ang ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n so víi nh÷ng n¨m tr­íc ®©y khi mµ DNNN chiÕm ­u thÕ lín trªn thÞ tr­êng. Tuy nhiªn vÉn cã nh÷ng dÊu hiÖu bÊt æn thÓ hiÖn qua sè diÔn biÕn phøc t¹p cña nî qu¸ h¹n, tû lÖ nî qu¸ h¹n cña c¸c DNNQD vÉn cao h¬n so víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, lµm gi¶m ®¸ng kÓ chÊt l­îng tÝn dông cña NHCT Th¸i B×nh. Do ®ã lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông ®èi víi c¸c DNNQD lµ vÊn ®Ò ®­îc quan t©m bëi nã liªn quan ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kh«ng nh÷ng cña c¸c DNNQD mµ cßn t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn lîi nhuËn cña NHCT Th¸i B×nh. ChÝnh v× vËy trong qóa tr×nh thùc tËp t¹i NHCT Th¸i B×nh em ®· chän ®Ò tµi: "Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông ®èi víi c¸c Doanh nghiÖp ngoµi 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 quèc doanh t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng Th¸i B×nh" víi mong muèn th«ng qua nh÷ng hiÓu biÕt vµ nh÷ng kiÕn thøc em ®· häc t¹i tr­êng ®­a ra ®­îc nh÷ng gi¶i ph¸p cã c¨n cø khoa häc phï hîp víi thùc tiÔn, gãp phÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nªu trªn. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn v¨n chØ ®Ò cËp ®Õn c«ng t¸c cho vay ®èi víi c¸c DNNQD t¹i Chi nh¸nh NHCT Th¸i B×nh. Môc ®Ých nghiªn cøu: luËn v¨n ngiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn, ph©n tÝch thùc tr¹ng ®èi víi c¸c DNNQD t¹i NHCT Th¸i B×nh ®Ó tõ ®ã rót ra nh÷ng tån t¹i, nguyªn nh©n, ®Ó ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ thÝch hîp. KÕt cÊu luËn v¨n ngoµi phÇn nãi ®Çu vµ kÕt luËn gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I : ChÊt l­îng tÝn dông ®èi víi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng chÊt l­îng tÝn dông ®èi víi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng Th¸i B×nh. Ch­¬ng III: Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông ®èi víi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng Th¸i B×nh. LuËn v¨n nµy ®­îc hoµn thµnh d­íi sù h­íng dÉn nhiÖt t×nh cña thÇy TS §µm V¨n HuÖ cïng c¸c c«, chó c«ng t¸c t¹i Ng©n hµng C«ng th­¬ng Th¸i B×nh. Trong qu¸ tr×nh viÕt do tr×nh ®é h¹n chÕ còng nh­ thiÕu kinh nghiÖm thùc tÕ nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, em kÝnh mong c¸c thÇy c« trong khoa vµ c¸c c« chó t¹i NHCT Th¸i B×nh gãp ý kiÕn ®Ó bµi viÕt ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ./. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ch­¬ng I : Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ tÝn dông vµ ChÊt l­îng tÝn dông ®èi víi doanh nghiÖp ngoµI quèc doanh cña Ng©n hµng th­¬ng m¹I I. Doanh nghiÖp ngoµI quèc doanh trong nÒn kinh tÕ 1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp “Doanh nghiÖp lµ tæ chøc kinh tÕ cã tªn riªng, cã tµi s¶n, cã trô së giao dÞch æn ®Þnh, ®­îc ®¨ng kÝ kinh doanh theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt nh»m môc ®Ých thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh” Nh­ vËy doanh nghiÖp cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau: Mét lµ, doanh nghiÖp lµ mét tæ chøc kinh tÕ. §Æc ®iÓm nµy ph©n biÖt doanh nghiÖp víi c¸c c¬ quan nhµ n­íc, ®¬n vÞ vò trang vµ c¸c tæ chøc kh¸c (nh­ tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ vµ x· héi, tæ chøc x· héi nghÒ nghiÖp) Hai lµ, doanh nghiÖp ph¶i lµ mét tæ chøc héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn do ph¸p luËt qui ®Þnh nh­: ph¶i cã tªn doanh nghiÖp, cã tµi s¶n, cã trô së æn ®Þnh, cã ®¨ng kÝ kinh doanh t¹i c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn . . . Ba lµ, môc ®Ých cña doanh nghiÖp lµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cã nghÜa lµ thùc hiÖn mét, mét sè hoÆc tÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh ®Çu t­, tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô s¶n phÈm hoÆc cung øng dÞch vô trªn thÞ tr­êng nh»m môc ®Ých sinh lîi. 2. Ph©n lo¹i doanh nghiÖp Doanh nghiÖp cã thÓ ph©n lo¹i theo c¸c tiªu chÝ kh¸c nhau: C¨n cø vµo ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña chñ së h÷u + Doanh nghiÖp chÞu tr¸ch nhiÖm v« h¹n : lµ nh÷ng doanh nghiÖp mµ chñ së h÷u cña nã ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng toµn bé tµi s¶n cña m×nh ®èi víi c«ng nî cña doanh nghiÖp, kh«ng phô thuéc vµo sè tµi s¶n mµ chñ së h÷u ®Çu t­ ®Ó kinh doanh. + Doanh nghiÖp chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n : lµ nh÷ng doanh nghiÖp mµ chñ së h÷u cña nã ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c«ng nî cña doanh nghiÖp trong ph¹m vi sè tµi s¶n hiÖn cã thuéc së h÷u cña doanh nghiÖp. 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 C¨n cø vµo t­ c¸ch ph¸p lÝ cña doanh nghiÖp : + Doanh nghiÖp cã t­ c¸ch ph¸p nh©n : lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn do ph¸p luËt qui ®Þnh : - §­îc c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn thµnh lËp, cho phÐp thµnh lËp ®¨ng kÝ hoÆc c«ng nhËn - Cã c¬ cÊu tæ chøc chÆt chÏ - Cã tµi s¶n ®éc lËp víi c¸ nh©n, tæ chøc kh¸c vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng tµi s¶n ®ã - Nh©n danh m×nh tham gia vµo c¸c quan hÖ ph¸p luËt mét c¸ch ®éc lËp + Doanh nghiÖp kh«ng cã t­ c¸ch ph¸p nh©n: lµ nh÷ng doanh nghiÖp kh«ng cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cña ph¸p nh©n trªn ®©y. §Æc biÖt kh«ng cã sù t¸ch b¹ch gi÷a tµi s¶n cña doanh nghiÖp víi tµi s¶n cña chñ së h÷u doanh nghiÖp C¨n cø vµo h×nh thøc së h÷u cña doanh nghiÖp: 3. + Doanh nghiÖp t­ nh©n + C«ng ty + Doanh nghiÖp nhµ n­íc + Doanh nghiÖp tËp thÓ + Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. Doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh lµ tÊt c¶ nh÷ng doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lµ doanh nghiÖp nhµ n­íc hay doanh nghiÖp quèc doanh. Doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ tæ chøc kinh tÕ do nhµ n­íc ®Çu t­ vèn, thµnh lËp vµ tæ chøc qu¶n lÝ, ho¹t ®éng kinh doanh hoÆc ho¹t ®éng c«ng Ých, nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi do Nhµ n­íc giao. (Theo LuËt doanh nghiÖp) Nh­ vËy, doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh bao gåm c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp sau: + Doanh nghiÖp t­ nh©n : lµ doanh nghiÖp do mét c¸ nh©n lµm chñ vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng toµn bé tµi s¶n cña m×nh vÒ mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 + C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n : lµ doanh nghiÖp cã t­ c¸ch ph¸p nh©n vµ chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ®èi víi kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp trong ph¹m vi sè vèn ®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp + C«ng ty cæ phÇn : lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã t­ c¸ch ph¸p nh©n vµ lµ doanh nghiÖp chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n. Vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty ®­îc chia thµnh c¸c phÇn b»ng nhau gäi lµ cæ phÇn. Ng­êi n¾m gi÷ cæ phÇn gäi lµ cæ ®«ng, cæ ®«ng chØ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nî vµ c¸c nghÜa vô tµi s¶n cña c«ng ty trong ph¹m vi sè vèn gãp cña m×nh C¸c c«ng ty cæ phÇn sau kh«ng ph¶i lµ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh: - Cæ phÇn cña Nhµ n­íc chiÕm trªn 50% tæng sè cæ phÇn cña doanh nghiÖp - Cæ phÇn cña Nhµ n­íc Ýt nhÊt gÊp 2 lÇn cæ phÇn cña cæ ®«ng kh¸c lín nhÊt trong doanh nghiÖp + C«ng ty hîp danh : lµ doanh nghiÖp chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, kh«ng cã t­ c¸ch ph¸p nh©n vµ cã Ýt nhÊt 2 thµnh viªn hîp danh (lµ c¸ nh©n cã tr×nh ®é chuyªn m«n vµ cã uy tÝn nghÒ nghiÖp), ngoµi ra cßn cã thµnh viªn gãp vèn. + Hîp t¸c x· : Lµ tæ chøc kinh tÕ tù chñ do nh÷ng ng­êi lao ®éng cã nhu cÇu, lîi Ých chung tù nguyÖn cïng gãp vèn, gãp søc lËp ra theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó ph¸t huy søc m¹nh cña tËp thÓ vµ cña tõng x· viªn nh»m gióp nhau thùc hiÖn hiÖu qu¶ h¬n c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh dÞch vô c¶i thiÖn ®êi sèng, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¶ n­íc + Doanh nghiÖp cã 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi : lµ doanh nghiÖp thuéc së h÷u cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, do nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi thµnh lËp t¹i ViÖt nam, tù qu¶n lý vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ kinh doanh. + Doanh nghiÖp liªn doanh : lµ doanh nghiÖp do 2 bªn hoÆc nhiÒu bªn hîp t¸c thµnh lËp t¹i ViÖt nam trªn c¬ së hîp ®ång liªn doanh hoÆc hiÖp ®Þnh kÝ gi÷a ChÝnh phñ n­íc CHXHCN ViÖt nam vµ ChÝnh phñ n­íc ngoµi hoÆc doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi hîp t¸c víi doanh nghiÖp ViÖt nam hoÆc do doanh nghiÖp liªn doanh hîp t¸c víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn c¬ së hîp ®ång liªn doanh. 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Cã nhiÒu lo¹i doanh nghiÖp liªn doanh trong ®ã chØ cã nh÷ng doanh nghiÖp liªn doanh kh«ng cã sù tham gia cña doanh nghiÖp nhµ n­íc hay ®­îc kÝ kÕt b»ng hiÖp ®Þnh gi÷a ChÝnh phñ ViÖt nam vµ n­íc ngoµi lµ thuéc thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh II. TÝn dông quèc doanh Ng©n hµng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi TÝn dông lµ sù chuyÓn nh­îng t¹m thêi mét l­îng gi¸ trÞ tõ ng­êi chñ së h÷u sang ng­êi chñ sö dông, sau mét thêi gian sÏ thu håi vÒ mét l­îng gi¸ trÞ lín h¬n l­îng gi¸ trÞ ban ®Çu. TÝn dông lµ mét ph¹m trï kinh tÕ thuéc nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, nã tån t¹i vµ ph¸t triÓn cïng víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn hµng ho¸, khi nÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn th× quan hÖ tÝn dông cµng ®a d¹ng. Sù ph¸t triÓn ®ã lµ : tÝn dông th­¬ng m¹i, tÝn dông ng©n hµng, tÝn dông nhµ n­íc, trong ®ã tÝn dông ng©n hµng ®ãng vai trß quan träng nhÊt. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, tÝn dông ng©n hµng lµ mét nghiÖp vô kinh doanh tiÒn tÖ cña Ng©n hµng. Nãi cô thÓ h¬n, tÝn dông ng©n hµng lµ quan hÖ vay m­în cã hoµn tr¶ c¶ gèc vµ l·i sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh gi÷a mét bªn lµ Ng©n hµng vµ mét bªn lµ kh¸ch hµng, lµ quan hÖ chuyÓn nh­îng quyÒn sö dông t¹m thêi vèn trªn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng hai bªn cïng cã lîi. Quan hÖ tÝn dông ng©n hµng chØ ®­îc h×nh thµnh khi cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cô thÓ lµm tiÒn ®Ò cho nã. ChÝnh v× vËy mÆc dï c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®· xuÊt hiÖn rÊt sím nh­ng quan hÖ tÝn dông ng©n hµng chØ ®­îc h×nh thµnh vµo kho¶ng cuèi thÕ kØ 19. TÝn dông ng©n hµng ra ®êi lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. TÝn dông ng©n hµng tån t¹i víi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh­ng ë bÊt k× h×nh thøc nµo nã còng ®­îc biÓu hiÖn qua bªn ngoµi nh­ lµ sù vay m­în t¹m thêi mét sè vèn tiÒn tÖ nhê vËy mµ ng­êi ta cã thÓ sö dông ®­îc gi¸ trÞ cña sè vèn nµy trong s¶n xuÊt hoÆc trong trao ®æi hµng ho¸. Th«ng th­êng qu¸ tr×nh vËn ®éng cña tÝn dông ng©n hµng tr¶i qua 3 giai ®o¹n : + Ph©n phèi d­íi h×nh thøc cho vay: ë giai ®o¹n nµy vèn tiÒn tÖ ®­îc chuyÓn tõ Ng©n hµng sang ng­êi ®i vay, lµ h×nh thøc chuyÓn nh­îng t¹m thêi. 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 + Sö dông vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt : Sau khi nhËn ®­îc tiÒn vay tõ Ng©n hµng, ng­êi ®i vay cã quyÒn sö dông l­îng gi¸ trÞ ®ã ®Ó tho¶ m·n mét môc ®Ých nhÊt ®Þnh, ë giai ®o¹n nµy vèn vay ®­îc sö dông ®Ó mua hµng ho¸, vËt t­ m¸y mãc, thiÕt bÞ ... ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu s¶n xuÊt. + Hoµn tr¶ tÝn dông: §©y lµ giai ®o¹n kÕt thóc mét chu k× tÝn dông, sù hoµn tr¶ tÝn dông lµ qu¸ tr×nh quay trë vÒ cña gi¸ trÞ. Tuy nhiªn sù vËn ®éng ®ã kh«ng ph¶i víi t­ c¸ch lµ ph­¬ng tiÖn l­u th«ng mµ víi t­ c¸ch lµ mét l­îng gi¸ trÞ ph¶i lu«n ®­îc b¶o tån vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ cã phÇn t¨ng thªm vÒ mÆt lîi tøc. Sù hoµn tr¶ tÝn dông lµ ®¹i l­îng thuéc vÒ b¶n chÊt cña tÝn dông ng©n hµng, lµ ®Æc ®iÓm ®Ó ph©n biÖt tÝn dông ng©n hµng víi c¸c ph¹m trï kinh tÕ kh¸c. 1. C¸c ho¹t ®éng c¬ b¶n cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i . Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ kinh doanh trªn lÜnh vùc tiÒn tÖ víi ba nghiÖp vô chÝnh lµ nhËn tiÒn göi, cho vay vµ cung øng c¸c dÞch vô thanh to¸n. (theo LuËt Ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông) Ng©n hµng th­¬ng m¹i ra ®êi lµ do yªu cÇu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ chÝnh Ng©n hµng th­¬ng m¹i cã vai trß to lín trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Ng©n hµng th­¬ng m¹i gãp phÇn quan träng trong c«ng viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, gi¶m chi phÝ l­u th«ng, gãp phÇn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng th«ng qua viÖc ®Çu t­ vèn cho doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶, ®ång thêi cã vai trß rÊt quan träng ttong viÖc më réng mèi quan hÖ giao l­u kinh tÕ quèc tÕ. §Ó thùc hiÖn ®­îc nhiÖm vô vµ ph¸t huy vai trß to lín cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®èi víi nÒn kinh tÕ, Ng©n hµng th­¬ng m¹i ph¶i thùc hiÖn ®ång thêi, tæng hîp nhiÒu nghiÖp vô, bao gåm c¸c nghiÖp vô sau : 1.1. Ho¹t ®éng nhËn tiÒn göi TiÒn göi lµ nguån vèn chñ yÕu, c¬ b¶n cña Ng©n hµng. §ã lµ c¸c kho¶n tiÒn do c¸c c¸ nh©n, c¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi, c¸c ng©n hµng kh¸c göi ë Ng©n hµng d­íi c¸c h×nh thøc nh­ : 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 + TiÒn göi thanh to¸n (tiÒn göi kh«ng k× h¹n) : §©y lµ sè tiÒn mµ c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n göi vµo Ng©n hµng nh»m ®¶m b¶o an toµn tµi s¶n vµ thùc hiÖn c¸c kho¶n chi tr¶ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ tiªu dïng. §©y kh«ng ph¶i lµ tiÒn ®Ó dµnh mµ lµ mét bé phËn tiÒn ®ang chê thanh to¸n. PhÇn lín c¸c giao dÞch nµy thanh to¸n th«ng qua tµi kho¶n kh«ng k× h¹n ®­îc thùc hiÖn b»ng sÐc. §èi víi tµi kho¶n thanh to¸n dïng cho c¸c doanh nghiÖp th× kh«ng ®­îc h­ëng l·i trùc tiÕp mµ chØ ®­îc h­ëng l·i gi¸n tiÕp th«ng qua c¸c dÞch vô thanh to¸n miÔn phÝ cña Ng©n hµng. §èi víi tµi kho¶n thanh to¸n dïng cho c¸ nh©n ®­îc Ng©n hµng tr¶ l·i nh­ng víi l·i suÊt thÊp. + TiÒn göi cã k× h¹n : §©y lµ lo¹i tiÒn göi cã k× h¹n x¸c ®Þnh víi l·i suÊt cè ®Þnh, k× h¹n cµng dµi l·i suÊt cµng lín. K× h¹n cã thÓ lµ: 1 th¸ng, 3 th¸ng, 6 th¸ng, 9 th¸ng, 1 n¨m... L·i suÊt cña lo¹i tiÒn göi nµy th­êng cao h¬n l·i suÊt tiÒn göi kh«ng k× h¹n, cã thÓ ¸p dông l·i suÊt th¶ næi hoÆc cè ®Þnh. §èi víi lo¹i tiÒn göi nµy ®óng ra Ng©n hµng kh«ng cho rót tiÒn tr­íc k× h¹n nh­ng do tÝnh chÊt c¹nh tranh, Ng©n hµng th­êng cho phÐp ng­êi göi ®­îc rót tr­íc thêi h¹n nh­ng ph¶i b¸o tr­íc víi Ng©n hµng tr­íc mét thêi gian nhÊt ®Þnh theo qui ®Þnh cña Ng©n hµng, trong c¸c tr­êng hîp nµy ng­êi göi kh«ng ®­îc h­ëng l·i hoÆc ®­îc h­ëng l·i suÊt kh«ng k× h¹n. + TiÒn göi tiÕt kiÖm : Lµ c¸c kho¶n tiÒn ®Ó dµnh cña c¸ nh©n ®­îc göi vµo Ng©n hµng nh»m môc ®Ých h­ëng l·i ®Þnh k×. TiÒn göi tiÕt kiÖm còng ®a d¹ng vµ phong phó bao gåm c¸c lo¹i sau: tiÒn göi tiÕt kiÖm kh«ng k× h¹n, tiÒn göi tiÕt kiÖm cã môc ®Ých (x©y dùng nhµ cöa ...), tiÒn göi tiÕt kiÖm cã k× h¹n. Bªn c¹nh ®ã Ng©n hµng cßn cã thÓ cã nh÷ng nguån vèn kh¸c nh­: vay tiÒn tõ c¸c tæ chøc ®Çu t­, c¸c ng©n hµng kh¸c hay Ng©n hµng Trung ¦¬ng; vay b»ng c¸ch ph¸t hµnh k× phiÕu tr¸i phiÕu; hay c¸c nguån kh¸c nh­ nguån trong thanh to¸n, nguån uû th¸c... 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 1.2. Ho¹t ®éng cho vay. Víi nguån vèn huy ®éng ®­îc, Ng©n hµng thùc hiÖn ho¹t ®éng “®Çu ra” c¬ b¶n: cho vay. NghiÖp vô cho vay hay tÝn dông ®· tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi, g¾n víi lÞch sö ph¸t triÓn cña ngµnh Ng©n hµng Víi xu h­íng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, nghiÖp vô cho vay ngµy cµng phong phó, hoµn thiÖn vµ ®Çu t­ vµo tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, ngµnh nghÒ. Cã thÓ hiÓu mét c¸ch ng¾n gän, tÝn dông lµ quan hÖ vay tr¶ gi÷a Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng, biÓu hiÖn lµ sù chuyÓn nh­îng t¹m thêi mét l­îng gi¸ trÞ tõ ng­êi cã quyÒn sö dông (Ng©n hµng) sang ng­êi sö dông (kh¸ch hµng) ®Ó sau mét thêi gian thu håi vÒ mét l­îng gi¸ trÞ lín h¬n gi¸ trÞ ban ®Çu víi nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ hai bªn ®· tho¶ thuËn. Ng©n hµng trao quyÒn sö dông vèn cho kh¸ch hµng, kh¸ch hµng sö dông sè vèn nµy ®Çu t­ vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kiÕm lêi, ®¶m b¶o tr¶ nî gèc vµ l·i cho Ng©n hµng. Râ rµng, cho vay lµ chøc n¨ng kinh tÕ hµng ®Çu cña c¸c ng©n hµng - ®Ó tµi trî cho chi tiªu cña c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n vµ c¸c c¬ quan chÝnh phñ. Ho¹t ®éng cho vay cña Ng©n hµng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ t¹i khu vùc Ng©n hµng phôc vô, bëi v× cho vay thóc ®Èy t¨ng tr­ëng cña c¸c doanh nghiÖp t¹o ra søc sèng cho nÒn kinh tÕ. Trong ho¹t ®éng cña Ng©n hµng, nghiÖp vô cho vay ®em l¹i nguån thu chñ yÕu d­íi h×nh thøc tiÒn l·i. Kho¶n tiÒn nµy ph¶i ®¶m b¶o cho Ng©n hµng trang tr¶i c¸c chi phÝ vµ cã lîi nhuËn. 1.3. Ho¹t ®éng trung gian §©y lµ ho¹t ®éng mµ Ng©n hµng thùc hiÖn c¸c dÞch vô cho kh¸ch hµng qua ®ã nhËn ®­îc kho¶n thu d­íi d¹ng phÝ hay hoa hång. Ho¹t ®éng trung gian bao gåm: + DÞch vô chi tr¶ hé : Ng©n hµng thay mÆt kh¸ch hµng thu hé hoÆc chi hé tiÒn theo uû nhiÖm víi c¸c chøng tõ kÌm theo b»ng c¸ch ghi Nî, Cã trªn tµi kho¶n cña Ng©n hµng + DÞch vô t­ vÊn uû th¸c + DÞch vô chuyÓn tiÒn hé + DÞch vô b¶o qu¶n 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 2. C¸c h×nh thøc tÝn dông ng©n hµng. Tuú theo tiªu thøc ph©n lo¹i mµ ng­êi ta chia tÝn dông thµnh nhiÒu lo¹i kh¸c nhau ®Ó qu¶n lÝ v× mçi lo¹i tÝn dông cã nh÷ng ®Æc thï riªng vÒ c¸ch thøc giao chuyÓn vèn, thu håi vèn... do vËy ph¶i ph©n lo¹i ®Ó qu¶n lÝ hiÖu qu¶ C¨n cø vµo thêi gian cho vay : Lµ thêi h¹n ®­îc tÝnh tõ khi Ng©n hµng ph¸t tiÒn vay cho ®Õn khi thu håi hÕt vèn. Ng­êi ta chia tÝn dông thµnh : + TÝn dông ng¾n h¹n : lµ lo¹i tÝn dông cã thêi h¹n d­íi 1 n¨m th­êng ®­îc sö dông ®Ó cho vay bæ xung thiÕu hôt t¹m thêi vÒ vèn l­u ®éng cña c¸c doanh nghiÖp vµ cho vay phôc vô nhu cÇu sinh ho¹t, tiªu dïng c¸ nh©n. + TÝn dông trung h¹n : lµ lo¹i tÝn dông cã thêi h¹n tõ 1 ®Õn 5 n¨m. Lo¹i tÝn dông nµy ®­îc dïng ®Ó cho vay vèn phôc vô nhu cÇu mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, c¶i tiÕn ®æi míi kÜ thuËt, më réng vµ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh nhá cã thêi gian thu håi vèn nhanh. + TÝn dông dµi h¹n : Lµ lo¹i tÝn dông cã thêi h¹n trªn 5 n¨m. Lo¹i tÝn dông nµy ®­îc sö dông ®Ó cung cÊp vèn cho x©y dùng c¬ b¶n, c¶i tiÕn vµ më réng s¶n xuÊt cã qui m« lín, cã thêi gian thu håi vèn l©u h¬n. C¨n cø vµo môc ®Ých sö dông : + TÝn dông phôc vô s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸ : Lµ lo¹i tÝn dông ®­îc cung cÊp cho c¸c nhµ doanh nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt vµ kinh doanh + TÝn dông tiªu dïng : lµ h×nh thøc tÝn dông sö dông cho c¸ nh©n ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu tiªu dïng, ®­îc cung cÊp d­íi h×nh thøc b»ng tiÒn hoÆc h×nh thøc b¸n chÞu hµng ho¸. Ngµy nay, tÝn dông tiªu dïng ®· trë thµnh mét trong nh÷ng xu h­íng ph¸t triÓn vµ trë thµnh mét thÞ tr­êng tÝn dông réng lín. C¨n cø vµo møc ®é b¶o ®¶m : + TÝn dông cã b¶o ®¶m : Ng©n hµng cho kh¸ch hµng vay khi cã b¶o ®¶m b»ng tµi s¶n cÇm cè thÕ chÊp cña kh¸ch hµng vay hoÆc b¶o l·nh b»ng tµi s¶n cña bªn thø ba + TÝn dông kh«ng cã b¶o ®¶m b»ng tµi s¶n : Lóc nµy Ng©n hµng lùa chän cho vay kh«ng cã b¶o ®¶m b»ng tµi s¶n ®èi víi kh¸ch hµng mµ Ng©n hµng cho lµ tuyÖt ®èi an toµn hoÆc Ng©n hµng cho vay theo sù chØ ®Þnh cña chÝnh phñ 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 hoÆc cã b¶o l·nh b»ng tÝn chÊp cña tæ chøc ®oµn thÓ chÝnh trÞ x· héi ®èi víi kh¸ch hµng C¨n cø vµo ®èi t­îng tÝn dông : + TÝn dông h×nh thµnh vèn l­u ®éng : Lµ lo¹i tÝn dông ®­îc cung cÊp nh»m h×nh thµnh vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp hay cho vay ®Ó bï ®¾p møc vèn l­u ®éng thiÕu hôt t¹m thêi. Lo¹i tÝn dông nµy th­êng ®­îc chia ra thµnh c¸c lo¹i : cho vay dù tr÷ hµng ho¸, cho vay bï ®¾p chi phÝ s¶n xuÊt vµ cho vay ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n nî d­íi h×nh thøc chiÕt khÊu c¸c giÊy tê cã gi¸. + TÝn dông h×nh thµnh vèn cè ®Þnh : Lµ lo¹i tÝn dông ®­îc cung cÊp nh»m h×nh thµnh vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp. Lo¹i tÝn dông nµy th­êng ®­îc sö dông cho nhu cÇu ®Çu t­ mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, c¶i tiÕn vµ ®æi míi kÜ thuËt, më réng s¶n xuÊt, x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp vµ c«ng tr×nh míi, thêi h¹n cho vay ®èi víi lo¹i tÝn dông nµy th­êng lµ trung vµ dµi h¹n. C¨n cø vµo ph­¬ng ph¸p cho vay : + TÝn dông trùc tiÕp : Lµ lo¹i tÝn dông mµ ng­êi vay trùc tiÕp nhËn tiÒn vay vµ trùc tiÕp tr¶ nî vay Ng©n hµng + TÝn dông gi¸n tiÕp : Lµ lo¹i tÝn dông mµ quan hÖ tÝn dông cã liªn quan (th«ng qua) ®Õn ng­êi thø ba. C¨n cø vµo h×nh th¸i gi¸ trÞ : + TÝn dông b»ng tiÒn : Lµ lo¹i cho vay mµ Ng©n hµng cho kh¸ch hµng vay b»ng tiÒn mÆt + TÝn dông b»ng tµi s¶n : lµ lo¹i tÝn dông mµ Ng©n hµng cho kh¸ch hµng vay b»ng tµi s¶n (chñ yÕu lµ h×nh thøc tÝn dông thuª mua- leasing) C¨n cø vµo ph­¬ng ph¸p hoµn tr¶ : + TÝn dông tr¶ gãp : lµ lo¹i tÝn dông mµ kh¸ch hµng ph¶i hoµn tr¶ kho¶n vay thµnh nhiÒu lÇn theo ®Þnh k×. + TÝn dông hoµn tr¶ mét lÇn : lµ lo¹i tÝn dông ®­îc thanh to¸n mét lÇn theo k× h¹n ®· tho¶ thuËn. + TÝn dông hoµn tr¶ theo yªu cÇu : lµ lo¹i tÝn dông mµ ng­êi vay cã thÓ hoµn tr¶ bÊt cø lóc nµo tuú ý khi cã thu nhËp trong thêi h¹n tÝn dông 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 3. Nh÷ng qui ®Þnh chung vÒ tÝn dông. Nguyªn t¾c tÝn dông - Sö dông vèn vay ®óng môc ®Ých ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång tÝn - Hoµn tr¶ nî gèc vµ l·i vèn vay ®óng thêi h¹n ®· tho¶ thuËn trong dông hîp ®ång tÝn dông §iÒu kiÖn vay vèn - Cã n¨ng lùc ph¸p luËt d©n sù, n¨ng lùc hµnh vi d©n sù vµ chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù theo ph¸p luËt qui ®Þnh. - Môc ®Ých sö dông vèn vay hîp ph¸p - Cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®¶m b¶o tr¶ nî trong thêi h¹n cam kÕt. - Cã dù ¸n ®Çu t­, ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô kh¶ thi vµ cã hiÖu qu¶; hoÆc cã dù ¸n ®Çu t­, ph­¬ng ¸n phôc vô ®êi sèng kh¶ thi vµ phï hîp víi qui ®Þnh cña ph¸p luËt. - Thùc hiÖn c¸c qui ®Þnh vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay theo qui ®Þnh cña chÝnh phñ vµ h­íng dÉn cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt nam. ThÓ lo¹i cho vay - Cho vay ng¾n h¹n lµ c¸c kho¶n vay cã thêi h¹n cho vay ®Õn 12 th¸ng - Cho vay trung h¹n lµ c¸c kho¶n vay cã thêi h¹n tõ trªn 12 th¸ng ®Õn 60 th¸ng. - Cho vay dµi h¹n lµ c¸c kho¶n vay cã thêi h¹n cho vay tõ trªn 60 th¸ng trë lªn. L·i suÊt cho vay - Møc l·i suÊt cho vay do Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng tho¶ thuËn phï hîp víi qui ®Þnh cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt nam. - Møc l·i suÊt ¸p dông ®èi víi kho¶n nî gèc qu¸ h¹n do Ng©n hµng Ên ®Þnh vµ tho¶ thuËn víi kh¸ch hµng trong hîp ®ång tÝn dông nh­ng kh«ng v­ît qu¸ 150% l·i suÊt cho vay ¸p dông trong thêi h¹n cho vay ®· ®­îc kÝ kÕt hoÆc ®iÒu chØnh trong hîp ®ång tÝn dông 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Møc cho vay - Ng©n hµng c¨n cø vµo nhu cÇu vay vèn vµ kh¶ n¨ng hoµn tr¶ nî cña kh¸ch hµng, kh¶ n¨ng nguån vèn cña m×nh ®Ó quyÕt ®Þnh møc cho vay. - Tæng d­ nî cho vay ®èi víi mét kh¸ch hµng kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 15% vèn tù cã cña Ng©n hµng trõ tr­êng hîp ®èi víi nh÷ng kho¶n cho vay tõ c¸c nguån vèn uû th¸c cña ChÝnh phñ, cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n. Tr¶ nî gèc vµ vèn vay - Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng tho¶ thuËn vÒ: c¸c k× h¹n tr¶ nî gèc, c¸c k× h¹n tr¶ l·i vèn vay cïng víi k× h¹n tr¶ nî gèc hoÆc theo k× h¹n riªng, ®ång tiÒn tr¶ nî vµ viÖc b¶o toµn gi¸ trÞ nî gèc b»ng c¸c h×nh thøc phï hîp. - Khi ®Õn k× h¹n tr¶ nî gèc vµ l·i nÕu kh¸ch hµng kh«ng tr¶ nî ®óng h¹n vµ kh«ng ®­îc ®iÒu chØnh k× h¹n nî hoÆc kh«ng ®­îc gia h¹n nî th× Ng©n hµng chuyÓn toµn bé sè d­ nî sang nî qu¸ h¹n - Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng cã thÓ tho¶ thuËn vÒ ®iÒu kiÖn, sè l·i vèn vay phÝ ph¶i tr¶ trong tr­êng hîp kh¸ch hµng tr¶ nî tr­íc h¹n. Ph­¬ng thøc cho vay Ng©n hµng tho¶ thuËn víi kh¸ch hµng vay viÖc ¸p dông c¸c ph­¬ng thøc cho vay : - Cho vay tõng lÇn - Cho vay theo h¹n møc tÝn dông - Cho vay theo dù ¸n ®Çu t­ - Cho vay hîp vèn - Cho vay tr¶ gãp - Cho vay theo h¹n møc tÝn dông dù phßng - Cho vay th«ng qua nghiÖp vô ph¸t hµnh vµ sö dông thÎ tÝn dông - Cho vay theo h¹n møc thÊu chi - C¸c ph­¬ng thøc cho vay kh¸c mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 4. Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng ®èi víi doanh nghiÖp doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh TÝn dông lµ mét ph¹m trï cña kinh tÕ hµng ho¸, b¶n chÊt cña tÝn dông lµ quan hÖ vay m­în cã hoµn tr¶ sè vèn vµ l·i sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Trong ho¹t ®éng cña m×nh, Ng©n hµng lµ ng­êi huy ®éng nguån vèn nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ råi cho vay. ChÝnh v× vai trß trung gian ®ã mµ ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng mµ ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng tÝn dông chÞu rÊt nhiÒu rñi ro do ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ g©y ra. Ng­îc l¹i, chÊt l­îng tÝn dông ng©n hµng t¸c ®éng m¹nh ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ. V× vËy, n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông cña c¸c Ng©n hµng lµ mèi quan t©m kh«ng chØ cña b¶n th©n Ng©n hµng th­¬ng m¹i mµ cßn lµ mèi quan t©m chung cña ChÝnh phñ, cña c¸c doanh nghiÖp vµ cña c¸c thµnh viªn kh¸c trong x· héi. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn th× tÝn dông ng©n hµng cµng cã vai trß quan träng ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung, doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh nãi riªng. Vèn vay ng©n hµng lµ nguån vèn quan träng cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh :  TÝn dông ng©n hµng gãp phÇn bï ®¾p nguån vèn l­u ®éng thiÕu hôt t¹m thêi cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh sÏ kh«ng tr¸nh khái cã lóc c¸c doanh nghiÖp thiÕu vèn do hµng ch­a b¸n hÕt hoÆc kh¸ch hµng ch­a tr¶ ®­îc nî hoÆc ch­a ®Õn thêi h¹n thanh to¸n tiÒn hµng, hoÆc doanh nghiÖp bÞ ph¸t sinh mét kho¶n chi phÝ nµo ®ã mµ tiÒn mÆt t¹i doanh nghiÖp ch­a ®ñ ®Ó chi tr¶. lóc nµy vai trß cña Ng©n hµng hÕt søc quan träng, Ng©n hµng sÏ gióp doanh nghiÖp nµy chi tr¶ hay bï ®¾p nh÷ng kho¶n vèn thiÕu hôt ®ã, gióp doanh nghiÖp vÉn tiÕp tôc s¶n xuÊt kinh doanh  TÝn dông Ng©n hµng lµ c«ng cô huy ®éng vèn ®Ó hç trî vèn cho c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¸i s¶n xuÊt më réng theo chiÒu réng vµ chiÒu s©u 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 C¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh chØ cã thÓ ph¸t triÓn vµ ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng khi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®­îc sè l­îng s¶n phÈm nhiÒu, chÊt l­îng cao. Muèn vËy c¸c doanh nghiÖp ph¶i më réng s¶n xuÊt c¶ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. §iÒu nµy ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh lµ cÇn ph¶i cã vèn, vèn cña doanh nghiÖp cã thÓ do tÝch luü ®Çn tõ lîi nhuËn thu ®­îc hµng n¨m ®Ó t¸i s¶n xuÊt kinh doanh, nh­ng l­îng vèn nµy th­êng kh«ng nhiÒu nªn kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ vèn cho c¸c doanh nghiÖp, cho nªn doanh nghiÖp rÊt cÇn sù hç trî vÒ vèn cña tÝn dông ng©n hµng. Lµ mét trung gian tµi chÝnh, Ng©n hµng cã vai trß quan träng tËp trung mäi nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi cña tÊt c¶ c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸c tæ chøc v¨n ho¸ x· héi, c¸c tÇng líp d©n c­ trong vµ ngoµi n­íc, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vèn cho c¸c doanh nghiÖp thiÕu vèn thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng hoÆc bï ®¾p mét phÇn vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp t¹m thêi thiÕu hôt ®¶m b¶o qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp diÔn ra b×nh th­êng  TÝn dông ng©n hµng gióp c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã c¬ héi tiÕp xóc víi c¸c c«ng nghÖ míi lµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn s¶n xuÊt Qua viÖc vay vèn Ng©n hµng, c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã thÓ tiÕn hµnh chuyÓn giao nh÷ng c«ng nghÖ míi nhÊt. Tõ ®ã, ®Èy nhanh viÖc hoµn thiÖn chÊt l­îng s¶n phÈm, gi¶m gi¸ b¸n. C¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh sÏ cã nhiÒu c¬ héi h¬n trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng, gãp phÇn quan träng vµo c«ng cuéc ®æi míi ®i lªn chñ nghÜa x· héi vµ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta.  TÝn dông ng©n hµng gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch luü cña x· héi Qu¸ tr×nh tÝch luü vèn cña x· héi ®­îc chia thµnh hai ho¹t ®éng chÝnh: + Qu¸ tr×nh tÝch tô vèn : lµ qu¸ tr×nh tiÕt kiÖm nh÷ng kho¶n tiÒn nhá t¹m thêi nhµn rçi nh»m héi ®ñ cho mét nhu cÇu ®Çu t­ hoÆc tiªu dïng nµo ®ã. §èi víi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh hä cã thÓ rót ng¾n thêi gian tÝch tô vèn nÕu lùa chän sù tµi trî cña Ng©n hµng 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 + Qu¸ tr×nh tËp trung vèn : lµ qu¸ tr×nh tËp hîp nh÷ng nguån vèn kh¸c nhau trong x· héi lËp thµnh c¸c quü (nh­ quü ph¸t triÓn s¶n xuÊt, quü ®Çu t­). C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh tËp trung vèn cña x· héi vµ gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh nµy. Sau ®ã Ng©n hµng tiÕn hµnh ph©n phèi l¹i nh÷ng kho¶n tiÒn nµy phôc vô cho c¸c dù ¸n ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. Tãm l¹i, trong nÒn kinh tÕ nhiÒu c¹nh tranh hiÖn nay, vai trß luång vèn tÝn dông ng©n hµng lµ rÊt quan träng vµ thiÕt yÕu víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, cÇn cã ®­îc sù quan t©m ®óng møc vµ cÇn thiÕt. III. dông Ng©n hµng 1. ChÊt l­îng tÝn Quan niÖm vÒ chÊt l­îng tÝn dông Ng©n hµng ChÊt l­îng tÝn dông lµ mét chØ tiªu tæng hîp, nã ph¶n ¸nh møc ®é thÝch nghi cña Ng©n hµng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña m«i tr­êng bªn ngoµi, thÓ hiÖn søc m¹nh cña Ng©n hµng trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh ®Ó tån t¹i. Quan niÖm vÒ chÊt l­îng tÝn dông võa cô thÓ - biÓu hiÖn qua c¸c chØ tiªu tÝnh to¸n ®­îc, võa trõu t­îng - thÓ hiÖn qua kh¶ n¨ng thu hót kh¸nh hµng, t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ. Ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng rÊt ®a d¹ng, bao gåm c¸c ho¹t ®éng nh­ cho vay, chݪt khÊu, b¶o l·nh. Ph¹m vi bµi viÕt nµy chØ tËp trung vµo ho¹t ®éng cho vay, chØ tiªu chÊt l­îng tÝn dông ë ®©y tËp trung nghiªn cøu chÊt l­îng kho¶n vay ®èi víi kh¸ch hµng. §Ó hiÓu râ chÊt l­îng ho¹t ®éng tÝn dông tr­íc hÕt ta nghiªn cøu mét sè yÕu tè cÊu thµnh chÊt l­îng ho¹t ®éng tÝn dông. * C¸c yÕu tè cÊu thµnh chÊt l­îng tÝn dông Møc ®é an toµn tÝn dông : Tr­íc khi quyÕt ®Þnh cho vay mét kho¶n vay nµo ®ã ®­îc xem xÐt thËn träng vµ liÖu kho¶n vay ®ã cã ®­îc hoµn tr¶ ®Çy ®ñ vµ ®óng thêi h¹n kh«ng ? Møc ®é an toµn cña kho¶n vay (hay møc ®é rñi ro tÝn dông) lµ bao nhiªu ? khi mét kho¶n vay bÞ rñi ro hoÆc chøa ®ùng nhiÒu nguy c¬ rñi ro ng­êi ta nãi kho¶n vay cã chÊt l­îng kÐm. Trong kinh tÕ thÞ tr­êng “ rñi ro” lu«n ®­îc c¸c nhµ qu¶n lÝ Ng©n hµng vµ c¸c nhµ khoa häc rÊt 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 quan t©m nghiªn cøu, trong ph¹m vi bµi viÕt nµy chØ ®Ò cËp rñi ro tÝn dông lµ rñi ro lín nhÊt cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i. Rñi ro tÝn dông bao gåm c¸c kho¶n vay ®Õn k× h¹n mµ ng­êi vay kh«ng tr¶ ®­îc nî th× Ng©n hµng mÊt c¶ vèn lÉn l·i, nÕu kho¶n thiÖt h¹i lín Ng©n hµng cã thÓ mÊt kh¶ n¨ng chi tr¶ dÉn tíi ph¸ s¶n. TÝn dông dùa vµo lßng tin vµ sù hoµn tr¶ trong t­¬ng lai kho¶n nî t¹i mét thêi ®iÓm x¸c ®Þnh. Lßng tin nµy xuÊt ph¸t tõ 2 chñ thÓ cña mèi quan hÖ tÝn dông, ®ã lµ ng­êi ®i vay vµ ng­êi cho vay. Kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ uy tÝn cña mçi chñ thÓ lµ c¬ së t¹o nªn lßng tin gi÷a hä. Nh­ng t­¬ng lai lu«n chøa ®ùng nh÷ng rñi ro, tÊt c¶ nh÷ng dù ®o¸n, dù tÝnh trong t­¬ng lai chØ lµ t­¬ng ®èi do vËy khã cã thÓ kh¼ng ®Þnh kho¶n vay ®­îc tr¶ ®óng thêi h¹n hay kh«ng, lßng tin vµ sù rñi ro lu«n lu«n lµ ng­êi b¹n ®­êng trong quan hÖ tÝn dông. Rñi ro trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ kh¸ch quan vµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. Rñi ro vµ an toµn lµ 2 thuËt ng÷ cã ý nghÜa tr¸i ng­îc nhau, h¹n chÕ rñi ro tÝn dông lµ n©ng cao møc ®é an toµn tÝn dông. Rñi ro lu«n tiÒm Èn do vËy trong ho¹t ®éng tÝn dông chóng ta ph¶i t×m ra ®­îc nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông ®Ó tõ ®ã cã thÓ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c nguyªn nh©n vµ ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc ®Ó phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro, n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông. Kh¶ n¨ng sinh lêi cña c¸c Ng©n hµng do tÝn dông mang l¹i: Kh¶ n¨ng sinh lêi cña c¸c Ng©n hµng do ho¹t ®éng tÝn dông mang l¹i ®­îc thÓ hiÖn ë gãc ®é sau : ChÊt l­îng tÝn dông tèt gãp phÇn t¨ng d­ nî tÝn dông, tõ ®ã t¨ng l·i thu ®­îc tõ ho¹t ®éng tÝn dông. Do tÝn dông lµ ho¹t ®éng chñ yÕu t¹o ra lîi nhuËn cho Ng©n hµng th­¬ng m¹i nªn chÊt l­îng ho¹t ®éng rÊt quan träng nã ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc t¨ng kh¶ n¨ng sinh lêi cña Ng©n hµng, chÊt l­îng tÝn dông tèt gãp phÇn gi¶m tØ lÖ nî qu¸ h¹n, gi¶m rñi ro tÝn dông ng©n hµng gióp Ng©n hµng tr¸nh ®­îc nh÷ng tæn thÊt do rñi ro tÝn dông mang l¹i, nh÷ng tæn thÊt nµy th­êng rÊt lín, nÕu chÊt l­îng tÝn dông kh«ng ®­îc ®¶m b¶o Ng©n hµng cã nguy c¬ mÊt vèn vµ dÉn tíi kh¶ n¨ng thua lç, ph¸ s¶n. ChÊt l­îng tÝn dông tèt còng gãp phÇn n©ng cao uy tÝn cña Ng©n hµng trªn thÞ 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 tr­êng gióp Ng©n hµng thu hót ®­îc ngµy cµng nhiÒu kh¸ch hµng, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng huy ®éng vèn, t¨ng kh¶ n¨ng thanh kho¶n, t¨ng kh¶ n¨ng sö dông vèn, t¨ng d­ nî tÝn dông, t¨ng thu nhËp tõ ho¹t ®éng cho vay vµ t¨ng thu nhËp tõ viÖc b¸n c¸c dÞch vô ®i kÌm nh­ : dÞch vô chuyÓn tiÒn, thanh to¸n quèc tÕ, ngo¹i hèi .... Tãm l¹i, chÊt l­îng tÝn dông lµ mét thuËt ng÷ ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i, nã ®­îc cÊu thµnh bëi 2 yÕu tè : møc ®é an toµn vµ kh¶ n¨ng sinh lêi cña Ng©n hµng do ho¹t ®éng tÝn dông mang l¹i. “HiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông” lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Ng©n hµng v× ho¹t ®éng tÝn dông lµ ho¹t ®éng chñ yÕu mang l¹i lîi nhuËn cho Ng©n hµng, nh­ng còng chøa ®Çy rñi ro lín ®e do¹ møc ®é an toµn trong ho¹t ®éng tÝn dông. Do vËy viÖc t¨ng c­êng qu¶n lÝ chÊt l­îng ho¹t ®éng tÝn dông, h¹n chÕ rñi ro trong ho¹t ®éng t¹i c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i lu«n lµ mét yªu cÇu bøc xóc, lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn cho b¶n th©n mçi Ng©n hµng, cho hÖ thèng Ng©n hµng vµ réng h¬n n÷a lµ cho c¶ nÒn kinh tÕ. 2. C¸c chØ tiªu biÓu hiÖn chÊt l­îng tÝn dông Ng©n hµng ChÊt l­îng tÝn dông ®­îc ®¸nh gi¸ chñ yÕu th«ng qua c¸c chØ tiªu sau 2.1. ChØ tiªu tæng d­ nî trong h¹n Tæng d­ nî bao gåm cho vay ng¾n, trung vµ dµi h¹n, cho vay uû th¸c. Tæng d­ nî thÊp ph¶n ¸nh d­ nî tÝn dông thÊp, Ng©n hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng më réng ho¹t ®éng cho vay, kh¶ n¨ng tiÕp thÞ kh¸ch hµng kÐm, tr×nh ®é ®éi ngò nh©n viªn thÊp ...Tuy vËy tæng d­ nî cao ch­a ch¾c ®· ph¶n ¸nh chÊt l­îng ho¹t ®éng tÝn dông Ng©n hµng cao, v× vËy ta sö dông chØ tiªu thø hai lµ chØ tiªu tØ lÖ nî qu¸ h¹n. 2.2. ChØ tiªu tû lÖ nî qu¸ h¹n Nî qu¸ h¹n Tû lÖ nî qu¸ h¹n = -------------------Tæng d­ nî §©y lµ chØ tiªu quan träng h¬n ®¸nh gi¸ ®óng h¬n chÊt l­îng ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i. TØ lÖ nî qu¸ h¹n thÊp biÓu hiÖn chÊt l­îng tÝn dông t¹i Ng©n hµng cao, ®é an toµn cña Ng©n hµng cao (hay møc ®é 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 rñi ro trong Ng©n hµng thÊp). TØ lÖ nî qu¸ h¹n cao biÓu hiÖn chÊt l­îng tÝn dông thÊp, rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông cao. PhÇn lín c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n lµ c¸c kho¶n nî “cã vÊn ®Ò” cã thÓ bÞ mÊt toµn bé vèn cho vay hoÆc mÊt mét phÇn, ®Ó ®¸nh gÝa chÊt l­îng tÝn dông cña mét Ng©n hµng ng­êi ta th­êng dïng chØ tiªu nµy. Ng©n hµng th­¬ng m¹i cã nhiÒu kho¶n nî qu¸ h¹n cã nguy c¬ bÞ mÊt vèn. Khi ®ã Ng©n hµng th­¬ng m¹i sÏ bÞ ®¸nh gi¸ lµ cã chÊt l­îng tÝn dông thÊp. Khi ph©n tÝch ®¸nh gi¸ chÊt l­îng tÝn dông ng­êi ta th­êng ph©n nî qu¸ h¹n theo c¸c tiªu thøc sau: + Nî qu¸ h¹n theo lo¹i h×nh kinh tÕ vµ thêi gian qu¸ h¹n Nî qu¸ h¹n ph©n theo thêi gian qu¸ h¹n gåm cã : nî qu¸ h¹n d­íi 180 ngµy, tõ 180 ngµy ®Õn 360 ngµy vµ trªn 360 ngµy. Víi mçi lo¹i nî qu¸ h¹n cã mét møc l·i suÊt ph¹t kh¸c nhau, thêi gian qu¸ h¹n cµng l©u th× l·i suÊt ph¹t cµng lín v× ®é rñi ro cµng lín, c¸c mãn nî trªn 360 ngµy ®Òu ®­îc coi lµ c¸c kho¶n nî khã ®ßi. + Nî qu¸ h¹n theo lo¹i h×nh kinh tÕ vµ thêi gian cho vay Trong tõng lo¹i h×nh kinh tÕ nî qu¸ h¹n ®­îc chia thµnh nî qu¸ h¹n ng¾n h¹n (bao gåm nî qu¸ h¹n ®èi víi lo¹i h×nh cho vay ng¾n h¹n), nî qu¸ h¹n trung vµ dµi h¹n (bao gåm nî qu¸ h¹n ®èi víi lo¹i h×nh cho vay trung vµ dµi h¹n) 2.3. Tû lÖ nî qu¸ h¹n cã kh¶ n¨ng thu håi §Ó ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c h¬n chÊt l­îng tÝn dông cÇn sö dông thªm chØ tiªu nî cã kh¶ n¨ng thu håi, chØ tiªu nµy ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau : Tû lÖ nî qu¸ h¹n cã kh¶ n¨ng Nî qu¸ h¹n cã kh¶ n¨ng thu håi = -------------------------------------- thu håi Nî qu¸ h¹n Ng©n hµng cã tû lÖ nî qu¸ h¹n cao nh­ng bao nhiªu phÇn tr¨m trong tæng nî qu¸ h¹n cã kh¶ n¨ng thu håi, bao nhiªu phÇn tr¨m kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi. Do vËy sö dông thªm chØ tiªu nµy cho phÐp ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c h¬n vÒ chÊt l­îng ho¹t ®éng tÝn dông. 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 2.4. ChØ tiªu thêi h¹n hoµn vèn vµ vßng quay vèn tÝn dông §Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng ho¹t ®éng tÝn dông ®­îc ®óng ®¾n th× ngoµi c¸c chØ tiªu trªn cÇn ph¶i xem xÐt ®Õn vßng quay vèn tÝn dông vµ thêi h¹n hoµn tr¶ + Thêi h¹n hoµn tr¶ : lµ mét qu¸ tr×nh tõ lóc cho vay ®Õn khi thu håi hÕt nî. V× vËy viÖc x¸c ®Þnh thêi h¹n hoµn tr¶ lµ rÊt quan träng. NÕu x¸c ®Þnh ®­îc ®óng vµ hîp lÝ doanh nghiÖp sÏ tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh mét c¸ch thuËn lîi vµ ®¶m b¶o tr¶ ®­îc nî Ng©n hµng ®óng k× h¹n. NÕu thêi h¹n hoµn tr¶ x¸c ®Þnh lín h¬n tèc ®é lu©n chuyÓn vèn cña doanh nghiÖp sÏ dÉn ®Õn viÖc doanh nghiÖp sö dông vèn vay sang môc ®Ých kh¸c, g©y khã kh¨n cho Ng©n hµng trong viÖc thu nî khi ®Õn h¹n, cã thÓ g©y tæn thÊt. NÕu thêi h¹n cho vay ng¾n h¬n sÏ g©y c¨ng th¼ng cho doanh nghiÖp vÒ vèn dÉn ®Õn doanh nghiÖp kh«ng thÓ tr¶ ®­îc nî Ng©n hµng ®óng h¹n c¶ gèc vµ l·i. V× vËy, viÖc x¸c ®Þnh thêi h¹n cho vay ph¶i cã sù tÝnh to¸n dùa trªn c¬ së khoa häc, ®¶m b¶o sè tiÒn cho vay ®­îc sö dông ®óng môc ®Ých, ph¸t huy cã hiÖu qu¶ tèt ®Ó Ng©n hµng thu ®­îc gèc vµ l·i ®Çy ®ñ, ®óng h¹n. ViÖc x¸c ®Þnh thêi h¹n cho vay c¨n cø vµo : - §Æc ®iÓm kinh doanh cña Ng©n hµng - Tèc ®é lu©n chuyÓn vèn cña kh¸ch hµng - Kh¶ n¨ng thu nhËp cña kh¸ch hµng + Vßng quay vèn tÝn dông : §­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc d­íi ®©y Vßng quay vèn tÝn dông = Doanh sè thu nî trong k× ---------------------------------D­ nî b×nh qu©n trong k× ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh tèc ®é lu©n chuyÓn vèn nhanh hay chËm, sè vßng quay cµng lín th× tèc ®é lu©n chuyÓn ®­îc ®¸nh gi¸ lµ tèt. Song nÕu qu¸ nhanh thÓ hiÖn c¬ cÊu tÝn dông ch­a hîp lÝ. V× vËy cã mét nh©n tè cÇn xem xÐt n÷a lµ thu nhËp tõ ho¹t ®éng cho vay. 2.5. ChØ tiªu thu nhËp tõ ho¹t ®éng cho vay ChØ tiªu nµy ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: Thu nhËp tõ ho¹t ®éng cho vay L·i tõ ho¹t ®éng cho vay = ---------------------------------Tæng thu nhËp 20