Tài liệu Giải pháp nâng cao chất lượng cán bộ, công chức cấp xã thuộc huyện lâm thao, tỉnh phú thọ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH KHỔNG MẠNH HÙNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ THUỘC HUYỆN LÂM THAO - TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ - 2013 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH KHỔNG MẠNH HÙNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ THUỘC HUYỆN LÂM THAO - TỈNH PHÚ THỌ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Trọng Xuân - 2013 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận văn này do bản thân tôi tự thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn của PGS.TS Nguyễn Trọng Xuân - Phó Tổng biên tập Tạp chí Nghiên cứu Kinh tế - Viện Kinh tế Việt Nam. Các số liệu, tài liệu đƣợc lấy từ các nguồn đảm bảo chính xác, trung thực. Ngƣời viết cam đoan Khổng Mạnh Hùng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ii LỜI CẢM ƠN Em xin trân trọng cảm ơn sự hƣớng dẫn, giúp đỡ tận tình, sâu sắc, đầy trách nhiệm và hiệu quả của PGS.TS Nguyễn Trọng Xuân - Phó Tổng biên tập Tạp chí Nghiên cứu Kinh tế - Viện Kinh tế Việt Nam, đã chỉ bảo và tạo điều kiện thuận lợi cho em trong thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn. Xin tỏ lòng biết ơn tới quý Thầy cô Trƣờng Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã trang bị kiến thức và góp nhiều ý kiến quý báu cho em trong quá trình thực hiện luận văn. Em xin đƣợc cám ơn Phòng Quản lý sau Đại học và các Khoa - Phòng của nhà trƣờng đã tạo điều kiện thuận lợi cho em trong suốt thời gian đƣợc học tập và nghiên cứu tại trƣờng. Trân trọng cảm ơn lãnh đạo Huyện ủy - Hội đồng nhân dân - Ủy ban nhân dân; lãnh đạo và cán bộ, chuyên viên các các phòng, ban, ngành, đoàn thể thuộc huyện Lâm Thao đã quan tâm, tạo điều kiện cho tôi trong suốt khóa học. Xin cảm ơn gia đình, bạn bè đã giúp đỡ, động viên, khích lệ để tôi hoàn thành khóa học. Tác giả luận văn Khổng Mạnh Hùng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................... ii MỤC LỤC ......................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................. vii MỞ ĐẦU............................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của Đề tài ............................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 4 2.1. Mục tiêu tổng quát ..................................................................................... 4 2.2. Mục tiêu cụ thể .......................................................................................... 4 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của Đề tài ............................................... 4 ................................................................................. 4 3.2. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................... 4 4. Bố cục của Luận văn ..................................................................................... 5 Chƣơng 1: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ ..................................................... 6 1.1. Cơ sở lý luận ............................................................................................. 6 1.1.1. Một số vấn đề cơ bản về lý luận nâng cao chất lƣợng cán bộ, công chức cấp xã............................................................................................ 6 1.1.1.1. Một số khái niệm cơ bản về cán bộ, công chức ................................... 6 1.1.1.2. Khái niệm cán bộ, công chức cấp xã ................................................... 6 1.1.1.3. Khái niệm chất lƣợng cán bộ, công chức ............................................. 8 1.1.2. Tiêu chuẩn cán bộ, công chức cấp xã ................................................... 14 1.1.2.1. Tiêu chuẩn chung ............................................................................... 14 1.1.2.2. Tiêu chuẩn cụ thể ............................................................................... 15 1.1.3. Vị trí, vai trò của cán bộ, công chức cấp xã đối với sự phát triển ........ 15 1.1.4. Những yếu tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng cán bộ, công chức cấp xã ... 17 1.1.4.1. Những yếu tố ảnh hƣởng trực tiếp ..................................................... 17 1.1.4.2. Những yếu tố ảnh hƣởng gián tiếp .................................................... 19 1.2. Cơ sở thực tiễn ......................................................................................... 21 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iv 1.2.1. Tóm lƣợc về thực trạng cán bộ, công chức cấp xã của Việt Nam ............ 21 l.2.2. Kinh nghiệm của một số quốc gia và một số địa phƣơng trong nƣớc về nâng cao chất lƣợng cán bộ, công chức ........................................... 29 1.2.2.1. Kinh nghiệm của Trung Quốc ........................................................... 29 1.2.2.2. Kinh nghiệm của Singapore .............................................................. 31 1.2.2.3. Kinh nghiệm của thành phố Đà Nẵng ................................................ 32 1.2.2.4. Kinh nghiệm của tỉnh Quảng Nam .................................................... 34 ....................... 35 Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................. 38 2.1. Các câu hỏi đặt ra mà đề tài cần giải quyết .............................................. 38 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................... 38 2.2.1. Phƣơng pháp thu thập thông tin ............................................................ 38 2.2.2. Phƣơng pháp thống kê........................................................................... 39 2.2.3. Phƣơng pháp tổng hợp và phân tích thông tin ...................................... 40 2.2.4. Phƣơng pháp so sánh............................................................................. 40 2.2.5. Phƣơng pháp nghiên cứu khảo sát thực tế ............................................ 41 2.2.6. Phƣơng pháp chuyên gia ....................................................................... 41 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................ 42 2.3.1. Tổng hợp đánh giá về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống ............. 42 2.3.2. Chỉ tiêu về trình độ chuyên môn ........................................................... 42 2.3.3. Chỉ tiêu về trình độ lý luận chính trị ..................................................... 42 Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CHẤT LƢỢNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở HUYỆN LÂM THAO, TỈNH PHÚ THỌ ............................................... 45 3.1. Giới thiệu địa bàn nghiên cứu (điều kiện tự nhiên và tình hình kinh tế - xã hội huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ) ............................................ 45 3.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 45 3.1.1.1. Vị trí địa lý ......................................................................................... 45 3.1.1.2. Địa hình .............................................................................................. 46 3.1.1.3. Khí hậu ............................................................................................... 47 3.1.1.4. Thủy văn ............................................................................................. 48 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ v 3.1.2. Tình hình Kinh tế - xã hội ..................................................................... 48 3.1.2.1. Tăng trƣởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế ....................................... 48 3.1.2.2. Dân số, lao động, việc làm và thu nhập ............................................. 49 3.2. Thực trạng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã thuộc huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.................................................................................. 50 3.2.1. Số lƣợng và cơ cấu đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện ..... 50 3.2.2. Cơ cấu cán bộ, công chức cấp xã theo giới tính ................................... 51 3.2.3. Cơ cấu cán bộ, công chức cấp xã theo độ tuổi ...................................... 53 3.2.4. Trình độ chuyên môn, trình độ lý luận chính trị của cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện Lâm Thao ........................................... 55 3.2.5. Trình độ quản lý Nhà nƣớc của cán bộ, công chức cấp xã ................... 59 3.3. Thực trạng đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ, công chức cấp xã thuộc huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ .............................................................. 60 3.4. Thực trạng chất lƣợng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã thuộc huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ .............................................................. 62 3.4.1. Chất lƣợng cán bộ, công chức cấp xã theo trình độ chuyên môn, trình độ lý luận chính trị .......................................................................... 62 3.4.2. Chất lƣợng cán bộ, công chức cấp xã theo kỹ năng giải quyết công việc ..... 63 3.4.3. Chất lƣợng cán bộ, công chức cấp xã theo kinh nghiệm và thâm niên công tác ........................................................................................... 63 3.4.4. Chất lƣợng cán bộ, công chức cấp xã theo mức độ sẵn sàng đáp ứng thay đổi công việc ............................................................................ 64 3.5. Nhận xét đánh giá chung về chất lƣợng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã thuộc địa bàn huyện ..................................................................... 65 3.5.1. Ƣu điểm ................................................................................................. 65 3.5.2. Nhƣợc điểm ........................................................................................... 66 , công chức cấp xã thuộc địa bàn huyện Lâm Thao - tỉnh Phú Thọ ...................................... 67 3.6.1. Công tác đào tạo, bồi dƣỡng ................................................................. 67 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ vi 3.6.2. Chế độ, chính sách của Nhà nƣớc, của tỉnh đối với cán bộ, công chức cấp xã .............................................................................................. 70 3.6.3. Công tác quy hoạch cán bộ, công chức cấp xã ..................................... 71 3.6.4. Công tác đánh giá đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ........................... 72 Chƣơng 4: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ THUỘC HUYỆN LÂM THAO, TỈNH PHÚ THỌ ............... 73 4.1. Quan điểm, định hƣớng, mục tiêu nhằm nâng cao chất lƣợng cán bộ, công chức cấp xã thuộc huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ ....................... 73 4.1.1. Quan điểm chỉ đạo ................................................................................ 73 , công chức cấp xã hiện nay ở huyện Lâm Thao ................................................................. 73 4.1.3. Mục tiêu................................................................................................. 74 4.1.3.1. Mục tiêu chung ................................................................................... 74 4.1.3.2. Mục tiêu cụ thể ................................................................................... 75 4.2. Các giải pháp ............................................................................................ 75 4.2.1. Giải pháp về tiêu chuẩn chức vụ đối với cán bộ, công chức cấp xã ....... 75 4.2.2. Giải pháp về quy hoạch cán bộ, công chức........................................... 77 4.2.3. Giải pháp về đổi mới nội dung, chƣơng trình đào tạo, bồi dƣỡng ........ 80 4.2.4. Giải pháp về xây dựng kế hoạch và các chính sách hỗ trợ cho cán bộ, công chức cấp xã khi đƣợc cử đi đào tạo, bồi dƣỡng ..................... 81 4.2.5. Giải pháp về công tác đánh giá cán bộ, công chức ............................... 83 4.2.6. Giải pháp về nâng cao ý thức tự học đối với cán bộ, công chức cấp xã ..... 86 4.2.7. Giải pháp về nâng cao chất lƣợng giảng dạy, tăng cƣờng đầu tƣ cơ sở vật chất cho các cơ sở đào tạo .......................................................... 88 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................................... 90 1. Kết luận ....................................................................................................... 90 ..................................................................................................... 91 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................... 94 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. Số lƣợng và cơ cấu cán bộ, công chức cấp xã năm 2012 ............... 51 Bảng 3.2. Tỷ lệ cán bộ cấp xã phân theo giới tính .......................................... 51 Bảng 3.3. Tỷ lệ công chức cấp xã phân theo giới tính .................................... 52 ............................................ 53 Bảng 3.5. Tỷ lệ công chức cấp xã phân theo độ tuổi ...................................... 54 Bảng 3.6. Phân loại cán bộ xã theo trình độ chuyên môn và lý luận chính trị...... 57 Bảng 3.7. Phân loại công chức xã theo trình độ chuyên môn và lý luận chính trị ........................................................................................... 58 Bảng 3.8. Số cán bộ, công chức đã tham gia bồi dƣỡng kiến thức quản lý Nhà nƣớc ......................................................................................... 59 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của Đề tài Tổ chức Nhà nƣớc, nƣớc Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam bao gồm 4 cấp là Trung ƣơng, tỉnh, huyện và xã. Trong đó (xã, phƣờng, thị trấn) là cấp cơ sở, gần dân nhất, giữ vị trí hết sức quan trọng, là nền tảng của hệ thống chính trị, là cấp trực tiếp tổ chức, vận động nhân dân thực hiện chủ trƣơng đƣờng lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nƣớc, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, chăm lo đời sống nhân dân, là “cầu nối” giữa Đảng, Nhà nƣớc với nhân dân. Sự thay đổi về kinh tế - xã hội trong những năm đổi mới, đặc biệt trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế đã đặt ra những thách thức lớn đối với việc thực hiện nhiệm vụ quản lý Nhà nƣớc ở địa phƣơng. Trƣớc yêu cầu đó, cán bộ có vai trò cực kỳ quan trọng, là một trong những nhân tố đặc biệt quyết định s thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém”. Thực tiễn chỉ ra rằng, vấn đề đào tạo - bồi dƣỡng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã nhằm nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, đảm bảo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới, thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc là vô cùng bức thiết. Trong thời gian qua, công tác quản lý, đào tạo và bồi dƣỡng cán bộ, công chức cấp xã của nƣớc ta , do dân và vì dân. Nội dung, phƣơng pháp, cách làm trong xây dựng và thực hiện chính sách cán bộ, công chức đã có nhiều đổi mới, tiến bộ, mở rộng dân chủ, công khai trong xây dựng và thực hiện chính sách cán bộ. Đa số cán bộ, công chức cấp xã phấn khởi và tin tƣởng vào thành công của công cuộc đổi mới đất nƣớc, tham gia tích cực vào quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc, góp phần to lớn vào Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 2 quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Trong những năm qua, đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã đã đƣợc tăng cƣờng về số lƣợng và chất lƣợng. Họ đƣợc đào tạo - bồi dƣỡng để nâng cao trình độ lý luận chính trị, trau dồi kiến thức chuyên môn - nghiệp vụ, đồng thời đƣợc trang bị kiến thức cơ bản về quản lý Nhà nƣớc, trình độ và năng lực lãnh đạo bƣớc đầu đã đƣợc nâng lên. Tuy nhiên, nhìn chung chất lƣợng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã còn nhiều mặt hạn chế, cơ cấu đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã chƣa thật sự phù hợp, tỷ lệ cán bộ, công chức nữ còn thấp, cơ chế hoạt động còn thiếu đồng bộ. Công tác tổ chức cán bộ chƣa theo kịp tình hình phát triển đất nƣớc. Chính sách cán bộ còn nhiều bất cập, chƣa thật sự tạo động lực tốt cho cán bộ, công chức làm việc và cống hiến. Hiện nay chúng ta đang thực hiện Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, trong bối cảnh quốc tế và trong nƣớc có những biến đổi sâu sắc, đòi hỏi tiếp tục đổi mới hơn nữa công tác nâng cao chất lƣợng cán bộ, công chức để xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất chính trị vững vàng, năng lực và trình độ chuyên môn cao đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế trong giai đoạn phát triển mới của đất nƣớc. Trong những năm qua tỉnh Phú Thọ đã quan tâm đến các giải pháp nâng cao chất lƣợng cán bộ, công chức, đặc biệt là cán bộ, công chức cấp xã. Việc cử cán bộ, công chức đi đào tạo, bồi dƣỡng nâng cao chất lƣợng đƣợc thực hiện nghiêm túc theo trình tự, thủ tục đã đƣợc uỷ ban nhân dân tỉnh quy định, đảm bảo đúng đối tƣợng, mục tiêu và nội dung. Mặc dù, cán bộ, công chức cấp xã thuộc huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ trong những năm gần đây đã đƣợc quan tâm, nhất là công tác đào tạo, bồi dƣỡng nhƣng cho đến nay vẫn còn nhiều tồn tại, vẫn còn bất cập so với yêu cầu của phát triển. Việc đánh giá, tổng kết một cách có hệ thống chất lƣợng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 3 cán bộ, công chức cấp xã. Có một thực tế hiện nay là hầu hết số cán bộ, công chức cấp xã lấy từ nguồn tại chỗ, đƣợc xét tuyển và bố trí vào làm việc, sau đó mới đƣa đi đào tạo, bồi dƣỡng về chuyên môn, nghiệp vụ, lý luận chính trị theo hình thức vừa học vừa làm. Số cán bộ, công chức này thƣờng có tâm lý đi học để lấy bằng cấp, đủ điều kiện để đƣợc làm việc lâu dài ở cấp xã, hoặc để đƣợc đề bạt bổ nhiệm, chƣa thực sự xác định đi học để có chuyên môn, nghiệp vụ nhằm nâng cao chất lƣợng đáp ứng tốt hơn cho công việc mình đƣợc giao. Một số công chức chuyển từ công chức chuyên trách (làm công tác đảng, đoàn thể) sang công chức cơ sở, chuyên môn đào tạo không phù hợp với vị trí chức danh đảm nhận. Số cán bộ, công chức đƣợc đào tạo bài bản tham gia thi tuyển vào làm việc ở cấp xã ít, một phần do số lƣợng biên chế cấp xã có hạn, một phần do bản thân số ngƣời học cao đẳng, đại học chính quy không muốn thi tuyển vào làm việc ở cấp xã do chế độ đãi ngộ, điều kiện làm việc không đáp ứng yêu cầu của họ. Bên cạnh đó, các chính sách thu hút ngƣời có trình độ cao đẳng, đại học về làm việc ở cấp xã chƣa thực sự phù hợp. Trƣớc yêu cầu xây dựng và phát triển đất nƣớc trong giai đoạn mới cũng nhƣ quá trình hội nhập quốc tế đòi hỏi phải nâng cao trình độ của đội ngũ cán bộ, công chức, làm việc gì cũng cần đến tính chuyên nghiệp, vừa thành thạo trong công việc, vừa có thái độ giao tiếp tận tình, lịch sự, có ý thức cộng đồng trách nhiệm trong các mối quan hệ giao tiếp hàng ngày. Chỉ có nhƣ vậy mới đáp ứng đƣợc yêu cầu cải cách bộ máy hành chính cũng nhƣ thủ tục hành chính còn nhiều rƣờm rà, vƣớng mắc, gây khó cho ngƣời dân. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả lựa chọn nội dung: “Giải pháp nâng cao chất lượng cán bộ, công chức cấp xã thuộc huyện Lâm Thaotỉnh Phú Thọ” để làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sỹ kinh tế. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 4 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu tổng quát Đánh giá đúng thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao chất lƣợng cán bộ, công chức cấp xã thuộc huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới trong giai đoạn hiện nay. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Làm rõ những căn cứ lý luận về xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trong giai đoạn hiện nay. - Phân tích, đánh giá thực trạng số lƣợng, chất lƣợng cán bộ, công chức cấp xã thuộc huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2010 - 2012. - Đề xuất phƣơng hƣớng và những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lƣợng cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Lâm Thao trong giai đoạn hiện nay. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của Đề tài , tỉnh Phú T , công chức cấp xã huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về thời gian: Giai đoạn 2010 - 2012. nhằm thuộc . Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ , 5 4. Bố cục của Luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo… nội dung chính của Luận văn đƣợc kết cấu thành 4 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc nâng cao chất lƣợng cán bộ, công chức cấp xã. Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu. Chƣơng 3: Thực trạng chất lƣợng cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. Chƣơng 4: Giải pháp nâng cao chất lƣợng cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 6 Chƣơng 1 LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ 1.1. Cơ sở lý luận 1.1.1. Một số vấn đề cơ bản về lý luận nâng cao chất lượng cán bộ, công chức cấp xã 1.1.1.1. Một số khái niệm cơ bản về cán bộ, công chức Theo Luật Cán bộ, công chức năm 2008 thì cán bộ, công chức đƣợc hiểu nhƣ sau: - Khái niệm cán bộ: Cán bộ là công dân Việt Nam, đƣợc bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nƣớc, tổ chức chính trị - xã hội ở Trung ƣơng, ở tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng, ở huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, trong biên chế và hƣởng lƣơng từ ngân sách nhà nƣớc. - Khái niệm công chức: Công chức là công dân Việt Nam, đƣợc tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nƣớc, tổ chức chính trị - xã hội ở Trung ƣơng, cấp tỉnh, cấp huyện; trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp và trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nƣớc, tổ chức chính trị - xã hội, trong biên chế và hƣởng lƣơng từ ngân sách nhà nƣớc; đối với công chức trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập thì lƣơng đƣợc bảo đảm từ quỹ lƣơng của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật. 1.1.1.2. Khái niệm cán bộ, công chức cấp xã Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 7 Điều 4 Luật Cán bộ, công chức 2008 quy định: - Khái niệm cán bộ cấp xã: Cán bộ xã, phƣờng, thị trấn (cán bộ cấp xã) là công dân Việt Nam, đƣợc bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong thƣờng trực hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân, bí thƣ, phó bí thƣ đảng ủy, ngƣời đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội. Các chức danh thuộc cán bộ cấp xã: 1) Bí thƣ đảng ủy; 2) Phó bí thƣ đảng ủy; 3) Thƣờng trực đảng ủy; 4) Chủ tịch hội đồng nhân dân; 5) Phó chủ tịch hội đồng nhân dân; 6) Chủ tịch uỷ ban nhân dân; 7) Phó chủ tịch uỷ ban nhân dân; 8) Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; 9) Bí thƣ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; 10) Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam; 11) Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam; 12) Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam; - Khái niệm công chức cấp xã: Công chức cấp xã là công dân Việt Nam đƣợc tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc ủy ban nhân dân cấp xã, trong biên chế và hƣởng lƣơng từ ngân sách nhà nƣớc. Các chức danh thuộc công chức cấp xã: 1) Trƣởng công an; 2) Chỉ huy trƣởng quân sự; 3) Tài chính - kế toán; 4) Địa chính - xây dựng; 5) Văn phòng - thống kê; 6) Tƣ pháp - hộ tịch; Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 8 7) Văn hóa - xã hội; ơ 1.1.1.3. Khái niệm chất lượng cán bộ, công chức - Khái niệm chất lượng Từ điển tiếng Việt của Viện ngôn ngữ học do nhà xuất bản Đà Nẵng xuất bản năm 2000 định nghĩa: "Chất lƣợng: Cái tạo nên phẩm chất, giá trị của một con ngƣời, một sự vật, sự việc". Khi đánh giá chất lƣợng đội ngũ cán bộ, công chức một vấn đề đặt ra là hiểu cho đúng thế nào là chất lƣợng của đội ngũ cán bộ, công chức. Chất lƣợng của đội ngũ cán bộ, công chức đƣợc xem dƣới nhiều góc độ khác nhau: + Chất lƣợng của đội ngũ cán bộ, công chức đƣợc thể hiện thông qua hoạt động của toàn bộ bộ máy tổ chức các cơ quan Nhà nƣớc, ở việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan đó. + Chất lƣợng của đội ngũ cán bộ, công chức đƣợc đánh giá dƣới góc độ phẩm chất đạo đức, trình độ năng lực và khả năng hoàn thành nhiệm vụ đƣợc giao cũng nhƣ hiệu quả công tác của họ. + Chất lƣợng của đội ngũ cán bộ, công chức là chỉ tiêu tổng hợp chất lƣợng của từng cán bộ, công chức. Đối với đội ngũ cán bộ, công chức, muốn xác định chất lƣợng cao hay thấp ngoài việc đánh giá phẩm chất đạo đức phải có hàng loạt chỉ tiêu đánh giá trình độ năng lực và sự tín nhiệm của các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp trên địa bàn. Các lớp đào tạo huấn luyện đã qua; bằng cấp (kể cả ngoại ngữ, tin học) về chuyên môn, kỹ thuật, quản lý Nhà nƣớc, pháp luật v.v...; độ tuổi, thâm niên công tác v.v... + Chất lƣợng của đội ngũ cán bộ, công chức còn đƣợc đánh giá dƣới góc độ khả năng thích ứng, xử lý các tình huống phát sinh của ngƣời cán bộ, công chức đối với nhiệm vụ đƣợc giao. Bên cạnh đó, nhiệm vụ của cán bộ, công chức và hoạt động công vụ gắn liền với cán bộ, công chức là một loại lao động đặc thù để thực hiện nhiệm vụ xây dựng Đảng, chính quyền, đoàn thể, quản lý Nhà nƣớc; thực hiện chủ trƣơng, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 9 đƣờng lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nƣớc, nhằm đƣa chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nƣớc vào đời sống, phục vụ nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị. Từ những góc độ khác nhau nêu trên, có thể đƣa ra chất lƣợng đội ngũ cán bộ, công chức: Chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức là chỉ tiêu tổng hợp đánh giá phẩm chất đạo đức, trình độ, năng lực và khả năng thích ứng, thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ được giao của họ. - Những tiêu chí đánh giá chất lượng cán bộ, công chức Công tác đánh giá cán bộ, công chức là công tác vô cùng phức tạp, nhạy cảm, là cơ sở cho việc xây dựng, quy hoạch, đào tạo bồi dƣỡng, bố trí sử dụng, bổ nhiệm, miễn nhiệm, luân chuyển, khen thƣởng, kỷ luật và thực hiện chính sách... đối với cán bộ, công chức. Chất lƣợng của đội ngũ cán bộ, công chức đƣợc xác định trên cơ sở tiêu chí về phẩm chất chính trị, đạo đức, trình độ năng lực phù hợp với vị trí, vai trò, chức năng nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ, công chức về khả năng hoàn thành nhiệm vụ đƣợc giao. Có thể đánh giá cán bộ, công chức qua các tiêu chí cụ thể sau đây: *Tiêu chí thứ nhất: Phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống Tiêu chuẩn này biểu hiện ở bản lĩnh chính trị vững vàng trên cơ sở lập trƣờng của giai cấp công nhân, trung thành với lý tƣởng cách mạng, với Chủ nghĩa Mác - Lênin và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh. Kiên định với mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Theo khái niệm của Ban Tổ chức Trung ƣơng, phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống là: + Nhận thức, tƣ tƣởng chính trị và việc chấp hành chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nƣớc. + Thực hiện nghiêm chỉnh quyền và nghĩa vụ của cán bộ, công chức theo các quy định hiện hành. + Tinh thần học tập, nâng cao trình độ; tính trung thực, ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần trách nhiệm trong công tác; tinh thần tự phê bình và phê bình. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 10 + Giữ gìn đạo đức, lối sống lành mạnh; chống quan liêu, tham nhũng lãng phí và các biểu hiện tiêu cực khác. + Đoàn kết, thân ái trong công tác, có tinh thần phục vụ nhân dân. Ngƣời cán bộ, công chức muốn xác lập đƣợc uy tín của mình trƣớc nhân dân, trƣớc hết họ phải là ngƣời cán bộ, công chức có phẩm chất đạo đức tốt. Xây dựng các tiêu chuẩn đạo đức của ngƣời cán bộ, công chức và hình thành ở họ các phẩm chất đạo đức tƣơng ứng với vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ, công chức là việc làm cần thiết và cấp bách, nhất là trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc hiện nay. Trong bối cảnh nền kinh tế thị trƣờng và hội nhập quốc tế đang có sự chuyển biến nhanh chóng và xã hội xuất hiện nhiều vấn đề hết sức phức tạp, trong đó phải kể đến trình độ dân trí ngày một nâng cao, và sự đòi hỏi của xã hội đối với đội ngũ cán bộ, công chức ngày một cao hơn. Thêm vào đó công tác quản lý kinh tế, quản lý xã hội cũng đòi hỏi ngƣời cán bộ, công chức phải tạo lập cho mình một uy tín nhất định đối với quần chúng nhân dân. * Tiêu chí thứ hai: Trình độ, năng lực Năng lực là một khái niệm rộng, tuỳ thuộc vào môi trƣờng và trách nhiệm, vị thế của mỗi ngƣời, mỗi cán bộ, công chức trong những điều kiện cụ thể; là những phẩm chất mà nhờ chúng, con ngƣời tiếp thu tƣơng đối dễ dàng những kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo và tiến hành một hoạt động nào đấy một cách có kết quả. Trình độ, năng lực biểu hiện ở sự hiểu biết về lý luận chính trị, quan điểm đƣờng lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nƣớc; trình độ học vấn, chuyên môn, kiến thức về khoa học lãnh đạo, quản lý; năng lực dự báo và định hƣớng sự phát triển, tổng kết thực tiễn, tham gia xây dựng đƣờng lối, chính sách, thuyết phục các tổ chức nhân dân thực hiện; ý thức tham gia đấu tranh bảo vệ quan điểm, đƣờng lối của Đảng, và pháp luật của Nhà nƣớc. Theo Ban Tổ chức Trung ƣơng thì trình độ, năng lực đƣợc thể hiện: " Lãnh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 11 đạo, quản lý, nghiên cứu bổ sung đƣờng lối, phát triển lý luận, sản xuất kinh doanh...; Năng lực tƣ duy, khả năng hiểu biết và vận dụng đúng đắn đƣờng lối của Đảng, và Nhà nƣớc vào thực tiễn, đáp ứng đƣợc yêu cầu nhiệm vụ hiện tại cho sự phát triển sau này". Năng lực là tổng hợp các đặc điểm phẩm chất tâm lý, trình độ phù hợp với những yêu cầu đặc trƣng của một hoạt động nhất định bảo đảm cho hoạt động đó đạt đƣợc kết quả. Năng lực hình thành một phần dựa trên cơ sở tƣ chất tự nhiên của cá nhân, và một phần lớn dựa trên quá trình đào tạo, giáo dục và hoạt động thực tiễn, cũng nhƣ tự rèn luyện của cá nhân. Năng lực thể hiện ở chỗ, còn ngƣời làm việc tốn ít sức lực, ít thời gian, ít chi phí mà kết quả lại tốt. Việc phát hiện ra năng lực của con ngƣời thƣờng căn cứ vào những dấu hiệu: Sự hứng thú đối với công việc nào đó; sự dễ dàng tiếp thu kỹ năng nghề nghiệp; hiệu sức lao động trong lĩnh vực đó. Năng lực: Có năng lực chung và năng lực chuyên môn, giữa chúng có mối quan hệ ảnh hƣởng, tƣơng hỗ lẫn nhau. Năng lực chung cho phép con ngƣời có thể thực hiện có kết quả những hoạt động khác nhau nhƣ hoạt động học tập, lao động... Năng lực chuyên môn cho phép ngƣời ta làm tốt một loại công việc nào đó nhƣ âm nhạc, hội họa, văn học, toán học... Năng lực con ngƣời thƣờng đƣợc gắn liền với sở thích của ngƣời ấy. Con ngƣời có sở thích, hứng thú về một hoạt động nào đấy thƣờng nói lên năng lực của ngƣời đó về mặt hoạt động đó. Năng lực không chỉ thể hiện trong những hoạt động lao động trí óc thuần tuý mà thể hiện trong cả hoạt động thể lực. Năng lực thể hiện trong quá trình hoạt động, ngƣời lƣời biếng, trốn tránh hoạt động lao động trí óc cũng nhƣ lao động chân tay thì năng lực không thể phát triển đƣợc. Đối với cán bộ, công chức, năng lực thƣờng bao gồm những tố chất cơ bản về đạo đức cách mạng, về tinh thần phục vụ nhân dân, về trình độ kiến thức pháp luật, kinh tế, văn hoá, xã hội... Sự am hiểu và nắm vững đƣờng lối, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/