Tài liệu Giải pháp nâng cao chất lượng cán bộ cấp xã huyện phù ninh tỉnh phú thọ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI ----------

---------- NGÔ THỊ BÍCH HƯỜNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÁN BỘ CẤP XÃ HUYỆN PHÙ NINH TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: KINH TẾ NÔNG NGHIỆP Mã số: 60.31.10 Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN PHÚC THỌ HÀ NỘI - 2011 LỜI CAM ðOAN Tên tôi là: Ngô Thị Bích Hường Sinh ngày : 03 tháng 5 năm 1973 Học viên lớp Cao học Kinh tế K18D chuyên ngành Kinh tế Nông nghiệp, trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội. ðơn vị công tác : Sở Nội vụ tỉnh Phú Thọ. Tôi xin cam ñoan : ðề tài ‘‘Giải pháp nâng cao chất lượng cán bộ cấp xã huyện Phù Ninh tỉnh Phú Thọ" do thầy giáo TS. Nguyễn Phúc Thọ hướng dẫn. ðây là công trình của riêng tôi. Tất cả tài liệu tham khảo ñều có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Tôi xin cam ñoan tất cả các nội dung trong luận văn ñúng như nội dung trong ñề cương ñã thông qua. Nếu có vấn ñề gì sai sót trong nội dung của luận văn thì tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Hà Nội, ngày 01 tháng 10 năm 2011 TÁC GIẢ Ngô Thị Bích Hường Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………………… i LỜI CẢM ƠN Sau 2 năm phấn ñấu vượt qua nhiều khó khăn ñể học tập, cho ñến nay tôi ñã hoàn thành chương trình ñào tạo cao học ngành Kinh tế nông nghiệp. Tôi ñã tiến hành nghiên cứu và hoàn thành ñề tài “Giải pháp nâng cao chất lượng cán bộ cấp xã huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ”. Tôi ñã ñược gia ñình, cơ quan nơi tôi công tác tạo những ñiều kiện thuận lợi nhất ñể học tập và nghiên cứu. Trong quá trình nghiên cứu ñề tài, tôi nhận ñược sự hướng dẫn và giúp ñỡ tận tình, ñầy tinh thần trách nhiệm của người hướng dẫn khoa học, thầy TS. Nguyễn Phúc Thọ. Sự giúp ñỡ tạo ñiều kiện thuận lợi của các cơ quan, ban ngành ñặc biệt là UBND huyện Phù Ninh, phòng Nội vụ, phòng Thống kê và một số phòng ban khác của huyện Phù Ninh - tỉnh Phú Thọ. Nhân ñây, bằng tất cả tấm lòng chân thành và kính trọng của mình tôi xin ñược ghi nhận và trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo, nhà trường, quý cơ quan, quý anh chị, các ñồng nghiệp và gia ñình về sự dạy dỗ, hướng dẫn, giúp ñỡ, tạo ñiệu kiện và ñộng viên quý báu ñó. Tuy có nhiều cố gắng nhưng cũng không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót nhất ñịnh khi thực hiện ñề tài. Kính mong thầy, cô giáo và các bạn tiếp tục giúp ñỡ và chỉ bảo tôi hoàn thiện và phát triển ñề tài. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 01 tháng 10 năm 2011 TÁC GIẢ Ngô Thị Bích Hường Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………………… ii MỤC LỤC Lời cam ñoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục bảng vi 1. ðẶT VẤN ðỀ 1 1.1 Tính cấp thiết của ñề tài 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu của ñề tài 3 1.2.1 Mục tiêu chung 3 1.2.2 Mục tiêu cụ thể 3 1.3 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu của ñề tài 3 1.3.1 ðối tượng nghiên cứu của ñề tài 3 1.3.2 Phạm vi nghiên cứu 3 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 4 2.1 Cơ sở lý luận 4 2.1.1 Một số khái niệm cơ bản 4 2.1.2 Tiêu chuẩn cán bộ cấp xã 7 2.1.3 Vai trò của cán bộ cấp xã 8 2.1.4 Các tiêu chí ñánh giá chất lượng cán bộ cấp xã 10 2.1.5 Các yếu tố ảnh hưởng ñến chất lượng cán bộ cấp xã 15 2.2 Cở sở thực tiễn 18 2.2.1 Kinh nghiệm một số nước trên thế giới về nâng cao chất lượng ñội ngũ cán bộ công chức 18 2.2.2 Bài học rút ra sau khi nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn 24 2.2.3 Thực trạng ñội ngũ cán bộ cấp xã ở Việt Nam hiện nay. 25 3. ðẶC ðIỂM ðỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 35 3.1 ðặc ñiểm ñịa bàn nghiên cứu 35 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………………… iii 3.1.1 Một số nét cơ bản về tự nhiên 35 3.2 Phương pháp nghiên cứu 42 3.2.1 Chọn ñiểm nghiên cứu 42 3.2.2 Chọn mẫu ñiều tra 43 3.2.3 Phương pháp thu thập số liệu 44 3.2.4 Phương pháp xử lý số liệu 44 3.2.5 Phương pháp phân tích 45 3.2.6 Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu 45 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 47 4.1 Thực trạng chất lượng cán bộ cấp xã huyện Phù Ninh tỉnh Phú Thọ 47 4.1.1 Khái quát thực trạng cán bộ cấp xã huyện Phù Ninh 47 4.1.2 Các thông tin chung về cán bộ cấp xã theo mẫu ñiều tra trên ñịa bàn huyện Phù Ninh 56 4.1.3 Thực trạng chất lượng cán bộ cấp xã trên ñịa bàn huyện Phù Ninh 59 4.1.4 Tổng hợp nhận xét ñánh giá chung về chất lượng ñội ngũ cán bộ cấp xã trên ñịa bàn huyện Phù Ninh. 67 4.2 Các yếu tố ảnh hưởng ñến chất lượng cán bộ cấp xã 72 4.2.1 Công tác ñào tạo, bồi dưỡng 72 4.2.2 Chế ñộ, chính sách của Nhà nước, tỉnh ñối với cán bộ cấp xã 76 4.2.3 Công tác quy hoạch cán bộ cấp xã 79 4.2.4 Công tác ñánh giá ñội ngũ cán bộ cấp xã 80 4.2.5 Công tác bầu cử 81 4.3 Quan ñiểm, ñịnh hướng và các giải pháp nâng cao chất lượng ñội ngũ cán bộ cấp xã tại huyện Phù Ninh. 82 4.3.1 Quan ñiểm chỉ ñạo 82 4.3.2 ðịnh hướng nâng cao chất lượng ñội ngũ cán bộ cấp xã hiện nay ở huyện Phù Ninh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………………… 83 iv 4.3.3 Các giải pháp 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 102 5.1 Kết luận 102 5.2 Kiến nghị 104 5.2.1 ðối với nhà nước 104 5.2.2 ðối với ñịa phương 106 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………………… 83 v DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1. Tình hình ñất ñai và sử dụng ñất ñai của huyện Phù Ninh trong 3 năm (2008 - 2010) 37 Bảng 3.2. Tình hình biến ñộng nhân khẩu và lao ñộng của huỵện Phù Ninh trong 3 năm 2008 - 2010 39 Bảng 3.3. Kết quả sản xuất kinh doanh của huyện qua 3 năm 2008 – 2010 41 Bảng 3.4. ðối tượng và số lượng mẫu ñiều tra 43 Bảng 4.1. Số lượng và cơ cấu cán bộ, công chức cấp xã năm 2010 47 Bảng 4.2. Tỷ lệ cán bộ cấp xã theo giới tính 48 Bảng 4.3. Tỷ lệ cán bộ cấp xã phân theo ñộ tuổi 49 Bảng 4.4. Phân loại cán bộ xã theo trình ñộ chuyên môn và trình ñộ lý luận chính trị Bảng 4.5. Số cán bộ ñã tham gia bồi dưỡng kiến thức quản lý nhà nước. 52 53 Bảng 4.6. Số lượng các lớp ñã ñào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ cấp xã (từ năm 2008-2010) 55 Bảng 4.7. Một số thông tin chung về cán bộ theo mẫu ñiều tra 56 Bảng 4.8. Cơ sở vật chất và trang thiết bị làm việc của cán bộ xã 58 Bảng 4.9. Trình ñộ chuyên môn và trình ñộ lý luận chính trị của cán bộ cấp xã huyện Phù Ninh Bảng 4.10. Nhiệm vụ ñược giao của cán bộ cấp xã 59 61 Bảng 4.11. Ý kiến của cán bộ cấp xã về mức ñộ khó khăn gặp phải khi thực hiện công việc 63 Bảng 4.12. Những kỹ năng cần ñào tạo ñối với cán bộ cấp xã 64 Bảng 4.13. Thâm niên công tác của cán bộ cấp xã 65 Bảng 4.14. Kết quả ñiều tra về mức ñộ nhận thức và sẵn sàng ñáp ứng về sự thay ñổi trong công việc trong tương lai 66 Bảng: 4.15. Mức ñộ ñáp ứng công việc hiện tại của cán bộ cấp xã 68 Bảng 4.16. ðánh giá của cán bộ huyện về cán bộ cấp xã 69 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………………… vi Bảng 4.17. ðánh giá của ñội ngũ cán bộ cấp xã về công tác ñào tạo, bồi dưỡng 73 Bảng 4.18. Nhận xét, ñánh giá của cán bộ cấp xã về chế ñộ chính sách ñối với cán bộ cấp xã Bảng 4.19. Lương và phụ cấp ñối với cán bộ cấp xã. 76 78 Bảng 4.20. Những khó khăn khi thực hiện công tác quy hoạch cán bộ cấp xã 79 Bảng 4.21. Công tác ñánh giá, khen thưởng, kỷ luật cán bộ câp xã 80 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………………… vii 1. ðẶT VẤN ðỀ 1.1 Tính cấp thiết của ñề tài Trong sự nghiệp ñấu tranh giải phóng dân tộc và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, cán bộ có vai trò cực kỳ quan trọng, là một trong những nhân tố ñặc biệt quyết ñịnh sự thành bại của cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng ñịnh: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”, “Mọi việc thành công hoặc thất bại, ñều do cán bộ tốt hoặc kém”. Tổ chức Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam bao gồm 4 cấp là trung ương, tỉnh, huyện và xã. Trong ñó (xã, phường, thị trấn) là cấp thấp nhất, gần dân nhất, giữ vị trí hết sức quan trọng, là nền tảng của hệ thống chính trị, là cấp trực tiếp tổ chức, vận ñộng nhân dân thực hiện chủ trương ñường lối của ðảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, chăm lo ñời sống nhân dân, là “cầu nối” giữa ðảng, Nhà nước với nhân dân. Sự thay ñổi về kinh tế - xã hội trong những năm ñổi mới, ñặc biệt trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế ñã ñặt ra những thách thức lớn ñối với việc thực hiện nhiệm vụ quản lý Nhà nước ở ñịa phương, trong ñó có vấn ñề quản lý, ñào tạo - bồi dưỡng ñội ngũ cán bộ cấp xã nhằm nâng cao chất lượng ñội ngũ cán bộ cấp xã, ñảm bảo ñáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới, thời kỳ công nghiệp hóa, hiện ñại hóa ñất nước là vô cùng bức thiết. Trong thời gian qua, công tác quản lý, ñào tạo và bồi dưỡng cán bộ cấp xã của nước ta nói chung, ñã luôn bám sát nhiệm vụ chính trị, bám sát yêu cầu của thời kỳ quá ñộ trong ñiều kiện khởi ñầu nền kinh tế thị trường ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, nhà nước của dân, do dân và vì dân. Nội dung, phương pháp, cách làm trong xây dựng và thực hiện chính sách cán bộ ñã có nhiều ñổi mới, tiến bộ, mở rộng dân chủ, công khai trong xây dựng và thực hiện chính sách cán bộ. ða số cán bộ cấp xã phấn khởi và tin tưởng vào Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………………… 1 thành công của công cuộc ñổi mới, tham gia tích cực vào quá trình công nghiệp hóa, hiện ñại hóa ñất nước, góp phần to lớn vào quá trình xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam Xã Hội Chủ Nghĩa. Trong những năm qua, ñội ngũ cán bộ cấp xã ñã ñược tăng cường về số lượng và chất lượng. Họ ñược ñào tạo - bồi dưỡng ñể nâng cao trình ñộ lý luận chính trị, trau dồi kiến thức chuyên môn - nghiệp vụ, ñồng thời họ ñược trang bị kiến thức về quản lý nhà nước, trình ñộ và năng lực lãnh ñạo ñược nâng lên. Cơ cấu cán bộ về giới tính, về ñộ tuổi, về trình ñộ học vấn ngày càng hợp lý hơn. Tuy nhiên, nhìn chung chất lượng ñội ngũ cán bộ cấp xã còn nhiều mặt hạn chế, cơ cấu ñội ngũ cán bộ cấp xã chưa thật sự phù hợp, tỷ lệ cán bộ nữ còn thấp, cơ chế hoạt ñộng còn thiếu ñồng bộ. Công tác tổ chức cán bộ chưa theo kịp tình hình phát triển ñất nước. Chính sách cán bộ còn nhiều bất cập, chưa thật sự tạo ñộng lực tốt cho cán bộ làm việc và cống hiến... Cũng như vai trò của ñội ngũ cán bộ cấp xã trên cả nước, ñội ngũ cán bộ cấp xã huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ cũng nắm giữ vai trò quan trọng góp phần vào quá trình phát triển kinh tế xã hội của huyện. Bên cạnh những vai trò không thể phủ nhận thì chất lượng của ñội ngũ cán bộ cấp xã trên ñịa bàn huyện Phù Ninh hiện nay vẫn còn nhiều tồn tại. Việc ñánh giá, tổng kết một cách có hệ thống chất lượng ñội ngũ cán bộ cấp xã trên ñịa bàn huyện chưa ñược tiến hành thường xuyên và chưa có giải pháp ñồng bộ ñể nâng cao chất lượng ñội ngũ cán bộ cấp xã. Câu hỏi ñặt ra: Thực trạng chất lượng ñội ngũ cán bộ cấp xã của huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ hiện nay như thế nào? Yếu tố nào ảnh hưởng ñến chất lượng cán bô cấp xã? Giải pháp nào ñể nâng cao chất lượng ñội ngũ cán bộ cấp xã ở huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ? ðể trả lời những câu hỏi trên, tôi tiến hành nghiên cứu ñề tài: ‘‘Giải pháp nâng cao chất lượng cán bộ cấp xã huyện Phù Ninh tỉnh Phú Thọ" Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………………… 2 1.2 Mục tiêu nghiên cứu của ñề tài 1.2.1 Mục tiêu chung Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận, thực tiễn về xây dựng ñội ngũ cán bộ cấp xã, ñề xuất giải pháp nâng cao chất lượng ñội ngũ cán bộ cấp xã nhằm ñáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong giai ñoạn hiện nay. 1.2.2 Mục tiêu cụ thể + Nghiên cứu và luận chứng nhằm làm rõ những căn cứ lý luận về xây dựng ñội ngũ cán bộ cấp xã. + Nghiên cứu thực trạng số lượng, chất lượng ñội ngũ cán bộ cấp xã trong hệ thống chính trị ở huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ giai ñoạn 2008 - 2010. + ðề xuất phương hướng và những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng ñội ngũ cán bộ cấp xã ở huyện Phù Ninh trong giai ñoạn hiện nay. 1.3 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu của ñề tài 1.3.1 ðối tượng nghiên cứu của ñề tài ðối tượng nghiên cứu của ñề tài là cán bộ chuyên trách cấp xã với các hoạt ñộng tác nghiệp trong quá trình thực thi chức trách nhiệm vụ. Hệ thống văn bản về chế ñộ, chính sách của ñảng và nhà nước ñối với cán bộ cấp xã. Các chức danh cán bộ cấp xã ñược quy ñịnh tại Nghị ðịnh số 92/2009/Nð-CP của Chính phủ nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam, ban hành ngày 22 tháng 10 năm 2009, gồm các chức danh sau ñây: Bí thư ðảng Ủy, Phó bí thư ðảng Ủy, Chủ tịch HðND, Phó Chủ tich HðND, Chủ tịch UBND, Phó Chủ tịch UBND, Chủ tịch Hội Nông dân, Chủ tịch Hội Phụ nữ, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh, Chủ tịch Ủy ban MTTQ, Bí thư ðoàn thanh niên. 1.3.2 Phạm vi nghiên cứu +Về không gian: Các xã trên ñịa bàn huyện Phù Ninh tỉnh Phú Thọ. + Về thời gian: Số liệu lấy từ năm 2008 – 2010 và dự báo cho giai ñoạn 2011 - 2015 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………………… 3 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 2.1 Cơ sở lý luận 2.1.1 Một số khái niệm cơ bản 2.1.1.1 Khái niệm cán bộ Hiện nay ñang có nhiều quan niệm khác nhau về cán bộ. ðể nhận thức ñầy ñủ và ñúng ñắn vấn ñề này, ta xem xét một số khái niệm sau ñây: - Theo cuốn ðại từ ñiển tiếng Việt do Nguyễn Như Ý chủ biên thì: “Cán bộ: dt.1. Người làm việc trong cơ quan nhà nước - cán bộ nhà nước. 2. Người giữ chức vụ, phân biệt với người bình thường.” [68, tr. 249]. Theo ðiều 1 của Pháp lệnh Công chức do Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành ngày 9/3/1998: "Cán bộ, công chức là công dân Việt Nam, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách". Từ những ñịnh nghĩa nêu trên, có thể hiểu "cán bộ" là khái niệm dùng ñể chỉ những người ở trong cơ cấu của một tổ chức nhất ñịnh, có trọng trách hoàn thành nhiệm vụ theo chức năng ñược tổ chức ñó phân công. Như vậy, có nhiều quan niệm về cán bộ, nhưng tựu trung lại, có hai cách hiểu cơ bản: Một là, cán bộ bao gồm những người trong biên chế nhà nước, làm việc trong các cơ quan ðảng, Nhà nước, ñoàn thể chính trị xã hội, các doanh nghiệp nhà nước và các lực lượng vũ trang nhân dân từ Trung ương ñến ñịa phương và cơ sở. Hai là, cán bộ là những người giữ chức vụ trong một cơ quan hay một tổ chức ñể phân biệt với người không có chức vụ. Từ những khái niệm về cán bộ nêu trên cho thấy, người cán bộ có bốn ñặc trưng cơ bản: + Cán bộ ñược sự ủy nhiệm của ðảng, Nhà nước và các tổ chức khác trong hệ thống chính trị... lấy danh nghĩa của các tổ chức ñó ñể hoạt ñộng. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………………… 4 + Cán bộ giữ một chức vụ, một trọng trách nào ñó trong một tổ chức của hệ thống chính trị. + Cán bộ phải thông qua tuyển chọn hay phân công công tác sau khi hoàn thành chương trình ñào tạo tại các trường ñại học, cao ñẳng, trung học chuyên nghiệp, dạy nghề; cán bộ ñược bổ nhiệm, ñề bạt hoặc bầu cử. + Cán bộ ñược hưởng lương và chính sách ñãi ngộ căn cứ vào chức danh, nội dung, chất lượng hoạt ñộng và thời gian công tác của họ. Như vậy, hiểu theo nghĩa chung nhất, cán bộ là người lãnh ñạo, quản lý hoặc người làm chuyên môn, nhà khoa học hay công chức, viên chức làm việc, hưởng lương từ ngân sách nhà nước hoặc từ các nguồn khác. Họ ñược hình thành từ tuyển dụng, phân công công tác sau khi tốt nghiệp ra trường, từ bổ nhiệm, ñề bạt hoặc bầu cử. Chủ tịch Hồ Chí Minh ñã ñưa ra ñịnh nghĩa về cán bộ hết sức khái quát, giản dị và dễ hiểu. Theo Người: "Cán bộ là người ñem chính sách của ðảng, Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành, ñồng thời ñem tình hình dân chúng báo cáo cho ðảng, Chính phủ hiểu rõ ñể ñặt chính sách cho ñúng" [45, tr. 33]. 2.1.1.1 Khái niệm cán bộ cấp xã Cán bộ xã, phường, thị trấn (sau ñây gọi chung là cán bộ cấp xã), là công dân Việt Nam ñược bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực Hội ñồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Bí thư, Phó Bí thư ðảng ủy, người ñứng ñầu tổ chức chính trị - xã hội.( Theo Luật cán bộ, công chức). Cán bộ cấp xã ñược quy ñịnh tại chương 2, Nghị ñịnh số: 92/2009/Nð-CP, ngày 22 tháng 10 năm 2009 của Chính phủ, gồm có các chức danh sau ñây: a) Bí thư, Phó Bí thư ðảng ủy; b) Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội ñồng nhân dân; Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………………… 5 c) Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân; d) Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; e) Bí thư ðoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; f) Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam; g) Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam (áp dụng ñối với xã, phường, thị trấn có hoạt ñộng nông, lâm, ngư, diêm nghiệp và có tổ chức Hội Nông dân Việt Nam); h) Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam. 2.1.1.2 Khái niệm “chất lượng cán bộ cấp xã”: Khái niệm chất lượng: Chất lượng là một thuật ngữ ñã tồn tại lâu dài trong lịch sử. Trong từng giai ñoạn phát triển của xã hội loài người ñã xuất hiện nhiều ñịnh nghĩa về chất lượng. Theo tổ chức kiểm tra chất lượng châu Á: "chất lượng là mức ñộ phù hợp với yêu cầu người tiêu dùng". Theo tiêu chuẩn Pháp: "Chất lượng là tiềm năng của một sản phẩm hay dịch vụ nhằm thoả mãn nhu cầu người sử dụng". Theo J.M.Juran, một chuyên gia về chất lượng nổi tiếng của Mỹ: "Chất lượng bao gồm những ñặc ñiểm của sản phẩm phù hợp với nhu cầu của khách hàng và tạo ra sự thoả mãn ñối với khách hàng." Tóm lai, dù tiếp cận theo cách nào thì ‘chất lượng’ cũng phải ñảm bảo phù hợp với tiêu chuẩn ñã ñược công bố, phù hợp với những ñòi hỏi của người sử dụng, sự kết hợp cả tiêu chuẩn và ñòi hỏi của người sử dụng, kết hợp cả tiêu chuẩn và ñòi hỏi của người tiêu dùng. Hiểu một cách khái quát là “cái tạo nên phẩm chất, giá trị của một con người, một sự việc”. Theo cách hiểu như vậy, chất lượng ñội ngũ cán bộ cấp xã ñược xem xét dưới nhiều giác ñộ khác nhau: Thứ nhất, chất lượng ñội ngũ cán bộ cấp xã ñược xác ñịnh trong mối Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………………… 6 quan hệ giữa số lượng với vai trò, vị trí và chức năng nhiệm vụ ñược giao. Tính hợp lý ñược biểu hiện ở sự tinh giảm ñến mưc tối ưu. ðảm bảo gọn nhẹ, hoạt ñộng có hiệu lực, hiệu quả. Trong ñó, mỗi cá nhân phát huy ñược hết năng lực, sở trường của mình hoàn thành tốt công việc ñược giao, góp phần thúc ñẩy cho bộ máy vận hành thông suốt và ñạt hiệu quả cao nhất. Thứ hai, chất lượng ñội ngũ cán bộ cấp xã ñược thể hiện ở hiệu lực, hiệu quả hoạt ñộng của bộ máy chính quyền cấp xã và phụ thuộc nhiều yếu tố như: Năng lực, phẩm chất, tính tích cực, tự giác của mỗi cán bộ. ðiều kiện cơ sở vật chất, tính tổ chức khoa học, tính hợp lý trong hoạt ñộng của bộ máy. Trong ñó chất lượng hoạt ñộng của ñội ngũ cán bộ cấp xã là yếu tố quan trọng nhất, ảnh hưởng trực tiếp ñến hiệu quả hoạt ñộng của chính quyền cấp xã. Thứ ba, chất lượng ñội ngũ cán bộ cấp xã là sự tổng hợp chất lượng của từng cán bộ thể hiện qua các giác ñộ sau: - Phẩm chất chính trị ñạo ñức: ðó là quan ñiểm, lập trường tư tưởng, ñạo ñức lối sống của cán bộ cấp xã, sự tín nhiệm của nhân dân và uy tín của họ trước tập thể, cộng ñồng. - Trình ñộ năng lực: Bao gồm trình ñộ học vấn, trình ñộ chuyên môn nghiệp vụ, trình ñộ lý luận chính trị, kiến thức về quản lý Nhà nước, quản lý kinh tế, sự am hiểu và năng lực thực hiện tốt ñường lối của ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. - Khả năng hoàn thành nhiệm vụ: ðó là tập hợp khả năng của cán bộ cấp xã như: Khả năng quản lý ñiều hành, khả năng giao tiếp, khả năng thích ứng và xử lý. 2.1.2 Tiêu chuẩn cán bộ cấp xã 2.1.2.1 Tiêu chuẩn chung Cán bộ cấp xã phải ñáp ứng những tiêu chuẩn sau ñây: + Có tinh thần yêu nước sâu sắc, kiên ñịnh mục tiêu ñộc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có năng lực tổ chức vận ñộng nhân dân thực hiện một cách Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………………… 7 hiệu quả chủ trương ñường lối của ðảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. + Cần kiệm liêm chính, chí công vô tư, công tâm, thạo việc, tận tuỵ với dân. Không tham nhũng và kiên quyết ñấu tranh chống tham nhũng. Có ý thức tổ chức kỷ luật trong công tác. Trung thực, không cơ hội, gắn bó mật thiết với nhân dân, ñược nhân dân tín nhiệm. + Có trình ñộ hiểu biết về lý luận chính trị, am hiểu quan ñiểm, ñường lối của ðảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, có trình ñộ văn hoá ñạt chuẩn theo quy ñịnh, có trình ñộ chuyên môn và kỹ năng nghề nghiệp, có ñủ năng lực và sức khoẻ ñể thực thi nhiệm vụ, ñáp ứng yêu cầu nhiệm vụ ñược giao. 2.1.2.2 Tiêu chuẩn cụ thể: Cán bộ cấp xã phải bảo ñảm tiêu chuẩn cụ thể do cơ quan, tổ chức có thẩm quyền quy ñịnh: + Tiêu chuyên cụ thể của cán bộ chuyên trách cấp xã làm việc trong các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị- xã hội do các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị- xã hội ở cấp Trung Ương quy ñịnh. + Tiêu chuẩn cụ thể của cán bộ chuyên trách cấp xã làm việc trong Hội ñồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân cấp xã do Bộ trưởng Bộ Nội vụ quy ñịnh. 2.1.3 Vai trò của cán bộ cấp xã Tục ngữ có câu: “Một người biết lo, bằng một kho người biết làm”. - ðội ngũ cán bộ cấp xã có vai trò quyết ñịnh trong việc triển khai tổ chức thực hiện thắng lợi các chủ trương ñường lối của ðảng, chính sách pháp luật của Nhà nước tại cơ sở. Là những người giữ vai trò trụ cột, có tác dụng chi phối mọi hoạt ñộng tại cơ sở, cán bộ cấp xã không những phải nắm vững ñường lối, chủ trương, chính sách của các tổ chức ðảng, Nhà nước, ñoàn thể cấp trên ñể tuyên truyền, phổ biến, dẫn dắt, tổ chức cho quần chúng thực hiện mà còn phải am hiểu sâu sắc ñặc ñiểm, tình hình kinh tế xã hội, những yếu tố văn hóa của ñịa phương ñể ñề ra những nhiệm vụ, biện pháp Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………………… 8 cụ thể hóa ñường lối, chủ trương chính sách ấy cho phù hợp với ñiều kiện ñặc thù của ñịa phương. - ðội ngũ cán bộ cấp xã là những người trực tiếp gần gũi, gắn bó với nhân dân, sống, làm việc và hàng ngày có mối quan hệ chặt chẽ với dân. Họ thường xuyên lắng nghe, tham khảo ý kiến của nhân dân. Trong quá trình triển khai, vận ñộng, dẫn dắt nhân dân thực hiện ñường lối, chủ trương của ðảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, họ tạo ra cầu nối giữa ðảng, Nhà nước với nhân dân. Thông qua họ mà ý ðảng, lòng dân tạo thành một khối thống nhất, làm cho ðảng, Nhà nước "ăn sâu, bám rễ" trong quần chúng nhân dân, tạo nên quan hệ máu thịt giữa ðảng – Nhà nước với nhân dân, củng cố niềm tin của nhân dân ñối với ðảng và Nhà nước. Như vậy, chủ trương ñường lối của ðảng, chính sách pháp luật của Nhà nước có ñi vào cuộc sống, trở thành hiện thực sinh ñộng hay không, tùy thuộc phần lớn vào sự tuyên truyền và tổ chức vận ñộng nhân dân của ñội ngũ cán bộ cấp xã. - Cán bộ cấp xã có vai trò quyết ñịnh trong việc xây dựng, củng cố tổ chức bộ máy chính quyền cơ sở, phát triển phong trào cách mạng của quần chúng ở cơ sở . Họ là trụ cột, tổ chức sắp xếp, tập hợp lực lượng, là linh hồn của các tổ chức trong hệ thống chính trị cấp xã, là trung tâm ñoàn kết, tập hợp mọi tiềm năng, nguồn lực ở ñịa phương, ñộng viên mọi tầng lớp nhân dân ra sức thi ñua hoàn thành thắng lợi các mục tiêu về kinh tế xã hội, thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị của cơ sở. ðội ngũ cán bộ cấp xã có vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng lực lãnh ñạo và sức chiến ñấu của ñảng bộ cơ sở, nâng cao năng lực và hiệu quả quản lý, ñiều hành của chính quyền cơ sở. Thúc ñẩy mọi hoạt ñộng của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức ñoàn thể quần chúng ở cơ sở. ðội ngũ cán bộ cấp xã là người dẫn dắt, ñịnh hướng các phong trào quần chúng ở cơ sở, tổng kết rút kinh nghiệm, biểu dương và nhân rộng các ñiển hình tiên tiến trong các hoạt ñộng sản xuất kinh doanh, xây dựng ñời sống văn hóa, phòng chống các tệ nạn xã hội... tại cơ sở. Qua ñó, họ ñóng góp Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………………… 9 tích cực vào việc xây dựng, hoàn thiện chủ trương của ðảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. - ðội ngũ cán bộ cấp xã còn là một trong những nguồn quan trọng cung cấp cán bộ cho cấp quận, huyện, thành phố và Trung ương. Qua thực tế, có thể khẳng ñịnh rằng, cơ sở là môi trường rèn luyện, giáo dục, tạo ñiều kiện cho cán bộ phấn ñấu, tu dưỡng và trưởng thành. Thông qua hoạt ñộng ở cơ sở, cán bộ tích lũy ñược nhiều kinh nghiệm thực tiễn, không ngừng bổ sung kiến thức, năng lực lãnh ñạo, năng lực quản lý, phương pháp ñiều hành, phong cách làm việc ñược nâng lên rõ rệt. Thực tế cho thấy những cán bộ ñã kinh qua công tác ở cơ sở khi ñược luân chuyển về quận, huyện, thành phố hoặc Trung ương, ñược phân công ñảm nhiệm các vị trí công tác cao hơn thường vững vàng, có bản lĩnh, thích ứng nhanh với nhiệm vụ mới và có khả năng hoàn thành tốt nhiệm vụ ñược giao. Với ý nghĩa ñó, có thể nói xây dựng ñội ngũ cán bộ cấp xã trên cả nước là một mắt xích quan trọng thúc ñẩy quá trình ñổi mới, ñẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện ñại hóa ñất nước ở mọi lúc, mọi nơi. Xây dựng ñội ngũ cán bộ cấp xã có tầm quan trọng ñặc biệt về nhiều mặt, góp phần hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị ở các ñịa phương và ñóng góp cơ bản vào việc hoàn thành các chỉ tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, ñảm bảo an ninh quốc phòng ở ñịa phương và trên cả nước. 2.1.4 Các tiêu chí ñánh giá chất lượng cán bộ cấp xã Các tiêu chí cơ bản ñánh giá chất lượng ñội ngũ cán bộ cấp xã bao gồm: Phẩm chất chính trị, ñạo ñức, năng lực, khả năng hoàn thành nhiệm vụ ñược giao. * Về phẩm chất chính trị: Phẩm chất chính trị là tiêu chí quan trọng nhất, quyết ñịnh ñến chất lượng của mỗi cán bộ. Phẩm chất chính trị là ñộng lực tinh thần, là kim chỉ nam ñể ñịnh hướng và thúc ñẩy cán bộ các cấp thực Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………………… 10 hiện xuất sắc nhiệm vụ ñược giao. Phẩm chất chính trị cũng là yêu cầu cơ bản nhất ñối với cán bộ. ðó là nhiệt tình cách mạng, tuyệt ñối trung thành với Chủ nghĩa Mác-Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, lý tưởng của ðảng Cộng sản Việt Nam, tinh thần tận tuỵ với công việc, hết lòng hết sức phục vụ nhân dân. Bản thân mỗi cán bộ phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên ñịnh mục tiêu ñộc lập dân tộc gắn liền với Chủ Nghĩa Xã Hội, cương quyết ñấu tranh chống lại các biểu hiện lệch lạc mơ hồ, trái với ñường lối của ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và kiên quyết ñấu tranh chống lại các hành vi xâm phạm quyền lợi chính ñáng, hợp pháp của nhân dân cũng như quyền và lợi ích của quốc gia, dân tộc. * Về ñạo ñức cách mạng: ðạo ñức cách mạng là nền tảng, là gốc rễ, là sức mạnh của người cán bộ. Cán bộ cấp xã là người trực tiếp làm việc và sinh hoạt cùng với người dân, cho nên ñạo ñức của người cán bộ sẽ tác ñộng rất lớn ñến người dân, ảnh hưởng tới hiệu quả công việc, ñến khả năng tuyên truyền vận ñộng nhân dân thực hiện ñường lối của ðảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Nếu cán bộ cấp xã không có ñầy ñủ những phẩm chất trên thì nhân dân sẽ không tin họ, uy tín của ðảng sẽ bị giảm sút, họ trở thành lực cản trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam Xã Hội Chủ Nghĩa. Cán bộ cấp xã có ñạo ñức cách mạng phải là người tích cực ñấu tranh chống lại các tiêu cực xã hội như: quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tha hoá, suy ñồi về ñạo ñức, chạy theo lối sống danh lợi, tranh giành, kèn cựa lẫn nhau, mất ñoàn kết nội bộ, mơ hồ và phai nhạt ý tưởng cách mạng . Cán bộ cấp xã muốn ñược dân tin yêu và làm theo thì phải thường xuyên rèn luyện, tu dưỡng ñạo ñức ở mọi lúc mọi nơi. * Về trình ñộ: (trình ñộ học vấn, lý luận chính trị, chuyên môn nghiệp vụ quản lý Nhà nước, có ñủ năng lực hoàn thành nhiệm vụ ñược giao.) Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………………… 11 - Trình ñộ học vấn: Học vấn không phải là yếu tố duy nhất quyết ñịnh chất lượng và hiệu quả hoạt ñộng của cán bộ cấp xã nhưng ñây là tiêu chí quan trọng ảnh hưởng ñến chất lượng, hiệu quả hoạt ñộng quản lý của ñội ngũ này. Nó là tiền ñề, là nền tảng cho việc nhận thức tiếp thu và ñưa ñường lối của ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống. Hạn chế về trình ñộ học vấn sẽ dẫn ñến hạn chế về khả năng nhận thức và năng lực tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách, các qui ñịnh của pháp luật, cản trở việc thực hiện chức trách nhiệm vụ ñược giao. Vì vậy trình ñộ học vấn là tiêu chí quan trọng ñể ñánh giá chất lượng ñội ngũ cán bộ cấp xã. - Trình ñộ lý luận chính trị: Trình ñộ lý luận chính trị là cơ sở xác ñịnh quan ñiểm lập trường giai cấp công nhân của cán bộ nói chung và cán bộ cấp xã nói riêng. Thực tế cho thấy nếu cán bộ có lập trường chính trị vững vàng, hoạt ñộng vì mục tiêu, lý tưởng cách mạng thì sẽ ñược nhân dân kính trọng, tin yêu và họ sẽ có sức thuyết phục nhân dân trong quá trình tuyên truyền, vận ñộng nhân dân thực hiện các chủ chương của ðảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Khi ñược nhân dân kính trọng tin yêu, thì họ là những hạt nhân tích cực góp phần lớn vào quá trình phát triển kinh tế – xã hội trong thời kỳ hội nhập và phát triển. Ngược lại, nếu cán bộ nào lập trường chính trị không vững vàng, lý luận chính trị non yếu hoặc hoạt ñộng vì lợi ích cá nhân, thoái hoá biến chất sẽ mất lòng tin ở nhân dân. Bản thân cán bộ ñó hoạt ñộng không ñạt hiệu quả mà công việc ñòi hỏi, thậm chí còn gây hại cho Nhà nước và nhân dân . Chính vì thế, ñể nâng cao chất lượng ñội ngũ cán bộ cấp xã cần phải nâng cao trình ñộ lý luận cho họ. - Trình ñộ chuyên môn nghiệp vụ: Trình ñộ chuyên môn nghiệp vụ ñược hiểu là những kiến thức chuyên sâu về một lĩnh vực nhất ñịnh ñược biểu hiện qua những cấp ñộ: sơ cấp, trung cấp, cao ñẳng, ñại học, sau ñại học. ðây là những kiến thức mà cán bộ cấp xã phải có ở một trình ñộ nhất ñịnh ñể giải Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ………………………………… 12