Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sù vËn dông quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l îng
s¶n xuÊt vµo c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt nam cña ®¶ng ta hiÖn nay
Lêi më ®Çu.
Sau §¹i héi toµn quèc lÇn thø VIII, tiÕp tôc thùc hiÖn ®êng lèi ®îc
®Ò ra tõ §¹i héi VI cña §¶ng, giê ®©y chóng ta bíc vµo thêi kú ph¸t triÓn
míi- thêi kú ®Èy nhanh c«ng nghhiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ®Þnh híng
ph¸t triÓn nh»m môc tiªu x©y dùng níc ta thµnh mét níc cã c¬ së vËt chÊt
kü thuËt hiÖn ®¹i, c¬ c©u kinh tÕ hîp lý quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé phï hîp
víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh
thÇn ®îc n©ng cao quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c, d©n giµu níc m¹nh x·
héi c«ng b»ng v¨n minh.
Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn viÖc nghiªn cøu qui luËt Quan hÖ s¶n xuÊt
phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt lµ mét
trong nh÷ng néi dung quan träng cña c«ng cuéc ®æi míi CNXH mµ chóng
ta ®ang tiÕn hµnh h«m nay. ViÖc thùc hiÖn m« h×nh nµy trong thùc tÕ
kh«ng nh÷ng lµ néi dung cña c«ng cuéc ®æi míi, mµ h¬n thÕ n÷a nã lµ
c«ng cô, lµ ph¬ng tiÖn ®Ó níc ta ®i tíi môc tiªu x©y dùng CNXH. Th¾ng lîi
cña CNXH ë níc ta mét phÇn phô thuéc vµo viÖc vËn dông nµy tèt hay
kh«ng.
Mét x· héi ph¸t triÓn ®îc ®¸nh gi¸ tõ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt
vµ sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt thêi ®¹i
ngµy nay tr×nh ®é khoa häc kü thuËt ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ song quan hÖ
s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt vÉn lµ c¬ së chÝnh
cho sù ph¸t triÓn cña nã.
Do vËy vÊn ®Ò vÒ qui luËt Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt
vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt vÉn lµ mét trong nh÷ng vÊn
®Ò nan gi¶i mµ chóng ta cÇn ph¶i quan t©m vµ gi¶i quyÕt.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng 1.
Quan ®IÓm toµn diÖn cña triÕt häc m¸c-xÝt vÒ qui luËt quan hÖ S¶n
xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.
Mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cã mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt riªng. ®ã lµ
c¸ch thøc con ngêi thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt ë mét giai ®o¹nh
lÞch sñ nhÊt ®Þnh. Ph¬ng thøc sÈn xuÊt vËt chÊt lµ sù thèng nhÊt biÖn chøng
cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n suÊt.
1.1. Lùc lîng s¶n xuÊt :
Lùc lîng s¶n xuÊt biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi tù nhiªn.
Tr×nh ®é Lùc lîng s¶n xuÊt thÓ hiÖn tr×nh ®é chinh phôc thiªn nhiªn cña
con ngêi trong mét giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh. Lùc lîng s¶n xuÊt lµ sù kÕt
hîp gi÷a ngêi lao ®éng víi t liÖu s¶n xuÊt.
T liÖu s¶n xuÊt do x· héi t¹o ra, tríc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng.
Ngêi lao ®éng víi nh÷ng kinh nghiÖm s¶n xuÊt, thãi quen lao ®éng,
sö dông t liÖu s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt. T liÖu s¶n xuÊt gåm ®èi tîng lao ®éng vµ t liÖu lao ®éng. Trong t liÖu lao ®éng cã c«ng cô lao ®éng
vµ nh÷ng t liÖu lao ®éng kh¸c cÇn thiÕt cho viÖc chuyÓn, b¶o qu¶n s¶n
phÈm .. ..
Ngoµi c«ng cô lao ®éng, trong t liÖu s¶n xuÊt cßn cã ®èi tîng lao
®éng, ph¬ng tiÖn s¶n xuÊt nh ®êng s¸, cÇu cèng, xe cé, bÕn c¶ng .. lµ yÕu
tè quan träng cña Lùc lîng s¶n xuÊt.
Trong thêi ®¹i ngµy nay, khoa häc ®· trë thµnh Lùc lîng s¶n xuÊt
trùc tiÕp. Nã võa lµ ngµnh s¶n xuÊt riªng, võa x©m nhËp vµo c¸c yÕu tè cÊu
thµnh Lùc lîng s¶n xuÊt, ®em l¹i sù thay ®æi vÒ chÊt cña Lùc lîng s¶n
xuÊt. C¸c yÕu tè cÊu thµnh Lùc lîng s¶n xuÊt t¸c ®éng lÉn nhau mét c¸ch
kh¸ch quan, lµm cho Lùc lîng s¶n xuÊt trë thµnh yÕu tè ®éng nhÊt.
1.2. Quan hÖ s¶n xuÊt
Mèi quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt.
Còng nh Lùc lîng s¶n xuÊt, Quan hÖ s¶n xuÊt thuéc lÜnh vùc ®êi sèng vËt
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
chÊt x· héi. TÝnh chÊt cña Quan hÖ s¶n xuÊt ®îc thÓ hiÖn ë chç chóng tån
t¹i kh¸ch quan, ®éc lËp víi ý thøc cña con ngêi.
Quan hÖ s¶n xuÊt lµ quan hÖ kinh tÕ c¬ b¶n cña mét h×nh th¸i kinh
tÕ – x· héi. Mçi kiÓu Quan hÖ s¶n xuÊt tiªu biÓu cho b¶n chÊt cña mét
h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi nhÊt ®Þnh.
Quan hÖ s¶n xuÊt gåm nh÷ng mÆt c¬ b¶n sau:
Quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt
Quan hÖ tæ chøc qu¶n lý
Quan hÖ ph©n phèi s¶n phÈm lao ®éng.
Ba mÆt nãi trªn cã quan hÖ h÷u c¬ víi nhau, trong ®ã quan hÖ së
h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi tÊt c¶ c¸c quan hÖ
kh¸c. B¶n chÊt cña bÊt kú Quan hÖ s¶n xuÊt nµo còng ®Òu phô thuéc vµo
vÊn ®Ò nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu trong x· héi ®îc gi¶i quyÕt nh thÕ
nµo.
Quan hÖ s¶n xuÊt do con ngêi t¹o ra. Song nã ®îc h×nh thµnh mét
c¸ch kh¸ch quan, kh«ng phô thuéc vµo ý muèn chñ quan cña con ngêi.
Quan hÖ s¶n xuÊt mang tÝnh chÊt æn ®Þnh t¬ng ®èi trong b¶n chÊt x·
héi vµ tÝnh phong phó ®a d¹ng cña c¸c h×nh thøc thÓ hiÖn.
1.3. Quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a Quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh
chÊt vµ tr×nh ®é cña Lùc lîng s¶n xuÊt .
Lùc lîng s¶n xuÊt vµ Quan hÖ s¶n xuÊt lµ hai mÆt cña Ph¬ng thøc
s¶n xuÊt, chóng tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau mµ t¸c ®éng biÖn chøng lÉn
nhau, h×nh thµnh quy luËt x· héi phæ biÕn cña toµn bé lÞch sö loµi ngêi;
Quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a Quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña
Lùc lîng s¶n xuÊt v¹ch râ tÝnh chÊt phô thuéc kh¸ch quan cña Quan hÖ s¶n
xuÊt vµo sù ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt. §Õn lît m×nh Quan hÖ s¶n
xuÊt t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi Lùc lîng s¶n xuÊt.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1.3.1. TÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña Lùc lîng s¶n xuÊt.
TÝnh chÊt cña Lùc lîng s¶n xuÊt lµ tÝnh chÊt cña t liÖu s¶n xuÊt vµ
cña lao ®éng. Nã thÓ hiÖn tÝnh chÊt cña t liÖu s¶n xuÊt lµ sö dông c«ng cô
thñ c«ng vµ tÝnh chÊt cña lao ®éng lµ lao ®éng riªng lÎ. Nh÷ng c«ng cô s¶n
xuÊt nh bóa, r×u, cµy, bõa .. do mét ngêi sö dông ®Ó s¶n xuÊt ra vËt dïng
kh«ng cÇ tíi lao ®éng tËp thÓ, Lùc lîng s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt c¸ nh©n. Khi
m¸y mãc ra ®êi ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu ngêi míi sö dông ®îc, ®ª lµm mét
s¶n phÈm cÇn cã sù hîp t¸c cña nhiÒu ngêi, mçi ngêi lµm mét bé phËn
c«ng viÖc míi hoµn thµnh ®îc s¶n phÈm Êy th× Lùc lîng s¶n xuÊt mang
tÝnh chÊt x· héi ho¸.
Tr×nh ®é cña Lùc lîng s¶n xuÊt lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c«ng cô lao
®éng cña kÜ thuËt, tr×nh ®é kinh nghiÖm, kÜ n¨ng lao ®éng cña ngêi lao
®éng, qui m« s¶n xuÊt, tr×nh ®é ph©n c«ng lao ®éng x· héi …. Tr×nh ®é
Lùc lîng s¶n xuÊt cµng cao th× sù ph©n c«ng lao ®éng cµng tØ mØ. Tr×nh ®é
ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng thÓ hiÖn râ rµng tr×nh ®é cña c¸c Lùc lîng s¶n xuÊt .
1.3.2. Lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh Quan hÖ s¶n xuÊt.
Xu híng cña s¶n xuÊt vËt chÊt lµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn, sù biÕn
®æi bao giê còng b¾t dÇu b»ng sù biÕn ®æi cña Lùc lîng s¶n xuÊt .
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®Ó lao ®éng bít nÆng nhäc vµ ®¹t hiÖu qu¶
cao h¬n con ngêi lu«n lu«n t×m c¸hc c¶i tiÕn c«ng cô lao ®éng vµ chÕ t¹o
ra nh÷ng c«ng cô lao ®éng tinh x¶o h¬n. Cïng ví sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn
cña c«ng cô lao ®éng th× kinh nghiÖm s¶n xuÊt , thãi quen lao ®éng kÜ
n¨ng s¶n xuÊt kiÕn thøc khoa häc cña con ngêi còng tiÕn bé. Lùc lîng s¶n
xuÊt trë thµnh yÕu tè ®éng nhÊt, c¸ch m¹ng nhÊt. Cßn Quan hÖ s¶n xuÊt lµ
yÕu tè æn ®Þnh, cã khynh híng l¹c hËu h¬n sù ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n
xuÊt . Lùc lîng s¶n xuÊt lµ néi dung lµ ph¬ng thøc cßn Quan hÖ s¶n xuÊtlµ
h×nh thøc x· héi cña nã. Trong mèi quan hÖ gi÷a néi dung vµ h×nh thøc th×
néi dung quyÕt ®Þnh h×nh thøc; h×nh thøc phô thuéc vµo néi dung; néi
dung thay ®æi tríc sau ®ã h×nh thøc thay ®æi theo, tÊt nhiªn trong quan hÖ
víi néi dung vµ h×nh thøc kh«ng ph¶i lµ mÆt thô ®éng, nã còng t¸c ®éng
trë l¹i ®èi sù ph¸t triÓn cña néi dung.
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt Quan hÖ s¶n xuÊt còng
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
h×nh thµnh vµ biÕn ®æi cho phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña
Lùc lîng s¶n xuÊt , sù phï hîp ®ã lµ ®éng lùc lµm cho Lùc lîng s¶n xuÊt
ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Nhng Lùc lîng s¶n xuÊt thêng ph¸t triÓn nhanh cßn
Quan hÖ s¶n xuÊt cã xu híng æn ®Þnh khi Lùc lîng s¶n xuÊt ®· ph¸t triÓn
lªn mét tr×nh ®é míi, Quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng cßn phï hîp víi nã n÷a, sÏ
n¶y sinh m©u thuÉn gay g¾t gi÷a hai mÆt cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt. Sù ph¸t
triÓn kh¸ch quan dã tÊt yÕu dÉn ®Õn xo¸ bá Quan hÖ s¶n xuÊt cò thay b»ng
Quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña Lùc lîng s¶n
xuÊt , më ®êng cho Lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
1.3.3. Quan hÖ s¶n xuÊt t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi Lùc lîng s¶n xuÊt .
Sù h×nh thµnh, biÕn ®æi ph¸t triÓn cña Quan hÖ s¶n xuÊt phô thuéc
vµo tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña Lùc lîng s¶n xuÊt . nhng Quan hÖ s¶n xuÊt lµ
h×nh thøc x· héi mµ Lùc lîng s¶n xuÊt dùa vµo ®ã ®Ó ph¸t triÓn, nã t¸c
®éng trë l¹i ®èi víi Lùc lîng s¶n xuÊt : cã thÓ thóc ®Èy hoÆc k×m h·m sù
ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt . NÕu Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh
chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt nã thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t
triÓn nhanh. NÕu nã kh«ng phï hîp nã k×m h·m sù ph¸t triÓn cña Lùc lîng
s¶n xuÊt , song t¸c dông k×m h·m ®ã chØ t¹m thêi theo tÝnh tÊt yÕu kh¸ch
quan , cuèi cïng nã sÏ bÞ thay thÕ b»ng kiÓu Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi
tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña Lùc lîng s¶n xuÊt.
Së dÜ Quan hÖ s¶n xuÊt cã thÓ t¸c ®éng m¹nh mÏ trë l¹i ®èi víi Lùc
lîng s¶n xuÊt (thóc ®Èy hoÆc k×m h·m); v× nã qui ®Þnh môc ®Ých cña s¶n
xuÊt, qui ®Þnh hÖ thèng tæ chøc qöan lÝ s¶n xuÊt vµ qu¶n lý x· héi, qui ®Þnh
ph¬ng thøc ph©n phèi vµ phÇn cña c¶i Ýt hay nhiÒu mµ ngêi lao ®éng ®îc
hëng. Do ®ã nã ¶nh hëng ®Õn th¸i ®é qu¶ng ®¹i quÇn chóng lao ®éng- Lùc
lîng s¶n xuÊt chñ yÕu cña x· h«i; nã t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn kÝch thÝch
hoÆc h¹n chÕ viÖc c¶i tiÕn c«ng cô lao ®éng ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa
häc vµ kÜ thuËt vµo s¶n xuÊt, hîp t¸c vµ ph©n phèi lao ®éng.
Tuy nhiªn, kh«ng ®îc hiÓu mét c¸ch ®¬n gi¶n tÝnh tÝch cùc cña
Quan hÖ s¶n xuÊt chØ lµ vai trß cña nh÷ng h×nh thøc së h÷u, mçi kiÓu Quan
hÖ s¶n xuÊt lµ mét hÖ thèng mét chØnh thÓ h÷u c¬ gåm ba mÆt: quan hÖ së
h÷u, quan hÖ qu¶n lý vµ quan hÖ ph©n phèi. ChØ trong chØnh thÓ ®ã, Quan
hÖ s¶n xuÊt míi trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy con ngêi hµnh ®éng nh»m
ph¸t triÓn s¶n xuÊt.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Qui luËt vÒ sù phï hîp cña Quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh
®é cña Lùc lîng s¶n xuÊt lµ qui luËt chung nhÊt cña sù ph¸t triÓn x· héi sù
t¸c ®éng cña qui luËt nµy ®· ®a x· héi loµi ngêi tr¶i qua c¸c ph¬ng thøc
s¶n xuÊt: c«ng x· nguyªn thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t b¶n chñ
nghÜa, x· héi chñ nghÜa.
Thêi k× ®Çu trong lÞnh sö lµ x· héi céng s¶n nguyªn thuû víi Lùc lîng s¶n xuÊt thÊp kÐm, Quan hÖ s¶n xuÊt céng ®ång nguyªn thuû ®êi
sèng cña hä chñ yÕu phô thuéc vµo s¨n b¾t h¸i lîm.
Trong qu¸ tr×nh sinh sèng hä ®· kh«ng ngõng c¶i tiÕn vµ thay ®æi
c«ng cô (Lùc lîng s¶n xuÊt ) ®Õn sau mét thêi k× Lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t
triÓn quan hÖ céng ®ång bÞ ph¸ vì dµn dÇn xuÊt hiÖn quan hÖ t nhËn. Nhêng chç cho nã lµ mét x· héi chiÕm h÷u n« lÖ, víi Quan hÖ s¶n xuÊt ch¹y
theo s¶n phÈm th¨ng d, chñ n« muèn cã nhiÒu s¶n phÈm dÉn ®Õn bãc lét,
®a ra c«ng cô lao ®éng tèt, tinh x¶o vµo s¶n xuÊt, nh÷ng ngêi lao ®éng
trong thêi k× nµy bÞ ®èi xö hÕt søc man rî. Hä lµ nh÷ng mãn hµnh trao ®i
®æi l¹i, hä lÇm tëng do nh÷ng c«ng cô lao ®éng dÉn ®Õn cuéc sèng khæ cùc
cña m×nhnªn hä ®· ph¸ ho¹i Lùc lîng s¶n xuÊt , nh÷ng cuéc khëi nghÜa n«
lÖ diÔn ra kh¾p n¬i.
ChÊm døt chÕ ®é x· héi chiÕm h÷u n« lÖ, x· héi phong kiÕn ra ®êi,
x· héi míi ra ®êi giai cÊp thêi k× nµy lµ ®Þa chñ, thêi k× ®Çu giai cÊp ®Þa
chñ níi láng h¬n chÕ ®é tríc, ngêi n«ng d©n cã ruéng ®Êt, tù do th©n thÓ .
Cuèi thêi k× phong kiÕn xuÊt hiÖn nh÷ng c«ng trêng thñ c«ng ra ®êi
vµ ®Én tíi Lùc lîng s¶n xuÊt mau thuÉn víi Quan hÖ s¶n xuÊt, cuéc c¸ch
m¹ng t s¶n ra ®êi chÕ ®é t b¶n thêi k× nµy ch¹y theo gi¸ trÞ thÆng d vµ lîi
nhuËn hä ®a ra nh÷ng kÜ thuËt míi nh÷ng c«ng cô s¶n xuÊt hiÖn ®¹i ¸p
dông vµo s¶n xuÊt thêi k× nµy Lùc lîng s¶n xuÊt mang tÝnh chÊt côc k× ho¸
cao vµ Quan hÖ s¶n xuÊt lµ quan hÖ s¶n xuÊt t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt nªn
dÉn tíi cuéc ®Êu tranh gay g¾t gi÷a t s¶n vµ v« s¶n næ ra xuÊt hiÖn mét sè
níc chñ nghÜa x· héi . Chñ nghÜa x· héi ra ®êi quan t©m ®Õn x· héi ho¸
c«ng h÷u nhng trªn thùc tÕ chñ nghÜa x· héi ra ddêi ë c¸c níc cha qua thêi
k× t b¶n chñ nghÜa chØ cã Liªn X« lµ qua thêi k× t b¶n chue nghÜa nhng chØ
lµ chñ nghÜa t b¶n trung b×nh.
Qui luËt vÒ sù phï hîp cña Quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh
®é cña Lùc lîng s¶n xuÊt lµ quy luËt vËn ®éng ph¸t triÓn cña x· héi qua sù
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
thay thÕ kÕ tiÕp nhau tõ thÊp ®Õn cao cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt.
1.3.4. Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt
.
Khi tr×nh ®é Lùc lîng s¶n xuÊt cßn thñ c«ng th× tÝnh chÊt cña
nã lµ tÝnh chÊt c¸ nh©n. Nã ThÓ hiÖn ë chç chØ mét ngêi cã thÓ sö dông ®îc nhiÒu c«ng cô kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra s¶n phÈm
.Nh vËy, tÊt yÕu dÉn ®Õn quan hÖ s¶n xuÊt së h÷u t nh©n (nhiÒu h×nh thøc )
vÒ t liÖu s¶n xuÊt .
Khi s¶n xuÊt b»ng m¸y ra ®êi, tr×nh ®é Lùc lîng s¶n xuÊt c«ng
nghiÖp th× mét ngêi kh«ng thÓ sö dông ®îc nhiÒu mµ chØ mét c«ng cô,hoÆc
mét bé phËn ,chøc n¨ng. Nh vËy, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i nhiÒu Ngêi tham
gia, s¶n phÈm lao ®éng lµ thµnh qu¶ cña nhiÒu ngêi. ë ®©y, Lùc lîng s¶n
xuÊt ®· mang tÝnh x· héi ho¸. Vµ tÊt yÕu mét Quan hÖ s¶n xuÊt thÝch hîp
ph¶i lµ Quan hÖ s¶n xuÊt së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt. ¡nghen viÕt: “Giai cÊp
t s¶n kh«ng thÓ biÕn t liÖu s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt h¹n chÕ Êy thµnh Lùc lîng
s¶n xuÊt m¹nh mÏ ®îc nÕu kh«ng biÕn nhu÷ng t liÖu s¶n xuÊt cña c¸ nh©n
thµnh nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt x· héi mµ chØ mét sè ngêi cïng
lµm míi cã thÓ sö dông ®îc”.
Quan hÖ biÖn chøng gi÷a Lùc lîng s¶n xuÊt vµ Quan hÖ s¶n xuÊt
biÓu hiÖn ë chç:
Xu híng cña s¶n xuÊt vËt chÊt lµ kh«ng ngõng biÕn ®æi ph¸t triÓn.
Sù biÕn ®æi ®ã bao giê còng b¾t ®Çu b»ng sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn cña Lùc
lîng s¶n xuÊt mµ tríc hÕt lµ c«ng cô. C«ng cô ph¸t triÓn ®Õn m©u thuÉn
gay g¾t víi Quan hÖ s¶n xuÊt hiÖn cã vµ xuÊt hiÖn ®ßi hái kh¸ch quan ph¶i
xo¸ bá Quan hÖ s¶n xuÊt cò thay b»ng Quan hÖ s¶n xuÊt míi. Nh vËy,
Quan hÖ s¶n xuÊt vèn lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt (æn
®Þnh t¬ng ®èi), Quan hÖ s¶n xuÊt trë thµnh xiÒng xÝch k×m h·m sù ph¸t triÓ
cña Lùc lîng s¶n xuÊt (kh«ng phï hîp). Phï hîp vµ kh«ng phï hîp lµ biÓu
hiÖn cña m©u thuÉn biÖn chøng cña Lùc lîng s¶n xuÊt vµ Quan hÖ s¶n
xuÊt, tøc lµ sù phï hîp trong m©u thuÉn vµ bao hµm m©u thuÉn.
Khi phï hîp còng nh lóc kh«ng phï hîp víi Lùc lîng s¶n xuÊt,
Quan hÖ s¶n xuÊt lu«n cã tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi víi Lùc lîng s¶n xuÊt, thÓ
hiÖn trong néi dung sù t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi Lùc lîng s¶n xuÊt, quy ®Þnh
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
môc ®Ých x· héi cña s¶n xuÊt, xu híng ph¸t triÓn cña quan hÖ lîi Ých, tõ ®ã
h×nh thµnh nh÷ng yÕu tè hoÆc thóc ®Èy, hoÆec k×m h·m sù ph¸t triÓn cña
Lùc lîng s¶n xuÊt.
Sù t¸c ®éng trë l¹i nãi trªn cña Quan hÖ s¶n xuÊt bao giê còng th«ng
qua c¸c quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n.
Phï hîp vµ kh«ng phï hîp gi÷a Lùc lîng s¶n xuÊt vµ Quan hÖ s¶n
xuÊt lµ kh¸ch quan vµ phæ biÕn cña mäi ph¬ng thøc s¶n xuÊt. SÏ kh«ng
®óng nÕu quan niÖm trong Chñ nghÜa t b¶n (CNTB) lu«n lu«n diÔn ra
“kh«ng phï hîp”, cßn díi Chñ nghÜa x· héi (CNXH) “phï hîp” gi÷a Quan
hÖ s¶n xuÊt vµ Lùc lîng s¶n xuÊt.
1.4. CNTB díi ¸nh s¸ng cña quy luËt vÒ sù thÝch øng gi÷a
Quan hÖ s¶n xuÊt vµ Lùc lîng s¶n xuÊt.
Nh÷ng n¨m tríc ®©y, khi nãi ®Õn mèi quan hÖ s¶n xuÊt TBCN vµ
Lùc lîng s¶n xuÊt cña nã, ngêi ta thêng nhÊn m¹nh r»ng Lùc lîng s¶n xuÊt
®· ph¸t triÓn cao ®é tíi møc mµ khu«n khæ chËt hÑp cña Quan hÖ s¶n xuÊt
TBCN kh«ng thÓ chøa ®ùng næi n÷a; r»ng m©u thuÉn gi÷a tÝnh chÊt x· héi
cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt víi h×nh thøc chiÕm h÷u t nh©n TBCN tÊt yÕu trë
nªn gay g¾t tíi cùc ®é, ®ßi hái ph¶i thay thÕ chÕ ®é t h÷u TBCN b»ng chÕ
®é c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt. CNTB lóc ®Çu cßn lµ ph¬ng thøc s¶n xuÊt
tiÕn bé trong lÞch sö so víi ph¬ng thøc s¶n xuÊt phong kiÕn, ®Õn nay ®· trë
thµnh ph¶n ®éng, k×m h·m sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi kh«ng cßn lý
do g× ®Ó tån t¹i n÷a.
Nhng bíc vµo nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 80 ®Õn nay, CNTB l¹i
®ang chøng tá mét søc sèng míi. Ph¶i ch¨ng sau nh÷ng c¬n khñng ho¶ng,
CNTB ®· t×m ®îc mét liÒu thuèc håi sinh? N¨ng suÊt lao ®éng, nhÞp ®é
ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c níc t b¶n t¨ng râ rÖt, trong thêi gian tíi cßn høa
hÑn mét sù t¨ng trëng m¹nh mÏ h¬n n÷a.
Quy luËt vÒ sù thÝch øng gi÷a Quan hÖ s¶n xuÊt vµ Lùc lîng s¶n
xuÊt, t×m ra nh÷ng ®iÒu chØnh cña CNTB vÒ Quan hÖ s¶n xuÊt cã thÓ thÝch
øng ®îc víi sù ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt x· héi.
Nhê nh÷ng ®iÒu chØnh nµy, CNTB kh«ng nh÷ng kh«ng k×m h·m sù
ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt, mµ cßn thóc ®Èy, t¹o ®iÒu kiÖn cho nã
ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n n÷a. §ång thêi, nh÷ng ®iÒu chØnh ®ã còng lµm
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
biÕn ®æi b¶n th©n Lùc lîng s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ nh÷ng biÕn ®æi cña ®éi
ngò giai cÊp c«ng nh©n “ Lùc lîng s¶n xuÊt hµng ®Çu cña toµn thÓ nh©n
lo¹i..” ë c¸c níc TBCN, lµm cho cuéc ®Êu tranh giai cÊp c«ng nh©n hiÖn
®¹i trë nªn phßng phó h¬n, ®a d¹ng h¬n, xuÊt hiÖn nh÷ng trë ng¹i míi trªn
con ®êng ®i tíi môc tiªu xo¸ bá sù bãc lét cña giai cÊp t s¶n.
VÒ sù ®iÒu chØnh cña CNTB ®èi víi Quan hÖ s¶n xuÊt, cÇn thÊy r»ng
qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh diÔn ra ë tÊt c¶ c¸c yÕu tè, trong hÖ thèng quan hÖ s¶n
xuÊt TBCN. Nh÷ng ®iÒu chØnh ë lÜnh vùc, c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau cña
Quan hÖ s¶n xuÊt ®· t¸c ®éng, ¶nh hëng chi phèi lÉn nhau, tæng hîp l¹i t¹o
ra sù thÝch øng phï hîp cuae Quan hÖ s¶n xuÊt TBCN ®èi víi Lùc lîng s¶n
xuÊt x· héi, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt, t¹o ra nh÷ng
biÕn ®æi míi trong Lùc lîng s¶n xuÊt. CNTB ®· tá ra lµ cßn cã thÓ t¹o ®iÒu
kiÖn cho sù ph¸t triÓn h¬n n÷a cña Lùc lîng s¶n xuÊt vµ do ®ã cã nh÷ng c¬
së míi cho sù tån t¹i cña m×nh. T×nh h×nh ®ã ®· x¸c minh cho tÝnh ®óng
®¾n cña quan hÖ M¸c-xÝt “kh«ng mét chÕ ®é x· héi nµo l¹i diÖt vong khi
tÊt c¶ nh÷ng Lùc lîng s¶n xuÊt mµ chÕ ®é x· héi ®ã t¹o ra ®Þa bµn ®Çy ®ñ
cho ph¸t triÓn vÉn cßn cha ph¸t triÓn”.
Tróc hÕt, chóng ta xem xÐt nh÷ng ®iÒu chØnh trong quan hÖ sö dông
cña CNTB. Trong c¸c níc chñ nghÜa t b¶n hiÖn nay ®· ¸p dông chÕ ®é “Së
h÷u x· héi” díi d¹ng cæ phiÐu ®Ó dÇn dÇn thay thÕ cho chiÕm h÷u c¸ thÓ
vµ chiÕm h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt. Cã thÓ nãi ®©y lµ mét trong nh÷ng
h×nh thøc quan träng nhÊt trong Quan hÖ së h÷u ®Ó phÇn nµo phï hîp,
thÝch øng víi tÝnh chÊt x· héi ho¸ cao cña Lùc lîng s¶n xuÊt.
Ngêi lao ®éng c«ng nh©n lµm thuª cã thÓ ®îc mua cæ phÇn cña c«ng
ty , xÝ nghiÖp nh vËy hä ®· trë thµnh nh÷ng ngêi ®ång së h÷u c«ng ty, xÝ
nghiÖp ®ã, cã thÓ cïng tham dù chia sÎ lîi nhuËn. Së h÷u cæ phÇn trë
thµnh biÖn ph¸p x· héi ho¸ së h÷u hoÆc mét sù ph©n t¸n së h÷u, kh«ng thÓ
cho t liÖu s¶n xuÊt tËp trung trong tay mét sè Ýt ngêi, hoÆc thuéc mét c«ng
ty ®éc quyÒn nµo ®ã.
MÆt kh¸c viÖc trë thµnh ®ång së h÷u s¶n xuÊt ®îc hëng mét phÇn
lîi nhËun còng lµm cho ngêi c«ng nh©n quan t©m ®Õn qóa tr×nh s¶n xuÊt,
chó ý ®Õn viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ®Èy nhanh sù ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt h¬n n÷a. §ång thêi, ®©y còng lµ mét sîi d©y cét chÆt lîi Ých
cña hµng triÖu ngêi lao ®éng vµo lîi Ých cña t b¶n. nhòng ngêi c«ng nh©n
cã cæ phiÕu thêng t¸ch khái c¸c tæ chøc chÝnh trÞ ®oµn thÓ cña giai cÊp
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
c«ng nh©n. Tõ ®ã dung hoµ ®îc sù xung ®ét gi÷ ngêi lao ®éng vµ nhµ t
b¶n.
Mét xu híng kh¸ch cho viÖ ®iÒu chØnh Quan hÖ tá chøc qu¶n lý ®iÒu
hµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi cña CNTB ®Ó thÝch øng víi tr×nh ®oä x· héi
ho¸ ngµy cµng cao cña Lùc lîng s¶n xuÊt lµ t¨ng dÇn tÝnh linh ho¹t cña tæ
chøc s¶n xuÊt.
Nhê ¸p dông kÜ thuËt míi ®Æc biÖt lµ ph¬ng tiÖn ®iÒu khiÓn b»ng
®iÖn tö nÒn s¶n xuÊt trong chÕ ®oä t b¶n ngµy nay ®· cã kh¶ n¨ng nhanh
chãng ®¸p øng ®ßi hái cña thÞ trêng dÔ dµng thÝch nghi víi nhu cÇu cña
ngêi tiªu dïng. Vµ nh thÕ vßng quay cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt më réng
TBCN sÏ nhanh h¬n, nÒn s¶n xuÊt x· héi sÏ cµng ®îc thóc ®Èy ph¸t triÓn
nhanh chong.
Mét ®iÓm cÇn chó ý tíi viÖc ®iÒu chØnh quan hÖ tæ chøc qu¶n lý ®iÒu
hµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi cña CNTB ngµy nay lµ sù giao kÕt chÆt chÏ
gi÷a lÜnh vùc s¶n xuÊt víi lÜnh vùc nghiªn cøu, ph¸t minh khoa häc, thiÕt
kÕ Nh÷ng ho¹t ®éng tríc ®©y ®îc coi lµ “bªn ngêi s¶n xuÊt” “phôc vô “
s¶n xuÊt nh cung øng, tiªu thô, ho¹t ®éng tµi chÝnh giao th«ng bu ®iÖn,
còng trë thµnh nh÷ng yÊu tè, nh÷ng m¾t kh©u quan träng cña b¶n th©n nÒn
s¶n xuÊt. Dêng nh khi qu¶n lý ®iÒu hµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ngêi ta còng
®ång thêi ®iÒu hµnh qu¶n lý toµn bé mäi ho¹t ®éng cña x· héi.
Mét sù ®iÒu chØnh vÒ Quan hÖ s¶n xuÊt n÷a mµ CNTB ®· thùc hiÖn
®Ó cã thÓ thÝch øng víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt lµ sù ®iÒu
chØnh vÒ quan hÖ ph©n phèi.
CÇn chØ ra r»ng CNTB së dÜ cã thÓ thùc hiÖn ®îc sù ®iÒu chØnh nµy
lµ nhê sù ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt, ®· t¹o ra mét n¨ng suÊt lao
®éng x· héi cao, MÆt kh¸c chÝnh nhê sù ®iÒu chØnh qquan hÖ ph©n phèi
CNTB cã thÓ rµng buéc chÆt chÏ h¬n n÷a ngêi c«ng nh©n còng nh mäi
thµnh viªn kh¸c cña x· héi, qua ®ã cã thÓ æn ®Þnh ®îc chÕ ®é TBCN, ®ång
thêi vÉn thu ®îc lîi nhuËn siªu ng¹ch ngµy mmét nhiÒu h¬n.
Nh vËy giíi h¹n trong ph¹m vi mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a Quan
hÖ s¶n xuÊt vµ Lùc lîng s¶n xuÊt bëi chªs ®é TBCN víi nh÷ng ®iÒu chØnh
cña CNTB trong tÊt c¶ c¸c yÕu tè cÊu thµnh cña Quan hÖ s¶n xuÊt ®Ó cã
thÓ thÝch øng víi tr×nh ®é cña Lùc lîng s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
xuÊt ph¸t triÓn h¬n n÷a. Nh÷ng ®iÒu chØnh nµy vÒ Quan hÖ s¶n xuÊt lµ
nh÷ng thay ®æi trong ®éi ngò giai cÊp c«ng nh©n, chÝnh nh÷ng ®iÒu kiÖn
kh¸ch quan nµy CNTB cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
Ch¬ng II
Qui luËt Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t
triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt víi c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ ë ViÖt nam.
Trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc ®Èy m¹nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt, c¶i
t¹o vµ x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt nhÊt thiÕt ph¶i g¾n liÒn víi viÖc nhËn
thøc vµ vËn dông qui luËt Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh
®é ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt.
2.1.1 Nh×n l¹i nh÷ng sai lÇm vÒ qui luËt Quan hÖ s¶n xuÊt
phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n
xuÊt tríc ®¹i héi VI.
Qui luËt Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t
triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt th× Lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn thuËn lîi, ®ång
thêi kÐo theo Quan hÖ s¶n xuÊt còng ph¸t triÓn, ngêi cã vai trß trong viÖc
t¸c ®éng ®èi víi Lùc lîng s¶n xuÊt vµ Quan hÖ s¶n xuÊt, nhng con ngêi
kh«ng thÓ tù do s¸ng t¹o, ®Þnh híng bÊt cø h×nh thøc nµo cña Quan hÖ s¶n
xuÊt mµ m×nh muèn v× r»ng c¸i tÊt yÕu ph¸t triÓn cña Quan hÖ s¶n xuÊt
llu«n lu«n bÞ qui ®Þnh bëi tr¹ng th¸i cña Lùc lîng s¶n xuÊt .
Do nhËn thøc cha ®óng ®¾n vÒ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a Lùc lîng s¶n xuÊt vµ Quan hÖ s¶n xuÊt trong c«ng cuéc c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt
cò vµ x©y dng quan hÖ s¶n xuÊt míi chóng ta ®· ra søc vËn ®éng gÇn nh
c÷ng bøc n«ng d©n ®i vµo hîp t¸c x·, më réng ph¸t triÓn qui m« n«ng trêng quèc doanh, c¸c nhµ m¸y xÝ nghiÖp lín mµ kh«ng tÝnh ®Õn tr×nh ®é
Lùc lîng s¶n xuÊt ®ang cßn thêi kú qu¸ thÊp kÐm chóng ta ®· t¹o ra nh÷ng
qui m« lín vµ ngé nhËn lµ ®· cã “Quan hÖ s¶n xuÊt XHCN” vµ cßn nãi
r»ng: mçi bíc c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt cò, x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi
®Òu thóc ®Èy sù ra ®êi vµ lín m¹nh cña Lùc lîng s¶n xuÊt míi. Quan hÖ
s¶n xuÊt XHCN cã kh¶ n¨ng “ vît tríc” “më ®êng “ cho sù ph¸t triÓn cña
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lùc lîng s¶n xuÊt. Thùc tÕ nhiÒu n¨m qua ®· chøng minh quan ®iÓm ®ã lµ
sai lÇm. Sai lÇm chñ yÕu kh«ng ph¶i chç chóng ta duy tr× Quan hÖ s¶n xuÊt
l¹c hËu so víi sù ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt nh ngêi ta thêng nãi mµ
chñ yÕu cã nh÷ng mÆt cña Quan hÖ s¶n xuÊt bÞ thóc ®Èy lªn qu¸ cao, qu¸
xa mét c¸ch gi¶ t¹o lµm cho nã t¸ch rêi víi tr×nh ®é thÊp kÐm cña Lùc lîng s¶n xuÊt. Bëi vËy, nhËn ®Þnh trong ®¹i héi lÇn thø 6 lµ cã c¨n cø ®·
lµm phong phó thªm lý luËn biÖn chøng gi÷a Lùc lîng s¶n xuÊt vµ Quan
hÖ s¶n xuÊt “Lùc lîng s¶n xuÊt bÞ k×m h·m kh«ng chØ trong trêng hîp
Quan hÖ s¶n xuÊt l¹c hËu, mµ c¶ khi Quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn kh«ng
®ång bé cã nh÷ng yÕu tè ®i qu¸ xa so víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña Lùc lîng
s¶n xuÊt”.
§Ó chøng minh cho “quan niÖm s¶n xuÊt ®i tríc” hoÆc nãi theo
ch¸ch thêi bÊy giê lµ ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a Quan hÖ s¶n xuÊt tiªn
tiÕn víi Lùc lîng s¶n xuÊt l¹c hËu chóng ta ®· ra søc x©y dùng Lùc lîng
s¶n xuÊt mét c¸ch khÈn tr¬ng b»ng cachs ®a kh¸ nhiÒu m¸y mãc vµo c¸c
c¬ së s¶n xuÊt n«ng nghiÖp míi h×nh thµnh cßn non yÕu, quÌ quÆt nh»m
x©y dùng m« h×nh l©u dµi c«ng-n«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn cÊp huyÖn mµ
kh«ng tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng qu¶n lý tr×nh ®é, tæ chøc sö dông cña n«ng d©n.
Thùc tr¹ng kinh tÕ ë níc ta víi nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu th× tÝnh tÊt
yÕu ph¶i c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ph¸t triÓn c«ng nghiÖp quèc doanh, c«ng
nghiÖp nÆng chØ nªn coi nh môc ®Ých l©u dµi ph¶i tiÕn tíi chø kh«ng coi
nh mét taats yÕu trùc tiÕp ph¶i c¶i t¹o ngay. Song chóng ta ®· bÊt chÊp
thùc tÕ kh¸ch quan mµ chØ vin vµo vai trß tÝch cùc cña nh©n tè chÝnh trÞ tëng r»ng nhµ níc chuyªn chÝnh v« s¶n, b»ng nh÷ng ®êng lèi chÝnh s¸ch vµ
nh÷ng ho¹t ®éng tÝch cùc cã thÓ t×m c¸ch gi¶i quyÕt tèt nhÊt trong s¶n xuÊt
vµ ®êi sèng x· héi cã kh¶ n¨ng chñ ®éng t¹o ra Quan hÖ s¶n xuÊt míi më
®êng cho Lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Nhng thùc tÕ chóng ta ®· kh«ng thÓ
rót ng¾n ®îc “nh÷ng c¬n ®au cña thêi kú sinh ®Î” Nçi ®au ®ã cø kÐo dµi.
DÉu sao còng “ kh«ng thÓ nh¶y qua c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn tù nhiªn hay
dïng s¾c lÖnh ®Ó xo¸ bá nh÷ng giai ®o¹n ®ã”.
Quan ®iÓm vÒ quan hÖ s¶n xuÊt ®i tríc lµ kh«ng ®óng vµ nãi
®Õn Quan hÖ s¶n xuÊt XHCN lµ nhÊn m¹nh viÖc x©y dùng chÕ ®é c«ng h÷u
vÒ t liÖu s¶n xuÊt vµ c¬ chÕ thùc hiÖn chÕ ®é ®ã lµ phiÕn diÖn. §µnh r»ng
yÕu tè nµy c¬ b¶n nhng kh«ng thÓ xem xÐt nhÑ quan hÖ qu¶n lý vµ quan hÖ
ph©n phèi. Ph¶i thÊy r»ng quan hÖ së h÷u ®îec thÓ hiÖn trong tÊt c¶ c¸c
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
lÜnh vùc s¶n xuÊt trao ®æi ph©n phèi vµ tiªu dïng cña ngêi lao ®éng. Ngay
c¶ viÖc xo¸ bá chÕ ®é t h÷u, thiÕt lËp c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt kh«ng
ph¶i chØ thêi gian ng¾n lµ xong. Nhng dÉu cã lµm ®îc th× còng kh«ng ph¶i
lµ môc tiªu tríc m¾t cña níc ta khi mµ chÕ ®é c«ng h÷u nµy cha thÓ phï
hîp víi Lùc lîng s¶n xuÊt hiÖn cã. H¬n n÷a nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ
kh¸c cã kh¶ n¨ng gãp phÇn lµm cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Mét trong nh÷ng
sai lÇm c¬ b¶n mµ chóng ta ®· vÊp ph¶i lµ xo¸ bá qu¸ sím Quan hÖ s¶n
xuÊt TBCN, khi nÒn kinh tÕ XHCN cña chóng ta ch cßn ®ñ søc thay thÕ.
§iÒu ®ã ¶nh hëng kh«ng tèt ®Õn sù ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt vµ ®·
lµm mÊt mét kh¶ n¨ng t¹o ra s¶n phÈm dåi dµo cho x· héi. Còng vËy,
chóng ta xo¸ s¹ch tiÓu th¬ng khi hÖ thèng th¬ng nghiÖp quèc doanh vµ hîp
t¸c x· mua b¸n cña ta cha lµm næi vai trß “ngêi néi trî cho x· héi” g©y ra
nhiÒu khã kh¨n ¸ch t¾c cho lu th«ng hµng ho¸ vµ kh«ng ®¸p øng nhu cÇu
thiÕt yÕu cho nh©n d©n.
2.1.2. §êng lèi ph¸t triÓn Quan hÖ s¶n xuÊt vµ Lùc lîng s¶n xuÊt theo
®Þnh híng XHCN.
Qua qu¸ tr×nh l·nh ®¹o x©y dùng ®Êt níc ®i lªn CNXH §¶ng ta ®·
rót ra nh÷ng kinh nghiÖm bæ Ých vµ x¸c ®Þnh r»ng: mét trong nh÷ng
nguyªn nh©n lµm cho s¶n xuÊt chËm ph¸t triÓn, ®êi sèng nh©n d©n gÆp
nhiÒu khã kh¨n lµ “kh«ng n¾m v÷ng Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp voÝ tÝnh
chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt”. Tõ ®ã §¶ng ®· rót ra
cèt lâi ®Ó ®Èy m¹nh viÖc vËn dông qui luËt b»ng c¸ch nªu vÊn ®Ò g¾n liÒn
víi c¸ch m¹ng quan hÖ s¶n xuÊt víi c¸ch m¹ng khoa häc-kü thuËt, chó
träng viÖc tæ chøc l¹i nÒ s¶n xuÊt x· héi ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng h×nh thøc vµ bíc ®i thÝch hîp.
§¶ng nhËn thøc r»ng: sù phï hîp gi÷a Lùc lîng s¶n xuÊt vµ Quan hÖ
s¶n xuÊt kh«ng bao giê lµ sù phï hîp tuyÖt ®èi, kh«ng cã m©u thuÉn,
kh«ng thay ®æi. Sù phï hîp cña Quan hÖ s¶n xuÊt víi Lùc lîng s¶n xuÊt
kh«ng bao giê lµ sù phï hîp chung mµ bao giê còng tån t¹i díi nh÷ng h×nh
thøc cô thÓ, thÝch øng víi nh÷ng ®Æc ®iÓm nhÊt ®Þnh víi tr×nh ®é nµo ®ã
cña Lùc lîng s¶n xuÊt. Trong thêi k× qu¸ ®é ®i lªn CNXH, nÒn kinh tÕ
kh«ng cßn lµ nÒn kinh tÕ t b¶n, nhng còng cha hoµn toµn lµ nÒn kinh tÕ
XHCN. Bëi vËy c«ng cuéc c¶i t¹o XHCN ph¶i chó ý ®Õn ®Æc ®iÓm cña sù
tån t¹i kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Trong c¶i t¹o Quan
hÖ s¶n xuÊt cò vµ x©y dùng Quan hÖ s¶n xuÊt míi, §¹i héi VI ®· nhÊn
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
m¹nh lµ ph¶i gi¶i quyÕt ®ång bé ba mÆt, x©y dùng chÕ ®é sö h÷u, chÕ ®é
qu¶n lý vµ chÕ ®é ph©n phèi, kh«ng chØ nhÊn m¹nh viÖc x©y dùng chÕ ®é
së h÷u mµ bá qua viÖc x©y dùng hai chÕ ®é kia. Kh«ng nªn qu¸ ®Ò cao chÕ
®é c«ng h÷u, coi ®ã lµ c¸i duy nhÊt ®Ó x©y dùng Quan hÖ s¶n xuÊt míi.
Thùc tÕ chØ râ, nÕu chÕ ®é qu¶n lý vµ ph©n phèi kh«ng ®îc x¸c lËp theo
nh÷ng nguyªn t¾c cña CNXH vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt
nh»m cñng cè chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt mµ cßn c¶n trë Lùc lîng
s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
§èi víi chÕ ®é qu¶n lý, chÕ ®é së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt cã nh÷ng
qui ®Þnh g× ? Tríc tiªn, nã qui ®Þnh tÝnh chÊt môc tiªu, ph¬ng ph¸p cña
qu¶n lý ®ã lµ quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n lao ®éng ®èi víi viÖc tæ chøc
qu¶n lý nÒn kinh tÕ. Lµm sao cho mäi ngêi lao ®éng trong x· héi còng lµm
chñ t liÖu s¶n xuÊt cã quyÒn b×nh ®¼ng, hîp t¸c trong lao ®éng s¶n xuÊt vµ
trong lîi Ých kinh tÕ. Thø hai lµ, c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é
c«ng h÷u lµ ph¶i cã tÝnh kÕ ho¹ch tÝnh tËph trung thèng nhÊt. V¨n kiÖn
§¹i héi VI còng ®· kh¼ng ®Þnh ®iÒu nµy: tÝnh kÕ ho¹ch lµ ®Æc trung sè mét
cña c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ngay tõ buæi ®Çu cña thêi k× qu¸ ®é.
Trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc ph¶i tu©n thñ qui luËt vÒ sù phï
hîp gi÷a Quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña Lùc lîng
s¶n xuÊt hiÖn cã ®Ó x¸c ®Þnh bíc ®i vµ nh÷ng h×nh thøc thÝch hîp. Qui luËt
®ã lu«n ®îc coi lµ t tëng chØ ®¹o c«ng cuéc c¶i t¹o Quan hÖ s¶n xuÊt cò,
x©y dùng Quan hÖ s¶n xuÊt míi trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt. §¹i héi VI chØ râ “®¶m b¶o sù phï hîp gi÷a Lùc lîng s¶n
xuÊt vµ Quan hÖ s¶n xuÊt lu«n lu«n kÕt hîp chÆt chÏ t¹o Quan hÖ s¶n xuÊt
víi tæ chøc vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt”, kh«ng nªn nãng véi duy ý chÝ trong
viÖc x¸c ®Þnh trËt tù bíc ®i còng nh viÖc lùa chän c¸c h×nh thøc kinh tÕ cÇn
ph¶i c¶i t¹o nÒ s¶n xuÊt nhá, c¸c thÓ ®Ó ®a nÒn s¶n xuÊt tõng bíc tiÕn lªn
s¶n xuÊt lín. Trªn c¬ së s¶n xuÊt nhá x©y dùng nh÷ng h×nh thøc cña Quan
hÖ s¶n xuÊt phï hîp, tõng bíc vµ ®ång bé. Rµ so¸t l¹i qu¸ tr×nh c¶i t¹o
XHCN trong thêi gian qua §¶ng ta ®· ®a ra kÕt luËn: “Theo qui luËt vÒ sù
phï hîp gi÷a Quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña Lùc
lîng s¶n xuÊt, qóa tr×nh c¶i t¹o XHCN ph¶i cã bíc ®i vµ h×nh thøc thÝch
hîp,ph¶i coi träng nh÷ng h×nh thøc kinh tÕ trung gian, qu¸ ®é tõ thÊp lªn
cao, tõ qui m« nhá ®Õn qui m« lín, trong mçi bíc ®i cña qu¸ tr×nh c¶i t¹o
x· héi chñ nghÜa, ph¶i ®Èy m¹nh viÖc x©y dùng c¬ së vËt chÊt-kü thuËt t¹o
ra lùc lîng s¶n xuÊt míi trªn c¬ së ®ã tiÕp tôc ®a Quan hÖ s¶n xuÊt lªn
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
h×nh thøc vµ qui m« thÝch hîp ®Ó thóc ®Èy Lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn”.
Tãm l¹i viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn Quan hÖ s¶n xuÊt XHCN nhÊt
thiÕt ph¶i ®¶m b¶o sù thÝch øng ®ång bé gi÷a ba yÕu tè cña Quan hÖ s¶n
xuÊt còng nh mèi liªn hÖ biÖn chøng gi÷a Lùc lîng s¶n xuÊt vµ Quan hÖ
s¶n xuÊt.
2.2. Ph¸t triÓn Lùc lîng s¶n xuÊt vµ x©y dùng Quan hÖ s¶n
xuÊt míi theo ®Þnh híng XHCN.
NÒn v¨n minh nh©n lo¹i suy cho cïng lµ do sù ph¸t triÓn ®óng híng
cña Lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh. Do vËy trong qu¸ tr×nh x©y dùng
CNXH, viÖc ph¸t triÓn Lùc lîng s¶n xuÊt x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi
lµ nhiÖm vô cÇn thiÕt kh¸ch quan.
2.2.1. Thùc tr¹ng nguån lùc cña Lùc lîng s¶n xuÊt níc ta hiÖn nay.
Chóng ta tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc trong ®iÒu
kiÖn nÒn kinh tÕ cßn mang nÆng tÝnh chÊt n«ng nghiÖp l¹c hËu, c«ng
nghiÖp cßn chiÕm tØ träng nhá, tæng s¶n phÈm quèc d©n tÝnh theo ®Çu ngêi
thua qu¸ xa so víi c¸c níc trong khu vùc.
Theo sè liÖu thèng kª ë ViÖt Nam lao ®éng ho¹t ®éng chiÕm gÇn
45% d©n sè, trong ®ã lao ®éng n«ng nghiÖp chiÕm 75%, c«ng nghiÖp
chiÕm 11% cßn l¹i lµ ë trong c¸c ho¹t ®éng dÞch vô kh¸c.
ChiÕn lîc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ®Ðn n¨m 2000 ®· ®a
ra c¸c th«ng tin dù b¸o vµ nguån lùc lao ®éng : “bíc vµo thËp kØ 90 níc ta
cã 66 triÖu d©n víi 33 triÖu ngêi trong ®é tuæi lao ®éng. §Õn n¨m 2000 cã
kho¶ng 80 triÖu d©n víi h¬n 40 triÖu lao ®éng, t×nh h×nh gi¸o dôc còng cã
nh÷ng biÓu hiÖn ®¸ng ng¹i, häc sinh bá häc hµng n¨m cã xu híng t¨ng
lªn, chÊt lîng gi¸o dông kh«ng ®¶m b¶o. NÕu nh gi¸o dôc ®¹i häc mét sè
níc ®«ng Nam ¸ ®¹t tØ lÖ 60-80 sinh viªn / 10000 d©n th× níc ta tØ lÖ ®ã chØ
cã 22 sinh viªn /10000 d©n.
2.2.2. Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn Lùc lîng s¶n xuÊt.
Níc ta mét níc n«ng nghiÖp l¹c hËu ®i lªn chñ nghÜa x· héi trong
®iÒu kiÖn tiÒn vèn Ýt,kh¶ n¨ng khoa häc cßn h¹n chÕ vµ cßn nhiÒu yÕu tè
kh¸c qui ®Þnh th× cha thÓ ®æi míi ngay Lùc lîng s¶n xuÊt cò b»ng mét Lùc
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
lîng s¶n xuÊt tiªn tiÕn, do®ã nh÷ng yÕu tè Lùc lîng s¶n xuÊt truyÒn thèng
vÉn cÇn ph¶i ®îc duy tr× vµ khai th¸c.Trong hoµn c¶nh hiÖn nay Lùc lîng
s¶n xuÊt bæ sung quan träng ®èi víi giai ®o¹n chuyÓn tiÕp cña Lùc lîng
s¶n xuÊt. §i lªn s¶n xuÊt lín XHCN ®ßi hái tÊt yÕu ph¶i hiÖn ®¹i ho¸ Lùc
lîng s¶n xuÊt. CÇn ph¶i sµng läc trong Lùc lîng s¶n xuÊt truyÒn thèng
nh÷ng yÕu tè nµo cã gi¸ trÞ ®Ó bæ sung cho viÖc x©y dùng Lùc lîng s¶n
xuÊt hiÖn ®¹i cÇn ph¶i kÕt hîp c¸c yÕu tè truyÒn thèng víi yÕu tè hiÖn
®¹i,b¶o ®¶m tÝnh phñ ®Þnh cã kÕ thõa,tiÕp thu cã chän läc cho phÐp t¹o nªn
mét sù ph¸t triÓn æn ®Þnh,b×ng thêng cña Lùc lîng s¶n xuÊt tr¸nh ®îc sù
“g·y gôc” trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn nã.
Nh÷ng tiÕn bé to lín cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt ngµy
nay cho phÐp níc ta cã thÓ tranh thñ vËn dông trùc tiÕp nh÷ng thµnh tùu
khoa häc –kü thuËt,nhËp khÈu t liÖu s¶n xuÊt hiÖn ®¹i,chuyÓn giao c«ng
nghÖ qua liªn kÕt kinh tÕ vµ hîp t¸c kinh tÕ víi níc ngoµi.Tõ ®ã chóng ta
cã thÓ t¹o nªn sù kÕt hîp nh÷ng tiÕn bé vÒ Lùc lîng s¶n xuÊtdo ®ã tiÕp thu
cã chän läc tõ bªn ngoµi víi nh÷ng c¬ së vËt chÊt vµ Lùc lîng s¶n xuÊtvèn
cã trong níc ®Ó ®Èy nhanh vµ rót ng¾n thêi h¹n ph¸t triÓn lÞch s÷ tù nhiªn
cña Lùc lîng s¶n xuÊt,v¬n lªn kÞp tr×nh ®é cña thÕ giíi.
Con ngêi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt võa víi t c¸ch lµ søc lao
®éng,võa víi t c¸ch lµ con ngêi cã ý thøc chñ thÓ cña nh÷ng quan hÖ kinh
tÕ. Tr×nh ®é v¨n ho¸,tr×nh ®é kü thuËt chuyªn m«n,ý thøc vµ th¸i ®é cña
ngêi lao ®éng®èi víi s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm lµ nh÷ng yÕu tè quan träng ®Ó
sö dông,khai th¸c kü thuËt vµ t liÖu s¶n xuÊt vèn cã,®Ó s¸ng t¹o trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt.¡nghen ®· nhÊn m¹nh “muèn n©ng cao s¶n xuÊt c«ng
nghiÖp vµ n«ng nghiÖp ®Õn møc ®é cao mµ chØ cã ph¬ng tiÖn c¬ giíi vµ
ho¸ häc phï hîp th× cha ®ñ.Cßn cÇn ph¶i ph¸t triÓn mét c¸ch t¬ng xøng
n¨ng lùc cña con ngêi s÷ dông nh÷ng ph¬ng tiÖn ®ã n÷a”.nghÜa lµ ph¶i cã
sù phèi hîp ph¸t triÓn hµi hoµ c¸c nh©n tè kh¸ch quan cña c¸c Lùc lîng
s¶n xuÊt hiÖn ®¹i.
§Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho con ngêi chñ ®éng nhËn thøc vµ gi¶i quyÕt
nh÷ng m©u thuÉn gi÷a Lùc lîng s¶n xuÊtvµ Quan hÖ s¶n xuÊt,®iÒu chØnh
vµ hoµn thiÖn Quan hÖ s¶n xuÊt ®Ó th«ng qua ®ã ph¸t triÓn Lùc lîng s¶n
xuÊt®ång thêi muèn t¹o ra nh÷ng ®éng lùc tÝch cùc kÝch thÝch n¨ng lùc
s¸ng t¹o cña ngêi lao ®éng th× ®ßi hái ph¶i cã mét c¬ chÕ qu¶n lý phï hîpc¬ chÕ qu¶n lý theo nguyªn t¾c ho¹ch to¸n kinh tÕ.Muèn gi¶i phãng vµ
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ph¸t huy triÖt ®Ó nh©n tè con ngêi trong s¶n xuÊt tríc hÕt ph¶i cã chiÕn lîc
vÒ con ngêi nh»m t¹o ra nh÷ng biÕn ®æi tÝch cùc vÒ c¬ cÊu vµ chÊt lîng
c«ng nh©n.ViÖc c¶i c¸ch gi¸o dôc,båi dìng chuyªn m«n,kü thuËt vµ n¨ng
lùc qu¶n lý,viÖc ban hµnh vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi,x©y dùng m«i
trêng x· héi cã bÇu kh«ng khÝ d©n chñ phï hîp víi yªu cÇu cña cuéc sèng
hiÖn ®¹i vµ híng tiÕn lªn cña x· héi lµ nh÷ng ph¬ng tiÖn ®a d¹ng trong
thèng nhÊt ®Ó ®i ®Õn chç ph¸t triÓn Lùc lîng s¶n xuÊt.
2.3.X©y dùng Quan hÖ s¶n xuÊt míi theo ®Þnh híng XHCN.
2.3.1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan x©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn.
X©y dùng Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t
triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt lu«n lµ yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi mäi chÕ ®é x·
héi. §èi víi níc ta ®ång chÝ Tæng bÝ th §ç Mêi ®· kh¼ng ®Þnh: “NÕu c«ng
nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ t¹o nªn Lùc lîng s¶n xuÊt cÇn thiÕt cho chÕ ®é
míi th× viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiªï thµnh phÇn chÝnh lµ ®Ó x©y dùng
hÖ thèng Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp”.
§¹i héi VI cña §¶ng ®· chñ tr¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh
phÇn lµ ®óng. Bëi v×, nã biÓu hiÖn sù lùa chän nh÷ng h×nh thøc, bíc ®i,
gi¶i ph¸p thÝch hîp víi tr¹ng th¸i kinh tÕ hiÖn nay.
§êng lèi ®ã xuÊt ph¸t tõ tr×nh ®é vµ tÝnh chÊt cña Lùc lîng s¶n xuÊt
níc ta hiÖn nay võa thÊp võa kh«ng ®ång ®Òu nªn kh«ng thÓ nãng véi nhÊt
lo¹t x©y dùng Quan hÖ s¶n xuÊt mét thµnh phÇn dùa trªn c¬ së chÕ ®é
c«ng h÷u XHCN vÒ t liÖu s¶n xuÊt nh tríc ®¹i héi VI. Lµm nh vËy lµ ®Èy
Quan hÖ s¶n xuÊt ®i qu¸ xa so víi tr×nh ®é Lùc lîng s¶n xuÊt. Më ra nÒn
kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®· kh¬i dËy tiÒm n¨ng, cña s¶n xuÊt, x©y dùng
n¨ng lùc s¸ng t¹o, chñ ®éng cña c¸c chñ thÓ lao ®éng trong s¶n xuÊt kinh
doanh thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
Thùc tiÔn mÊy n¨m qua cho thÊy, chÝnh s¸ch kinh tÕ nhuÒu thµnh
phÇn ®· gãp phÇn gi¶i phãng vµ ph¸t triÓn Lùc lîng s¶n xuÊt, ®a ®Õn
nh÷ng thµnh tùu to lín cã ý nghÜa rÊt quan träng. V× vËy, §¹i héi VIII
kh¼ng ®Þnh: “tiÕp tôc thùc hiÖn nhÊt qu¸n l©u dµi chÝnh s¸ch nµy, khuyÕn
khÝch mäi doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n trong níc khai th¸c tiÒm n¨ng ra søc
®Çu t ph¸t triÓn.. trong khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn,
mét mÆt cÇn ph¶i tho¸t ra khái sù trãi buéc cña t duy cò, nh÷ng nhËn thøc
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
kh«ng ®óng tríc ®©y ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, kh«ng thÊy hÕt vai trß
t¸c ®éng tÝch cùc cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, t b¶n t nh©n, t b¶n nhµ
níc trong qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi, tõ ®ã kh«ng chñ ®éng th¸o
gì nh÷ng víng m¾c hoÆc thiÕu sù qu¶n lý híng dÉn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
nµy ph¸t triÓn ®óng híng.
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
KÕt luËn.
Qui luËt Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña Lùc
lîng s¶n xuÊt. §©y lµ qui luËt phæ biÕn cña mäi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi,
v¹ch ra tÝnh chÊt phô thuéc kh¸ch quan cña Quan hÖ s¶n xuÊt vµo sù ph¸t
triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt. §Õn lît m×nh Quan hÖ s¶n xuÊt t¸c ®éng trë
l¹i ®èi víi Lùc lîng s¶n xuÊt.
Xu híng cña s¶n xuÊt vËt chÊt lµ kh«ng ngõng biÕn ®æi ph¸t triÓn,
sù biÕn ®æi ph¸t triÓn ®ã bao giê còng b¾t ®Çu sù biÕn ®æi ph¸t triÓn cña
Lùc lîng s¶n xuÊt. Tríc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng, c«ng cô lao ®éng ph¸t
triÓn dÉn ®Õn m©u thuÉn gay g¾t víi quan hÖ s¶n xuÊt hiÖn cã, ®ßi hái
kh¸ch quan ph¶i xo¸ bá Quan hÖ s¶n xuÊt cò thay b»ng Quan hÖ s¶n xuÊt
míi.
LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi lµ lÞch sö thay ®æi c¸c ph¬ng
thøc s¶n xuÊt, sù thay ®æi ®ã b¾t ®Çu tõ sù thay ®æi Lùc lîng s¶n xuÊt. x·
héi loµi ngêi tr¶i qua 5 ph¬ng thøc s¶n xuÊt (Céng s¶n nguyªn thuû,
ChiÕm h÷u n« lÖ, x· héi phong kiÕn, TBCN, XHCN). Lùc lîng s¶n xuÊt lµ
néi dung, lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt; Quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, h×nh thøc cña s¶n xuÊt bao giê còng æn ®Þnh h¬n. Song sù
æn ®Þnh ®ã còng chØ lµ t¹m thêi vµ sím muén còng ph¶i thay ®æi cho phï
hîp. Quan hÖ s¶n xuÊt ra ®êi tõ Lùc lîng s¶n xuÊt, nhng khi ra ®êi nã cã
vai trß t¸c ®éng trë l¹i tÝch cùc. NÕu Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh
chÊt vµ tr×nh ®é cña Lùc lîng s¶n xuÊt, nã thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn
nhanh, ngîc l¹i nã k×m h·m sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt. Khi ra ®êi, Quan hÖ
s¶n xuÊt quy ®Þnh môc ®Ých, khuynh híng ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt, quy
®Þnh hÖ thèng qu¶n lý s¶n xuÊt vµ qu¶n lý x· héi, quy ®Þnh ph¬ng thøc
ph©n phèi Ýt hay nhiÒu mµ ngêi lao ®éng ®îc hëng.
ViÖc t×m ra nh÷ng sù ®iÒu chØnh thÝch øng cña CNTB vÒ quy luËt
s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña Lùc lîng s¶n xuÊt thóc ®Èy
t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n n÷a. CNTB ®iÒu chØnh tÊt c¶
c¸c yÕu tè trong Quan hÖ s¶n xuÊt TBCN, ®iÒu chØnh c¸c lÜnh vùc, c¸c khÝa
c¹nh kh¸c nhau cña Quan hÖ s¶n xuÊt ®· t¸c ®éng ¶nh hëng chi phèi lÉn
nhau, tæng hîp t¹o ra sù thÝch øng, phï hîp.
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sù ®iÒu chØnh trong quan hÖ së h÷u díi d¹ng cæ phiÕu dÇn dÇn thay
thÕ cho chiÕm h÷u c¸ thÓ vµ chiÕm h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt. Nh÷ng
ngêi c«ng nh©n lµm thuª cã thÓ mua cæ phÇn cña c¸c c«ng ty xÝ nghiÖp
nªn trë thµnh ®ång së h÷u, s¶n xuÊt ®îc nªn trë thµnh tµi s¶n, ®îc hëng
mét phÇn lîi nhuËn lµm cho hä quan t©m ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng
suÊt lao ®éng.
VËn dông quy luËt trªn vµo ViÖt Nam s¶n xuÊt nhá kh«ng qua giai
®o¹n ph¸t triÓn TBCN ®i lªn CNXH, thõa nhËn sù tån t¹i cña c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é lµ mét tÊt yÕu lÞch sö.
TiÕn hµnh ph¸t triÓn Quan hÖ s¶n xuÊt lÉn Lùc lîng s¶n xuÊt ®Ó t¹o
ra ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi h¬n h¼n ph¬ng thøc s¶n xuÊt ®· bá qua
§¹i héi VIII cña §¶ng tiÕp tôc chñ tr¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ
nhiÒu thµnh phÇn, kh¬i dËy tiÒm n¨ng cña s¶n xuÊt, x©y dùng n¨ng lùc
s¸ng t¹o, chñ ®éng cña c¸c chñ thÓ lao ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh,
thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
20
.DOC 
22 
68 
72 
