Tài liệu Giải pháp huy động vốn đầu tư nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể dân ca quan họ bắc ninh

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH –––––––––––––––––––– TRẦN TUẤN GIẢI PHÁP HUY ĐỘNG VỐN ĐẦU TƢ NHẰM BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ DÂN CA QUAN HỌ BẮC NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH –––––––––––––––––––– TRẦN TUẤN GIẢI PHÁP HUY ĐỘNG VỐN ĐẦU TƢ NHẰM BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ DÂN CA QUAN HỌ BẮC NINH Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN ĐÌNH LONG THÁI NGUYÊN - 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn thạc sỹ với đề tài: “Giải pháp huy động vốn đầu tư nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể dân ca Quan họ Bắc Ninh” là trung thực, là kết quả nghiên cứu của riêng tôi. Các , số liệu sử dụng trong luận văn do UBND tỉnh Bắc Ninh, Viện văn hóa Nghệ thuật Việt Nam, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Ninh, Sở Tài chính Bắc Ninh, Cục Thống kê Bắc Ninh, Trung tâm văn hóa tỉnh Bắc Ninh, Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh cung cấp và do cá nhân tôi thu thập từ các báo cáo của ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch . Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệ . Thái Nguyên, ngày tháng năm 2014 Tác giả luận văn Trần Tuấn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ii LỜI CẢM ƠN Không có sự thành công nào mà không gắn liền với những sự hỗ trợ, giúp đỡ dù ít hay nhiều, dù trực tiếp hay gián tiếp của ngƣời khác. Trong suốt thời gian từ khi bắt đầu học tập ở giảng đƣờng Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đến nay, em đã nhận đƣợc rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ của quý Thầy Cô, gia đình và bạn bè. Em xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới thầy giáo: Phó Giáo sƣ - Tiến sỹ Nguyễn Đình Long, nguyên Phó Viện trƣởng Viện Chính sách Nông nghiệp, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn đã tận tâm hƣớng dẫn và động viên em rất nhiều trong quá trình làm luận văn. Em xin đƣợc gửi lời cảm ơn tới các Thầy, Cô giáo trong trƣờng Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên, những ngƣời đã dạy dỗ, giúp đỡ và chỉ bảo em trong suốt quá trình học tập. Em xin trân trọng cảm ơn tới khoa Sau Đại học, trƣờng Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện cho sinh viên chúng em có một môi trƣờng học tập, nghiên cứu hết sức bổ ích và thiết thực. Nội dung đề tài nghiên cứu là một vấn đề lớn, phức tạp, song với sự cố gắng của mình, em đã bám sát mục tiêu đề ra và thu đƣợc những kết quả nêu trong bản luận văn, song trong quá trình nghiên cứu đề tài, em không tránh khỏi những hạn chế về nhận thức cũng nhƣ những vấn đề chuyên môn, em rất mong nhận đƣợc các ý kiến đóng góp, để bổ sung và hoàn thiện bản luận văn này. Sau cùng, em xin kính chúc toàn thể quý Thầy, Cô giáo thật dồi dào sức khỏe, niềm tin để tiếp tục thực hiện sứ mệnh cao đẹp của mình là dẫn dắt và truyền đạt kiến thức cho các thế hệ học trò mai sau. Trân trọng ! Thái Nguyên, ngày tháng năm 2014 Tác giả luận văn Trần Tuấn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................ vii DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................. viii DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ..................................................................... ix MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 3 3. Đối tƣợng nghiên cứu.................................................................................... 3 4. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 3 5. Ý nghĩa khoa học của luận văn ..................................................................... 4 6. Đóng góp của luận văn .................................................................................. 4 7. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 4 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU................................................................................................. 6 1.1. Cơ sở lý luận về vốn và huy động vốn, các kênh huy động vốn ............... 6 1.1.1. Một số khái niệm về vốn, huy động vốn và đầu tƣ vốn nhằm bảo tồn phát huy giá trị văn hóa phi vật thể nói chung, dân ca Quan họ nói riêng....................................................................................................... 6 1.1.2. Một số khái niệm về văn hóa phi vật thể liên quan đến đề tài ................ 8 1.1.3. Các kênh huy động vốn đầu tƣ.............................................................. 10 1.2. Kinh nghiệm huy động vốn để bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa phi vật thể .......................................................................................... 11 1.2.1. Các di sản văn hóa của Việt Nam đã đƣợc thế giới công nhận ............ 11 1.2.2. Những thách thức trong công tác bảo tồn và phát huy một số di sản thế giới ở Việt Nam......................................... 13 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iv 1.2.3. Những bài học kinh nghiệm rút ra đối với việc bảo tồn và n, phát huy giá trị di sản văn hóa .................... 16 1.3. Một số nghiên cứu có liên quan tới nội dung đề tài luận văn .................. 19 Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 22 2.1. Các câu hỏi nghiên cứu ............................................................................ 22 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................... 22 2.2.1. Các phƣơng pháp tiếp cận ..................................................................... 22 2.2.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu................................................................ 23 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................. 24 2.3.1. Nhóm chỉ tiêu phản ánh số lƣợng quy mô và cơ cấu các nguồn vốn đầu tƣ ....................................................................................................... 24 2.3.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh vốn đầu tƣ và cơ cấu đầu tƣ của các nguồn vốn đối với các hạng mục bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa dân ca Quan họ Bắc Ninh................................................................................ 24 2.3.3. Nhóm chỉ tiêu phản ánh về kết quả của việc đầu tƣ vốn ..................... 24 2.4. Khung phân tích đề tài ............................................................................. 25 Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC HUY ĐỘNG VỐN ĐẦU TƢ NHẰM BẢO TỒN, PHÁT HUY GIÁ TRỊ DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ DÂN CA QUAN HỌ BẮC NINH ..................................... 26 3.1. Tổng quan về dân ca Quan họ Bắc Ninh ................................................. 26 3.1.1. Sơ lƣợc về điều kiện tự nhiên tỉnh Bắc Ninh ........................................ 26 3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ...................................................................... 26 3.1.3. Truyền thống văn hóa............................................................................ 27 3.1.4. Các đặc điểm của văn hóa phi vật thể dân ca Quan họ Bắc Ninh ........ 28 3.1.5. Vai trò của di sản văn hóa Quan họ Bắc Ninh trong việc huy động các nguồn vốn đầu tƣ cho công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản ............... 40 3.2. Hiện trạng huy động vốn đầu tƣ cho việc bảo tồn, phát huy giá trị dân ca Quan họ Bắc Ninh................................................................................ 44 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ v phƣơng về bảo tồn và phát huy giá trị di sản dân ca Quan họ Bắc Ninh ........ 44 giá trị văn hóa phi vật thể dân ca Quan họ Bắc Ninh ..................................... 53 văn hóa phi vật thể dân ca Quan họ Bắc Ninh trong giai đoạn qua ................ 61 3.3.1. Kết quả .................................................................................................. 61 ............................................................... 63 3.3.3. Nguyên nhân của những mặt hạn chế ................................................... 64 Chƣơng 4: CÁC GIẢI PHÁP THU HÚT VỐN ĐẦU TƢ NHẰM BẢO TỒN, PHÁT HUY GIÁ TRỊ DI SẢN VĂN HÓA DÂN CA QUAN HỌ BẮC NINH ................................................................................. 66 4.1. Quan điểm - Phƣơng hƣớng - Mục tiêu ................................................... 66 4.1.1. Quan điểm ............................................................................................. 66 4.1.2. Định hƣớng bảo tồn và phát huy giá trị di sản dân ca Quan họ Bắc Ninh ......................................................................................................... 67 4.2. Mục tiêu bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa dân ca Quan họ Bắc Ninh đến 2020 .......................................................................................... 69 4.2.1. Mục tiêu chung ...................................................................................... 69 4.2.2. Mục tiêu cụ thể ...................................................................................... 69 4.3. Một số giải pháp về huy động các nguồn vốn đầu tƣ nhằm bảo tồn giá trị văn hóa phi vật thể Dân ca quan họ Bắc Ninh ...................... 73 , quảng bá về 4.3.1. văn hóa phi vật thể dân ca Quan họ Bắc Ninh nhằm thu hút mọi nguồn lực xã hội tham gia đầu tƣ bảo tồn di sản ............................................................. 73 . ....................................................... 74 4.3.3. ây dựng và hình thành một số Trung tâm lớn về dân ca Quan họ với đầu tƣ đồng bộ ............................................................................ 79 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ vi 4.3.4. Các giải pháp khác để huy động vốn đầu tƣ cho việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá phi vật thể dân ca Quan họ Bắc Ninh ...................... 81 4.3.5. Nâng cao vai trò quản lý nhà nƣớc trong công tác bảo tồn, phát triển và khai thác có hiệu quả di sản Dân ca Quan họ Bắc Ninh trong các hoạt động văn hoá nghệ thuật và du lịch... ...................................................... 85 KẾT LUẬN .................................................................................................... 86 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 87 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 89 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DCQHBN : Dân ca Quan họ Bắc Ninh CNH - HĐH : Công nghiệp hóa - hiện đại hóa NXB : Nhà xuất bản QĐ : Quyết định TTVH : Trung tâm văn hóa TW : Trung ƣơng UBND : Ủy ban nhân dân VHTT : Văn hóa thông tin Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. Tổng hợp các nguồn vốn đầu tƣ di sản dân ca Quan họ Bắc Ninh giai đoạn 2009 - 2013 ......................... 54 Bảng 3.2. Nguồn vốn Ngân sách Nhà nƣớc đầu tƣ cho bảo tồn di sản dân ca Quan họ Bắc Ninh giai đoạn 2009 - 2013................... 57 Bảng 3.3. Nguồn vốn khác huy động để đầu tƣ cho việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản dân ca Quan họ Bắc Ninh giai đoạn 2009 - 2013 .... 60 Bảng 4.1. Các nhiệm vụ, hạng mục bảo tồn, phát huy và nhu cầu kinh phí ... 70 Bảng 4.2. Dự kiến cơ cấu nguồn vốn đầu tƣ các giai đoạn ............................ 72 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ix DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 2.1: Khung phân tích của đề tài ............................................................ 26 Biểu đồ 3.1: Cơ cấu các nguồn vốn cho việc bảo tồn di sản dân ca Quan họ Bắc Ninh giai đoạn 2009-2013 .............................................. 56 Biểu đồ 3.2: Cơ cấu các nguồn vốn Ngân sách cấp cho việc bảo tồn di sản Dân ca Quan họ Bắc Ninh giai đoạn 2009-2013.................. 58 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Dân ca Quan họ Bắc Ninh là một thể loại dân ca phong phú và đặc sắc về mặt giai điệu trong kho tàng dân ca Việt Nam. Mỗi một bài dân ca Quan họ Bắc Ninh đều có giai điệu riêng, ca từ riêng. Quan họ cổ truyền vốn không phải là nghệ thuật biểu diễn với hai vai: nghệ sỹ - khán giả nhƣ Tuồng, Chèo, Ca trù. Bản chất của nó là thú chơi dân dã, nên ngƣời ta mới gọi là “chơi quan họ”. Quan họ hiện đại vừa là thú chơi tao nhã đồng thời còn là sự trình diễn của ngƣời hát Quan họ cùng với các thiết bị âm thanh điện tử. Dân ca Quan họ Bắc Ninh ẩn chứa trong mình cả một kho tàng văn hóa cổ. Vẻ đẹp của các làn điệu dân ca ấn tƣơng và đi vào lòng ngƣời không chỉ là những làn điệu phổ thông quen thuộc mà còn có những ý nghĩa văn hóa và tầm vóc lịch sử của chúng. Ngày 30 tháng 9 năm 2009, tại kỳ họp lần thứ 4 của Ủy ban liên chính phủ Công ƣớc UNESCO Bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể (từ ngày 28 tháng 9 đến ngày 2 tháng 10 năm 2009) dân ca Quan họ Bắc Ninh đƣợc công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Dân ca Quan họ Bắc Ninh đƣợc công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại sẽ góp phần tăng cƣờng vị trí, vai trò của di sản đối với xã hội, làm giàu thêm bức tranh đa dạng văn hóa của Việt Nam và của nhân loại. Việc bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể nói chung di sản dân ca Quan họ Bắc Ninh nói riêng gặp những khó khăn, thách thức do một loạt các vấn đề khách quan và chủ quan mang tính thời đại, tính toàn cầu tác động tới kinh tế, xã hội và văn hóa các nƣớc trên thế giới tập trung ở một số lĩnh vực sau: - Vấn đề toàn cầu hóa: Quá trình toàn cầu hóa và chuyển đổi cơ cấu xã hội, cùng với những điều kiện khác đã tạo ra nhiều cơ hội đối thoại mới giữa các cộng đồng, đồng thời cũng làm nảy sinh những mối đe dọa về sự suy thoái, biến mất và hủy hoại các di sản văn hóa phi vật thể. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 2 - Vấn đề thương mại hóa: Bản chất của những di sản văn hóa phi vật thể là tập quán xã hội - phƣơng thức sinh hoạt của cộng đồng. Một khi phƣơng thức sinh hoạt này bị coi là một thƣơng phẩm để mƣu cầu lợi nhuận, thì tính chất của nó sẽ hoàn toàn biến đổi. - Vấn đề đô thị hóa làm biến đổi môi trường văn hóa: Di sản văn hóa phi vật thể dân ca Quan họ Bắc Ninh đƣợc hình thành và phát triển gắn liền với các không gian văn hóa làng xã. Làng chính là nơi giữ cái “gen” của văn hóa Việt, để cho nó có thể biến hóa muôn vẻ mà ta vẫn là ta, là ta đặc sắc hơn, phong phú hơn, mạnh hơn. Hiện nay ở Bắc Ninh, nông thôn tiếp tục quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa mạnh mẽ, một số làng quan họ nay đã thành phố, thành phƣờng. Không gian văn hóa Quan họ làng xã truyền thống đang bị thu hẹp dần. Vì vậy, bảo vệ các không gian tự nhiên và những địa điểm gắn với ký ức cần thiết cho việc thể hiện di sản văn hóa phi vật thể dân ca Quan họ Bắc Ninh. - Vấn đề du lịch văn hóa: Di sản văn hóa luôn là nội dung thu hút và hấp dẫn khách du lịch. Du lịch tìm hiểu di sản văn hóa có thể phát huy, biến tiềm năng văn hóa thành động lực phát triển. Tuy nhiên không gian vùng di sản văn hóa phi vật thể không thể đáp ứng đƣợc số lƣợng quá lớn khách du lịch. Du lịch đại trà và việc bảo tồn các di sản văn hóa phi vật thể thật khó có thể song hành với nhau. Du lịch khiến cho các hình thức biểu hiện tính chất, chức năng v.v… vốn có của văn hóa phi vật thể cơ bản bị biến đổi. Văn hóa phi vật thể dân ca Dân ca Quan họ Bắc Ninh vừa mang tính bền chắc, tiềm ẩn trong tâm thức cộng đồng lại vừa mỏng manh dễ bị biến dạng bởi tính phi vật thể. Đặc biệt trong thời đại hiện nay Việt Nam đã tham gia hội nhập kinh tế thế giới. Sự mở của nền kinh tế cũng dẫn đến văn hoá ngoại lai tràn vào làm biến dạng những di sản văn hóa quí giá do cha ông để lại. Do đó bảo vệ và phát huy giá trị những di sản văn hóa đó nhằm giữ gìn một môi trƣờng văn hoá - nhân văn lành mạnh là vấn đề cần quan tâm và Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 3 nhiệm vụ bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá phi vật thể dân ca Quan họ Bắc Ninh là cần thiết và cấp bách. Với những lý do nhƣ vậy, em lựa chọn đề tài: “Giải pháp huy động vốn đầu tư nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể dân ca Quan họ Bắc Ninh” là vấn đề hết sức có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn, góp phần bảo tồn và phát triển các di sản văn hóa của đất nƣớc. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Đánh giá hiện trạng việc huy động vốn để bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể dân ca Quan họ Bắc Ninh trong giai đoạn vừa qua. Đề xuất giải pháp huy động vốn nhằm đầu tƣ bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vât thể dân ca Quan họ Bắc Ninh trong giai đoạn tới. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa về cơ sở lý luận và thực tiễn về huy động vốn đầu tƣ nhằm bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể. - Đánh giá hiện trạng về huy động vốn đầu tƣ nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá dân ca Quan họ Bắc Ninh. - Đề xuất các giải pháp huy động vốn đầu tƣ nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể dân ca Quan họ Bắc Ninh. 3. Đối tƣợng nghiên cứu Nghiên cứu một số những giải pháp huy động vốn đầu tƣ nhằm bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể dân ca Quan họ Bắc Ninh. 4. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Đề tài nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh. - Phạm vi thời gian: Nghiên cứu tình hình và số liệu trong 5 năm, từ năm 2009 đến năm 2013 và định hƣớng đến năm 2020. - Phạm vi nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu về giá trị di sản dân ca Quan họ Bắc Ninh, thực trạng công tác bảo tồn và huy động vốn để bảo tồn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 4 giá trị di sản, các giải pháp huy động vốn đầu tƣ để bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể dân ca Quan họ Bắc Ninh. 5. Ý nghĩa khoa học của luận văn - Dân ca Quan họ Bắc Ninh đƣợc UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Việc ghi danh di sản Dân ca Quan họ Bắc Ninh sẽ đóng góp vào việc đảm bảo tầm nhìn và nhận thức về truyền thống âm nhạc ở cấp độ địa phƣơng, quốc gia và quốc tế, phát huy hội nhập xã hội và đẩy mạnh mối giao lƣu giữa các vùng, đối thoại văn hóa và tôn trọng sự đa dạng. Dân ca Quan họ Bắc Ninh đã thể hiện đƣợc tầm vóc và vị thế của loại hình văn hóa độc đáo của mình trong lòng bạn bè du khách và ngƣời hâm mộ cả nƣớc cũng nhƣ trên thế giới. - Huy động các nguồn vốn đầu tƣ, các nguồn lực để góp phần bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể trong đời sống đƣơng đại nói chung, đối với dân ca Quan họ Bắc Ninh nói riêng là giữ gìn và lƣu truyền cho thế hệ mai sau những giá trị độc đáo, mang đậm tính nhân văn những phong tục, tập quán tốt đẹp về lối sống sinh hoạt văn hóa xã hội. 6. Đóng góp của luận văn 6.1. Về mặt lý luận Góp phần hệ thống hóa lý luận về vấn đề huy động vốn để bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể nói chung, di sản dân ca Quan họ Bắc Ninh nói riêng. 6.2. Về mặt thực tiễn Làm rõ thực trạng về huy động vốn đầu tƣ cho bảo tồn, phát huy giá trị di sản dân ca Quan họ Bắc Ninh. Đồng thời đề xuất các giải pháp thu hút vốn đầu tƣ nhằm bảo tồn, phát huy giá trị di sản dân ca Quan họ Bắc Ninh. 7. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn có 4 chƣơng: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 5 Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề huy động vốn đầu tƣ nhằm bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể dân ca Quan họ Bắc Ninh. Chương 2: Phƣơng pháp nghiên cứu. Chương 3: Thực trạng thu hút vốn đầu tƣ nhằm bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể dân ca Quan họ Bắc Ninh Chương 4: Các giải pháp thu hút vốn đầu tƣ nhằm bảo tồn, phát huy giá trị di sản dân ca Quan họ Bắc Ninh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 6 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1. Cơ sở lý luận về vốn và huy động vốn, các kênh huy động vốn 1.1.1. Một số khái niệm về vốn, huy động vốn và đầu tư vốn nhằm bảo tồn phát huy giá trị văn hóa phi vật thể nói chung, dân ca Quan họ nói riêng 1.1.1.1. Khái niệm về vốn, vốn đầu tư, nguồn vốn đầu tư * Những quan niệm về vốn: Vốn là một trong những nhân tố quan trọng đối với quá trình tăng trƣởng và phát triển kinh tế của mọi quốc gia, đặc biệt là các nƣớc đang phát triển. Nói đến khái niệm vốn, nhiều nhà kinh tế học đã tiếp cận dƣới nhiều góc độ khác nhau nhƣng đều thông qua phạm trù tƣ bản và có kết luận: Vốn là phạm trù kinh tế. Huy động và sử dụng vốn có hiệu quả là một trong những tiền đề quan trọng đẩy mạnh phát triển nền kinh tế nói chung, ngành văn hóa nghệ thuật nói riêng. Tuy nhiên, việc đầu tƣ vốn để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể khác với đầu tƣ vốn trong các lĩnh vực khác là mục tiêu chính không phải là mục đích lợi nhuận mà là vì mục tiêu xã hội, tuy nhiên cũng nhƣ các nguồn vốn đầu tƣ khác, việc đầu tƣ vẫn phải có lợi nhuận để bù đắp các chi phí và để tái đầu tƣ. Việc phân chia vốn thành nhiều loại nhằm mục đích hiểu rõ bản chất của phạm trù vốn và việc sử dụng nguồn vốn đó cho nội dung công việc nào để thu đƣợc hiệu quả tốt nhất. Nhận thức đƣợc các nguồn vốn nhằm phục vụ cho công tác huy động, sử dụng và quản lý vốn một cách có hiệu quả. * Vốn đầu tƣ: Là nguồn lực tích luỹ đƣợc cuả xã hội, cơ sở sản xất kinh doanh dịch vụ, tiết kiệm của dân, huy động từ nƣớc ngoài đƣợc biểu hiện dƣới các dạng tiền tệ các loại hoặc hàng hoá hữu hình, hàng hoá vô hình và hàng hoá đặc biệt khác. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 7 * Nguồn vốn đầu tƣ: Là các kênh tập trung và phân phối cho vốn đầu tƣ phát triển đáp ứng nhu cầu chung của nhà nƣớc và xã hội. * Huy động vốn đầu tƣ: Là việc tìm các giải pháp, cơ chế để huy động vốn đầu tƣ cho các mục tiêu cần thực hiện. 1.1.1.2. Ý nghĩa vốn đầu tư với việc phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể dân ca Quan họ Bắc Ninh * Về mặt kinh tế: - Việc đầu tƣ bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể Đại diện của nhân loại dân ca Quan họ Bắc Ninh sẽ góp phần thúc đẩy mạnh mẽ du lịch Bắc Ninh có tầm ảnh hƣởng trong phạm vi cả nƣớc, khu vực và quốc tế, thúc đẩy phát triển kinh tế, thƣơng mại, dịch vụ, văn hóa, du lịch của nhân dân các làng Quan họ nói riêng và tỉnh Bắc Ninh nói chung. - Đóng góp vào nguồn thu ngân sách, tái đầu tƣ phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Bắc Ninh đối với các hạng mục có yếu tố xã hội hoá. * Về mặt xã hội: - Việc đầu tƣ vốn bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa dân ca Quan họ Bắc Ninh sẽ tạo ra các sản phẩm văn hóa du lịch mới đảm bảo phục vụ tốt nhất cho du khách, sẽ tạo ấn tƣợng sâu sắc tới khách thăm quan trong và ngoài nƣớc. Giải quyết đƣợc nhu cầu bảo tồn và phát huy giá trị của dân ca Quan họ Bắc Ninh, đẩy mạnh tuyên truyền phong trào hát Quan họ tại cộng đồng, giúp cộng đồng nâng cao nhận thức về giá trị di sản, tạo điều kiện để cộng đồng trình diễn, giao lƣu dân ca Quan họ Bắc Ninh với các cộng đồng khác trong và ngoài nƣớc. Đặc biệt đây là hình thức ngành Văn hóa - Du lịch địa phƣơng khai thác và phát huy giá trị di sản dân ca Quan họ một cách bền vững. - Làm cơ sở để ngƣời dân trƣớc đây chỉ sống bằng nghề nông nâng cao kiến thức về văn hoá xã hội. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 8 - Các dự án đầu tƣ hoàn thành góp phần thu hút nhân lực của địa phƣơng, góp phần vào việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động cho khu vực. - Giúp cộng đồng nhận diện và kiểm kê dân ca Quan họ Bắc Ninh định kỳ theo từng năm - Hỗ trợ cộng đồng phục hồi tập quán xã hội, tín ngƣỡng và các lễ hội liên quan đến dân ca Quan họ Bắc Ninh ở các làng quê, khôi phục việc hát thi lấy giải của các làng Quan họ. - Hỗ trợ xây dựng nội dung và tài liệu truyền dạy Quan họ Bắc Ninh trong trƣờng học, trong các gia đình và tại cộng đồng theo địa bàn làng xã. - Tạo mọi điều kiện để trình diễn/giao lƣu dân ca Quan họ Bắc Ninh với các cộng đồng khác trong nƣớc và ngoài nƣớc. 1.1.2. Một số khái niệm về văn hóa phi vật thể liên quan đến đề tài 1.1.2.1. Khái niệm về di sản văn hóa phi vật thể Khái niệm di sản văn hóa phi vật thể đƣợc UNESCO sử dụng trong Khoản 1 điều 2 mục I - Công ƣớc bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể năm 2003: Di sản văn hóa phi vật thể đƣợc hiểu là các tập quán, các hình thức thể hiện, biểu đạt, tri thức, kỹ năng và kèm theo đó là những công cụ, đồ vật, đồ tạo tác và các không gian văn hóa có liên quan mà các cộng đồng và các nhóm và trong một số trƣờng hợp là cá nhân công nhận là một phần di sản văn hóa của họ. Đƣợc chuyển giao từ thế hệ này sang thế hệ khác, di sản văn hóa phi vật thể đƣợc cộng đồng, các nhóm không ngừng tái tạo để thích nghi với môi trƣờng và mối quan hệ qua lại giữa cộng đồng với tự nhiên và lịch sử của họ, đồng thời hình thành trong họ ý thức về bản sắc và sự kế tục, qua đó khích lệ thêm sự tôn trọng đối với sự đa dạng văn hóa và tính sáng tạo của con ngƣời. Hay nói cách khác: “Di sản văn hóa phi vật thể là sản phẩm tinh thần gắn với cộng đồng hoặc cá nhân, vật thể và không gian văn hóa liên quan; có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, thể hiện bản sắc của cộng đồng; không Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 9 ngừng đƣợc tái tạo và đƣợc lƣu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác bằng truyền miệng, truyền nghề, trình diễn và các hình thức khác.” 1.1.2.2. Khái niệm về dân ca và dân ca Quan họ Bắc Ninh * Theo một số tài liệu nghiên cứu, ngƣời Đức gọi dân ca là bài ca của nhân dân, ngƣời Pháp thì gọi dân ca là những bài ca phổ cập trong quần chúng, bài ca mang tính nhân dân. Từ điển Tiếng Việt - NXB Đà Nẵng xuất bản năm 2008 nêu khái niệm: “dân ca là những bài hát lƣu truyền trong dân gian, mang đặc trƣng vùng, miền và không rõ tác giả”, Sách Âm nhạc và Mỹ thuật của Nhà xuất bản Giáo dục ấn hành năm 2002 khẳng định thêm: “dân ca đƣợc gọt giũa, sàng lọc qua năm tháng nên có sức sống với thời gian”. Nhƣ vậy có thể hiểu dân ca là những bài hát đã đi vào kho tàng nghệ thuật dân gian bằng cách truyền khẩu trong nhân dân, chúng đƣợc biến đổi không phụ thuộc vào bản quyền của một tác giả nào từ ban đầu. * Dân ca Quan họ Bắc Ninh là những bài hát do ngƣời dân vùng Bắc Ninh sáng tác, đƣợc lƣu truyền, truyền khẩu từ thế hệ này sang thế hệ khác “thể hiện tinh thần, triết lý và bản sắc địa phƣơng của cộng đồng ở trong vùng, thắt chặt mối quan hệ ở trong làng và giữa các làng cùng chia sẻ thực hành diễn xƣớng văn hóa này”. Theo các nhà nghiên cứu, dân ca Quan họ Bắc Ninh có nhiều làn điệu, nó khác với nhiều loại dân ca khác chỉ có một làn điệu âm nhạc. Trong dân ca Quan họ Bắc Ninh, mỗi giọng (giai điệu âm nhạc) đều có lời ca riêng phù hợp, nhạc và lời gắn bó hữu cơ với nhau. Hát dân ca Quan họ Bắc Ninh là ca đối giọng (tức là đối làn điệu âm nhạc), nếu bên kia ra một giọng thì bên này cũng phải có một bài đối lại lời khác nhƣng cùng giọng với bài kia. Cho tới nay dân ca Quan họ Bắc Ninh có 213 giọng với khoảng 400 bài ca thuộc ba hệ thống giọng: lề lối, giọng vặt, giọng giã bạn. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/