Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lêi Më ®Çu
ThÎ tÝn dông lµ ph-¬ng tiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®-îc l-u
hµnh trªn toµn thÕ giíi, song song cïng tån t¹i víi c¸c ph-¬ng thøc thanh
to¸n kh¸c nh-: sÐc, uû nhiÖm chi, uû nhiÖm thu, ... Víi tiÖn Ých mang l¹i
cho kh¸ch hµng, ng©n hµng vµ nÒn kinh tÕ, thÎ tÝn dông ngµy cµng kh¼ng
®Þnh vÞ trÝ cña nã trong c¸c ho¹t ®éng thanh to¸n cña ng©n hµng.
Kinh doanh thÎ tÝn dông hiÖn vÉn lµ mét lÜnh vùc hoµn toµn míi mÎ ë
ViÖt Nam. ViÖc ph¸t triÓn thÎ ®ång nghÜa víi mét cuéc c¸ch m¹ng trong
ph-¬ng thøc giao dÞch vµ mang l¹i nhiÒu lîi Ých cho nÒn kinh tÕ. §Ó ®Èy
nhanh tèc ®é “ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸” ng©n h¯ng v¯ nhanh chãng
®-a nÒn kinh tÕ ViÖt Nam héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi th× thÎ tÝn dông
lµ mét trong nh÷ng c«ng cô h÷u hiÖu.
MÆc dï ®· thö nghiÖm cung øng ë ViÖt Nam mét thêi gian nh-ng
hiÖn nay viÖc ph¸t triÓn thÎ tÝn dông vµ thÞ tr-êng thÎ tÝn dông cßn gÆp rÊt
nhiÒu khã kh¨n. §©y ®ang lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc ®èi víi c¸c ng©n hµng.
Víi lßng cÇu thÞ sù tiÕn bé vµ say mª häc hái, em ®· tiÕp cËn víi thÎ
tÝn dông qua s¸ch b¸o trong qu¸ tr×nh häc tËp ë tr-êng vµ quyÕt ®Þnh chän
®Ò tµi "Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông t¹i Ng©n hµng
Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam" lµm luËn v¨n tèt nghiÖp. LuËn v¨n ®-îc chia lµm
3 phÇn chÝnh:
Ch-¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ thÎ tÝn dông
Ch-¬ng II : Thùc tr¹ng c«ng t¸c ph¸t hµnh vµ kinh doanh thÎ tÝn
dông t¹i ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam.
Ch-¬ng III : Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông t¹i Ng©n
hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam.
Trong qu¸ tr×nh thùc tËp vµ hoµn thiÖn luËn v¨n, em ®· nhËn ®-îc sù
gióp ®ì vµ chØ b¶o tËn t×nh cña c« gi¸o NguyÔn ThÞ BÊt vµ c¸c c¸n bé
phßng thÎ Së giao dÞch Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam. Em xin ch©n
thµnh c¶m ¬n.
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng I
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ thÎ tÝn dông
I. ThÎ tÝn dông - s¶n phÈm ®a tiÖn Ých cña ng©n hµng :
1. LÞch sö h×nh thµnh :
Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc kü thuËt vµ xu h-íng
toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi, thÎ ng©n hµng ra ®êi ®· mang l¹i mét
cuéc c¸ch m¹ng trong t¸c nghiÖp thanh to¸n cña hÖ thèng ngËn hµng b»ng
viÖc øng dông nh÷ng thµnh tùu c«ng nghÖ th«ng tin tiªn tiÕn nhÊt. ThÎ ng©n
hµng lµ mét ph-¬ng thøc thay thÕ tiÒn mÆt hµng ®Çu trong c¸c giao dÞch
tiªu dïng . Tèc ®é ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ liªn tôc t¨ng ë møc kû lôc
qua c¸c n¨m. H¬n thÕ, sù ph¸t triÓn cña nhiÒu quèc gia ë khu vùc Ch©u ¸Th¸i B×nh D-¬ng l¹i ®ang tiÕp tôc më ra nh÷ng thÞ tr-êng ®Çy høa hÑn cho
lo¹i h×nh dÞch vô nµy .
ThÎ ng©n hµng ra ®êi trong mét tr-êng hîp hÕt søc ngÉu nhiªn. N¨m
1949, mét nhµ doanh nghiÖp ng-êi Mü tªn lµ Frank XMc Namara t¬Ý ¨n tèi
trong mét nhµ hµng vµ khi ¨n xong «ng míi nhí ra lµ m×nh kh«ng mang
theo tiÒn mÆt ®Ó thanh to¸n.¤ng liÒn gäi ®iÖn vÒ nhµ nh¾n ng-êi mang tiÒn
®Õn gióp . Vµ «ng ®· chît n¶y ra ý t-ëng vÒ mét lo¹i ph-¬ng tiÖn thanh
to¸n thay thÕ tiÒn mÆt cã thÓ sö dông ®-îc ë mäi n¬i. ThÎ tÝn dông ®Çu tiªn
ra ®êi víi tªn gäi Diners Club.
TiÕp n«Ý Diners Club lµ sù ra ®êi cña hµng lo¹t nh÷ng ®ång d¹ng cña
nã nh- Trip Change, Golden Key, Guest Club ...... Vµo n¨m 1958, thÎ
American Express ra ®êi vµ b¾t ®Çu thèng lÜnh lo¹i h×nh dÞch vô nµy, cho
®Õn nay American Express trë thµnh mét trong nh÷ng lo¹i thÎ cã doanh sè
thanh to¸n lín nhÊt trªn thÕ giíi.
Víi nh÷ng tiÖn Ých mang l¹i, thÎ ng©n hµng ®· chinh phôc ®-îc
nh÷ng kh¸ch hµng khã tÝnh nhÊt vµ më ra nh÷ng thÞ tr-êng ®Çy høa hÑn. Cã
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng thÎ ng©n hµng vÉn ®ang vµ sÏ tiÕp tôc gÆt h¸i ®-îc
nh÷ng thµnh c«ng lín trong thÕ kû tíi .
HiÖn nay, trªn thÕ giíi ®ang cã 3 lo¹i thÎ ng©n hµng ®-îc sö dông:
ThÎ ghi nî: ¸p dông ®èi víi c¸c kh¸ch hµng cã quan hÖ thanh
to¸n, tÝn dông th-êng xuyªn cã tÝn nhiÖm víi ng©n hµng do Gi¸m ®èc
ng©n hµng quyÕt ®Þnh, mçi thÎ cã ghi h¹n møc sö dông tèi ®a do ng©n
hµng ph¸t hµnh thÎ quy ®Þnh.
ThÎ thanh to¸n: ®-îc ¸p dông réng r·i cho c¸c kh¸ch hµng.
Muèn sö dông lo¹i thÎ nµy, kh¸ch hµng ph¶i l-u ký tiÒn vµo mét tµi
kho¶n øng t¹i ng©n hµng vµ ®-îc sö dông thÎ cã gi¸ trÞ thanh to¸n trong
ph¹m vi ký quü.
ThÎ tÝn dông: ®-îc ¸p dông ®èi víi c¸c kh¸ch hµng ®ñ ®iÒu
kiÖn ®-îc ng©n hµng ®ång ý cho vay tiÒn, kh¸ch hµng chØ ®-îc thanh
to¸n sè tiÒn trong ph¹m vi h¹n møc tÝn dông ®· ®-îc ng©n hµng chÊp
nhËn.
Sau ®©y chuyªn ®Ò sÏ ®i vµo nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ
thÎ tÝn dông .
2.Kh¸i niÖm , ®Æc ®iÓm chung cña thÎ tÝn dông:
a. Kh¸i niÖm :
ThÎ tÝn dông lµ mét ph-¬ng tiÖn thanh to¸n víi h¹n møc chi tiªu nhÊt
®Þnh mµ ng©n hµng cung cÊp cho ng-êi sö dông trªn c¬ së kh¶ n¨ng tµi
chÝnh, sæ ký quÜ hoÆc tµii s¶n thÕ chÊp.
ThÎ tÝn dông ®-îc coi lµ mét c«ng cô tÝn dung trong lÜnh vùc cho vay
tiªu dïng ®èi víi c¸c chñ thÎ. ThÎ tÝn dông kh¸c víi bÊt kú h×nh thøc tÝn
dông nµo tr-íc ®ã bëi v× nã lµ mét s¶n phÈm kÕt hîp cña tÝn dông vµ thanh
to¸n. Trong c¸c h×nh thøc tÝn dông tr-íc ®©y, khi ng©n hµng ®ång ý cho
kh¸ch hµng vay tøc lµ giao cho kh¸ch hµng trùc tiÕp quyÒn sö dông mét
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
l-îng vèn nhÊt ®Þnh. Cßn khi ng©n hµng cÊp cho kh¸ch hµng mét thÎ tÝn
dông th× ch-a cã mét l-îng tiÒn thùc tÕ nµo ®-îc vay. Ng©n hµng chØ ®-a
ra mét sù ®¶m b¶o vÒ quyÒn ®-îc sö dông mét l-îng tiÒn trong ph¹m vÞ
h¹n møc cña kh¸ch hµng. ViÖc kh¸ch hµng cã thùc sù vay hay kh«ng phô
thuéc vµo qu¸ tr×nh sö dông thÎ cña kh¸ch hµng sau ®ã.
Khi kh¸ch hµng sö dông thÎ tÝn dông ®Ó mua hµng ho¸ vµ dÞch vô tøc
lµ hä ®ang sö dông dÞch vô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt qua ng©n hµng.
Ng©n hµng ®¶m nhËn vai trß kÕ to¸n hé cho c¸c chñ thÎ trªn tµi kho¶n tÝn
dông. Sè d- ph¸t sinh sÏ ®-îc ghi vµo bªn nî cña tµi kho¶n, ®-îc hiÓu lµ
mét kho¶n cho vay. Kh¸ch hµng ph¶i tiÕn hµnh thanh to¸n theo sao kª khi
®Õn h¹n. TÝn dông thÎ cã tÝnh tuÇn hoµn vµ cho phÐp ng-êi sö dông më
réng kh¶ n¨ng tµi chÝnh trong ng¾n h¹n. ChØ cÇn kh¸ch hµng tu©n thñ ®óng
c¸c qui ®Þnh hîp ®ång sö dông thÎ th× sÏ lu«n cã quyÒn sö dông thÎ.
b. §Æc ®iÓm chung :
HiÖn nay trªn thÕ giíi cã rÊt nhiÒu thÎ tÝn dông do c¸c tæ chøc ph¸t
hµnh nh- Visacard, Mastercard, American express, JCB, Diner club …Ph¹m
vi sö dông cña c¸c lo¹i thÎ nµy trªn toµn thÕ giíi, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn 2
lo¹i thÎ lµ Visacard vµ Mastercard, sè ®iÓm tiÕp nhËn 2 lo¹i thÎ nµy lªn ®Õn
hµng triÖu ®iÓm.
C¸c lo¹i thÎ ®Òu cã cÊu t¹o gièng nhau, cã kÝch th-íc tiªu chuÈn
6*10 cm. HiÖn nay, thÎ cã thÓ ®-îc s¶n xuÊt b»ng c«ng nghÖ thÎ tõ tÝnh
hoÆc thÎ th«ng minh. Sè l-îng thÎ tõ tÝnh hiÖn t¹i ®ang ®-îc dïng nhiÒu
h¬n, v× nã lµ lo¹i thÎ ra ®êi sím h¬n, nh-ng nã còng ®· béc lé mét sè
nh-îc ®iÓm vÒ kü thuËt vµ ®é b¶o mËt kh«ng cao, dÔ bÞ lµm gi¶. Do ®ã,
c«ng nghÖ thÎ th«ng minh ra ®êi vµ nhanh chãng ®-îc øng dông. Tuy thÎ
th«ng minh cã thÓ kh¾c phôc ®-îc nh-îc ®iÓm cña thÎ tõ tÝnh nh-ng gi¸
thµnh ®Ó s¶n xuÊt th× qu¸ ®¾t. ViÖc ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ tÝn dông
th-êng ®i ®«i víi viÖc thiÕt lËp c¸c hÖ thèng ®Çu cuèi nh- m¸y g-Ø, rót tiÒn
tù ®éng ATM, m¸y thanh to¸n thÎ t¹i c¸c ®iÓm b¸n hµng(POS).
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
II.C¸c tiÖn Ých cña thÎ tÝn dông :
1. TiÖn Ých dµnh cho kh¸ch hµng :
Ngµy nay thÎ tÝn dông ®· trë thµnh mét ph-¬ng tiÖn thanh to¸n hiÖu
qu¶ an toµn vµ chÝnh x¸c, h¬n h¼n so víi c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng
dïng tiÒn mÆt kh¸c. Nã cho phÐp ng-êi sö dông cã thÓ mua hµng ho¸, dÞch
vô t¹i bÊt cø mét ®iÓm chÊp nhËn thÎ hoÆc mét ng©n hµng thanh to¸n nµo.
Sè l-îng c¸c c¬ së chÊp nhËn thÎ ngµy cµng cã xu h-íng t¨ng lªn do ®ã
ph¹m vi l-u hµnh thÎ cµng ®-îc më réng . §iÒu nµy cho phÐp thÎ thay thÕ
tiÒn mÆt ë mäi n¬i mäi lóc .
Víi sù trî gióp cña tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ trong lÜnh vùc ng©n
hµng, c«ng nghÖ s¶n xuÊt thÎ ®· ®Õn tr×nh ®é cao céng víi c¸c biÖn ph¸p
chèng lµm gi¶ m¹o nh- m· ho¸ th«ng sè tõ tÝnh hoÆc kü thuËt vi m¹ch ®iÖn
tö ®· gióp cho thÎ rÊt khã lµm gi¶ .
Mét ®iÓm lîi lín mµ thÎ tÝn dông ®em l¹i cho kh¸ch hµng lµ mét dÞch
vô “ chi tiªu tríc tr° tiÒn sau”. C¸c ng©n h¯ng ph¸t h¯nh thÎ cÊp mét h¹n
møc tÝn dông vµ chñ thÎ ®-îc phÐp chi tiªu trong h¹n møc tÝn dông ®ã mµ
kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn ngay. Theo qui ®Þnh cña c¸c ng©n hµng, chñ thÎ cã thÓ
sö dông h¹n møc tÝn dông vµ chØ ph¶i thanh to¸n cho ng©n hµng mét phÇn
nhÊt ®Þnh kho¶n tiÒn ®· s÷ dông khi ®Õn h¹n. §Æc biÖt chñ thÎ cã thÓ sö
dông kho¶n tÝn dông ®ã kh«ng chÞu l·i trong thêi h¹n 10 - 45 ngµy vµ nÕu
chñ thÎ tr¶ nî toµn bé sè d- sao kª, chñ thÎ sÏ kh«ng ph¶i tr¶ mét kho¶n l·i
nµo cho ng©n hµng. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ cã rÊt Ýt kh¸ch hµng thanh to¸n
c¸c kho¶n theo sao kª . PhÇn lín hä chØ thanh to¸n 1 kho¶n lín h¬n hoÆc
b»ng sè tiÒn tèi thiÓu mµ ng©n hµng qui ®Þnh vµ chÊp nhËn tr¶ l¹i cho sè dcßn l¹i. H¬n thÕ chi phÝ thùc tÕ vµo viÖc sö dông thÎ kh«ng ph¶i lµ lín.
Ngoµi kho¶n lÖ phÝ b¾t buéc th-êng niªn mµ chñ thÎ ph¶i nép
(200.000VND cho thÎ vµng vµ 100.000 VND cho thÎ chuÈn ) hÇu nh- toµn
bé c¸c kho¶n giao dÞch ph¸t sinh cña chñ thÎ sÏ kh«ng bÞ tÝnh l·i nÕu ®-îc
thanh to¸n theo ®óng sao kª. H¬n n÷a sö dông thÎ sÎ gióp c¸c chñ thÎ lu«n
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
kiÓm so¸t vµ tù tÝnh to¸n ®-îc c¸c kho¶n phÝ vµ l·i nÕu tr¶ cho mçi kho¶n
giao dÞch .
2.TiÖn Ých dµnh cho c¸c ®iÓm tiÕp nhËn thÎ:
C¸c ®iÓm tiÕp nhËn thÎ lµ n¬i cung øng hµng ho¸ vµ dÞch vô chÊp
nhËn viÖc thanh to¸n b»ng thÎ. Song song víi c¸c ng©n hµng, c¸c ®iÓm tiÕp
nhËn thÎ còng ph¸t triÓn ngµy mét nhiÒu. ViÖc thanh to¸n thÎ cña ng©n
hµng sÏ kh«ng thùc hiÖn ®-îc nÕu thiÕu sù gãp mÆt cña c¸c ®iÓm tiÕp nhËn
thÎ . Cã thÓ nãi, mèi quan hÖ gi÷a ng©n hµng ph¸t hµnh vµ c¸c ®iÓm tiÕp
nhËn thÎ lµ mèi quan hÖ 2 chiÒu. C¸c ®iÓm tiÕp nhËn thÎ lµ kh¸ch hµng cña
ng©n hµng, hµng ho¸ mµ hä ®-îc ng©n hµng cung cÊp khi tham gia vµo
m¹ng líi thanh to¸n thÎ l¯ dÞch vô ‘ b¸n h¯ng qua ng©n h¯ng” . Th«ng qua
dÞch vô nµy, lîi Ých cña c¸c c¬ së chÊp nhËn thÎ sÏ lµ më réng thÞ tr-êng vµ
doanh sè. C¸c chñ thÎ sÏ t×m ®Õn c¸c c¬ së chÊp nhËn thÎ ®Ó mua hµng ho¸
v¸ dÞch vô. §iÒu nµy tho¶ m·n ®-îc môc tiªu cña c¸c ®iÓm chÊp nhËn thÎ lµ
tèi ®a ho¸ l-îng hµng ho¸ , dÞch vô cung cÊp ®-îc v× mçi ®iÓm tiÕp nhËn
thÎ lµ mét c¬ së kinh doanh. Ng©n hµng th«ng qua dÞch vô thÎ sÏ thu ®-îc
mét kho¶n lîi nhuËn lµ phÝ tÝnh theo % trªn gi¸ trÞ giao dÞch thÎ. TuyÖt ®¹i
doanh sè thanh to¸n thÎ ë ViÖt Nam ®Òu lµ doanh sè thanh to¸n thÎ cña
kh¸ch n-íc ngoµi. Nã nh- mét biÖn ph¸p xuÊt khÈu t¹i chç vµ lµ c¬ héi ®Ó
c¸c ®iÓm tiÕp nhËn thÎ më réng thÞ tr-êng tiªu thô hµng ho¸, dÞch vô cña
m×nh ra thÞ tr-êng n-íc ngoµi.
3. Lîi Ých ®èi víi nÒn kinh tÕ:
ThÎ tÝn dông gióp t¨ng c-êng ho¹t ®éng l-u th«ng tiÒn tÖ trong nÒn
kinh tÕ, t¨ng c-êng vßng quay cña ®ång tiÒn, kh¬i th«ng c¸c luång vèn
kh¸c nhau, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc kiÓm so¸t khèi l-îng giao dÞch thanh to¸n
trong d©n c- vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ. H¹n chÕ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ngÇm,
kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng giao dÞch kinh tÕ, gi¶m thiÓu c¸c tiªu cùc vµ t¨ng
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
c-êng tÝnh chñ ®¹o cña nhµ n-íc trong viÖc ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ vµ ®iÒu
hµnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ tµi chÝnh quèc gia. ViÖc t¨ng tèc ®é thanh to¸n
kh«ng dïng tiÒn mÆt trong l-u th«ng sÏ lµm gi¶m tû träng cña sè l-îng tiÒn
mÆt trong l-u th«ng, tõ ®ã lµm gi¶m nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt l-u th«ng trong
x· héi (in Ên, b¶o qu¶n tiÒn mÆt, kiÓm ®Õm...). H¬n n÷a, viÖc thanh to¸n
b»ng thÎ qua viÖc sö dông c¸c tiÕn bé khoa häc- kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn
®¹i t¹o ®iÒu kiÖn hÕt søc thuËn lîi cho viÖc héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi
III. T¸c ®éng cña thÎ tÝn dông ®èi víi ho¹t ®éng ng©n hµng :
1. T¸c ®éng ®Õn lîi nhuËn :
Lµ s¶n phÈm do ng©n hµng cung øng, thÎ tÝn dông mang l¹i nhiÒu
nguån thu kh¸c nhau. Tr-íc tiªn ph¶i kÓ ®Õn kho¶n phÝ th-êng niªn mµ chñ
thÎ ph¶i tr¶ theo hîp ®ång sö dông thÎ, thÎ vµng lµ 200.000 VND , thÎ
chuÈn lµ 100.000VND .§©y lµ sè tiÒn kh«ng nhá ®èi víi chñ thÎ nh-ng víi
ng©n hµng ph¸t hµnh mµ sè l-îng ph¸t hµnh ®¸ng kÓ th× kho¶n thu sÏ lªn
®Õn con sè triÖu .
C¸c kho¶n giao dÞch rót tiÒn mÆt mang l¹i mét kho¶n thu quan träng
cho ng©n hµng. Trong tæng doanh sè ho¹t ®éng thÎ b×nh qu©n qua c¸c n¨m
cã ®ªn kho¶ng 97- 98% lµ doanh sè rót tiÒn mÆt . PhÝ rót tiÒn mÆt ( t¹i ng©n
hµng hay t¹i c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng ATM ) lªn tíi 4% cho ng©n hµng ph¸t
hµnh ( lín h¬n l·i suÊt cho vay dµi h¹n , v× ng©n hµng kh«ng khuyÕn khÝch
rót tiÒn mÆt ra khái ng©n hµng ) Ngoµi ra chñ thÎ còng ph¶i chÞu l·i ngµy, tõ
ngµy giao dÞch ph¸t sinh cho ®Õn ngµy sao kª. §Õn h¹n thanh to¸n nÕu chñ
thÎ thanh to¸n toµn bé d- nî cuèi kú ®óng h¹n, chñ thÎ sÏ ®-îc miÔn l·i
cho c¸c giao dÞch tiÒn mÆt tõ ngµy sao kª ®Õn ngµy chñ thÎ tr¶ nî theo h¹n
.NÕu chñ thÎ kh«ng tr¶ hoÆc tr¶ mét phÇn d- nî, ng©n hµng sÏ tiÕp tôc tÝnh
l·i ®èi víi giao dÞch rót tiÒn mÆt ch-a ®-îc thanh to¸n kÓ tõ ngµy sao kª vµ
kho¶n l·i nµy sÏ ®-îc thÓ hiÖn trªn sao kª kú kÕ tiÕp .
Víi giao dÞch mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô t¹i c¸c ®iÓm tiÕp nhËn thÎ,
theo nguyªn t¾c chñ thÎ sÏ kh«ng ph¶i tr¶ phÝ cho ng©n hµng. Ng©n hµng
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
vÉn duy tr× ®-îc nguån thu cè ®Þnh cña m×nh th«ng qua kho¶n phÝ do c¬ së
chÊp nhËn thÎ tr¶ . §©y lµ kho¶n phÝ liªn quan tíi viÖc thanh to¸n thÎ tÝn
dông theo % tÝnh trªn trÞ gi¸ giao dÞch thÎ . Kho¶n phÝ nµy lµ 3% cho mäi
giao dÞch. H¬n n÷a ng©n hµng vÉn thu ®-îc mét kho¶n l·i nÕu kh¸ch h¶ng
chØ thanh to¸n mét phÇn sè d- khi ®Õn ngµy sao kª .
Nguån thu cña ng©n hµng cßn ®Õn tõ kho¶n phÝ chËm tr¶ trªn sè dthanh to¸n tèi thiÓu. Hµng th¸ng øng víi mçi sao kª, ng©n hµng buéc kh¸ch
hµng ph¶i thanh to¸n mét sè tiÒn tèi thiÓu. NÕu kh¸ch hµng chØ tr¶ mét phÇn
sè tiÒn nµy, phÇn d- nî tèi thiÓu cßn l¹i sÏ ph¶i chÞu phÝ chËm tr¶ lªn tíi
3%.
§èi víi c¸c ng©n hµng ®¹i lý, khi thùc hiÖn thanh to¸n hé cho ng©n
hµng ph¸t hµnh sÏ ®-îc h-ëng mét phÇn chiÕt khÊu th-¬ng m¹i ( tû lÖ do tæ
chøc thÎ qui ®Þnh ) khi tiÕn hµnh ®ßi tiÒn víi ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ. Trªn
95% doanh sè sö dông thÎ tÝn dông ë ViÖt nam ®Òu lµ c¸c thÎ tÝn dông do
c¸c ng©n hµng n-íc ngoµi ph¸t hµnh .Bëi vËy, c¸c ng©n hµng ë ViÖt Nam
®Òu thu ®-îc mét kho¶n phÝ kh«ng nhá khi lµm ®¹i lý thanh to¸n cho c¸c
lo¹i thÎ nµy.
Ngoµi c¸c kho¶n thu kÓ trªn, ng©n hµng cßn cã c¸c kho¶n thu kh¸c
nh- :
+ PhÝ t¨ng h¹n møc tÝn dông t¹m thêi: ph¸t sinh khi chñ thÎ muèn
n©ng h¹n møc tÝn dông.
+PhÝ tra so¸t: kho¶n phÝ mµ chñ thÎ ph¶i tr¶ cho yªu cÇu tra so¸t cña m×nh.
+ PhÝ cÊp l¹i thÎ: (do mÊt c¾p , thÊt l¹c ) vµ ®æi thÎ ( theo yªu cÇu cña
chñ thÎ)
+ PhÝ ®-a thÎ mÊt c¾p thÊt l¹c lªn danh s¸ch thÎ cÊm l-u hµnh.
2. T¸c ®éng ®Õn c«ng t¸c thanh to¸n :
Theo nhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸ cña mét sè chuyªn gia n-íc ngoµi, ViÖt
nam lµ mét quèc gia ®ang sö dông qu¸ nhiÒu tiÒn mÆt. Toµn bé hÖ thèng
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ng©n hµng trong n-íc hiÖn nay cã kho¶ng 60.000 ng-êi th× cã kho¶ng 6500
ng-êi lµm c¸c céng viÖc : in tiÒn , huû tiÒn, ph©n lo¹i tiÒn, thñ quü chiÕm
13% tæng sè nh©n viªn ng©n hµng. T×nh tr¹ng sö dông qu¸ lín tiÒn mÆt
trong nÒn kinh tÕ ë n-íc ta hiÖn nay ®ang lµm cho chóng ta mçi n¨m mÊt ®i
tíi h¬n 1 tû ®« la. ThÎ ra ®êi mang l¹i mét b-íc nh¶y vät trong thanh to¸n,
t¹o ®iÒu kiÖn thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô mét c¸ch an toµn, cã hiÖu
qu¶ chÝnh x¸c tin cËy vµ tiÕt kiÖm thêi gian .
Qui m« cña thÞ tr-êng thÎ t¨ng lªn kÐo theo sè l-îng gia t¨ng cña c¸c
®iÓm tiÕp nhËn thÎ. C¸c ng©n hµng lu«n ph¶i trang bÞ nh÷ng ph-¬ng tiÖn
m¸y mãc hiÖn ®¹i nhÊt, ®ã còng lµ tiÒn ®Ò vµ lµ b-íc ®ét ph¸ ®Ó c¸c h×nh
thøc thanh to¸n tËn dông ®-îc nh÷ng thµnh tùu céng nghÖ míi. HiÖn nay,
tÊt c¶ c¸c ng©n hµng ph¸t hµnh, thanh to¸n thÎ ®Òu sö dông hÖ thèng kÕt nèi
trùc tiÕp ON LINE khi giao dÞch víi tæ chøc thÎ quèc tÕ .
3.T¸c ®éng tíi c«ng t¸c huy ®éng vèn quÜ :
Qu¸ tr×nh nghiªn cøu qui tr×nh ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ tÝn dông
cho thÊy mét ®iÒu l¯ “ thÎ tÝn dông l¯m t¨ng trëng lîng vèn huy ®éng cu°
ng©n h¯ng”.
S¬ ®å 1 : T¸c ®éng cña thÎ tÝn dông tíi c«ng t¸c huy ®éng vèn quü.
(5) Ghi cã TK tiÒn
göi cña CSCNT t¨ng
sè d- tiÒn göi
(2) Thanh to¸n b»ng
thÎ tÝn dông
§iÓm tiÕp nh©n thÎ
Chñ thÎ
(3)Cung øng hµng ho¸ dÞch vô
(6) Thanh
to¸n nî
cho Ng©n
hµng
(1) CÊp thÎ TD cho KH
(4) Göi
ho¸ ®¬n
thanh
to¸n thÎ
Ng©n hµng ph¸t hµnh
thanh to¸n
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
*B-íc1:Ng©n hµng ph¸t hµnh cÊp thÎ tÝn dông cho chñ thÎ sau khi
hå s¬ xin sö dông thÎ cña chñ thÎ ®-îc chÊp nhËn.
*B-íc2: Chñ thÎ sö dông thÎ tÝn dông ®Ó mua hµng ho¸, dÞch vô t¹i
c¸c ®iÓm chÊp nhËn thÎ.
*B-íc3:C¸c c¬ së chÊp nhËn thÎ cung øng hµng ho¸, dÞch vô cho chñ
thÎ.
*B-íc4:.C¸c c¬ së chÊp nhËn thÎ göi ho¸ ®¬n thanh to¸n thÎ cho
ng©n hµng ph¸t hµnh hoÆc ng©n hµng thanh to¸n.
*B-íc5: Ng©n hµng ph¸t hµnh (NHTT) ghi cã tµi kho¶n tiÒn göi cña
CSCNT vµ ghi nî TK thÎ tÝn dông cña chñ thÎ. §Ó thuËn tiÖn cho viÖc thanh
to¸n, c¸c CSCNT ®Òu cã TK tiÒn göi ë ng©n hµng thanh to¸n, do vËy ë b-íc
5 sè d- tiÒn göi ®· t¨ng lªn.
*B-íc 6: Chñ thÎ thùc hiÖn thanh to¸n nî cho ng©n hµng. Ng©n hµng
ghi nî TK vèn quü tiÒn mÆt, ghi cã TK thÎ tÝn dông cña chñ thÎ. Lµm t¨ng
sè d- vèn quü tiÒn mÆt cña ng©n hµng.
Trong qui tr×nh thanh to¸n thÎ tÝn dông, ®Ó thuËn tiÖn trong thanh
to¸n, c¸c c¬ së chÊp nhËn thÎ khi ký hîp ®ång tiÕp nhËn thÎ th-êng më tµi
kho¶n t¹i ng©n hµng thanh to¸n. Mçi khi cã giao dÞch ph¸t sinh, c¸c c¬ së
chÊp nhËn thÎ göi ho¸ ®¬n thanh to¸n (in theo mÉu) lªn ng©n hµng. Ng©n
hµng sÏ lµm c¨n cø ®Ó ghi cã vµo tµi kho¶n tiÒn göii cña ®iÓm tiÕp nhËn
thÎ.§iÒu ®ã lµm cho sè d- tµi kho¶n tiÒn göi t¨ng lªn vµ lµm t¨ng tr-ëng
ng©n quÜ.
Sù gia t¨ng vèn quÜ ®-îc nh©n lªn gÊp ®«i khi chñ thÎ thanh to¸n nî
cho ng©n hµng. Mçi kho¶n giao dÞch lµ mét kho¶n vay. T¹i ngµy ®¸o h¹n
theo sao kª, khi chñ thÎ thanh to¸n cho ng©n hµng sÏ lµm t¨ng quÜ tiÒn mÆt
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
thùc tÕ. ë ®©y ta xÐt giíi h¹n trong tr-êng hîp ng©n hµng thanh to¸n còng
lµ ng©n hµng ph¸t hµnh.
Víi doanh sè thanh to¸n hµng n¨m lªn ®Õn hµng tr¨m tû USD, ch¾c
ch¾n cã mét phÇn kh«ng nhá vèn ®äng l¹i trong toµn bé hÖ thèng c¸c ng©n
hµng tham gia ph¸t hµnh,thanh to¸n thÎ tÝn dông. §iÒu nµy chøng tá r»ng:
b¶n th©n viÖc ph¸t triÓn thÎ tÝn dông còng ®em l¹i t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn
l-îng vèn huy ®éng cña ng©n hµng.
4. T¸c ®éng tíi c«ng t¸c tÝn dông :
TÝn dông thÎ rÊt an toµn so víi c¸c h×nh thøc tÝn dông kh¸c. Nã
th-êng ®-îc ph¸t hµnh dùa trªn c¬ së thÕ chÊp hoÆc dùa trªn theo dâi thu
nhËp ®Þnh kú cña kh¸ch hµng . Ng©n hµng cã thÓ can thiÖp ngõng c¸c giao
dÞch thÎ ngay lËp tøc nÕu cã nguy c¬ rñi ro ph¸t sinh, do ®ã cã thÓ h¹n chÕ
tèi ®a møc thiÖt h¹i .
Mét -u ®iÓm lín n÷a cña tÝn dông thÎ víi ho¹t ®éng ng©n hµng lµ nã
gãp phÇn quan träng t¹o ra nh÷ng kh¸ch hµng kinh doanh l©u dµi. Hîp
®ång thÎ tÝn dông khi ®-îc ký kÕt sÏ g¾n ng©n hµng vµ kh¸ch hµng trong
mét quan hÖ giao dÞch l©u dµi. Bªn c¹nh ®ã, quan hÖ gi÷a ng©n hµng vµ c¸c
®iÓm tiÕp nhËn thÎ còng ®-îc g¾n kÕt t-¬ng tù b»ng c¸c giao dÞch kinh tÕ.
ViÖc t¹o lËp nh÷ng quan hÖ vÒ tÝn dông, thanh to¸n trong m«i tr-êng kinh
doanh ®Çy biÕn ®éng lµ mét lîi Ých mµ kinh doanh thÎ mang l¹i.
IV. C¬ chÕ ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ tÝn dông:
1. C¬ chÕ ph¸t hµnh:
a.C¸c h×nh thøc ph¸t hµnh:
ThÎ tÝn dông ra ®êi g¾n liÒn víi 2 h×nh thøc ph¸t hµnh.
H×nh thøc ph¸t hµnh thÎ ®Çu tiªn lµ ph¸t hµnh ®¬n lÎ. C¸c ng©n hµng
ph¸t hµnh thÎ riªng cña m×nh vµ th-¬ng l-îng víi c¸c cöa hµng chÊp nhËn
h×nh thøc nµy. Sau ®ã c¸c cöa hµng sÏ göi ho¸ ®¬n thanh to¸n thÎ cho ng©n
hµng ®Ó ng©n hµng ®ßi tiÒn cña chñ thÎ. Ph¹m vi sö dông thÎ chØ bã hÑp
trong nh÷ng ®iÓm tiÕp nhËn thÎ ký hîp ®ång víi ng©n hµng ph¸t hµnh. H×nh
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
thøc nµy lµm t¨ng chi phÝ vµ khã kh¨n trong viÖc më réng c¸c ®iÓm tiÕp
nhËn thÎ.
H×nh thøc ph¸t hµnh thÎ ®Çu tiªn ®· ®-îc kh¾c phôc vµo cuèi nh÷ng
n¨m 60 khi xuÊt hiÖn 2 tæ chøc Visa International vµ Mastercard Intertional
ë Mü. Ph¹m vi sö dông 2 lo¹i thÎ nµy mang tÝnh toµn cÇu. Hai tæ chøc nµy
cã tíi 50.000 thµnh viªn ®-îc uû quyÒn thanh to¸n vµ ph¸tt hµnh thÎ víi
biÓu t-îng chung cña tæ chøc. H×nh thøc nµy ®em l¹i chi phÝ ph¸t hµnh
thÊp, kh¶ n¨ng l-u hµnh thÎ réng r·i ®em l¹i nhiÒu tiÖn Ých.cho kh¸ch hµng.
b. C¬ së ph¸p lý vµ nguyªn t¾c ph¸t hµnh :
ViÖc ph¸t hµnh thÎ tÝn dông ph¶i c¨n cø vµo luËt ph¸p n-íc së t¹i,
c¸c qui ®Þnh vµ luËt lÖ hiÖn hµnh cña tæ chøc thÎ tÝn dông quèc tÕ, qui chÕ
vÒ thÎ tÝn dông do Tæng gi¸m ®èc ng©n hµng ®ã qui ®Þnh.
ThÎ tÝn dông ®-îc ph¸t hµnh dùa trªn nguyªn t¾c tÝn dông cã b¶o
®¶m. §Ó cã quyÒn sö dông thÎ, kh¸ch hµng ph¶i ®¸p øng ®-îc c¸c yªu cÇu
vÒ tÝn chÊt, thÕ chÊp vµ c¸c ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o kh¸c. V× h×nh thøc thÎ tÝn
dông n»m trong nghiÖp vô tÝn dông ng¾n h¹n cña ng©n hµng nªn nguån vèn
ph¸t hµnh chñ yÕu vèn huy ®éng ng¾n h¹n.
c. Thñ tôc ph¸t hµnh :
ViÖc ph¸t hµnh thÎ tu©n theo c¸c b-íc sau :
* B-íc 1 : Kh¸ch hµng göi ®¬n vµ c¸c hå s¬ cÇn thiÕt yªu cÇu ®-îc
sö dông thÎ tÝn dông ®Õn ng©n hµng.
* B-íc 2 : Khi nhËn ®-îc hå s¬ yªu cÇu ph¸t hµnh thÎ cña kh¸ch
hµng, bé phËn ph¸t hµnh thÎ sÏ tiÕn hµnh thÈm ®Þnh vµ ra quyÕt ®Þnh chÊp
nhËn hoÆc tõ chèi ph¸t hµnh Víi nh÷ng hå s¬ ®-îc chÊp nhËn, göi th«ng
b¸o quyÕt ®Þnh chÊp nhËn ph¸t hµnh cïng víi hîp ®ång sö dông thÎ cho
kh¸ch hµng tíi trung t©m ph¸t hµnh thÎ ®ång thêi x¸c ®Þnh c¸c h¹n møc cho
kh¸ch hµng.
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
* B-íc 3 : Trung t©m thÎ sÏ tiÕn hµnh më tµi kho¶n thÎ tÝn dông cho
kh¸ch hµng cËp nhËt hå s¬ vµ tiÕn hµnh in thÎ. Sau khi in xong thÎ vµ x¸c
®Þnh sè PIN, thÎ ®-îc trao cho bé phËn ph¸t hµnh thÎ ®Ó trao thÎ cho kh¸ch
hµng ®¶m b¶o an toµn bÝ mËt.
2. C¬ chÕ thanh to¸n:
ViÖc thanh to¸n thÎ tÝn dông ph¶i tu©n theo c¸c qui ®Þnh cña luËt
ph¸p, luËt lÖ hiÖn hµnh cña tæ chøc thÎ quèc tÕ vµ c¸c qui ®Þnh cña c¸c
ng©n hµng tham gia ph¸t hµnh, thanh to¸n thÎ tÝn dông.
a. C¸c chñ thÓ tham gia vµo qui tr×nh thanh to¸n thÎ tÝn
dông:
- Ng©n hµng ph¸t hµnh: lµ ng©n hµng cung cÊp tÝn dông cho kh¸ch
hµng d-íi h×nh thøc thÎ tÝn dông, tham gia vµo qu¸ tr×nh thanh to¸n víi tc¸ch lµ chñ nî vµ cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n l¹i cho ng©n hµng thanh to¸n
vµ c¸c ®iÓm chÊp nhËn thÎ.
- Ng©n hµng thanh to¸n : lµ héi viªn cña tæ chøc thÎ tÝn dông quèc tÕ
nh-ng chØ tham gia thanh to¸n. Ng©n hµng nµy chÞu tr¸ch nhiÖm thanh to¸n
tiÒn cho c¸c ®iÓm tiÕp nhËn thÎ ®· ký hîp ®ång víi m×nh vµ ®¸p øng yªu
cÇu rót tiÒn mÆt cña chñ thÎ.
-Ng©n hµng ®¹i lý cña ng©n hµng thanh to¸n: lµ ng©n hµng thùc hiÖn
c¸c dÞch vô thanh to¸n nh- nhê thu, øng tiÒn cho chñ thÎ... th«ng qua hîp
®ång ®¹i lý ký kÕt víi ng©n hµng thanh to¸n.
- Chñ thÎ: lµ ng-êi ®-îc ng©n hµng ph¸t hµnh cho phÐp sö dông thÎ
tÝn dông.
- Ng-êi chÞu tr¸ch nhiÖm thanh to¸n: ng-êi cã tr¸ch nhiÖm thanh
to¸n sè d- ®Õn h¹n trªn sao kª cña thÎ tÝn dông.
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- C¬ së chÊp nhËn thÎ (Merchant): lµ c¸c ®¬n vÞ cung øng hµng ho¸,
dÞch vô chÊp nhËn thanh to¸n b»ng thÎ cã ký hîp ®ång víi ng©n hµng ph¸t
hµnh, thanh to¸n.
- Tæ chøc thÎ tÝn dông quèc tÕ : lµ hiÖp héi c¸c thµnh viªn ph¸t hµnh
vµ thanh to¸n thÎ tÝn dông quèc tÕ ®ång thêi lµ trung t©m xö lý cÊp phÐp vµ
thanh to¸n cho c¸c thµnh viªn.
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
b. Qui tr×nh thanh to¸n :
s¬ ®å 2 : Kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh thanh to¸n, thu nî thÎ tÝn dông
(2) Cung cÊp hçn hîp
dÞch vô rót tiÒn mÆt
Chñ thÎ
(10) Chñ thÎ thanh to¸n cho NH ph¸t hµnh
(1)- Mua hµng
ho¸ dÞch vô
hoÆc rót tiÒn
b»ng thÎ tÝn
dông
(
(9) Göi sao kª cho chñ thÎ
yªu cÇu thanh to¸n
Ng©n hµng PH
C¬ së chÊp nhËn thÎ
hoÆc ng©n hµng ®¹i lý
thanh to¸n
(4) B¸o cã
cho
merchant
hoÆc
NH§LTT
(7) B¸o
nî ng©n
hµng ph¸t
hµnh
(3) Göi
ho¸ ®¬n
thanh
to¸n thÎ
(6) B¸o cã cho NHTT
Ng©n hµng
thanh to¸n
(5 )LËp göi
chøng tõ
nhê thu
Tæ chøc thÎ
Quèc tÕ
(8)Thanh to¸n theo b¸o
nî cña tæ chøc thÎ Quèc tÕ
*B-íc 1: Chñ thÎ sö dông thÎ tÝn dông ®Ó mua hµng ho¸ hoÆc rót tiÒn
mÆt t¹i c¬ së chÊp nhËn thÎ hoÆc ng©n hµng ®¹i lý thanh to¸n.
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
*B-íc 2: C¸c c¬ së chÊp nhËn thÎ hoÆc ng©n hµng ®¹i lý thanh to¸n
cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô theo qui ®Þnh trong hîp ®ång chÊp nhËn thÎ ký
kÕt víi ng©n hµng thanh to¸n.
*B-íc 3: C¸c c¬ së chÊp nhËn thÎ sÏ lËp ho¸ ®¬n vÒ giao dÞch vµ ho¸
®¬n ®ã sÏ ®-îc göi ®Õn hoÆc ng©n hµng thanh to¸n, hoÆc ng©n hµng ®¹i lý
thanh to¸n trong vßng bèn ngµy kÓ tõ ngµy giao dÞch ph¸t sinh.
*B-íc 4: C¸c ng©n hµng nµy sÏ ghi cã cho tµi kho¶n cña ®iÓm tiÕp
nhËn thÎ ®ång thêi l-u ho¸ ®¬n lµm chøng tõ gèc ®Ó tra so¸t vµ gi¶i quyÕt
khiÕu n¹i ph¸t sinh khi cÇn thiÕt.
*B-íc 5: Ng©n hµng thanh to¸n sau ®ã sÏ lËp bé chøng tõ nhê thu
göi trung t©m thanh to¸n cña tæ chøc thÎ quèc tÕ ®Ó thanh to¸n víi ng©n
hµng ph¸t hµnh.
*B-íc 6: Khi nhËn ®-îc b¸o cã tõ trung t©m, ng©n hµng ®¹i lý vµ
ng©n hµng thanh to¸n ®èi chiÕu víi hå s¬ gèc vµ lµm thñ tôc tÊt to¸n tµi
kho¶n nhê thu.
*B-íc 7 + 8: T¹i ng©n hµng ph¸t hµnh, c¨n cø b¶ng kª do tæ chøc thÎ
quèc tÕ göi tíi nhê thu, b¸o cã cho trung t©m sè tiÒn ®· thanh to¸n theo
b¶ng kª vµ lµm thñ tôc thanh to¸n.
*B-íc 9: Ng©n hµng ph¸t hµnh sÏ göi sao kª hµng th¸ng cho chñ thÎ
yªu cÇu thanh to¸n.
*B-íc 10: Chñ thÎ ph¶i thanh to¸n tèi thiÓu 20% sè d- (bao gåm dnî kú tr-íc vµ tæng sè ph¸t sinh trong kú kÓ c¶ phÝ vµ l·i.)
Qu¸ tr×nh th«ng tin vµ thanh to¸n gi÷a ng©n hµng thanh to¸n, ng©n
hµng ph¸t hµnh tæ chøc thÎ quèc tÕ ®-îc thùc hiÖn qua m¹ng ONLINE. Cßn
gi÷a ng©n hµng ph¸t hµnh, ng©n hµng thanh to¸n vµ c¸c ®iÓm tiÕp nhËn thÎ
cã thÓ thùc hiÖn b»ng 2 c¸ch: : ONLINE ( th«ng tin vÒ thÎ ®-îc kiÓm tra
trùc tiÕp th«ng qua tiÕp nèi m¹ng víi ng©n hµng ph¸t hµnh ) hoÆc OFFLINE
( kiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c cña thÎ th«ng qua viÖc ®Þnh d¹ng m· sè b»ng m¸y
cµ tay ). Thanh to¸n b»ng ONLINE chØ mÊt 10 gi©y cho mçi giao dÞch, qui
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
tr×nh thanh to¸n khÐp kÝn vµ tèc ®é thanh to¸n thÎ ®· ®-a thÎ tÝn dông lµ
dÞch vô thanh to¸n ®iÖn tö hµng ®Çu cña ng©n hµng.
V. Rñi ro, qu¶n lý phßng ngõa rñi ro trong kinh doanh thÎ :
A. C¸c lo¹i rñi ro trong kinh doanh thÎ:
Trong bÊt cø mét ho¹t ®éng kinh doanh thuéc bÊt cø thuéc ngµnh nµo
còng hµm chøa rñi ro. Ho¹t ®éng kinh doanh thÎ tÝn dông cña ng©n hµng
cñng kh«ng n»m ngoµi qui luËt nµy. Theo thèng kª cña tæ chøc thÎ quèc tÕ,
doanh sè thanh to¸n thÎ toµn cÇu bao gåm ( thÎ VISA, Mastercard, JCB,
AMEX, ...) n¨m 1996 ®¹t 1800 tû USD, n¨m 1997 ®¹t 2500 tû USD. Trong
®ã mçi n¨m c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ vµ c¸c thµnh viªn ph¶i chi kh«ng d-íi
1% doanh sè cho rñi ro vµ phßng ng-µ rñi ro. §iÒu ®ã chøng tá viÖc qu¶n lý
vµ phßng ngõa rñi ro trong kinh doanh thÎ cña c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ còng
nh- c¸c thµnh viªn lµ v« cïng quan träng.
Rñi ro vµ nguy c¬ rñi ro cã thÓ xuÊt hiÖn bÊt cø lóc nµo, kh©u nµo
trong toµn bé qu¸ tr×nh ph¸t hµnh, sö dông vµ thanh to¸n thÎ.
1. Rñi ro trong kh©u ph¸t hµnh :
a. §¬n ph¸t hµnh víi c¸c th«ng tin gi¶ m¹o ( Fraudulent
Applicatiopns):
Ng©n hµng cã thÎ ph¸t hµnh thÎ cho kh¸ch hµng cã ®¬n xin ph¸t
hµnh thÎ víi c¸c th«ng tin gi¶ m¹o do kh«ng thÈm ®Þnh kü cña c¸c th«ng tin
cña kh¸ch hµng trªn hå s¬ xin ph¸t hµnh thÎ. Tr-êng hîp nµy dÉn ®Õn
nh÷ng rñi ro vÒ tÝn dông cho ng©n hµng ph¸t hµnh khi chñ thÎ sö dông thÎ
vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n.
b. Chñ thÎ kh«ng nhËn ®-îc thÎ do ng©n hµng ph¸t hµnh
göi (Nerver Reciered Issue):
Ng©n hµng ph¸t hµnh göi thÎ cho chñ thÎ b»ng b-u ®iÖn nh-ng thÎ bÞ
®¸nh c¾p trªn ®-êng göi ®Õn. ThÎ bÞ sö dung trong khi chñ thÎ chÝnh thøc
kh«ng hay biÕt g× vÒ viÖc thÎ ®· göi cho m×nh. NÕu kh«ng cã biÖn ph¸t
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
qu¶n lý ®¶m b¶o, ng©n hµng ph¸t hµnh chÞu mäi rñi ro ®èi víi c¸c giao dÞch
®-îc thùc hiÖn trong tõng tr-êng hîp nµy.
c. Tµi kho¶n cña chñ thÎ bÞ lîi dông ( Account Take over):
Rñi ro ph¸t sinh khi ®Õn kú ph¸t hµnh thÎ, ng©n hµng ph¸t hµnh nh©n
®-îc th«ng b¸o thay ®æi ®Þa chØ cña chñ thÎ vµ ®-îc yªu cÇu göi thÎ míi vÒ
®Þa chØ míi. Do kh«ng kiÓm tra tÝnh x¸c thùc cña th«ng b¸o ®ã nªn ng©n
hµng ®· göi thÎ theo yªu cÇu nh-ng thùc ra ®©y kh«ng ph·i lµ yªu cÇu cña
chñ thÎ ®Ých thùc. Tµi kho¶n cña chñ thÎ ®· bÞ ng-êi kh¸c sö dung chØ ®-îc
ph¸t hiÖn khi chñ thÎ ®Ých thùc kh«ng nhËn ®-îc thÎ, liªn l¹c víi ng©n hµng
ph¸t hµnh hoÆc khi ng©n hµng yªu cÇu chñ thÎ thanh to¸n sao kª . Tr-êng
hîp nµy dÔ dÉn ®Õn rñi ro cho chñ thÎ vµ ng©n hµng ph¸t hµnh.
2. Rñi ro trong kh©u l-u hµnh vµ thanh to¸n thÎ :
a. ThÎ gi¶ ( Counterfeit Card) :
ThÎ do c¸c tæ chóc téi ph¹m hoÆc c¸ nh©n lµm gi¶ c¨n cø vµo c¸c
th«ng tin cã ®-îc tõ c¸c chøng tõ giao dÞch thÎ hoÆc thÎ mÊt c¾p, thÊt l¹c.
ThÎ gi¶ ®-îc sö dông t¹o ra c¸c giao dÞch gi¶ m¹o sÏ g©y ra tæn thÊt cho
ng©n hµng ph¸t hµnh. V× theo qui ®Þnh tæ chøc cña thÎ quèc tÕ, ng©n hµng
ph¸t hµnh ph¶i chÞu hoµn toµn tr¸ch nhiÖm víi mäi giao dÞch sö dông thÎ
gi¶ cã m· sè ( BIN ) cña NHPH. §©y lµ lo¹i rñi ro ®Æc biÖt nguy hiÓm vµ
khã qu¶n lý v× n»m ngoµi sù dù ®o¸n cña NHPH.
b. ThÎ mÊt c¾p thÊt l¹c ( Lost - Stolen Card ):
Chñ thÎ mÊt c¾p bÞ hoÆc thÊt l¹c thÎ vµ c¸c thÎ ®-îc 1 ng-êi kh¸c sö
dông tr-íc khi chñ thÎ kÞp th«ng b¸o cho ng©n hµng ph¸t hµnh ®Ó cã c¸c
biÖn ph¸p h¹n chÕ sö dông hoÆc thu håi thÎ. C¸c tæ chøc téi ph¹m cã thÎ in
næi vµ m· ho¸ l¹i c¸c thÎ ®Ó thùc hiÖn c¸c giao dÞch thÎ gi¶. Tr-êng hîp nµy
dÔ dÉn ®Õn rñi ro cho chñ thÎ hoÆc ng©n hµng ph¸t hµnh. Lo¹i rñi ro nµy
chiÕm tû lÖ lín nhÊt trong c¸c lo¹i, chiÕm xÊp xØ 99%.
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
c. Thanh to¸n hµng ho¸ , dÞch vô b»ng thÎ qua th- , ®iÖn
tho¹i (Mail, Telephone order):
C¬ së chÊp nhËn thÎ cung cÊp hµng ho¸ dÞch vô theo yªu cÇu cña
chñ thÎ qua th- hoÆc ®iÖn tho¹i trªn c¬ së c¸ th«ng tin vÒ thÎ nh- : Lo¹i thÎ,
sè thÎ, ngµy hiÖu lùc, tªn chñ thÎ. Trong tr-êng hîp chñ thÎ chÝnh thøc
kh«ng ph¶i lµ kh¸ch ®Æt mua hµng CSCNT th× giao dÞch ®ã cña CSNT bÞ
NHPH tõ chèi thanh to¸n. Tr-êng hîp nµy dÔ dÉn ®Õn rñi ro cho CSCT
hoÆc NHTT.
d. Nh©n viªn CSCNT in nhiÒu ho¸ ®¬n thanh to¸n cña
mét thÎ (Multipe imprints):
Khi thùc hiÖn giao dÞch, nh©n viªn cña CSCNT ®· cè t×nh in ra nhiÒu
bé ho¸ ®¬n thanh to¸n thÎ nh-ng chØ giao mét bé ho¸ ®¬n cho chñ thÎ ký ®Ó
thanh to¸n giao dÞch. Sau ®ã nh©n viªn cña CSCNT m¹o ch÷ ký thËt cña
chñ thÎ ®Ó nép ho¸ ®¬n thanh to¸n cho NHTT.
e. T¹o b¨ng tõ gi¶ :
Lµ lo¹i gi¶ m¹o giao dÞch thÎ sö dông kü thuËt céng nghÖ cao. Trªn
c¬ së thu nhËp c¸c th«ng tin trªn b¨ng tõ cña thÎ thËt thanh to¸n t¹i c¸c
CSCNT, c¸c tæ chøc téi ph¹m lµm thÎ gi¶ ®· sö dông c¸c phÇm mÒm riªng
®· m· ho¸ vµ in t¹o c¸c b¨ng tõ trªn thÎ gi¶. Sau ®ã chóng thùc hiÖn c¸c
giao dÞch gi¶ m¹o. Tr-êng hîp nµy dÉn ®Õn rñi ro cho NHTT hoÆc cho
NHPH hoÆc chñ thÎ. Lo¹i gi¶ m¹o nµy ®ang rÊt ph¸t triÓn ë c¸c n-íc tiªn tiÕn.
B.Qu¶n lý, phßng ngõa rñi ro :
§Ó phßng ngõa vµ qu¶n lý rñi ro, gãp phÇn gi¶m tæn thÊt cho c¸c
ng©n hµng thµnh viªn, c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ ®· x©y dùng mét hÖ thèng
c¸c quy t¾c tiªu chuÈn vÒ qu¶n lý rñi ro vµ b¶o mËt cho c¸c thµnh viªn tu©n
thñ, mét hÖ thèng nèi m¹ng trùc tiÕp gi÷a c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ vµ c¸c
thµnh viªn ®Ó xö lý, trao ®æi th«ng tin vµ qu¶n lý rñi ro trªn toµn cÇu. Bªn
c¹nh ®ã, c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ ®· tæ chøc c¸c ch-¬ng tr×nh dÞch vô hç trî,
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
c¸c ch-¬ng tr×nh tËp huÊn, ®µo t¹o nghiÖp vô... nh»m n©ng cao tr×nh ®é
còng nh- trî gióp kü thuËt vµ nghiÖp vô cho c¸c ng©n hµng thµnh viªn trong
phßng ngõa vµ qu¶n lý rñi ro.
Tuy vËy, ngoµi viÖc tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c, quy ®Þnh cña tæ chøc
thÎ quèc tÕ, b¶n th©n c¸c ng©n hµng thµnh viªn cÇn ph¶i cã sù quan t©m
®óng møc ®èi víi vÊn ®Ò qu¶n lý vµ phßng ngõa rñi ro. Nh»m h¹n chÕ thÊp
nhÊt rñi ro, ng©n hµng ph¸t hµnh ph¶i thÈm ®Þnh kh¸ch hµng tr-íc khi ph¸t
hµnh thÎ còng nh- qui ®Þnh vÒ thÕ chÊp, cÇm cè, b¶o l·nh. Tr-íc khi cÊp
thÎ tÝn dông ng©n hµng ph¸t hµnh ph¶i ký hîp ®ång víi kh¸ch hµng vµ göi
thÎ ®· ph¸t hµnh ®Õn ®óng chñ thÎ.
Ng©n hµng ph¸t hµnh cã tr¸ch nhiÖm h-íng dÉn chñ thÎ hiÓu biÕt
th«ng th¹o c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång sö dông thÎ, c¸ch sö dông thÎ vµ
l-u gi÷ ho¸ ®¬n khi thanh to¸n hµng ho¸ hoÆc øng tiÒn mÆt t¹i c¸c quÇy.
Chñ thÎ cÇn n¾m v÷ng c¸ch b¶o qu¶n vµ b¶o mËt thÎ, thñ tôc thanh to¸n sao
kª, thñ tôc liªn hÖ víi ng©n hµng ph¸t hµnh khi thÎ bÞ mÊt c¾p, thÊt l¹c hoÆc
khi cã sù thay ®æi ®Þa chØ liªn hÖ còng nh- c¸c thñ tôc gi¶i quyÕt tranh
chÊp, khiÕu n¹i.
VI. C¸c tæ chøc thÎ tÝn dông quèc tÕ vµ mét sè thÞ tr-êng thÎ tÝn
dông næi bËt trªn thÕ giíi:
1.Hai tæ chøc thÎ quèc tÕ Mastercard & Visa
International:
HiÖn nay, Mastercard & Visa International lµ hai tæ chøc ph¸t hµnh
vµ thanh to¸n thÎ lín nhÊt thÕ giíi. Víi Visa card, ng-êi ta biÕt ®Õn nã lÇn
®Çu tiªn vµo n¨m 1977 khi Banh of American liªn kÕt víi nhiÒu ng©n hµng
kh¸c ë nhiÒu bang ®Ó ph¸t hµnh vµ thanh to¸n mét lo¹i thÎ tÝn dông trªn
toµn n-íc Mü. Sù liªn kÕt ban ®Çu chØ lµ biÖn ph¸p tr¸nh tÝnh c¹nh tranh vµ
ph©n chia thÞ tr-êng. Nh-ng chÝnh sù liªn kÕt nµy ®· t¹o nªn mét thÕ m¹nh
Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr-êng thÎ tÝn dông ë Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam20