Tài liệu Giải pháp hoàn thiện qui trình nhập khẩu thiết bị toàn bộ ở công ty xnk thiết bị toàn bộ và kỹ thuật

Khoa Th−¬ng m¹i Lêi Nãi §Çu Hoµ cïng víi xu thÕ khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ vÒ hîp t¸c kinh tÕ ®ang næi tréi, víi sù ph¸t triÓn m¹nh cña kinh tÕ thÞ tr−êng, víi tÝnh phô thuéc lÉn nhau vÒ kinh tÕ vµ th−¬ng m¹i gi÷a c¸c quèc gia ®ang ngµy cµng s©u s¾c, ViÖt nam ®4 vµ ®ang kh«ng ngõng cè g¾ng ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc ®−a nÒn kinh tÕ hoµ nhËp vµo sù n¨ng ®éng cña khu vùc §«ng Nam ¸, hay nãi réng h¬n lµ vµnh ®ai Ch©u ¸-Th¸i B×nh D−¬ng. Víi xuÊt ph¸t ®iÓm tõ mét n−íc n«ng nghiÖp nghÌo nµn l¹c hËu, cßn h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é khoa häc kü thuËt th× con ®−êng nhanh nhÊt ®Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ lµ cÇn nhanh chãng tiÕp cËn nh÷ng c«ng nghÖ vµ kü thuËt tiªn tiÕn cña n−íc ngoµi ®Ó tiÕn hµnh nhËp khÈu thiÕt bÞ hiÖn ®¹i phôc vô cho sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x©y dùng ®Êt n−íc. Bèi c¶nh ®ã ®4 ®Æt cho ngµnh Th−¬ng m¹i nãi chung vµ c«ng ty XNK thiÕt bÞ toµn bé nãi riªng nhiÒu nh÷ng c¬ héi vµ thö th¸ch lín lao. §ã lµ lµm thÕ nµo ®Ó cã ®−îc nh÷ng c«ng nghÖ tèt nhÊt, hiÖn ®¹i nhÊt víi thêi gian vµ chi phÝ Ýt nhÊt, cho hiÖu qu¶ cao nhÊt. Trong mét thêi gian ng¾n thùc tËp t¹i phßng XNK-5, c«ng ty XNK thiÕt bÞ toµn bé vµ kü thuËt, trªn c¬ së nh÷ng kiÕn thøc vÒ kinh tÕ vµ nghiÖp vô XNK ®4 ®−îc truyÒn ®¹t t¹i nhµ tr−êng vµ mét sè kinh nghiÖp thùc tÕ thu ®−îc, víi môc ®Ých t×m hiÓu thªm vÒ qui tr×nh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé ë c«ng ty XNK thiÕt bÞ toµn bé vµ kü thuËt. T«i quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi nghiªn cøu cña m×nh lµ: Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn qui tr×nh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé ë C«ng ty XNK thiÕt bÞ toµn bé vµ kü thuËt.Víi hy väng r»ng nã sÏ gãp mét phÇn nhá vµo c«ng cuéc hoµn thiÖn vµ ®æi míi qui tr×nh nhËp khÈu ë n−íc ta hiÖn nay. Trªn c¬ së môc ®Ých cña ®Ò tµi, chuyªn ®Ò thùc tËp gåm nh÷ng phÇn chÝnh sau: • Ch−¬ng I: Ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé trong c¬ chÕ thÞ tr−êng. • Ch−¬ng II: Ph©n tÝch quy tr×nh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé ë C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vµ kü thuËt. • Ch−¬ng III: Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn quy tr×nh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé ë C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vµ kü thuËt. Qua ®©y, t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n PGS.TS. Hoµng Minh §−êng-ThÇy trùc tiÕp h−íng dÉn t«i, c¸c thÇy c« trong khoa Th−¬ng m¹i, tËp thÓ c¸n bé C«ng ty Technoimport, c¸c c« chó vµ anh chÞ trong phßng XNK-5 ®4 nhiÖt t×nh gióp ®ì t«i hoµn thµnh viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy. Do tr×nh ®é vµ thêi gian cã h¹n nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt rÊt mong cã ®−îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n. 1 Khoa Th−¬ng m¹i Ch−¬ng I ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé trong c¬ chÕ thÞ tr−êng. I. C¸c kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. 1. ThiÕt bÞ toµn bé lµ g×? C«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé-víi t− c¸ch lµ ®èi t−îng cña hîp ®ång th−¬ng m¹i-®4 tån t¹i tõ nhiÒu n¨m nh−ng cho ®Õn nay vÉn ch−a cã mét ®Þnh nghÜa ®Çy ®ñ vµ ng¾n gän nµo ®−îc tÊt c¶ c¸c quèc gia vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ chÊp nhËn ®èi víi lo¹i hµng ho¸ ®Æc thï nµy. ë Liªn x« tr−íc ®©y vµ Nga hiÖn nay, ng−êi ta coi c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé lµ tËp hîp thiÕt bÞ m¸y mãc, vËt t− x©y l¾p dïng ®Ó x©y dùng toµn bé mét c«ng tr×nh theo thiÕt kÕ, ®−îc vËn hµnh theo mét qui tr×nh c«ng nghÖ cô thÓ vµ ®¹t ®−îc nh÷ng th«ng sè s¶n xuÊt ®Ò ra. Theo ®Þnh nghÜa nµy, c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé bao gåm c¸c thµnh phÇn nh−: • Kh¶o s¸t kü thuËt vµ nghiªn cøu khoa häc kü thuËt. • LËp luËn chøng kinh tÕ kü thuËt. • LËp thiÕt kÕ kü thuËt vµ b¶n vÏ thi c«ng. • Giao thiÕt bÞ toµn bé vµ vËt liÖu. • X©y dùng, l¾p r¸p vµ hiÖu chØnh vËn hµnh. • Thùc hiÖn c¸c dÞch vô cã liªn quan. Uû ban kinh tÕ cña Liªn Hîp Quèc trªn c¬ së tæng kÕt c¸c ho¹t ®éng th−¬ng m¹i thùc tiÔn trong lÜnh vùc bu«n b¸n vµ l¾p r¸p thiÕt bÞ, m¸y mãc ®4 so¹n th¶o ra “§iÒu kiÖn chung giao hµng vµ l¾p r¸p nhµ m¸y vµ m¸y mãc xuÊt nhËp khÈu” sè 188A. §iÒu kiÖn chung nµy ®−îc ®a sè c¸c quèc gia vµ c¸c tæ chøc th−¬ng m¹i quèc tÕ chÊp nhËn vµ ¸p dông víi c¸c söa ®æi tuú theo tõng hoµn c¶nh, tõng tr−êng hîp cô thÓ. Trong b¶n" §iÒu kiÖn chung” nµy ®4 ®−a ra mét ®Þnh nghÜa gÇn víi kh¸i niÖm c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé mµ chóng ta vÉn th−êng hiÓu nh−ng kh¸i qu¸t h¬n ®ã lµ: “C«ng tr×nh” cã nghÜa lµ toµn bé Nhµ m¸y do Ng−êi b¸n (Contractor) giao vµ c¸c c«ng viÖc ®−îc ng−êi b¸n tiÕn hµnh theo hîp ®ång. “Nhµ m¸y” cã nghÜa lµ toµn bé m¸y mãc thiÕt bÞ, dông cô ®o ®¹c, ®iÒu khiÓn, vËt liÖu vµ c¸c danh môc ®−îc giao theo hîp ®ång. §èi víi ViÖt Nam, kh¸i niÖm"thiÕt bÞ toµn bé” lÇn ®Çu tiªn ®−îc ®−a ra trong §iÒu 2 “B¶n thÓ lÖ t¹m thêi vÒ viÖc ®Æt hµng gi÷a Bé ngo¹i th−¬ng vµ c¸c Bé trong c¶ n−íc” ban hµnh kÌm th«ng t− 07/TTg ngµy 7/1/1961 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ: "ThiÕt bÞ toµn bé lµ nhµ m¸y, c¬ së s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng− nghiÖp, c¬ së khoa häc hay thÝ nghiÖm, bÖnh viªn, tr−êng häc, c«ng tr×nh kiÕn tróc, c«ng tr×nh thuû lîi, giao th«ng, b−u ®iÖn,...nhê n−íc ngoµi thiÕt kÕ hoÆc gióp thiÕt kÕ, do 2 Khoa Th−¬ng m¹i n−íc ngoµi cung cÊp thiÕt bÞ, nguyªn liÖu s¶n xuÊt thö, h−íng dÉn x©y l¾p m¸y vµ s¶n xuÊt thö. Ngoµi ra c¨n cø vµo t×nh h×nh ®Æc biÖt, cã thÓ cã mét sè thiÕt bÞ tuy kh«ng ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn trªn nh−ng ®−îc Uû Ban KÕ ho¹ch Nhµ n−íc duyÖt lµ thiÕt bÞ toµn bé th× còng ®−îc quy ®Þnh lµ thiÕt bÞ toµn bé." Nh− vËy, trõ tr−êng hîp ®Æc biÖt, theo ®Þnh nghÜa nµy, mét hÖ thèng thiÕt bÞ ®−îc coi lµ thiÕt bÞ toµn bé ph¶i cã 3 ®iÒu kiÖn c¬ b¶n: • §ã lµ c¸c c«ng tr×nh do n−íc ngoµi thiÕt kÕ hoÆc gióp ta thiÕt kÕ. • Do n−íc ngoµi cung cÊp thiÕt bÞ, nguyªn liÖu s¶n xuÊt thö. • Do n−íc ngoµi h−íng dÉn x©y l¾p vµ s¶n xuÊt thö. Tuy nhiªn, cïng víi sù ph¸t triÓn vµ thay ®æi c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam, c¸c kh¸i niÖm vµ ®Þnh nghÜa nµy còng ®−îc bæ sung vµ ph¸t triÓn. Ngµy 13/11/1992 Thñ t−íng ChÝnh Phñ ®4 ra quyÕt ®Þnh sè 91/TTg ban hµnh” Quy ®Þnh vÒ qu¶n lý nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ b»ng nguån vèn ng©n s¸ch Nhµ n−íc”, trong ®ã ®−a ra ®Þnh nghÜa ThiÕt bÞ toµn bé nh− sau: ThiÕt bÞ toµn bé lµ tËp hîp m¸y mãc thiÕt bÞ, vËt t− dïng riªng cho mét dù ¸n cã trang bÞ c«ng nghÖ cô thÓ cã c¸c th«ng sè kinh tÕ-kü thuËt ®−îc m« t¶ vµ qui ®Þnh trong thiÕt kÕ cña dù ¸n. Nh− vËy, néi dung cña hµng ho¸ thiÕt bÞ toµn bé bao gåm: • Kh¶o s¸t kü thuËt. • LuËn chøng kinh tÕ- kü thuËt hoÆc nghiªn cøu kh¶ thi c«ng viÖc thiÕt kÕ. • ThiÕt bÞ , m¸y mãc, vËt t−... cho x©y dùng dù ¸n. • C¸c c«ng t¸c x©y dùng, l¾p r¸p, hiÖu chØnh, h−íng dÉn vËn hµnh. • C¸c dÞch vô kh¸c cã liªn quan ®Õn dù ¸n nh− chuyÓn giao c«ng nghÖ, ®µo t¹o... ViÖc nhËp khÈu ®−îc tiÕn hµnh th«ng qua mét hîp ®ång(theo h×nh thøc trän gãi) víi toµn bé néi dung hµng ho¸ nªu trªn, hoÆc thùc hiÖn tõng phÇn tuú theo yªu cÇu. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ khi nhËp khÈu mét c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé nh− mét nhµ m¸y s¶n xuÊt xi m¨ng, th× ngoµi c¸c thiÕt bÞ lÎ còng nh− ph¹m vi nhËp khÈu cña c¸c lo¹i h×nh nµy bao gåm h×nh thøc nhËp khÈu hµng ho¸ vËt chÊt vµ hµng ho¸ phi vËt chÊt. Tuy r»ng ra ®êi h¬i chËm vµ cßn cã nh÷ng khiÕm khuyÕt nhÊt ®Þnh nh−ng cã thÓ nãi QuyÕt ®Þnh 91/TTg cña Thñ t−íng ChÝnh Phñ ®4 ®−a ra ®Þnh nghÜa râ rµng vµ chÝnh x¸c vÒ thiÕt bÞ toµn bé vµ thiÕt bÞ lÎ còng nh− ph¹m vi cña chóng, gãp phÇn râ rÖt vµo viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ cña viÖc nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, x¸c ®Þnh chøc n¨ng nhiÖm vô cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n−íc còng nh− ph−¬ng thøc vµ tr×nh tù ®Ó tiÕn hµnh viÖc nhËp khÈu thiÕt bÞ, m¸y mãc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng phï hîp víi xu h−íng më cöa, héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi còng nh− chñ tr−¬ng ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh cña Nhµ n−íc. 2. Ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé ë ViÖt Nam hiÖn nay. 3 Khoa Th−¬ng m¹i 2.1. §èi t−îng ®−îc phÐp nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. Kinh doanh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé lµ qu¸ tr×nh giao dÞch, ký kÕt thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu thiÕt bÞ(bao gåm thiÕt bÞ toµn bé vµ thiÕt bÞ lÎ) vµ dÞch vô cã liªn quan ®Õn thiÕt bÞ trong quan hÖ víi b¹n hµng n−íc ngoµi. C«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé th«ng th−êng cã tæng vèn ®Çu t− rÊt lín, nguån vèn sö dông ®Ó nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé th−êng lµ vèn ng©n s¸ch nhµ n−íc hoÆc tõ c¸c nguån tµi trî cña n−íc ngoµi th«ng qua ChÝnh Phñ hay c¸c nguån vay n−íc ngoµi cã sù b¶o l4nh cña Nhµ n−íc, c¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i ViÖt Nam, v.v., v× vËy mét doanh nghiÖp chØ cã thÓ ®−îc phÐp nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé sau khi ®4 thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c thñ tôc cã liªn quan theo qui ®Þnh cô thÓ cña ph¸p luËt. Tr−íc kia, theo qui ®Þnh cña th«ng t− 04/TM- §T ngµy 30/7/1993 cña Bé th−¬ng m¹i, muèn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé, doanh nghiÖp ph¶i ®−îc Bé th−¬ng m¹i cÊp giÊy phÐp kinh doanh phï hîp víi §iÒu 5 NghÞ ®Þnh sè 144/H§BT ngµy 7/7/1992 trong ®ã ë phÇn nhËp khÈu cã ghi ngµnh hµng thiÕt bÞ, m¸y mãc. Ngoµi ra, doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu nh−: - Doanh nghiÖp cã bé m¸y tæ chøc, ®éi ngò c¸n bé cã ®ñ n¨ng lùc chuyªn m«n kü thuËt, nghiÖp vô ngo¹i th−¬ng, gi¸ c¶, ph¸p lý quèc tÕ trong kinh doanh xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. - Doanh nghiÖp ®K kinh doanh nhËp khÈu ngµnh hµng m¸y mãc thiÕt bÞ lÎ tèi thiÓu 5 n¨m vµ cã møc doanh sè nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ trong n¨m kh«ng d−íi 5 triÖu USD. - Doanh nghiÖp cã vèn l−u ®éng do nhµ n−íc giao tù bæ sung b»ng tiÒn ViÖt nam vµ tiÒn n−íc ngoµi tèi thiÓu t−¬ng ®−¬ng víi 500.000USD t¹i thêi ®iÓm ®¨ng ký kinh doanh nhËp khÈu thiÕt bÞ. Do ®ã, doanh nghiÖp cÇn ph¶i xin ®¨ng ký kinh doanh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé víi Bé th−¬ng m¹i b»ng c¸ch göi bé hå s¬ ®¨ng ký kinh doanh, bao gåm: • §¬n xin kinh doanh nhËp khÈu thiÕt bÞ . • GiÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. • Hå s¬ hîp lÖ x¸c nhËn vèn l−u ®éng(bao gåm vèn Nhµ n−íc giao vµ vèn tù bæ sung). • B¶ng tæng kÕt tµi s¶n 5 n¨m cuèi cïng(BiÓu tæng hîp). • S¬ ®å tæ chøc bé m¸y kinh doanh vµ c¸n bé cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o ®ñ n¨ng lùc kinh doanh thiÕt bÞ. Tuy nhiªn, sau nµy theo néi dung cña nghÞ ®Þnh 33/CP ngµy19/4/1994 vÒ Qu¶n lý Nhµ n−íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, nhËp khÈu vµ tiÕp ®ã lµ NghÞ ®Þnh 57/1998/N§-CP ngµy 31/7/1998 qui ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt Th−¬ng m¹i vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, gia c«ng, ®¹i lý mua b¸n hµng ho¸ víi n−íc ngoµi; ®Ó ®−îc phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu(kÓ c¶ hµng ho¸ thiÕt bÞ toµn bé), doanh nghiÖp ph¶i ®−îc thµnh lËp theo qui ®Þnh ph¸p luËt, ®−îc phÐp xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ theo ngµnh nghÒ ®4 ®¨ng ký kinh doanh, ®4 ®¨ng ký m4 sè kinh doanh víi Côc H¶i Quan tØnh, thµnh vµ hµng ho¸ ®ã kh«ng thuéc danh môc hµng 4 Khoa Th−¬ng m¹i ho¸ cÊm xuÊt nhËp khÈu. Víi c¬ chÕ míi, ®Ó më réng s¶n xuÊt, doanh nghiÖp cã thÓ trùc tiÕp nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé th«ng qua ®Êu thÇu; hoÆc doanh nghiÖp cã thÓ uû th¸c cho doanh nghiÖp kh¸c ®−îc phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. Tuy nhiªn, ®iÒu ®¸ng l−u ý ë ®©y lµ ®èi víi mét doanh nghiÖp muèn ®−îc phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu mÆt hµng nµy th× trong nh÷ng v¨n b¶n ban hµnh sau th«ng t− 04/TM-§T nh− ®4 kÓ trªn l¹i ch−a ®−îc qui ®Þnh cô thÓ, trong c¸c danh môc ngµnh hµng mµ doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh xuÊt nhËp khÈu l¹i kh«ng cã tªn cña ngµnh hµng" thiÕt bÞ toµn bé”. Do vËy, trong thùc tÕ, hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp muèn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vÉn ¸p dông c¸c qui ®Þnh cña th«ng t− 04/TM-§T. B¶n th©n giÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vµ kü thuËt còng ®−îc cÊp dùa theo giÊy phÐp cò mµ Bé th−¬ng m¹i ®4 cÊp cho tiÒn th©n lµ Tæng c«ng ty xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vµ kü thuËt tr−íc ®ã, chø cßn nÕu ¸p dông theo c¸c qui ®Þnh cña NghÞ ®Þnh 33-CP hay NghÞ ®Þnh 57/1998/N§-CP th× khã cã thÓ cÊp giÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®èi víi ngµnh hµng thiÕt bÞ toµn bé cho c«ng ty. 2.2. C¸c ph−¬ng thøc nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. NÕu nh− thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu thiÕt bÞ lÎ kh«ng gÆp nhiÒu v−íng m¾c vµ chØ mÊt mét kho¶ng thêi gian t−¬ng ®èi ng¾n th× viÖc thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé th−êng kÐo dµi h¬n nhiÒu víi mét khèi l−îng c«ng viÖc ®å sé vµ phøc t¹p liªn quan tíi c¸c c«ng ®o¹n x©y xùng nhµ x−ëng, nhËp khÈu hµng ho¸, l¾p ®Æt, vËn hµnh, ®µo t¹o vËn hµnh... ChÝnh v× vËy mµ vÊn ®Ò ®Æt ra lµ nªn tiÕn hµnh nhËp khÈu theo ph−¬ng thøc nµo lµ tèi −u nhÊt ®¶m b¶o an toµn cho ®Çu t− trong khi chóng ta ch−a ®ñ kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é ®Ó cã thÓ hoµn toµn an t©m vÒ quyÕt ®Þnh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vµ c«ng nghÖ cña m×nh. HiÖn nay, cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i c¸c ph−¬ng thøc nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé, nÕu theo c¸ch ph©n lo¹i cña FIDIC (HiÖp héi quèc tÕ c¸c kü s− t− vÊn), trªn thÕ giíi cã bèn ph−¬ng thøc nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé chñ yÕu(ë ViÖt nam c¸c ph−¬ng thøc nµy kh«ng ®−îc gäi lµ c¸c ph−¬ng thøc nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé mµ ®−îc gäi lµ c¸c h×nh thøc tæ chøc qu¶n lý thùc hiÖn c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé-®−îc ®Þnh nghÜa trong Quy ChÕ Qu¶n lý ®Çu t− vµ x©y dùng ra ngµy (8/7/1999 ) bao gåm: 2.2.1. Ph−¬ng thøc qui −íc(Conventional method): §©y lµ ph−¬ng thøc ®−îc sö dông rÊt phæ biÕn, trong ®ã ®Çu t− hay chñ c«ng tr×nh th«ng qua mét ®¬n vÞ t− vÊn chÞu tr¸ch nhiÖm lËp dù ¸n, thiÕt kÕ vµ so¹n hå s¬ ®Êu thÇu, gióp chñ ®Çu t− tæ chøc viÖc ®Êu thÇu vµ gi¸m s¸t ®−îc gäi lµ ph−¬ng thøc chñ ®Çu t− trùc tiÕp qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n. 2.2.2. Ph−¬ng thøc tù qu¶n( In-house method): Trong ph−¬ng thøc tù qu¶n, chñ ®Çu t− kh«ng sö dông ®¬n vÞ t− vÊn bªn ngoµi mµ sö dông lùc l−îng néi bé thuéc ®¬n vÞ m×nh ®Ó tiÕn hµnh mäi viÖc liªn quan ®Õn viÖc x©y l¾p c«ng tr×nh tõ kh©u lËp dù ¸n, thiÕt kÕ, thi c«ng ®Õn vËn hµnh thö vµ b¶o hµnh...Trªn thÕ giíi, ng−êi ta ¸p dông ph−¬ng thøc nµy chñ yÕu ®èi víi c¸c c«ng tr×nh chuyªn dông ®Æc biÖt nh− c¸c c«ng tr×nh thuéc lÜnh vùc dÇu khÝ, n¨ng l−îng nguyªn tö... 5 Khoa Th−¬ng m¹i Cßn ®èi víi ViÖt nam, ®©y chØ lµ ph−¬ng thøc tù lµm vµ chØ ¸p dông ®èi víi c¸c c«ng tr×nh söa ch÷a, c¶i t¹o quy m« nhá, c¸c c«ng tr×nh chuyªn ngµnh kh«ng ®ßi hái tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cao nh− x©y dùng n«ng, l©m nghiÖp vµ c¸c c«ng tr×nh tù ®Çu t− x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña c¸c doanh nghiÖp x©y dùng... 2.2.3. Ph−¬ng thøc qu¶n lý dù ¸n(Management method): Trong ph−¬ng thøc nµy, chñ ®Çu t− sÏ thuª mét c«ng ty t− vÊn ®øng ra chÞu tr¸ch nhiÖm hoµn toµn ®èi víi viÖc giao dÞch víi c¸c ®¬n vÞ thiÕt kÕ, cung øng vËt t− vµ ®¬n vÞ nhËn thÇu thi c«ng. C«ng ty t− vÊn chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t mäi mÆt nh−ng kh«ng ®ång nhÊt víi vai trß tæng thÇu x©y dùng theo kiÓu ch×a kho¸ trao tay. ë ViÖt nam, ph−¬ng thøc nµy ®−îc gäi lµ Ph−¬ng thøc chñ nhiÖm ®iÒu hµnh dù ¸n. §èi víi ph−¬ng thøc nµy, sau khi tæ chøc tuyÓn chän, chñ ®Çu t− sÏ tr×nh lªn cÊp cã thÈm quyÒn ®Ó quyÕt ®Þnh tæ chøc t− vÊn ®øng ra thay mÆt ký kÕt c¸c hîp ®ång nãi trªn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t qu¶n lý toµn bé qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n. Theo ®ã th× ph−¬ng thøc nµy chØ ¸p dông ®èi víi c¸c dù ¸n cã qui m« lín, cã kü thuËt phøc t¹p vµ thêi gian x©y dùng dµi. 2.2.4. Ph−¬ng thøc ch×a kho¸ trao tay(turn -key method): Mét c¸ch ®¬n gi¶n, ng−êi ta th−êng quan niÖm nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ lµ nhËp khÈu c«ng nghÖ vµ kü thuËt. NhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé hoÆc nhµ m¸y theo h×nh thøc" ch×a kho¸ trao tay” ®−îc coi lµ nh÷ng h×nh thøc phï hîp ®Ó tranh thñ ®−îc c«ng nghÖ vµ kü thuËt cña n−íc ngoµi. NÕu tiÕn hµnh nhËp khÈu theo ph−¬ng thøc nµy, chñ ®Çu t− chØ quan hÖ víi mét ng−êi b¸n, nhµ cung cÊp hoÆc tæng thÇu chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi qu¸ tr×nh lËp dù ¸n, thiÕt kÕ thi c«ng, mua s¾m vËt t− vµ x©y l¾p hoµn chØnh ®Ó giao cho chñ ®Çu t− vËn hµnh. Chñ ®Çu t− chØ ®øng ra duyÖt thiÕt kÕ kü thuËt, nghiÖm thu vµ nhËn bµn giao khi dù ¸n ®4 hoµn thµnh ®ñ ®iÒu kiÖn ®−a vµo sö dông. Ng−êi b¸n cã thÓ giao thÇu l¹i cho c¸c nhµ thÇu phô, nh−ng vÉn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp vµ toµn bé tr−íc chñ ®Çu t−. Tuú theo møc ®é dÞch vô mµ ng−êi b¸n cung cÊp, ph−¬ng thøc ch×a kho¸ trao tay cã thÓ ®−îc ph©n ra lµm mét sè d¹ng nh−: 2.2.4.1. Ch×a kho¸ trao tay thuÇn tuý( Light turn –key): Ng−êi b¸n chÞu tr¸ch nhiÖm toµn bé qu¸ tr×nh lËp dù ¸n, thiÕt kÕ thi c«ng, mua s¾m vËt t−, x©y l¾p hoµn chØnh, sau ®ã bµn giao c«ng tr×nh vµ cung cÊp cho ng−êi mua mét sè tµi liÖu h−íng dÉn vËn hµnh. 2.2.4.2. Ch×a kho¸ kü thuËt trao tay( Heay turn-key): Ng−êi b¸n gióp ng−êi mua vÒ dÞch vô kü thuËt nh−ng kh«ng ®¶m b¶o kÕt qu¶ vËn hµnh ®¹t ®óng c¸c chØ tiªu thiÕt kÕ cña c«ng tr×nh. 6 Khoa Th−¬ng m¹i 2.2.4.3. S¶n phÈm trao tay(Product-in-hand turn-key): Ng−êi b¸n ®¶m b¶o nhËn thªm nhiÖm vô ®µo t¹o cho ng−êi mua mét ®éi ngò c«ng nh©n vËn hµnh vµ cung cÊp vËt liÖu s¶n xuÊt thö. §Õn khi nµo s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®¹t tiªu chuÈn vÒ qui c¸ch phÈm chÊt vµ c¸c chØ tiªu thiÕt kÕ th× míi bµn giao c«ng tr×nh cho ng−êi mua qu¶n lý. 2.2.4.4. ThÞ tr−êng trao tay( Market-in hand turn-key): Sau khi ®4 hoµn thµnh c«ng tr×nh, ng−êi b¸n gióp ng−êi mua mét sè ho¹t ®éng marketing vµ ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh doanh cho ng−êi mua. ë ViÖt Nam, ph−¬ng thøc nµy còng ®−îc gäi lµ ph−¬ng thøc ch×a kho¸ trao tay, tuy nhiªn kh«ng ¸p dông ph−¬ng thøc qu¶n lý vµ triÓn khai hoµn toµn nh− c¸ch ph©n lo¹i ph−¬ng thøc ch×a kho¸ trao tay ë trªn mµ ¸p dông pha trén gi÷a ph−¬ng thøc ch×a kho¸ kü thuËt trao tay vµ s¶n phÈm trao tay. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ khi nhËp khÈu c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé theo ph−¬ng thøc nµy, ng−êi b¸n gióp ng−êi mua mét sè dÞch vô vÒ kü thuËt, chÞu tr¸ch nhiÖm ®µo t¹o cho ng−êi mua mét ®éi ngò c«ng nh©n ®¶m b¶o vËn hµnh c«ng tr×nh cho ®Õn khi ®¹t kÕt qu¶ vËn hµnh, ®¹t c¸c chØ tiªu thiÕt kÕ th× míi bµn giao c«ng tr×nh cho ng−êi mua qu¶n lý. Tuy nhiªn, ng−êi b¸n kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm cung cÊp nguyªn liÖu s¶n xuÊt thö nh− tr¸ch nhiÖm quy ®Þnh cña ng−êi mua theo ph−¬ng thøc s¶n phÈm trao tay. Nh−îc ®iÓm cña ph−¬ng thøc" Ch×a kho¸ trao tay” vÒ c¬ b¶n chÝnh lµ ë chç nã kh«ng n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt cña bªn tiÕp nhËn nhµ m¸y, v× ph−¬ng thøc nµy hÇu nh− kh«ng cã chuyÓn giao c«ng nghÖ. Ng−êi b¸n(nhµ thÇu) bµn giao nhµ m¸y ®4 x©y l¾p, kÌm theo phÇn kiÕn thøc kü thuËt ®Ó vËn hµnh vµ b¶o d−ìng c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé ®ã. PhÇn thiÕt kÕ chÕ t¹o chi tiÕt vµ bÝ quyÕt kü thuËt(know-how) nhµ m¸y kh«ng ®−îc chuyÓn giao hoÆc chuyÓn giao kh«ng cã hÖ thèng vµ ®Çy ®ñ. Víi kiÕn thøc Ýt ái nhËn ®−îc, ng−êi mua nhiÒu khi kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng tù m×nh lµm chñ ®−îc c«ng nghÖ cña c¸c nhµ m¸y míi ®−îc x©y l¾p, v× thÕ nªn th−êng thÊy sù cã mÆt cña c¸c chuyªn gia n−íc ngoµi tiÕp tôc ë l¹i sau khi c«ng tr×nh ®4 bµn giao. Nh− ë Malaysia, hÇu hÕt c¸c nhµ m¸y c«ng nghiÖp ho¸ dÇu ®4 ®−îc bµn giao cho ng−êi mua Malaysia tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1980, nh−ng sau ®ã nhiÒu n¨m vÉn do nhµ thÇu n−íc ngoµi vËn hµnh vµ b¶o d−ìng. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, nhËp khÈu theo ph−¬ng thøc nµy, ng−êi mua míi chØ mua ®−îc"S¶n phÈm cña c«ng nghÖ” mµ ch−a mua ®−îc"C«ng nghÖ”, tøc lµ c¸c kiÕn thøc khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®4 sö dông ®Ó t¹o ra s¶n phÈm ®ã. Cã thÓ h×nh dung viÖc nµy nh− mét ng−êi mua mét chiÕc «t« míi, ®−îc ng−êi b¸n chØ dÉn chu ®¸o ®Ó ®iÒu khiÓn vµ l¸i ®−îc mét chiÕc xe ®ã, nh−ng ®Õn khi nã háng hãc th× l¹i kh«ng hiÓu t¹i sao vµ l¹i ph¶i mêi kü thuËt viªn ®Õn gióp söa ch÷a. Ngµy nay, ë ViÖt nam còng ®4 xuÊt hiÖn nhiÒu hîp ®ång nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé ®−îc ký kÕt theo ph−¬ng thøc BOT(Build+Operate+Transfer) hoÆc BT(Build+Transfer). 7 Khoa Th−¬ng m¹i Theo ph−¬ng thøc BOT, chñ ®Çu t− ph¶i tù bá vèn ra x©y dùng c«ng tr×nh, kinh doanh khai th¸c trong mét thêi gian vµ sau chuyÓn giao kh«ng båi hoµn l¹i cho ChÝnh Phñ ViÖt Nam. Ph−¬ng thøc nµy th−êng ®−îc ¸p dông ®èi víi viÖc ®Çu t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng lµ mét lÜnh vùc ®ang ®−îc khuyÕn khÝch. Nh− vËy, ph−¬ng thøc nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé lµ hÕt søc ®a d¹ng, song viÖc ¸p dông ph−¬ng thøc nµo cßn tuú thuéc ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng vÒ nhiÒu mÆt cña mçi quèc gia nãi chung vµ mçi doanh nghiÖp nãi riªng. VÊn ®Ò bøc thiÕt ®Æt ra lµ ph¶i nghiªn cøu, lùa chän ®−îc ph−¬ng thøc nhËp khÈu nµo phï hîp, gióp gi¶m thiÓu thêi gian vµ kinh phÝ cña chñ ®Çu t− nh−ng vÉn ®¹t ®−îc yªu cÇu ®4 ®Þnh, cã nh− vËy míi gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé trong giai ®o¹n hiÖn nay. 2.3. Khung ph¸p lý hiÖn nay cho ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé ë ViÖt Nam. Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm ®4 tr×nh bµy ë trªn, cã thÓ thÊy râ rµng, kh«ng gièng nh− thùc hiÖn mét Hîp ®ång mua b¸n thiÕt bÞ lÎ th«ng th−êng, c«ng t¸c nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé ®ßi hái c¶ mét kho¶ng thêi gian rÊt dµi ®Ó cã thÓ hoµn tÊt c¸c kh©u, tõ chuÈn bÞ nguån vèn, chuÈn bÞ dù ¸n, lùa chän ph−¬ng thøc thùc hiÖn ®Õn phª duyÖt, ®µm ph¸n, ký kÕt, tæ chøc thùc hiÖn, vµ vËn hµnh c«ng tr×nh. Trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn, c¸c kh©u nµy l¹i chÞu sù qu¶n lý chÆt chÏ cña nhµ n−íc th«ng qua hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, ®iÒu chØnh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi chung vµ nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé nãi riªng. YÕu tè ph¸p luËt cã ý nghÜa hÕt søc quan träng ®èi víi mäi quèc gia trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ, x©y dùng ®Êt n−íc. Kh«ng chØ cã vËy, trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ngµy cµng phong phó vµ më réng hiÖn nay, viÖc x©y dùng hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt phï hîp víi ®iÒu kiÖn ®Êt n−íc vµ kh«ng tr¸i ng−îc víi c¸c th«ng lÖ quèc tÕ sÏ gãp phÇn quan träng kÝch thÝch søc s¶n xuÊt x4 héi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, t¹o ®µ ph¸t triÓn kinh tÕ. Ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé lµ mét c«ng t¸c phøc t¹p, nã kh«ng chØ ®ßi hái sù hiÓu biÕt vÒ chuyªn m«n s©u s¾c mµ cßn ®ßi hái sù am hiÓu ph¸p luËt cã liªn quan ¶nh h−ëng trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp tíi hiÖu qu¶ nhËp khÈu thiÕt bÞ, ®ßi hái ph¶i cã hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p quy t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thùc hiÖn phèi hîp nhÞp nhµng gi÷a c¸c ngµnh, c¸c cÊp cã liªn quan trong c¸c giai ®o¹n nhËp khÈu c«ng tr×nh, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c c«ng tr×nh ®−îc nhËp khÈu b»ng nguån vèn vay cña n−íc ngoµi. 2.3.1. QuyÕt ®Þnh 91/TTg ngµy 13/11/1992 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ QuyÕt ®Þnh nµy ban hµnh Quy ®Þnh vÒ qu¶n lý nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ b»ng nguån vèn ng©n s¸ch Nhµ n−íc, trong ®ã nªu ®Þnh nghÜa vµ x¸c ®Þnh râ ph¹m vi hµng ho¸ ThiÕt bÞ toµn bé vµ thiÕt bÞ lÎ kh«ng chØ bao gåm phÇn hµng ho¸ h÷u h×nh(m¸y mãc, thiÕt bÞ, vËt liÖu...) mµ cßn bao gåm c¶ phÇn hµng ho¸ v« h×nh(thiÕt kÕ, gi¸m s¸t, ®µo t¹o, chuyÓn giao c«ng nghÖ...). §©y còng lµ ®iÓm chi tiÕt h¬n so víi"§iÒu kiÖn chung giao hµng vµ l¾p r¸p nhµ m¸y vµ m¸y mãc xuÊt nhËp khÈu” sè 188A cña Uû ban kinh tÕ Liªn Hîp Quèc còng nh− ®Þnh nghÜa thiÕt bÞ toµn bé trong Th«ng t− 07/TT ngµy7/1/1961 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ. 8 Khoa Th−¬ng m¹i Theo quyÕt ®Þnh nµy th× Bé th−¬ng m¹i gi÷ vai trß chÝnh thay nhµ n−íc qu¶n lý viÖc nhËp khÈu, cô thÓ trong c¸c mÆt sau: - QuyÕt ®Þnh cô thÓ doanh nghiÖp thùc hiÖn viÖc nhËp khÈu; - Cïng c¸c ngµnh qu¶n lý h÷u quan vµ chñ ®Çu t− xö lý cô thÓ khi ph¶i nhËp khÈu thiÕt bÞ ®4 qua sö dông; - Quy ®Þnh cô thÓ tr×nh tù vµ ph−¬ng thøc nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ; - Phª duyÖt hîp ®ång nhËp khÈu cá trÞ gi¸ nhá h¬n 5 triÖu USD, lµ chñ tÞch Héi ®ång thÈm ®Þnh nhµ n−íc phª duyÖt dù ¸n cã vèn ®Çu t− tõ 5-10 triÖu USD, hoÆc ®Ò nghÞ Thñ t−íng ChÝnh phñ phª duyÖt ®èi víi c¸c hîp ®ång nhËp khÈu lín h¬n; - CÊp giÊy phÐp nhËp khÈu cho tõng chuyÕn giao hµng. ViÖc ®−a ra ®Þnh nghÜa thèng nhÊt vµ t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ vÒ thiÕt bÞ toµn bé vµ thiÕt bÞ lÎ ®4 gãp phÇn lµm nÒn t¶ng x©y dùng hÖ thèng c¸c v¨n b¶n tiÕp sau ®ã ®iÒu chØnh viÖc nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ, QuyÕt ®Þnh 91/TTG ngµy 13/11/1992 cïng víi Th«ng t− 04/TM-§T ngµy 30/7/1993 sau nµy ®4 gãp phÇn thÓ chÕ ho¸ qu¸ tr×nh nhËp khÈu vµ n©ng cao hiÖu qu¶ nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. 2.3.2. NghÞ ®Þnh 52/1992/N§-CP ngµy 8/7/1999 cña ChÝnh phñ. NghÞ ®Þnh ban hµnh Quy chÕ Qu¶n lý ®Çu t− vµ x©y dùng, ®−îc ra ®êi thay thÕ cho nghÞ ®Þnh 42/CP ngµy 16/7/1996 vµ NghÞ ®Þnh 92/CP ngµy 23/8/1997, víi môc ®Ých khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t− s¶n xuÊt, kinh doanh phï hîp víi chiÕn l−îc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x4 héi cña ®Êt n−íc trong tõng thêi kú ®Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng c«ng nghiªp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n; sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn huy ®éng ®−îc do nhµ n−íc qu¶n lý; ®ång thêi ®¶m b¶o quy ho¹ch x©y dùng, ¸p dông hiÖu qu¶ c«ng nghÖ vµ kü thuËt tiªn tiÕn trªn thÕ giíi. Quy chÕ ®4 quy ®Þnh viÖc ph©n lo¹i dù ¸n ®Çu t− theo 3 nhãm A, B, C cïng víi ph©n cÊp tr¸ch nhiÖm qu¶n lý ®Çu t−, qu¶n lý vèn, thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t−, phª duyÖt thiÕt kÕ kü thuËt vµ tæng dù to¸n cña dù ¸n ®Çu t−, phª duyÖt quyÕt to¸n vèn ®Çu t−... cña c¸c Bé ngµnh liªn quan t−¬ng øng víi tõng nhãm. Nh»m ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt cña c«ng t¸c qu¶n lý ®Çu t− vµ x©y dùng, Quy chÕ ®4 quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm quyÒn h¹n cña chñ ®Çu t−, tæ chøc t− vÊn ®Çu t−, nhµ thÇu x©y dùng, tr×nh tù lËp dù ¸n ®Çu t−, néi dung chñ yÕu cña B¸o c¸o nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi vµ B¸o c¸o nghiªn cøu kh¶ thi, néi dung c«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t− vµ thùc hiÖn ®Çu t−, nguyªn t¾c qu¶n lý ®Êu thÇu vµ chØ ®Þnh thÇu trong x©y dùng, t− vÊn mua s¾m thiÕt bÞ vµ x©y l¾p. Quy chÕ qu¶n lý ®Çu t− vµ x©y dùng míi nµy ®4 ®−îc bæ sung ®Çy ®ñ h¬n, cè g¾ng ®−a ra c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cô thÓ vµ chÆt chÏ h¬n, v× thÕ cã ý nghÜa quan träng trong c«ng viÖc x©y dùng ®Êt n−íc trong giai ®o¹n hiÖn nay. Ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vèn lµ mét ho¹t ®éng phøc t¹p, kh«ng chØ lµ nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ lÎ th«ng th−êng mµ lµ c¶ mét phÇn quan träng trong toµn bé qu¸ tr×nh ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n chÞu sù qu¶n lý chÆt chÏ cña Nhµ n−íc. V× vËy, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé phôc 9 Khoa Th−¬ng m¹i vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc, cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh hîp lý nh»m n©ng cao hiÖu qña nhËp khÈu. 2.3.3. NghÞ ®Þnh 88/1999/ N§-CP ngµy 4/9/1999 cña ChÝnh Phñ. NghÞ ®Þnh ban hµnh Quy chÕ ®Êu thÇu, thay thÕ cho Quy chÕ ®Êu thÇu ®4 ban hµnh kÌm NghÞ ®Þnh 43/CP ngµy 16/7/1996 vµ NghÞ ®Þnh 93/CP ngµy 23/8/1997 cña ChÝnh Phñ, nh»m môc ®Ých thèng nhÊt qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng ®Êu thÇu tuyÓn chän t− vÊn, mua s¾m hµng ho¸, x©y l¾p vµ lùa chän ®èi t¸c ®Ó thùc hiÖn dù ¸n hoÆc tõng phÇn dù ¸n trªn l4nh thæ ViÖt nam. Quy chÕ ®Êu thÇu ®4 ®−îc ®−a ra ®Þnh nghÜa cho c¸c chuyªn dïng trong ®Êu thÇu nh− “®Êu thÇu”, "®Êu thÇu trong n−íc”, "®Êu thÇu quèc tÕ “, "xÐt thÇu”, "dù ¸n”, "bªn mêi thÇu”, “ng−êi cã thÈm quyÒn”, “nhµ thÇu”, “cÊp cã thÈm quyÒn”, “t− vÊn”, "x©y l¾p”... Quy chÕ míi ban hµnh nµy cã nhiÒu ®iÓm tiÕn bé so víi Quy chÕ ®4 ban hµnh tr−íc ®ã, vÝ dô nh− trong quy ®Þnh vÒ h×nh thøc lùa chän nhµ thÇu kh«ng chØ bao gåm ®Êu thÇu réng r4i, ®Êu thÇu h¹n chÕ, chØ ®Þnh thÇu mµ cßn ®−a thªm c¶ h×nh thøc chµo hµng c¹nh tranh, mua s¾m trùc tiÕp, tù thùc hiÖn, mua s¾m ®Æc biÖt. ThuËt ng÷ “Ph−¬ng thøc ®Êu thÇu” còng ®4 ®−îc sö dông thay thÕ cho côm tõ tèi nghÜa “Ph−¬ng thøc ¸p dông”... - Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña c«ng t¸c ®Êu thÇu vµ tæ chøc ®Êu thÇu ®4 ®−îc bæ sung thªm, ®−a ra nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ h¬n, hÖ thèng h¬n, ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n−íc vÒ ®Êu thÇu trong viÖc: - So¹n th¶o, ban hµnh hoÆc tr×nh ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ ®Êu thÇu; - Tæ chøc h−íng dÉn thùc hiÖn; - Tæ chøc thÈm ®Þnh kÕ ho¹ch ®Êu thÇu cña dù ¸n thÈm ®Þnh kÕt qu¶ ®Êu thÇu; - Phª duyÖt kÕ ho¹ch ®Êu thÇu cña dù ¸n vµ kÕt qu¶ ®Êu thÇu; - Tæ chøc kiÓm tra c«ng t¸c ®Êu thÇu; - Tæng kÕt, ®¸nh gi¸, b¸o c¸o t×nh h×nh ®Êu thÇu vµ thùc hiÖn Quy chÕ ®Êu thÇu; - Gi¶i quyÕt c¸c v−íng m¾c, khiÕu n¹i vÒ ®Êu thÇu. Ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé cho ®Õn nay vÉn lu«n g¾n liÒn víi ho¹t ®éng ®Êu thÇu do thiÕt bÞ toµn bé ®−îc ®−a vÒ ViÖt nam hÇu nh− hoµn toµn th«ng qua ph−¬ng thøc ®Êu thÇu. 2.3.4. Th«ng t− 04/TM-§T ngµy 30/7/1993 cña Bé Th−¬ng m¹i Th«ng t− h−íng dÉn thùc hiÖn quy ®Þnh vÒ qu¶n lý nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ b»ng nguån vèn ng©n s¸ch nhµ n−íc. §ång thêi víi viÖc ®−a ra c¸c ®Þnh nghÜa vÒ “ ThiÕt bÞ ", " Chñ ®Çu t−”, "Doanh nghiÖp kinh doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ”, " C¬ quan chñ qu¶n”, Th«ng t− ®4 quy ®Þnh râ c¸c tiªu chuÈn cña doanh nghiÖp kinh doanh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé, thiÕt bÞ lÎ vµ quyÒn cÊp giÊy phÐp kinh doanh nhËp khÈu thiÕt bÞ cña Bé Th−¬ng m¹i. Trong Th«ng t− ®4 quy ®Þnh cô thÓ vÒ tr×nh tù nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé, nªu râ vai trß vµ quyÒn h¹n cña Bé Th−¬ng m¹i trong c«ng t¸c qu¶n lý ®iÒu hµnh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé, cô thÓ nh−: Bé Th−¬ng m¹i cã quyÒn 10 Khoa Th−¬ng m¹i chØ ®Þnh doanh nghiÖp nhËp khÈu thiÕt bÞ; Bé Th−¬ng m¹i quy ®Þnh h×nh thøc nhËp khÈu thiÕt bÞ qua ®Êu thÇu hoÆc mua s¾m trùc tiÕp... Th«ng t− ®4 nªu râ viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ lµ mét phÇn cña Hîp ®ång nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé, ®ång thêi ®−a ra ®iÒu kho¶n phª duyÖt Hîp ®ång nhËp khÈu thiÕt bÞ cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn; quy ®Þnh tr×nh tù vµ v¨n b¶n cÇn thiÕt ®Ó phª duyÖt Hîp ®ång nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. Cïng víi QuyÕt ®Þnh 91/TTg cña Thñ t−íng ChÝnh Phñ, ®©y cã thÓ coi lµ mét v¨n b¶n ph¸p quy lµm nÒn cho c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé sau nµy, sÏ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. 2.3.5.Mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt cña Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng. HÖ thèng nh÷ng v¨n b¶n cña Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng ®4 ra ®êi nh»m gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ nh− Th«ng t− 28/TT-QLKH cña cao Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng ngµy 22/1/1994 h−íng dÉn chuyÓn giao c«ng nghÖ n−íc ngoµi t¹i ViÖt nam, Th«ng t− sè 1254/1999/TT-BKHCNMT ngµy 12/7/1999 h−íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 45/1998/N§-CP ngµy 1/7/1998 cña ChÝnh Phñ quy ®Þnh chi tiÕt vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ, QuyÕt ®Þnh sè 2578/Q§-T§C ngµy 28/10/1996 cña Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng ban hµnh quy ®Þnh kiÓm tra Nhµ n−íc vÒ chÊt l−îng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, QuyÕt ®Þnh 1091/1999/Q§-BKHCNMT. 2.3.6. Mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thuÕ, tµi chÝnh vµ h¶i quan: HÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý vÒ thuÕ vµ thñ tôc h¶i quan còng lÇn l−ît ra ®êi, thay ®æi theo hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ, ®4 gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc ®iÒu chØnh ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé theo qu¶n lý cña Nhµ n−íc, th«ng qua c¸c v¨n b¶n chÝnh nh−: - Th«ng t− sè 132/1998/TT-BTC ngµy 1/10/1998 quy ®Þnh vµ h−íng dÉn viÖc ¸p dông thuÕ nhËp khÈu thiÕt bÞ ®ång bé cña d©y chuyÒn s¶n xuÊt. - Th«ng t− sè 37/1999/TT-BTC ngµy 7/4/1999 h−íng dÉn c¸ch ph©n lo¹i hµng ho¸ theo Danh môc biÓu thøc nhËp khÈu n¨m 1999. - NghÞ ®Þnh 16/1999/N§-CP ngµy 27/03/1999 ban hµnh Quy ®Þnh vÒ thñ tôc h¶i quan, gi¸m h¶i quan vµ lÖ phÝ h¶i quan. - Th«ng t− 01/1999/TT-TCHQ ngµy 10/5/1999 h−íng dÉn vÒ thñ tôc h¶i quan quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè16/1999/N§-CP ngµy 27/3/1999 cña ChÝnh Phñ. - QuyÕt ®Þnh 197/1999/Q§-TCHQ ngµy 3/6/1999 ban hµnh Quy chÕ qu¶n lý h¶i quan ®èi víi ®Þa ®iÓm lµm thñ tôc h¶i quan ngoµi cöa khÈu vµ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu chuyÓn tiÕp... II. Quy tr×nh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. Ngµy nay theo quy ®Þnh ë ViÖt Nam, ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé bao gåm c¸c b−íc c¬ b¶n sau: 11 Khoa Th−¬ng m¹i Nghiªn cøu thÞ tr−êng(market study) LËp dù ¸n (b¸o c¸o) tiÒn kh¶ thi (pre-feasbility study) LËp dù ¸n (b¸o c¸o) kh¶ thi (feasbility study) ThiÕt kÕ (engineering) (trong thùc tÕ ë ViÖt Nam, phÇn thiÕt kÕ th−êng kh«ng n»m ë c¸c giai ®o¹n chuÈn bÞ ký kÕt hîp ®ång mµ n»m trong giai ®o¹n sau khi ký kÕt hîp ®ång). - Cung cÊp thiÕt bÞ vµ x©y l¾p c«ng tr×nh (supply equipmnet and erection installion). - Ch¹y thö vµ nghiÖm thu (test run and acceptance). 1. Nghiªn cøu thÞ tr−êng. Còng nh− c¸c lo¹i hµng ho¸ th«ng th−êng kh¸c, tr−íc khi tiÕn hµnh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu thÞ tr−êng thiÕt bÞ toµn bé. Thùc chÊt cña thÞ tr−êng thiÕt bÞ toµn bé lµ thÞ tr−êng m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ nã còng lu«n lu«n theo quy luËt cung cÇu hµng ho¸ trªn thÞ tr−êng. Khi nghiªn cøu thÞ tr−êng nµy cÇn chó ý mét sè ®Æc ®iÓm sau: - Cung cÇu hµng ho¸ trong ng¾n h¹n thay ®æi chËm, søc û lín, kh«ng nh¹y bÐn linh ho¹t nh− nh÷ng hµng ho¸ kh¸c. - Cung hµng ho¸ mang tÝnh ®éc quyÒn kinh tÕ. - Thêi kú mua b¸n, chuyÓn giao, l¾p ®Æt... th−êng ph¶i dµi. - HiÖu qu¶ kinh tÕ cña thiÕt bÞ toµn bé ph¶i tr¶i qua mét thêi gian dµi míi béc lé hÕt. Cßn néi dung cña nghiªn cøu thÞ tr−êng thiÕt bÞ toµn bé còng gièng nh− néi dung nghiªn cøu thÞ tr−êng cña mét sè lo¹i hµng ho¸ nhËp khÈu kh¸c. 2. B¸o c¸o tiÒn kh¶ thi. B¸o c¸o tiÒn kh¶ thi lµ c¬ së ®Ó c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn thÈm ®Þnh vµ ra quyÕt ®Þnh ®Çu t− vµ cÊp giÊy phÐp ®Çu t−. Theo NghÞ ®Þnh 52/1999/N§-CP ngµy 08/07/1999 cña ChÝnh Phñ ban hµnh Quy chÕ Qu¶n lý §Çu t− vµ x©y dùng th× néi dung chñ yÕu cña b¸o c¸o tiÒn kh¶ thi bao gåm: - Nghiªn cøu s¬ bé vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t−, c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ khã kh¨n. - Dù kiÕn qui m« ®Çu t−, h×nh thøc ®Çu t−. - Chän khu vùc ®Þa ®iÓm x©y dùng vµ dù kiÕn nhu cÇu diÖn tÝch sö dông ®Êt trªn c¬ së gi¶m tíi møc tèi ®a viÖc sö dông ®Êt vµ nh÷ng ¶nh h−ëng vÒ m«i tr−êng, x4 héi vµ t¸i ®Þnh c−(cã ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ cô thÓ). - Ph©n tÝch, lùa chän s¬ bé vÒ c«ng nghÖ, kü thuËt, c¸c ®iÒu kiÖn vÒ cung cÊp vËt t− thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu n¨ng l−îng, dÞch vô, h¹ tÇng . - Ph©n tÝch, lùa chän ph−¬ng ¸n x©y dùng. - X¸c ®Þnh s¬ bé tæng møc ®Çu t−, ph−¬ng ¸n huy ®éng c¸c nguån vèn, kh¶ n¨ng hoµn vèn vµ tr¶ nî, thu l4i. - TÝnh to¸n s¬ bé hiÖu qu¶ ®Çu t− vÒ mÆt kinh tÕ, x4 héi cña dù ¸n. - X¸c ®Þnh tÝnh ®éc lËp khi vËn hµnh, khai th¸c cña c¸c dù ¸n thµnh phÇn hoÆc tiÓu dù ¸n (nÕu cã). - 12 Khoa Th−¬ng m¹i 3. B¸o c¸o kh¶ thi. Sau khi thÈm ®Þnh b¸o c¸o tiÒn kh¶ thi, ng−êi ta sÏ tiÕn hµnh lËp luËn chøng kinh tÕ kü thuËt(b¸o c¸o kh¶ thi). VÒ c¬ b¶n, néi dung cña b¸o c¸o kh¶ thi t−¬ng tù nh− b¸o c¸o tiÒn kh¶ thi nh−ng møc ®é chi tiÕt cao h¬n nhiÒu. §©y thùc chÊt lµ sù cô thÓ ho¸ b¸o c¸o tiÒn kh¶ thi. Còng theo NghÞ ®Þnh 52/1999/N§-CP, b¸o c¸o kh¶ thi cã c¸c néi dung c¬ b¶n sau: - Nh÷ng c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t−. - Lùa chän h×nh thøc ®Çu t−. - Ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt vµ c¸c yÕu tè ph¶i ®¸p øng. - C¸c ph−¬ng ¸n ®Þa ®iÓm cô thÓ (hoÆc tuyÕn c«ng tr×nh). - C¸c ph−¬ng ¸n gi¶i phãng mÆt b»ng. - Ph©n tÝch lùa chän ph−¬ng ¸n kü thuËt, c«ng nghÖ - Ph−¬ng ¸n kiÕn tróc, gi¶i ph¸p x©y dùng, thiÕt kÕ s¬ bé. - X¸c ®Þnh râ nguån vèn vµ ph−¬ng ¸n hoµn tr¶ vèn ®Çu t−. - Ph−¬ng ¸n tæ chøc qu¶n lý khai th¸c, sö dông lao ®éng. - Ph©n tÝch hiÖu qu¶ ®Çu t−. - C¸c mèc thêi gian chÝnh thùc hiÖn ®Çu t− vµ kiÕn nghÞ h×nh thøc qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n. §èi víi c¸c dù ¸n th«ng th−êng th× chØ cÇn lËp b¸o c¸o kh¶ thi lµ ®ñ. §èi víi c¸c c«ng tr×nh phøc t¹p vµ quan träng th× ng−êi ta cã thÓ tiÕn hµnh ®ñ c¶ hai b−íc b¸o c¸o tiÒn kh¶ thi vµ b¸o c¸o kh¶ thi. NÕu viÖc lËp b¸o c¸o tiÒn kh¶ thi cho thÊy viÖc ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh nµy lµ hoµn toµn hîp lý th× sÏ b¾t ®Çu lËp b¸o c¸o kh¶ thi. Së dÜ nh− vËy v× mét khi b¸o c¸o kh¶ thi ®4 ®−îc thÈm ®Þnh vµ th«ng qua th× sÏ b¾t ®Çu tiÕn hµnh c«ng viÖc thiÕt kÕ. MÆc dï cã kh¸c nhau vÒ tªn gäi vµ c¸ch ph©n ®Þnh c¸c phÇn cô thÓ bªn trong nh−ng luËt chøng kinh tÕ kü thuËt vµ b¸o c¸o kh¶ thi cã thÓ coi t−¬ng tù nh− nhau. §©y chØ lµ c¸ch gäi kh¸c nhau cho c«ng viÖc t×m hiÓu tÝnh hîp lý vµ c¸c gi¶i ph¸p cña viÖc x©y dùng mét c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé. 4. ThiÕt kÕ. VÒ c¬ b¶n, c«ng viÖc thiÕt kÕ theo qui ®Þnh cña c¸c n−íc ph¸t triÓn phi x4 héi chñ nghÜa còng gièng nh− qui ®Þnh cña Liªn X« cò (nh−ng kh«ng cã thiÕt kÕ s¬ bé), nghÜa lµ c«ng viÖc engineering ®−îc chia lµm hai phÇn: thiÕt kÕ c«ng nghÖ (Techno logical engineering) vµ thiÕt kÕ x©y dùng (Civil construction engineering). PhÇn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®−îc chia lµm 2 b−íc: ThiÕt kÕ kü thuËt (Technical engineering) vµ ThiÕt kÕ thi c«ng (Drawing). Néi dung cña ThiÕt kÕ kü thuËt, theo qui ®Þnh cña c¸c n−íc t− b¶n cho biÕt khèi l−îng x©y l¾p cã liªn quan trùc tiÕp tíi toµn bé d©y chuyÒn céng nghÖ cña c«ng tr×nh vµ th«ng qua ®ã cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc gi¸ c«ng tr×nh, cßn thiÕt kÕ kü thuËt theo qui ®Þnh cña Liªn X« cò ch−a nãi lªn khèi l−îng x©y l¾p nµy, do ®ã ng−êi ta ph¶i dùa vµo c¸c th«ng sè kh¸c ®Ó −íc l−îng gi¸ c«ng tr×nh. ThiÕt kÕ x©y dùng ë ®©y thùc chÊt chØ lµ thiÕt kÕ cho phÇn kiÕn tróc bao che c«ng tr×nh (External construction), vËy nã cã thÓ cã hoÆc kh«ng tuú thuéc vµo 13 Khoa Th−¬ng m¹i yªu cÇu b¶o vÖ vµ thÈm mü ®èi víi tõng c«ng tr×nh vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña chñ ®Çu t−. C«ng tr×nh chuÈn bÞ cho mäi dù ¸n dï lín hay nhá còng ®Òu ph¶i tr¶i qua nh÷ng c«ng ®o¹n ®4 nãi trªn. ViÖc chuÈn bÞ dù ¸n cã thÓ vÝ nh− ®Æt nh÷ng viªn g¹ch ®Çu tiªn x©y mãng cho mét c«ng tr×nh, c«ng tr×nh Êy sÏ ®øng v÷ng nÕu Ýt ra lµ c¸i mãng ch¾c vµ ng−îc l¹i. Tuy thÕ, nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vèn lµ mét c«ng viÖc rÊt phøc t¹p, v× thÕ mµ trong kh©u chuÈn bÞ cho dù ¸n, chñ ®Çu t− gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n v−íng m¾c, nhÊt lµ trong hoµn c¶nh ®Êt n−íc hiÖn nay. 5. Cung cÊp thiÕt bÞ vµ x©y l¾p c«ng tr×nh. §©y lµ giai ®o¹n cùc kú khã kh¨n vµ quan träng ®èi víi bÊt kú mét c«ng tr×nh nµo. Trªn c¬ së nh÷ng tÝnh to¸n vÒ tr×nh tù, tiÕn bé, thêi h¹n thi c«ng, l¾p r¸p m¸y mãc thiÕt bÞ, ®¹i diÖn cña hai bªn mua vµ b¸n thiÕt bÞ toµn bé ph¶i th¶o luËt thèng nhÊt vÒ lo¹i vµ thêi h¹n cung cÊp thiÕt bÞ toµn bé. Trong giai ®o¹n nµy bÊt cø sù trôc trÆc nµo vÒ sù cung øng thiÕt bÞ toµn bé ®Òu ¶nh h−ëng ®Õn thêi h¹n vµ tiÕn ®é thi c«ng cña c«ng tr×nh. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy(lµ vÊn ®Ò th−êng x¶y ra trªn c«ng tr×nh) ng−êi ta th−êng thµnh lËp mét bé phËn trªn thi tr−êng. Bé phËn nµy cã nhiÖm vô b¶o ®¶m: - Hoµn thµnh thi c«ng ®óng thêi gian quy ®Þnh víi chÊt l−îng kü thuËt tèt vµ vèn sö dông trong ph¹m vi ®4 ®−îc phª duyÖt. - Ph¶n ¸nh kÞp thêi ®Ó bµn b¹c gi¶i quyÕt nh÷ng trôc trÆc ®4 x¶y ra. - Cã ph−¬ng ¸n thi c«ng linh ho¹t trong tr−êng hîp m¸y mãc thiÕt bÞ giao chËm hoÆc kh«ng ®ång bé. - ... 6. Ch¹y thö vµ nghiÖm thu. C«ng tr×nh sau khi ®4 ®−îc x©y l¾p cÇn ®−îc nghiÖm thu vµ ch¹y thö. NhiÖm vô cña tõng giai ®o¹n nµy lµ kiÓm tra sù ho¹t ®éng cña tõng m¸y mãc thiÕt bÞ, tõng c«ng ®o¹n vµ cuèi cïng lµ toµn bé d©y chuyÒn s¶n xuÊt b»ng c¸ch ch¹y kh«ng t¶i råi cã t¶i. Giai ®o¹n nµy th−êng béc lé nh÷ng trôc trÆc nÕu cã cña thiÕt bÞ toµn bé v× thÕ trong khi ch¹y thö cÇn cho ch¹y thö hÕt tÝnh n¨ng thiÕt kÕ cho phÐp trong thêi gian nhÊt ®Þnh. Giai ®o¹n nµy lµ thêi kú tèt nhÊt cho viÖc thùc tËp cña c¸n bé c«ng nh©n vËn hµnh d−íi sù h−íng dÉn cña chuyªn gia ë c¸c h4ng b¸n thiÕt bÞ toµn bé vµ c¸c chuyªn gia ®µo t¹o. Sau giai ®o¹n ch¹y thö lµ giai ®o¹n nghiÖm thu. Giai ®o¹n nµy thiÕt bÞ toµn bé ®−îc ®−a vµo s¶n xuÊt nªn cÇn theo dâi chÆt chÏ ho¹t ®éng cña thiÕt bÞ toµn bé ®Ó kÞp thêi ph¸t hiÖn háng hãc vµ söa ch÷a hiÖu chØnh. Th«ng th−êng giai ®o¹n ®Çu cña vËn hµnh s¶n xuÊt cÇn tranh thñ kinh nghiÖm cña c¸c chuyªn gia. Cuèi giai ®o¹n nµy ng−êi ta tiÕn hµnh kiÓm tra, kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc ®4 ®−îc cung cÊp. C¸c quy tr×nh s¶n xuÊt còng ®−îc hoµn tÊt trong giai nµy. 14 Khoa Th−¬ng m¹i Iii. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé ë ViÖt nam. 1. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. 1.1. ChØ tiªu hiÖu qu¶ tæng hîp. H =XxkFxk+ nnkc H: HiÖu qu¶ tæng hîp cña mét doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Xxk: ChØ tiªu hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. Fxk: ChØ tiªu ®Çy ®ñ trong n−íc ®èi víi xuÊt khÈu(quy ra ngo¹i tÖ). C: Chi phÝ b»ng ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu hµng ho¸. Mét doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hai chiÒu cã thÓ kh«ng cã l4i ë xuÊt khÈu nh−ng l¹i cã l4i ë nhËp khÈu hoÆc ng−îc l¹i, miÔn sao H>0 lµ kinh doanh cã l4i. 1.2. ChØ tiªu hiÖu qu¶ t−¬ng ®èi cña nhËp khÈu. N nk = F nk xC C x 100 Nnk: ChØ tiªu hiÖu qu¶ nhËp khÈu. Fnk: Chi phÝ s¶n xuÊt hµng hãa t−¬ng tù hµng ho¸ nhËp khÈu quy ra ngo¹i tÖ. C: Chi phÝ vµ ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu hµng hãa. ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh % lîi nhuËn trªn vèn ngo¹i tÖ bá ra ®Ó nhËp khÈu l« hµng. 1.2.1. Tû suÊt ngoai tÖ ®èi víi hµng hãa nhËp khÈu: K nk = P .Q Tn Lµ l−îng néi tÖ thu ®−îc khi ph¶i chi ra mét ®¬n vÞ ngo¹i tÖ. Knk: Tû suÊt ngo¹i tÖ ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu. Q: Khèi l−îng l« hµng nhËp khÈu. P: Gi¸ c¶ hµng ho¸ ë trong n−íc tÝnh b»ng néi tÖ. Tn:Sè ngo¹i tÖ ph¶i chi ra ®Ó nhËp khÈu l« hµng. Ho¹t ®éng nhËp khÈu ®¹t hiÖu qu¶ khi: P K nk R: Tû gi¸ hèi ®o¸i gi÷a ngo¹i tÖ víi néi tÖ. 1.2.2. Sè vßng quay cña vèn l−u ®éng. Doanh thu b¸n hµng( trõ thuÕ doanh thu) H3= Vèn l−u ®éng b×nh qu©n < R 15 Khoa Th−¬ng m¹i Sè ngµy cña mét lÇn lu©n chuyÓn: N = T H3 = T .VL DT H3: BiÓu thÞ mçi ®¬n vÞ vèn l−u ®éng bá vµo kinh doanh cã kh¶ n¨ng mang l¹i bao nhiªu vèn doanh thu. 1.2.3. Møc doanh lîi cña vèn l−u ®éng: H4 = P VL = Lîi nhuËn hoÆc l4i thùc hiÖn Vèn l−u ®éng b×nh qu©n Møc doanh lîi cña vèn l−u ®éng biÓu thÞ mçi ®¬n vÞ vèn l−u ®éng bá vµo kinh doanh mang l¹i bao nhiªu lîi nhuËn. 2. C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. Trªn thùc tÕ, viÖc x¸c ®Þnh ®−îc chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ tÊt c¶ c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn ho¹t ®éng nµo ®ã trong nÒn kinh tÕ sÏ t¹o ra nh÷ng thuËn lîi nhÊt ®Þnh trong viÖc ®em l¹i hiÖu qu¶ cho ho¹t ®éng ®ã. Tuy nhiªn, viÖc x¸c ®Þnh nµy phøc t¹p vµ chØ thùc hiÖn ®−îc b»ng c¸ch chän läc ra nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n ®Ó nghiªn cøu. Trong ph¹m vi bµi luËn nµy, t«i còng chØ ®−a ra mét sè nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n ¶nh h−ëng ®Õn ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé nh− sau: 2.1. Tr×nh ®é khoa häc- c«ng nghÖ cña ViÖt nam. Trong thêi ®¹i khoa häc kü thuËt cao, trong dßng th¸c lín kinh tÕ toµn cÇu ho¸, khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ ®4 trë thµnh th−íc ®o vµ nguån gèc ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. BÊt kú mét chÕ ®é kinh tÕ nµo tr−íc hÕt ®Òu do sù ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt, quy m«, ph¹m vi vµ hiÖu qu¶ cña thµnh tùu khoa häc kü thuËt vËn dông vµo ho¹t ®éng kinh tÕ quyÕt ®Þnh. ¦u thÕ c¹nh tranh cña mét n−íc lµ dùa trªn gi¸ trÞ t¨ng thªm cña lao ®éng n−íc ®ã, khai th¸c nguån søc ng−êi lµ biÖn quan träng n©ng cao søc c¹nh tranh. TiÕn bé khoa häc kü thuËt, kinh tÕ t¨ng tr−ëng vµ x4 héi ph¸t triÓn hay kh«ng cuèi cïng lµ do chÊt l−îng tµi nguyªn søc ng−êi cña mçi quèc gia quyÕt ®Þnh. ChØ b»ng con ®−êng ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng thªm tri thøc vµ kü n¨ng cña ng−êi lao ®éng th× míi t¨ng nhanh viÖc khai th¸c vµ tËn dông hiÖu qu¶ thµnh qu¶ khoa häc kü thuËt. ViÖt nam hiÖn nay ®ang cè g¾ng kh¾c phôc mét sè t×nh tr¹ng lµ rÊt nhiÒu c¸c c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé nhËp khÈu vÒ chØ ®¹t tõ 30-35% c«ng suÊt, mét sè c«ng tr×nh kh«ng sö dông ®−îc, nhiÒu liªn doanh ®4 bÞ biÕn thµnh mét n¬i tiªu thô hµng ho¸ tån kho ø ®äng cña c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ cò ®4 qua sö dông hoÆc ®4 l¹c hËu cña phÝa n−íc ngoµi. Hµm l−îng c«ng nghÖ cña nhiÒu nhµ m¸y thÓ hiÖn trong gi¸ trÞ gia t¨ng cña s¶n phÈm chÕ biÕn cßn thÊp kho¶ng 20%, ng−îc l¹i chi phÝ vËt t− nguyªn vËt liÖu nhËp ngo¹i cßn cao h¬n 70%. §ã lµ trong khi x©y dùng nhµ m¸y, nhiÒu nhµ ®Çu t− do tr×nh ®é kÐm, kh«ng hiÓu biÕt vµ quan t©m tíi lîi Ých x4 héi nªn ®4 cè t×nh c¾t gi¶m nhiÒu h¹ng môc xö lý chÊt th¶i, m¸y mãc thiÕt bÞ b¶o vÖ ng−êi lao ®éng vµ m«i tr−êng. C¸c yÕu tè cã h¹i trong 16 Khoa Th−¬ng m¹i m«i tr−êng lao ®éng kh«ng chØ g©y « nhiÔm t¹i n¬i lµm viÖc mµ cßn ¶nh h−ëng xÊu ®Õn c¶ m«i tr−êng sèng cña d©n c− xung quanh. Theo thèng kª ch−a ®Çy ®ñ, hiÖn cã 1,69% tæng sè ng−êi lao ®éng ph¶i lµm viÖc víi m¸y mãc thiÕt bÞ cã yªu cÇu nghiªm ngÆt vÒ an toµn, vÖ sinh lao ®éng nh−ng ch−a ®−îc cÊp giÊy phÐp hoÆc giÊy phÐp ®4 hÕt sö dông cÇn ph¶i ®−îc ®¨ng kiÓm l¹i; 7,33% tæng sè ng−êi lao ®éng ph¶i lµm viÖc víi m¸y mãc thiÕt bÞ mµ bé phËn che ch¾n c¸c yÕu tè nguy hiÓm kh«ng cã hoÆc kh«ng ®¶m b¶o; 2,35% m¸y mãc thiÕt bÞ ®ang ë trong t×nh tr¹ng cò, háng, rß rØ c¸c chÊt ®éc h¹i ra m«i tr−êng. Râ rµng lµ hiÖu qu¶ cña nh÷ng c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé ë ViÖt nam ®4 kh«ng ®¹t ®−îc nh− ý muèn, ch−a ph¸t huy ®−îc hÕt vai trß to lín cña m×nh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng cña t×nh tr¹ng yÕu kÐm vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ, víi nh÷ng nhµ m¸y, c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé nhËp khÈu vÒ chÊt l−îng kh«ng cao, chÊt l−îng s¶n phÈm ch−a thùc sù ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr−êng thÕ giíi, hiÖu qu¶ kinh tÕ x4 héi thÊp... chÝnh lµ do chÊt l−îng " Tµi nguyªn søc ng−êi" cña ViÖt nam kh«ng cao. Tµi nguyªn søc ng−êi lµ mét kh¸i niÖm hoµn chØnh, bao gåm ng−êi lao ®éng trÝ ãc, ng−êi lao ®éng ch©n tay, lµ tæng hoµ toµn thÓ c¸n bé nh©n viªn c¸c ngµnh, c¸c nghÒ, c¸c tÇng líp, c¸c lo¹i h×nh trong x4 héi. ViÖc nhËp khÈu mét c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé kh«ng chØ do mét doanh nghiÖp, mét nhãm ng−êi nµo ®ã ®øng ra quyÕt ®Þnh mµ ®ßi hái cã sù phª duyÖt cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cña ChÝnh Phñ, nh÷ng c¬ quan nµy, th−êng kh«ng cã ®ñ c¸n bé chuyªn m«n ®Ó thÈm ®Þnh mét dù ¸n ®Çu t−, mét dù ¸n xin vay vèn, thÈm ®Þnh c«ng nghÖ cña mét c«ng tr×nh còng nh− tÝnh to¸n ®Çy ®ñ hiÖu qu¶ kinh tÕ-x4 héi mµ c«ng tr×nh ®ã cã kh¶ n¨ng mang l¹i... Theo nh− "B¸o c¸o ®¸nh gi¸ ChÝnh s¸ch c«ng nghÖ vµ ®æi míi cña ViÖt nam" cña nhãm chuyªn gia quèc tÕ IDRC th× c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ cña ViÖt nam cßn thiÕu hiÖu qu¶, tuy r»ng con ng−êi ViÖt nam vèn cÇn cï chÞu khã vµ ham häc hái, nh−ng hÖ thèng nghiªn cøu vµ triÓn khai(Research and Deverlopmemt-R&D) cña ViÖt nam cßn ch−a phï hîp, nÕu kh«ng ph¸t huy ®−îc thÕ m¹nh vÒ tri thøc khoa häc. NhËp khÈu c«ng nghÖ nãi chung vµ m¸y mãc thiÕt bÞ nãi riªng lµ lîi thÕ cña n−íc c«ng nghiÖp ho¸ muén trong viÖc tËn dông thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ cña n−íc nhµ trong viÖc tiÕp nhËn vµ qu¶n lý c«ng nghÖ th× lîi thÕ sÏ trë thµnh yÕu thÕ, thËm chÝ biÕn ®Êt n−íc thµnh b4i r¸c th¶i c«ng nghÖ cña c¸c n−íc ph¸t triÓn. 2.2. HÖ thèng chÝnh s¸ch vµ khung ph¸p lý cña ViÖt nam. Hoµn c¶nh ®Êt n−íc trong tõng giai ®o¹n cô thÓ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch phï hîp t−¬ng øng vÒ x©y dùng ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ nhËp khÈu m¸y mãc c«ng nghÖ nãi riªng. Nh÷ng chÝnh s¸ch nµy cã thÓ cã t¸c dông thóc ®Èy hoÆc k×m h4m sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Trong thêi kú bao cÊp, khi nÒn kinh tÕ ViÖt nam cßn qu¸ thiÕu thèn, th−êng xuyªn x¶y ra t×nh tr¹ng nhËp khÈu å ¹t vµ trµn lan, qu¸ l¹m dông nguån vèn vay −u ®4i vµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i mµ c¸c n−íc b¹n dµnh cho, ®Ó thùc hiÖn cho môc tiªu x©y dùng mét nÒn c«ng nghiÖp nÆng phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc. Nguån vèn vay n−íc ngoµi cã thÓ ®4 ®¹t ®−îc tËn dông hiÖu qu¶ h¬n nÕu cã 17 Khoa Th−¬ng m¹i chÝnh s¸ch nhËp khÈu ®óng ®¾n vµ phï hîp cïng víi chÝnh s¸ch x©y dùng ph¸t triÓn kinh tÕ ®óng h−íng. HËu qu¶ lµ ®4 ®Ó l¹i cho c«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc cho ®Õn c¶ nh÷ng n¨m sau nµy nhiÒu "vÕt th−¬ng", g©y c¶n trë cho c«ng cuéc ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ. KÓ tõ sau khi tiÕn hµnh ®æi míi vµ më cöa, ChÝnh Phñ ViÖt nam ®4 rÊt cè g¾ng ®−a ra nh÷ng chÝnh s¸ch vÜ m« cã t¸c dông tÝch cùc trong ®Þnh h−íng vµ ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ nãi chung, còng nh− x©y dùng vµ hoµn thiÖn khung ph¸p lý phï hîp víi bèi c¶nh trong n−íc vµ th«ng lÖ quèc tÕ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, thu hót ®Çu t−, ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®Æc biÖt lµ tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸... Kh«ng thÓ phñ nhËn nh÷ng thµnh tùu cña nh÷ng chÝnh s¸ch nµy trong c«ng cuéc c¶i tæ l¹i nÒn kinh tÕ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ quan liªu bao cÊp tr−íc kia sang nÒn kinh tÕ víi c¬ chÕ thÞ tr−êng theo ®Þnh h−íng x4 héi chñ nghÜa cã sù qu¶n lý cña Nhµ n−íc, ®−a ViÖt nam lªn mét vÞ thÕ míi trªn tr−êng quèc tÕ, ®−îc t«n träng vµ ®−îc quan t©m h¬n. ViÖt nam ®4 tr¸nh khái sù sôp ®æ hoµn toµn vÒ thÓ chÕ nh− ®4 x¶y ra ë Liªn X« vµ nhiÒu n−íc §«ng ¢u tr−íc ®©y, ®iÒu nµy cho phÐp nÒn kinh tÕ ViÖt nam ph¶n øng nhanh h¬n tr−íc nh÷ng biÕn ®æi vÒ chÝnh s¸ch ®−îc ¸p dông vµo cuèi thËp kû 1980 nh− lo¹i bá kiÓm so¸t gi¸ c¶, thùc hiÖn kho¸n trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, cñng cè l¹i nhiÒu xÝ nghiÖp quèc doanh...Tuy nhiªn, sù song song tån t¹i cña nh÷ng chÝnh s¸ch theo h−íng thÞ tr−êng vµ nh÷ng tæ chøc thÓ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung(c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh) ®4 t¹o khu«n khæ cho sù thiÕu nhÊt qu¸n vÒ chÝnh s¸ch, dÉn ®Õn tÝnh kh¶ thi thÊp vµ chÝnh s¸ch hay thay ®æi, kÌm theo mÊt m¸t lín vÒ c¬ héi. §iÒu nµy ¶nh h−ëng kh«ng nhá tíi ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vèn lµ mét ho¹t ®éng hÕt søc phøc t¹p. Theo thèng kª ch−a ®Çy ®ñ, hiÖn nay cã tíi gÇn 4500 quy ®Þnh riªng biÖt d−íi nhiÒu h×nh thøc cã liªn quan tíi viÖc ®Çu t−, tiÕp cËn c«ng nghÖ, nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ, chuyÓn giao vµ ¸p dông c«ng nghÖ. C¸c ®èi t¸c n−íc ngoµi ®4 ph¶i nhËn xÐt r»ng: "C¸c quy ®Þnh ®ã lµm cho kh«ng thÓ c¹nh tranh ®−îc vµ hËu qu¶ cña nã lµ sù lóng tóng, m©u thuÉn vµ hèi lé". Theo lêi cña Tham t¸n §¹i Sø qu¸n NhËt B¶n t¹i ViÖt Nam ph¸t biÓu trªn truyÒn h×nh ViÖt Nam ngµy 15/10/1999: "Trong qóa tr×nh theo dâi c«ng t¸c ®Çu t− vµ xóc tiÕn th−¬ng m¹i t¹i ViÖt nam, cßn mét sè h¹n chÕ g©y khã kh¨n cho chóng t«i nh−: thñ tôc cßn r−êm rµ; ch−a cã h−íng dÉn chi tiÕt vµ thèng nhÊt vÒ thùc hiÖn thuÕ VAT ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu; quy ®Þnh cña Quy chÕ ®Êu thÇu cßn nhiÒu ®iÒu ch−a minh b¹ch, mµ ®iÒu nµy sÏ dÉn tíi tÝnh c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, kh«ng c«ng b»ng vµ tham nhòng; thªm vµo ®ã, tr×nh ®é tiÕp nhËn vµ qu¶n lý dù ¸n cña ViÖt nam cßn kÐm, c«ng t¸c di d©n, ®Òn bï vµ gi¶i phãng mÆt b»ng cho c«ng tr×nh cßn qu¸ khã kh¨n...". ThËt vËy, ngay c¸c chÝnh s¸ch nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ vµ khoa häc c«ng nghÖ trùc tiÕp cña ViÖt nam ®4 ®−îc x©y dùng nh»m khuyÕn khÝch vµ hç trî mua c«ng nghÖ míi, song chÝnh luËt thuÕ vµ hÖ thèng thu thuÕ l¹i ®4 ®Æt ra h¹n chÕ cho qu¸ tr×nh mua c«ng nghÖ ®èi víi c¸c nhµ m¸y. Thñ tôc nhËp khÈu khã kh¨n do sù thiÕu ®ång bé vµ nhÊt qu¸n trong c¸c v¨n b¶n ph¸p quy còng nh− nh÷ng quy ®Þnh chång chÐo vÒ nhËp khÈu thËm chÝ ®èi víi t− liÖu s¶n xuÊt, dÞch 18 Khoa Th−¬ng m¹i vô c«ng nghÖ ®4 lµm h¹n chÕ bít viÖc tiÕp cËn kÞp thêi ®Ó cã thÓ lµm chñ c¸c nguån c«ng nghÖ cao cña n−íc ngoµi nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho mét sè ngµnh c«ng nghiÖp ho¹t ®éng thuËn lîi, g©y mÊt lßng tin cña ®èi t¸c n−íc ngoµi còng nh− gi¶m kh¶ n¨ng thu hót ®Çu t− n−íc ngoµi. §iÒu râ rµng lµ ViÖt nam ®4 ®Æt ra nh÷ng −u tiªn chung cho ®æi míi c«ng nghÖ cña m×nh t−¬ng tù nh− ë c¸c n−íc l¸ng giÒng lín(gièng nh− hÇu hÕt c¸c quèc gia c«ng nghiÖp). TÇm nh×n cña ViÖt nam vÒ ch−¬ng tr×nh c«ng nghÖ cao nhÊn m¹nh tíi c¸c ph−¬ng thøc tiÕp cËn vµ thu nhËn c«ng nghÖ cao tõ n−íc ngoµi, vÒ c¸ch thøc lµm thÕ nµo ®Ó øng dông vµ thÝch nghi c¸c c«ng nghÖ ®ã trong c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc trªn ph¹m vi toµn quèc. Cßn viÖc tù t¹o c«ng nghÖ cao ë ViÖt Nam th× rÊt Ýt ®−îc nhÊn m¹nh tíi, Ýt nhÊt trong b−íc ®i ban ®Çu, mÆc dï viÖc triÓn khai thö nghiÖm ®èi víi c«ng nghÖ cao ®ang ®−îc khuyÕn khÝch. VÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y cã lÏ lµ cÇn ®Õn mét sù râ rµng vµ thèng nhÊt h¬n gi÷a c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch kh¸c nhau vµ quan träng nhÊt lµ ¸p dông nhÊt qu¸n c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch ®ã. Ngoµi ra, kh«ng thÓ phñ nhËn mét ®iÒu r»ng, viÖc nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé sÏ kh«ng thÓ thùc hiÖn nÕu thiÕu vèn, mµ mét phÇn cña nguån vèn ®ã kh«ng tõ ®©u kh¸c mµ chÝnh lµ tõ lîi nhuËn thu tõ xuÊt khÈu. Mèi quan hÖ gi÷a xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu lµ mèi quan hÖ h÷u c¬ kh«ng thÓ t¸ch rêi. XuÊt khÈu ®Ó t¹o vèn cho nhËp khÈu vµ nhËp khÈu nh»m gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é cña lùc l−îng s¶n xuÊt, hç trî vµ ®Èy m¹nh cho xuÊt khÈu. V× thÕ, nÕu thiÕt bÞ toµn bé ®−îc nhËp khÈu vÒ kh«ng ®−îc ®¸nh gi¸ ®óng vµ sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ th× sÏ k×m h4m sù ph¸t triÓn vµ g©y l4ng phÝ cho nÒn kinh tÕ. Do vËy, viÖc cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®ång bé vµ ®óng ®¾n ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu còng lµ yÕu tè rÊt quan träng cã ¶nh h−ëng tÝch cùc tíi nhËp khÈu nãi chung vµ nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé nãi riªng, sao cho trong mét t−¬ng lai kh«ng xa, ViÖt nam sÏ kh«ng cÇn ph¶i vay vèn n−íc ngoµi còng nh− tr«ng vµo viÖn trî n−íc ngoµi ®Ó nhËp kh©ñ thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ trªn thÞ tr−êng quèc tÕ. 2.3. ChÝnh s¸ch xuÊt khÈu cña n−íc ng−êi b¸n. Xu thÕ toµn cÇu ho¸ t¹o ra tÝnh phô thuéc lÉn nhau ngµy cµng s©u s¾c, do ®ã h×nh thµnh sù ®an xen lîi Ých còng nh− ®an xen m©u thuÉn gi÷a c¸c khu vùc, c¸c trung t©m kinh tÕ, c¸c quèc gia, ®an xen c¹nh tranh víi hîp t¸c theo xu thÕ c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t vµ hîp t¸c ngµy cµng s©u réng h¬n. Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®4 trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu thóc ®Èy hÇu hÕt c¸c quèc gia më réng thÞ tr−êng b»ng c¸ch gi¶m bít, thËm chÝ xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan; chuyÓn dÞch mét c¸ch th«ng tho¸ng hµng ho¸, vèn ®Çu t−, tiÒn tÖ, dÞch vô, lao ®éng gi÷a c¸c quèc gia víi quy m« ngµy cµng lín; h×nh thµnh v« sè tæ chøc kinh tÕ tµi chÝnh mang tÝnh toµn cÇu vµ khu vùc; ký kÕt hµng v¹n HiÖp ®Þnh song ph−¬ng vµ ®a ph−¬ng...Nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy kh«ng nhiÒu th× Ýt ¶nh h−ëng tíi toµn bé hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i, xuÊt nhËp khÈu nãi chung vµ nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé cña ViÖt nam nãi riªng. ThËt vËy, nÕu ViÖt Nam cã c¬ héi vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu nhiÒu mÆt hµng víi kim ng¹ch cao sang c¸c n−íc b¹n, s¶n phÈm cña ViÖt nam ®−îc −a chuéng 19 Khoa Th−¬ng m¹i trªn thÞ tr−êng thÕ giíi, ®iÒu ®ã còng ®ång nghÜa víi viÖc ViÖt nam cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc mét phÇn vèn cho nhËp khÈu thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®©t n−íc, t¨ng c−êng cho xuÊt khÈu. ViÖc xuÊt khÈu ®−îc nhiÒu hµng nh»m thu ngo¹i tÖ ®Ó t¹o vèn cho nhËp khÈu, tÊt nhiªn, kh«ng chØ phô thuéc vµo chÝnh s¸ch cña ViÖt nam mµ cßn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña c¸c n−íc b¹n, phô thuéc vµo nhu cÇu tiªu dïng trªn thÞ tr−êng thÕ giíi. NÕu xÐt ®Õn mèi quan hÖ kinh tÕ th−¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ mét trong nh÷ng b¹n hµng lín nhÊt lµ NhËt B¶n, cã thÓ thÊy r»ng triÓn väng t¨ng tr−ëng quan hÖ xuÊt nhËp khÈu gi÷a NhËt B¶n vµ ViÖt nam phô thuéc rÊt nhiÒu vµo chÝnh s¸ch ®Çu t− n−íc ngoµi, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña ViÖt nam vµ chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña NhËt B¶n. §iÒu nµy còng sÏ quyÕt ®Þnh l−îng ®Çu t− cña NhËt B¶n vµo ViÖt nam còng nh− t¹o ®iÒu kiÖn chuyÓn giao kü thuËt, thu ngo¹i tÖ, nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ nh»m tiÕn hµnh nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ë ViÖt nam. Theo nh− chÝnh s¸ch NhËt B¶n ®Æt ra ®èi víi thÞ tr−êng ViÖt nam, tr−íc hÕt, ViÖt nam ph¶i sö dông c¸c trang thiÕt bÞ m¸y mãc kü thuËt ®4 cã tõ tr−íc mµ hiÖn nay vÉn cßn ®−îc thÕ giíi chÊp nhËn ®Ó s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu vµ thay thÕ dÇn nhËp khÈu. NhËt B¶n sÏ gióp ViÖt nam tiªu thô ë møc tèi ®a c¸c lo¹i hµng xuÊt khÈu nµy trªn thÞ tr−êng NhËt. Nhê vµo nguån ngo¹i tÖ thu ®−îc tõ hµng xuÊt khÈu, kÕt hîp víi c¸c nguån vèn kh¸c, ViÖt nam cÇn cè g¾ng n©ng cao s¶n l−îng, më réng quy m« s¶n xuÊt, tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ ngµnh xuÊt khÈu b»ng m¸y mãc thiÕt bÞ kü thuËt lçi thêi cña n−íc ngoµi, n¾m v÷ng c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc vµ c«ng nghÖ ®4 nhËp, cè g¾ng tù m×nh khai ph¸ kü thuËt míi trong n−íc ®Ó cã thÓ tiÕp tôc tiÕn hµnh hiÖn ®¹i ho¸. VÒ phÝa Hoa Kú, mét quèc gia m¹nh nhÊt thÕ giíi hiÖn nay c¶ vÒ tiÒm lùc kinh tÕ vµ qu©n sù, râ rµng qua chÝnh s¸ch kinh tÕ chÝnh trÞ ®èi ngo¹i, Hoa Kú ®4 h¹n chÕ tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt nam vµ mét sè n−íc kh¸c, ng¨n chÆt sù giao l−u thµnh tùu khoa häc kü thuËt míi tíi nh÷ng quèc gia nµy th«ng qua lÖnh cÊm vËn, mµ ®4 ®−îc ¸p dông víi ViÖt nam kÓ tõ n¨m 1964 ®èi víi mäi lÜnh vùc Th−¬ng m¹i, Tµi chÝnh, TÝn dông Ng©n hµng...ChÝnh v× vËy mµ ®4 h¹n chÕ rÊt nhiÒu qu¸ tr×nh ViÖt nam tiÕp cËn khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn trªn thÕ giíi tõ c¸c n−íc ph¸t triÓn trong mét thêi gian dµi. Tuy nhiªn, tõ th¸ng 4/1992, Hoa Kú b4i bá lÖnh cÊm vËn víi ViÖt nam b»ng viÖc cho phÐp xuÊt khÈu sang ViÖt nam hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu, sau ®ã cho phÐp c¸c c«ng ty Hoa Kú më v¨n phßng ®¹i diÖn ë ViÖt nam, tiÕn hµnh nghiªn cøu kh¶ thi vµ cho phÐp c¸c h4ng cña Hoa Kú tham gia ®Êu thÇu c¸c c«ng tr×nh t¹i ViÖt nam. KÓ tõ khi Hoa Kú tuyªn bè kh«ng can thiÖp vµo c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ, th× tr−íc hÕt lµ quü tiÒn tÖ quèc tÕ-IMF, Ng©n hµng thÕ giíi-WB, Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸ADB ®4 nèi l¹i quan hÖ víi ViÖt nam. TÊt c¶ nh÷ng sù kiÖn quan träng diÔn ra sau khi Hoa Kú tuyªn bè b×nh th−êng ho¸ quan hÖ víi ViÖt Nam n¨m 1995 ®4 t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho ViÖt Nam trªn con ®−êng ®a ph−¬ng ho¸ ho¹t ®éng chÝnh trÞ- kinh tÕ ®èi ngo¹i, thóc ®Èy th−¬ng m¹i, tiÕp cËn thµnh tùu khoa häc kü thuËt míi trªn thÕ giíi, ®ång thêi xóc tiÕn ph¸t triÓn hîp t¸c kinh tÕ th−¬ng m¹i víi Hoa Kú. ViÖc nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé nh»m phôc vô c«ng 20