Tài liệu Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần quốc tế việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP.HCM ---------------------------------- ĐỖ ANH KHOA GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUỐC TẾ VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ Chuyên ngành: QUẢN TRỊ KINH DOANH Mã ngành: 60340102 CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN NGỌC DƯƠNG TP.HCM, tháng 01 năm 2014 CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM Cán bộ hướng dẫn khoa học : Tiến sĩ NGUYỄN NGỌC DƯƠNG (Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị và chữ ký) Luận văn Thạc sĩ được bảo vệ tại Trường Đại học Công nghệ TP. HCM ngày … tháng … năm … Thành phần Hội đồng đánh giá Luận văn Thạc sĩ gồm: (Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị của Hội đồng chấm bảo vệ Luận văn Thạc sĩ) TT 1 2 3 4 5 Họ và tên Chức danh Hội đồng Chủ tịch Phản biện 1 Phản biện 2 Ủy viên Ủy viên, Thư ký Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá Luận sau khi Luận văn đã được sửa chữa (nếu có). Chủ tịch Hội đồng đánh giá LV TRƯỜNG ĐH CÔNG NGHỆ TP. HCM PHÒNG QLKH – ĐTSĐH CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc TP. HCM, ngày..… tháng….. năm 20..… NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ Họ tên học viên: ĐỖ ANH KHOA Giới tính: Nam Ngày, tháng, năm sinh: 11/11/1985 Nơi sinh: TP.Hồ Chí Minh Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh MSHV: 1241820057 I- Tên đề tài: Giải pháp hoàn thiện Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc Tế Việt Nam II- Nhiệm vụ và nội dung: Thực trạng hiện nay nền kinh tế trong nước đang đứng trước nhiều khó khăn, tỷ lệ nợ xấu, rủi ro tín dụng tại các Ngân hàng trong nước đang tăng cao. Vì thế đề tài sẽ đi sâu vào nghiên cứu rủi ro tín dụng, thực trạng rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quốc Tế Việt Nam và phân tích mô hình lượng hóa rủi ro đang áp dụng tại Ngân hàng hiện nay là chấm điểm tín dụng. Qua đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng để hệ thống Ngân hàng TMCP Quốc Tế Việt Nam hoạt động tín dụng tốt hơn. III- Ngày giao nhiệm vụ: 07/08/2013 IV- Ngày hoàn thành nhiệm vụ: 30/12/2013 V- Cán bộ hướng dẫn: Tiến sĩ NGUYỄN NGỌC DƯƠNG CÁN BỘ HƯỚNG DẪN (Họ tên và chữ ký) KHOA QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH (Họ tên và chữ ký) i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực thu thập từ nguồn thực tế được đăng tải trên các tạp chí, báo chí, các website hợp pháp và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong Luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Học viên thực hiện Luận văn (Ký và ghi rõ họ tên) ii LỜI CÁM ƠN Xin chân thành cảm ơn Quý Thầy Cô Khoa Đào tạo Sau Đại học, Khoa Quản Trị Kinh Doanh Trường Đại học Công Nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, cảm ơn các đồng nghiệp ngân hàng thương mại cổ phần Quốc Tế Việt Nam. Đặc biệt cảm ơn TS.Nguyễn Ngọc Dương, người đã dành nhiều công sức và thời gian để hướng dẫn và giúp tôi hoàn thành luận văn này. (Họ và tên của Tác giả Luận văn) iii TÓM TẮT Luận văn nêu một cách đầy đủ, xúc tích các khái niệm về rủi ro tín dụng, quản trị rủi ro tín dụng và giới thiệu các mô hình lượng hóa đánh giá rủi ro tín dụng để người đọc hiểu rõ hơn về mặt lý thuyết. Trước xu thế hội nhập và quốc tế hóa lĩnh vực kinh doanh ngân hàng, các ngân hàng thương mại Việt Nam đang từng bước tiếp thu những kinh nghiệm và ứng dụng các mô hình quản trị rủi ro tín dụng của các ngân hàng nước ngoài để nâng cao hơn nữa công tác quản trị rủi ro tín dụng. Tác giả đã giới thiệu thêm đến người đọc hệ thống các kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng Singapre và Ngân hàng Dresdner Cộng Hòa Liên bang Đức Bên cạnh đó, tác giả đã phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam, phân tích mô hình chấm điểm tín dụng để lượng hóa rủi ro mà ngân hàng đang áp dụng hiện nay, và phân tích rõ những ưu nhược điểm trong công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc Tế Việt Nam Từ đó đề ra một số giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quốc Tế Việt Nam Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể áp dụng vào thực tiễn và sử dụng cho các nghiên cứu sâu hơn trong tương lai. . iv ABSTRACT Thesis stated concepts of credit risk, credit risk management in banking and introduces the model to quantify the credit risk assessment for the reader to better understand the theory. Before the trend of integration and internationalization of the banking sector, the commercial Vietnam banks is gradually acquiring experience and application of models for credit risk management of foreign banks to work to further improve credit risk management. The author introduces the reader to experience the system of credit risk management Singapore Bank and Dresdner Bank Federal Republic of Germany In addition, the authors analyzed the current status of credit risk management in International Vietnam Bank, analysis of credit scoring models to quantify the risks that banks are adopting today, and clearly analyze the strengths and weaknesses in the management of credit risk in bank. Since then proposed some methods to improve credit risk management at Bank International Vietnam as well as in the commercial banks in Vietnam. The findings of the study can be applied into practice and used for further research in the future . v MỤC LỤC Trang phụ bìa LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN TÓM TẮT ABTRACT MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU PHẦN MỞ ĐẦU .........................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................1 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................2 4. Phương pháp nghiên cứu ..........................................................................................2 5. Tổng quan nghiên cứu và những điểm nổi bật của luận văn .....................................3 6. Kết cấu của luận văn ................................................................................................4 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ......................................................................... 5 1.1 Rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại ............................................. 5 1.1.1 Khái niệm về tín dụng .............................................................................. 5 1.1.2 Khái niệm về rủi ro tín dụng .................................................................... 5 1.1.3 Phân loại rủi ro tín dụng .......................................................................... 6 1.1.4 Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng ....................................................... 9 1.1.4.1 Nguyên nhân khách quan ...................................................................... 9 1.1.4.2 Nguyên nhân từ khách hàng ................................................................. 10 1.1.4.3 Nguyên nhân do ngân hàng .................................................................. 11 vi 1.1.5 Thiệt hại rủi ro tín dụng gây ra ................................................................. 13 1.1.5.1 Đối với ngân hàng ................................................................................. 13 1.1.5.2 Đối với kinh tế xã hội ............................................................................ 13 1.2 Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần ..................... 14 1.2.1 Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng ............................................................ 14 1.2.2 Chức năng của công tác quản trị rủi ro tín dụng ....................................... 14 1.2.3 Phương pháp quản trị rủi ro tín dụng ........................................................ 15 1.2.4. Công cụ quản trị rủi ro tín dụng .............................................................. 16 1.3 Lượng hóa và đánh giá rủi ro tín dụng ........................................................ 16 1.3.1 Các mô hình lượng hóa rủi ro tín dụng ..................................................... 16 1.3.2.1 Mô hình chất lượng 6C ........................................................................ 16 1.3.2.2 Mô hình xếp hạng của Moody’s ........................................................... 17 1.3.2.3 Mô hình điểm số Z ................................................................................ 19 1.3.2.4 Mô hình điểm số tín dụng tiêu dùng ..................................................... 22 1.3.2.5 Mô hình xếp hạng tín dụng nội bộ ......................................................... 24 1.3.2 Những căn cứ chủ yếu để xác định mức độ rủi ro tín dụng ....................... 28 1.3.3. Các chỉ số đánh giá rủi ro tín dụng .......................................................... 30 1.4 Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng ở một số nước trên thế giới ............ 31 1.4.1 Ngân hàng của Singapore ......................................................................... 31 1.4.2 Ngân hàng Dresdner Cộng Hòa Liên bang Đức ........................................ 33 Kết luận chương 1 ............................................................................................... 35 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUỐC TẾ VIỆT NAM ............................ 36 vii 2.1 Giới thiệu khái quát về Ngân hàng TMCP Quốc Tế Việt Nam (VIB) .... 36 2.1.1 Giới thiệu về Ngân hàng TMCP Quốc Tế Việt Nam ................................ 36 2.1.2 Thực trạng hoạt động kinh doanh tại VIB từ năm 2008-2012 .................... 38 2.2 Thực trạng hoạt động tín dụng, rủi ro tín dụng tại VIB trong năm 20082012 ................................................................................................................. 41 2.2.1 Phân tích chất lượng tín dụng .................................................................. 42 2.2.2 Phân tích tình hình trích lập dự phòng rủi ro tín dụng ............................... 44 2.2.3 Cơ cấu dư nợ theo thời gian đáo hạn ........................................................ 46 2.3 Thực trạng công tác quản trị rủi ro tín dụng tại VIB ............................. 46 2.3.1 Mô hình quản trị tín dụng tại VIB ............................................................. 46 2.3.2 Lượng hóa rủi ro tín dụng bằng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ theo chuẩn mực quốc tế tại VIB ............................................................................... 52 2.3.2.1 Tiêu chí xếp loại cho điểm và xếp hạng ................................................. 53 2.3.2.2 Quy trình xếp hạng tín dụng nội bộ ....................................................... 55 2.3.2.3 Quy định về thang điểm xếp loại ........................................................... 59 2.4 Những mặt đạt được và hạn chế của quản trị rủi ro tín dụng tại VIB .... 63 2.4.1 Những mặt đạt được ................................................................................. 63 2.4.2 Những mặt hạn chế .................................................................................. 64 Kết luận chương 2 ................................................................................................ 68 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUỐC TẾ .................................................. 69 3.1 Định hướng phát triển của Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc Tế Việt Nam trong thời gian tới .................................................................................. 69 3.2 Các giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại VIB ..................... 70 viii 3.2.1 Những giải pháp kiểm soát rủi ro .............................................................. 71 3.2.1.1 Nâng cao về định hướng tín dụng và chính sách tín dụng ...................... 71 3.2.1.2 Nâng cao xếp hạng tín dụng nội bộ - mô hình chấm điểm tín dụng ....... 73 3.2.1.3 Đề xuất ứng dụng mô hình điểm số Z .................................................... 74 3.2.1.4 Xây dựng hệ thống cảnh báo sớm rủi ro ............................................... 75 3.2.2 Những giải pháp tài trợ rủi ro .................................................................... 75 3.2.2.1 Sử dụng các công cụ bảo hiểm và bảo đảm tiền vay .............................. 75 3.2.2.2 Nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra nội bộ .......................................... 76 3.2.2.3 Tăng cường hiệu quả xử lý nợ có vấn đề ............................................... 77 3.2.2.4 Nâng cao chất lượng nhân sự ................................................................ 78 3.3 Một số kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước ....................................... 79 3.3.1 Nâng cao chất lượng của trung tâm thông tin tín dụng (CIC) ................... 79 3.3.2 Hoàn thiện quy định về xếp hạng khách hàng .......................................... 80 Kết luận chương 3 ............................................................................................ 81 Kết luận ........................................................................................................... 82 DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................. 83 ix DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT VIB CIC CNTT HĐQT KHDN NHNN NHTM P.QLRR QHKH QLRR RRTD TCTD TMCP VAS TD NH KH TSBĐ DN CBTD : Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc Tế Việt Nam : Trung tâm thông tin tín dụng : Công nghệ thông tin : Hội đồng quản trị : Khách hàng doanh nghiệp : Ngân hàng Nhà nước : Ngân hàng thương mại : Phòng Quản lý rủi ro : Quan hệ khách hàng : Quản lý rủi ro : Rủi ro tín dụng : Tổ chức tín dụng : Thương mại cổ phần : Hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam : tín dụng : ngân hàng : khách hàng : tài sản bảo đảm : doanh nghiệp : cán bộ tín dụng x DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1 Mô hình xếp hạng của công ty Moody’s và Standard&Poor’s................. 17 Bảng 1.2 Mô hình điểm số Z trong các trường hợp cụ thể...................................... 19 Bảng 1.3 Mô hình điểm số tín dụng tiêu dùng ....................................................... 21 Bảng 1.4 Trọng số chấm điểm theo FICO .............................................................. 23 Bảng 1.5 Xác suất khách hàng mất khả năng trả nợ theo FICO .............................. 24 Bảng 1.6 Kết quả xếp hạng tín dụng khách hàng theo FICO .................................. 24 Bảng 2.1 Các chỉ tiêu hoạt động chính của VIB từ năm 2008-2012 ....................... 37 Bảng 2.2 Chất lượng hoạt động tín dụng tại VIB từ năm 2008-2012 ...................... 40 Bảng 2.3 Tỷ lệ dự phòng cụ thể cho từng nhóm khách hàng .................................. 43 Bảng 2.4 Dự phòng rủi ro các khoản vay tại VIB từ năm 2010-2012 ..................... 43 Bảng 2.5 Cơ cấu dư nợ theo thời gian đáo hạn của VIB từ năm 2008-2012 ........... 44 Bảng 2.6 Trọng số chấm điểm khách hàng của VIB .............................................. 58 Bảng 2.7 Xếp loại khách hàng tại VIB ................................................................... 58 Bảng 2.8 Ý nghĩa mức xếp loại tại VIB ................................................................. 59 Bảng 3.1 Chỉ số Z của công ty Bông Bạch Tuyết từ năm 2006-2008 ..................... 72 xi DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1 Phân loại rủi ro tín dụng ........................................................................ 5 Sơ đồ 1.2 Các hình thức rủi ro tín dụng ................................................................. 7 Biểu đồ 2.1 Các chỉ tiêu hoạt động chính của VIB từ năm 2008-2012 ................... 37 Biểu đồ 2.2 Chất lượng hoạt động tín dụng tại VIB từ năm 2008-2012 .................. 41 Biểu đồ 2.3 Sơ đồ tổ chức khối Quản trị rủi ro của VIB......................................... 46 Hình 2.4 Sơ đồ quy trình cấp tín dụng chung tại VIB ............................................ 48 1 LỜI MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Hoạt động của ngân hàng có quan hệ mật thiết, hữu cơ với khách hàng và nền kinh tế thông qua quá trình thực hiện các hoạt động kinh doanh, các hoạt động dịch vụ ngân hàng như huy động vốn, cấp tín dụng, thanh toán và các hoạt động dịch vụ khác. Các nhà kinh tế thường gọi Ngân hàng là “ngành kinh doanh rủi ro”. Thực tế đã chứng minh không một ngành nào mà khả năng dẫn đến rủi ro lại lớn như trong lĩnh vực kinh doanh tiền tệ - tín dụng. Ngân hàng phải gánh chịu những rủi ro không những do nguyên nhân chủ quan của mình, mà còn phải gánh chịu những rủi ro khách hàng gây ra. Vì vậy “rủi ro tín dụng của Ngân hàng không những là cấp số cộng mà có thể là cấp số nhân rủi ro của nền kinh tế”. Rủi ro đối với hoạt động ngân hàng rất đa dạng. Chúng tiềm ẩn và xuất hiện gắn liền với mỗi hoạt động dịch vụ và gây tác động với những mức độ khác nhau. Nếu rủi ro tín dụng xảy ra sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển của mỗi tổ chức tín dụng, xa hơn nó tác động ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống ngân hàng bởi những đặc thù trong hoạt động tín dụng, hoạt động kinh doanh ngân hàng. Khi rủi ro tín dụng xảy ra, trước tiên lợi nhuận kinh doanh của Ngân hàng sẽ bị ảnh hưởng. Nếu rủi ro tín dụng xảy ra ở mức độ nhỏ thì Ngân hàng có thể bù đắp bằng khoản dự phòng rủi ro (ghi vào chi phí) và bằng vốn tự có. Nghiêm trọng hơn, nếu rủi ro tín dụng xảy ra ở mức độ lớn, nguồn vốn của Ngân hàng không đủ bù đắp, vốn khả dụng bị thiếu, lòng tin của khách hàng giảm tất nhiên sẽ dẫn tới Ngân hàng gặp tình huống xấu. Vì vậy việc phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng là một việc làm cần thiết đối với các NHTM. Trong những năm qua, mặc dù đã áp dụng biện pháp hạn chế rủi ro tín dụng nhưng tình hình nợ xấu của Ngân hàng Thương mại cổ phần Quốc Tế Việt Nam và các Ngân hàng Thương mại cổ phần trong nước có xu hướng tăng và vấn đề làm sao quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng mang tính cấp thiết. Chính vì nhận thấy tính quan 2 trọng của Quản trị rủi ro tín dụng tôi đã quyết định chọn đề tài “Giải pháp hoàn thiện Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc Tế Việt Nam” làm đề tài nghiên cứu. 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Dựa vào cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng tại NHTM, nhằm nghiên cứu thực trạng năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại VIB thông qua mô hình phê duyệt tín dụng tập trung; mô hình chấm điểm và xếp loại tín dụng khách hàng đang triển khai và tiếp tục nhân rộng. Từ đó đề xuất giải pháp nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại VIB nhằm giảm thiểu tối đa các rủi ro tín dụng có thể xảy ra, giúp VIB nói chung và các NHTM quản lý tốt các khoản tín dụng, tránh để phát sinh nợ xấu, kịp thời phát hiện rủi ro để hạn chế, khắc phục rủi ro trong giai đoạn hiện nay và trong tương lai. 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU Đối tượng nghiên cứu: Quy trình quản trị rủi ro tín dụng, quy trình chấm điểm tín dụng xếp loại khách hàng và thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quốc Tế Việt Nam Phạm vi nghiên cứu: Tình hình hoạt động tín dụng của Ngân hàng TMCP Quốc Tế Việt Nam và thực trạng rủi ro tín dụng tại ngân hàng trong những năm 2008 đến 2012. 4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Đề tài sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính từ phân tích những bài học kinh nghiệm, những tồn tại, hạn chế về quản trị rủi ro tín dụng. Thu thập những số liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính đã được kiểm toán bởi công ty KPMG qua các năm 2008 đến năm 2012 để phân tích thực trạng tín dụng của VIB. Kết hợp thống kê, so sánh, phân tích…đi từ cơ sở lý thuyết đến thực tiễn nhằm làm sáng tỏ mục đích đặt ra trong luận văn. Đồng thời, tiếp nhận những ý kiến đóng góp của các chuyên gia, cán bộ quản lý, điều hành có liên quan để hoàn thiện giải pháp. 3 5. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG ĐIỂM NỔI BẬT CỦA LUẬN VĂN Trong thời gian nghiên cứu đề tài tôi đã tiếp cận tài liệu nghiên cứu “Quản trị Ngân hàng” năm 2010, nhà xuất bản Lao động xã hội của Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Huy Hoàng. Tác phẩm cũng nêu ra khái niệm về rủi ro tín dụng, các mô hình lượng hóa và đánh giá rủi ro tín dụng và các phương pháp quản lý rủi ro tín dụng. Từ đó, làm cơ sở lý luận cho luận văn của tôi. Ngoài ra, tôi đã tham khảo luận văn “Nâng cao chất lượng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại Thương Chi Nhánh Hồ Chí Minh trong quá trình hội nhập” của tác giả Nguyễn Thị Ánh Thủy, Luận văn thạc sĩ kinh tế trường Đại Học Kinh tế TP.HCM năm 2009. Tác giả đã phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng những năm 2004 đến 2009 và đề xuất giải pháp. Tuy nhiên, tác phẩm đã không phân tích mô hình lượng hóa đánh gía rủi ro tín dụng ở ngân hàng là mô hình chấm điểm tín dụng, và chưa đề xuất mô hình điểm số Z áp dụng cho doanh nghiệp. Luận văn của tôi đã nêu một cách đầy đủ, xúc tích các khái niệm về rủi ro tín dụng, quản trị rủi ro tín dụng, các mô hình đánh giá rủi ro tín dụng. Luận văn đã giới thiệu thêm đến người đọc kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng của một số ngân hàng trên thế giới như Ngân hàng Singapore, ngân hàng Dresdner Cộng Hòa Liên Bang Đức; Tôi phân tích rõ những kinh nghiệm nhằm đưa ra những bài học kinh nghiệm cho VIB cũng như các NHTM nói chung Bên cạnh đó, qua những số liệu tài chính mới từ năm 2008 đến 2012, luận văn đã phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng, phân tích mô hình lượng hóa và đánh giá rủi ro tín dụng là chấm điểm tín dụng để xếp loại khách hàng đang áp dụng tại ngân hàng VIB, đồng thời phân tích rõ những ưu nhược điểm trong công tác quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng. Từ đó đề ra một số giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại VIB cũng như tại các NHTM Việt Nam, trong đó đáng lưu ý là đề xuất áp dụng mô hình điểm số Z vào chấm điểm khách hàng 4 doanh nghiệp để nhận biết được nguy cơ vỡ nợ của doanh nghiệp trước khi quyết định cấp tín dụng. Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể áp dụng vào thực tiễn và sử dụng cho các nghiên cứu sâu hơn trong tương lai. 6. KẾT CẤU LUẬN VĂN Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, luận văn được chia làm 3 chương, cụ thể: Chương 1: Tổng quan về tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng trong hoạt động của các ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần Quốc Tế Việt Nam Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại NHTMCP Quốc Tế Việt Nam 5 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÍN DỤNG VÀ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại 1.1.1 Khái niệm về tín dụng Tín dụng là một phạm trù kinh tế tồn tại qua các hình thái xã hội khác nhau. Hiểu một cách thông thường nhất, tín dụng là vay mượn. Tín dụng ngân hàng là quan hệ chuyển nhượng quyền sử dụng vốn từ ngân hàng cho khách hàng trong một thời gian nhất định với một khoản chi phí nhất định. (Nguồn: Trần Huy Hoàng (2010), Quản trị ngân hàng, NXB Lao động Xã hội, TP.HCM). 1.1.2 Khái niệm về rủi ro tín dụng Rủi ro tín dụng được hiểu là loại rủi ro phát sinh trong quá trình cấp tín dụng của ngân hàng, biểu hiện trên thực tế qua việc khách hàng không trả được nợ hoặc trả nợ không đúng hạn cho ngân hàng theo hợp đồng. (Nguồn: Trần Huy Hoàng (2010).Quản trị ngân hàng. NXB Lao động Xã hội, TP.HCM) Căn cứ vào khoản 01 Điều 02 của Quy định về phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng (Ban hành theo Quyết định số 493/2005/QĐ-NHNN ngày 22/4/2005 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước) thì “Rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng là khả năng xảy ra tổn thất trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng do khách hàng không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện nghĩa vụ của mình theo cam kết”. Đây là rủi ro gắn liền với hoạt động ngân hàng, cho vay bao giờ cũng bao gồm rủi ro và xảy ra mất mát. Rủi ro tín dụng phát sinh trong trường hợp ngân hàng không thu được đầy đủ gốc và lãi của khoản cho vay, hoặc là việc thanh toán nợ gốc và lãi không đúng kỳ hạn. Nếu tất cả các khoản đầu tư của ngân hàng được thanh toán đầy đủ cả gốc và lãi đúng hạn thì ngân hàng sẽ không chịu bất kỳ rủi ro tín 6 dụng nào. Trường hợp người vay tiền phá sản thì việc thu hồi vốn gốc và lãi tín dụng đầy đủ là không chắc chắn do đó ngân hàng có thể gặp rủi ro tín dụng. Rủi ro tín dụng không chỉ giới hạn ở hoạt động cho vay mà còn bao gồm nhiều hoạt động mang tính chất tín dụng khác của ngân hàng như: bảo lãnh, cam kết, chấp thuận tài trợ thương mại, cho vay ở thị trường liên ngân hàng, những chứng khoán có giá (trái phiếu, cổ phiếu trái quyền, tín dụng thuê mua, đồng tài trợ) 1.1.3 Phân loại rủi ro tín dụng 1.1.3.1 Phân loại theo nguyên nhân phát sinh Nếu căn cứ vào nguyên nhân phát sinh rủi ro, rủi ro tín dụng được phân chia thành các loại sau: (Nguồn: Trần Huy Hoàng (2010), Quản trị ngân hàng, NXB Lao động Xã hội, TP.HCM) Sơ đồ 1.1: Phân loại rủi ro tín dụng Rủi ro tín dụng được chia thành hai loại là rủi ro giao dịch (transaction risk) và rủi ro danh mục (Portfolio risk): - Rủi ro giao dịch: Là một hình thức của rủi ro tín dụng mà nguyên nhân phát sinh là do những hạn chế trong quá trình giao dịch và xét duyệt cho vay, đánh giá khách hàng. Rủi ro giao dịch có ba bộ phận: + Rủi ro lựa chọn là rủi ro liên quan đến quá trình đánh giá phân tích tín dụng, khi ngân hàng lựa chọn phương án vay vốn có hiệu quả để ra quyết định cho vay.