PHAÀN MÔÛ ÑAÀU
1/ Söï caàn thieát phaûi nghieân cöùu hoaøn thieän cô cheá caáp phaùt vaø kieåm
soaùt thanh toaùn NSNN theo döï toaùn:
Naêm 1996 laàn ñaàu tieân nöôùc ta coù Luaät NSNN laø vaên baûn phaùp lyù veà
quaûn lyù ngaân saùch cao nhaát töø tröôùc tôùi thôøi ñieåm luùc ñoù, noù môû ra cho vieäc
quaûn lyù ngaân saùch ñöôïc chaët cheõ hôn töø khaâu xöû lyù caùc moái quan heä veà
quaûn lyù ngaân saùch giöõa Trung öông vaø caùc caáp chính quyeàn ñòa phöông;
thieát laäp cô cheá ñieàu haønh ngaân saùch töø khaâu laäp döï toaùn, chaáp haønh döï
toaùn ñeán quyeát toaùn ngaân saùch. Tuy nhieân, Luaät NSNN ra ñôøi trong ñieàu
kieän nöôùc ta ñang trong quaù trình chuyeån ñoåi ñaëc bieät laø ñoåi môùi cô cheá
quaûn lyù kinh teá töø cô cheá keá hoaïch hoùa taäp trung quan lieâu, bao caáp sang
neàn kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh phaàn coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc theo
cô cheá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN, cuõng töø ñoù quaù trình hoäi nhaäp kinh teá
vôùi khu vöïc vaø theá giôùi ngaøy caøng ñöôïc môû roäng, vì vaäy trong quaûn lyù taøi
chính, ngaân saùch ñoøi hoûi phaûi söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa Luaät
NSNN, do ñoù ñeán naêm 1998 Luaät NSNN ñöôïc söûa ñoåi, boå sung laàn thöù
nhaát vaø ñeán naêm 2003 Luaät NSNN ñöôïc söûa ñoåi, boå sung laàn thöù hai; khaùc
vôùi laàn tröôùc vieäc söûa ñoåi laàn naøy mang tính toaøn dieän vaø coù böôùc ñoät phaù.
Trong ñoù, nhöõng noäi dung ñoåi môùi ñaùng chuù yù laø:
- Taêng cöôøng quyeàn haïn, traùch nhieäm cuûa Quoác hoäi vaø Hoäi ñoàng
nhaân daân caùc caáp trong vieäc quyeát ñònh döï toaùn ngaân saùch, phaân boå ngaân
saùch vaø pheâ chuaån quyeát toaùn ngaân saùch.
- Ñoåi môùi phaân caáp quaûn lyù taøi chính, ngaân saùch treân cô sôû ñaûm baûo
söï thoáng nhaát cuûa heä thoáng taøi chính quoác gia vaø vai troø chuû ñaïo cuûa
NSNN, taêng khaû naêng töï caân ñoái cuûa ngaân saùch ñòa phöông.
- Taêng cöôøng quyeàn chuû ñoäng saùng taïo cuûa caùc boä, ñòa phöông, ñôn
vò söû duïng ngaân saùch, caùc toå chöùc, caù nhaân ñöôïc ngaân saùch hoã trôï trong
vieäc quaûn lyù, söû duïng ngaân saùch vaø taøi saûn ñöôïc giao, thöïc haønh tieát kieäm,
choáng laõng phí. Ñaåy maïnh caûi caùch haønh chính, thöïc hieän coâng khai, minh
baïch veà ngaân saùch (theå hieän qua vieäc quy ñònh roõ NSNN caùc caáp, caùc ñôn
vò döï toaùn, caùc toå chöùc, caù nhaân ñöôïc NSNN hoã trôï phaûi coâng khai döï toaùn
vaø quyeát toaùn ngaân saùch; cô quan Taøi chính, Kho baïc nhaø nöôùc, caùc cô
quan thu cuûa Nhaø nöôùc phaûi nieâm yeát coâng khai quy trình, thuû tuïc taïi nôi
giao dòch).
Vôùi caùc noäi dung ñoåi môùi noùi treân, taïi kyø hoïp thöù 4 (Quoác hoäi khoùa
XI), laàn ñaàu tieân Quoác hoäi, cô quan quyeàn löïc cao nhaát cuûa ñaát nöôùc thöïc
hieän tröïc tieáp phaân boå ngaân saùch, môû ñaàu cho vieäc thöïc hieän ngaân saùch
coâng khai, minh baïch, laø daáu moác quan troïng cuûa tieán trình ñoåi môùi neàn taøi
chính quoác gia, laøm tieàn ñeà xoùa boû cô cheá “xin-cho”, phaùt huy cao ñoä
quyeàn haïn vaø traùch nhieäm cuûa caùc Boä, ngaønh, ñòa phöông trong vieäc quaûn
lyù ngaân saùch.
Trong ñoåi môùi cuûa Luaät NS laàn naøy, moät trong nhöõng noäi dung ñoåi
môùi khaù maïnh meõ veà cô cheá caáp phaùt ngaân saùch ñoù laø boû phöông thöùc caáp
phaùt baèng haïn möùc kinh phí ñeå chuyeån sang caáp phaùt theo döï toaùn ñöôïc
giao laø moâ hình caáp phaùt tieân tieán, noù gaén lieàn vôùi vai troø kieåm soaùt chi
NSNN qua KBNN ñeå ñaûm baûo taát caû caùc khoaûn chi ngaân saùch phaûi coù ñuû
caùc ñieàu kieän nhö: coù döï toaùn ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn giao, ñuùng cheá
ñoä, tieâu chuaån, ñònh möùc, ñöôïc thuû tröôûng ñôn vò söû duïng ngaân saùch quyeát
ñònh chi coù nhö theá vieäc söû duïng NSNN môùi ñaït ñöôïc muïc tieâu ñuùng muïc
ñích, tieát kieäm, coù hieäu quaû.
Vieäc chuyeån ñoåi töø phöông thöùc quaûn lyù naøy sang phöông thöùc quaûn
lyù khaùc trong luùc ban ñaàu ñeàu phaûi coù böôùc kieåm nghieäm nhaát ñònh trong
thöïc teá vaø nhöõng vöôùng maéc phaùt sinh, nhöõng moái quan heä thieáu ñoàng boä
caû veà cô sôû phaùp lyù vaø caû veà nhaän thöùc cuûa caùc chuû theå coù lieân quan laø
khoâng traùnh khoûi, vì vaäy vieäc tieáp tuïc nghieân cöùu nhaèm hoaøn thieän cô cheá
2
caáp phaùt vaø kieåm soaùt thanh toaùn NSNN theo döï toaùn laø heát söùc thieát thöïc
trong giai ñoaïn hieän nay.
2/ Muïc tieâu nghieân cöùu cuûa ñeà taøi:
Treân cô sôû nhöõng vaán ñeà lyù luaän veà quaûn lyù NSNN, caùc cô sôû phaùp
lyù hieän haønh trong quaûn lyù ngaân saùch ôû nöôùc ta theo Luaät NSNN môùi söûa
ñoåi aùp duïng töø 01/01/2004 vaø ñaëc bieät laø quaù trình trieån khai, aùp duïng Luaät
NSNN trong thöïc tieãn töø ñaàu naêm 2004 ñeán nay veà caáp phaùt ngaân saùch
theo döï toaùn ñöôïc giao qua kieåm soaùt thanh toaùn cuûa KBNN ñeå ruùt ra
nhöõng maët tích cöïc cuõng nhö nhöõng toàn taïi trong cô cheá, trong nhaän thöùc
ñeå ñöa ra caùc giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän cô cheá caáp phaùt vaø kieåm soaùt
thanh toaùn qua KBNN theo döï toaùn ñöôïc giao.
3/ Phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi:
Quaûn lyù chi NSNN coù noäi dung raát roäng, ñöùng treân nhieàu tieâu thöùc
khaùc nhau ngöôøi ta phaân caùc khoaûn chi NSNN thaønh caùc loaïi nhö sau:
- Caên cöù vaøo noäi dung chi NSNN, caùc khoaûn chi NSNN ñöôïc chia
ra: chi thöôøng xuyeân, chi ñaàu tö phaùt trieån, chi ñaûm baûo an ninh quoác
phoøng vaø caùc khoaûn chi khaùc.
- Caên cöù phaân caáp quaûn lyù ngaân saùch giöõa caùc caáp chính quyeàn,
caùc khoaûn chi NSNN ñöôïc chia ra: chi ngaân saùch trung öông, chi ngaân saùch
caáp tænh, chi ngaân saùch caáp huyeän vaø chi ngaân saùch caáp xaõ.
- Caên cöù theo phöông thöùc caáp phaùt ngöôøi ta chia caùc khoaûn chi
ngaân saùch ra thaønh: chi theo döï toaùn ñöôïc giao, chi baèng leänh chi tieàn, chi
baèng möùc voán ñaàu tö, ghi thu ghi chi.
Trong luaän vaên naøy khoâng ñi vaøo nghieân cöùu taát caû caùc noäi dung, caùc
phöông thöùc veà chi ngaân saùch maø ñi vaøo nghieân cöùu trong giôùi haïn cuûa caùc
khoaûn chi ngaân saùch thöôøng xuyeân ñöôïc caáp phaùt baèng döï toaùn qua KBNN
qua ñoù gaén lieàn vôùi coâng taùc kieåm soaùt chi cuûa KBNN ñoái vôùi caùc khoaûn
chi naøy.
3
PHAÀN NOÄI DUNG
CHÖÔNG 1
TOÅNG QUAN VEÀ QUAÛN LYÙ VAØ KIEÅM SOAÙT CHI
NGAÂN SAÙCH NHAØ NÖÔÙC QUA KHO BAÏC NHAØ NÖÔÙC
Trong lòch söû xaõ hoäi loaøi ngöôøi cuûa caùc cheá ñoä xaõ hoäi coù phaân chia
giai caáp taát yeáu toàn taïi boä maùy nhaø nöôùc ñeå quaûn lyù kinh teá- xaõ hoäi. Ñeå
Nhaø nöôùc toàn taïi vaø phaùt trieån thì trong tay Nhaø nöôùc phaûi coù nguoàn löïc veà
taøi chính, quyõ tieàn teä taäp trung hình thaønh töø caùc khoaûn ñoùng goùp cuûa caùc
caù theå, chuû theå kinh teá thuoäc taát caû caùc thaønh phaàn kinh teá trong nöôùc cuõng
nhö caùc nguoàn thu vieän trôï ngoaøi nöôùc laøm cô sôû veà taøi chính ñeå chi tieâu
cho boä maùy quaûn lyù nhaø nöôùc, ñaàu tö phaùt trieån, quaûn lyù traät töï an toaøn xaõ
hoäi, phoøng thuû quoác gia...ñoù laø ngaân saùch nhaø nöôùc.
Nhaø nöôùc laø ngöôøi ñaïi dieän cho lôïi ích cuûa giai caáp thoáng trò, phuïc vuï
cho lôïi quyeàn cuûa giai caáp maø noù ñaïi dieän, vì vaäy Nhaø nöôùc bao giôø cuõng
laø Nhaø nöôùc cuûa giai caáp thoáng trò trong xaõ hoäi ñeå cai trò xaõ hoäi, khoâng theå
coù Nhaø nöôùc cuûa moïi giai caáp. Ngaân saùch nhaø nöôùc laø cô sôû vaät chaát cho
söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc do Nhaø nöôùc xaây döïng taäp trung caùc
nguoàn thu vaøo ngaân saùch ñeå trang traûi cho chi tieâu cuûa boä maùy nhaø nöôùc vaø
caùc khoaûn chi tieâu veà an ninh, quoác phoøng cuõng nhö caùc khoaûn chi cho
phuùc lôïi coâng coäng khaùc, töø ñoù NSNN cuõng mang tính giai caáp cuûa chính
Nhaø nöôùc ñoù. Khaùc vôùi caùc Nhaø nöôùc tö baûn, Nhaø nöôùc ta laø nhaø nöôùc cuûa
daân, do daân vaø vì daân thì baûn chaát cuûa NSNN cuûa nöôùc ta cuõng laø ngaân
saùch cuûa daân, do daân vaø vì nhaân daân theå hieän ôû nguoàn thu chuû löïc chuû yeáu
töø neàn kinh teá qua caùc saéc thueá, phí, leä phí ñeå chi cho muïc tieâu phaùt trieån
4
kinh teá- xaõ hoäi, giöõ vöõng an ninh quoác phoøng toaøn veïn laõnh thoå, chi cho
caùc chính saùch xaõ hoäi, caùc nhu caàu chi coâng coäng, an sinh coäng ñoàng.
1.1/ Khaùi löôïc veà NSNN vaø quaûn lyù chi NSNN:
1.1.1/ Baûn chaát cuûa NSNN:
Ñöùng treân nhieàu giaùc ñoä khaùc nhau ngöôøi ta coù nhöõng quan nieäm
khaùc nhau veà NSNN, song chuùng ñeàu theå hieän ñieåm chung ôû choã ñoù laø quyõ
tieàn teä taäp trung lôùn nhaát naèm trong tay cuûa Nhaø nöôùc, noù coù phaàn thu vaø
phaàn chi.
Ñöùng treân quan nieäm chung toång quaùt nhaát vaø phoå bieán nhaát ñeå thöïc
hieän ñieàu haønh NSNN trong thöïc tieãn thì NSNN ñöôïc hieåu laø toaøn boä caùc
khoaûn thu, chi cuûa Nhaø nöôùc ñaõ ñöôïc cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn
quyeát ñònh vaø ñöôïc thöïc hieän trong moät naêm ñeå baûo ñaûm thöïc hieän caùc
chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa Nhaø nöôùc.
Nhö vaäy, haøng naêm ñeàu phaûi xaây döïng döï toaùn NSNN ñoù laø döï toaùn
thu vaø döï toaùn chi ñöôïc caân ñoái theo nguyeân taéc toång soá thu töø thueá, phí, leä
phí phaûi lôùn hôn toång soá chi thöôøng xuyeân vaø goùp phaàn tích luõy ngaøy caøng
cao vaøo chi ñaàu tö phaùt trieån; tröôøng hôïp coøn boäi chi, thì soá boäi chi phaûi
nhoû hôn soá chi ñaàu tö phaùt trieån, tieán tôùi caân baèng thu chi ngaân saùch.
Quyõ NSNN laø toaøn boä caùc khoaûn tieàn cuûa Nhaø nöôùc, keå caû tieàn vay,
coù treân taøi khoaûn cuûa NSNN caùc caáp. Quyõ NSNN ñöôïc quaûn lyù taïi KBNN.
1.1.2/ Noäi dung chi cuûa NSNN:
a/ Ngaân saùch Trung öông: goàm:
_ Chi ñaàu tö phaùt trieån:
+ Ñaàu tö xaây döïng caùc coâng trình keát caáu haï taàng kinh teá- xaõ
hoäi khoâng coù khaû naêng thu hoài voán do Trung öông quaûn lyù;
+ Ñaàu tö vaø hoã trôï cho caùc doanh nghieäp, caùc toå chöùc kinh teá,
caùc toå chöùc taøi chính cuûa Nhaø nöôùc; goùp voán coå phaàn, lieân doanh vaøo caùc
5
doanh nghieäp thuoäc lónh vöïc caàn thieát coù söï tham gia cuûa Nhaø nöôùc theo
quy ñònh cuûa phaùp luaät;
+ Chi hoã trôï taøi chính, boå sung voán, hoã trôï vaø thöôûng xuaát
khaåu cho caùc doanh nghieäp, toå chöùc kinh teá theo quy ñònh cuûa phaùp luaät;
+ Phaàn chi ñaàu tö phaùt trieån trong caùc chöông trình muïc tieâu
quoác gia, döï aùn nhaø nöôùc do caùc cô quan Trung öông thöïc hieän;
+ Chi hoã trôï caùc toå chöùc taøi chính cuûa Nhaø nöôùc do Trung
öông quaûn lyù;
+ Chi boå sung döï tröõ nhaø nöôùc;
+ Caùc khoaûn chi ñaàu tö phaùt trieån khaùc theo quy ñònh cuûa phaùp
luaät.
_ Chi thöôøng xuyeân:
+ Caùc hoaït ñoäng söï nghieäp giaùo duïc, ñaøo taïo, daïy ngheà, y teá,
xaõ hoäi, vaên hoùa thoâng tin vaên hoïc ngheä thuaät, theå duïc vaø theå thao, khoa
hoïc vaø coâng ngheä, moâi tröôøng, caùc hoaït ñoäng söï nghieäp khaùc do caùc cô
quan Trung öông quaûn lyù;
+ Caùc hoaït ñoäng söï nghieäp kinh teá do caùc cô quan Trung öông
quaûn lyù;
+ Caùc nhieäm vuï veà quoác phoøng, an ninh vaø traät töï, an toaøn xaõ
hoäi do ngaân saùch Trung öông baûo ñaûm theo quy ñònh cuûa Chính phuû;
+ Hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan Nhaø nöôùc, cô quan Ñaûng Coäng
saûn Vieät Nam vaø caùc toå chöùc chính trò- xaõ hoäi;
+ Hoã trôï cho caùc toå chöùc chính trò xaõ hoäi- ngheà nghieäp, toå
chöùc xaõ hoäi, toå chöùc xaõ hoäi- ngheà nghieäp theo quy ñònh cuûa phaùp luaät;
+ Phaàn chi thöôøng xuyeân trong caùc chöông trình quoác gia, döï
aùn nhaø nöôùc do cô quan Trung öông thöïc hieän;
6
+ Thöïc hieän caùc chính saùch xaõ hoäi ñoái vôùi caùc ñoái töôïng;
+ Trôï giaù theo chính saùch cuûa Nhaø nöôùc;
+ Hoã trôï quyõ baûo hieåm xaõ hoäi theo quy ñònh cuûa Chính phuû;
+ Caùc khoaûn chi thöôøng xuyeân khaùc theo quy ñònh cuûa phaùp
luaät.
_ Chi traû nôï goác vaø laõi caùc khoaûn tieàn do Chính phuû vay.
_ Chi vieän trôï cho caùc Chính phuû vaø toå chöùc nöôùc ngoaøi.
_ Chi cho vay theo quy ñònh cuûa phaùp luaät.
_ Chi boå sung quyõ döï tröõ taøi chính cuûa Trung öông.
_ Chi boå sung cho ngaân saùch ñòa phöông.
_ Chi chuyeån nguoàn töø ngaân saùch Trung öông naêm tröôùc sang
ngaân saùch Trung öông naêm sau.
b/ Ngaân saùch ñòa phöông: goàm:
_ Chi ñaàu tö phaùt trieån:
+ Ñaàu tö xaây döïng caùc coâng trình keát caáu haï taàng kinh teá- xaõ
hoäi khoâng coù khaû naêng thu hoài voán do ñòa phöông quaûn lyù;
+ Ñaàu tö vaø hoã trôï cho caùc doanh nghieäp, caùc toå chöùc kinh
teá, caùc toå chöùc taøi chính cuûa Nhaø nöôùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät;
+ Phaàn chi ñaàu tö phaùt trieån trong caùc chöông trình quoác gia
do caùc cô quan ñòa phöông thöïc hieän;
+ Caùc khoaûn chi ñaàu tö phaùt trieån khaùc theo quy ñònh cuûa
phaùp luaät.
_ Chi thöôøng xuyeân:
+ Caùc hoaït ñoäng söï nghieäp giaùo duïc, ñaøo taïo, daïy ngheà, y
teá, xaõ hoäi, vaên hoùa thoâng tin vaên hoïc ngheä thuaät, theå duïc theå thao, khoa
hoïc vaø coâng ngheä, moâi tröôøng, caùc söï nghieäp khaùc do ñòa phöông quaûn lyù;
7
+ Caùc hoaït ñoäng söï nghieäp kinh teá do ñòa phöông quaûn lyù;
+ Caùc nhieäm vuï veà quoác phoøng, an ninh, traät töï an toaøn xaõ
hoäi do ngaân saùch ñòa phöông thöïc hieän theo quy ñònh cuûa Chính phuû;
+ Hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan Nhaø nöôùc, cô quan Ñaûng Coäng
saûn Vieät Nam vaø caùc toå chöùc chính trò- xaõ hoäi ôû ñòa phöông;
+ Hoã trôï cho caùc toå chöùc chính trò xaõ hoäi- ngheà nghieäp, toå
chöùc xaõ hoäi, toå chöùc xaõ hoäi- ngheà nghieäp ôû ñòa phöông theo quy ñònh cuûa
phaùp luaät;
+ Phaàn chi thöôøng xuyeân trong caùc chöông trình quoác gia, döï
aùn nhaø nöôùc do caùc cô quan ñòa phöông thöïc hieän;
+ Thöïc hieän caùc chính saùch xaõ hoäi ñoái vôùi caùc ñoái töôïng do
ñòa phöông quaûn lyù ;
+ Trôï giaù theo chính saùch cuûa Nhaø nöôùc;
+ Caùc khoaûn chi thöôøng xuyeân khaùc theo quy ñònh cuûa phaùp
luaät.
_ Chi traû nôï goác vaø laõi tieàn huy ñoäng cho ñaàu tö theo quy ñònh
taïi Khoaûn 3 Ñieàu 8 cuûa Luaät NSNN (chæ quy ñònh cho ngaân saùch caáp tænh,
khoâng aùp duïng cho ngaân saùch caáp huyeän vaø caáp xaõ) .
_ Chi boå sung quyõ döï tröõ taøi chính cuûa caáp tænh ( chæ quy ñònh
cho ngaân saùch caáp tænh, khoâng aùp duïng cho ngaân saùch caáp huyeän vaø caáp
xaõ).
_ Chi boå sung cho ngaân saùch caáp döôùi.
_ Chi chuyeån nguoàn töø ngaân saùch ñòa phöông naêm tröôùc sang
ngaân saùch ñòa phöông naêm sau.
8
1.1.3/ Nhöõng nguyeân taéc cô baûn quaûn lyù chi NSNN:
Chi NSNN chæ ñöôïc thöïc hieän khi coù ñuû caùc ñieàu kieän sau ñaây:
_ Ñaõ coù trong döï toaùn NSNN ñöôïc giao, tröø caùc tröôøng hôïp sau:
+ Döï toaùn NSNN vaø phaân boå döï toaùn ngaân saùch chöa ñöôïc cô
quan coù thaåm quyeàn quyeát ñònh;
+ Chi töø nguoàn taêng thu so döï toaùn ñöôïc giao vaø töø nguoàn döï
phoøng ngaân saùch theo quyeát ñònh cuûa caáp coù thaåm quyeàn.
_ Ñuùng cheá ñoä, tieâu chuaån, ñònh möùc do caáp coù thaåm quyeàn quy
ñònh;
_ Ñaõ ñöôïc Thuû tröôûng ñôn vò söû duïng ngaân saùch hoaëc ngöôøi ñöôïc
uûy quyeàn quyeát ñònh chi;
_ Ngoaøi caùc ñieàu kieän quy ñònh treân; tröôøng hôïp söû duïng voán,
kinh phí NSNN ñeà ñaàu tö xaây döïng cô baûn, mua saém trang thieát bò, phöông
tieän laøm vieäc vaø caùc coâng vieäc khaùc phaûi qua ñaáu thaàu hoaëc thaåm ñònh giaù
thì coøn phaûi toå chöùc ñaáu thaàu hoaëc thaåm ñònh giaù theo quy ñònh cuûa phaùp
luaät;
_ Caùc khoaûn chi coù tính chaát thöôøng xuyeân ñöôïc chia ñeàu trong
naêm ñeå chi; caùc khoaûn chi coù tính chaát thôøi vuï hoaëc chæ phaùt sinh vaøo moät
soá thôøi ñieåm nhö ñaàu tö xaây döïng cô baûn, mua saém, söûa chöõa lôùn vaø caùc
khoaûn chi coù tính chaát khoâng thöôøng xuyeân khaùc phaûi thöïc hieän theo döï
toaùn quyù ñöôïc ñôn vò caáp I giao cuøng vôùi giao döï toaùn naêm.
1.2/ Moái quan heä giöõa cô quan Taøi chính vaø Kho baïc trong quaûn lyù chi
NSNN:
1.2.1/ Cô quan Taøi chính:
- Coù traùch nhieäm thaåm tra vieäc phaân boå döï toaùn ngaân saùch cho caùc
ñôn vò söû duïng ngaân saùch ñaûm baûo toång soá döï toaùn giao cho caùc ñôn vò tröïc
thuoäc khoâng vöôït quaù döï toaùn ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn giao caû veà toång
9
möùc vaø chi tieát vaø vieäc giao döï toaùn naøy phaûi chi tieát ñeán 4 nhoùm muïc chi
chuû
yeáu; thaåm tra ñeå thoáng nhaát vôùi ñôn vò döï toaùn caáp I trong vieäc ñieàu chænh
döï toaùn giöõa caùc ñôn vò tröïc thuoäc cuûa ñôn vò döï toaùn caáp I theo nguyeân taéc
khoâng laøm thay ñoåi toång möùc vaø chi tieát döï toaùn ñaõ giao cho ñôn vò döï toaùn
caáp I;
- Boá trí nguoàn ñeå ñaùp öùng caùc nhu caàu chi, tröôøng hôïp caùc ñôn vò
söû duïng ngaân saùch chi vöôït quaù khaû naêng thu vaø huy ñoäng cuûa quyõ ngaân
saùch thì cô quan Taøi chính phaûi chuû ñoäng thöïc hieän caùc bieän phaùp vay taïm
thôøi theo quy ñònh ñeå ñaûm baûo nguoàn;
- Kieåm tra, giaùm saùt vieäc thöïc hieän chi tieâu vaø söû duïng ngaân saùch ôû
caùc cô quan, ñôn vò söû duïng ngaân saùch. Tröôøng hôïp phaùt hieän caùc khoaûn
chi vöôït nguoàn cho pheùp, sai chính saùch, cheá ñoä hoaëc ñôn vò khoâng chaáp
haønh cheá ñoä baùo caùo thì coù quyeàn yeâu caàu KBNN taïm döøng thanh toaùn.
1.2.2/ Cô quan KBNN:
- Thöïc hieän vieäc thanh toaùn, chi traû caùc khoaûn chi NSNN caên cöù
vaøo döï toaùn ñöôïc giao, quyeát ñònh chi cuûa Thuû tröôûng ñôn vò söû duïng ngaân
saùch vaø tính hôïp phaùp cuûa chöùng töø, caùc taøi lieäu caàn thieát khaùc theo töøng
noäi dung;
- Thöïc hieän quyeàn töø choái caùc khoaûn chi ngaân saùch khoâng ñuû ñieàu
kieän chi nhö: khoâng coù trong döï toaùn ñöïôc giao; quyeát ñònh chi khoâng ñaûm
baûo tính hôïp phaùp, hôïp leä; khoâng coù ñuû chöùng töø, hoà sô, taøi lieäu thanh toaùn
hoaëc coù nhöng khoâng ñuùng cheá ñoä, tieâu chuaån, ñònh möùc quy ñònh hoaëc
taïm döøng thanh toaùn theo yeâu caàu cuûa cô quan Taøi chính;
- Xeùt veà traùch nhieäm thì Thuû tröôûng cô quan KBNN chòu traùch
nhieäm veà caùc quyeát ñònh thanh toaùn, chi ngaân saùch hoaëc töø choái thanh toaùn
chi ngaân saùch cuûa ñôn vò döï toaùn.
10
1.3/ Vai troø cuûa KBNN trong quaûn lyù chi NSNN:
1.3.1/ Khaùi nieäm veà KBNN:
Coù nhieàu caùch hieåu khaùc nhau veà KBNN nhöng töïu chung laïi
KBNN laø cô quan taøi chính thöïc hieän quaûn lyù taøi chính nhaø nöôùc.
Thôøi sô khai khi taøi chính nhaø nöôùùc gaàn nhö ñoàng nghóa vôùi taøi
chính tröïc tieáp cuûa boä maùy nhaø nöôùc thì KBNN quaûn lyù kho quyõ cuûa boä
maùy nhaø nöôùc naøy. Theo ñaø phaùt trieån, taøi chính nhaø nöôùc ngaøy caøng lôùn
maïnh vaø ngaøy nay caáu thaønh neân taøi chính nhaø nöôùc bao goàm caùc boä phaän:
- Taøi chính chung cuûa nhaø nöôùc: hoaït ñoäng gaén lieàn vôùi vieäc taïo
laäp vaø söû duïng caùc quyõ tieàn teä chung cuûa nhaø nöôùc (NSNN, tín duïng nhaø
nöôùc, döï tröõ nhaø nöôùc);
- Taøi chính cuûa caùc ñôn vò haønh chính nhaø nöôùc;
- Taøi chính cuûa caùc ñôn vò söï nghieäp nhaø nöôùc;
- Taøi chính cuûa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc.
Cuøng vôùi söï phaùt trieån chung cuûa lòch söû taøi chính nhaø nöôùc, nhieäm
vuï cuûa KBNN cuõng ngaøy moät chuyeân saâu hôn vaø chuû yeáu laø quaûn lyù kho
quyõ thuoäc taøi chính chung cuûa nhaø nöôùc. Caên cöù vaøo chöùc naêng, nhieäm vuï
maø KBNN thöïc hieän, KBNN ngaøy nay ñöôïc hieåu laø moät heä thoáng toå chöùc
coù nhieäm vuï chaáp haønh, ñoân ñoác vieäc chaáp haønh caùc hoaït ñoäng taøi chính
cuûa nhaø nöôùc, giuùp chính quyeàn quaûn lyù caùc quyõ tieàn teä, taøi saûn cuûa nhaø
nöôùc trong ñoù quyõ ngaân saùch nhaø nöôùc laø boä phaän chuû yeáu vaø coù giaù trò lôùn
nhaát; chòu traùch nhieäm giaûi quyeát caùc chi tieâu coâng, taäp trung caùc khoaûn
thu thueá vaø thu khaùc veà quyõ NSNN; huy ñoäng voán döôùi hình thöùc phaùt
haønh traùi phieáu nhaø nöôùc nhaèm buø ñaép caùc khoaûn boäi chi cuûa NSNN vaø
cho ñaàu tö phaùt trieån. KBNN laø coâng cuï chuû yeáu vaø quan troïng ñeå quaûn lyù
ñieàu haønh NSNN. KBNN hoaït ñoäng trong phaïm vi quaûn lyù taøi saûn quoác gia
11
veà maët giaù trò vaø hieän vaät, tröïc tieáp giao dòch veà thu chi NSNN vôùi caùc ñôn
vò kinh teá, haønh chính, söï nghieäp thuoäc caùc caáp NSNN.
1.3.2/ Chöùc naêng cuûa KBNN:
KBNN laø toå chöùc tröïc thuoäc Boä Taøi chính, coù 3 chöùc naêng chuû yeáu:
• Moät laø, chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc veà quyõ NSNN, caùc quyõ taøi
chính nhaø nöôùc vaø caùc quyõ khaùc cuûa Nhaø nöôùc ñöôïc giao theo quy ñònh cuûa
phaùp luaät.
Quaûn lyù quyõ NSNN vaø caùc quyõ taøi chính khaùc cuûa Nhaø nöôùc laø chöùc
naêng cô baûn cuûa KBNN. KBNN quaûn lyù vaø ñieàu haønh quyõ NSNN baèng
luaät, chính saùch taøi chính vaø caùc coâng cuï nghieäp vuï. Quaûn lyù vaø ñieàu haønh
NSNN phaûi tuaân thuû nghieâm ngaët caùc giai ñoaïn keá hoaïch hoùa NSNN: töø
khaâu laäp, chaáp haønh vaø quyeát toaùn ngaân saùch.
ÔÛ khaâu laäp döï toaùn NSNN vôùi tö caùch laø cô quan tham gia quaûn lyù
nhaø nöôùc veà quyõ NSNN, KBNN cung caáp thoâng tin veà tình hình thöïc hieän
döï toaùn NSNN naêm tröôùc, giuùp cho Chính phuû vaø caùc caáp chính quyeàn coù
theâm cô sôû cuøng vôùi caùc muïc tieâu phaùt trieån kinh teá- xaõ hoäi, ñaûm baûo quoác
phoøng, an ninh ñeå laäp vaø phaân phoái nguoàn löïc taøi chính coù hieäu quaû.
ÔÛ khaâu chaáp haønh NSNN, KBNN ñoùng vai troø quan troïng trong caû
khaâu haïch toaùn keá toaùn, kieåm soaùt vaø thanh toaùn. Ñoái vôùi caùc khoaûn thu
NSNN, KBNN coù nhieäm vuï phoái hôïp chaët cheõ vôùi cô quan Thueá, Haûi quan
vaø caùc Boä, ngaønh taäp trung nhanh vaø kòp thôøi moïi nguoàn thu vaøo KBNN
cho NSNN, ñoàng thôøi KBNN kieåm tra, kieåm soaùt vieäc chaáp haønh kyû luaät
thu noäp vaø phaân chia caùc khoaûn thu theo tyû leä % giöõa caùc caáp ngaân saùch
theo ñuùng quy ñònh cuûa phaùp luaät. Ñoái vôùi caùc khoaûn chi NSNN, KBNN
vöøa laø ngöôøi kieåm tra, kieåm soaùt nhaèm laøm cho moïi khoaûn chi tieâu coâng
ñuùng muïc ñích, ñuùng cheá ñoä, tieâu chuaån, ñònh möùc vaø coù hieäu quaû nhaèm
thöïc haønh tieát kieäm, choáng laõng phí.
12
ÔÛ khaâu quyeát toaùn NSNN, KBNN thöïc hieän haïch toaùn keá toaùn
NSNN, ñònh kyø baùo caùo vieäc thöïc hieän döï toaùn cho cô quan Taøi chính vaø cô
quan nhaø nöôùc höõu quan. Caùc soá lieäu baùo caùo thu, chi veà NSNN ñöôïc
KBNN ñoái chieáu xaùc nhaän. Nhö vaäy, KBNN laø ñôn vò thöïc hieän baùo caùo
quyeát toaùn NSNN nhaèm giuùp cho Chính phuû ñieàu haønh NSNN.
Beân caïnh nhieäm vuï troïng taâm laø quaûn lyù nhaø nöôùc veà quyõ NSNN,
KBNN ñöôïc giao nhieäm vuï toå chöùc quaûn lyù quyõ ngoaïi teä taäp trung vaø caùc
quyõ döï tröõ taøi chính nhaø nöôùc. Thoâng qua nghieäp vuï quaûn lyù ñeà xuaát nhöõng
bieän phaùp, chính saùch quaûn lyù vaø söû duïng coù hieäu quaû quyõ döï tröõ, phuïc vuï
muïc ñích chính trò, kinh teá, xaõ hoäi vaø an ninh quoác gia. Ngoaøi ra KBNN
coøn quaûn lyù tieàn göûi, taøi saûn cuûa caùc ñôn vò, cô quan nhaø nöôùc, caùc toå chöùc
kinh teá, caù nhaân trong nöôùc coù taøi khoaûn giao dòch taïi Kho baïc; tieàn, taøi saûn
theá chaáp, kyù cöôïc cuûa caùc ñôn vò, toå chöùc kinh teá vaø caù nhaân trong nöôùc.
• Hai laø, chöùc naêng thöïc hieän vieäc huy ñoäng voán cho NSNN, cho
ñaàu tö phaùt trieån qua hình thöùc phaùt haønh coâng traùi, traùi phieáu.
Vôùi chöùc naêng naøy ñoøi hoûi KBNN phaûi chuû ñoäng trong vieäc toå
chöùc caùc phöông thöùc huy ñoäng voán cuõng nhö caùc coâng cuï phaùt haønh phuø
hôïp vôùi töøng thôøi kyø, töøng ñoái töôïng nhaèm ñaït yeâu caàu huy ñoäng nguoàn
voán cho NSNN, cho ñaàu tö phaùt trieån. Hieän nay, cuõng nhö trong nhieàu
naêm tôùi vieäc huy ñoäng nguoàn voán cho NSNN, cho ñaàu tö phaùt trieån khoâng
coøn laø coâng vieäc ñoät xuaát theo chæ ñònh cuûa Chính phuû maø ñaõ trôû thaønh
nhieäm vuï thöôøng xuyeân vaø quan troïng cuûa heä thoáng KBNN, huy ñoäng voán
cho NSNN vaø cho ñaàu tö phaùt trieån khoâng chæ laø nhu caàu ñaùp öùng nguoàn
voán trong thôøi kyø tieán haønh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa maø caû trong thôøi
kyø coù neàn kinh teá phaùt trieån.
• Ba laø, chöùc naêng keá toaùn coâng.
Thöïc hieän chöùc naêng naøy, nhieäm vuï keá toaùn coâng cuûa KBNN
bao goàm:
13
- Keá toaùn quyõ NSNN: phaûn aùnh, toång hôïp vaø kieåm tra töøng
khoaûn thu vaø chi NSNN baèng tieàn.
- Keáá toaùn taøi saûn coâng vaø caùc quyõ nhaø nöôùc: phaûn aùnh söï
taêng, giaûm cuûa caùc taøi saûn quoác gia caû veà maët giaù trò vaø hieän vaät; phaûn aùnh
söï taêng, giaûm vaø caùc nguoàn hình thaønh quyõ taøi chính nhaø nöôùc trong caùc taøi
khoaûn töông öùng.
- Keá toaùn coâng nôï cuûa nhaø nöôùc: KBNN coù nhieäm vuï haïch
toaùn ñaày ñuû caùc khoaûn nôï cuûa nhaø nöôùc, bao goàm nôï trong nöôùc döôùi caùc
hình thöùc vay baèng coâng traùi, traùi phieáu… vaø nôï nöôùc ngoaøi.
Trong ñieàu kieän hieän nay, caàn xaùc ñònh chöùc naêng ñuùng ñaén keá
toaùn coâng cuûa KBNN. Phaûi taùch chöùc naêng keá toaùn khoûi chöùc naêng chuaån
chi. Naâng cao khaû naêng thu thaäp, xöû lyù vaø toång hôïp thoâng tin taïi choã theo
heä thoáng doïc. KBNN ñaûm baûo coâng vieäc laäp vaø thuyeát trình baùo caùo keá
toaùn veà NSNN vaø quyõ NSNN. Thoâng qua keá toaùn, KBNN phaûn aùnh ñaày
ñuû, trung thöïc tình hình thu- chi, bieán ñoäng caùc nguoàn voán taøi chính; thu
thaäp, xöû lyù vaø cung caáp caùc thoâng tin caàn thieát veà tình hình taøi chính quoác
gia giuùp cho Chính phuû vaø Hoäi ñoàng nhaân daân caùc caáp ñieàu haønh ngaân
saùch.
1.3.3/ Vai troø quaûn lyù chi NSNN cuûa KBNN:
Chi NSNN laø toång theå caùc quan heä kinh teá döôùi hình thöùc giaù trò
phaùt sinh trong quaù trình phaân phoái vaø söû duïng quyõ NSNN nhaèm ñaûm baûo
thöïc hieän caùc chöùc naêng vaø nhieäm vuï quaûn lyù kinh teá- xaõ hoäi maø Nhaø nöôùc
ñaûm nhaän.
Ñöùng treân giaùc ñoä trong thöïc tieãn xuaát quyõ ngaân saùch thì chi NSNN
laø vieäc söû duïng quyõ NSNN ñeå ñaùp öùng caùc nhu caàu chi tieâu cuûa boä maùy
nhaø nöôùc, phaùt trieån kinh teá- xaõ hoäi, cho an ninh quoác phoøng, cho phuùc lôïi
coâng coäng, cho an sinh theo caùc nhieäm vuï maø NSNN phaûi trang traûi baèng
14
caùc hình thöùc toå chöùc chi thích hôïp nhaèm qua ñoù ñaûm baûo cho caùc khoaûn
chi ngaân saùch ñaùp öùng yeâu caàu ñuùng muïc ñích, tieát kieäm vaø coù hieäu quaû.
Tröôùc khi coù Luaät NSNN môùi söûa ñoåi aùp duïng töø ñaàu naêm 2004 thì
vieäc chi NSNN thöïc hieän qua hai phöông thöùc chuû yeáu ñoù laø phöông thöùc
chi baèng leänh chi tieàn vaø phöông thöùc chi baèng haïn möùc kinh phí:
° Quaûn lyù caáp phaùt theo leänh chi tieàn:
KBNN coù traùch nhieäm thöïc hieän kieåm tra tính hôïp leä, hôïp
phaùp cuûa leänh chi tieàn, caên cöù noäi dung treân leänh chi tieàn thöïc hieän xuaát
quyõ NSNN chuyeån tieàn vaøo taøi khoaûn hoaëc caáp tieàn maët theo cheá ñoä quy
ñònh ñeå chi traû, thanh toaùn cho caùc toå chöùc caù nhaân ñöôïc höôûng ngaân saùch
trong phaïm vi thôøi gian cheá ñoä quy ñònh. Tröôøng hôïp khoâng hôïp leä thì
thoâng baùo cho cô quan Taøi chính bieát ngay sau 1 ngaøy keå töø ngaøy nhaän
chöùng töø. Cô quan Taøi chính laø ngöôøi chòu traùch nhieäm kieåm tra, kieåm soaùt
noäi dung, tính chaát cuûa töøng khoaûn chi baûo ñaûm caùc ñieàu kieän caáp phaùt
NSNN theo cheá ñoä quy ñònh ñoái vôùi toaøn boä caùc khoaûn chi baèng leänh chi
tieàn.
° Quaûn lyù caáp phaùt theo haïn möùc kinh phí:
Phöông thöùc caáp phaùt naøy toàn taïi laâu daøi ôû nöôùc ta ñöôïc
duøng ñeå caáp phaùt cho caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc, ñôn vò söï nghieäp ôû
nhöõng noäi dung chi thöôøng xuyeân theo döï toaùn ñöôïc duyeät haøng naêm. Haïn
möùc kinh phí laø giôùi haïn chi toái ña trong kyø (thaùng, quyù, naêm) maø ñôn vò söû
duïng NSNN ñöôïc söû duïng.
Ñeå ñöôïc caáp haïn möùc kinh phí tröôùc heát ñôn vò phaûi coù döï toaùn naêm
ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn pheâ duyeät. Caên cöù döï toaùn naêm ñöôïc duyeät,
khaû naêng thu ngaân saùch trong töøng thôøi kyø cuõng nhö nhu caàu chi cuûa caùc
ñôn vò söû duïng ngaân saùch maø cô quan Taøi chính aán ñònh möùc giôùi haïn toái
15
ña cho ñôn vò ñöôïc söû duïng trong kyø. KBNN quaûn lyù haïn möùc ñeå kieåm soaùt
caùc ñieàu kieän chi cuûa ñôn vò tröôùc, trong vaø sau khi xuaát quyõ NSNN.
Vôùi phöông thöùc caáp phaùt naøy ñaõ khaéc phuïc ñöôïc tình traïng toàn
quyõ ngaân saùch khoâng giaûm ngay khi cô quan Taøi chính ra thoâng baùo haïn
möùc kinh phí maø chæ giaûm khi ñôn vò söû duïng ngaân saùch thöïc ruùt ngaân saùch
ñeå chi tieâu. Cuõng caàn thaáy raèng baûn thaân cuûa phöông thöùc naøy khoâng phaûi
laø töï noù giöõ ñöôïc toàn quyõ NSNûN khoâng bò phaân taùn ôû caùc cô quan ñôn vò
maø baûn thaân noù vaø keát hôïp vôùi noù laø söï kieåm soaùt chi cuûa KBNN môùi coù
ñuû khaû naêng giöõ ñöôïc tieàn cuûa Nhaø nöôùc khi chöa söû duïng coøn trong tuùi
Nhaø nöôùc vaø nhö theá soá thöïc ruùt ngaân saùch ra khoûi KBNN töông ñoàng vôùi
soá thöïc chi.
Vôùi quyeát taâm caûi caùch haønh chính cuûa Boä Taøi chính, ñaëc bieät laø
xem xeùt ñeå xoùa boû nhöõng thuû tuïc mang tính xin – cho, nhöõng thuû tuïc röôøm
raø; töø ñaàu naêm 2004 thöïc hieän Luaät NSNN môùi söûa ñoåi thì phöông thöùc caáp
phaùt haïn möùc kinh phí ñöôïc baõi boû thay vaøo ñoù laø phöông thöùc caáp phaùt
tieân tieán hôn vôùi ñaày ñuû nhöõng öu ñieåm, ñoàng thôøi baûn thaân noù cuõng ñaõ
khaéc phuïc ñöôïc nhöõng toàn taïi cuûa phöông thöùc caáp phaùt baèng haïn möùc
kinh phí.
° Quaûn lyù caáp phaùt theo döï toaùn:
Treân cô sôû chöùc naêng, nhieäm vuï , KBNN theå hieän vai troø cuûa
mình trong cô cheá caáp phaùt vaø kieåm soaùt thanh toaùn baèng döï toaùn qua
KBNN nhö sau: § Quaûn lyù quaù trình chaáp haønh ngaân saùch cuûa caùc ñôn vò
döï toaùn trong chu trình ngaân saùch:
Chu trình ngaân saùch laø moät chuoãi noái tieáp caùc giai ñoïan laäp döï toaùn
ñeán chaáp haønh ngaân saùch vaø quyeát toaùn ngaân saùch. Chu trình ngaân saùch coù
thôøi gian thöïc hieän daøi hôn moät nieân ñoä ngaân saùch.
16
Ñieåm ñaàu tieân cuûa giai ñoaïn laäp döï toaùn laø chæ thò cuûa Thuû töôùng
Chính phuû veà vieäc xaây döïng keá hoaïch phaùt trieån kinh teá- xaõ hoäi vaø döï
toaùn ngaân saùch naêm sau ôû thôøi ñieåm tröôùc ngaøy 31 thaùng 5 vaø keát thuùc giai
ñoaïn naøy laø quyeát ñònh giao döï toaùn cuûa caáp coù thaåm quyeàn ôû thôøi ñieåm
tröôùc ngaøy 31 thaùng 12 tröôùc khi böôùc vaøo naêm ngaân saùch. Trong giai ñoïan
naøy vai troø cuûa KBNN khaù môø nhaït, chöa ñöôïc tham gia vaøo quaù trình laäp
döï toaùn ngaân saùch vôùi tö caùch cuûa cô quan quaûn lyù ngaân saùch.
Giai ñoaïn chaáp haønh ngaân saùch laø giai ñoaïn thöïc hieän döï toaùn ñöôïc
giao baèng nhöõng noäi dung chi cuï theå, trong ñoù KBNN ñoùng vai troø raát quan
troïng trong caû khaâu haïch toaùn keá toaùn, kieåm soaùt vaø thanh toaùn. Vò theá cuûa
KBNN ñöôïc naâng leân hay giaûm xuoáng ñöôïc quyeát ñònh trong vieäc toå chöùc
thöïc hieän toát hay khoâng toát coâng vieäc xuaát quyõ ngaân saùch; NSNN coù bò
laõng phí hay tieát kieäm cuõng phuï thuoäc lôùn vaøo hieäu quaû quaûn lyù ngaân saùch
cuûa KBNN trong giai ñoaïn naøy.
Giai ñoaïn quyeát toaùn ngaân saùch laø giai ñoaïn cuoái cuøng noái tieáp hai
giai ñoaïn tröôùc ñöôïc hoaøn taát khi quyeát toaùn ngaân saùch ñöôïc cô quan coù
thaåm quyeàn pheâ duyeät. Veà phöông dieän lyù thuyeát thì soá lieäu quyeát toaùn
ngaân saùch phuø hôïp vôùi soá lieäu treân baùo caùo quyeát toaùn ngaân saùch cuûa
KBNN, ñoù môùi laø soá lieäu thöïc thu, thöïc chi ngaân saùch, laø caên cöù tin caäy cho
caùc caáp coù thaåm quyeàn pheâ duyeät ngaân saùch. Trong thöïc teá, vieäc xöû lyù vaø
thöïc hieän quyeát ñònh xöû lyù quyeát toaùn ngaân saùch cuûa töøng ñôn vò söû duïng
ngaân saùch khoâng ñuùng trình töï, khoâng kòp thôøi gian neân coù söï sai leäch veà
soá lieäu quyeát toaùn ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn pheâ duyeät vôùi soá lieäu treân baùo
caùo quyeát toaùn ngaân saùch cuûa KBNN.
Ñeå thöïc hieän ñöôïc quyeát ñònh chi tieâu ngaân saùch töø döï toaùn ñöôïc
giao, taát caû caùc ñôn vò döï toaùn ñeàu phaûi môû taøi khoaûn taïi KBNN. KBNN
luùc naøy vöøa laø cô quan quaûn lyù ngaân saùch, cuï theå laø quaûn lyù döï toaùn ñöôïc
giao ñeán töøng nhoùm muïc chi cuûa töøng ñôn vò moät theo nguyeân taéc khoâng
17
ñöôïc vöôït döï toaùn ñöôïc giao ñeán töøng nhoùm, theo doõi kieåm soaùt vieäc taïm
öùng cuõng nhö thanh toaùn thöïc chi cuûa ñôn vò ñeán töøng muïc trong muïc luïc
NSNN; ngoaøi ra vôùi chöùc naêng quaûn lyù taøi khoaûn toå chöùc thanh toaùn theo
yeâu caàu cuûa chuû taøi khoaûn luùc naøy KBNN laïi vöøa laø cô quan giao dòch nhö
moät Ngaân haøng thoâng qua caùc phöông tieän trong thanh toaùn baèng tieàn maët,
chuyeån khoaûn.
Vaäy, KBNN coù ñuû ñieàu kieän ñeå quaûn lyù, kieåm soaùt vieäc thanh toaùn
cuûa taát caû caùc ñôn vò söû duïng ngaân saùch theo nguyeân taéc thanh toaùn tröïc
tieáp töø KBNN cho ngöôøi höôûng löông, trôï caáp xaõ hoäi vaø ngöôøi cung caáp
haøng hoùa, dòch vuï, ñieàu naøy giuùp cho ñoàng voán ngaân saùch ñöôïc söû duïng
tieát kieäm, coù hieäu quaû, khoâng phaûi laõng phí khi naèm ñoïng taïi keùt cuûa caùc
ñôn vò söû duïng ngaân saùch quaù lôùn gaây caêng thaúng veà toàn quyõ ngaân saùch
trong vieäc ñaùp öùng caùc nhu caàu chi cuûa ngaân saùch. § Thöïc hieän kieåm soaùt
thanh toaùn caùc khoaûn chi NSNN ñaûm baûo ñuùng caùc ñieàu kieän thanh toaùn
ngaân saùch:
Kieåm soaùt chi laø coâng vieäc kieåm tra, kieåm soaùt, xem xeùt, ñoái
chieáu caùc noäi dung chi tieâu ñeå thöïc hieän ñuùng quy ñònh cuûa phaùp luaät.
Kieåm soaùt chi ñöôïc thöïc hieän chuû yeáu trong giai ñoaïn chaáp haønh ngaân saùch
ôû thôøi ñieåm tröôùc, trong vaø sau khi khoaûn chi ñöôïc thöïc hieän bôûi nhieàu chuû
theå nhö: baûn thaân ñôn vò söû duïng ngaân saùch, cô quan quaûn lyù caáp treân cuûa
ñôn vò söû duïng ngaân saùch, cô quan KBNN vaø cô quan Taøi chính. Tuy vôùi
nhieàu chuû theå tham gia kieåm soaùt chi song cuõng deã thaáy raèng KBNN ñoùng
vai troø raát quan troïng trong quaù trình kieåm soaùt, laø coång gaùt tin caäy vaø höõu
hieäu ñeå ñaûm baûo caùc khoaûn chi ngaân saùch ñuùng vaø ñuû caùc ñieàu kieän chi
theo luaät ñònh. Keát quaû kieåm soaùt chi ñaõ ñöôïc toång keát qua caùc naêm thöïc
hieän cuõng ñaõ minh chöùng raèng KBNN thöïc hieän nhieäm vuï kieåm soaùt chi
NSNN thöïc söï coù hieäu quaû.
18
§ Toå chöùc haïch toaùn keá toaùn NSNN ñuùng theo muïc luïc NSNN:
Moät trong nhöõng nhieäm vuï môùi maø KBNN phaûi gaùnh vaùc ñoù laø “KBNN toå
chöùc thöïc hieän haïch toaùn keá toaùn NSNN, ñònh kyø baùo caùo vieäc thöïc hieän
döï toaùn thu, chi cho cô quan Taøi chính cuøng caáp vaø cô quan nhaø nöôùc höõu
quan”.
Haïch toaùn keá toaùn NSNN laø nhieäm vuï khaù naëng neà ñoøi hoûi phaûi coù
tieán trình thöïc hieän theo töøng thôøi kyø. Keá toaùn ngaân saùch khoâng chæ laø keá
toaùn cuûa cô quan toång hôïp ngaân saùch maø keá toaùn ngaân saùch phaûi ñöôïc hieåu
ôû phaïm vi roäng hôn ñoù laø keá toaùn cuûa caùc ñôn vò döï toaùn, keá toaùn thueá, keá
toaùn haûi quan, keá toaùn quyõ NSNN. Tuy nhieân, trong ñieàu kieän veà toå chöùc
hieän nay thì ñoù laø keá toaùn phaàn xuaát quyõ ngaân saùch ñang thöïc hieän trong
heä thoáng KBNN theo cheá ñoä keá toaùn NSNN vaø hoaït ñoäng KBNN, vieäc keá
toaùn naøy coøn ñöôïc toå chöùc haïch toaùn chi tieát ñeán muïc luïc NSNN.
Muïc luïc NSNN laø baûng phaân loaïi taát caû caùc noäi dung thu- chi
NSNN theo töøng tieâu thöùc nhaát ñònh nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu quaûn lyù qua
laäp döï toaùn, chaáp haønh ngaân saùch, quyeát toaùn ngaân saùch vaø phaân tích ngaân
saùch. Moãi ñôn vò ngaân saùch ñöôïc ñònh vò theo maõ soá chöông, loaïi, khoaûn
quy ñònh trong muïc luïc ngaân saùch; moãi khoaûn thu, noäi dung chi cuõng ñöôïc
maõ hoùa theo töøng muïc, tieåu muïc rieâng. Vieäc ñònh vò chính xaùc noäi dung thu
ngaân saùch cuõng nhö chi ngaân saùch laø vieäc raát quan troïng bôûi noù aûnh höôûng
ñeán vieäc phaân caáp ngaân saùch thoâng qua phaân caáp nguoàn thu cuûa töøng caáp
ngaân saùch trong heä thoáng NSNN, aûnh höôûng ñeán vieäc quaûn lyù vaø thöïc hieän
döï toaùn cuûa töøng cô quan ñôn vò söû duïng ngaân saùch, aûnh höôûng ñeán vieäc
phaân tích ñaùnh giaù chính xaùc tình hình kinh teá- taøi chính- ngaân saùch trong
nieân ñoä ñeå qua ñoù hoaïch ñònh chính saùch taøi chính- ngaân saùch nhaèm phaùt
trieån kinh teá- xaõ hoäi trong thôøi gian tôùi, vôùi taàm quan troïng ñoù vieäc ñaûm
baûo haïch toaùn chính xaùc muïc luïc ngaân saùch laø moät yeâu caàu ñaõ ñöôïc luaät
hoùa.
19
1.4/ Quan heä giöõa KBNN vaø caùc cô quan höõu quan trong quaûn lyù caáp
phaùt vaø kieåm soaùt chi NSNN qua KBNN:
Ñaàu naêm 2004, vôùi Luaät NSNN söûa ñoåi, boå sung laàn naøy ñaõ boû haún
hình thöùc caáp phaùt baèng haïn möùc kinh phí cho caùc khoaûn chi thöôøng xuyeân
maø thay vaøo ñoù laø hình thöùc caáp phaùt thanh toaùn theo döï toaùn ñöôïc giao töø
KBNN. Luaät NSNN cuõng ñaõ xaùc ñònh traùch nhieäm vaø quyeàn haïn cuûa töøng
chuû theå trong söû duïng ngaân saùch khaù roõ raøng, minh baïch. Cuõng caàn thaáy
raèng trong kieåm soaùt chi ngaân saùch khoâng phaûi chæ coù KBNN laø cô quan
duy nhaát coù nhieäm vuï thöïc hieän, maø phaûi thaáy raèng vôùi chöùc naêng, nhieäm
vuï, quyeàn haïn cuûa töøng chuû theå coù lieân quan ñeán khoaûn chi ngaân saùch ñeàu
coù nhieäm vuï quaûn lyù chi song veà möùc ñoä, phaïm vi, caùch thöùc vaø thôøi ñieåm
coù khaùc nhau.
- Ñoái vôùi cô quan Taøi chính: coù vai troø xuyeân suoát töø khaâu laäp,
chaáp haønh vaø quyeát toaùn ngaân saùch, trong ñoù noåi baät ôû vai troø thaåm ñònh döï
toaùn, coù quyeàn ra leänh cho KBNN taïm döøng chi trong nhöõng tröôøng hôïp
khaû naêng thu khoâng ñaùp öùng kòp nhu caàu chi hoaëc öu tieân cho moät soá noäi
dung cho caáp baùch.
- Ñoái vôùi cô quan KBNN: haàu nhö môø nhaït trong giai ñoaïn laäp
döï toaùn song raát noåi baät vaø traùch nhieäm raát lôùn trong giai ñoaïn chaáp haønh
ngaân saùch thoâng qua coâng taùc kieåm soaùt chi cuûa mình, coù quyeàn töø choái
thanh toaùn ñoái vôùi nhöõng khoaûn chi khoâng ñuû hoaëc khoâng ñuùng ñieàu kieän
chi theo quy ñònh.
- Ñoái vôùi cô quan Nhaø nöôùc ôû Trung öông vaø ñòa phöông: coù
traùch nhieäm höôùng daãn, theo doõi vaø haàu nhö chæ chòu traùch nhieäm lieân ñôùi
khi ñôn vò tröïc thuoäc coù sai phaïm.
- Ñoái vôùi ñôn vò söû duïng NSNN: chòu traùch nhieäm toaøn dieän
trong vieäc quaûn lyù vaø söû duïng ngaân saùch cuûa mình sao cho ñuùng luaät ñònh.
20
- Xem thêm -
.PDF 
80 
34034 
92 
