Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Më ®Çu
1/ TÝnh cÊp thiÕt cña luËn v¨n:
HiÖn nay, vÊn ®Ò vèn cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa vµ ®Çu t ph¸t triÓn
kinh tÕ nh»m ®¹t ®îc môc tiªu t¨ng trëng cao, bÒn v÷ng ®îc Nhµ níc ®Æc biÖt
quan t©m, trong ®ã huy ®éng vèn tõ néi lùc lµ mét néi dung quan träng hµng ®Çu.
Tuy nhiªn, hÖ thèng Ng©n hµng th¬ng m¹i vÉn cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu vÒ
vèn cho nÒn kinh tÕ giai ®o¹n hiÖn nay. NhiÒu ng©n hµng th¬ng m¹i cßn trong t×nh
tr¹ng thiÕu vèn trung vµ dµi h¹n, vÉn ®ang t×m kiÕm nh÷ng nguån vèn æn ®Þnh víi
chi phÝ hîp lý, phï hîp víi nhu cÇu sö dông vèn. Do ®ã, yªu cÇu vÒ t¨ng cêng huy
®éng vèn víi quy m« vµ chÊt lîng cao lµ rÊt cÇn thiÕt ®èi víi c¸c ng©n hµng th¬ng
m¹i.
Ng©n hµng Ph¸t triÓn nhµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long (MHB) lµ ng©n hµng
th¬ng m¹i quèc doanh ®a n¨ng, ®îc thµnh lËp muén nhÊt trong hÖ thèng ng©n
hµng th¬ng m¹i quèc doanh (n¨m 1997) víi chøc n¨ng chñ yÕu lµ huy ®éng vµ
tiÕp nhËn c¸c nguån vèn cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong vµ ngoµi níc b»ng c¸c
h×nh thøc thÝch hîp ®Ó ®Çu t cho c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn nhµ ë, ph¸t triÓn kinh
tÕ x· héi vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long, ho¹t ®éng trong lÜnh vùc tiÒn tÖ vµ tÝn
dông ng©n hµng, cã trô së ®Æt t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh.
Ng©n hµng Ph¸t triÓn nhµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long – Chi nh¸nh Hµ Néi
®îc thµnh lËp th¸ng 7/2003 vµ chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng th¸ng 10/2003 – lµ
mét bíc tiÕn quan träng cña MHB khi th©m nhËp vµo thÞ trêng tµi chÝnh tiÒn tÖ
trªn ®Þa bµn Thñ ®« Hµ Néi.
Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c tæ chøc tÝn dông trong vµ ngoµi
níc, c¸c tæ chøc tµi chÝnh phi ng©n hµng…trªn ®Þa bµn Hµ Néi ®ßi hái MHB Chi
nh¸nh Hµ Néi ph¶i t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m t¨ng cêng huy ®éng vèn kinh
doanh ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc nãi chung vµ nhu cÇu sö dông
vèn cña hÖ thèng MHB nãi riªng.
V× nh÷ng lý do trªn, ®Ò tµi: “ T¨ng cêng huy ®éng vèn t¹i Ng©n hµng
Ph¸t triÓn nhµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long - Chi nh¸nh Hµ Néi” ®îc lùa chän
nghiªn cøu.
2/ Môc ®Ých nghiªn cøu:
- Nghiªn cøu nh÷ng c¬ së lý luËn vÒ ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña ng©n hµng th¬ng
m¹i.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- Ph©n tÝch thùc tr¹ng huy ®éng vèn t¹i Ng©n hµng Ph¸t triÓn nhµ ®ång b»ng s«ng
Cöu Long – Chi nh¸nh Hµ Néi, tõ ®ã ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ t¨ng cêng huy
®éng vèn cho Ng©n hµng Ph¸t triÓn nhµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long – Chi nh¸nh
Hµ Néi thêi gian tíi ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh, ph¸t
triÓn kinh tÕ ®Êt níc.
3/ §èi tîng nghiªn cøu:
LuËn v¨n nghiªn cøu ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i
nãi chung vµ cña Ng©n hµng Ph¸t triÓn nhµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long – Chi
nh¸nh Hµ Néi nãi riªng.
4/ Ph¹m vi nghiªn cøu:
Thùc tr¹ng huy ®éng vèn cña Ng©n hµng Ph¸t triÓn nhµ ®ång b»ng s«ng
Cöu Long – Chi nh¸nh Hµ Néi giai ®o¹n 2003-2006.
LuËn v¨n nghiªn cøu ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña chi nh¸nh mét ng©n hµng
th¬ng m¹i nªn t¸c gi¶ nghiªn cøu ho¹t ®éng nµy díi gãc ®é huy ®éng vèn nî vµ
huy ®éng vèn tõ c¸c nguån kh¸c.
5/ Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
Ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, duy vËt lÞch sö, kÕt hîp gi÷a lý luËn vµ c¸c
tµi liÖu, sè liÖu trªn thùc tÕ ®Ó so s¸nh, ph©n tÝch, ®a ra c¸c kÕt luËn, chØ ra h¹n chÕ
vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ huy ®éng vèn t¹i Ng©n hµng
Ph¸t triÓn nhµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long – Chi nh¸nh Hµ Néi.
6/ KÕt cÊu cña luËn v¨n:
Tªn ®Ò tµi: “ T¨ng cêng huy ®éng vèn t¹i Ng©n hµng Ph¸t triÓn nhµ
®ång b»ng s«ng Cöu Long - Chi nh¸nh Hµ Néi”
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc tµi liÖu tham kh¶o, néi dung chÝnh
cña luËn v¨n gåm 03 ch¬ng:
Ch¬ng 1: Ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña Ng©n hµng th¬ng m¹i
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng huy ®éng vèn cña Ng©n hµng Ph¸t triÓn nhµ ®ång b»ng
s«ng Cöu Long – Chi nh¸nh Hµ Néi.
Ch¬ng 3: Gi¶i ph¸p t¨ng cêng huy ®éng vèn cho Ng©n hµng Ph¸t triÓn nhµ
®ång b»ng s«ng Cöu Long – Chi nh¸nh Hµ Néi.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng 1: ho¹t ®éng huy ®éng vèn
cña Ng©n hµng th¬ng m¹i
1.1 C¸c ho¹t ®éng c¬ b¶n cña Ng©n hµng th¬ng m¹i
1.1.1 Huy ®éng vèn
Huy ®éng vèn lµ ho¹t ®éng t¹o vèn quan träng cña NHTM. B»ng c¸c biÖn
ph¸p nghiÖp vô, c¸c NHTM thu hót, tËp trung c¸c nguån vèn tiÒn tÖ t¹m thêi nhµn
rçi cña c¸c c¸ nh©n, tæ chøc, doanh nghiÖp vµo ng©n hµng ®Ó t¹o lËp nguån vèn
cho Ng©n hµng vµ qu¶n lý nguån vèn ®ã. Cho vay lu«n ®îc coi lµ ho¹t ®éng sinh
lêi cao, v× vËy c¸c NHTM ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó huy ®éng ®îc tiÒn. NHTM huy
®éng vèn b»ng c¸ch ph¸t hµnh cæ phiÕu, kú phiÕu, tr¸i phiÕu trªn thÞ trêng vèn
hoÆc ®i vay Ng©n hµng Nhµ níc, c¸c Ng©n hµng hoÆc c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c ®Ó
gi¶i quyÕt nh÷ng nhu cÇu cÊp b¸ch trong thanh to¸n víi kh¸ch hµng; NHTM cßn
huy ®éng tiÒn göi, tiÒn tiÕt kiÖm trªn thÞ trêng c¸c tæ chøc kinh tÕ & d©n c; thÞ trêng Ng©n hµng & c¸c tæ chøc tÝn dông …
Theo LuËt c¸c Tæ chøc tÝn dông söa ®æi, bæ sung ®îc Quèc héi níc Céng
hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam th«ng qua ngµy 15/6/2004 th× nguån vèn huy ®éng
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
cña NHTM lµ nguån vèn do nhËn tiÒn göi, ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸, vay vèn gi÷a
c¸c tæ chøc tÝn dông vµ vay vèn cña Ng©n hµng Nhµ níc.
1.1.2 Sö dông vèn
Ng©n hµng lµ mét tæ chøc tµi chÝnh “®i vay ®Ó cho vay”. Do vËy mèi quan
t©m hµng ®Çu cña ng©n hµng sau khi ®· huy ®éng ®îc mét lîng vèn lµ lµm sao sö
dông nguån vèn ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao nhÊt. V× thÕ ng©n hµng ph¶i nghiªn cøu
vµ ®a ra chiÕn lîc sö dông vèn cña m×nh, b»ng c¸c ho¹t ®éng sau:
+ Dù tr÷: Víi môc ®Ých ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng,
NHTM ph¶i duy tr× mét lîng vèn b»ng tiÒn mÆt thùc hiÖn nghÜa vô dù tr÷, møc dù
tr÷ nµy tuú thuéc vµo tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc (do Nhµ níc quy ®Þnh) vµ tû lÖ dù tr÷ vît qu¸ mµ ng©n hµng gi÷ l¹i ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chi tr¶ còng nh thùc hiÖn ho¹t
®éng kh¸c cña m×nh.
+ TiÒn göi ë c¸c ng©n hµng kh¸c: Ng©n hµng ®îc coi nh lµ thñ quü cña nÒn
kinh tÕ vµ cã tr¸ch nhiÖm chi tr¶ kÞp thêi mäi nhu cÇu cña ngêi göi tiÒn b»ng tiÒn
mÆt hoÆc chuyÓn kho¶n. V× vËy, ng©n hµng ph¶i göi tiÒn t¹i c¸c ng©n hµng hoÆc
c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c ®Ó ®¶m b¶o lu«n ®¸p øng ®îc yªu cÇu rót tiÒn göi, yªu
cÇu vay vèn…cña kh¸ch hµng.
+ Cho vay: Theo quy ®Þnh “cho vay lµ h×nh thøc tÝn dông mµ trong ®ã ng©n
hµng ký hîp ®ång víi ngêi ®i vay, cam kÕt cho ngêi ®ã vay mét kho¶n tiÒn trong
mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, kh¸ch hµng cã nghÜa vô hoµn tr¶ vèn vµ l·i t¹i
thêi ®iÓm ®¸o h¹n cña kho¶n cho vay”. §©y lµ mét ho¹t ®éng chÝnh vµ chiÕm mét
tû träng lín trong ho¹t ®éng sö dông vèn cña NHTM, kho¶n môc nµy thêng chiÕm
tõ 1/2 ®Õn 3/4 gi¸ trÞ tæng tµi s¶n cña ng©n hµng. Ho¹t ®éng cho vay bao gåm ba
néi dung chÝnh, ®ã lµ: Cho vay th¬ng m¹i, cho vay tiªu dïng vµ tµi trî dù ¸n.
- Cho vay th¬ng m¹i: Tõ buæi s¬ khai, c¸c ng©n hµng ®· thùc hiÖn chiÕt
khÊu th¬ng phiÕu mµ thùc tÕ lµ cho vay ®èi víi nh÷ng ngêi b¸n, ngêi b¸n
chuyÓn c¸c kho¶n ph¶i thu cho ng©n hµng ®Ó lÊy tiÒn tríc. Sau ®ã, c¸c ng©n
hµng chuyÓn tõ nghiÖp vô chiÕt khÊu th¬ng phiÕu sang cho vay trùc tiÕp ®èi
víi c¸c kh¸ch hµng lµ ngêi mua, gióp hä cã vèn ®Ó mua hµng dù tr÷ nh»m
më réng s¶n xuÊt kinh doanh.
- Cho vay tiªu dïng: §ã lµ c¸c kho¶n cho vay cña ng©n hµng nh»m tµi trî
cho nhu cÇu sinh ho¹t cña ngêi tiªu dïng. Trong giai ®o¹n ®Çu, hÇu hÕt c¸c
ng©n hµng kh«ng tÝch cùc cho vay ®èi víi c¸ nh©n vµ hé gia ®×nh v× hä cho
r»ng c¸c kho¶n cho vay tiªu dïng rñi ro vì nî t¬ng ®èi cao. DÇn dÇn, sù gia
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
t¨ng thu nhËp cña ngêi tiªu dïng vµ sù c¹nh tranh trong cho vay ®· buéc
c¸c ng©n hµng ph¶i híng tíi ngêi tiªu dïng nh lµ kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. V×
thÕ, tÝn dông tiªu dïng ®· trë thµnh mét trong nh÷ng lo¹i h×nh tÝn dông t¨ng
trëng nhanh nhÊt ë c¸c níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn tõ sau chiÕn tranh thÕ
giíi lÇn thø hai.
- Tµi trî dù ¸n: Bªn c¹nh h×nh thøc cho vay truyÒn thèng lµ cho vay ng¾n
h¹n, c¸c NHTM tiÕp tôc më réng thªm h×nh thøc cho vay ®Ó tµi trî cho c¸c
dù ¸n x©y dùng c¸c nhµ m¸y míi, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ m¸y trong ngµnh c«ng
nghÖ cao hoÆc tham gia tµi trî vµo lÜnh vùc kinh doanh bÊt ®éng s¶n…
+ §Çu t: Cã hai h×nh thøc ®Çu t chñ yÕu cña ng©n hµng lµ:
§Çu t chøng kho¸n: Ng©n hµng mua chøng kho¸n víi môc ®Ých ®em l¹i thu nhËp,
n©ng cao tÝnh thanh kho¶n, t¨ng cêng møc ®é ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng, h¹n chÕ rñi
ro vµ Ýt nhÊt mét phÇn thu nhËp cña ng©n hµng sÏ kh«ng ph¶i chÞu thuÕ... NghiÖp
vô nµy mang l¹i lîi nhuËn kh¸ lín cho ng©n hµng sau nghiÖp vô cho vay nhng
còng hµm chøa rÊt nhiÒu rñi ro. Tuú luËt ph¸p mçi quèc gia mµ viÖc tham gia vµo
thÞ trêng chøng kho¸n cña c¸c ng©n hµng ë møc kh¸c nhau, song ng©n hµng ph¶i
lu«n xem xÐt kü lìng tríc khi lùa chän danh môc vµ c¬ cÊu chøng kho¸n ®Ó ®Çu t.
Thêng ng©n hµng hay chó ý vµo tr¸i phiÕu ChÝnh phñ vµ tr¸i phiÕu c«ng ty lµ
nh÷ng chøng kho¸n cã ®é rñi ro thÊp.
§Çu t kh¸c: Bªn c¹nh ®Çu t vµo chøng kho¸n, nguån vèn cña ng©n hµng cßn ®îc
sö dông ®Ó ®Çu t vµo c¸c môc ®Ých sinh lêi kh¸c nh: gãp vèn liªn doanh, hïn vèn,
ký th¸c…
+ C¸c tµi s¶n kh¸c: §ã lµ vèn hiÖn vËt nh c¸c tßa nhµ ng©n hµng, c¸c trang
thiÕt bÞ do ng©n hµng së h÷u…gäi lµ tµi s¶n cè ®Þnh (tµi s¶n vËt chÊt). C¸c tµi s¶n
cè ®Þnh nµy t¹o ra chi phÝ ho¹t ®éng cè ®Þnh díi d¹ng chi phÝ khÊu hao, thuÕ tµi
s¶n… h×nh thµnh nªn ®ßn bÈy ho¹t ®éng cho phÐp ng©n hµng ®Èy m¹nh thu nhËp
tõ ho¹t ®éng nÕu nã lµm gia t¨ng khèi lîng dÞch vô lín, t¹o nhiÒu thu nhËp h¬n tõ
viÖc sö dông c¸c tµi s¶n cè ®Þnh so víi chi phÝ cho c¸c tµi s¶n ®ã.
1.1.3 C¸c dÞch vô kh¸c
- Mua b¸n ngo¹i tÖ: §©y lµ mét trong nh÷ng dÞch vô ng©n hµng ®Çu tiªn ®îc thùc
hiÖn - ®ã lµ viÖc ng©n hµng ®øng ra mua b¸n mét lo¹i tiÒn nµy lÊy mét lo¹i tiÒn
kh¸c vµ hëng phÝ dÞch vô. Víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña thÞ trêng tµi chÝnh ngµy
nay, chØ cã c¸c ng©n hµng lín míi thùc hiÖn dÞch vô mua b¸n ngo¹i tÖ v× dÞch vô
nµy cã møc ®é rñi ro cao, ®ßi hái tr×nh ®é chuyªn m«n cao vµ trªn c¬ së c«ng
nghÖ hiÖn ®¹i (nh th«ng qua hÖ thèng online toµn cÇu…)
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- B¶o qu¶n vËt cã gi¸: §ã lµ viÖc c¸c ng©n hµng thùc hiÖn viÖc lu gi÷ vµng vµ c¸c
vËt cã gi¸ kh¸c cho kh¸ch hµng trong kho b¶o qu¶n vµ thu phÝ b¶o qu¶n. C¸c giÊy
chøng nhËn do ng©n hµng ký ph¸t cho kh¸ch hµng (ghi nhËn vÒ c¸c tµi s¶n ®ang ®îc lu gi÷) cã thÓ ®îc lu hµnh nh tiÒn - ®ã lµ h×nh thøc ®Çu tiªn cña thÎ tÝn dông.
NghiÖp vô b¶o qu¶n vËt cã gi¸ cho kh¸ch hµng ngµy nay thêng do phßng B¶o
qu¶n cña ng©n hµng thùc hiÖn.
- Cung cÊp c¸c tµi kho¶n giao dÞch vµ thùc hiÖn thanh to¸n: Ng©n hµng cung cÊp
c¸c tµi kho¶n giao dÞch cho kh¸ch hµng ®Ó b¶o qu¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng vµ
quan träng h¬n lµ thùc hiÖn c¸c lÖnh chi tr¶ cho kh¸ch hµng. Thanh to¸n qua ng©n
hµng lµ h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, t¹o sù an toµn, nhanh chãng,
chÝnh x¸c, tiÕt kiÖm chi phÝ cho kh¸ch hµng nªn ®· khuyÕn khÝch vµ thu hót ®îc
c¸c c¸ nh©n, tæ chøc vµ doanh nghiÖp göi tiÒn vµo ng©n hµng nhê thanh to¸n hé.
C¸c thÓ thøc thanh to¸n hiÖn nay rÊt ®a d¹ng vµ tiÖn Ých nh sÐc, uû nhiÖm chi, nhê
thu, L/C, thanh to¸n b»ng ®iÖn, thÎ…
- Qu¶n lý ng©n quü: C¸c ng©n hµng më tµi kho¶n vµ gi÷ tiÒn cho kh¸ch hµng,
®ång thêi tiÕn hµnh viÖc qu¶n lý thu chi cho kh¸ch hµng, tiÕn hµnh ®Çu t phÇn
thÆng d tiÒn mÆt t¹m thêi vµo c¸c chøng kho¸n sinh lîi vµ tÝn dông ng¾n h¹n cho
®Õn khi kh¸ch hµng cÇn tiÒn mÆt ®Ó thanh to¸n. Ngµy nay, trong khi c¸c ng©n hµng
cã khuynh híng chuyªn m«n ho¸ vµo dÞch vô qu¶n lý tiÒn mÆt cho c¸c tæ chøc th×
cã mét xu híng ®ang gia t¨ng vÒ viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô cho ngêi tiªu dïng. Së
dÜ khuynh híng nµy lan réng lµ do c¸c c«ng ty m«i giíi chøng kho¸n, c¸c tËp
®oµn tµi chÝnh kh¸c cung cÊp cho ngêi tiªu dïng tµi kho¶n m«i giíi víi hµng lo¹t
dÞch vô tµi chÝnh liªn quan, ch¼ng h¹n tµi kho¶n qu¶n lý tiÒn mÆt cho phÐp kh¸ch
hµng mua vµ b¸n chøng kho¸n, di chuyÓn vèn trong nhiÒu quü t¬ng hç, viÕt sÐc vµ
sö dông thÎ tÝn dông cho kho¶n vay tøc thêi.
- Tµi trî c¸c ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ: ChÝnh phñ c¸c níc thêng tiÕp cËn víi c¸c
kho¶n cho vay cña ng©n hµng khi nhu cÇu chi tiªu lín, cÊp b¸ch trong khi thu
kh«ng ®ñ. C¸c ChÝnh phñ giµnh quyÒn cÊp phÐp ho¹t ®éng vµ kiÓm so¸t c¸c ng©n
hµng buéc c¸c ng©n hµng míi thµnh lËp ph¶i cam kÕt thùc hiÖn víi møc ®é nµo ®ã
c¸c chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ vµ tµi trî cho ChÝnh phñ, c¸c ng©n hµng ph¶i mua
Tr¸i phiÕu chÝnh phñ theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh trªn tæng lîng tiÒn göi mµ ng©n
hµng huy ®éng ®îc; hoÆc ph¶i cho vay víi c¸c ®iÒu kiÖn u ®·i cho c¸c doanh
nghiÖp cña ChÝnh phñ.
- B¶o l·nh: Do kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng rÊt lín nªn ng©n hµng ®îc tin tëng ®Ó thùc hiÖn b¶o l·nh cho kh¸ch hµng trong trêng hîp mua chÞu hµng hãa vµ
thiÕt bÞ, ph¸t hµnh chøng kho¸n, vay vèn cña c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c…
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- Cho thuª thiÕt bÞ trung vµ dµi h¹n: C¸c ng©n hµng tÝch cùc cho kh¸ch hµng kinh
doanh quyÒn lùa chän thuª c¸c thiÕt bÞ, m¸y mãc th«ng qua hîp ®ång thuª mua,
trong ®ã ng©n hµng mua thiÕt bÞ vµ cho kh¸ch hµng thuª, thêng th× kh¸ch hµng
ph¶i tr¶ tíi 2/3 gi¸ trÞ cña tµi s¶n cho thuª vµ ®îc xÕp vµo tÝn dông trung vµ dµi
h¹n.
- Cung cÊp dÞch vô uû th¸c vµ t vÊn: C¸c c¸ nh©n, tæ chøc vµ doanh nghiÖp ®· nhê
ng©n hµng qu¶n lý tµi s¶n vµ qu¶n lý ho¹t ®éng tµi chÝnh hé, c¸c ng©n hµng thùc
hiÖn c¸c dÞch vô uû th¸c vay hé, uû th¸c cho vay hé, uû th¸c ph¸t hµnh, uû th¸c
®Çu t, t vÊn vÒ ®Çu t, vÒ qu¶n lý tµi chÝnh, thµnh lËp, mua b¸n, s¸p nhËp doanh
nghiÖp…Ng©n hµng sÏ thu phÝ trªn c¬ së gi¸ trÞ cña tµi s¶n hay quy m« vèn hä
qu¶n lý. C¸c ng©n hµng thêng cung cÊp dÞch vô ñy th¸c th«ng thêng cho c¸ nh©n,
hé gia ®×nh vµ dÞch vô uû th¸c th¬ng m¹i cho c¸c tæ chøc, doanh nghiÖp. Th«ng
qua phßng Uû th¸c c¸ nh©n, kh¸ch hµng cã thÓ tiÕt kiÖm c¸c kho¶n tiÒn, ng©n
hµng sÏ qu¶n lý vµ ®Çu t kho¶n tiÒn ®ã ®Õn khi kh¸ch hµng cÇn, hoÆc ng©n hµng
thêng ®ãng vai trß lµ ngêi ®îc ñy th¸c trong di chóc, c«ng bè tµi s¶n, b¶o qu¶n tµi
s¶n thõa kÕ…Th«ng qua phßng Uû th¸c th¬ng m¹i, ng©n hµng thêng ®ãng vai trß
qu¶n lý danh môc ®Çu t chøng kho¸n, kÕ ho¹ch tiÒn l¬ng, ®¹i lý cho c¸c c«ng ty
trong ho¹t ®éng ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu.
- Cung cÊp dÞch vô m«i giíi ®Çu t chøng kho¸n: ng©n hµng cung cÊp c¸c dÞch vô,
®em ®Õn cho kh¸ch hµng c¬ héi mua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu vµ c¸c chøng kho¸n kh¸c
mµ kh«ng ph¶i nhê ®Õn ngêi kinh doanh chøng kho¸n. Ngµy nay, hÇu hÕt c¸c ng©n
hµng lín ®Òu ®· thµnh lËp c¸c C«ng ty chøng kho¸n hoÆc C«ng ty m«i giíi chøng
kho¸n cña riªng m×nh.
- Cung cÊp c¸c dÞch vô b¶o hiÓm: C¸c ng©n hµng b¸n b¶o hiÓm cho kh¸ch hµng,
®¶m b¶o viÖc hoµn tr¶ trong trêng hîp kh¸ch hµng chÕt, tµn phÕ, gÆp rñi ro trong
ho¹t ®éng, mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n. Ngµy nay, ho¹t ®éng ng©n hµng vµ ho¹t ®éng
b¶o hiÓm ®· th©m nhËp vµo nhau, t¹o ra rÊt nhiÒu dÞch vô ®¸p øng nhu cÇu ®a
d¹ng cña kh¸ch hµng.
- Cung cÊp c¸c dÞch vô ®¹i lý: C¸c ng©n hµng lín thêng cung cÊp dÞch vô ng©n
hµng ®¹i lý cho c¸c ng©n hµng kh«ng cã m¹ng líi réng kh¾p b»ng c¸c h×nh thøc
chñ yÕu nh thanh to¸n hé, ph¸t hµnh hé c¸c chøng chØ tiÒn göi, lµm ng©n hµng ®Çu
mèi trong ®ång tµi trî…
- Cung cÊp c¸c kÕ ho¹ch hu trÝ: Phßng uû th¸c cña ng©n hµng qu¶n lý kÕ ho¹ch hu
trÝ mµ hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp lËp cho ngêi lao ®éng, ®Çu t vèn vµ ph¸t l¬ng hu
cho nh÷ng ngêi ®· nghØ hu hoÆc tµn phÕ, ng©n hµng còng b¸n c¸c kÕ ho¹ch tiÒn
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
göi hu trÝ cho c¸c c¸ nh©n vµ gi÷ nguån tiÒn göi cho ®Õn khi ngêi së h÷u c¸c kÕ
ho¹ch nµy cÇn ®Õn.
- Cung cÊp dÞch vô t¬ng hç vµ trî cÊp: Do ng©n hµng cung cÊp c¸c tµi kho¶n tiÒn
göi truyÒn thèng víi l·i suÊt qu¸ thÊp, nhiÒu kh¸ch hµng ®· híng tíi viÖc sö dông
s¶n phÈm ®Çu t, ®Æc biÖt lµ c¸c tµi kho¶n cña quü t¬ng hç vµ hîp ®ång trî cÊp,
nh÷ng lo¹i h×nh cung cÊp triÓn väng thu nhËp cao h¬n tµi kho¶n tiÒn göi nhng
còng kÌm theo nhiÒu rñi ro h¬n. Hîp ®ång trî cÊp bao gåm c¸c kÕ ho¹ch tiÕt kiÖm
dµi h¹n cam kÕt thanh to¸n mét kho¶n tiÒn mÆt hµng n¨m cho kh¸ch hµng b¾t ®Çu
tõ mét ngµy nhÊt ®Þnh trong t¬ng lai; ngîc l¹i quü t¬ng hç bao gåm c¸c ch¬ng
tr×nh ®Çu t ®îc qu¶n lý mét c¸ch chuyªn nghiÖp nh»m vµo viÖc mua cæ phiÕu, tr¸i
phiÕu vµ c¸c chøng kho¸n phï hîp víi môc tiªu cña quü.
- Cung cÊp dÞch vô ng©n hµng ®Çu t vµ ng©n hµng b¸n bu«n: nh÷ng dÞch vô nµy
bao gåm x¸c ®Þnh môc tiªu hîp nhÊt, tµi trî mua l¹i c«ng ty, mua b¸n chøng
kho¸n cho kh¸ch hµng, cung cÊp c«ng cô marketing chiÕn lîc, c¸c dÞch vô h¹n chÕ
rñi ro ®Ó b¶o vÖ kh¸ch hµng. C¸c ng©n hµng còng dÊn s©u vµo thÞ trêng b¶o ®¶m,
hç trî c¸c kho¶n nî do ChÝnh phñ vµ c«ng ty ph¸t hµnh ®Ó nh÷ng kh¸ch hµng nµy
cã thÓ vay vèn víi chi phÝ thÊp nhÊt tõ thÞ trêng tù do hay tõ c¸c tæ chøc cho vay
kh¸c.
Cã thÓ nãi, kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c ng©n hµng ®Òu cung cÊp toµn bé c¸c dÞch
vô nh ®· tr×nh bµy, nhng trªn thùc tÕ c¸c danh môc dÞch vô ng©n hµng ®ang t¨ng
lªn nhanh chãng. C¸c s¶n phÈm tÝn dông, tµi kho¶n tiÒn göi míi, giao dÞch qua
m¹ng internet, c¸c lo¹i thÎ th«ng minh…® îc c¸c ng©n hµng tÝch cùc triÓn khai vµ
cung cÊp ®· t¹o ra mét sù thuËn lîi lín h¬n cho kh¸ch hµng, kh¸ch hµng cã thÓ
hoµn toµn tháa m·n tÊt c¶ c¸c nhu cÇu dÞch vô tµi chÝnh cña m×nh chØ th«ng qua
mét ng©n hµng, t¹i mét ®Þa ®iÓm. Thùc sù ng©n hµng ngµy nay ®· trë thµnh b¸ch
hãa tµi chÝnh ë kû nguyªn hiÖn ®¹i.
1.2 Huy ®éng vèn cña Ng©n hµng th¬ng m¹i:
1.2.1 C¬ cÊu nguån vèn cña Ng©n hµng th¬ng m¹i
1.2.1.1 Vèn chñ së h÷u:
Trong b¶ng c©n ®èi tµi s¶n cña ng©n hµng, nguån vèn cña ng©n hµng bao
gåm c¸c kho¶n nî (c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho ngêi kh¸c) vµ vèn chñ së h÷u. Vèn chñ
së h÷u cña ng©n hµng lµ vèn ban ®Çu khi b¾t ®Çu ho¹t ®éng ng©n hµng, lµ lo¹i vèn
ng©n hµng cã thÓ sö dông l©u dµi, h×nh thµnh nªn trang thiÕt bÞ, nhµ cöa cho ng©n
hµng, ®ã lµ toµn bé gi¸ trÞ tiÒn tÖ do ng©n hµng t¹o lËp vµ së h÷u.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- Nguån h×nh thµnh ban ®Çu cña vèn chñ së h÷u cña c¸c ng©n hµng lµ kh¸c
nhau. §èi víi c¸c ng©n hµng thuéc së h÷u Nhµ níc th× vèn chñ së h÷u cña ng©n
hµng do ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp; ®èi víi c¸c ng©n hµng cæ phÇn th× vèn chñ së h÷u
l¹i do c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp; ®èi víi c¸c ng©n hµng liªn doanh th× vèn chñ së h÷u
lµ do c¸c bªn liªn doanh ®ãng gãp; ®èi víi c¸c ng©n hµng t nh©n th× ®ã lµ vèn
thuéc së h÷u t nh©n.
- Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh, ng©n hµng bæ sung vèn chñ së h÷u
theo nhiÒu ph¬ng thøc vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ nh c¸c nguån tõ lîi nhuËn, nguån tõ
ph¸t hµnh thªm cæ phÇn, gãp thªm, cÊp thªm…
- Vèn chñ së h÷u cña ng©n hµng bao gåm c¸c quü nh Quü dù phßng tæn
thÊt ®Ó bï ®¾p nh÷ng tæn thÊt x¶y ra vµ ®îc trÝch lËp hµng n¨m; Quü b¶o toµn vèn
®Ó bï ®¾p hao mßn cña vèn díi t¸c ®éng cña l¹m ph¸t; Quü thÆng d lµ phÇn thÆng
d vèn cña ng©n hµng khi ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu míi; Quü phóc lîi; Quü khen
thëng…
Vèn chñ së h÷u cña mét NHTM ®ãng vai trß sèng cßn trong viÖc duy tr×
c¸c ho¹t ®éng thêng nhËt vµ ®¶m b¶o cho ng©n hµng kh¶ n¨ng ph¸t triÓn l©u dµi.
Thø nhÊt, vèn chñ së h÷u lµ mét tÊm ®Öm gióp chèng l¹i rñi ro ph¸ s¶n v× vèn gióp
trang tr¶i nh÷ng thua lç vÒ tµi chÝnh vµ nghiÖp vô cho ®Õn khi c¸c vÊn ®Ò cña ng©n
hµng ®îc gi¶i quyÕt vµ ng©n hµng trë l¹i tr¹ng th¸i ho¹t ®éng sinh lêi. Thø hai,
vèn chñ së h÷u lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc ®Ó ng©n hµng cã ®îc giÊy phÐp tæ chøc vµ
ho¹t ®éng. Thø ba, vèn chñ së h÷u t¹o niÒm tin cho c«ng chóng vµ lµ sù ®¶m b¶o
®èi víi kh¸ch hµng vÒ søc m¹nh tµi chÝnh cña ng©n hµng. Ngoµi ra, vèn chñ së
h÷u cung cÊp n¨ng lùc tµi chÝnh cho sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn cña c¸c h×nh thøc
dÞch vô míi, nh÷ng ch¬ng tr×nh vµ trang thiÕt bÞ míi. Cuèi cïng, vèn chñ së h÷u
®îc xem nh mét ph¬ng tiÖn ®iÒu tiÕt sù t¨ng trëng, ®¶m b¶o t¨ng trëng duy tr× æn
®Þnh, l©u dµi.
1.2.1.2 Vèn nî
* Nguån tiÒn göi:
TiÒn göi lµ nÒn t¶ng cho sù thÞnh vîng vµ ph¸t triÓn cña ng©n hµng, ®©y lµ
kho¶n môc duy nhÊt trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n gióp ph©n biÖt ng©n hµng víi c¸c
lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c. TiÒn göi lµ ®Çu vµo sèng cßn trong ho¹t ®éng cña
ng©n hµng, ®©y lµ nguån vèn tµi chÝnh c¬ b¶n dïng ®Ó t¹i trî cho c¸c kho¶n vay,
®Çu t t¹o lîi nhuËn ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn v÷ng m¹nh cña ng©n hµng. TiÒn göi
cña kh¸ch hµng lµ nguån tµi nguyªn quan träng nhÊt cña NHTM. Khi b¾t ®Çu ho¹t
®éng, ng©n hµng më c¸c tµi kho¶n tiÒn göi ®Ó gi÷ vµ thanh to¸n hé cho kh¸ch
Website: http://www.docs.vn Email 10
:
[email protected] Tel (: 0918.775.368
hµng, b»ng c¸ch ®ã, ng©n hµng huy ®éng tiÒn cña c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc vµ
d©n c. TiÒn göi lµ nguån tiÒn quan träng, chiÕm tû träng lín trong tæng nguån tiÒn
cña ng©n hµng. Trong m«i trêng c¹nh tranh, ®Ó gia t¨ng ®îc lîng tiÒn göi cã chÊt
lîng cao, c¸c ng©n hµng ®· ®a ra vµ thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc huy ®éng kh¸c
nhau.
C¸c ng©n hµng cung cÊp nhiÒu lo¹i h×nh tiÒn göi kh¸c nhau cho kh¸ch hµng,
mçi c«ng cô huy ®éng tiÒn göi mµ ng©n hµng ®a ra ®Òu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng,
phï hîp víi nhu cÇu cña kh¸ch hµng trong viÖc tiÕt kiÖm vµ thùc hiÖn thanh to¸n:
- TiÒn göi giao dÞch: Víi xu híng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, c¸c ng©n
hµng më tµi kho¶n tiÒn göi giao dÞch ®Ó gi÷ tiÒn vµ thanh to¸n hé cho kh¸ch hµng
trong ph¹m vi sè d trªn tµi kho¶n tiÒn göi giao dÞch theo lÖnh cña chñ tµi kho¶n.
TiÒn göi giao dÞch rÊt thuËn tiÖn cho ho¹t ®éng thanh to¸n nhng l·i suÊt thêng lµ
rÊt thÊp, ng©n hµng cã ®îc nguån vèn lu©n chuyÓn víi chi phÝ thÊp nhng kh«ng æn
®Þnh v× kh¸ch hµng cã thÓ göi hoÆc rót tiÒn bÊt kú lóc nµo mµ kh«ng cÇn th«ng
b¸o tríc. Trong mét sè trêng hîp nhÊt ®Þnh, ng©n hµng cã thÓ cho kh¸ch hµng ®îc
hëng h×nh thøc cho vay - thÊu chi trªn tµi kho¶n tiÒn göi giao dÞch nµy.
- TiÒn göi cã kú h¹n cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc x· héi: Ng©n hµng
¸p dông h×nh thøc tiÒn göi cã kú h¹n trªn c¬ së tháa thuËn víi kh¸ch hµng vÒ thêi
h¹n göi vµ rót tiÒn. Kh¸ch hµng chØ ®îc rót tiÒn víi l·i suÊt ®· ®îc Ên ®Þnh tõ tríc
(møc l·i suÊt nµy cao h¬n l·i suÊt tiÒn göi giao dÞch vµ cµng cao theo ®é dµi cña
kú h¹n) khi kho¶n tiÒn ®ã ®Õn h¹n, nÕu rót sím h¬n kh¸ch hµng chØ ®îc hëng l·i
suÊt t¬ng ®¬ng nh l·i suÊt tiÒn göi giao dÞch. Lo¹i tiÒn göi nµy ®îc kh¸ch hµng sö
dông víi môc ®Ých hëng l·i chø kh«ng ph¶i ®Ó thanh to¸n. Víi lo¹i tiÒn göi nµy,
ng©n hµng cã ®îc nguån vèn æn ®Þnh, do ®ã ®¹t ®îc hiÖu qu¶ sö dông vèn cao, tuy
nhiªn chi phÝ ®Ó huy ®éng còng rÊt lín.
- TiÒn göi tiÕt kiÖm cña d©n c: C¸c tÇng líp d©n c ®Òu cã c¸c kho¶n thu
nhËp t¹m thêi cha sö dông - ®ã lµ c¸c kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm, hä cã thÓ göi kho¶n
tiÒn nµy vµo ng©n hµng víi môc ®Ých b¶o toµn vµ sinh lêi cho kho¶n tiÒn. Ng©n
hµng më sæ tiÕt kiÖm ®Ó nhËn sè tiÒn nµy cña d©n c theo tõng kú h¹n vµ sè tiÒn
mçi lÇn göi kh¸c nhau. Thu hót lo¹i tiÒn göi nµy còng gãp phÇn ®¸ng kÓ cho viÖc
t¨ng nguån vèn cña ng©n hµng, v× vËy c¸c ng©n hµng còng t×m mäi c¸ch më réng
m¹ng líi huy ®éng, ®a ra nhiÒu h×nh thøc huy ®éng ®a d¹ng víi l·i suÊt c¹nh tranh
hÊp dÉn ®Ó thu hót nguån vèn nµy.
- TiÒn göi cña c¸c ng©n hµng kh¸c: NHTM nµy cã thÓ göi tiÒn ë c¸c NHTM
kh¸c víi môc ®Ých nhê thanh to¸n hé, cung cÊp c¸c tiÖn Ých ng©n hµng hoµn h¶o
h¬n… tuy nhiªn quy m« cña lo¹i tiÒn göi nµy thêng kh«ng lín.
Website: http://www.docs.vn Email 11
:
[email protected] Tel (: 0918.775.368
§èi víi nhiÒu ng©n hµng, mét nguån tiÒn göi kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ
tiÒn göi tõ ho¹t ®éng tÝn th¸c. Th«ng qua viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô tÝn th¸c (bao
gåm b¶o qu¶n vµ qu¶n lý tµi s¶n cña kh¸ch hµng) ng©n hµng ®· t¹o ra mét nguån
thu nhËp kh«ng nhá tõ c¸c tµi s¶n ®îc c¸c kh¸ch hµng ñy th¸c. RÊt nhiÒu tµi s¶n ®îc ñy th¸c lµ tiÒn göi hëng l·i vµ ng©n hµng ph¶i b¶o qu¶n chóng ®Çy ®ñ trªn c¬
së sù kÕt hîp gi÷a b¶o hiÓm tiÒn göi vµ viÖc n¾m gi÷ c¸c chøng kho¸n cam kÕt
chÊt lîng cao.
* Nguån ®i vay:
Nguån ®i vay lµ nguån vèn mµ ng©n hµng chñ ®éng ®i vay trªn thÞ trêng ®Ó
bæ sung vµo vèn ho¹t ®éng cña m×nh, ®Ó cho vay hoÆc ®Çu t, ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng
thanh to¸n hoÆc bï ®¾p thiÕu hôt dù tr÷…Nguån ®i vay ® îc h×nh thµnh tõ c¸c
kho¶n vay Ng©n hµng TW, vay c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c vµ vay trªn thÞ trêng
vèn:
- Vay Ng©n hµng TW: Ng©n hµng TW cho vay ®èi víi c¸c NHTM díi h×nh
thøc chñ yÕu lµ t¸i chiÕt khÊu (hoÆc t¸i cÊp vèn) ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng nhu cÇu cÊp
b¸ch cña NHTM nh thiÕt hôt dù tr÷ b¾t buéc, dù tr÷ thanh to¸n…Ng©n hµng TW
thùc hiÖn viÖc t¸i chiÕt khÊu c¸c giÊy tê cã gi¸ ®· ®îc c¸c NHTM chiÕt khÊu trë
thµnh tµi s¶n cña Ng©n hµng TW, th«ng thêng nh÷ng giÊy tê cã gi¸ nµy lµ nh÷ng
th¬ng phiÕu cã chÊt lîng (thêi gian ®¸o h¹n ng¾n, kh¶ n¨ng tr¶ nî cao) vµ phï hîp
víi môc tiªu cña Ng©n hµng TW trong tõng thêi kú. Trong nh÷ng trêng hîp cÇn
thiÕt kh¸c, Ng©n hµng TW cho vay ®èi víi NHTM díi h×nh thøc t¸i cÊp vèn theo
h¹n møc tÝn dông nhÊt ®Þnh.
- Vay c¸c tæ chøc tÝn dông: C¸c NHTM vµ c¸c tæ chøc tÝn dông vay mîn lÉn
nhau qua thÞ trêng liªn ng©n hµng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu dù tr÷ vµ chi tr¶ cÊp b¸ch,
bï ®¾p nh÷ng thiÕu hôt trong c©n ®èi nguån vèn vµ sö dông vèn. L·i suÊt ®i vay
c¸c tæ chøc tÝn dông thêng cao nªn c¸c ng©n hµng chØ vay khi thËt cÇn thiÕt.
- Vay trªn thÞ trêng vèn: §Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn trung vµ dµi h¹n, c¸c
NHTM ph¸t hµnh c¸c giÊy nî nh kú phiÕu, tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu trªn thÞ trêng vèn.
Th«ng thêng l·i suÊt cña c¸c c«ng cô nî nµy cao nªn nh÷ng ng©n hµng cã uy tÝn
hoÆc tr¶ l·i suÊt cao sÏ vay ®îc nhiÒu h¬n, c¸c ng©n hµng nhá thêng khã vay b»ng
c¸ch nµy nªn thêng ph¶i vay th«ng qua c¸c ng©n hµng ®¹i lý hoÆc nhê ng©n hµng
kh¸c b¶o l·nh. Tuy nhiªn, ®Ó c¸c ng©n hµng cã thÓ thùc hiÖn vay trªn thÞ trêng vèn
®ßi hái mçi níc ph¶i cã thÞ trêng tµi chÝnh ph¸t triÓn, t¹o kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi cho
c¸c c«ng cô nî dµi h¹n cña ng©n hµng, c¸c ng©n hµng còng cÇn nghiªn cøu kü thÞ
trêng ®Ó quyÕt ®Þnh quy m«, mÖnh gi¸, l·i suÊt, thêi h¹n vay thÝch hîp.
Website: http://www.docs.vn Email 12
:
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1.2.1.3 C¸c nguån kh¸c
Trong c¬ cÊu nguån vèn cña NHTM, ngoµi c¸c nguån trªn cßn cã nguån uû
th¸c, nguån trong thanh to¸n, c¸c kho¶n nî nh thuÕ cha nép, l¬ng cha tr¶…
1.2.2 Huy ®éng vèn cña Ng©n hµng th¬ng m¹i
C¸c NHTM ph¶i tiÕn hµnh huy ®éng vèn tõ nhiÒu nguån nhµn rçi kh¸c
nhau trong nÒn kinh tÕ. Huy ®éng vèn lµ mét ho¹t ®éng t¹o vèn quan träng cña
NHTM. C¸c NHTM sö dông c¸c biÖn ph¸p nghiÖp vô cÇn thiÕt nh qu¶ng b¸, tiÕp
thÞ , ®a ra c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn hÊp dÉn… ®Ó thu hót, tËp trung c¸c nguån
tiÒn tÖ cña c¸c c¸ nh©n, tæ chøc, doanh nghiÖp vµo ng©n hµng, trªn c¬ së ®ã, ng©n
hµng tiÕn hµnh sö dông vèn nh ®Çu t, tµi trî, cho vay… phôc vô nhu cÇu s¶n xuÊt
kinh doanh cña nÒn kinh tÕ.. CÇn kh¼ng ®Þnh r»ng, nguån vèn cña NHTM nÕu xÐt
theo h×nh thøc së h÷u sÏ ®îc ph©n chia thµnh nguån vèn cña chñ ng©n hµng vµ
vèn nî, tuy nhiªn, tû träng nguån vèn cña chñ ng©n hµng trong tæng nguån vèn lµ
kh«ng lín. V× vËy, ®Ò tµi tËp trung nghiªn cøu phÇn vèn nî.
1.2.2.1
C¸c h×nh thøc huy ®éng vèn cña Ng©n hµng th¬ng m¹i
- NHTM huy ®éng vèn th«ng qua tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng: §©y lµ
nguån vèn rÊt quan träng vµ chiÕm mét tû träng lín trong tæng nguån vèn cña
NHTM. Ng©n hµng huy ®éng vèn b»ng viÖc më tµi kho¶n tiÒn göi cho kh¸ch
hµng, gåm tµi kho¶n tiÒn göi kh«ng kú h¹n (tiÒn göi giao dÞch) vµ tµi kho¶n tiÒn
göi cã kú h¹n.
+ TiÒn göi kh«ng kú h¹n: Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh,
kh¸ch hµng thêng më tµi kho¶n tiÒn göi kh«ng kú h¹n t¹i NHTM ®Ó thùc hiÖn viÖc
thanh to¸n, chi tr¶, ngoµi ra cã thÓ nhËn ®îc mét kho¶n l·i suÊt nhÊt ®Þnh. Kh¸ch
hµng cã thÓ göi tiÒn, rót tiÒn hoÆc thanh to¸n b»ng c¸ch ph¸t hµnh sÐc hay lÖnh
thanh to¸n bÊt cø lóc nµo. V× vËy, tÝnh æn ®Þnh cña lo¹i tiÒn göi nµy rÊt thÊp vµ phô
thuéc vµo nhiÒu yÕu tè kh¸c. Víi lo¹i tiÒn göi nµy, ng©n hµng chØ ph¶i tr¶ l·i suÊt
thÊp nªn chi phÝ huy ®éng thÊp, c¸c ng©n hµng chó träng khai th¸c nguån vèn nµy
®Ó thu hót ®îc lîng kh¸ch hµng lín, ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm dÞch vô. Tuy
nhiªn, trong qu¸ tr×nh huy ®éng nguån vèn nµy, c¸c ng©n hµng lu«n ph¶i ®Æc biÖt
chó träng ®Õn viÖc tÝnh to¸n, dù b¸o nhu cÇu thanh to¸n cña kh¸ch hµng ®Ó ®¸p
Website: http://www.docs.vn Email 13
:
[email protected] Tel (: 0918.775.368
øng yªu cÇu thanh to¸n cña kh¸ch hµng, tr¸nh rñi ro trong thanh to¸n sÏ ¶nh hëng
rÊt lín ®Õn uy tÝn cña ng©n hµng.
+ TiÒn göi cã kú h¹n:Th«ng thêng lo¹i tiÒn göi nµy kh«ng ®îc dïng ®Ó
thanh to¸n, kh¸ch hµng göi tiÒn cã kú h¹n nh»m môc ®Ých b¶o toµn vèn vµ hëng
l·i suÊt. Lo¹i tiÒn göi cã kú h¹n ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ thêi gian ®Õn h¹n thanh to¸n
nªn l·i suÊt thêng cao h¬n tiÒn göi kh«ng kú h¹n, tiÒn göi cã kú h¹n cµng dµi th×
l·i suÊt sÏ cµng lín. Lo¹i tiÒn nµy vÒ nguyªn t¾c kh«ng ®îc rót ra tríc h¹n, song
trªn thùc tÕ, ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, c¸c ng©n hµng vÉn cho phÐp kh¸ch hµng
rót tríc h¹n vµ ®îc hëng møc l·i suÊt phï hîp, tuy kh«ng cao b»ng l·i suÊt cña kú
h¹n göi nhng vÉn cao h¬n l·i suÊt kh«ng kú h¹n. Víi lo¹i tiÒn göi nµy, ng©n hµng
hoµn toµn cã thÓ chñ ®éng sö dông nguån vèn ®Ó ®Çu t vµo c¸c lÜnh vùc kh¸c nhng
chi phÝ huy ®éng vèn lín v× l·i suÊt huy ®éng cao. Tuy nhiªn, ®©y lµ mét nguån
vèn tÝn dông mang tÝnh æn ®Þnh nªn c¸c ng©n hµng ®Æc biÖt chó träng ®Õn c¸c biÖn
ph¸p thu hót lo¹i tiÒn göi nµy.
- NHTM huy ®éng vèn th«ng qua h×nh thøc tiÒn göi tiÕt kiÖm: Còng t¬ng tù nh
h×nh thøc huy ®éng vèn th«ng qua tµi kho¶n tiÒn göi, c¸c NHTM huy ®éng vèn
b»ng viÖc ph¸t hµnh c¸c lo¹i sæ tiÕt kiÖm bao gåm tiÒn göi tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n
vµ tiÒn göi tiÕt kiÖm cã kú h¹n. §èi tîng kh¸ch hµng ë ®©y lµ c¸c tÇng líp d©n c
göi tiÕt kiÖm víi môc ®Ých an toµn vµ ®îc hëng l·i suÊt, hä muèn dµnh riªng
kho¶n tiÒn cña m×nh cho nh÷ng môc tiªu hay nhu cÇu tµi chÝnh nµo ®ã trong t¬ng
lai. L·i suÊt ¸p dông cho lo¹i h×nh tiÒn göi tiÕt kiÖm cao h¬n so víi tiÒn göi giao
dÞch, ng©n hµng th«ng qua h×nh thøc huy ®éng nµy cã ®îc nguån vèn æn ®Þnh,
v÷ng ch¾c. VÒ c¬ b¶n, tiÒn göi tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n gièng nh tiÒn göi kh«ng kú
h¹n (tiÒn göi giao dÞch) thuÇn tóy, ng©n hµng tr¶ l·i theo sè d b×nh qu©n hµng
th¸ng nh©n víi l·i suÊt vµ hµng th¸ng l·i ®îc nhËp vµo gèc. TiÒn göi tiÕt kiÖm cã
kú h¹n còng gièng nh tiÒn göi cã kú h¹n nhng kh¸c ë ®èi tîng göi. Kh¸ch hµng
göi tiÕt kiÖm cã kú h¹n ®îc rót c¶ gèc vµ l·i khi ®Õn h¹n, nÕu v× lý do nµo ®ã mµ
cha rót th× ng©n hµng sÏ chñ ®éng nhËp c¶ gèc vµ l·i ®Ó tiÕp tôc quay vßng víi kú
h¹n vµ l·i suÊt t¬ng øng t¹i thêi ®iÓm chuyÓn. Gièng nh tiÒn göi cã kú h¹n, kh¸ch
hµng göi tiÕt kiÖm cã kú h¹n nÕu rót tríc h¹n chØ ®îc hëng l·i suÊt kh«ng kú h¹n
t¹i thêi ®iÓm rót.
§©y lµ nguån vèn chiÕm tû träng ®¸ng kÓ trong tæng nguån vèn cña c¸c
NHTM. Ng©n hµng n¾m b¾t ®îc môc ®Ých göi tiÒn tiÕt kiÖm cña kh¸ch hµng lµ hëng l·i suÊt, v× vËy, l·i suÊt lµ yÕu tè quan träng nhÊt mµ ngêi göi tiÒn quan t©m.
§Ó huy ®éng ®îc nguån nµy, c¸c NHTM ph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Õn c¸c yÕu tè nh thu
Website: http://www.docs.vn Email 14
:
[email protected] Tel (: 0918.775.368
nhËp cña d©n c, nhu cÇu vµ xu híng tiÕt kiÖm, t×nh h×nh vÒ d©n sè, t×nh h×nh kinh
tÕ x· héi…®Ó ®a ra c¸c lo¹i h×nh tiÕt kiÖm hÊp dÉn, thu hót ®îc kh¸ch hµng, kh¼ng
®Þnh th¬ng hiÖu ng©n hµng vµ ®¶m b¶o ®îc nguån vèn æn ®Þnh.
- NHTM huy ®éng vèn th«ng qua h×nh thøc ph¸t hµnh c¸c giÊy tê cã gi¸ nh kú
phiÕu, tr¸i phiÕu, chøng chØ tiÒn göi…C¸c NHTM ®a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc huy
®éng vèn b»ng viÖc ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ - giÊy tê cã gi¸ chÝnh lµ chøng nhËn
cña c¸c tæ chøc tÝn dông ph¸t hµnh trong ®ã x¸c nhËn nghÜa vô tr¶ nî mét kho¶n
tiÒn trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh, x¸c nhËn ®iÒu kiÖn tr¶ l·i vµ c¸c cam kÕt kh¸c
gi÷a tæ chøc tÝn dông vµ ngêi mua. Tuú theo nhu cÇu vÒ vèn tõng thêi kú, ng©n
hµng ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ víi c¸c kú h¹n vµ l·i suÊt kh¸c nhau, bao giê møc
l·i suÊt nµy còng lín h¬n l·i suÊt tiÕt kiÖm cïng kú h¹n.
+ Kú phiÕu ng©n hµng: §©y lµ giÊy nhËn nî ng¾n h¹n do ng©n hµng ph¸t
hµnh nh»m huy ®éng vèn tõ c¸c tæ chøc vµ d©n c ®Ó phôc vô cho c¸c dù ¸n kinh
doanh, ch¬ng tr×nh kinh tÕ… cña ng©n hµng. Kú phiÕu ng©n hµng lµ mét h×nh thøc
huy ®éng vèn rÊt linh ho¹t do cã tÝnh láng cao. MÖnh gi¸, lo¹i tiÒn sö dông vµ c¸c
ph¬ng thøc tr¶ l·i cña kú phiÕu rÊt ®a d¹ng vµ linh ho¹t ®¸p øng c¸c nhu cÇu kh¸c
nhau cña kh¸ch hµng. Ng©n hµng thêng Ên ®Þnh mét møc l·i suÊt kú phiÕu hÊp dÉn
tuú thuéc vµo nhu cÇu cÇn thiÕt vÒ vèn cña ng©n hµng.
+ Tr¸i phiÕu ng©n hµng: §©y lµ giÊy nhËn nî dµi h¹n ng©n hµng ph¸t hµnh
víi cam kÕt thanh to¸n tiÒn gèc vµo ngµy ®¸o h¹n vµ thanh to¸n tiÒn l·i vµo nh÷ng
thêi gian x¸c ®Þnh víi mét møc l·i suÊt x¸c ®Þnh t¬ng øng. Tr¸i phiÕu ®îc ph¸t
hµnh nh»m môc ®Ých huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n phôc vô cho nh÷ng kÕ ho¹ch
ph¸t triÓn, ®Çu t s¶n xuÊt kinh doanh cã thêi gian dµi vµ quy m« lín. Cã nhiÒu lo¹i
tr¸i phiÕu kh¸c nhau nh Tr¸i phiÕu Coupon, Tr¸i phiÕu chiÕt khÊu, Tr¸i phiÕu niªn
kim cè ®Þnh, Tr¸i phiÕu Consol...Mçi lo¹i tr¸i phiÕu ®Òu chØ râ mÖnh gi¸, ngµy ®¸o
h¹n, l·i suÊt, ph¬ng thøc tr¶ l·i. L·i suÊt tr¸i phiÕu lu«n lu«n hÊp dÉn h¬n l·i suÊt
cña bÊt kú mét c«ng cô nî nµo kh¸c do thêi h¹n dµi. §©y lµ nguån huy ®éng t¹o
vèn trung dµi h¹n æn ®Þnh cho ng©n hµng, tuy nhiªn chi phÝ huy ®éng nguån vèn
nµy lín do l·i suÊt ph¶i tr¶ cao vµ mét sè chi phÝ kh¸c nh chi phÝ ph¸t hµnh, qu¶ng
c¸o…
Ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ ®Ó huy ®éng vèn kh«ng chØ gióp c¸c ng©n hµng ®a
nguån vèn nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ vµo phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh mµ cßn t¹o
thªm hµng hãa cho thÞ trêng chøng kho¸n. ThÞ trêng chøng kho¸n ph¸t triÓn sÏ t¹o
ra mét kªnh huy ®éng vèn trung dµi h¹n cho ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc.
Website: http://www.docs.vn Email 15
:
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- NHTM huy ®éng vèn th«ng qua thuª tµi s¶n (thuª v¨n phßng….): C¸c ng©n
hµng thêng ®i thuª trô së v¨n phßng lµm viÖc trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh. Trong
thêi gian ®ã, c¸c tµi s¶n thuª ngoµi nµy ®îc xem nh lµ vèn cña ng©n hµng, c¸c
kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ cho viÖc ®i thuª tµi s¶n ®îc xem nh chi phÝ vèn cña ng©n hµng.
1.2.2.2
ChÊt lîng ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña Ng©n hµng th¬ng m¹i
Nguån vèn huy ®éng cña ng©n hµng gåm nhiÒu bé phËn nh: tiÒn göi, tiÒn
vay…mçi nguån nµy ®Òu cã ®Æc tÝnh kh¸c nhau vÒ quy m«, c¬ cÊu, tÝnh æn ®Þnh,
chi phÝ, tÝnh thanh kho¶n. Nguån vèn cã vai trß quyÕt ®Þnh quy m« kinh doanh,
kh¶ n¨ng sinh lêi, c¸c rñi ro cã thÓ x¶y ra ®èi víi ng©n hµng. V× vËy, ®Ó ph©n tÝch
vÒ chÊt lîng ho¹t ®éng ®éng vèn cña NHTM, chóng ta cÇn tËp trung nghiªn cøu
c¸c chØ tiªu:
- Quy m« vµ c¬ cÊu nguån vèn huy ®éng.
- C¬ cÊu nguån vèn phï hîp víi c¬ cÇu sö dông vèn.
- Chi phÝ huy ®éng vèn.
* Quy m« vµ c¬ cÊu nguån vèn huy ®éng: Gia t¨ng c¸c kho¶n tiÒn göi vµ ®i vay
lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh chÊt lîng ho¹t ®éng cña ng©n hµng, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ng©n hµng
më réng quy m« ho¹t ®éng, n©ng cao tÝnh thanh kho¶n vµ tÝnh æn ®Þnh cña nguån
vèn. C¬ cÊu nguån ¶nh hëng ®Õn c¬ cÊu tµi s¶n vµ quyÕt ®Þnh chi phÝ cña ng©n
hµng. Nh chóng ta ®· biÕt, tµi s¶n cña c¸c ng©n hµng ®îc h×nh thµnh b»ng c¸ch
chuyÓn hãa nguån vèn thµnh c¸c lo¹i tµi s¶n nh ng©n quü, chøng kho¸n, tÝn dông
vµ c¸c tµi s¶n kh¸c (tµi s¶n ñy th¸c, hïn vèn, tµi s¶n ngo¹i b¶ng…). Quy m« cña
c¸c tµi s¶n nµy phô thuéc vµo quy m« vµ c¬ cÊu nguån vèn, nÕu ng©n hµng cã
nguån vèn ®ñ lín vµ dµi h¹n th× hoµn toµn cã thÓ tham gia ®Çu t tµi trî cho nh÷ng
dù ¸n lín vµ mang l¹i lîi nhuËn.
C¸c ng©n hµng ph¶i qu¶n lý tèt quy m« vµ c¬ cÊu nguån vèn b»ng c¸ch
thèng kª ®Çy ®ñ, kÞp thêi c¸c thay ®æi vÒ c¸c lo¹i nguån vèn, tèc ®é quay vßng
cña mçi nguån råi ph©n tÝch kü lìng c¸c nh©n tè g¾n liÒn víi c¸c thay ®æi ®ã, tõ
®ã thÊy ®îc mèi liªn hÖ gi÷a sè lîng, cÊu tróc nguån víi c¸c nh©n tè ¶nh hëng
còng nh thÊy ®îc ®Æc tÝnh cña thÞ trêng nguån cña ng©n hµng. ViÖc tiÕn hµnh ph©n
®o¹n thÞ trêng, ph©n nhãm ®èi víi kh¸ch hµng…gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc
t¨ng trëng nguån vèn còng nh t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cho mét ng©n hµng. Trªn
thùc tÕ, nhiÒu ng©n hµng lín cã thÓ cã tèc ®é t¨ng trëng nguån vèn kh«ng cao
b»ng c¸c ng©n hµng nhá. Ngoµi ra c¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi quy m« nguån vèn
còng thay ®æi thêng xuyªn theo mïa vô, xu híng, tËp qu¸n cña d©n c hay ®Æc
Website: http://www.docs.vn Email 16
:
[email protected] Tel (: 0918.775.368
®iÓm cña tõng ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c ng©n hµng cÇn dù b¸o vµ ®a ra c¸c
quyÕt ®Þnh phï hîp ®Ó thay ®æi quy m« vµ kÕt cÊu nguån tiÒn.
Bªn c¹nh ®ã, viÖc lËp kÕ ho¹ch nguån cho tõng giai ®o¹n phï hîp víi yªu
cÇu sö dông vèn lµ yªu cÇu tèi quan träng cho mét ng©n hµng ®Ó ®¶m b¶o cã ®îc
nguån vèn æn ®Þnh. Tuú theo nhu cÇu cho vay, ®Çu t hoÆc chi tr¶ cho c¸c doanh
nghiÖp vµ d©n chóng, c¸c ng©n hµng ph¶i lËp kÕ ho¹ch gia t¨ng quy m«, thay ®æi
c¬ cÊu hoÆc t×m kiÕm c¸c nguån huy ®éng míi.
* C¬ cÊu nguån vèn ph¶i phï hîp víi c¬ cÊu sö dông vèn vÒ kú h¹n, lo¹i tiÒn,
møc l·i suÊt…C¬ cÊu nguån vèn huy ®éng kh«ng phï hîp, kh«ng ®¸p øng ® îc
nhu cÇu sö dông vèn sÏ kh«ng tèi ®a ®îc d nî tÝn dông vµ ®Çu t, ngîc l¹i nÕu
nguån vèn huy ®éng kh«ng ®îc sö dông hÕt th× ho¹t ®éng cña ng©n hµng kh«ng
hiÖu qu¶, ng©n hµng mÊt ®i phÇn chi phÝ ®Ó tr¶ l·i cho phÇn vèn kh«ng ®îc sö
dông.
C¸c ng©n hµng sö dông m« h×nh cÊu tróc kú h¹n cña nguån vèn ®Ó x¸c ®Þnh
kú h¹n cña nguån vèn phï hîp víi yªu cÇu vÒ kú h¹n cña sö dông vèn, ®ång thêi
t¹o nªn tÝnh æn ®Þnh cho nguån vèn. C¸c nguån huy ®éng cña ng©n hµng bao giê
còng g¾n liÒn víi nh÷ng kú h¹n nhÊt ®Þnh ®îc ng©n hµng c«ng bè nh kú h¹n 3
th¸ng, 6 th¸ng… ®îc gäi lµ kú h¹n danh nghÜa. C¸c kú h¹n danh nghÜa nµy thêng
®îc g¾n víi mét møc l·i suÊt nhÊt ®Þnh t¬ng øng lµ nguån cã kú h¹n danh nghÜa
cµng dµi th× l·i suÊt cµng cao. TÝnh æn ®Þnh cña nguån vèn ®îc ph¶n ¸nh qua kú
h¹n danh nghÜa nµy, do ®ã viÖc x¸c ®Þnh kú h¹n danh nghÜa cã ý nghÜa quan träng
®èi víi ho¹t ®éng cña ng©n hµng. Kú h¹n liªn quan ®Õn tÝnh æn ®Þnh nªn liªn quan
tíi kú h¹n cña sö dông vèn, cô thÓ lµ ng©n hµng ph¶i cã kh¶ n¨ng duy tr× tÝnh æn
®Þnh cña nguån tiÒn míi ®¶m b¶o ®îc ho¹t ®éng cho vay vµ ®Çu t dµi h¹n.
Trªn thùc tÕ, cã nh÷ng kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng ®Õn h¹n nhng vÉn ®îc
tiÕp tôc duy tr× víi kú h¹n ®ã nªn vÉn cã thÓ coi ®ã lµ nh÷ng kho¶n tiÒn göi trung
dµi h¹n. §ã lµ kú h¹n thùc tÕ cña nguån tiÒn – thêi gian mµ kho¶n tiÒn tån t¹i
liªn tôc t¹i mét ®¬n vÞ ng©n hµng.. C¸c nhu cÇu chi tiªu ®ét xuÊt, l·i suÊt c¹nh
tranh cña c¸c ng©n hµng kh¸c, l·i suÊt gi÷a c¸c nguån tiÒn kh¸c nhau, tû gi¸ hèi
®o¸i…lµ nguyªn nh©n ¶nh hëng tíi kú h¹n thùc tÕ, g©y ra sù dÞch chuyÓn nguån
tiÒn tõ ng©n hµng nµy sang ng©n hµng kh¸c, tõ kú h¹n nµy sang kú h¹n kh¸c, vµ
thay ®æi c¬ cÊu tiÒn tÖ trong ng©n hµng. C¸c nhµ qu¶n lý ng©n hµng cÇn dùa trªn
sè liÖu thèng kª ®Ó thÊy sù biÕn ®éng sè d cña mçi nguån vèn, cña nhãm nguån,
t×m sè d thÊp nhÊt trong quý, trong n¨m, trong nhiÒu n¨m vµ c¸c nh©n tè ¶nh hëng
®Õn sù thay ®æi, tõ ®ã ®o ®îc kú h¹n thùc g¾n liÒn víi c¸c sè d. §©y lµ c¬ së ®Ó
Website: http://www.docs.vn Email 17
:
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ng©n hµng qu¶n lý thanh kho¶n, chuyÓn ho¸n kú h¹n cña nguån, sö dông c¸c
nguån cã kú h¹n ng¾n ®Ó cho vay víi kú h¹n dµi h¬n.
Víi m« h×nh cÊu tróc kú h¹n, c¸c ng©n hµng sÏ tiÕn hµnh ®iÒu chØnh c¬ cÊu
nguån vèn vµ danh môc tµi s¶n ®Ó n©ng cao hiÖu suÊt sö dông vèn. Thùc tÕ cho
thÊy c¸c ng©n hµng cã thÓ sö dông mét phÇn nguån vèn cã kú h¹n ng¾n ®Ó ®Çu t
vµo c¸c tµi s¶n dµi h¬n, nhng chØ ë mét tû lÖ nhÊt ®Þnh do ph¶i chÞu søc Ðp vÒ kh¶
n¨ng thanh to¸n, nÕu sö dông vèn dµi h¹n ®Ó cho vay ng¾n h¹n th× l·i thu ®îc
kh«ng ®ñ bï ®¾p chi phÝ huy ®éng vèn nªn cÇn tÝnh ®Õn viÖc ®Çu t thªm vµo c¸c
tµi s¶n sinh lêi.
* Chi phÝ huy ®éng vèn:
Chi phÝ huy ®éng vèn chiÕm tû träng lín trong tæng chi cña c¸c ng©n hµng
bao gåm c¸c kho¶n chi ph¶i tr¶ l·i (tr¶ l·i tiÒn göi, tiÒn vay…) vµ c¸c kho¶n chi
phi l·i (chi phÝ khuyÕn m¹i, qu¶ng c¸o, chi phÝ qu¶n lý ph©n bæ cho bé phËn huy
®éng…) trong ®ã kho¶n chi quyÕt ®Þnh lµ l·i suÊt.
Nh÷ng nguån vèn cã thêi h¹n ng¾n thêng cã chi phÝ thÊp vµ tÝnh æn ®Þnh
thÊp, ngîc l¹i, nh÷ng nguån cã thêi h¹n cµng dµi th× chi phÝ cµng cao vµ æn ®Þnh
h¬n. §Ó ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc kinh doanh cho mçi giai ®o¹n, c¸c ng©n hµng ph¶i
tÝnh to¸n, ph©n tÝch chi phÝ ph¶i tr¶ cho mçi nguån huy ®éng ®Ó tõ ®ã cã s¸ch lîc
huy ®éng vèn phï hîp nh»m môc tiªu më réng kinh doanh, t¨ng d nî cho vay, më
réng ®Çu t, ®ång thêi ®¶m b¶o l·i suÊt ®îc ®Þnh gi¸ bï ®¾p ®îc chi phÝ nguån vèn
vµ kh«ng ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng thanh to¸n.
ViÖc tÝnh to¸n chi phÝ huy ®éng vèn cña ng©n hµng sao cho cã hiÖu qu¶ cao
phô thuéc vµo viÖc ng©n hµng cã t×m kiÕm ®îc nguån cã chi phÝ thÊp ®Ó ®¸p øng
nhu cÇu cho vay vµ ®Çu t trong khi vÉn tháa m·n c¸c yªu cÇu huy ®éng vèn vµ sö
dông vèn ph¶i phï hîp vÒ quy m«, thêi h¹n vµ cã tÝnh æn ®Þnh. Ngoµi ra, c¸c ng©n
hµng ph¶i qu¶n lý chi phÝ huy ®éng vèn mét c¸ch thêng xuyªn, chÆt chÏ v× bÊt kú
mét sù thay ®æi vÒ l·i suÊt ®Òu lµm thay ®æi chi phÝ vµ ¶nh hëng ngay tíi thu nhËp
cña ng©n hµng. TÝnh chi phÝ cho tõng lo¹i nguån vèn huy ®éng cô thÓ cho phÐp
c¸c nhµ qu¶n lý t×m ra nguån nµo lµ rÎ h¬n, nªn vËn dông l·i suÊt nh thÕ nµo vµ
thu nhËp tõ l·i suÊt t¨ng thªm cã bï ®¾p ®îc chi phÝ cho nguån t¨ng thªm hay
kh«ng. Tõ ®ã, ng©n hµng quyÕt ®Þnh lùa chän c¬ cÊu nguån vèn cña m×nh vµ cã
gi¶i ph¸p huy ®éng vèn thÝch hîp.
1.2.3 C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn huy ®éng vèn
Website: http://www.docs.vn Email 18
:
[email protected] Tel (: 0918.775.368
T¹i c¸c NHTM, quy m« tiÒn göi so víi c¸c nguån kh¸c thêng rÊt lín, chiÕm
tû träng trªn 50% tæng nguån vèn vµ lµ môc tiªu t¨ng trëng hµng n¨m cña mçi
ng©n hµng. Ngoµi ra, nguån ®i vay cña ng©n hµng còng chiÕm mét phÇn ®¸ng kÓ
®ãng gãp vµo sù gia t¨ng nguån vèn, ®Æc biÖt lµ ë c¸c níc ph¸t triÓn. Cã rÊt nhiÒu
nh©n tè ¶nh hëng ®Õn huy ®éng vèn cña NHTM, c¸c ng©n hµng cÇn nghiªn cøu vÒ
c¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p huy ®éng cho phï hîp víi môc tiªu
t¨ng trëng nguån vèn trong tõng giai ®o¹n.
1.2.3.1
C¸c nh©n tè kh¸ch quan
- M«i trêng kinh tÕ vµ sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ:
Ng©n hµng lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®Æc biÖt, ho¹t ®éng cña ng©n hµng
chÞu ¶nh hëng s©u s¾c cña m«i trêng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. C¸c chØ tiªu vÒ kinh tÕ
nh: tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ, thu nhËp quèc d©n, t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp, tèc ®é chu
chuyÓn vèn, chØ sè l¹m ph¸t…¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn huy ®éng vèn cña ng©n
hµng. NÕu tû lÖ l¹m ph¸t trong nÒn kinh tÕ cao th× nguån vèn nhµn rçi sÏ chuyÓn
sang nh÷ng d¹ng ®Çu t kh¸c æn ®Þnh, bÒn v÷ng h¬n nh: vµng, bÊt ®éng s¶n…NÒn
kinh tÕ ph¸t triÓn, cã tèc ®é t¨ng trëng cao, thu nhËp cña d©n c æn ®Þnh sÏ lµm gia
t¨ng nguån tiÒn göi vµo c¸c ng©n hµng, vèn huy ®éng dåi dµo, ®Çu t ®îc më réng;
nhng nÕu nÒn kinh tÕ ë trong giai ®o¹n suy tho¸i th× kh¶ n¨ng khai th¸c ®a vèn vµo
nÒn kinh tÕ bÞ h¹n chÕ, ng©n hµng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong c«ng t¸c huy ®éng
vèn.
Sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ mang ®Õn niÒm tin cho nh÷ng ngêi göi tiÒn nãi riªng
vµ cho toµn bé c¸c c¸ nh©n, tæ chøc, doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ nãi chung. ë
ViÖt Nam, m«i trêng chÝnh trÞ lu«n æn ®Þnh, díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n
ViÖt Nam - §¶ng cÇm quyÒn duy nhÊt, hÖ thèng NHTM ViÖt Nam ®· lu«n gi÷ ®îc
vai trß ®Çu tÇu trong chiÕn lîc ph¸t triÓn tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc gia, t¹o ®îc niÒm
tin cho kh¸ch hµng ®Õn göi tiÒn. §©y còng lµ nh©n tè ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn huy
®éng vèn cña c¸c ng©n hµng v× chÝnh trÞ æn ®Þnh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ ph¸t
triÓn, lµm t¨ng kh¶ n¨ng khai th¸c vèn cña c¸c NHTM.
- ChÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña Nhµ níc vµ m«i trêng kinh doanh:
Ho¹t ®éng ng©n hµng lµ ho¹t ®éng kinh doanh trong lÜnh vùc tiÒn tÖ nªn
chÞu t¸c ®éng cña nhiÒu chÝnh s¸ch, quy ®Þnh cña ChÝnh phñ, hÖ thèng luËt ph¸p,
c¸c quy ®Þnh cña Ng©n hµng Nhµ níc…
Website: http://www.docs.vn Email 19
:
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sù thay ®æi trong chÝnh s¸ch cña Nhµ níc vµ cña Ng©n hµng Nhµ níc vÒ tµi
chÝnh, tiÒn tÖ, tÝn dông, l·i suÊt sÏ ¶nh hëng trùc tiÕp tíi kh¶ n¨ng thu hót vèn vµ
chÊt lîng nguån vèn cña NHTM. Theo ®Þnh híng vµ chñ tr¬ng cña Nhµ níc trong
tõng thêi kú mµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia ®îc më réng hay th¾t chÆt, ®©y lµ yÕu
tè t¸c ®éng vµ ¶nh hëng tíi hiÖu qu¶ ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña NHTM.
Ho¹t ®éng ng©n hµng chÞu sù ®iÒu chØnh cña luËt ph¸p - ®ã lµ LuËt c¸c tæ
chøc tÝn dông, hÖ thèng c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh cô thÓ vÒ l·i suÊt, c¸c hÖ sè an toµn,
dù tr÷, h¹n møc... trong tõng thêi kú. Trong sù rµng buéc vÒ luËt ph¸p, c¸c yÕu tè
cña nghiÖp vô huy ®éng vèn thay ®æi lµm ¶nh hëng tíi quy m«, hiÖu qu¶ vµ chÝnh
s¸ch huy ®éng vèn cña ng©n hµng.
M«i trêng kinh doanh t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng ng©n hµng nãi
chung vµ c«ng t¸c huy ®éng vèn cña ng©n hµng nãi riªng. B¶n th©n c¸c ng©n hµng
®· ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi nhau ®Ó thu hót tiÒn göi cña kh¸ch hµng. Thªm vµo
®ã, sù xuÊt hiÖn cña c¸c tæ chøc, c¸c trung gian tµi chÝnh phi ng©n hµng nh c¸c
C«ng ty B¶o hiÓm, c¸c C«ng ty tµi chÝnh… víi nhiÒu s¶n phÈm dÞch vô liªn quan
®Õn tiÒn göi nh huy ®éng tiÒn göi cã kú h¹n, hoÆc cung cÊp c¸c tµi kho¶n kh«ng
kú h¹n (tiÕt kiÖm bu ®iÖn…), ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng ®a d¹ng cña kh¸ch hµng
®· g©y ra rÊt nhiÒu khã kh¨n, th¸ch thøc cho ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña ng©n
hµng.
- M«i trêng v¨n hãa, c¸c yÕu tè thuéc vÒ d©n c:
M«i trêng v¨n hãa quyÕt ®Þnh c¸c tËp qu¸n sinh ho¹t, t©m lý vµ thãi quen sö
dông tiÒn, sö dông c¸c dÞch vô ng©n hµng cña d©n c. T©m lý vµ thãi quen sö dông
tiÒn cña d©n c sÏ ¶nh hëng tíi quyÕt ®Þnh vÒ tiªu dïng vµ tiÕt kiÖm, hoÆc lµ d©n
chóng chÊp nhËn göi tiÒn vµo ng©n hµng, hoÆc lµ chi sè tiÒn nhµn rçi cña m×nh ®Ó
®Çu t vµo ®éng s¶n, bÊt ®éng s¶n, chøng kho¸n…Sù hiÓu biÕt cña d©n c vÒ ng©n
hµng vµ c¸c ho¹t ®éng cung cÊp dÞch vô cña ng©n hµng còng lµ nh©n tè ¶nh hëng
®Õn kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña ng©n hµng, d©n chóng cã sù hiÓu biÕt vÒ ng©n
hµng, thÊy ®îc nh÷ng tiÖn Ých vµ lîi Ých mµ ng©n hµng mang l¹i th× hä sÏ göi tiÒn
vµo ng©n hµng nhiÒu h¬n vµ ngîc l¹i. Do ®ã, tuú tõng thêi kú, tõng ®Þa ®iÓm, c¸c
ng©n hµng ph¶i nghiªn cøu thÞ trêng, nghiªn cøu c¸c yÕu tè vÒ d©n c ®Ó ®a ra
nh÷ng chiÕn lîc huy ®éng vèn.
- Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c«ng nghÖ ng©n hµng:
Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ ng©n
hµng vµ c¸c dÞch vô thanh to¸n nh hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö, m¸y rót tiÒn tù
Website: http://www.docs.vn Email 20
:
[email protected] Tel (: 0918.775.368
®éng ATM, thÎ tÝn dông… ngµy cµng nhanh chãng, an toµn, thuËn tiÖn cho ngêi
göi tiÒn, lµm cho ph¬ng thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ngµy cµng phæ biÕn.
HÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö cho phÐp viÖc thanh to¸n bï trõ, chuyÓn tiÒn …gi÷a
c¸c ng©n hµng, c¸c chi nh¸nh ng©n hµng ë nh÷ng ®Þa ®iÓm kh¸c nhau diÔn ra
nhanh chãng, chÝnh x¸c, mang l¹i sù tiÖn lîi cho ho¹t ®éng cña chÝnh ng©n hµng
vµ nhu cÇu ®a d¹ng cña kh¸ch hµng. Ngµy nay, sù ra ®êi cña m¸y rót tiÒn tù ®éng
ATM t¹o thuËn tiÒn cho kh¸ch hµng rót vµ nép tiÒn vµo tµi kho¶n dÔ dµng, gi¶m
thiÓu ®îc thêi gian giao dÞch qua quÇy. Sù kÕt hîp gi÷a ng©n hµng vµ bu ®iÖn cho
phÐp ra ®êi dÞch vô Phone Banking – dÞch vô ng©n hµng qua ®iÖn tho¹i – cho
phÐp kh¸ch hµng cã tµi kho¶n t¹i ng©n hµng tiÕp cËn vµ sö dông dÞch vô ng©n
hµng ®Ó thanh to¸n c¸c ho¸ ®¬n dÞch vô sinh ho¹t hµng ngµy, giao dÞch ®Æt lÖnh
chøng kho¸n, tra cøu th«ng tin vÒ sè d tµi kho¶n, tû gi¸, l·i suÊt…®©y lµ s¶n phÈm
dÞch vô cã tiÖn Ých vît tréi, rót ng¾n kho¶ng c¸ch gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng,
thu hót ®îc nhiÒu ®èi tîng kh¸ch hµng tham gia. Nh÷ng ph©n tÝch trªn cho thÊy,
sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c«ng nghÖ ng©n hµng chÝnh lµ nh©n tè ¶nh hëng
tÝch cùc, lµm t¨ng kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña c¸c ng©n hµng nãi chung.
1.2.3.2 C¸c nh©n tè chñ quan
- Th¬ng hiÖu vµ uy tÝn cña ng©n hµng:
§©y lµ tµi s¶n v« h×nh quan träng nhÊt cña ng©n hµng, nguån lùc nµy kh«ng
ph¶i bÊt cø ng©n hµng nµo còng cã ®îc. Uy tÝn cña ng©n hµng ®îc t¹o dùng qua
nhiÒu n¨m ho¹t ®éng hiÖu qu¶, mçi ng©n hµng sÏ cã ®îc h×nh ¶nh riªng trong lßng
kh¸ch hµng, uy tÝn gióp ng©n hµng lu«n gi÷ ®îc kh¸ch hµng truyÒn thèng vµ thu
hót ®îc kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. Mét ng©n hµng lín, cã th¬ng hiÖu vµ uy tÝn sÏ cã
lîi thÕ trong huy ®éng vèn, sù tin tëng cña kh¸ch hµng gióp ng©n hµng cã kh¶
n¨ng æn ®Þnh nguån vèn vµ tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ huy ®éng. Trªn thùc tÕ, trong
®iÒu kiÖn l·i suÊt tiÒn göi t¹i mét ng©n hµng thÊp h¬n, song nh÷ng ngêi cã tiÒn vÉn
lùa chän mét ng©n hµng cã uy tÝn h¬n ®Ó göi tiÒn mµ kh«ng t×m ®Õn nh÷ng ng©n
hµng cã l·i suÊt lín h¬n, v× hä tin r»ng ë ng©n hµng nµy ®ång vèn cña hä sÏ tuyÖt
®èi an toµn. Ch¼ng h¹n, t¹i ViÖt Nam hiÖn nay, th¬ng hiÖu vµ uy tÝn cña Ng©n
hµng Ngo¹i th¬ng trong lÜnh vùc thanh to¸n quèc tÕ vµ kinh doanh ngo¹i tÖ ®· t¹o
cho ng©n hµng Ngo¹i th¬ng mét vÞ thÕ ®éc t«n trong lÜnh vùc nµy, khiÕn cho c¸c
ng©n hµng kh¸c kh«ng thÓ c¹nh tranh. V× vËy, mçi ng©n hµng cÇn ph¸t huy thÕ
m¹nh nhÊt ®Þnh cña m×nh ®Ó g©y Ên tîng vµ kh¼ng ®Þnh th¬ng hiÖu cña chÝnh ng©n
hµng m×nh. Trong thêi ®¹i ngµy nay, cã thÓ nãi nguån nh©n lùc vµ c«ng nghÖ ng©n