Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giải pháp hạn chế gian lận thương mại trong nhập khẩu hàng hóa của cục hải quan ...

Tài liệu Giải pháp hạn chế gian lận thương mại trong nhập khẩu hàng hóa của cục hải quan hà nội

.DOC
66
355
79

Mô tả:

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1 MỤC LỤC L Ờ I N Ó I Đ Ầ U ........................................................................................................1 CHƯƠNG I: VAI TRÒ CỦA CỤC HẢI QUAN HÀ NỘI ĐỐI VỚI VIỆC HẠN CHẾ GIAN LẬN THƯƠNG MẠI............................................................................3 1.1 Tổng quan về cục Hải quan Hà Nội................................................................3 1.1.1 Khái quát về cục Hải quan Hà Nội...........................................................3 1.1.2 Cơ cấu tổ chức của cục Hải quan Thành phố Hà Nội...............................5 1.2 Vai trò của Hải quan Hà Nội đối với hoạt động hạn chế gian lận thương mại............................................................................................................................7 1.2.1 Một số hình thức gian lận thương mại trong lĩnh vực Hải quan...............8 1.2.2 Các biện pháp hạn chế gian lận thương mại trong nhập khẩu hàng hóa của cục Hải quan Hà Nội.................................................................................11 1.2.2.1 Cơ sỏ pháp lý của hoạt động chống gian lận thương mại của Hải quan Việt Nam..............................................................................................11 1.2.2.2 Các biện pháp hạn chế gian lận thương mại của Cục Hải quan Hà Nội................................................................................................................ 13 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG VỀ HOẠT ĐỘNG CHỐNG GIAN LẬN THƯƠNG MẠI CỦA CỤC HẢI QUAN HÀ NỘI................................................18 2.1 Thực trạng buôn lậu và gian lận thương mại ở Việt Nam trong thời gian qua. ......................................................................................................................18 2.1.1 Trên tuyến đường bộ...............................................................................19 2.1.1.1 Tuyến biên giới phía bắc..................................................................19 2.1.1.2 Tuyến biên giới miền trung...............................................................19 2.1.1.3 Tuyến biên giới Tây – Nam...............................................................21 2.1.2 Trên tuyến hàng không............................................................................21 2.1.3 Trên tuyến biển........................................................................................23 2.2 Thực trạng buôn lậu và gian lận thương mại ở Hà Nội trong thời gian qua ......................................................................................................................25 2.2.1Gian lận thương mại qua lợi dụng chính sách thuế của Nhà nước..........25 2.2.2 Gian lận thương mại qua việc khai trị giá hàng hóa xuất nhập khẩu............26 SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 2 2.2.3 Gian lận thương mại thông qua việc khai báo sai về số lượng, trọng lượng, phẩm cấp hàng hóa xuất nhập khẩu.....................................................27 2.2.4 Gian lận thương mại qua việc cố ý xác định sai xuất xứ hàng hóa(C/O)...27 2.2.5 Gian lận thương mại thông qua hàng chuyển tiếp..................................28 2.2.6 Gian lận thương mại trong lĩnh vực liên doanh đầu tư...........................29 2.2.7 Gian lận thương mại trong lĩnh vực hàng gia công và hàng sản xuất để xuất khẩu..........................................................................................................29 2.2.8 Gian lận thương mại qua việc lợi dụng thời điểm đăng ký tờ khai.........30 2.2.9 Gian lận thương mại thông qua việc lợi dụng hàng hóa gửi tại kho ngoại quan................................................................................................................. 30 2.2.10 Gian lận thương mại qua lợi dụng kinh doanh hàng chuyển khẩu, hàng tạm nhập tái xuất.............................................................................................30 2.3 Tình hình hoạt động chống buôn lậu, gian lận thương mại trên địa bàn Hà Nội.....................................................................................................................31 2.3.1 Tình hình chống buôn lậu, vận chuyển trái phép và các hành vi phạm pháp luật trong phạm vi địa bàn quản lý của Cục Hải qua thành phố Hà nội những năm gần đây..........................................................................................33 2.3.1.1 Các mặt hàng vi phạm chủ yếu.........................................................33 2.3.1.2 Các phương thức thủ đoạn vi phạm chủ yếu.....................................33 2.3.1.3 Đối tượng trọng điểm.......................................................................34 2.3.2 Một số kết quả cụ thể trong công tác phòng chống buôn lậu và gian lận thương mại của Cục Hải quan thành phố Hà nội............................................34 2.4. Hạn chế và nguyên nhân của hoạt động chống gian lận thương mại của Cục Hải quan Hà Nội...........................................................................................38 2.4.1 Hạn chế...................................................................................................38 2.4.2. Nguyên nhân của hạn chế......................................................................42 CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP NÂNG CAO KHẢ NĂNG HẠN CHẾ GIAN LẬN THƯƠNG MẠI TRONG NHẬP KHẨU HÀNG HÓA CỦA CỤC HẢI QUAN HÀ NỘI......................................................................................................................46 3.1 Dự báo tình hình gian lận thương mại trong thời gian tới........................46 SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 3 3.2 Giải pháp nâng cao khả năng hạn chế gian lận thương mại trong nhập khẩu hàng hóa của cục Hải quan Hà Nội...........................................................48 3.2.1 Phổ biến, tuyên truyền chủ trương, các chỉ thị, biện pháp chống buôn lậu của Chính phủ, của ngành Hải quan................................................................48 3.2.2 Cải tiến tổ chức, nhân sự của Đội Kiểm soát Hải quan ở cơ quan Cục Hải quan Hà Nội theo hướng chuyên sâu, có nghiệp vụ giỏi, năng động, sáng tạo, tận tình trong công việc............................................................................49 3.2.3 Tăng cường trang thiết bị cơ sở vật chất, phương tiện hỗ trợ cho hoạt động chống gian lận thương mại.....................................................................50 3.2.4 Nâng cao khả năng phối hợp với các lực lượng hoạt động trong cuộc chiến chống buôn lậu, gian lận thương mại.....................................................50 3.2.4.1 Trong ngành Hải quan......................................................................50 3.2.4.2 Ngoài ngành Hải quan....................................................................51 3.2.5 Tăng cường công tác tự kiểm tra, kiểm tra chéo.....................................51 3.2.6 Tăng cuờng công tác tuần tra, kiểm soát................................................52 3.2.7 Tăng cường hợp tác với Hải quan quốc tế..............................................52 3.3 Kiến nghị để nâng cao vai trò của Cục Hải quan Hà Nội trong hoạt động chống buôn lậu và gian lận thương mại.............................................................52 3.3.1 Kiến nghị đến nhà nước..........................................................................52 3.3.1.1 Hoàn thiện hơn nữa hệ thống pháp luật điều chỉnh trong hoạt động thương mại quốc tế.......................................................................................52 3.3.1.2 Gắn việc chống gian lận thương mại với công cuộc cải cách hành chính............................................................................................................. 55 3.3.1.3 Chống gian lận thương mại gắn với chống tham nhũng...................56 3.3.1 Kiến nghị với doanh nghiệp....................................................................58 KẾT LUẬN................................................................................................................60 SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 4 DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Tốc độ tăng quy mô hồ sơ thông quan hàng hóa qua Hải quan Việt Nam. .15 Bảng 2.1: Tốc độ tăng số vụ vi phạm và số tiền thu và nộp ngân sách của Cục Hải quan Hà Nội xử lý......................................................................................................36 Biểu đồ 2.1: Tốc độ tăng số vụ vi phạm và số tiền thu và nộp ngân sách của Cục Hải quan Hà Nội xử lý......................................................................................................36 SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 5 LỜI NÓI ĐẦU Chống buôn lậu, gian lận thương mại luôn là mối quan tâm của nhiều quốc gia trên thế giới. Cùng với việc mở cửa nền kinh tế, tạo điều kiện cho mọi thành phần kinh tế phát triển thì tệ nạn buôn lậu và gian lận thương mại ở nước ta trong những năm gần đây có chiều hướng gia tăng với nhiều diễn biến phức tạp và đang là một trong những trở ngại lớn cho công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Chính vì vậy, Đảng và Nhà nước ta hết sức coi trọng hoạt động đấu tranh phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và đã đề ra nhiều chủ trương, chính sách để ngăn chặn, phòng ngừa tệ nạn này. Thủ đô Hà Nội là một trung tâm lớn về chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước. Hàng năm, với khối lượng hàng hóa xuất nhập khẩu và lưu lượng phương tiện vận tải lớn, có kim ngạch đầu tư nước ngoài đứng thứ hai trong cả nước. Tuy không có cửa khẩu trực tiếp với biển, biên giới, nhưng Thủ đô Hà Nội có hệ thống giao thông tỏa đi khắp các miền trong cả nước và sân bay quốc tế Nội Bài là cửa khẩu lớn đón nhận lưu lượng hàng hóa rất lớn đến Hà Nội qua đường hàng không. Hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn Hà Nội diễn ra rất sôi động, đa dạng và phức tạp với đủ loại hình của trên hàng nghìn doanh nghiệp, công ty trong và ngoài nước. Nhưng cùng với sự phát triển về hoạt động xuất nhập khẩu, lưu thông hàng hóa cũng phát sinh không ít những hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại và những vi phạm pháp luật Hải quan. Trước những tiêu cực đó, Cục Hải quan TP Hà Nội nói chung và các chi cục Hải quan nói riêng đã từng bước khắc phục kịp thời những sơ hở thiếu sót trong công tác giám sát quản lý tăng cường công tác thuế, thanh kiểm tra đặc biệt đẩy mạnh công tác đấu tranh chống buôn lậu. Phối hợp với các lực lượng trong và ngoài Ngành để tổ chức điều tra, xác minh những vụ việc trọng điểm, phát hiện phương thức, thủ đoạn mới của các doanh nghiệp dùng để gian lận thương mại, để ngăn chặn và xử lý kịp thời, góp phần bảo vệ an ninh quốc gia, an toàn xã hội. SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 6 Được sự phân công của nhà trường, cùng với sự giúp đỡ của các đồng chí cán bộ công tác tại chi Cục Hải quan thành phố Hà Nội, đặc biệt là các đồng chí tại chi cục Hải quan Bắc Hà Nội, với kiến thức đã học tại trường, em xin viết chuyên đề: Giải pháp hạn chế gian lận thương mại trong nhập khẩu hàng hóa của cục Hải quan Hà Nội. Do thời gian thực tập ngắn, hiểu biết còn hạn chế nên bài viết này không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được sự đóng góp cũng như sửa chữa của quý thầy cô SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 7 CHƯƠNG I: VAI TRÒ CỦA CỤC HẢI QUAN HÀ NỘI ĐỐI VỚI VIỆC HẠN CHẾ GIAN LẬN THƯƠNG MẠI 1.1 Tổng quan về cục Hải quan Hà Nội 1.1.1 Khái quát về cục Hải quan Hà Nội Hải quan Việt Nam có nhiệm vụ thực hiện kiểm tra, giám sát hàng hoá, phương tiện vận tải; phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới; tổ chức thực hiện pháp luật về thuế đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu; kiến nghị chủ trương, biện pháp quản lý nhà nước về Hải quan đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh và chính sách thuế đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu. Hải quan Việt Nam được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung, thống nhất. Cục Hải quan thành phố Hà nội là đơn vị trực thuộc Tổng cục Hải quan, thuộc Bộ Tài chính, có chức năng tổ chức thực hiện pháp luật của Nhà nước về Hải quan và các văn bản pháp luật khác có liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh hàng hoá, trên địa bàn hoạt động của Cục Hải quan thành phố Hà Nội bao gồm thành phố Hà nội và một số tỉnh lân cận như Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Hà Tây, Hoà Bình. Cục Hải quan thành phố Hà nội thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Luật Hải quan, các quy định khác của pháp luật có liên quan và những nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể như sau: 1. Tổ chức, chỉ đạo, hướng dẫn và triển khai thực hiện các quy định của nhà nước về thủ tục Hải quan. Cục Hải quan thành phố Hà nội có nhiệm vụ tổ chức, chỉ đạo, hướng dẫn, triển khai thực hiện các quy định của nhà nước về thủ tục Hải quan trên địa bàn quản lý của Cục, bao gồm: SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 8 a. Thực hiện thủ tục Hải quan, kiểm tra, giám sát Hải quan đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu, chuyển cửa khẩu, quá cảnh và phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh theo quy định của pháp luật. b. Thực hiện các biện pháp nghiệp vụ cần thiết để chủ động phòng,chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới trong phạm vi địa bàn hoạt động. Phối hợp thực hiện nhiệm vụ phòng, chống buôn lậu, vận chyển trái phép hàng hoá qua biên giới ngoài phạm vi địa bàn hoạt động của Cục Hải quan theo quy định của pháp luật và của Tổng cục Hải quan. c. Thực hiện Pháp luật về thuế và thu khác đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu, đảm bảo thu đúng, thu đủ và kịp thời vào ngân sách nhà nước. d. Thực hiện kiểm tra sau thông quan theo quy định của pháp luật e. Thực hiện thống kê Nhà nước về Hải quan đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh và phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh thuộc phạm vi quản lý của Cục Hải quan theo quy định của Tổng cục. 2. Thanh tra, kiểm tra các đơn vị thuộc Cục Hải quan trong việc thực hiện chính sách, pháp luật về Hải quan theo quy chế hoạt động của Thanh tra Hải quan. 3. Xử lý vi phạm hành chính hoặc khởi tố đối với các vụ buôn lậu, vận chuyển trái phép qua biên giới theo quy định của pháp luật; giải quyết khiếu nại đối với các quyết định xử phạt hành chính của các đơn vị trực thuộc Cục; giải quyết khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền theo quy định của pháp luật. 4. Kiến nghị với Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan những vấn đề cần sửa đổi, bổ sung các quy định của Nhà nước đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh, chính sách thuế đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu; các quy định của Tổng cục Hải quan về chuyên môn, nghiệp vụ và xây dựng lực lượng; kịp thời báo cáo với Tổng cục trưởng những vướng mắc phát sinh, những vấn đề vượt quá thẩm quyền giải quyết của Cục Hải quan. SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 9 5. Tổ chức nghiên cứu, tiếp nhận và triển khai ứng dụng tiến bộ khoa học , công nghệ và phương pháp quản lý Hải quan hiện đại vào các hoạt động của Cục Hải quan. 6. Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan nhà nước, tổ chức hữu quan, đơn vị trên địa bàn để thực hiện nhiệm vụ được giao. 7. Tổ chức tuyên truyền và hướng dẫn thực hiện chính sách, pháp luật về Hải quan trên địa bàn. 8. Thực hiện nhiệm vụ hợp tác quốc tế về Hải quan theo phân cấp hoặc uỷ quyền của Tổng cục trưởng và Bộ trưởng Bộ Tài chính. 9. Tổng kết, thống kê, đánh giá tổng hợp tình hình và kết quả các mặt công tác của Cục Hải quan; thực hiện báo cáo theo quy định của Tổng cục. 10. Ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn, giải thích các vấn đề thuộc phạm vi quản lý của Cục Hải quan theo quy định của Tổng Cục trưởng. 11.Đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng và quản lý đội ngũ cán bộ, công chức của Cục Hải quan theo quy định của Nhà nước và theo phân cấp quản lý cán bộ. 12.Quản lý, sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất, phương tiện, trang bị kỹ thuật và kinh phí hoạt động của Cục Hải quan theo đúng quy định của Nhà nước. 13.Thực hiện các nhiệm vụ khác được giao. 1.1.2 Cơ cấu tổ chức của cục Hải quan Thành phố Hà Nội Cục Hải quan thành phố Hà Nội có các phòng, ban tham mưu giúp việc Cục trưởng; các Chi cục Hải quan cửa khẩu, Đội Kiểm soát Hải quan và đơn vị tương đương trực thuộc Cục Hải quan. Cụ thể: - Khối phòng ban tham mưu gồm 9 phòng, ban: Văn phòng, Phòng Tổ chức cán bộ-đào tạo, Thanh tra, Trung tâm dữ liệu và xử lý thông tin, SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 10 Phòng Nghiệp vụ, Phòng Kiểm tra sau thông quan, Phòng Trị giá tính thuế, Phòng tham mưu chống buôn lậu và xử lý, Đội Kiểm soát Hải quan. - 12 Chi cục Hải quan cửa khẩu và tương đương có chức năng trực tiếp thực hiện các quy định quản lý Nhà nước về Hải quan đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh, phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh, tổ chức thực hiện pháp luật về thuế và thu khác đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu; phòng,chống gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới trong phạm vi hoạt động Hải quan. Cục Hải quan thành phố Hà Nội là Cục Hải quan liên tỉnh ngoài các Chi cục đóng trên địa bàn thành phố Hà Nội như: Chi cục Hải quan Bưu điện Hà Nội, Chi cục Hải quan Bắc Hà Nội, Chi cục Hải quan khu công nghiệp Bắc Thăng Long, Chi cục Hải quan ga đường sắt liên vận quốc tế Yên Viên, Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài, Chi cục Hải quan ICD Gia Thuỵ, Chi cục Hải quan quản lý hàng đầu tư gia công, Chi cục Hải quan Gia Lâm, còn có 4 Chi cục đóng trên địa bàn của một số tỉnh lân cận như : Chi cục Hải quan Hà Tây, Chi cục Hải quan Bắc Ninh, Chi cục Hải quan Phú Thọ, Chi cục Hải quan Vĩnh Phúc. Chi cục Hải quan cửa khẩu và tương đương thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Luật Hải quan, các quy định khác của pháp luật có liên quan và những nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể, trong đó có những nhiệm vụ liên quan trực tiếp đến công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, cụ thể: - Tiến hành thủ tục Hải quan, thực hiện kiểm tra, giám sát Hải quan đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh, chuyển cửa khẩu, phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh theo quy định của pháp luật. - Tiến hành kiểm soát Hải quan để phòng, chống buôn lậu, chống gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới trong phạm vi địa bàn hoạt động của Chi cục Hải quan. SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 11 - Thực hiện việc lập biên bản, ra quyết định tạm giữ hàng hoá, tang vật, phương tiện vi phạm hành chính về Hải quan và xử lý vi phạm hành chính về Hải quan; giải quyết khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính và giải quyết tố cáo theo thẩm quyền Chi cục Hải quan được pháp luật quy định. Địa bàn hoạt động của Hải quan thành phố Hà Nội rộng, phân tán. Ngoài Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài là cửa khẩu xuất nhập trực tiếp, còn lại phần lớn các đơn vị là các địa điểm thông quan nằm sâu trong nội địa. Đa số hàng hoá xuất nhập khẩu làm thủ tục xuất nhập dưới dạng chuyển cửa khẩu theo các tuyến đường: hàng không, đường bộ, đường biển, đường sắt. Hiện nay, có trên 10000 doanh nghiệp, tổ chức xuất nhập khẩu đăng ký làm thủ tục tại Cục Hải quan thành phố Hà Nội. Những yếu tố trên đòi hỏi lực lượng kiểm tra, kiểm soát của Hải quan thành phố Hà Nội phải đủ mạnh để đảm bảo tốt yêu cầu quản lý và phục vụ cho hoạt động xuất nhập khẩu. 1.2 Vai trò của Hải quan Hà Nội đối với hoạt động hạn chế gian lận thương mại Chức năng về quản lý Nhà nước về Hải quan thể hiện ở hai mặt: quản lý bằng chính sách pháp luật và bằng hoạt động kiểm tra, giám sát. Nhà nước tạo điều kiện thuận lợi đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh qua biên giới trên cơ sở tuân thủ pháp luật Việt Nam, điều ước quốc tế có liên quan đến hoạt động Hải quan mà Việt Nam ký kết và công nhận. Hải quan Việt Nam nói chung và Hải quan Hà Nội nói riêng, khi tiến hành kiểm tra, giám sát, kiểm soát, có nhiệm vụ tổ chức đấu tranh chống buôn lậu hoặc vận chuyển trái phép hàng hoá, ngoại hối, tiền Việt Nam qua biên giới; áp dụng các biện pháp phát hiện, ngăn chặn, điều tra, xử lý các vi phạm theo quy định của pháp luật. SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 12 Xuất nhập khẩu là hoạt động kinh doanh buôn bán ở phạm vi quốc tế. Vì vậy, các nước đều phải có luật pháp và các cơ quan chức năng ngăn ngừa, phòng chống các tệ nạn trong lĩnh vực thương mại. Việc tăng cường giao lưu để hợp tác, trao đổi là một đòi hỏi tất yếu để hoà nhập với nền kinh tế thế giới. Trong mối quan hệ đa phương đó, sự xâm nhập của các yếu tố tiêu cực có tính quốc tế là không thể tránh khỏi được, và một khi có sự gian lận trong hoạt động xuất nhập khẩu, gian lận thương mại thì tình trạng tham nhũng, tiêu cực vẫn còn xảy ra và phát triển. Công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại là một nhiệm vụ quan trọng của ngành Hải quan, được tiến hành bằng các biện pháp nghiệp vụ, thực hiện đúng theo chính sách pháp luật vừa tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh, đồng thời phải quản lý chặt chẽ , chống buôn lậu và gian lận thương mại. 1.2.1 Một số hình thức gian lận thương mại trong lĩnh vực Hải quan Khác với gian lận thương mại nói chung, gian lận thương mại trong lĩnh vực Hải quan là những hành vi gian lận nhằm trốn tránh việc kiểm soát của cơ quan Hải quan để trốn thuế xuất nhập khẩu. Việc xác định khái niệm gian lận thương mại trong lĩnh vực Hải quan đã được Hội đồng hợp tác Hải quan quốc tế (nay là tổ chức Hải quan thế giới World Customs Organization-WCO) thảo luận nhiều lần. Ngày 9/6/1977, các nước thành viên họp tại Nairobi (CH Kenya) đã đưa ra định nghĩa: "gian lận thương mại trong lĩnh vực Hải quan là hành vi vi phạm pháp luật Hải quan, lừa dối Hải quan để lẩn tránh một phần hoặc toàn bộ việc nộp thuế xuất nhập khẩu, vi phạm các biện pháp cấm hoặc hạn chế do luật pháp Hải quan quy định, để thu được một khoản lợi nào đó qua việc vi phạm pháp luật này”. Hiện nay trong xu thế toàn cầu hóa, thương mại quốc tế ngày càng phát triển, gian lận thương mại ngày càng phức tạp và tinh vi hơn. Vì vậy, tại hội nghị quốc tế lần thứ 5 về chống gian lận thương mại trong lĩnh vực Hải quan SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 13 do WCO triệu tập tại Brussels, Bỉ ngày 9/10/1995 đã thống nhất đưa ra một định nghĩa mới như sau: "gian lận thương mại trong lĩnh vực Hải quan là hành vi vi phạm các điều khoản pháp qui hoặc pháp luật Hải quan nhằm trốn tránh hoặc cố ý trốn tránh nộp thuế Hải quan, phí và các khoản thu khác đối với việc di chuyển hàng hóa thương mại hoặc nhận và có ý định nhận việc hoàn trả trợ cấp hoặc phụ cấp cho hàng hóa không thuộc đối tượng đó hoặc đạt được hoặc cố ý đạt được lợi thế thương mại bất hợp pháp gây hại cho các nguyên tắc và tập tục cạnh tranh thương mại chân chính". Hội nghị cũng đã phân tích, tổng hợp, đúc kết và liệt kê 16 loại hành vi gian lận thương mại chủ yếu. Trên cơ sở đó với thực tiễn ở Việt Nam, khái niệm gian lận thương mại được biết đến như sau: "gian lận thương mại trong lĩnh vực Hải quan là hành vi gian lận các luồng sản phẩm xuất nhập khẩu bằng cách lợi dụng sơ hở của luật pháp, chính sách và quản lý của các cơ quan Nhà nước để lẩn tránh việc kiểm tra kiểm soát của Hải quan nhằm trốn tránh nghĩa vụ đối với Nhà nước và thu lợi bất chính cho riêng mình" Trong nhiều năm, hiện tượng gian lận thương mại trong hoạt động quốc tế đã trở nên phổ biến trên toàn thế giới và trở thành mối đe dọa thực sự đối với sự phát triển về kinh tế, văn hóa, xã hội và an ninh chính trị của các quốc gia. Những hậu quả xấu của nó có tác động rõ rệt và nghiêm trọng đến mọi mặt của đời sống xã hội, đi ngược lại với lợi ích của Nhà nước, làm tổn hại đến quyền lợi của người dân, phá hoại môi trường cạnh tranh lành mạnh của nền kinh tế thế giới, đồng thời gây tốn kém không nhỏ cho ngân sách các quốc gia trong việc thực hiện các biện pháp phòng chống gian lận thương mại. Vì những tác hại nghiêm trọng của tệ nạn này, tổ chức của Hải quan thế giới đã triệu tập Hội nghị chống gian lận thương mại với sự tham gia của đại diện Hải quan từ hơn 50 nước và tổ chức quốc tế. Hội nghị đã xác định các hình thức gian lận thương mại và đề ra các biện pháp cụ thể phòng chống tệ nạn này. SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 14 Theo tài liệu số 36 623 ngày 28/5/1995 của Hội nghị Quốc tế lần thứ V về chống gian lận thương mại do WCO họp tại Brussels ( Bỉ ) đã khẳng định gian lận thương mại tồn tại dưới 16 hình thức sau: 1- Buôn lậu hàng hóa qua biên giới hoặc ra khỏi kho Hải quan 2- Khai báo sao 3- Khai tăng, giảm giá trị hàng hóa 4- Lợi dụng chế độ ưu đãi xuất xứ (kể cả chế độ hạn ngạch thuế ) 5- Lợi dụng chế độ ưu đãi hàng gia công 6- Lợi dụng chế độ tạm nhập tái xuất 7- Lợi dụng yêu cầu về giấy phép xuất nhập khẩu ( qua thỏa thuận lợi dụng giấy phép nhập hàng dệt cho trang bị quân đội để nhập hàng dệt nói chung) 8- Lợi dụng chế độ quá cảnh (mang hàng hóa quá cảnh để tiêu dùng ở nước hàng đi qua ) 9- Khai sai về số lượng, trọng lượng, chất lượng hàng hóa 10- Lợi dụng chế độ mục đích sử dụng, kể cả buôn bán trái phép hàng được ưu đãi thuế (Lợi dụng sự ưu đãi của Chính phủ về thuế xuất khẩu dành cho những đối tượng sử dụng nhất định ) 11- Vi phạm đạo luật về diễn giải thương mại hoặc quy định về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 12- Sản xuất và lưu thông hàng giả, hàng ăn cắp mẫu mã 13- Hàng giao dịch buôn bán không có sổ sách 14- Yêu cầu giả, khống việc hoàn hoặc truy hoàn thuế Hải quan (kể cả làm chứng từ giả về hàng đã xuất khẩu) 15- Kinh doanh "ma", đăng ký kinh doanh lậu liễm nhằm hưởng tín dụng trái phép SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 15 16- Thanh lý có chủ đích (nghĩa là thành lập Công ty kinh doanh một thời gian ngắn, để nợ thuế, khi số tiền nợ thuế lên cao thì tuyên bố thanh lý để tránh nộp thuế, giám đốc Công ty đó thành lập Công ty mới ngay sau đó với cùng ý định. Loại gian lận này còn được gọi là " Hội chứng phượng hoàng") Ngoài ra, gian lận thương mại còn biểu hiện trong việc chuyển tải hàng hóa. Đó là việc thông qua một nước thứ 3 để che dấu nguồn gốc thực sự của hàng hóa nhằm che mắt Hải quan nước nhập khẩu. Trong trường hợp này, nước thứ 3 là nước cung cấp tài liệu giả hoặc dùng các thủ đoạn thay đổi nguồn gốc hàng từ nước xuất khẩu sang nước quá cảnh. Đến khi hàng được nhập vào nước nhập khẩu sẽ tránh được các quy định hạn chế mặt hàng của nước nhập khẩu như: hạn ngạch, chế độ ưu đãi, bản quyền sản xuất... Cách phân loại trên thể hiện cái nhìn khoa học và là kết quả nghiên cứu các vấn đề thực tiễn trong nhiều năm của hoạt động thương mại quốc tế ở nhiều nước trên thế giới. Nó mang những nét chung cuả tình hình gian lận thương mại Thế giới, trong đó có Việt Nam. Tình hình thực tế ở nước ta thời gian qua cũng cho thấy các thủ đoạn gian lận thương mại trong hoạt động thương mại quốc tế cũng chính là các hình thức mà tổ chức Hải quan Thế giới đã xác định như đã nêu trên. 1.2.2 Các biện pháp hạn chế gian lận thương mại trong nhập khẩu hàng hóa của cục Hải quan Hà Nội 1.2.2.1 Cơ sỏ pháp lý của hoạt động chống gian lận thương mại của Hải quan Việt Nam Đấu tranh phòng chống gian lận thương mại thông qua hoạt động xuất nhập khẩu là nhiệm vụ quan trọng mà Đảng và Nhà nước đã giao cho ngành Hải quan nói chung, và cục Hải quan Hà Nội nói riêng. Từ sau khi đất nước thực hiện chính sách đổi mới, mở cửa nền kinh tế và đặc biệt là từ sau khi Việt Nam tăng cường quan hệ thương mại với Trung Quốc và các nước Tây Âu, kim ngạch xuất nhập khẩu và số thu thếu xuất nhập khẩu tăng nhanh SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 16 chóng (trong vòng 10 năm, số thu năm 1997 là 13.500 tỷ đồng đến năm 2006 là 61.040 tỷ đồng, và số thu năm 2009 là 132.000 tỷ đồng). Vai trò, vị thế của Hải quan ngày càng trở nên quan trọng trong quá trình đổi mới đất nước, và Hải quan đang ngày một trưởng thành, thực sự trở thành “người chiến sỹ gác cửa của quốc gia” Công tác đấu tranh chống gian lận thương mại của Hải quan được cụ thể hóa bằng các quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật như: - Bộ luật tố tụng hình sự và pháp lệnh tổ chức điều tra hình sự quy định: Hải quan được tiến hành điều tra đối với tội phạm buôn lậu và tội vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới theo quy định Điều 153 và Điều 154 của bộ luật hình sự. Được quyền áp dụng các biện pháp: khởi tố vụ án; lấy lời khai; thu giữ, tạm giữ và bảo quản vật chứng, tài liệu liên quan đến vụ án; khám người, khám nới oa trữ trong khu vực kiểm soát của Hải quan; khởi tố bị can; tiến hành các biện pháp điều tra khác theo quy định của bộ luật tố tụng hình sự; kết thúc điều tra chuyển hồ sơ cho viện kiểm soát. - Luật Hải quan quy định: cơ quan Hải quan chủ trì phối hợp với các cơ quan nhà nước hữu quan thực hiện các hoạt động phòng, chống gian lận thương mại trong địa bàn hoạt động Hải quan… áp dụng biện pháp nghiệp vụ cần thiết, thu thập thông tin trong nước và ngoài nước liên quan đến hoạt động Hải quan để chủ động phòng, chống gian lận thương mại, phục vụ thông quan hàng hóa và kiểm tra sau thông quan. - Quyết định số 65/2004/QĐ-TTg ngày 19/4/2004 của thủ tướng chính phủ về việc ban hành Quy chế hoạt động của lực lượng Hải quan chuyên trách phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới (gọi tắt là lực lượng kiểm soát Hải quan) - Thông tư 102/2005/TT-BTC ngày 21/11/2005 của Bộ Tài chính và Quyết định 1882/QĐ-TCHQ ngày 29/11/2005 của Tổng cục trưởng tổng cục Hải quan hướng dẫn và quy định thực hiện các biện pháp nghiệp vụ kiểm soát SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 17 Hải quan phục vụ công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới. Ngoài ra, chính phủ còn ban hành các văn bản quy định cho Hải quan được tiến hành các hoạt động đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại như: chỉ thị của Thủ tướng chính phủ số 701/TTg, ngày 28/10/1995 về đấu tranh chống buôn lậu trên biển của lực lượng Hải quan; chỉ thị của Thủ tướng chính phủ số 31/1999/CT-TTg, ngày 27/10/1999 về việc đấu tranh chống sản xuất vè buôn bán hàng giả của lực lượng Hải quan. Nhìn chung, việc nhà nước sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện một số văn bản luật có liên quan đến hoạt động Hải quan như: Luật thương mại, luật thuế xuất nhập khẩu, luật doanh nghiệp,… và ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện chi tiết đã từng bước hoàn thiện chính sách quản lý và hoạt động của Hải quan để tạo điều kiện phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước, góp phần hạn chế tình trạng buôn lậu và gian lận thương mại, bảo đảm lợi ích chính đáng của người sản xuất, người tiêu dùng và doanh nghiệp làm ăn chân chính. Để khuyến khích các hoạt động phòng, chống buôn lậu và gian lận thương mại nhà nước cũng đã ban hành chính sách, chế dộ bảo đảm kinh phí cho hoạt động của lực lượng kiểm soát Hải quan như: kinh phí đảm bảo cho các hoạt động điều tra, xác minh, bắt giữ, lưu kho bãi, định giá, đấu giá,… đã phần nào hỗ trợ động viên cho công tác này. 1.2.2.2 Các biện pháp hạn chế gian lận thương mại của Cục Hải quan Hà Nội Nhận thức rõ về nguyên nhân, tính chất, hậu quả nghiêm trọng của hoạt động gian lận thương mại Hải quan thành phố Hà Nội đã có những biện pháp phù hợp trong từng thời kỳ nhất định * Cải cách thủ tục hành chính, trọng tâm hiện đại hóa toàn diện các mặt hoạt động nghiệp vụ của Hải quan thành phố Hà Nội SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 18 Từ thực tiễn công tác cho thấy, một trong những nguyên nhân xuất hiện tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại trong lĩnh vực Hải quan là những sơ hở, mâu thuẫn, không rõ ràng trong hệ thống luật pháp, trong chính sách quản lý thương mại,…. Bên cạnh đó, quy trình nghiệp vụ thì rườm rà, chưa phân định rõ trách nhiệm của các bộ phận, các cơ quan hữu quan. Để giải quyết cơ bản vấn đề này nhất là đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế đòi hỏi phải tiến hành cải cách, hiện đại hóa toàn diện các mặt hoạt động nghiệp vụ của ngành Hải quan phù hợp với các thông lệ quốc tế và góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động thương mại, đầu tư, du lịch,… * Công tác tổ chức và nghiệp vụ của lực lượng kiểm soát Hải quan - Tổ chức của lực lượng kiểm soát Hải quan Lực lượng kiểm soát Hải quan được tổ chức theo hệ thống các đơn vị chuyên trách từ Hải quan thành phố Hà Nội đến các chi cục Hải quan cửa khẩu - Hoạt động nghiệp vụ của lực lượng kiểm soát Hải quan Nhiệm vụ chủ yếu của lực lượng kiểm soát Hải quan là đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại. Ngoài ra, trong thời gian qua lực lượng kiểm soát Hải quan nói chung và lực lượng kiểm soát Hải quan thuộc cục Hải quan thành phố Hà Nội nói riêng, còn được giao các nhiệm vụ sau: Thu thập, xử lý thông tin nghiệp vụ Hải quan; áp dụng quản lý rủi ro; bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với hàng hóa xuất nhập khẩu; chống hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng; cưỡng chế thi hành quyết định hành chính. Đây là những nhiệm vụ mới đầy khó khăn của lực lượng kiểm soát Hải quan Hiện nay Hải quan thành phố Hà Nội đã và đang áp dụng phương pháp quản lý Hải quan hiện đại - Phương pháp quản lý rủi ro mà cốt lõi của nó chính là việc thu thập thông tin. Quản lý rủi ro là việc áp dụng đồng bộ phương pháp để xác định và xử lý các rủi ro đó, rủi ro được phân thành các mức độ khác nhau: rất cao, cao, trung bình, thấp, rất thấp. Tương ứng với mỗi mức độ rủi ro đó là một cách xử lý, ra quyết định của cơ quan Hải quan, và SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế 19 Chuyên đề thực tập tốt nghiệp hiện nay các mức độ rủi ro của hàng hóa xuất nhập khẩu được phân vào 3 luồng, lần lượt là: - Luồng đỏ: rủi ro cao, rất cao; cơ quan Hải quan không chấp nhận, phải tiến hành kiểm tra, kiểm soát, ngăn chặn ngay. - Luồng vàng: rủi ro trung bình; cơ quan Hải quan có thể chấp nhận rủi ro bằng cách chỉ kiểm tra hồ sơ, không kiểm tra thực tế hàng hóa; đồng thời chuyển rủi ro cho lực lượng kiểm tra sau thông quan - Luồng xanh: rủi ro thấp, rất thấp; cơ quan Hải quan có thể chấp nhận rủi ro bằng cách miễn kiểm tra thực tế hàng hóa Chỉ tính riêng năm 2006, năm đầu tiên triển khai quản lý rủi ro một cách bài bản, toàn diện và có hệ thống, Hải quan đã thông quan được một lượng hàng hóa tăng 22% so với năm 2005. Ngoài ra, việc này còn làm cho hồ sơ Hải quan được đơn giản hóa, giảm các giấy tờ cần thiết. Bảng 1.1: Tốc độ tăng quy mô hồ sơ thông quan hàng hóa qua Hải quan Việt Nam Chỉ tiêu 2005 2006 So sánh 05/06 2007 Tổng số tờ khai (nghìn tờ) 1,587 1,848 17% 2,280 Số tờ khai NK (nghìn tờ) 761 902 18,4% Số tờ khai XK (nghìn tờ) 819 946 Kim ngạch XNK (tỷUSD) 69,424 Kim ngạch XK (tỷ USD) Kim ngạch NK (tỷ USD) So sánh 07/06 2008 So sánh 08/07 23,3% 2,934 28,7% 1,117 23,8% 1,321 13,5% 15,4% 1,163 22,9% 1,613 44,5% 84,717 22% 110,843 24,6% 143,398 29,3% 36,981 45,314 22,5% 58,061 28,1% 74,123 27,6% 32,443 39,403 21,4% 52,782 34% 69,275 31,2% Nguồn: số liệu báo cáo của Tổng cục Hải quan Việt Nam qua các năm SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 20 Do đó, việc cung cấp thông tin nghiệp vụ chính xác, kịp thời sẽ giúp cơ quan Hải quan xác định mức độ rủi ro của lô hàng xuất nhập khẩu qua việc đánh giá tổng hợp hàng loạt thông tin về doanh nghiệp, mặt hàng,… để xem tổ chức, cá nhân, lô hàng xuất nhập khẩu có khả năng vi phạm pháp luật hay không? Từ phân tích trên cho ta thấy nếu làm tốt công tác thu thập, xử lý thông tin nghiệp vụ Hải quan sẽ tiết kiệm được nhân lực,vật lực; tọa thông thoáng trong quy trình thủ tục Hải quan; nâng cao hiệu quả của công tác chống buôn lậu và gian lận thương mại. * Kiểm tra sau thông quan Đây là các làm hiện đại được Hải quan các nước phát triển áp dụng, và hiện nay Hải quan Việt Nam cũng đang có nhưng bước hoàn thiện quy trình này vào Việt Nam. Lực lượng kiểm tra sau thông quan được thành lập chính thức vào năm 2003 theo Nghị định 96/2002/NĐ – CP, ngày 19/11/2002 của chính phủ. Với cách làm này Hải quan Việt Nam nói chung và Hải quan Hà Nội nói riêng đã chuyển từ “tiền kiểm” (kiểm tra trong thông quan) sang “hậu kiểm” ( kiểm tra sau thông quan), điều này tạo điều kiện cho hàng hóa được thông quan nhanh hơn, giảm thời gian hàng hóa lưu tại cửa khẩu, tại kho bãi; việc kiểm tra sẽ được lựa chọn và thực hiện sau khi hàng hóa đã được thông quan trên cơ sở đánh giá phân tích thông tin * Công tác phối hợp với các cơ quan hữu quan Công tác phối hợp với các cơ quan hữu quan trong hoạt động phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại luôn được Hải quan nói chung và Hải quan thành phố Hà Nội nói riêng quan tâm thực hiện, đó là các lực lượng bộ đội biên phòng, công an, quản lý thị trường. thuế nội địa,… Ngoài ra hiện nay Hải quan đang xây dựng quy chế phối hợp cppng tác với cục quản lý thị trường – phòng thương mại công nghiệp Việt Nam SV: Nguyễn Tiến Việt Lớp: Thương mại quốc tế
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan