Trêng §¹i häc Vinh
Khoa ng÷ v¨n
====*****====
Gi¸ trÞ hiÖn thùc cña hång l©u méng
(Tµo tuyÕt cÇn - Cao ng¹c)
Kho¸ luËn tèt nghiÖp ®¹i häc
Chuyªn ngµnh: v¨n häc níc ngoµi
Gi¸o viªn híng dÉn: Th.S Phan ThÞ Nga
Sinh viªn thùc hiÖn : nguyÔn thÞ hoa
Líp:
47B1 - Ng÷ v¨n
Vinh - 2010
1. Lý do chän ®Ò tµi.
Trung Quèc kh«ng nh÷ng lµ ®Êt níc cña th¬ ca (Th¬ ca Chi bang) mµ
cßn lµ ®Êt níc cña kinh truyÖn (Kinh truyÖn chi bang). Mét trong nh÷ng thµnh
tùu rùu rì cña nÒn v¨n häc Trung Quèc lµ tiÓu thuyÕt Minh Thanh, TiÓu thuyÕt
Minh Thanh kh«ng nh÷ng lµ thµnh tùu næi bËt cña nÒn v¨n häc cæ ®iÓn Trung
Quèc nãi riªng mµ cßn ®ãng vai trß rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh
vµ ph¸t triÓn thÓ lo¹i tiÓu thuyÕt cña nÒn v¨n häc thÕ giíi. Bµn vÒ tiÓu thuyÕt cæ
®iÓn Trung Quèc, Gi¸o s L¬ng Duy Thø kh¼ng ®Þnh: “TiÓu thuyÕt cæ ®iÓn cña
Trung Quèc lµ nh÷ng viªn ngäc quý cña kho tµng v¨n häc Ph¬ng §«ng, cã mét
1
søc sèng kú diÖu, chÊp nhËn sù thö th¸ch cña thêi gian vµ cã kh¶ n¨ng vît biªn
giíi mét níc ®i s©u vµo ®êi sèng tinh thÇn nhiÒu d©n téc”.
Mét trong nh÷ng viªn ngäc quý trong kho tµng tiÓu thuyÕt cæ ®iÓn Trung
Quèc lµ Hång l©u méng (Tµo TuyÕt CÇn). Trªn tiÕn t×nh ph¸t triÓn cña tiÓu
thuyÕt cæ ®iÓn Trung Quèc, Hång l©u méng cã mét vÞ trÝ kh¸ quan träng. Ra
®êi cuèi ®êi Thanh, Hång l©u méng ®¸nh dÊu bíc chuyÓn cña tiÓu thuyÕt cæ
®iÓn Trung Quèc, tõ viÖc lÊy ®Ò tµi lÞch sö chuyÓn sang lÊy ®Ò tµi cuéc sèng thêng ngµy lµm ®Ò tµi ph¶n ¸nh, tõ chç lµ kÕt qu¶ s¸ng t¹o cña nhiÒu ngêi, tõ
trong s¸ch mµ “diÔn ra” hoÆc dùa vµo truyÒn thuyÕt vµ truyÖn d©n gian ph¸t
triÓn thµnh tiÓu thuyÕt do c¸ nh©n mét v¨n nh©n s¸ng t¸c. Hång l©u méng lµ
s¶n phÈm ®îc ®óc kÕt bëi tµi n¨ng cña Tµo TuyÕt CÇn.
Hång l©u méng ®Õn víi ®éc gi¶ ViÖt Nam c¸ch ®©y hµng chôc n¨m. Song
l©u nay nhiÒu ngêi thÝch lo¹i truyÖn diÔn nghÜa víi nh÷ng t×nh tiÕt Ðo le, nhiÒu
trËn ®¸nh nhau diÔn ra kh«ng trïng lÆp, nhiÒu mu kÕ, v× lo¹i truyÖn ®ã cã thÓ
lµm phong phó kiÕn thøc ngêi ®äc. Nhng nÕu muèn biÕt toµn diÖn b¶n chÊt cña
x· héi cò cÇn t×m hiÓu chÝnh ®êi sèng sinh ho¹t hµng ngµy ®Ó tõ ®ã cã ®îc
nh÷ng nhËn thøc s©u h¬n vÒ hiÖn thùc.
Hång L©u Méng (giÊc méng lÇu son), hay Th¹ch ®Çu ký (c©u chuyÖn hßn
®¸), Kim L¨ng thËp nhÞ hoa (mêi hai chiÕc tr©m vµng ®Êt Kim L¨ng), lµ bé tiÓu
thuyÕt hiÖn thùc vÜ ®¹i xuÊt hiÖn vµo thêi KiÒn Long (cuèi thÕ kû XVIII). Bé
tiÓu thuyÕt mét tr¨m hai m¬i håi nµy do hai t¸c gi¶ s¸ng t¸c, Tµo TuyÕt CÇn
s¸ng t¸c t¸m m¬i håi ®Çu vµ dù th¶o bèn m¬i håi sau, Cao Ng¹c viÕt bèn m¬i
håi sau theo dù th¶o vµ hoµn chØnh bé tiÓu thuyÕt. Hång L©u Méng lµ t¸c phÈm
viÕt vÒ t×nh yªu tr¾c trë nhng ý nghÜa cña t¸c phÈm lín h¬n nhiÒu, t¸c phÈm gîi
cho nh÷ng ngêi ®äc nh÷ng vÊn ®Ò cña thêi ®¹i, ph¶n ¶nh x· héi Trung Quèc
trªn bíc ®êng suy tµn. §ã lµ t¸c phÈm cã ý nghÜa c¾m mèc mét giai ®o¹n v¨n
häc v× dung lîng ®å sé, v× sù thµnh thùc trong ph¬ng ph¸p s¸ng t¸c “hoµn toµn
kh«ng t« vÏ” (Lç TÊn): Qu¶ vËy cã thÓ xem Hång L©u Méng lµ tËp ®¹i thµnh
nh÷ng tiÕn bé nghÖ thuËt cña tiÓu thuyÕt hiÖn thùc Trung Quèc, thÕ kû XIV –
XVIII. MÆc dï khuynh híng t tëng tiÓu thuyÕt Minh vµ Thanh cã kh¸c nhau,
tiÓu thuyÕt Minh nÆng vÒ ca ngîi c¸i anh hïng, c¸i cao thîng, tiÓu thuyÕt
Thanh l¹i chñ yÕu nãi vÒ c¸i thêng nhËt trong cuéc sèng con ngêi, nhng xÐt vÒ
ph¬ng ph¸p s¸ng t¸c th× tõ thêi Tam Quèc, Thuû Hö, ®Õn ChuyÖn lµng Nho,
Hång L©u Méng l¹i lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn thèng nhÊt. §ã lµ qu¸ tr×nh ngµy
cµng hoµn thiÖn cña tiÓu thuyÕt hiÖn thùc. Hång L©u Méng kÕ thõa vµ ph¸t
2
triÓn ®Õn ®Ønh cao nh÷ng thµnh tùu nghÖ thuËt Êy cña tiÓu thuyÕt Minh –
Thanh.
Hång l©u méng sau khi ra ®êi th× søc m¹nh t tëng vÒ hiÖn thùc cña nã lËp
tøc lµm kinh ®éng x· héi ®¬ng thêi, ngêi ta ®äc, b×nh luËn ®Õn nçi “thÝch qu¸
vç tay”, “cµng ®äc cµng mÕn”. Hång L©u Méng kh«ng nh÷ng ®îc truyÒn b¸
réng r·i mµ cßn ®îc ®¸nh gi¸ rÊt cao. ChÝnh v× vËy mµ ®¬ng thêi ngêi ta cã
c©u: “ Khai ®µm bÊt thuyÕt Hång L©u Méng, ®éc tËn thi th diÖc uæng nhiªn”
(chuyÖn trß kh«ng nãi Hång L©u Méng, ®äc l¾m s¸ch xa còng uæng c«ng).
Hång l©u méng cã ®îc søc sèng kú diÖu lµ do nhiÒu nh©n tè hîp thµnh.
Mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng nhÊt ®ã chÝnh lµ ë gi¸ trÞ tè c¸o hiÖn thùc
cña t¸c phÈm . §©y chÝnh lµ h¹t nh©n quan träng lµm nªn søc hÊp dÉn l©u dµi
cña Hång L©u Méng. T¸c phÈm nµy ®¬ng thêi còng bÞ bän quan liªu phong
kiÕn vµ nh÷ng kÎ b¶o vÖ ®¹o ®øc phong kiÕn c«ng kÝch lªn ¸n m¹nh mÏ. Chóng
cho ®ã lµ s¸ch “d©m th” vµ cßn yÕt thÞ nghiªm cÊm thËm chÝ cßn nguyÒn rña
Tµo TuyÕt CÇn kh«ng cßn ngêi nèi dâi, lµ “qu¶ b¸o v× viÕt d©m th”… Nh÷ng
lêi phØ b¸ng ®éc ¸c ®ã cµng chøng tá gi¸ trÞ cña t¸c phÈm nµy rÊt cao. Kh¸c
h¼n víi nh÷ng lêi phØ b¸ng cña bän quan liªu phong kiÕn, Hång l©u méng chøa
®ùng mét néi dung s©u s¾c ®· thÓ hiÖn nh÷ng t tëng cña thêi ®¹i, thÓ hiÖn tinh
thÇn d©n chñ, phª ph¸n chÕ ®é môc n¸t, nh÷ng gi¸o ®iÒu truyÒn thèng ®· ¨n
s©u, bÐn rÔ hµng ngµn n¨m. Hång l©u méng cßn v¹ch trÇn biÕt bao hiÖn tîng
®en tèi cña x· héi phong kiÕn. Bé s¸ch liªn hÖ víi bèi c¶nh x· héi réng r·i,
v¹ch trÇn cuéc sèng xÊu xa hoang d©m cña giai cÊp thèng trÞ phong kiÕn, vµ tõ
®ã cho ta thÊy vËn mÖnh lÞch sö tÊt yÕu cña chÕ ®é phong kiÕn tÊt ph¶i ®i ®Õn
chç sôp ®æ. Th«ng qua hÖ thèng nh©n vËt ®«ng ®¶o, sinh ®éng, hiÖn thùc x· héi
phong kiÕn ®¬ng thêi ®îc t¸i hiÖn.
Do vai trß, vÞ trÝ cña Hång L©u Méng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña tiÓu thuyÕt
cæ ®iÓn Trung Quèc, do nh÷ng gi¸ trÞ mµ Hång L©u Méng ®¹t ®îc, ®ång thêi v×
sù h©m mé mét s¶n phÈm tinh thÇn ®éc ®¸o cña nÒn v¨n häc Trung Quèc.
Chóng t«i lùa chän ®Ò tµi “Sù t¸i hiÖn ch©n thùc, ®a d¹ng cuéc sèng trong
Hång l©u méng (Tµo TuyÕt CÇn)” cho tiÓu luËn cña m×nh.
2. LÞch sö vÊn ®Ò
Hång L©u Méng lµ bé tiÓu thuyÕt hiÖn thùc vÜ ®¹i. Ngay tõ khi míi ra
®êi, nã ®· trë thµnh t©m ®iÓm thu hót sù chó ý cña ®éc gi¶ vµ c¸c nhµ nghiªn
cøu. ë Trung Quèc ngêi ta ®· th¶o luËn vÒ Hång L©u Méng h¬n hai tr¨m n¨m
nay. Do Hång L©u méng ®îc nhiÒu ngêi yªu thÝch nªn nã cã ngãt bèn m¬i bé
3
s¸ch viÕt tiÕp nh Hång L©u Méng bæ, HËu Hång l©u méng, Hång l©u viªn
méng, vµ cã ®Õn h¬n hai m¬i bé pháng t¸c nh KÝnh hoa duyªn, Thuû Th¹ch
duyªn. Kh«ng l©u sau khi bé tiÓu thuyÕt ®îc truyÒn b¸ ®· ra ®êi mét ngµnh
khoa häc cã tªn lµ Hång häc. Ngµy nay, Hång häc ®· trë thµnh mét ngµnh häc
vÊn ë ph¹m vi quèc tÕ. §iÒu ®ã cho thÊy tÇm vãc vÜ ®¹i cña Hång L©u Méng
vµ vÞ trÝ kh«ng thÓ thay thÕ cña Tµo TuyÕt CÇn trong lÞch sö v¨n häc Trung
Quèc.
Theo hiÓu biÕt cña chóng t«i, ®· cã c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ Hång
l©u méng sau ®©y:
1. LÞch sö v¨n häc Trung Quèc (Lª Huy Tiªu, L¬ng Duy Thø, NXB
gi¸o dôc, 1995).
C¸c t¸c gi¶ ®· ®Ò cËp ®Õn mét sè néi dung t tëng mµ Hång L©u méng thÓ
hiÖn, cïng nhËn ®Þnh: Hång L©u méng ph¶n ¸nh mét c¸ch phøc t¹p l¾t lÐo
nhiÒu hiÖn tîng x· héi quan träng cña thêi kú lÞch sö ®¬ng thêi, kh«ng ph¶i chØ
ph¶n ¸nh bi kÞch t×nh yªu, mµ cßn ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh thÞnh suy cña mét ®¹i gia
®×nh quý téc. Tõ viÖc chØ ra cuéc sèng hëng l¹c cña hai phñ Vinh – Ninh mµ
kh¸i qu¸t b¶n chÊt cña giai cÊp thèng trÞ phong kiÕn… Gi¸o tr×nh còng chØ ra ý
nghÜa x· héi réng lín cña bi kÞch t×nh yªu trong Hång L©u méng: T×nh yªu
trong Hång L©u méng lµ thø t×nh yªu lÊy viÖc ph¶n ®èi chñ nghÜa phong kiÕn
lµm t tëng; th«ng qua t×nh yªu gi÷a Gi¶ B¶o Ngäc vµ L©m §¹i Ngäc t¸c phÈm
®· ®Òn cËp s©u s¾c ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò träng ®¹i cã ý nghÜa.
2. “ Gi¸o tr×nh v¨n häc Trung quèc” - tËp 2 (NguyÔn Kh¾c Phi, L¬ng
Duy Thø, NXB gi¸o dôc, 1998). Cho r»ng Hång l©u méng lµ bøc tranh thu nhá
cña x· héi phong kiÕn Trung Quèc. Gi¸o tr×nh nµy cho thÊy tÝnh chÊt “hiÖn
thùc kh«ng t« vÏ” cña Hång l©u méng. “§äc Hång l©u méng ngêi ta cã c¶m
gi¸c cuéc sèng ®îc t¸i hiÖn dêng nh kh«ng qua bµn tay ®Ïo gät c«ng phu cña
nhµ v¨n mµ chØ lµ tu«n ch¶y ra theo nguån m¹ch s½n cã. §ã chÝnh lµ tµi n¨ng
bËc thÇy cña ngßi bót t¶ thùc theo quan niÖm nghiªm ngÆt.
3. “ VÒ nh÷ng bé tiÓu thuyÕt cæ ®iÓn hay nhÊt cña Trung Quèc ” (TrÇn
Xu©n §Ò, NXB TP Hå ChÝ Minh, 1991), t¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh:
T¸c gi¶ kh«ng ®øng ë vÞ trÝ ngêi thø ba ®Ó giíi thiÖu nh©n vËt mµ th«ng
qua hµnh ®éng cña nh©n vËt ®Ó kh¾c hoÆc tÝnh c¸ch nh©n vËt; thêng cã sù xung
®ét gi÷a hai thÕ lùc ®ã lµ thÕ lùc cñ vµ míi, tiÕn bé vµ ph¶n ®éng, lµm ®Þa bµn
cho nh©n vËt ho¹t ®éng.
4
4. Th¬ v¨n cæ Trung Hoa m¶nh ®Êt quen mµ l¹ (NguyÔn Kh¾c Phi,
NXB gi¸o dôc, 1999). T¸c gi¶ chó träng t×m hiÓu bót ph¸p “song qu¶n tÒ h¹”,
mét bót ph¸p tiªu biÓu gãp phÇn lµm râ tÝnh c¸ch cña c¸c nh©n vËt. Trong cuèn
s¸ch nµy, t¸c gi¶ còng ®· nh¾c ®Õn viÖc miªu t¶ t©m lý nh©n vËt.
5. “ §Ó hiÓu 8 bé tiÓu thuyÕt cæ Trung quèc” (L¬ng Duy Thø, NXB
§HQG Hµ Néi, n¨m 2000).
Ph©n tÝch b¶n chÊt cña sù xa hoa, giµu cã cña hai phñ Vinh – Ninh, chØ
ra nh÷ng m©u thuËt néi t¹i cña x· héi thîng lu, nh÷ng ®iÒu kiÖn tÊt yÕu dÉn
®Õn sù suy tµn cña gia ®×nh hä Gi¶. T¸c gi¶ cßn quan t©m tíi vÊn ®Ò “Bi kÞch
t×nh yªu vµ h«n nh©n díi chÕ ®é phong kiÕn”, qua mèi t×nh cña Gi¶ B¶o Ngäc
vµ L©m §¹i Ngäc.
6. “ M¹n ®µm vÒ Hång l©u méng” cña Tr¬ng Kh¸nh ThiÖn, Lu VÜnh L¬ng do NguyÔn Phè dÞch (NXB ThuËn Ho¸, 2002), lµ nh÷ng bµn luËn kh¸ s¾c
s¶o vµ chu ®¸o vÒ tµi n¨ng miªu t¶ hiÖn thùc mét c¸ch tØ mØ chi tiÕt. Do “m¹n
®µm” nªn c¸c t¸c gi¶ cha cung cÊp mét c¸i nh×n hÖ thèng toµn diÖn vÒ mäi ph¬ng diÖn cña t¸c phÈm mµ chØ chó ý ®Õn mét sè nh©n vËt, mét sè t×nh tiÕt tiªu
biÓu.
Bªn c¹nh c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn cßn cã c¸c luËn ¸n luËn v¨n,
nghiªn cøu, t×m hiÓu vÒ Hång l©u méng. ë §¹i häc Vinh cã mét sè luËn ¸n,
luËn v¨n tiªu biÓu nh sau:
- KÕt cÊu t¸c phÈm Hång l©u méng cña Tµo TuyÕt CÇn
- Nh©n vËt n÷ trong Hång l©u méng
- H×nh tîng nh©n vËt V¬ng Hy Phîng trong Hång l©u méng
- Bót ph¸t “Song qu¶n tÒ h¹” trong Hång L©u Méng
Nh×n chung, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn ®· Ýt nhiÒu bµn ®Õn gi¸ trÞ
hiÖn thùc cña Hång l©u méng nhng cha hÖ thèng mµ chØ mang tÝnh chÊt ®iÓm
xuyÕt, dõng l¹i ë nhËn ®Þnh nhá lÎ. Tuy nhiªn c¸c c«ng tr×nh ®· gîi më cho
chóng t«i mét c¸i nh×n ®óng ®¾n khi t×m hiÓu gi¸ trÞ hiÖn thùc cña t¸c phÈm.
3. Môc ®Ých nghiªn cøu.
5
Nh tªn ®Ò tµi ®· x¸c ®Þnh, gi¶i quyÕt ®Ò tµi nµy chóng t«i nh»m chØ ra
nh÷ng thµnh tùu vÒ néi dung – t tëng trong viÖc ph¶n ¸nh hiÖn thùc cña Hång
l©u méng, cïng c¸ch thøc thÓ hiÖn hiÖn thùc cña t¸c phÈm.
4. Ph¹m vi nghiªn cøu:
V¨n b¶n t¸c phÈm mµ chóng t«i kh¶o s¸t lµ b¶n dÞch Hång l©u méng cña
dÞch gi¶ Vò Béi Hoµng, TrÇn Qu¶ng - NXB v¨n häc 2002 gåm 3 tËp)
5. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
XuÊt ph¸t tõ môc ®Ých, nhiÖm vô cña ®Ò tµi chóng t«i sö dông ph¬ng
ph¸p: Kh¶o s¸t, thèng kª, ph©n tÝch, tæng hîp ngoµi ra cßn phèi hîp c¸c ph¬ng
ph¸p so s¸nh, ®èi chiÕu.
6. CÊu tróc luËn v¨n:
Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, luËn v¨n gåm 3 ch¬ng:
Ch¬ng 1: Sù t¸i hiÖn ch©n thùc, ®a d¹ng cuéc sèng trong Hång l©u méng.
Ch¬ng 2: Sù ngîi ca, kh¼ng ®Þnh nh÷ng nh©n tè míi tiÕn bé.
Ch¬ng 3: NghÖ thuËt thÓ hiÖn gi¸ trÞ hiÖn thùc cña Hång l©u méng.
6
Ch¬ng 1
Sù t¸i hiÖn ch©n thùc, ®a d¹ng cuéc sèng
trong Hång L©u Méng
“Tõ ®iÓn thuËt ng÷ v¨n häc” (Lª B¸ H¸n, TrÇn §×nh Sö, NguyÔn Kh¾c
Phi ®ång chñ biªn) bµn vÒ v¨n häc hiÖn thùc chñ nghÜa ®· cho r»ng: “®iÒu quan
träng nhÊt ®èi víi v¨n häc hiÖn thùc chñ nghÜa lµ sù trung thµnh chÝnh x¸c c¸c
nhËn thøc, t¸i hiÖn b¶n chÊt cuéc sèng vµ tÇm quan trong cña nh÷ng t tëng mµ
nhµ v¨n muèn thÓ hiÖn”. Mét t¸c phÈm v¨n häc cã gi¸ trÞ hiÖn thùc lµ t¸c phÈm
®ã ®· t¸i hiÖn trung thµnh chÝnh x¸c, kh¸ch quan nh÷ng nÐt b¶n chÊt cña cuéc
sèng. T¸c gi¶ coi träng viÖc kh¸ch quan ho¸ nh÷ng ®iÒu ®îc m« t¶, lµm cho
h×nh tîng nghÖ thuËt tù nãi lªn tiÕng nãi cña m×nh.
Tuy kh«ng ph¶i lµ t¸c phÈm ®¹t ®Ønh cao cña ph¬ng ph¸p s¸ng t¸c hiÖn
thùc chñ nghÜa nhng Hång l©u méng ®· ®¹t ®Õn mét gi¸ trÞ hiÖn thùc hÕt søc
s©u s¾c. So víi nh÷ng t¸c phÈm tríc ®ã vµ cïng thêi th× hiÖn thùc mµ Hång l©u
méng ph¶n ¸nh lµ v« cïng s©u s¾c vµ réng r·i. T¸c phÈm lÇn ®Çu tiªn chØ ®Ò
cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò b×nh dÞ cña cuéc sèng thêng nhËt mµ kh«ng quan t©m
®Õn nh÷ng vÊn ®Ò lín lao, träng ®¹i vèn ®· thµnh truyÒn thèng trong v¨n häc
Trung Quèc trung ®¹i.
1.1 Cuéc sèng xa hoa cña gia ®×nh quý téc hä Gi¶
Hång l©u méng lµ bøc tranh hiÖn thùc réng lín vÒ x· héi phong kiÕn
Trung Quèc cuèi ®êi Thanh ®îc thÓ hiÖn th«ng qua sù miªu t¶ chi tiÕt têng tËn
vÒ cuéc sèng sinh ho¹t cña gia ®×nh quý téc phong kiÕn hä Gi¶. H×nh ¶nh phñ
Gi¶ hiÖn ra tõ trong nh÷ng trang ®Çu tiªn cña t¸c phÈm: hµo hoa, phó quý, ®Çy
¾p nhung lôa, gÊm vãc, vµng b¹c. Dinh c¬ hai phñ Vinh – Ninh ®· “chiÕm
mÊt qu¸ nöa thµnh phè Kim L¨ng” sinh ho¹t hµng ngµy toµn nh÷ng cao l¬ng
mü vÞ. Trong phñ Gi¶ kh«ng bao giê ngít tiÕng ®µn ca, s¸o ph¸ch. C¸c cuéc
héi hÌ yÕn Èm hÇu nh diÔn ra hµng ngµy. Cã thÓ thÊy ®îc cuéc sèng trong phñ
Gi¶ lµ ®Ønh cao cña sù giµu sang phó quý vµ sa hoa.
Hai phñ Vinh – Ninh ®îc bao bäc bëi mét bøc têng bÒ thÕ. Trong phñ
mäi thø ®Òu ®îc trang hoµng léng lÉy b»ng ngäc ngµ, vµng b¹c quý hiÕm. Phñ
Vinh – Ninh ®îc x©y dùng rÊt kú c«ng, lµ mét toµ l©u ®µi léng lÉy nguy nga
®îc bao bäc xung quanh bëi v« sè ao hå, vên hoa c©y c¶nh, ®Òn ®µi:
7
“Mäi ngêi ®i ra, kh«ng mÊy chèc ®· thÊy g¸c tÝa nguy nga, lÇu son cao
ngÊt, nhµ cöa san s¸t, ®êng ®i quanh co. Tïng xanh ch¹m m¸i, ngäc lan quanh
thªm, mÆt thó, ®Çu ly, s¬n vµng s¸ng nho¸ng. Gi¶ ChÝnh nãi:
- §©y lµ ®iÖn chÝnh, xa hoa qu¸ !” [5, 245].
Sù giµu cã, xa hoa l·ng phÝ qu¸ søc tëng tëng cña phñ Gi¶ ®îc thÓ hiÖn
râ ë lêi nhËn xÐt cña nh©n vËt giµ Lu. Tµo TuyÕt CÇn rÊt cã ý thøc dïng con
m¾t ng¬ ng¸c cña giµ Lu ®Ó ®µo s©u thªm cuéc sèng xa hoa cña gia ®×nh nµy.
Trong t¸c phÈm, t¸c gi¶ ®· miªu t¶ giµ Lu ba lÇn vµo phñ Vinh quèc. Ba lÇn
giµ Lu trë thµnh ngêi chøng kiÕn bíc ®êng tõ thÞnh ®Õn suy cña hä Gi¶. LÇn
thøc nhÊt giµ Lu thùc sù kinh ng¹c tríc nh÷ng thø ®å quý trng bµy trong phñ
Vinh quèc: ®ã lµ nh÷ng ®ång hå Ba t, trµ Xiªm La. Håi 39, khi ®îc vµ tham
quan, dù tiÖt ë vên ®¹i Quan, giµ Lu tËn m¾t chøng kiÕn c¶nh vên ®¹i Quan t¸c
gi¶ t¶ tØ mØ tõng mãn ¨n trong phñ Vinh quèc. ChØ mét mãn cua mµ giµ L u ®·
tØnh nhÈm ra:
“Gi¸ cua n¨m nay mçi c©n lµ n¨m ph©n, mêi c©n th× ph¶i n¨m ®ång,
n¨m n¨m hai m¬i l¨m, ba n¨m mêi l¨m, l¹i céng thªm rîu vµ ®å ¨n kh¸c vµo
n÷a, céng tÊt c¶ Ýt ra còng ph¶i h¬n hai m¬i l¹ng b¹c ®Êy. Adi®µphËt. Mãn tiÒn
nµy ngêi nhµ quª chóng t«i cã thÓ ¨n ®îc mét n¨m” [5, 572].
Sinh ho¹t cña mäi ngêi trong phñ Gi¶ ngµy nµy qua ngµy kh¸c chØ quÈn
quanh nh÷ng viÖc lÆp ®i lÆp l¹i nh tiÖc tïng, th¨m hái, ®a ®¸m, ma chay. C¸c
chñ nh©n trong phñ ph¸t ngÊy lªn v× kh«ng cßn trß ch¬i nµo tiªu khiÓu cho võa
ý, kh«ng cßn mãn ¨n nµo ngon miÖng. Tµo TuyÕt CÇn ®· rÊt am hiÓu vµ tinh tÕ
khi miªu t¶ tØ mØ nh÷ng ngµy sinh nhËt, nh÷ng ngµy lÔ tÕt nguyªn ®¸n, nguyªn
tiªu, nh÷ng buæi tiÖc tïng. B¶n th©n nh÷ng trß vui triÒn miªn vµ th¸i ®é ch¸n
chêng cña mäi ngêi trong phñ Gi¶ còng ®· cã søc tè c¸o ghª gím. Ngay chØ
mét mãn cµ trong m©m c¬m Ph¬ng Th còng chøng tá sù xa xØ tuyÖt ®Ønh. §ã
kh«ng ph¶i lµ mãn cµ b×nh thêng cña ngêi nhµ quª mµ nã ®îc chÕ biÕn mét
c¸ch cÇu kú ®Õn møc khã tëng tîng.
“…Cø ®Õn th¸ng t, th¸ng n¨m h¸i cµ vÒ gät bá nóm, chØ lÊy ruét th«i,
®em th¸i nhá nh sîi tãc ph¬i thËt kh«. Sau ®ã b¾t mét con gµ mÑ ninh ra níc,
hÊp cµ lªn, xong ®em ra ph¬i, chÝn lÇn ph¬i, chÝn lÇn hÊp l¹i ®em ph¬i thËt
kh« råi bá vµ trong lä sø bÞt thËt kÝn. Khi ¨n lÊy mét th×a trén víi thÞt gµ xµo
mµ ¨n”. [6, 7].
Sù giµu sang, sung tóc, xa hoa cña phñ Gi¶ ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña
giai cÊp thèng trÞ trong x· héi Trung Quèc thêi Minh – Thanh. Trong gia ®×nh
8
hä Gi¶ mét «ng chñ, mét bµ chñ, mét c«ng tö hay mét tiÓu th còng ®· cã non
chôc ngêi hÇu, cã Ýt nhÊt mét ngêi hÇu chÝnh qu¶n lý nh÷ng ngêi cßn l¹i. ThËm
chÝ khi B¶o Ngäc ®i tiÓu còng cã tíi bèn ngêi ®i theo hÇu h¹, mét ngêi mang
chËu níc, mét ngêi mang kh¨ng mÆt vµ lä s¸p th¬m, cßn hai ngêi Thu V¨n vµ
X¹ NguyÖt theo hÇu nh thêng lÖ. ë håi mêi s¸u, Vò TriÖu ®Õn th¨m gia ®×nh
Phîng Th, kÓ l¹i: “èi chµ! thùc lµ mét viÖc ngh×n n¨m hiÕm cã! T«i nhí hä
Gi¶ nhµ ta håi cßn ë miÒn C« T«, D¬ng Ch©u, tr«ng nom viÖc ®ãng thuyÒn kÓ
vµ söa sang ®êng bÓ, chØ cã söa so¹n ®ãn tiÕp vua mét lÇn, mµ tiÒn tiªu nh bÓ
níc” [5, 224 ].
Sù giµu sang, xa hoa, l·ng phÝ cña hai phñ Vinh – Ninh ®îc thÓ hiÖn râ
nhÊt ë hai sù kiÖn lín nhÊt ®ã lµ ®¸m ma TÇn thÞ vµ viÖc chuÈn bÞ ®ãn Nguyªn
Phi vÒ “tØnh th©n”. Gi¶ Tr©n ®øng ra tæ chøc ®¸m ma linh ®×nh cho ngêi con
d©u TÇn thÞ. Muèn ph« tr¬ng thanh thÕ, Gi¶ Tr©n ®· bá ra mét v¹n l¹ng b¹c
lµm ma. Mua quan tµi b»ng gç quý v¹n n¨m kh«ng môc, gi¸ n¨m ngh×n l¹ng
l¹i cßn mêi 108 vÞ s, 99 ®¹o sü lµm lÔ 49 ngµy ®ªm. §Ó ®Ñp mÆt víi thiªn h¹,
Gi¶ Tr©n bá ra 1200 l¹ng ®Ó mua cho con lµ Gi¶ Dung chøc “Long cÈm uý” ®Ò
tªn viÕt trªn cê tang cho thªm phÇn long träng. Nh÷ng ngêi trong phñ Gi¶ tá ra
rÊt tÊt bËt, lo l¾ng s¾p ®Æp cho viÖc ®ãn Nguyªn Phi vÒ “tØnh th©n”. ChØ riªng
viÖc Gi¶ Têng ®i Giang Nam mua con h¸t gióp vui còng ®· tèt ba v¹n l¹ng b¹c.
Hä Gi¶ thuª ®Õn 130 ngêi x©y dùng chæ nghØ ch©n cho Nguyªn Phi ®Æt tªn lµ
§¹i Quan Viªn. §¹i Quan viªn ®îc x©y dùng nh mét toµ l©u ®µi nguy nga trang
hoang léng lÉy. KhiÕn Nguyªn Phi ®· ba lÇn thèt lªn:
“Xa hoa qu¸!”, “ Lµm thÕ nµy lµ qu¸ l¹m, lÇn sau kh«ng nªn xa xØ qu¸! ”
[5, 259 ].
Cuéc sèng cùc kú xa hoa, phung phÝ cña gia ®×nh phñ Gi¶ cã ®îc lµ nhê
®©u? §ã lµ vÊn ®Ò mµ t¸c gi¶ muèn bãc trÇn. MÆc dï kh«ng chñ t©m miªu t¶
quan hÖ gi÷a phñ Gi¶ víi ngêi n«ng d©n nhng b»ng mét sè chi tiÕt ph¸c ho¹,
t¸c gi¶ còng cho chóng ta thÊy nguån gèc cña sù giµu cã, xa hoa ®ã. Gia ®×nh
trªn hai tr¨m ngêi, ¨n uèng hoang phÝ, dïng toµn ®å quý hiÕm, nhµ cöa réng
thªnh thang, nguy nga, ®å sé nÕu kh«ng x©y dùng trªn c¬ së bãc lét t« thuÕ
cña nh©n d©n th× lÊy ®Çu ra? L·o qu¶n gia Chu Thuþ nãi: Bän t«i ë ®©y lo viÖc
thu t« thuÕ, tiÒn b¹c, thu vµo mçi n¨m cã ®Õn bèn n¨m v¹n.
Håi 53, miªu t¶ c¶nh ¤ TiÕn HiÕu nép t« thuÕ cho phñ Ninh quèc
“¤ TiÕn HiÕu bíc ®Õn gÇn nãi:
9
Tha «ng n¨m nay mïa mµng xÊu qu¸. Tõ th¸ng ba ®Õn hÕt tÕt th¸ng t¸m
ma lu«n, kh«ng lóc nµo t¹nh ®îc n¨m, s¸u ngµy. §Õn th¸ng chÝn cã mét trËn
ma ®¸, mét vïng gÇn hai, ba tr¨m dÆm; ngêi, nhµ cöa, sóc vËt, l¬ng thùc bÞ h¹i
hµng ngh×n hµng v¹n, nªn míi cã thÕ nµy. Con kh«ng d¸m nãi man” [6, 185].
MÆc dï tr×nh bµy nguyªn nh©n nh vËy, ¤ Gia Trang mét trong t¸m tr¹i
cña Phñ Ninh vÉn ph¶i n¹p ba tr¨m con h¬u, dª, lîn, nai, ho½ng, ba v¹n ba
ngµn c©n than… Bªn c¹nh ®ã cßn ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng s¶n phÈm nh c¸c lo¹i g¹o
“g¹o tÊm, g¹o cÈm, g¹o nÕp, g¹o rД c¸, t«m, gµ, ngçng… ngoµi ra cßn biÕu
riªng cËu c¶ mÊy gièng h¬u, thá tr¾ng, thá ®en, gµ vÞt… ®Ó ch¬i. ThÕ mµ, Gi¶
Tr©n cßn cau mµy nãi:
“Ta tëng Ýt ra chó còng ph¶i nép 5000 l¹ng b¹c, chø cã ngÇn Êy th× lµm
®îc c¸i g×. B©y giê chØ cßn cã t¸m, chÝn trang tr¹ng th«i, n¨m nay cã ®Õn hai
tr¹i kªu bÞ h¹n, bÞ lôt, chó l¹i bít xÐm, ®Þnh kh«ng cho ta ¨n n÷a hay sao?” [6,
186].
Qu¶ lµ må h«i níc m¾t cña nh©n d©n ®· nu«i sèng sù xa hoa hëng l¹c cña
gia ®×nh nµy. Trong t¸c phÈm tuy kh«ng thÊy xuÊt hiÖn h×nh ¶nh cña nh÷ng ngêi n«ng d©n bÇn hµn, nhng chóng ta thÊy th¸i ®é cña t¸c gi¶ ®èi víi hä hÕt søc
râ rµng. Cuéc sèng ®Çy hoan l¹c, kh«ng ngít tiÕn kÌn, tiÕng nh¹c, cuéc rîu,
bµn cê th©u ®ªm suèt s¸ng ®îc x©y dùng tõ må h«i níc m¾t cña nh©n d©n lao
®éng. §ã lµ ®iÒu t¸c gi¶ muèn ph¶n ¸nh trong t¸c phÈm nµy.
Hång l©u méng cßn ph¶n ¸nh sù c©u kÕt bãc lét cña c¸c giai cÊp thèng trÞ
trong x· héi ®Ó cïng hëng lîi, cïng bãc lét nh©n d©n. Lóc nµy, giai cÊp ®Þa chØ
c©u kÕt víi nh÷ng kÎ cho vay nÆng l·i vµ tÇng líp ®¹i th¬ng nh©n. Khi phñ Gi¶
bÞ lôc so¸t, ngêi ta l«i ra mÊy r¬ng v¨n khÕ, trong ®ã cã khÕ ruéng, khÕ nî vµ
®Æc biÖt lµ khÕ cho vay nÆng l·i bÊt hîp ph¸p. Tõ quy m« gia ®×nh hä Gi¶, tõ
nguån gèc dùa trªn sù bãc lét t« thuÕ, tõ nh÷ng xung ®ét trong gia ®×nh cã thÓ
coi phñ Gi¶ lµ h×nh ¶nh thu nhá cña x· héi Trung Quèc ®êi Thanh.
“Trong bèi c¶nh ®ã, c¸i ¸o kho¸c nh©n nghÜa ®¹o ®øc ®· bÞ xÐ to¹c, B¶n
chÊt xa hoa, d©m « ®éc ¸c vµ bÊt lùc cña giai cÊp phong kiÕn hiÖn nguyªn
h×nh” [15, 126].
1.2
Sù cæ hñ vÒ chÝnh trÞ, thèi n¸t vÒ ®¹o ®øc
1.2.1 Sù cæ hñ vÒ chÝnh trÞ:
Trong Hång l©u méng, t¸c gi¶ ®· miªu t¶ c¶nh sèng ®åi trôy, ruçng n¸t
cña gia ®×nh quý téc phong kiÕn, vµ chØ ra nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù suy vong
10
cña phñ Gi¶. Sù suy vong cña phñ Gi¶ lµ tÊt yÕu cña chÕ ®é phong kiÕn trong
buæi “hoµng h«n” cña lÞch sö. Hay nãi c¸ch kh¸c vËn mÖnh cña hä Gi¶ chÝnh lµ
h×nh ¶nh thu nhá vËn mÖnh chÕ ®é phong kiÕn. C¸c «ng chñ, bµ chñ ë ®©y
ngoµi viÖc chÞu sù rµng buéc cña lÔ gi¸o phong kiÕn truyÒn thèng, hÇu nh
kh«ng cã mét chót lý tëng nµo. §iÒu ®ã còng nãi lªn r»ng, hä còng kh«ng ®Ó
cho bÊt cø lý tëng tiÕn bé nµo tån t¹i. Cèt truyÖn cña t¸c phÈm chØ h¹n chÕ
trong nh÷ng sinh ho¹t thêng nhËt, kh«ng trùc tiÕp ®Ò cËp ®Õn chÝnh trÞ nhng
th«ng qua nh÷ng sù viÖc cô thÓ, b»ng nh÷ng chi tiÕt sinh ®éng, Tµo TuyÕt CÇn
®· lý gi¶i vÊn ®Ò chÝnh trÞ x· héi theo c¸ch cña riªng m×nh.
Trong Hång l©u méng chóng ta t×m thÊy ®Çy ®ñ c¸c g¬ng mÆt ®¹i diÖn
cho c¸c thÕ lùc ë x· héi thîng lu qóy téc. Hä lµ nh÷ng h×nh ¶nh tiªu biÓu cña
c¸c thÕ lùc chÝnh trÞ ®êi Thanh. Trong t¸c phÈm sù léng hµnh cña TiÕt Bµn, Phîng Th… ®îc che chë bëi c¸c thÕ lùc lín kh«ng ai d¸m ®éng ®Õn. §ã lµ sù v©y
quanh cña bèn hä lín trªn ®Êt Kim L¨ng thêi KiÒn Long: Gi¶, Sö, V¬ng, TiÕt.
C¶ bèn dßng hä nµy ®Òu giµu sang vµ cã quyÒn lùc nhÊt ë ®Êt Kim L¨ng. ThÕ
cßn cha hÕt, trong triÒu hä cßn cã B¾c TÜnh V¬ng, cã con g¸i ®Çu Nguyªn
Xu©n lµm Quý Phi. ë c¸c tØnh, hä gi¶ cßn cã v©y c¸nh cña V¬ng phu nh©n lµ
V¬ng Tö §»ng lµm thèng chÕ chÝn tØnh chØ huy. Nhê nh÷ng thÕ lùc to lín nµy
mµ con ngêi hä gi¶ còng hÕt søc hèng h¸ch g©y nªn nhiÒu téi ¸c: Gi¶ Vò Th«n
sau khi ®îc Gi¶ ChÝnh gióp ®ì ra lµm quan ®· dïng thñ ®o¹n tr¾ng trîn cíp
®o¹t nhµ ngêi ®em d©ng cho Gi¶ X¸; TiÕt Bµn léng hµnh, hèng h¸ch giÕt ngêi
döng dng sèng ngoµi vßng ph¸p luËt; V¬ng Hy Phîng tham lam, ®éc ¸c nhËn
ba ngh×n l¹ng b¹c, buéc Kim Kha th¾t cæ tù tö, døt mèi t×nh víi con trai Thñ bÞ
Trêng An lµm anh nµy còng nh¶y xuèng giÕng tù tö theo ngêi yªu.
Trong Hång l©u méng, phñ Gi¶ lµ mét gia ®×nh ®iÓn h×nh kh«ng ph¶i chØ
ë quy m«, ë ph¬ng thøc bãc lét cña nã mµ cßn thÓ hiÖn râ ë b¶n chÊt chÝnh trÞ,
®¹o ®øc cña nã. Miªu t¶ cuéc sèng cña phñ Gi¶ trong suèt thêi gian t¸m n¨m,
t¸c gi¶ cho thÊy qu¸ tr×nh tõ thÞnh ®Õn suy cña gia ®×nh nµy lµ mét tÊt yÕu, mÆc
dï cã nh÷ng ®øa con trung thµnh cè g¾ng duy tr× ®êi sèng cña nã vÒ mÆt chÝnh
trÞ mµ tiªu biÓu lµ Gi¶ ChÝnh. DÊu hiÖu cña sù suy tµn, bÊt lùc Êy thÓ hiÖn râ
nhÊt ë sù cæ hñ trong quan niÖm cña Gi¶ ChÝnh.
Gi¶ ChÝnh th©n sinh cña Gi¶ B¶o Ngäc lín lªn trong ®èng “b¸t cæ v¨n”.
Gi¶ ChÝnh lµ mét nh©n vËt ®¹i diÖn cho lùc lîng cò l¹c hËu, mang t tëng chÝnh
thèng. ¤ng ta lµ ngêi cã thÕ lùc, cã ®Þa vÞ x· héi (lµm quan), ®øng ®Çu mäi
quyÕt ®Þnh trong phñ Gi¶, chÞu ¶nh hëng s©u nÆng t tëng nho gia, theo ®uæi con
11
®êng khoa cö, t«n sïng ®¹o lý th¸nh hiÒn. Gi¶ chÝnh, Gi¶ §¹i Nho ra søc d¹y
dç mong B¶o Ngäc häc hµnh, ®ç ®¹t thµnh tµi.
Gi¶ ChÝnh dïng nh÷ng lêi lÏ ngät ngµo dô dç, cã lóc «ng chöi m¾ng
thËm tÖ buéc B¶o Ngäc ph¶i nghiÒn ngÉm lêi lÏ cña th¸nh hiÒn, kÕt giao víi
nh©n vËt ë chèn quan trêng, gÆp gì víi nh÷ng h¹ng ngêi cïng giai cÊp quý téc,
¤ng ta muèn B¶o Ngäc ®i theo con ®êng mµ «ng v¹ch s½n lµ häc hµnh ®Ó mai
sau lËp c«ng danh lµm th¬m tiÕng cha mÑ. Gi¶ ChÝnh sèng rËp khu«n, cøng
nh¾c theo lÔ gi¸o phong kiÕn hñ lËu, ë ngoµi th× lµm quan vÒ nhµ l¹i lµm chñ.
ThÕ nhng «ng ta chØ lµ kÎ bÊt tµi, nhu nhîc kh«ng gi¶i quyÕt ®îc viÖc nhµ,
ch¼ng h¬n g× nh÷ng kÎ lµm quan thêi bÊy giê. ¤ng ta mang nh÷ng t tëng cæ hñ
cña chÕ ®é phong kiÕn vµo qu¶n lý gia ®×nh vµ x· héi. Khi ®îc phong chøc tíc
ë xa, Gi¶ ChÝnh bÞ nh÷ng tªn lÝnh qua mÆt, sù kÐm cái cña «ng ta thÓ hiÖn rÊt
râ trong vai trß lµ vÞ quan cña triÒu ®×nh. Víi Gi¶ ChÝnh, B¶o Ngäc kh«ng b»ng
anh trai (B¶o Ch©u) kú tµi ®îc, B¶o Ngäc chØ lµ mét ®øa con “nghÞch tö”. Gi¶
mÉu, Gi¶ ChÝnh, V¬ng phu nh©n, TiÕt B¶o Thoa, Sö V¬ng V©n… thêng khuyªn
nhñ B¶o Ngäc häc hµnh thi cö, ra lµm quan ®Ó cho trän ch÷ hiÕu. Víi hä chØ cã
häc hµnh, thi cö ®Ëu lµm quan míi lµ ngêi cã Ých, xøng ®¸ng lµ con hiÕu t«i
trung. Håi 2, L·nh Tö Hng kÓ: “khi ®Çy n¨m, Gi¶ ChÝnh muèn thö chÝ híng
cña con vÒ sau thÕ nµo, míi ®em nh÷ng ®å ch¬i bÇy ra tríc mÆt ®Ó xem nã quê
lÊy c¸i g×. Ngê ®©u nã ch¼ng lÊy c¸i g×, mµ chØ quê lÊy phÊn s¸p, tr©m vßng”
[5, 41].
Khi Gi¶ ChÝnh thö chÝ híng con h¼n «ng ta còng ®Æt vµo B¶o Ngäc
kh«ng Ýt k× väng. ThÕ nhng hµnh ®éng cña B¶o Ngäc kh«ng nh÷ng thÓ hiÖn sù
kh¸c ngêi mµ cßn dù b¸o tÝnh c¸ch “ph¶n nghÞch” vÒ sau.
Gi¶ ChÝnh lµ mét trong nh÷ng nh©n vËt tiªu biÓu ®¹i diÖn cho thÕ lùc
thèng trÞ. Gi¶ ChÝnh ®îc triÒu ®×nh tíc phong nhng ngu muéi, v« tµi cam chÞu
sèng theo sù ®Þnh ®o¹t cña hÖ thèng giai cÊp thèng trÞ phong kiÕn, cè gß m×nh
theo khu«n s¸o nhng hoµn toµn bÊt lùc. Sù khu«n s¸o cæ hñ cña «ng ta ®· ¸p
®Æt lªn c¶ gia ®×nh ®Æc biÖt víi B¶o Ngäc. B¶o Ngäc ®îc Gi¶ mÉu, V¬ng phu
nh©n rÊt mùc chiÒu chuéng, n©ng ®ì. Nhng ®èi víi Gi¶ ChÝnh th× B¶o Ngäc rÊt
sî, thêng tr¸nh mÆt, mçi lÇn cha gäi lµ hÕt søc sî h·i, run rÉy. Sù cã mÆt cña
Gi¶ ChÝnh trong cuéc vui nµo ®Òu khiÕn B¶o Ngäc kh«ng d¸m ®ïa vui víi c¸c
chÞ em mét c¸ch tho¶i m¸i mµ nh bÞ gß buéc vµo khu«n phÐp. Håi 33, khi Ngêi
bµn phñ Trung ThuËn Th©n V¬ng xin vµo gÆp B¶o Ngäc v× cho r»ng B¶o Ngäc
®ang giÊu mét con h¸t ë ®©u ®ã. Gi¶ ChÝnh nghe vËy võa sî võa giËn l«i B¶o
Ngäc ra xÐt hái. Sù tøc giËn lªn ®Õn ®Ønh ®iÓm, muèn giÕt B¶o Ngäc ngay sau
12
khi nghe Gi¶ Hoµn vu oan cho B¶o Ngäc cìng gian Kim XuyÕn. ¤ng ta võa
nãi võa sai ngêi “L«i th»ng B¶o Ngäc ®Õn ®©y”, qu¸t lªn:
“H«m nay ai cßn ®Õn ng¨n, th× ta sÏ mang hÕt c¶ mò ¸o, c©n ®ai vµ gia
tµi giao cho ngêi Êy víi th»ng B¶o Ngäc. Ta ®µnh chÞu lµ ngêi cã téi, c¹o träc
mí tãc phiÒn n·o nµy ®i, t×m ®Õn n¬i thanh v¾ng ®Ó khái nhôc ®Õn tiÒn nh©n, v×
®· ®Ó ra ®øa con ngç nghÞch nµy!” [5, 479 ] .
B¶o Ngäc vµ Gi¶ ChÝnh së dÜ cã sù “xung kh¾c” rÊt lín bëi quan niÖm
sèng vµ t tëng cña hai ngêi hoµn toµn ®èi lËp nhau. Cã lóc Gi¶ ChÝnh muèn døt
bá ®øa con ph¶n nghÞch cña chÕ ®é phong kiÕn. ¤ng ta nãi víi V¬ng Phu nh©n:
“Ngµy thêng hÔ t«i quë ph¹t nã lÇn nµo, lµ y nh cã ngêi ®Õn bªnh nã .
Chi b»ng nh©n ngµy h«m nay kÕt liÔn c¸i th»ng chã chÕ nµy ®Ó khái tai v¹ vÒ
sau.
Nãi xong «ng ta ®Þnh lÊy thõng th¾t cæ B¶o Ngäc cho chÕt ®i”[5, 481].
Trong con m¾t Gi¶ ChÝnh tµi n¨ng th¬ phó cña B¶o Ngäc ®ã lµ thø tµi
n¨ng cña mét con ngùa bÊt kham, giai cÊp phong kiÕn kh«ng cÇn thø tµi n¨ng
“ph¶n lo¹n” ®ã. Gi¶ ChÝnh quý mÕn Ch©n B¶o Ngäc v× ®ã lµ mÉu ngêi theo
quan niÖm cña «ng:
“Sè lµ Gi¶ ChÝnh trong thÊy diÖn m¹o cña Ch©n B¶o Ngäc gièng hÖt con
m×nh, khi hái ®Õn v¨n ch¬ng anh ta ®èi ®¸p nh níc ch¶y, nªn trong lßng rÊt lµ
yªu mÕn, bÌn cho gäi B¶o Ngäc ra cèt ®Ó khuyªn r¨n hä, ®ång thêi, còng
muèn so s¸ng gi÷a hai ngêi xem sao” [7, 471].
Ch©n B¶o Ngäc chÝnh lµ “viªn ngäc thËt”, mµ giai cÊp phong kiÕn ®ang
cè c«ng mµi giòa, trau chuèt. Nã kh¸c h¼ng víi “viªn ngäc gi¶” vèn lµ ®øa con
tinh thÇn cña t¸c gi¶.
Bªn c¹nh nh©n vËt Gi¶ ChÝnh, trong hä Gi¶ còng tån t¹i nh÷ng t tëng l¹c
hËu ®Ì nÐn nh÷ng t tëng tiÕn bé ®ang h×nh thµnh, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn Gi¶ §¹i
Nho. ¤ng ta lµ ngêi thÇy d¹y häc cho con ch¸u nhµ hä Gi¶, mang trong m×nh t
tëng cæ hñ l¹c hËu. ¤ng ta nhåi nhÐt cho häc trß t tëng cñ mµ kh«ng biÕt tiÕp
thu nh÷ng t tëng míi, tiÕn bé. Gi¶ ChÝnh, Gi¶ §¹i Nho ra søc d¹y dç mong B¶o
Ngäc häc hµnh ®ç ®¹t thµnh tµi. Hä gä m×nh ®Ó sèng theo khu«n s¸o cña giai
cÊp thèng trÞ nhng cuèi cïng bÊt lùc.
Trong Hång l©u méng, c¸c lùc lîng ®¹i diÖn cho chÕ ®é cò (tiªu biÓu lµ
Gi¶ ChÝnh), cè søc duy tr× trËt t cò cña giai cÊp quý téc – phong kiÕn cña
m×nh, hä kh«ng chÊp nhËn bÊt kú yÕu tè tiÕn bé nµo tån t¹i. ChÝnh ®iÒu ®ã
13
cµng lµm cho lùc lîng míi, tiÕn bé muèn ph¶n kh¸ng l¹i mét c¶ch m¹nh mÏ
h¬n.
1.2.2 Sù ®åi b¹i vÒ ®¹o ®øc
Hång l©u méng viÕt vÒ c©u chuyÖn t×nh duyªn tr¾c trë nhng t¸c phÈm
kh«ng ®¬n gi¶n chØ lµ bi kÞch t×nh yªu tay ba gi÷a Gi¶ B¶o Ngäc – L©m §¹i
Ngäc – TiÕt B¶o Thoa. T¸c gi¶ cã c¨n cø vµo cuéc ®êi riªng nhng t¸c phÈm
kh«ng ph¶i lµ “tù truyÖn”, cïng kh«ng ph¶i nh»m miªu t¶ sù sôp ®æ cña gia
®×nh quý téc do “miÖng ¨n nói lë”, “thu Ýt chi nhiÒu”. ý nghÜa kh¸ch quan,
ph¹m vi ph¶n ¸nh cña t¸c phÈm réng lín h¬n nhiÒu.
Hång l©u méng thÓ hiÖn râ b¶n chÊt thèng trÞ vµ nh÷ng r¹n nøt tÊt yÕu
trong lßng chÕ ®é. Bªn c¹nh sù cæ hñ vÒ chÝnh trÞ. Hång l©u méng cßn ph¶n
¸nh sù suy ®åi vÒ ®¹o ®øc.
Hai phñ Vinh – Ninh nh×n tõ ngoµi vµo ai còng nhËn thÊy ®ã lµ mét
chèn hµo hoa sang träng nhng ®»ng sau vÎ bÒ ngoµi ®ã lµ sù ruçng n¸t vÒ ®¹o
®øc. Gi¶ dèi vµ d©m « ®· trë thµnh b¶n chÊt, ®óng nh lêi nãi cña LiÔu T¬ng
Liªn nãi: “Trong phñ ®«ng nhµ anh, ngoµi hai con s tö ®¸ ra, dï con mÌo, con
chã còng ch¼ng cßn trong s¹ch n÷a” [6, 401]. §iÒu nµy cho thÊy sù thËt ®¾ng
cay cña phñ Gi¶.
Cã thÓ nãi, kh«ng mét cËu Êm nµo l¹i kh«ng nhiÔm ph¶i thãi h tËt xÊu.
T¸c gi¶ tá ra rÊt kh¸ch quan khi ®Ó Tiªu §¹i, mét gia n« l©u n¨m trung thµnh
trong phñ kh¼ng ®Þnh.
“Ai ngê b©y giê l¹i ®Î ra nh÷ng gièng sóc sinh nµy! Hµng ngµy trém gµ
b¾t chã, nµo “tiÓu thóc” (em chång n»m víi chÞ d©u), nµo “ba h«i” (bè chång
n»m víi con d©u), lo¹i lu©n c¶ lò, tao l¹i kh«ng biÕt µ?.
Th«i ®õng ®em c¸nh tay g·i mµ giÊu vµo trong èng ¸o n÷a!”[5, 128].
§äc Hång l©u méng chóng ta cµng thªm thÊm s©u ý kiÕn cña ¡nghen:
d©m « lµ b¶n chÊt cña giai bãc lét, c¶ mét bän ngêi sung síng ®Õn ph¸t ph×,
nhµn rçi ®Ôn ngøa tay, ngøa ch©n [15, 112]. Dêng nh chóng kh«ng cßn t×m
thÊy niÒm kho¸i l¹c nµo h¬n lµ chuyÖn “chim chuét” d©m «. C¸i gäi lµ trung
hiÕu tiÕt nghÜa ®Çy rÉy trªn c¸c bøc tríng, bøc liÔn trong phñ Gi¶ lµm tÊm mµn
tha che ®Ëy cuéc sèng nh¬ nhíp ®îc dung tóng tõ viÖc nhá ®Õn viÖc lín. Gi¶
Thôy mª mÈn Phîng Th nh ®iªn nh d¹i, bÞ Phîng Th lõa vµo bÉy t×nh nhng vÉn
kh«ng tØnh, dÉn ®Õn c¸i chÕt « nhôc. Gi¶ LiÔn tuy ®· cã vî, cã nµng hÇu rÊt trÎ
®Ñp s¾c s¶o vËy mµ vÉn d©m « thèi n¸t bõa b·. Võa xa Phîng Th h¾n ®· sinh
14
chuyÖn: “Míi ngñ riªng hai ®ªm h¾n ®· kh«ng nhÞn ®îc, chän ngay mét ®øa
hÇu nhá s¹ch sÏ t¹m lµm trß “tiªu khiÓn” [5,306]. ThËm chÝ ngay trong buæi
sinh nhËt cña Phîng Th , Gi¶ LiÔn thõa c¬ vî bËn tiÕp kh¸ch ë ngoµi lÐn lót ®a
g¸i vÒ nhµ, bÞ vî b¾t ®îc qu¶ tang thÕ lµ mét cuéc xung ®ét x¶y ra dÉn ®Õn hËu
qu¶ B×nh Nhi bÞ Phîng Th hiÓu nhÇm vµ l¨ng nhôc thËm tÖ. Cßn t×nh nh©n cña
chång (vî Bµo NhÞ) còng ph¶i chÊp nhËn c¸i chÕt. Khi Phîng Th ch¹y ®Õn nhê
Gi¶ mÉu r¨n d¹y Gi¶ LiÔn th× Gi¶ mÉu g¹t ph¾t ®i vµ nãi: “ViÖc Êy cã quan hÖ
g× ®©u. Bän trai trÎ chóng nã thÊy g¸i kh¸c nµo mÌo thÊy mì, gi÷ lµm sao ®îc.
Lóc cßn trÎ ai mµ ch¼ng thÕ.” [6,511]. Gi¶ mÉu lµ ngêi ®øng ®Çu phñ Gi¶, lµ
ngêi cÇm c©n n¶y mùc vÒ ®¹o ®øc còng thõa nhËn nh vËy. Sù thËt ®ã cã søc tµn
ph¸ ghª gím ®èi víi mäi nÒ nÕp gia phong vµ lµm kû c¬ng hä Gi¶ rèi lo¹n, gãp
phÇn ®Èy gia ®×nh danh gia väng téc nµy ®Õn bíc sôp ®æ. Sù thèi n¸t d©m «, ®åi
b¹i cña gia ®×nh hä gi¶ lµ mét tÊt yÕu kh«ng thÓ cìng l¹i ®îc. Nã cßn ®îc biÓu
hiÖn qua lêi nãi cña tËp nh©n (håi 46) khi Gi¶ X¸ ®Þnh cìng bøc Uyªn ¦¬ng
– mét nµng hÇu rÊt trÎ ®Ñp ®Ó lµm thiÕp.
“L·o giµ nµy thùc lµ ®ª tiÖn qu¸! HÔ thÊy ai h¬i ®Ó coi lµ l·o kh«ng chÞu
bu«ng tha” [5, 79].
§Õn cha con Gi¶ Tr©n, Gi¶ Dung sau khi dµy vß ch¸n chª Vu NhÞ Th, l¹i
muèn ®Èy sang cho Gi¶ LiÔn. Ngay c¶ TÇn Chung, Båi DÝnh míi nhá tuæi ®·
cã nh÷ng hµnh ®éng bÈn thØu n¬i linh thiªng nh ®Òn chïa. Gi¶ B¶o Ngäc míi
mêi bèn tuæi ®Çu còng nghe theo lêi d¹y cña nµng tiªn ¶o C¶nh mµ nµi nØ tËp
nh©n cïng vui cuéc “m©y ma” (håi 5). C¸i gäi lµ nµng tiªn ¶o c¶nh ë ®©y chØ lµ
mét biÖn ph¸p nghÖ thuËt, lµ h×nh tîng ho¸ kh«ng khÝ d©m «, thèi n¸t cña gia
®×nh hä Gi¶ mµ th«i.
Bªn c¹nh sù d©m «, ®åi b¹i, mäi ngêi ë phñ Gi¶ l¹i c¾n xe nhau ®Ó dµnh
dËt quyÒn lùc vµ lîi léc. Nh÷ng mèi hiÒm nghi, ghen tÞ, dèi tr¸, tranh ®o¹t diÔn
ra thêng xuyªn trong hai phñ tuy ngÊm ngÇm nhng rÊt m¹nh mÏ, quyÕt liÖt.
Håi 25, v× ghen tÞ mµ d× TriÖu nhê M· §¹o bµ bµy c¸ch yÓm bïa h·m h¹i Phîng Th, bÊt chÊp t×nh th©n hßng h¹i chÕt B¶o Ngäc ®Ó dµnh quyÒn thÕ tËp cho
con m×nh lµ Gi¶ Hoµn. Quan hÖ gi÷a vî c¶ vµ vî lÏ th× “nÕu kh«ng ph¶i giã
®«ng thæi b¹t giã t©y th× giã t©y còng thæi b¹t giã ®«ng”. §ã lµ sù thËt tån t¹i
trong gia ®×nh quý téc phong kiÕn nµy. Mçi ngêi trong gia ®×nh nµy ®Òu hiÓu râ
®iÒu ®ã h¬n ai hÕt. Th¸m Xu©n ®· ph¶i thèt lªn r»ng: “chç bµ con víi nhau,
kh«ng cÇn ph¶i ë rÞn víi nhau mét chç míi lµ tö tÕ. Chóng ta lµ chç bµ con
th©n tiÕt ®Êy, nhng ai mµ ch¼ng nh gièng gµ ®en m¾t, chØ chùc nuèt sèng nhau
th«i “[6, 534]. H¬n n÷a kh«ng cã téi ¸c nµo mµ hä kh«ng nhóng tay vµo.
15
NÕu nãi Gi¶ Tr©n, Gi¶ Thôy, Gi¶ LiÔn tiªu biÓu cho ®êi sèng d©m «, tr¸c
t¸ng cña phñ Gi¶ th× Gi¶ mÉu, V¬ng phu nh©n, Phîng Th l¹i tiªu biÓu cho b¶n
chÊt ®éc ¸c nham hiÓm cña giai cÊp thèng trÞ. Gi¶ mÉu cho phÐp Gi¶ LiÔn ®îc
quyÒn n¨m thª b¶y thiÕp nhng chÝnh bµ ta l¹i c¾t ®øt mçi t×nh gi÷a B¶o Ngäc §¹i Ngäc, ®iÒu ®ã lµm cho c¸i chÕt ®Õn mét c¸ch tøc tëi ®èi víi c« ch¸u ngo¹i
yÕu ®uèi. T©m ®Þa cña Gi¶ mÉu ®îc t¸c gi¶ ®Æt trong sù lùa chän gay g¾t ®ã lµ
vµo vên th¨m §¹i Ngäc hay sang th¨m B¶o Ngäc ? vµ ®©y lµ c¸ch c xö l¹nh
lïng cña Gi¶ mÉu qua lêi dÆn V¬ng phu nh©n : “ChÞ sang bªn Êy khÊn víi linh
hån ch¸u L©m, kh«ng ph¶i ta nì lßng kh«ng ®Õn ®a ch¸u, chØ v× th©n s¬ cã
kh¸c. Ch¸u lµ ch¸u ngo¹i ta, còng lµ chç th©n thiÕt, nhng so víi B¶o Ngäc th×
nã cßn th©n h¬n”[7,256].
Phîng th xinh ®Ñp, th«ng minh, khÐo lÐo lµ vËy song còng ®éc ¸c nham
hiÓm, x¶o quyÖt v« cïng. C¸i ®anh ®¸ ghª gím cña Phîng th ®îc giíi thiÖu qua
lêi cña Gi¶ mÉu khi nãi víi §¹i Ngäc:
“Ch¸u kh«ng nhËn ®îc chÞ nµy ®©u. Nã lµ mét con ®anh ®¸ trong nhµ
nµy ®Êy, tiÕng Nam Kinh gäi lµ“l¹t tö”, ch¸u cø gäi lµ Ph îng l¹t tö lµ ®îc” [5,
53] .
§îc Gi¶ mÉu yªu quý, l¹i lµ ch¸u cña V¬ng phu nh©n, Phîng Th léng
quyÒn, tung hoµnh, kh«ng xem ai ra g×, nµo lµ cho vay nÆng l·i tr¸i ph¸p luËt,
nµo lµ v¬ vÐt cña c¶i, bãc lét tµn b¹o søc lao ®éng cña ngêi n«ng n« t¸c oai t¸c
qu¸i… g©y nªn bao c¶nh sinh ly tö biÖt. Bµn tay cña Phîng Th ®· g©y bao téi
¸c nh mîn tay Thu §ång, Ðp d× hai nuèt vµng sèng chÕt; léng quyÒn tung
hoµnh ë chïa ThiÕt H¹m dÉn ®Õn Kim Kha ph¶i th¾t cæ tù tö, ®øt mèi t×nh
duyªn víi con trai thñ bÞ Trêng An, cßn m×nh th× ngåi m¸t ¨n kh«ng ba l¹ng
b¹c. §éc ¸c h¬n Phîng Th bµy kÕ “tr¸o h«n” ®Ó cho hån Gi¸ng Ch©u ph¶i vÒ
n¬i ly hËn. Sù chia l×a cña mèi t×nh B¶o Ngäc vµ §¹i Ngäc chñ yÕu chØ v× mu
kÕ cña Phîng Th. Vµo giê ¨n hái cña B¶o Ngäc còng lµ lóc §¹i Ngäc «m hËn,
c« ®¬n l×a câi ®êi. Ngay c¶ ch¸u cña m×nh mµ Phîng Th cßn r¾p t©m h·m h¹i
huèng chi ngêi ngoµi. §óng lµ con ngêi tµn nhÉn ®éc ¸c l¹nh lïng: “BÒ ngoµi
th¬n thít nãi cêi, mµ trong nham hiÓm giÕt ngêi kh«ng dao” bªn c¹nh Gi¶
mÉu, Phîng Th, V¬ng phu nh©n còng kh«ng kÐm phÇn tµn nhÉn vµ x¶o quyÖt.
V× mét c©u nãi b©ng qu¬, ®ïa giìn kh«ng ®Çu cña B¶o Ngäc, V¬ng Phu
nh©n ®· ®Èy Kim XuyÕn, mét a hoµn tµi s¾c ®Õn chæ nh¶y xuèng giÕng tù tö.
V¬ng phu nh©n muèn g¹t bá ®i nh÷ng “c¸i gai” mµ bµ ta nghÜ cã thÓ lµm h
háng B¶o Ngäc. ChÝnh v× vËy, T×nh V¨n mét c« g¸i cã nhan s¾c trÝ tuÖ, suy
16
nghÜ s©u s¾c, m¹nh mÏ ®¸ng yªu bÞ ®Èy vµo chæ chÕt, mét c¸i chÕt trong c« ®¬n
®ãi r¸ch thiÕu thèn. Håi 74, ChÝnh V¬ng phu nh©n lµ ngêi chØ ®¹o lôc so¸t §¹i
Quan Viªn, g©y nªn bao c¶nh tang th¬ng mµ nguyªn do chØ v× chuyÖn con
ngèc nhÆt ®îc mét tói th¬m trong vên, in h×nh hai ngêi trÇn truång ®ang «m
nhau. ViÖc lôc so¸t nµy cho thÊy sù t¸o tîn cña c¸c bµ chñ, g©y søc Ðp ®èi víi
c¸c a hoµn. HËu qu¶ lµ T Kú bÞ ®uæi vÒ nhµ. Chõng Êy viÖc còng ®ñ ®Ó chóng
ta thÊy ®îc b¶n chÊt ®éc ¸c cña V¬ng phu nh©n. Ngoµi ra, cßn biÕt bao a hoµn,
nµng hÇu v× c¸c «ng chñ, bµ chñ mµ bÞ b¸n, bÞ ®uæi hoÆc Ðp g¶ chång.
Nh vËy, phñ Gi¶ sang träng bÒ thÕ lµ n¬i giíi quý téc phong kiÕn mÆc søc
tung hoµnh ngang däc, võa ¨n ch¬i võa hëng l¹c võa th©m hiÓm ®éc ¸c. B¶n
chÊt d©m « truþ l¹c Êy ®îc dung tóng bëi c¶ mét hÖ thèng quyÒn lùc ph¸p chÕ
cña x· héi thèi n¸t. ViÖc miªu t¶ mét c¸ch chi tiÕt, cô thÓ cuéc sèng cña phñ
Gi¶ chÝnh lµ c¸ch thøc kh¼ng ®Þnh b¶n chÊt d©m «, thèi n¸t cña mét giai cÊp
thèng trÞ.
1.2.3 Nh÷ng bi kÞch mang tÝnh tÊt yÕu trong Hång l©u méng
Cã thÓ nãi phñ Vinh quèc – Ninh quèc víi c¸i vÎ bÒ ngoµi hiÓn h¸ch mµ
bÒ trong n¸t ruçng Êy tîng trng cho giai cÊp thèng trÞ phong kiÕn ®ang lóc suy
tµn. MÆc dï giai cÊp thèng trÞ phong kiÕn lóc bÊy giê ®ang ra søc t« vÏ cho
c¶nh th¸i b×nh. muèn duy tr× vÎ “thÞnh thÕ” ngoµi mÆt, nhng sù thËt b¶n th©n nã
®· thèi n¸t qu¸ møc, ®ang chÊt chøa hµng lo¹t nguy c¬ cña ngµy diÖt vong. V×
thÕ c¸i n¬i ®îc gäi lµ “phån hoa t¬i ®Ñp, giµu sang yªn Êm” nµy còng nh x· héi
phong kiÕn mµ nã b¸m vµo, thùc chÊt lµ mét “con s©u tr¨m ch©n” “chÕt vÉn
kh«ng cøng”. C¸i xu thÕ “chim mái vÒ rõng” lßng ngêi rêi r¹c, kh«ng chØ ®Ì
nÆng lªn bän chñ phong kiÕn mµ nã cßn ¨n s©u vµo t©m lý cña bän n« béc ë díi. A hoµn TiÓu Hång tõng thèt ra: “R¹p dï dùng dµi ®Õn ngµm dÆm, còng
ch¼ng cã tiÖc nµo lµ tiÖc kh«ng tan. Cã ai lµ ngêi gi÷ ®îc trän ®êi. Ch¼ng qua
chØ d¨m ba n¨m råi ai cã phËn nÊy, mçi ngêi mçi ng¶”. KÓ c¶ ngêi ngoµi cuéc
nh L·nh Tö Hng còng cã nhËn xÐt “BÒ ngoµi xem ra kh«ng thÊy cã g× thay ®æi,
nhng bÒ trong thùc trèng rçng c¶ råi”[5, 39]. Hång l©u méng thÓ hiÖn nh÷ng bi
kÞch mang tÝnh tÊt yÕu, kh«ng g× cìng næi th«ng qua kÕt côc bi th¶m cña c¸c
nh©n vËt; qua sù suy tµn kiÖt quÖ cña gia ®×nh hä Gi¶.
Trong Hång l©u méng, sè phËn c¸c nh©n vËt hÇu nh g¾n víi mét kÕt côc
bi th¬ng. C¸c tiÓu th, bµ chñ trong phñ Gi¶ hÇu hÕt ph¶i chÞu kÕt côc bi th¶m:
17
Ngêi th× chÕt trong ®au khæ, c« ®¬n, uÊt hËn (§¹i Ngäc, Phîng Th, Nghªnh
Xu©n), ngêi chÞu sè phËn lÎ loi go¸ chång lóc cßn qu¸ trÎ (Lý Hoµn, B¶o
Thoa), ngêi mong rêi bá cuéc sèng trÇn tôc n¬ng nhê cña phËt (TÝch Xu©n).
C¸c nh©n vËt n÷ ®Òu r¬i vµo bi kÞch sãng giã, ph¶i chÞu sè phËn bÊp bÖnh, ®au
khæ. Hä xinh ®Ñp, tµi hoa nhng cuéc sèng kh«ng chót b×nh yªn, thanh th¶n, hä
lu«n ph¶i lo l¾ng, ngÊm ngÇm tranh dµnh ®Þa vÞ cña nhau. T¸c gi¶ ®· viÕt vÒ hä
nh sau:
“Xu©n hËn thu sÇu m×nh chuèc lÊy
MÆt hoa da phÊn ®Ñp v× ai”[5, 84].
C¸c tiÓu th, bµ chñ hay nh÷ng c« a hoµn xinh ®Ñp trong phñ Gi¶ nh §¹i
Ngäc, B¶o Ngäc, Phîng Th, TËp Nh©n… ®Òu cã sè phËn bÊt h¹nh ®au khæ.
L©m §¹i Ngäc sinh trëng trong mét gia ®×nh quan l¹i, dßng dâi thi th,
nhiÒu ®êi lµm quan, Nµng ®îc n©ng niu nh viªn ngäc quý. MÑ mÊt sím, bè ®i
lµm quan xa kh«ng cã thêi gian gÇn gòi ch¨m sãc nµng. Nµng vèn sinh ra th©n
h×nh gÇy gß, èm yÕu, l¹i lu«n hên tñi c« ®¬n vµ ®îc bµ ngo¹i ®ãn vÒ ë cïng.
Hoµn c¶nh ¨n nhê ë ®Ëu ®ã khiÕn “nµng cã c¶ mét bÓ níc m¾t t×nh kh«ng bao
giê biÕt c¹n”[7, 225]. §¹i Ngäc duy nhÊt chØ cã t×nh yªu víi B¶o Ngäc lµm chç
dùa tinh thÇn. Ngì t×nh yªu ®ã sÏ ®a nµng ®Õn bÕn bê h¹nh phóc nhng chÕ ®é
phong kiÕn hµ kh¾c ®· vïi dËp ngän löa t×nh yªu tù do ®ã, khiÕn nµng ®au ®ín
«m hËn vÒ n¬i ly hËn. Nµng t¾t thë gi÷a lóc gia ®×nh hä Gi¶ tng bõng tæ chøc lÔ
dãn d©u cho B¶o Ngäc. Cã thÓ nãi cuéc ®êi vµ c¸i chÕt c« ®¬n l¹nh lÏo cña §¹i
Ngäc ®· ®Ó l¹i niÒm xãt th¬ng lín nhÊt trong tÊt c¶ sè phËn cña c¸c nh©n vËt
trong Hång l©u méng.
Bªn c¹nh L©m §¹i Ngäc cßn cã sè phËn bÊt h¹nh cña Sö T¬ng V©n, Lý
Hoµn, B¶o Thoa, Phîng Th … TÊt c¶ hä ®Òu cã nh÷ng bi kÞch cña cuéc ®êi.
Gièng §¹i Ngäc, Sö T¬ng V©n lµ con nhµ khuª c¸c nhng còng mang th©n phËn
hÈm hiu. Cha mÑ mÊt khi nµng cßn lµ ®øa trÎ n»m trong n«i, tuæi th¬ l¹i gÆp
nhiÒu bÊt h¹nh. §¹i Ngäc sau khi mÊt mÑ, cßn cã cha, bµ ngo¹i vµ cã ®îc t×nh
yªu ch©n thµnh cña B¶o Ngäc. Cßn Sö T¬ng V©n chØ dùa vµo chó thÝm, cuéc
sèng chËt vËt gÆp khã kh¨n. Vµ cuèi cïng kÕt thóc cuéc ®êi nµng còng gÆp bi
kÞch, ®au khæ, sÇu muén. Nh©n vËt Lý Hoµn l¹i cã bi kÞch cña c¸c nh©n vËt
kh¸c trong t¸c phÈm. Bi kÞch cña Lý Hoµn kh«ng ph¶i chØ xÈy ra ë kÕt côc sau
cïng cña nµng mµ ®· cã tõ khi nµng tiÕp nhËn lêi gi¸o huÊn “con g¸i kh«ng cã
tµi lµ ®øc vËy” cña gia ®×nh. Còng cã thÓ nãi tríc khi Hång l©u méng më mµn,
nµng ®· lµ nh©n vËt bi kÞch råi.
18
Kh¸c víi c¸c c« g¸i kh¸c trong “Kim L¨ng thËp nhÞ thoa” Phîng Th, B¶o
Thoa võa ®Ñp ngêi, võa th«ng minh, cã tµi qu¶n lý gia ®×nh, uy quyÒn nhng sè
phËn cña hä còng n»m trong “b¹c mÖnh ty” kh«ng thÓ tèt h¬n sè phËn c¸c
nh©n vËt kh¸c trong “ty” ®îc. Phîng Th mét m×nh chÌo chèng, g¸nh v¸c tÊt c¶
c«ng viÖc trong gia ®×nh hä Gi¶.
Trong t×nh yªu vµ h«n nh©n, Phîng Th còng gÆp bÊt h¹nh, ch¼ng kÐm
L©m §¹i Ngäc, TiÕt B¶o Thoa. Ph¬ng Th xuÊt th©n trong mét gia ®×nh danh
gi¸, xinh ®Ñp, th¸o v¸t nh÷ng tëng cuéc ®êi Phîng Th sÏ trµn ®Çy h¹nh phóc
nhng cã ngê ®©u sè phËn cña nµng còng ®Çy bÊt h¹nh, ®au khæ. Gi¶ LiÔn lµ kÎ
®ª tiÖn, s½n sµng gië trß chim chuét víi tÊt c¶ nh÷ng ngêi con g¸i mµ h¾n
thÝch. H¾n ®· biÕn cuéc h«n nh©n cña hä trë thµnh mét cuéc h«n nh©n chØ cã
h×nh thøc mµ kh«ng cã t×nh yªu, h¹nh phóc. Phîng Th ®· lµm mäi thø, kh«ng
trõ c¶ nh÷ng thñ ®o¹n ®éc ¸c nhng råi h¹nh phóc còng kh«ng t×m ®Õn víi nµng.
Cuèi cïng, Phîng Th tr¶i qua câi ¶o, trë l¹i ®Êt Kim L¨ng: “Cuéc ®êi h v« mÞt
mï. Ngêi ta sinh ra ë ®êi khã lßng tr¸nh khái c¶nh m©y tan giã cuèn” [7, 412].
Còng nh Phîng Th, cuéc h«n nh©n cña TiÕt B¶o Thoa vµ Gi¶ B¶o Ngäc
kh«ng cã niÒm vui, h¹nh phóc. B¶o Thoa chØ ®îc chøc “mî Hai” vµ th©n x¸c
B¶o Ngäc chø kh«ng cã ®îc tr¸i tim cña chµng. Cuéc h«n nh©n víi B¶o Ngäc
®em l¹i cho nµng rÊt nhiÒu ®au khæ. Nµng lµ mét ngêi con g¸i xinh ®Ñp, th«ng
minh, biÕt tuú c¬ øng xö, ®îc mäi ngêi trong phñ Gi¶ quý mÕn, khen ngîi. Mét
giai nh©n phong kiÕn nh B¶o Thoa cuèi cïng còng ph¶i sèng trong c¶nh go¸
bôa khi tuæi ®êi cßn rÊt trÎ.
Trong Hång l©u méng Gi¶ B¶o Ngäc lµ nh©n vËt trung t©m, cuéc ®êi cña
anh ta còng l©m vµo bi kÞch. Gi¶ B¶o Ngäc sinh ra ngËm viªn ngäc quý, chµng
trë thµnh b¶o bèi cña gia ®×nh phñ Gi¶ ®îc yªu th¬ng chiÒu chuéng hÕt mùc.
Trªn cã cha mÑ d¹y b¶o, cã bµ cng chiÒu, díi chµng quanh quÈn ch¬i ®ïa suèt
ngµy víi ®¸m a hoµn. B¶o Ngäc quan t©m hÕt mäi ngêi, kÕt b¹n víi nhiÒu
thµnh phÇn, cã thÓ lµ cïng trang løa (nh TÇn Chung), hay chØ lµ mét kÐp h¸t
(LiÔu T¬ng Liªn), còng cã thÓ ch¬i ®ïa víi bän ngêi hÇu trai nh DÝnh Yªn, Båi
DÝnh, hÇu g¸i tronng ®¸m quÇn thoa. Gi¶ B¶o Ngäc sèng trong §¹i quan viªn
nh c¸ tung t¨ng díi níc, ®îc thùc hiÖn nh÷ng së thÝch nhá, ch¬i bêi theo mét
c«ng tö tù do. Gi¶ B¶o Ngäc bùc däc, ng©y ng« khi ai ®ã khuyªn nhñ viÖc häc
hµnh, chµng xem thêng coi khinh th¸nh hiÒn, kh«ng thÝch lèi khoa cö phong
kiÕn. Bi kÞch cña B¶o Ngäc xuÊt ph¸t tõ t×nh yªu víi §¹i Ngäc. Khi §¹i Ngäc
chÕt, B¶o Ngäc còng trë nªn ng¬ ng¬ ngÈn ngÈn, hoµn toµn kh«ng lanh lîi nh
tríc, kh«ng thÝch gÇn gòi víi chÞ em, thËm chÝ anh ta kh«ng thÌm nghÜ tíi viÖc
19
nhµ. H×nh ¶nh cña L©m §¹i Ngäc cø trë vÒ trong t©m trÝ cña B¶o Ngäc. B¶o
Ngäc sèng víi B¶o Thoa, TËp Nh©n, c¸c a hoµn kh¸c nhng anh ta c¶m thÊy v«
cïng c« ®¬n buån tñi. B¶o Ngäc kh«ng t×m ra ®îc ngêi tri ©m tri kû nh §¹i
Ngäc. §iÒu ®ã, cµng lµm cho B¶o Ngäc thªm ng¬ ngÈn, sèng thu m×nh h¬n.
ChÝnh v× vËy, t©m bÖnh cña B¶o Ngäc kh«ng ai hiÓu næi. B¶o Thoa lµ vî hiÒn
lu«n b¶o ban chµng cè g¾ng häc tËp, lËp c«ng danh cho nªn chµng kh«ng bao
giê hiÓu ®îc c¶m nhËn cña B¶o Ngäc. Cuèi cïng B¶o Ngäc n¬ng nhê cöa phËt,
bá l¹i c«ng danh, phó quý. ChÝnh hµnh ®éng cuèi cïng nµy thÓ hiÖn râ sù
“ph¶n nghÞch” cña B¶o Ngäc. ViÖc ®i tu cña B¶o Ngäc lµ mét bi kÞch tÊt yÕu
cho thÊy sù suy tµn kh«ng thÓ cøu v·n næi cña Phñ Gi¶.
Sè phËn cña c¸c bµ chñ, c¸c tiÓu th, cËu chñ cßn nh thÕ, sè phËn cña c¸c
a hoµn cßn th¶m th¬ng h¬n. Bi kÞch cña c¸c a hoµn gÆp ph¶i, tríc hÕt lµ ë ph¬ng diÖn tinh thÇn. Mang th©n phËn lµ a hoµn, lµ t«i tí cña gia ®×nh hä Gi¶
quyÒn thÕ, giµu cã, hä kh«ng cã bÊt cø quyÒn lîi g×, thËm chÝ c¶ quyÒn ®Þnh
®o¹t sè phËn cho chÝnh m×nh. Cã thÓ nãi, a hoµn lµ n¬i trót bá mäi bùc tøc giËn
d÷ tõ chñ cña m×nh. Ngoµi nçi ®au vÒ tinh thÇn, hä cßn g¸nh chÞu nçi ®au vÒ
thÓ x¸c, hä bÞ ®¸nh ®Ëp chöi bëi, bÞ kinh miÖt coi thêng thËm tÖ. ThËm chÝ
nhiÒu a hoµn cßn bÞ c¸c «ng chñ uy hiÕp ®Ó tháa m·n yªu cÇu d©m « thèi n¸t.
B×nh Nhi – c« a hoµn xinh ®Ñp tËn tôy víi vî chång Gi¶ LiÔn - Phîng
Th, nhng mçi lÇn hai vî chång hä phËt ý bùc tøc th× ngêi ph¶i g¸nh chÞu hËu
qu¶ l¹i lµ B×nh Nhi. Nµng xinh ®Ñp, ®¶ng ®ang, nh©n hËu nhng sè phËn cña
nµng nµo cã ®îc h¹nh phóc sung síng. KÕt thóc Hång l©u méng, Gi¶ LiÔn c¶m
kÝch B×nh Nhi cã ý muèn lËp nµng lµm vî chÝnh, ph¶i ch¨ng ®ã lµ mét sù høa
hÑn cho cuéc sèng tèt ®Ñp, hay tõ ®©y B×nh Nhi l¹i b¾t ®Çu mét cuéc sèng ®au
khæ gian nan, bÊt h¹nh h¬n. T×nh V¨n lµ c« a hoµn tµi s¾c, xinh ®Ñp nhng gÆp
bÊt h¹nh chÞu mét kÕt côc ®¾ng cay. Nµng chÕt trong sù c« ®¬n thiÕu thèn khi
®ang ë giai ®o¹n ®Ñp nhÊt cña ngêi con g¸i. §éc gi¶ h¼n cßn nhí m·i h×nh ¶nh
cña mét T×nh V¨n cã dung nhan kiÒu diÔm, s¸ng chãi, rùc rì vµ h×nh ¶nh mét
T×nh V¨n gÇy guéc n»m c« ®¬n trong bÖnh tËt, trong sù l¹nh lÏo cña ngêi ®êi.
Mét ®iÓm næi bËt g©y nªn sù bÊt h¹nh cho nµng ®ã lµ nµng xinh ®Ñp, s¾c x¶o,
th¼ng th¾n nhng l¹i kh«ng biÕt nÞnh hãt, bî ®ì lÊy lßng ngêi kh¸c, nµng bÞ gieo
tiÕng oan, m¾c vµo téi phong lu. Bªn c¹nh T×nh V¨n, Uyªn ¦¬ng còng gÆp
ph¶i mét bi kÞch th¬ng t©m. Uyªn ¦¬ng lµ a hoµn ®îc Gi¶ mÉu hÕt lßng th¬ng
yªu. Nµng kh«ng nh÷ng kh«ng cã cuéc ®êi h¹nh phóc mµ cßn bÞ Ðp ®Õn “thÒ
døt b¹n uyªn ¬ng”. Gi¶ X¸ tªn chñ d©m «, ®éc ¸c muèn lÊy Uyªn ¦¬ng lµm vî
lÏ, nµng døt kho¸t tõ chèi, dï ®Þa vÞ mµ nµng cã ®îc nÕu ®ång ý lµm vî lÏ ®ang
20
- Xem thêm -
.DOC 
59 
155 
108 
