Tài liệu Du lịch sinh thái tại vngh

§Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch PhÇn më ®Çu NÕu chóng ta lµ nhµ ®iÒu hµnh Tour du lÞch cña mét c«ng ty l÷ hµnh mµ ®îc mét du kh¸ch hay mét tæ chøc yªu cÇu ph¶i x©y dùng mét Tour du lÞch sinh th¸i th× ta ph¶i lµm g× ? Chóng ta còng biÕt bëi kh¸i niÖm du lÞch sinh th¸i cßn kh¸ míi mÎ ®èi víi ngµnh du lÞch ViÖt Nam nãi riªng vµ trªn thÕ giíi nãi chung. Mét h×nh th¸i du lÞch, mét ®o¹n thÞ trêng cßn míi mÎ nh vËy t¹i sao c¸c nhµ kinh tÕ kh«ng ®Çu t vµo ®ã? Muèn ®Çu t vµo du lÞch sinh th¸i cã hiÖu qu¶ cã c¬ së lý luËn c¬ b¶n vÒ du lÞch sinh th¸i, nghiªn cøu m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý du lÞch sinh th¸i, nghiªn cøu c¸c ®èi tîng t¸c ®éng vµ c¸c yªu cÇu nguyªn t¾c ®Ó ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i bÒn v÷ng . Kh«ng chØ trªn lÜnh vùc kinh tÕ, th¬ng m¹i mµ c¶ trªn lÜnh vùc m«i trêng, x· héi, v¨n ho¸ du lÞch sinh th¸i còng ®ãng vai trß quan träng. Ngoµi nh÷ng lîi Ých vÒ kinh tÕ, thÈm mü, cßn ph¶i chó ý ®Õn vÇn ®Ò gi¸o dôc m«i trêng, gi÷ g×n c¶nh quan thiªn nhiªn cho trong s¹ch. §iÒu ®ã cã lîi cho chÝnh chóng ta. Theo em nghÜ ®©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò gi¶i ®¸p cho c©u hái trªn vµ còng chÝnh lµ lý do t¹i sao em l¹i chän ®Ò tµi : “ Du lÞch sinh th¸i vµ thùc tÕ ph¸t triÓn ë ViÖt Nam”, víi mong muèn ®îc t×m hiÓu thªm nhiÒu kiÕn thøc c¶ vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi vµ m«i trêng sinh th¸i. Víi ®iÒu kiÖn cã h¹n, em xin ®îc giíi h¹n néi dung ®Ò tµi: Ch¬ng I: Kh¸i qu¸t vÒ du lÞch sinh th¸i Ch¬ng II:Thùc tÕ ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i ë ViÖt Nam 2.1 TiÒm n¨ng, thùc tr¹ng vÒ du lÞch sinh th¸i trong c¸c khu b¶o tån quèc gia 2.2 TiÒm n¨ng, thùc tr¹ng cña du lÞch biÓn Ch¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p tiÕp tôc ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i ë ViÖt Nam 3.1 §Þnh híng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i ë ViÖt Nam 3.2 C¸c chiÕn lîc ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i ë ViÖt Nam Em xin c¶m ¬n ThS.NguyÔn Phi L©n, thÇy c« trong khoa QTKD Du lÞch vµ Kh¸ch s¹n Trêng ®¹i häc KTQD Hµ Néi ®· gióp ®ì ®Ó bµi viÕt cña em ®îc thµnh c«ng. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! 1 §Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch PhÇn néi dung Ch¬ng 1 : Kh¸i qu¸t vÒ du lÞch sinh th¸i 1.1. Du lÞch sinh th¸i vµ ®Æc ®iÓm chñ yÕu Du lÞch sinh th¸i ®ang dÊy lªn trong giíi l÷ hµnh vµ b¶o tån ngµy mét t¨ng, nguån gèc cña nã gièng nh mét sù tiÕn ho¸ h¬n lµ mét cuéc c¸ch m¹ng. Du lÞch sinh th¸i b¾t nguån tõ du lÞch thiªn nhiªn vµ du lÞch ngoµi trêi. Nh÷ng du kh¸ch lò lît kÐo ®Õn c¸c vên quèc gia Yellowstone vµ ysoemite hµng thÕ kû tríc d©y lµ nh÷ng nhµ du lÞch sinh th¸i ®Çu tiªn. Nh÷ng kh¸ch l÷ hµnh ®Õn Serengeti tõ kho¶ng nöa thÕ kû tríc, nh÷ng nhµ gi· ngo¹i m¹o hiÓm Himalaya ®· c¾m tr¹i trªn Annapurna 25 n¨m sau, hµng ngµn ngêi ®Õn chôp ¶nh chim c¸nh côt ë Nam cùc, nh÷ng nhãm ngêi ®Õn Belize hoÆc nh÷ng ngêi ®Õn ngñ trong nh÷ng ng«i nhµ dµi cña Borne còng cã thÓ ®îc coi lµ nh÷ng kh¸ch du lich sinh th¸i. ThÕ kû 20 ®· chøng kiÕn sù thay ®æi kÞch tÝnh vµ liªn tôc cña l÷ hµnh thiªn nhiªn. Ch©u phi lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh. Nh÷ng cuéc ®i s¨n n¨m 1909 cña Thoedore Rooevelt ®Ó cho vµo tói s¨n nh÷ng chiÕc ®Çu hoÆc nh÷ng c¸i sõng lín nhÊt mµ «ng cã thÓ t×m thÊy lµ mét ®iÓn h×nh ®¬ng ®¹i. Vµo nh÷ng n¨m 70, du lÞch ®¹i chóng vµ du lÞch kh«ng ph©n biÖt, vÉn chñ yÕu ®Ó t©m ®Õn c¸c con thó lín, ®· ph¸ ho¹i c¸c m«i trêng sèng g©y phiÒn nhiÔu ®Õn c¸c ®éng vËt , vµ ph¸ huû thiªn nhiªn. Ngµy nay , c¸c hµnh vi nµy ®ang thay ®æi .Ngµy cµng nhiÒu kh¸ch th¨m quan nhËn thøc ®îc t¸c h¹i sinh th¸i hä cã thÓ g©y ra cho gi¸ trÞ cña tù nhiªn , vµ cho nh÷ng mèi quan t©m cña nh©n d©n ®Þa ph¬ng. C¸c tour du lÞch chuyªn ho¸ - s¨n chim , cìi l¹c ®µ ,bé hµnh thiªn nhiªn cã híng dÉn vµ nhiÒu n÷a - ®ang t¨ng lªn. C¸i dßng nhá nhng ®ang lín lªn nµy chÝnh lµ du lÞch sinh th¸i .Vµ, mét c¸ch ng¹c nhiªn du lÞch sinh th¸i dang lµm cho c¶ nghµnh c«ng nghiÖp l÷ hµnh trë nªn nh¹y c¶m h¬n víi m«i trêng. 1.2 Kh¸i qu¸t du lÞch sinh th¸i. Du lÞch sinh th¸i (Ecotourism) lµ mét kh¸i niÖm t¬ng ®èi míi mÎ , ®ang lµ mèi quan t©m cña nhiÒu ngêi ë nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau .Cã nhiÒu c¸ch ®Æt vÊn ®Ò vÒ du lÞch sinh th¸i vµ sù t×m kiÕm ®i dÕn sù thèng nhÊt b¶n chÊt , nhËn thøc cña lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i vÉn ®ang ®îc tiÕp tôc trªn nhiÒu diÔn ®µn quèc tÕ vµ trong níc . Lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i vÒ thùc chÊt lµ lo¹i h×nh cã quy m« kh«ng lín, nhng cã t¸c dông hoµ nhËp m«i trêng tù nhiªn víi ®iÓm du lÞch, khu du lÞch vµ nÒn v¨n ho¸ ®ã. ChÝnh lo¹i h×nh du lÞch nµy còng lµ lo¹i h×nh du lÞch bÒn v÷ng mµ hiÖn nay Tæ chøc Du lÞch thÕ giíi ®· kh¼ng ®Þnh ®èi víi c¸c ho¹t ®éng du lÞch nh»m võa ®¸p øng c¸c nhu cÇu hiÖn t¹i cña du kh¸ch cïng ngêi d©n ë vïng cã du kh¸ch ®Õn th¨m quan, nghØ dìng v.v.. ®ång thêi chó träng tíi viÖc t«n t¹o nh»m b¶o tån c¸c nguån tµi nguyªn du lÞch ®Ó cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ho¹t ®éng cña du lÞch trong t¬ng lai. Lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i cã nhiÖm vô: §Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch - B¶o tån tµi nguyªn cña m«i trêng tù nhiªn. - B¶o ®¶m ®èi víi du kh¸ch vÒ c¸c ®Æc ®iÓm cña m«i trêng tù nhiªn mµ hä ®ang chiªm ngìng. - Thu hót tÝch cùc sù tham gia cña céng ®ång ®Þa ph¬ng, ngêi d©n b¶n ®Þa trong viÖc qu¶n lý vµ b¶o vÖ, ph¸t triÓn du lÞch ®ang triÓn khai thùc hiÖn trong ®iÓm du lÞch, khu du lÞch v.v... Qua c¸c yªu cÇu nhiÖm vô ®Ò ra nãi trªn, lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i võa ®¶m b¶o sù hµi lßng ®èi víi du kh¸ch ë møc ®é cao ®Ó t¹o lËp sù hÊp dÉn ®èi víi hä, ®ång thêi qua du kh¸ch qu¶ng b¸ uy tÝn cña ®iÓm du lÞch, khu du lÞch. Tõ ®ã ngµnh du lÞch cã ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng du lÞch vµ còng lµ c¬ héi t¨ng thu nhËp cho ngêi d©n th«ng qua ho¹t ®éng du lÞch, còng tøc lµ cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ x· héi ho¸ thu nhËp tõ du lÞch. Cho ®Õn nay vÉn cha cã sù x¸c ®Þnh hoµn h¶o vÒ lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i. Lo¹i h×nh du lÞch nµy qu¶ vÉn cßn míi mÎ, mÆc dï nh÷ng n¨m 1997-1998 Tæ chøc Du lÞch thÕ giíi vµ Liªn Hîp Quèc ®· nªu mét sè quan ®iÓm chuyÓn m¹nh sang lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña sù ph¸t triÓn du lÞch. Mét sè nhµ khoa häc vÒ du lÞch còng ®· kh¼ng ®Þnh c¸c lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i nh sau: - Du lÞch xanh, du lÞch d· ngo¹i. - Du lÞch nh¹y c¶m, du thuyÒn trªn s«ng, hå, trªn biÓn... - Du lÞch thiªn nhiªn, tham quan miÖt vên, lµng b¶n... - Du lÞch m«i trêng. - Du lÞch th¸m hiÓm, m¹o hiÓm,lÆn biÓn, th¨m hang ®éng... Tõ nh÷ng n¨m 1985-1990, ®Æc biÖt lµ sau n¨m 1990 khoa häc sinh th¸i ®îc chÊp nhËn kh¸ réng r·i trªn thÕ giíi vµ còng tõ khoa häc sinh th¸i trë thµnh mét lÜnh vùc khoa häc cã gi¸ trÞ h¬n nhiÒu nªn ngµnh kinh tÕ-x· héi cã ý thøc vËn dông nh÷ng lý thuyÕt c¬ b¶n cña sinh th¸i häc. Ngµnh du lÞch thÕ giíi tõ sau cuéc Héi nghÞ vÒ Tr¸i ®Êt ë Rio ®e Janeiro n¨m 1992 ®· thùc sù vËn dông sinh th¸i häc díi nhiÒu môc tiªu sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. ViÖc tæ chøc vµ ®iÒu hµnh lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i nh thÕ nµo ®Ó cã thÓ: - B¶o tån m«i trêng tù nhiªn mµ du lÞch ®ang sö dông. - N©ng cao ý thøc cña du kh¸ch ®Ó hä nhËn râ ®Æc ®iÓm cña m«i trêng tù nhiªn trong khi du lÞch ®ang hoµ m×nh vµo ®ã. - §éng viªn tr¸ch nhiÖm cña d©n c ®Þa ph¬ng t¹i khu du lÞch, ®iÓm du lÞch cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn du lÞch nh»m b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña m«i trêng du lÞch vµ thiÕt thùc t¹o ®îc lîi Ých l©u dµi. Nãi chung du lÞch sinh th¸i lµ lo¹i h×nh du lÞch dùa vµo nh÷ng h×nh thøc truyÒn thèng s½n cã, nhng cã sù hoµ nhËp vµo m«i trêng tù nhiªn víi v¨n ho¸ b¶n ®Þa, du kh¸ch cã thªm nh÷ng nhËn thøc vÒ ®Æc ®iÓm cña m«i trêng tù nhiªn, vÒ nh÷ng nÐt ®Æc thï vèn cã cña v¨n ho¸ tõng ®iÓm, tõng vïng, khu du lÞch vµ cã §Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch phÇn tr¸ch nhiÖm tù gi¸c ®Ó kh«ng x¶y ra nh÷ng tæn thÊt, x©m h¹i ®èi víi m«i trêng tù nhiªn vµ nÒn v¨n ho¸ së t¹i. Cßn vÒ quy m« cña lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i th× tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng, ®iÒu kiÖn, biÖn ph¸p tæ chøc cña nhµ qu¶n lý ho¹t ®éng du lÞch, cã thÓ dÇn dÇn tõ quy m« khiªm tèn ®Ó ph¸t triÓn réng r·i. ë níc ta trªn ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng còng ®· ®a ra nhiÒu kh¸i niÖm vµ ®Þnh nghÜa cho lo¹i h×nh du lÞch nµy : “ Du lÞch sinh th¸i lµ du lÞch ®Õn víi thiªn nhiªn hoang s¬, th«n d· ”; “Du lÞch sinh th¸i lµ du lÞch ®Õn vèi c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn” ; “Du lÞch sinh th¸i lµ du lÞch th¸m hiÓm , hoÆc m¹o hiÓm trªn c¸c c¸i míi ,c¸i l¹ cña thiªn nhiªn” … Víi ViÖt nam , mét níc míi ph¸t triÓn vÒ du lÞch vµ lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i hÇu nh cßn rÊt míi,cha tÝch luü ®îc nhiÒu kinh nghiÖm .VÊn ®µ ®¹t ra lóc nµy mang tÝnh cÊp b¸ch lµ cÇn ph¶i quan t©m ®Õn c¶ hai ph¬ng diÖn: Mét lµ: Thèng nhÊt vÒ b¶n chÊt vµ kh¸i niÖm cña lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i. Hai lµ: TiÕp cËn víi xu thÕ vµ nhu cÇu thÞ trêng du lÞch sinh th¸i trong níc vµ quèc tÕ, tiÕn hµnh x©y dùng nh÷ng ®Þnh híng vµ ho¹nh ®Þnh chiÕn lîc ph¸t triÓn cho lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i ë ViÖt nam. Víi ®Æc trng kh¸c biÖt vÒ nguån gèc cña s¶n phÈm du lÞch sinh th¸i vµ tÝnh chÊt bÒn v÷ng cña nã, trong nh÷ng n¨m qua ë lÜnh vùc ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi ngêi ta ®· rót ra nhiÒu bµi häc rÊt cã gi¸ trÞ ®ãng gãp vµo lý luËn vµ ho¹t ®éng cña lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i. Theo ®ã du lÞch sinh th¸i lµ lo¹i h×nh du lÞch ®Æc biÖt tæng hîp c¸c mèi quan t©m c¶m gi¸c nhiÒu ®Õn m«i trêng thiªn nhiªn vµ t×m ®Õn nh÷ng vïng thiªn nhiªn nhiÒu tiÒm n¨ng vÒ m«i trêng sinh th¸i ®Ó c¶i thiÖn kinh tÕ, phóc lîi x· héi, søc khoÎ vµ hëng thô, kh¸m ph¸ nh÷ng c¸i míi, c¸i l¹, c¸i ®Ñp vµ sù trong lµnh cña thÕ giíi tù nhiªn , t¹o ra mèi quan hÖ h÷u c¬, hoµ ®ång gi÷a con ngêi víi thiªn nhiªn, m«i trêng ®ång thêi hµnh ®éng cã ý thøc tr¸ch nhiÖm lµm cho thiªn nhiªn m«i trêng bÒn v÷ng, phong phó phôc vô trë l¹i lîi Ých cña con ngêi c¶ ë hiÖn t¹i vµ t¬ng lai. 1.3 TÊt yÕu vÒ du lÞch sinh th¸i t¹i ViÖt Nam Ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i lµ mét xu thÕ tÊt yÕu. Du lÞch sinh th¸i ph¸t triÓn nh»m tho¶ m·n nhu cÇu ngµy mét t¨ng cña kh¸ch du lÞch, cña céng ®ång. Nhu cÇu nµy liªn quan chÆt chÏ ®Õn sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña x· héi, ®¶m b¶o vÒ tæng thÓ mét t¬ng lai ph¸t triÓn l©u dµi cña hÖ sinh th¸i, víi t c¸ch lµ mét ngµnh kinh tÕ. Bªn c¹nh xu thÕ ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i do nhu cËu kh¸ch quan, xu thÕ nµy cßn kh«ng n»m ngoµi xu thÕ chung vÒ ph¸t triÓn x· héi cña loµi ngêi khi c¸c gi¸ trÞ tµi nguyªn ngµy cµng bÞ suy tho¸i, khai th¸c c¹n kiÖt. ViÖt Nam lµ mét ®Êt níc n»m trong vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa, n»m hoµn toµn trong vßng ®ai nhiÖt ®íi cña nöa cÇu b¾c, thiªn vÒ chÝ tuyÕn h¬n lµ phÝa xÝch ®¹o. VÞ trÝ ®ã ®· t¹o nªn mét nÒn nhiÖt ®é cao, ®é Èm kh«ng khÝ cao, ma nhiÒu. ViÖt Nam cã ®êng bê biÓn dµi h¬n 3000km, lng dùa vµo d·y Trêng S¬n. ChÝnh c¸c ®iÒu kiÖn ®ã ®· mang l¹i cho ViÖt Nam mét hÖ ®éng thùc vËt v« §Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch cïng phong phó, ®a d¹ng vµ ®éc ®¸o. KÕt hîp vµo ®ã cã rÊt nhiÒu nÐt v¨n ho¸ d©n téc ®Æc s¾c, ®Ëm ®µ. Nh÷ng yÕu tè ®ã ®· t¹o nªn cho ViÖt Nam mét lîi thÕ to lãn trong viÖc ph¸t triÓn lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i. Cïng víi viÖc nç lùc b¶o tån, khai th¸c ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ v¨n ho¸ phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ th«ng qua du lÞch sinh th¸i lµ mét xu thÕ tÊt yÕu. Víi t c¸ch lµ mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän - Du lÞch trong ®ã cã Du lÞch sinh th¸i ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ cña m×nh ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc. §Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch 1.4 Nh÷ng yªu cÇu vµ nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i 1.4.1 Nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i Yªu cÇu ®Çu tiªn ®Ó cã thÓ tæ chøc ®îc du lÞch sinh th¸i lµ sù tån t¹i cña c¸c hÖ sinh th¸i tù nhiªn ®iÓn h×nh víi tÝnh ®a d¹ng sinh th¸i cao. Sinh th¸i tù nhiªn ®îc hiÓu lµ sù céng sinh cña c¸c ®iÒu kiÖn ®Þa lý, khÝ hËu vµ ®éng thùc vËt, bao gåm: sinh th¸i tù nhiªn (natural ecology), sinh th¸i ®éng vËt (animal ecology), sinh th¸i thùc vËt (plant ecology), sinh th¸i n«ng nghiÖp ( agri-cultural ecology), sinh th¸i khÝ hËu ( ecoclimate) vµ sinh th¸i nh©n v¨n (human ecology). §a d¹ng sinh th¸i lµ mét bé phËn vµ lµ mét d¹ng thø cÊp cña ®a d¹ng sinh häc, ngoµi thø cÊp cña ®a d¹ng di truyÒn vµ ®a d¹ng loµi. §a d¹ng sinh th¸i thÓ hiÖn ë sù kh¸c nhau cña c¸c kiÓu céng sinh t¹o nªn c¸c c¬ thÓ sèng, mèi liªn hÖ gi÷a chóng víi nhau vµ víi c¸c yÕu tè v« sinh cã ¶nh hëng trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp lªn sù sèng nh : ®Êt, níc, ®Þa h×nh, khÝ hËu... ®ã lµ c¸c hÖ sinh th¸i (eco-systems) vµ c¸c n¬i tró ngô, sinh sèng cña mét hoÆc nhiÒu loµi sinh vËt (habitats) (Theo c«ng íc ®a d¹ng sinh häc ®îc th«ng qua t¹i Hé nghÞ thîng ®Ønh Rio de Jannero vÒ m«i trêng). Nh vËy cã thÓ nãi du lÞch sinh th¸i lµ mét lo¹i h×nh du lÞch dùa vµo thiªn nhiªn (natural - based tourism) (gäi t¾t lµ du lÞch thiªn nhiªn), chØ cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ë nh÷ng n¬i cã c¸c hÖ sinh th¸i ®iÓn h×nh víi tÝnh ®a d¹ng sinh th¸i cao nãi riªng vµ tÝnh ®a d¹ng sinh häc cao nãi chung. §iÒu nµy gi¶i thÝch t¹i sao ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i thêng chØ ph¸t triÓn ë c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn ( natural reserve), ®Æc biÖt ë c¸c vên quèc gia (national park), n¬i cßn tån t¹i nh÷ng khu rõng víi tÝnh ®a d¹ng sinh häc cao vµ cuéc sèng hoang d·. tuy nhiªn ®iÒu nµy kh«ng phñ nhËn sù tån t¹i cña mét sè lo¹i hinh du lÞch sinh th¸i ph¸t triÓn ë nh÷ng vïng n«ng th«n ( rural tourism ) hoÆc c¸c trang tr¹i ( farm tuorism) ®iÓn h×nh. Yªu cÇu thø hai cã liªn quan ®Õn nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña du lÞch sinh th¸i ë 2 ®iÓm: - §Ó ®¶m b¶o tÝnh gi¸o dôc, n©ng cao ®îc sù hiÓu biÕt cho kh¸ch du lÞch sinh th¸i, ngêi híng dÉn ngoµi kiÕn thøc ngo¹i ng÷ tèt cßn ph¶i lµ ngêi am hiÓu cac ®Æc ®iÓm sinh th¸i tù nhiªn vµ v¨n ho¸ céng ®ång ®Þa ph¬ng. §iÒu nµy rÊt quan träng vµ cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i, kh¸c víi nh÷ng lo¹i h×nh du lÞch tù nhiªn kh¸c khi du kh¸ch cã thÓ tù m×nh t×m hiÓu hoÆc yªu cÇu kh«ng cao vÒ sù hiÓu biÕt nµy ë ngêi híng dÉn viªn. trong nhiÒu trêng hîp, cÇn thiÕt ph¶i céng t¸c vãi ngêi d©n ®Þa ph¬ng ®Ó cã ®îc nh÷ng hiÓu biÕt tèt nhÊt, lóc ®ã ngêi híng dÉn viªn chØ ®ãng vai trß lµ mét ngêi phiªn dÞch giái. - Ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i ®ßi hái ph¶i cã ®îc ngêi ®iÒu hµnh cã nguyªn t¾c. C¸c nhµ ®iÒu hµnh du lÞch truyÒn thèng têng chØ quan t©m ®Õn lîi nhuËn vµ kh«ng cã cam kÕt g× ®èi víi viÖc b¶o tån hoÆc qu¶n lý c¸c khu tù nhiªn, hä chØ ®¬n gi¶n t¹o cho kh¸ch du lÞch mét c¬ héi ®Ó biÕt ®îc nh÷ng gi¸ trÞ tù nhiªn vµ v¨n ho¸ tríc khi nh÷ng c¬ héi nµy thay ®æi hoÆc vÜnh viÔn mÊt ®i. Ngîc l¹i, c¸c nhµ ®iÒu hµnh du lÞch sinh th¸i ph¶i cã ®îc sù céng t¸c víi c¸c nhµ §Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch qu¶n lý c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn vµ céng ®ång ®Þa ph¬ng nh»m môc ®Ých ®ãng gãp vµo viÖc b¶o vÖ mét c¸ch l©u dai c¸c gi¸ trÞ tù nhiªn vµ v¨n ho¸ khu vùc, c¶i thiÖn cuéc sèng, n©ng cao sù hiÓu biÕt chung gi÷a ngêi d©n ®Þa ph¬ng vµ du kh¸ch. Yªu cÇu thø ba nh»m h¹n chÕ tíi møc tèi ®a c¸c t¸c ®éng cã thÓ cña ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i ®Õn tù nhiªn vµ m«i trêng, theo ®ã du lÞch sinh th¸i cÇn ®îc tæ chøc víi sù tu©n thñ chÆt chÏ c¸ quy ®Þnh vÒ “søc chøa”. Kh¸i niÖm “ søc chøa” ®îc hiÓu tõ bèn khÝa c¹nh: vËt lý, sinh häc, t©m lý vµ x· héi. TÊt c¶ nh÷ng khÝa c¹nh nµy cã liªn quan tíi lîng kh¸ch ®Õn mét ®Þa ®iÓm vµo cïng mét thêi ®iÓm. §øng trªn gãc ®é vËt lý, søc chøa ë ®©y ®îc hiÓu lµ sè lîng tèi ®a kh¸ch du lÞch mµ khu vùc cã thÓ tiÕp nhËn. §iÒu nµy liªn quan ®Õn nh÷ng tiªu chuÈn vÒ kh«ng gian ®èi ví mçi du kh¸ch còng nh nhu cÇu sinh ho¹t cña hä. §øng ë gãc ®é x· héi, søc chuuas lµ giãi hµn vÒ lîng du kh¸ch mµ t¹i ®ã b¾t ®Çu xuÊt hiÖn nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña c¸c ho¹t ®éng du lÞch ®Õn ®êi sèng v¨n ho¸-x· héi, kinh tÕ-x· héi cña khu vùc. Cuéc sèng b×nh thêng cña céng ®ång ®Þa ph¬ng cã c¶m gi¸c bÞ ph¸ vì, x©m nhËp. §øng ë gãc ®é qu¶n lý, søc chøa ®îc hiÓu lµ lîng kh¸ch tèi ®a mµ khu du lÞch cã kh¶ n¨ng phôc vô. NÕu lîng kh¸ch vît qu¸ giãi h¹n nµy th× n¨ng lùc qu¶n lý ( lùc lîng nh©n viªn, tr×nh ®ä vµ ph¬ng tiÖn qu¶n lý...) cña khu du lÞch sÏ khhong ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña kh¸ch, lµm mÊt kh¶ n¨ng qu¶n lý vµ kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña kh¸ch, kÕt qu¶ lµ sÏ lµm ¶nh hëng ®Õn m«i trêng vµ x· héi. Do kh¸i niÖm søc chøa bao gåm c¶ ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh lîng, v× vËy khã cã thÓ x¸c ®Þnh mét con sè chÝnh x¸c cho mçi khu vùc. MÆt kh¸c, mçi khu vùc kh¸c nhau sÏ cã chØ sè søc chøa kh¸c nhau. C¸c chØ sè nµy chØ cã thÓ x¸c ®Þnh mét c¸ch t¬ng ®èi b»ng ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm. Mét ®iÓm cÇn ph¶i lu ý trong qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh søc chøa lµ “quan niªm” vÒ sù ®«ng ®óc cña c¸c nhµ nghiªn cøu cã sù kh¸c nhau, ®Æc biÖt trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn x· héi kh¸c nhau ( vÝ dô gi÷a c¸c níc ch©u ¸ vµ ch©u ¢u, gi÷a c¸c níc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn ...). râ rµng ®Ó ®¸p øng yªu cÇu nµy, cÇn ph¶i tiÕn hµnh nghiªn cøu søc chøa cña c¸c ®Þa ®iÓm cô thÓ ®Ó c¨n cø vµo ®ã mµ cã c¸c quyÕt ®Þnh vÒ qu¶n lý. §iÒu nµy cÇn ®îc tiÕn hµnh ®èi víi c¸c nhãm ®èi tîng kh¸ch/thÞ trêng kh¸c nhau, phï hîp t©m lý vµ quan niÖm cña hä. Du lÞch sinh th¸i kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc c¸c nhu cÇu cña tÊt c¶ còng nh mäi lo¹i kh¸ch. Yªu cÇu thø t lµ tho¶ m·n nhu cÇu n©ng cao kiÕn thøc vµ hiÓu biÕt cña kh¸ch du lÞch. ViÖc tho¶ m·n mong muèn nµy cña kh¸ch du lÞch sinh th¸i vÒ nh÷ng kinh nghiªm, hiÓu biÕt míi ®èi víi tù nhiªn, v¨n ho¸ b¶n ®Þa thêng lµ rÊt khã kh¨n, song l¹i lµ yªu cÇu cÇn thiÕt ®èi víi sù tån t¹i l©u dµi cña ngµnh du lÞch sinh th¸i. V× vËy, nh÷ng dÞch vô ®Ó lµm hµi lßng du kh¸ch cã vÞ trÝ quan träng chØ ®øng sau c«ng t¸c b¶o tån nh÷ng g× mµ hä quan t©m. 1.4.2 Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i. §Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch ThÞ trêng du lÞch sinh th¸i hiÖn nay ®ang ph¸t triÓn m¹nh so víi c¸c thi trêng kh¸c. Song sù ph¸t triÓn nhanh chãng nµy ®e do¹ tÝnh bÒn v÷ng cña du lÞch sinh th¸i vµ më réng ra nh÷ng c¸i cã thÓ ®ãng gãp cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Du lÞch sinh th¸i b¶n th©n nã bÞ giíi h¹n ph¹m vi, møc ®é ph¸t triÓn. Nã kh«ng thÓ tiÕp nhËn mét sè lîng lín du kh¸ch mµ kh«ng ph¶i lµ nguyªn nh©n dÇn dÇn lµm thay ®æi dÉn ®Õn sù ph¸ huû lý do mµ nã tån t¹i. V× vËy vÊn ®Ò träng t©m trong viÖc ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i bÒn v÷ng lµ sù kiÓm so¸t h¹n chÕ nh÷ng nguyªn t¾c sö lý vµ thùc hiÖn. Du lÞch sinh th¸i bÒn v÷ng ®ãng gãp tÝch cùc cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. §iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ lu«n cã sù t¨ng trëng liªn tôc vÒ du lÞch. §©y lµ ®iÓm kh¸c biÖt cÇn nhÊn m¹nh trong thêi ®iÓm mµ ViÖt nam b¾t ®Çu lo l¾ng vÒ tèc ®é t¨ng trëng cña du lÞch . “Du lÞch sinh th¸i ®îc ph©n biÖt víi c¸c lo¹i h×nh du lÞch thiªn nhiªn kh¸c vÒ møc ®é gi¸o dôc cao vÒ m«i trêng vµ sinh th¸i th«ng qua nh÷ng híng dÉn viªn cã nghiÖp vô lµnh nghÒ. Du lÞch sinh th¸i chøa ®ùng mèi t¸c ®éng qua lËi lín gi÷a con ngêi vµ thiªn nhiªn hoang d· céng víi ý thøc ®îc gi¸o dôc nh»m biÕn chÝnh nh÷ng kh¸ch du lÞch thµnh nh÷ng ngêi ®i ®Çu trong viÖc b¶o vÖ m«i trêng. Ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i lµm gi¶m tèi thiÓu t¸c ®éng cña kh¸ch du lÞch ®Õn v¨n ho¸ vµ m«i trêng, ®¶m b¶o cho ®Þa ph¬ng ®îc hëng nguån lîi tµi chÝnh do du lÞch mang l¹i vµ cÇn tró träng ®Õn nh÷ng ®ãng gãp tµi chÝnh cho viÖc b¶o tån thiªn nhiªn”. Sau ®©y lµ nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ thÕ nµo lµ du lÞch sinh th¸i thùc sù - Du lÞch sinh th¸i ph¶i phï hîp víi nh÷ng nguyªn t¾c tÝch cùc vÒ m«i trêng, t¨ng cêng vµ khuyÕn khÝch tr¸ch nhiªm ®¹o ®øc ®èi víi m«i trêng tù nhiªn . - Du lÞch sinh th¸i lµ kh«ng ®îc lµm tæn h¹i ®Õn tµi nguyªn, m«i trêng, nh÷ng nguyªn t¾c vÒ m«i trêng kh«ng nh÷ng chØ ¸p dông cho nh÷ng nguån tµi nguyªn bªn ngoµi (tù nhiªn vµ v¨n ho¸) nhµm thu hót kh¸ch mµ cßn bªn trong cña nã. - Du lÞch sinh th¸i ph¶i tËp trung vµo c¸c gi¸ trÞ bªn trong h¬n lµ c¸c gi¸ trÞ bªn ngoµi vµ thóc ®Èy sù c«ng nhËn c¸c gi¸ trÞ nµy . - C¸c nguyªn t¾c vÒ m«i trêng vµ sinh th¸i cÇn ph¶i ®¹t lªn hµng ®Çu do ®ã mçi ngêi kh¸ch du lÞch sinh th¸i sÏ ph¶i chÊp nhËn tù nhiªn theo ®óng nghÜa cña nã vµ chÊp nhËn sù h¹n chÕ cña nã h¬n lµ lµm biÕn ®æi m«i trêng cho sù thuËn tiÖn c¸ nh©n. - Du lÞch sinh th¸i ph¶i ®¶m b¶o lîi Ých l©u dµi ®èi víi tµi nguyªn, ®èi víi ®Þa ph¬ng vµ ®èi víi nghµnh (lîi Ých vÒ b¶o tån hoÆc lîi Ých vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi hay khoa häc ). - Du lÞch sinh th¸i ph¶i ®a ra nh÷ng kinh nghiÖm ®Çu tay khi tiÕp xóc víi m«i trêng tù nhiªn, ®ã lµ nh÷ng kinh nghiªm ®îc hoµ ®ång lµm t¨ng sù hiÓu biÕt h¬n lµ ®i t×m c¸i l¹ c¶m gi¸c m¹nh hay môc ®Ých t¨ng cêng thÓ tr¹ng c¬ thÓ. - ë ®©y nh÷ng kinh nghiÖm cã t¸c ®éng lín vµ cã nhËn thøc cao nªn ®ßi hái sù chuÈn bÞ kü cµng cña c¶ ngêi híng dÉn vµ c¸c thµnh viªn tham gia . §Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch - CÇn cã sù ®µo t¹o ®èi víi tÊt c¶ c¸c ban nghµnh chøc n¨ng: ®Þa ph¬ng, chÝnh quyÒn, tæ chøc ®oµn thÓ, h·ng l÷ hµnh vµ c¸c kh¸ch du lÞch (tríc, trong vµ sau chuyÕn ®i). - Thµnh c«ng ®ã ph¶i dùa vµo sù tham gia cña ®Þa ph¬ng, t¨ng cêng sù hiÓu biÕt vµ sù phèi hîp víi c¸c ban nghµnh chøc n¨ng. - C¸c nguyªn t¾c vÒ ®¹o ®øc, c¸ch øng sö vµ nguyªn t¾c thùc hiÖn lµ rÊt quan träng. Nã ®ßi hái c¬ quan gi¸m s¸t cña nghµnh ph¶i ®a ra c¸c nguyªn t¾c vµ c¸c tiªu chuÈn ®îc chÊp nhËn vµ gi¸m s¸t toµn bé c¸c ho¹t ®éng. -Lµ mét ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt quèc tÕ, cÇn ph¶i thiÕt lËp mét khu«n khæ quèc tÕ cho ngµnh. §Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch Ch¬ng 2 Thùc tÕ ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i ë ViÖt Nam 2.1 Mét sè ®iÓm du lÞch sinh th¸i ®¸ng chó ý ë ViÖt Nam Trong vïng du lÞch phÝa B¾c vµ B¾c Trung Bé cã ®iÒu kiÖn h×nh thµnh tuyÕn du lÞch sinh th¸i phÝa §«ng B¾c tõ thµnh phè Hµ N«i-B¾c Ninh-B¾c C¹n-L¹ng S¬n-Cao B»ng phong phó vµ ®a d¹ng vÒ yÕu tè sinh th¸i vèn cã cña ®Êt níc. ChiÒu dµi cña tuyÕn du lÞch kh¸ thuËn tiÖn vÒ ®êng bé, nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhiÒu ®êng x¸ ®· ®îc n©ng cÊp hoµn chØnh nh ®êng quèc lé míi, ®êng 32 v.v... VÒ mÆt lu tró cña du kh¸ch còng cã c¸c kh¸ch s¹n víi tiÖn nghi hiÖn ®¹i. NhiÒu tæ chøc l÷ hµnh , phôc vô th«ng tin liªn l¹c, qu¶ng b¸ v.v... c¸c Së Du lÞch, c¸c c«ng ty kinh doanh du lÞch vÒ c¸c lµng b¶n, nh©n d©n ®Þa ph¬ng trªn tuyÕn ®iÓm du lÞch ®· cã kinh nghiÖm tèt ®¶m b¶o niÒm tin g©y c¶m t×nh ®èi víi du kh¸ch. TuyÕn du lÞch cã thÓ tæ chøc dµi tõ 4-5 ngµy ®èi víi toµn tuyÕn, tuy nhiªn cã thÓ tuú theo yªu cÇu cña du kh¸ch mµ cã thÓ ph©n thµnh mét tuyÕn nhÊt ®Þnh. §iÒu ®¸ng mõng lµ nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhiÒu tØnh, thµnh trong c¶ níc ®· hëng øng tÝch cùc lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i. Lo¹i h×nh du lÞch nµy bíc ®Çu ®· ®îc chó ý ®Çu t ®Ó thu hót nhiÒu kh¸ch tham quan, ®ång thêi h×nh thµnh vµ ph¸t huy chÊt lîng phôc vô cña c¸c tuor du lÞch lµm cho du kh¸ch thÊy tho¶i m¸i, chñ ®éng. Së Du lÞch tØnh Hµ T©y ®· më thªm c¸c tour du lÞch sinh th¸i vên lång ghÐp c¸c tour du lÞch lµng nghÒ nh vuên sinh th¸i ë Ch¬ng Mü, ë Thêng TÝn, khu du lÞch sinh th¸i Song Ph¬ng, trang tr¹i sinh th¸i V©n Canh ë Hoµi §øc, vên cã Ngäc NhÞ ë Ba V× v.v... ë Kh¸nh Hoµ cñng më c¸c tour du lÞch míi ®a du kh¸ch ®Õn khu vùc §Çm M«n , b·i t¾m Xu©n §õng ë vÞnh V¨n Phong v.v... c¸c du kh¸ch boi thuyÒn trªn vÞnh, th¨m mét sè b·i biÓn trªn vÞnh, th¨m lµng nghÒ Hµ §»ng tõ nhiÒu n¨m cßn c¸ch biÖt víi ®Êt liÒn, thëng ngo¹n Dèc LÕt, t¾m suèi níc nãng Th¸p Bµ v.v... HuyÖn Sa Pa n»m s©u trong r×a T©y Nam , lµ huyÖn tõ khi ra ®êi ®îc coi lµ vïng khÝ hËu «n ®íi ®Æc biÖt cña ViÖt Nam. ®©y lµ ®iÓm du lÞch sinh th¸i rÊt hÊp dÉn ®èi víi kh¸ch du lÞch trong vµ ngoµi níc. Trong vïng du lÞch Nam Trung Bé vµ Nam Bé cÇn ph¶i kÓ ®Õn tiÓu vïng (hoÆc khu vùc) du lÞch CÇn Th¬ cã c¸c yÕu tè sinh th¸i ®Æc trng mµ c¸c tØnh trong vïng nµy khã héi ®ñ. T×nh nµy lµ vïng ®Êt mµu mì cña ®ång b»ng s«ng Cöu Long, nªn ngµy tõ thêi cßn thuéc Ph¸p ngêi d©n Nam Bé ®· mÖnh danh CÇn Th¬ lµ T©y §«. ë ®©y chÝnh quyÒn thùc d©n ®· bè trÝ ®Çy ®ñ quyÒn lùc ®Ó cñng cè ®Þa vÞ ®éc t«n cña hä vÒ mÆt chÝnh trÞ-hµnh chÝnh; cßn vÒ kinh tÕ x· héi còng sím ph¸t triÓn. Lµ t©m ®iÓm thu hót nhµ bu«n, nhµ ®Çu t, nhµ khoa häc, nhµ v¨n ho¸ do c¸c yÕu tè sinh th¸i ®a d¹ng cña CÇn Th¬ vèn s½n u thÕ vÒ ®Þa lý, giao th«ng, vÒ th¬ng m¹i, c¶ vÒ du lÞch n÷a. Riªng vÒ ®Þa lý tù nhiªn ë ®©y lµ hµng tr¨m dßng kªnh, dßng r¹ch trªn hµng ngµn km ch»ng chÞt båi ®¾p phï sa mµu mì cña s«ng HËu cho c¸c c¸nh ®éng, §Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch ®¶m b¶o n¨ng suÊt c©y lóa cña miÒn Nam. C¸c khu vên c©y tr¸i theo mïa vô trÜu qu¶, ®Ëm ®µ h¬ng vÞ riªng biÖt nh bëi, æi, ch«m ch«m, quýt ®êng, cam sµnh, sÇu riªng, xoµi c¸t, ®u ®ñ, m¨ng côt, mËn, nh½n v.v... Cïng c¸c khu vên nhµ cña c¸c hé d©n c n«ng trêng S«ng HËu trªn diÑn tÝch 7000 ha võa gieo trång c¸c gièng lóa míi ®¹t n¨ng suÊt cao, cã chÊt lîng, c¸c dßn r¹ch víi hai bê xanh c©y b¹ch ®µn vµ c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ vÒ m« h×nh kinh tÕ sinh th¸i ®éc ®¸o “ Ruéng , vên, ao, chuång” tiªu biÓu v.v... Sù hÊp dÉn vÒ du lÞch sinh th¸i cña vung CÇn Th¬ lµm cho du kh¸ch trong cac tuor du lÞch cïng víi viÖc tham quan cac yÕu tè kinh tÕ x· héi ®a d¹ng phong phó ®· t¨ng liªn tôc tõ n¨m 2000 gãp phÇn vµo sè doanh thu cña ngµnh du lÞch cña ViÖt Nam. Tõ n¨m 2002 ë Cñ Chi thuéc thµnh phè HCM ®· b¾t ®Çu ®ãn kh¸ch ®Õn nghØ m¸t ë khu du lÞch thuéc x· Nh©n §øc trªn diÖn tÝch ré ®Õn 180 ha gåm 3 khu vùc : mét khu du lÞch 25 ha gåm nhµ lu niÖm, vên hoa, khu vui ch¬i trªn níc, khu c¸c bé téc Bana, Ch¬ Ro, Mêng, khu nhµ hµng v.v... khu thø 2cã c¸c tr¹i gia cÇm, tr¹i c¸ gåm 19 ao víi diÖn tÝch kho¶ng 20.000 m2 nu«i trªn 1.000.000 vÞt anh ®µo, cã diÖn tÝch riªng nu«i c¸ r« phi, c¸ chÐp... Khu thø 3 réng trªn 100ha trång thuÇn c©y gièng nhËp tõ §µi Loan lµ c©y Ma-li-ba-lu cã gèc tõ Nam Mü ®îc mÖnh danh lµ c©y ph¸t tµi ®Ó xuÊt khÈu. Së Du lÞch thµnh phè Hå ChÝ Minh quan t©m ®Çu t lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i trong kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001-2005, trong ®ã cã quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i CÇn Giê, ghuÈn bÞ x©y dùng mét cÇu c¶ng du lÞch t¹i B×nh Thung ë quËn 7 ®Ó ph¸t triÓn du lÞch b»ng ®êng biÓn vµ ®êng s«ng, tiÕp tôc triÓn khai kÕ ho¹ch ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i ë khu vùc T©y-B¾c thµnh phè cïng víi dù ¸n h×nh thµnh khu phè v¨n ho¸-dÞch vô-du lÞch ngêi Hoa ë quËn 5. §ång thêi trong kÕ ho¹ch 2001-2010 nh»m ph¸t triÓn lo¹i hinh du lÞch sinh th¸i - m« h×nh rÊt cÇn thiÕt, c¸c nhµ qu¶n lý du lÞch ë thµnh phè Hå ChÝ Minh cßn liªn kÕt mËt thiÕt víi mét sè tØnh nh Qu¶ng Nam, B×nh ThuËn, T©y Nguyªn v.v... ®Ó thu hót du kh¸ch thùc hiÖn c¸c tour du lÞch sinh th¸i. C¸ch trung t©m thµnh phè Hå ChÝ Minh kho¶ng 19 km vÒ phÝa B¾c thuéc phêng T©n Phó ë quËn 9, Khu du lÞch Suèi Tiªn cã diÖn tÝch kho¶ng 100 ha tõ n¨m 1999 ®· trë thµnh mét ®iÓm hÑn du lÞch míi ë c¸c tØnh miÒn §«ng Nam Bé. Vèn lµ mét n¬i hoang d· cã mét dßng suèi nhá ch¶y qua tõ nhiÒu n¨m tríc cho ®Õn m·i cuèi n¨m 1995 c¸c nhµ qu¶n lý cña C«ng ty xuÊt nhËp khÈu l©m s¶n, mü nghÖ, th¬ng m¹i vµ du lÞch Suèi Tiªn vÒ ph¸t triÓn du lÞch nªn ®· thèng nhÊt nh¹nh d¹n hîp t¸c ®Çu t thµnh ®iÓm du lÞch sinh th¸i. ë ®iÓm nµy cã c¸c c«ng tr×nh nh §Òn Vua Hïng, cæng ThÇn Tiªn, CÇu KiÖu, cung Kú L©n, GiÕng Mþ n¬ng v.v... lµ nh÷ng c¶nh quan nghÖ thuËt gäi cho du kh¸ch vÒ truyÒn thèng hµo hïng cña d©n téc ViÖt Nam. GÇn ®Êy cã khu vui ch¬i gi¶i trÝ cïng víi hÖ thèng c¸p treo tõ trªn cao nh×n xuèng c«ng tr×nh Long L©n - Quy - Phông nªn khu Suèi Tiªn ®îc ngêi ®¬ng thêi gäi lµ vïng ®Êt tø linh. Trong n¨m 2002 c«ng tr×nh biÓn Tiªn §ång bao bäc c¶ d·y nói gäi lµ Gi¶ S¬n cïng nh÷ng di tÝch v¨n ho¸ sinh th¸i lµ nui L¹c Long Qu©n ®èi diÖn víi nui §Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch ¢u L¹c v.v... PhÝa bªn trong c¸c d·y Gi¶ S¬n cã nh÷ng hang ®éng m« pháng c¸c hang ®éng nh Phong Nha, Nam thiªn ®Ö nhÊt §éng v.v... Khi du kh¸ch leo ®Õn bËc ®¸ cuèi cïng ë nói L¹c Long Qu©n lµ nh×n thÊy c¶nh quan b¸t ng¸t cña thµnh phè Hå ChÝ Minh. ë lµng du lÞch sinh Xi-Va t¹i Mòi NÐ, Phan ThiÕt do c«ng ty du lÞch Than Niªn thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ c«ng ty l¬ng thùc tØnh B×nh ThuËn ®· ®Çu t trªn diÖn tÝch ë b·i Mòi NÐ s¸t biÓn díi c¸c hµng phi lao tho¸ng m¸t cïng giã biÓn gåm c¸c nhµ nghØ b»ng bª t«ng kÕt hîp c¸c lo¹i vËt liÖu d©n téc nh gç, m©y, tre, dõa, trang trÝ phï ®iªu b»ng th¹ch cao, b»ng g¹ch men theo phong c¸ch cæ truyÒn bé téc Ch¨m-Pa. Trong c¸c th¸ng ®Çu n¨m 2003 nµy c¸c nhµ qu¶n lý lµng nghØ m¸t Xi-Va lÇn lît tæ chøc c¸c chuyÕn ®i cho du kh¸ch d¹o ch¬i b»ng ca-n«, ®¸nh b¾t h¶i s¶n, tham quan t×m hiÓu c¸c hßn ®¶o gÇn kÒ. Th¨m quan t×m hiÓu c¸c hßn ®¶o gÇn kÒ, th¨m lµng thæ cÈm, lµng gèm Ch¨m. C¸c tiÕt môc móa Ch¨m cã tr×nh diÔn c¸c nh¹c cô Ch¨m lµm cho du kh¸ch cã dÞp thuËn tiÖn t×m hiÓu thëng thøc c¸c nÐt v¨n ho¸ ®Æc s¾c cña bé téc Ch¨m v.v... HuyÖn Cam Ranh thuéc tØnh Kh¸nh Hoµ còng ®ang triÓn khai c¸c dù ¸n ph¸t triÓn lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i nh dù ¸n khu du lÞch sinh th¸i B·i Dµi, dù ¸n khu du lÞch sinh th¸i thuéc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n du lÞch- ®Þa èc Hång Hµ, khu du lÞch Cam Ranh thÕ kû XXI. T¹i vÞnh V¨n Phong du kh¸ch thång b¬i thuyÒn th¨m c¸c b·i biÓn gÇn nh nguyªn s¬, th¨m lµng Hµ §»ng tõ nhiÒu n¨m vÉn cßn c¸ch biÖt víi ®Êt liÒn, thëng ngo¹n dèc LÕt, t¾m suèi níc nãng Th¸p Bµ... Cïng víi c¸c hang ®éng nh ®· liÖt kª ®iÓn h×nh ë mét sè n¬i trong hÖ sinh th¸i rõng-nói-hang ®éng cña ViÖt Nam cã trªn 400 suèi níc nãng Kim B«i ë tØnh Hoµ B×nh, suèi níc nãng Héi V©n ë tØnh B×nh §Þnh v.v... §ång thêi kh«ng Ýt vïng cßn cã nhiÒu th¸c níc m¸t næi tiÕng nh th¸c M¬ n»m gi÷a khu b¶o tån thiªn nhiªn Nµ Hang c¸ch thÞ x· Tuyªn Quang 100 km t¹o nªn mét c¶nh quan hÊp dÉn; th¸c B¶n Gièc ë huyÖn Trïng Kh¸nh tØnh Cao B»ng trªn dßng s«ng QuÇy S¬n ch¶y vßng quanh l·nh thæ ViÖt Nam ®Õn x· §µm Thuû vµ tõ ®é cao trªn 30m dßng níc tr¾ng xo¸ ®æ xuèng qua c¸c bËc ®¸ v«i. T¹i tØnh B¾c K¹n cã th¸c §Çu §¼ng c¸ch hå Ba BÓ kho¶ng 3km. TØnh NghÖ An cã th¸c Khe KÎm trong khu b¶o tån thiªn nhiªn Pï M¹t thuéc huyÖn C«n Cêng. TØnh Gia Lai cã th¸c Xung Khoeng thuéc huyÖn Ch Pê R«ng. TØnh §¾c L¾c cã th¸c Dr©y S¸p. TØnh L©m §ång cã th¸c Prenn, th¸c Pong Gua, th¸c §am-bê Ri, th¸c Cam Ly, th¸c §an Ta La, th¸c Gou Gah v.v... còng c¸ch thµnh phè §µ L¹t chõng 7 km vÒ phÝa §«ng-B¾c tõ thêi Ph¸p cã thung lòng kh¸ ®Ñp do mét sè du kh¸ch níc nµy ®Æt tªn lµ Thung Lòng T×nh Yªu (VallÐc d’amour) cã mét c¶nh hå réng chõng 6 ha víi cai tªn lµ hå §a ThiÖn ®îc du kh¸ch, ®Æc biÖt lµ giíi trÎ thêng ®Õn v·n c¶nh ®Ñp. Cïng víi c¸c lo¹i tµi nguyªn du lÞch tù nhiªn, ViÖt Nam cßn cã nhiÒu di s¶n v¨n ho¸ lÞch sö cæ ®¹i, hiÖ ®¹i quý mµ c¸c lo¹i h×nh du lÞch cÇn khai th¸c ®Ó ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i. LÞch sö l©u ®êi cña ®Êt níc cho thÊy tríc khi cã nhµ níc kho¶ng 2000-4000 n¨m nh÷ng ngêi tiÒn sö ®· sèng, h¸i lîm, lao ®éng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn tËp qu¸n, phong tôc vµ ®Ó l¹i nh÷ng di chØ cã gi¸ trÞ. TiÕp theo §Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch c¸c thÕ hÖ liªn tôc võa x©y dùng nÒn kinh tÕ, ph¸t triÓn ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn, kh«ng ngõng ®Êu tranh b¶o vÖ nÒn ®éc lËp cña ®Êt níc lµm cho c¸c di s¶n v¨n ho¸ ph¸t triÓn võa ®a d¹ng, võa ®éc ®¸o. kho tµng tµi nguyªn du lÞch vÒ di s¶n v¨n ho¸ phi vËt thÓ vµ nh÷ng tµi nguyªn v¨n ho¸ ®¬ng ®¹i nãi chung qu¶ lµ lín gãp phÇn t¹o thªm c¬ së vËt chÊt æn ®Þnh ®Ó ngµnh du lÞch cã ®iÒu kiÖn khai th¸c, b¶o tån nh»m gãp phÇn tÝch cùc, cã hiÖu qu¶ vµo sù t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc. TÝnh ra trong c¶ níc tõ miÒn xu«i ®Õn miÒn ngècc ®Õn hµng ngµn tôc lÔ ®Ëm ®µ tÝnh chÊt truyÒn th«ng x· héi - nh©n v¨n biÓu hiÖn râ t×nh c¶m quý gi¸ ®èi víi c¸c nh©n vËt anh hïng, liÖt sü cã c«ng. Nhng nãi chung ®Òu ghi nhí nh÷ng ®ãng gãp v« gi¸ cña c¸c tiÒn nh©n lÞch sö vµ lµ nh÷ng di s¶n v¨n ho¸ phi vËt thÓ mµ 54 d©n téc anh em VIÖt Nam rÊt tù hµo. C¸c lÔ héi ®Òu thêng diÔn ra vµo c¸c th¸ng ®Çu n¨m ©m lÞch; cã lÔ héi kÐo dµi qua nhiÒu ngµy. NÕu ®óng dÞp diÔn ra lÔ héi mµ cã c¸c ®oµn kh¸ch trong c¸c tuor du lÞch th× qu¶ lµ c¬ héi hiÕm cã ®èi víi hä. C¸c du kh¸ch cã thÓ hoµ nhÞp cïng lÔ héi, nh÷ng giäng h¸t ch©n thµnh, ªm dÞu, cïng tham gia c¸c diÖu móa v.v... lµ ch¾c ch¾n khi vÒ hä m·i nhí nh÷ng buæi héi ngé l¾ng ®äng ®èi víi hä. 2.2 TiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i ë ViÖt Nam Víi 107 khu rõng ®Æc dông víi tæng diÖn tÝch 2.381.791 ha, trong ®ã cã 12 Vên quèc gia, 61 khu b¶o tån thiªn nhiªn vµ 34 khu rõng v¨n ho¸, lÞch sö nªn ViÖt Nam cã lîi thÕ h¬n nhiÒu níc trong khu vùc trong viÖc ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i. HÖ sinh th¸i ë ViÖt Nam bao gåm 12 lo¹i ®iÓn h×nh:HÖ sinh th¸i rng nhiÖt ®íi ;HÖ sinh th¸i rõng rËm giã mïa Èm thêng xanh trªn nói ®¸ v«i ; HÖ sinh th¸i rõng kh« h¹n.; HÖ sinh th¸i nói cao; HÖ sinh th¸i ®Êt ngËp níc; HÖ sinh th¸i ®Çm lÇy; HÖ sinh th¸i ®Çm ph¸; HÖ sinh th¸i san h«; HÖ sinh th¸i ngËp mÆn ven biÓn;HÖ sinh th¸i biÓn - ®¶o HÖ sinh th¸i c¸t ven biÓn; HÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp. ViÖt Nam cã 350 loµi san h«, trong ®ã cã 95 loµi ë vïng biÓn phÝa B¾c vµ 225 loµi ë vïng biÓn phÝa Nam. Bªn c¹nh 60 v¹n ha ®Êt c¸t ven biÓn, trong ®ã cã 77.000 ha hÖ sinh th¸i c¸t ®á tËp trung t¹i B×nh ThuËn, Ninh ThuËn vµ c¸c tØnh duyªn h¶i Trung bé, ViÖt Nam cßn cã thªm 10 triÖu ha ®Êt ngËp mÆn Èn chøa nhiÒu hÖ sinh th¸i ®iÓn h×nh cã gi¸ trÞ cao vÒ khoa häc vµ du lÞch víi §ång Th¸p Mêi lµ vïng ngËp níc tiªu biÓu cho khu vùc §«ng Nam ¸. HÖ thèng rõng ®Æc dông vµ rõng ngËp mÆn ViÖt Nam thuéc lo¹i rõng giµu cã vÒ tÝnh ®a d¹ng sinh häc víi 12.000 loµi thùc vËt ( 1.200 loµi ®Æc h÷u). 15.575 loµi ®éng vËt (172 loµi ®Æc h÷u). Víi tiÒm n¨ng phong phó vµ ®a d¹ng, nªn ngay tõ thêi gian ®Çu cña qu¸ tr×nh ®æi míi ®Êt níc, viÖc ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i ë ViÖt Nam ®· ®îc coi träng. NÕu nh n¨m 1994 míi chØ cã 320 ngµn lît kh¸ch quèc tÕ ®Õn c¸c vïng tù nhiªn ë ViÖt Nam th× ®Õn n¨m 1999 con sè t¬ng øng ®· lªn ®Õn 620 ngµn vµ dù tÝnh 1triÖu lît kh¸ch cho c¶ n¨m 2000. Bªn c¹nh ®ã hµng n¨m còng cã thªm 3.5 ®Õn 5 triÖu lît kh¸ch du lÞch néi ®Þa ghÐ c¸c vïng tù nhiªn. nhê vËy doanh thu cña ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i t¹i c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn còng nh vïng §Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch ®Öm hiÖn chiÕm kho¶ng 25-30% trong tæng sè doanh thu hµng n¨m cña ngµnh du lÞch. Sè liªu nµy la ®îc tham kh¶o tõ tµi liÖu t¹p chÝ du lÞch ViÖt Nam HiÖn nay ngµnh du lÞch ViÖt Nam ®ang gÊp rót hoµn thiÖn c«ng t¸c ®iÒu tra c¬ b¶n quy ho¹ch nh÷ng vïng tiÒm n¨ng nh Ba BÓ, C¸t Bµ, Cóc Ph¬ng, Nam C¸t Tiªn, Yok ®«n, C«n §¶o, B×nh Ch©u-Phíc Böu... Tæ chøc kh«ng gian ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i trong c¸c khu b¶o tån ë ViÖt Nam sÏ ®îc ph©n thµnh 7 côm vïng tiªu biÓu. Kh«ng gian du lÞch sinh th¸i vïng nui vµ ven biÒu §«ng B¾c bao gåm mét phÇn c¸c tØnh L¹ng S¬n, Cao B»ng, B¾c C¹n, B¾c Th¸i. C¸c hÖ sinh th¸i ®iÓn h×nh vµ cã gi¸ trÞ cao ®îc chän khu vùc nµy lµ khu b¶o tån thiªn nhiªn B¾c S¬n, H÷u Liªn ( L¹ng S¬n), rõng v¨n ho¸ lÞch sö P¾c Bã, Trïng Kh¸nh( Cao B»ng), Vên quèc gia Ba BÓ ( B¾c C¹n). Hå nói Cèc( B¾c Th¸i) vµ hÖ sinh th¸i rõng ngËp mÆn Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng. Kh«ng gian ho¹t ®éng cña du lÞch sinh th¸i vïng nói T©y B¾c vµ Hoµng Liªn S¬n chñ yÕu phÇn phÝa T©y cña 2 tØnh Lµo Cai vµ Lai Ch©u víi vïng sinh th¸i nui cao Sapa-Phanxiph¨ng vµ Khu b¶o tån Mêng NhÐ- n¬i ®ang tån t¹i 38 loµi ®éng vËt quý hiÕm cÇn ®îc b¶o vÖ nh Voi, Bß tãt, GÊu chã, Hæ, Sãi ®á... Du lÞch sinh th¸i §ång B»ng S«ng Hång víi kh«ng gian chñ yÕu thuéc c¸c tØnh Hµ T©y, VÜnh Phóc, Hµ Nam, Nam §Þnh, Th¸i B×nh vµ Thanh Ho¸. C¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn ®iÓn h×nh ®îc chän cho vïng nµy lµ Tam §¶o, Cóc Ph¬ng, Ba V×, Xu©n Thuû ( khu b¶o vÖ vïng ®Êt ngËp níc (Ramsa) ®Çu tiªn ë ViÖt Nam) Kh«ng gian du lÞch sinh th¸i vïng B¾c Trung Bé bao gåm phÇn phÝa T©y Nam NghÖ An, Hµ TÜnh, Qu¶ng B×nh, Qu¶ng Nam, §µ N½ng vµ phÝa §«ng Nam Thõa Thiªn HuÕ. So víi c¸c níc trong khu vùc §«ng Nam ¸, ®ay lµ ®Þa bµn ®îc ®¸nh gi¸ cao nhÊt vÒ tÝnh ®a d¹ng sinh häc víi Khu b¶o tån thiªn nhiªn Phong Nha-KÎ Bµng ®îc xÕp vµo lo¹i lín trªn thÕ giãi vµ nhiÒu khu rõng nguyªn sinh cã gi¸ trÞ PhÝa T©y cña T©y Nguyªn, mét phÇn B¾c L©m §ång kÐo dµi ®Õn tØnh Kh¸nh Hoµ thuéc kh«ng gian du lÞch sinh th¸i vïng Nam Trung Bé vµ T©y nguyªn. c¸c hÖ sinh th¸i ®iÓn h×nh cña vïng nay bao gåm rõng khép ë Yok ®«n, ®Êt ngËp níc Hå L¾c, hÖ sinh th¸i Ngäc Linh, Biodup-Nói Bµ; hÖ sinh th¸i san h« Nha Trang. Vïng chuyÓn tiÕp tõ cao nguyªn T©y nguyªn cùc Nam Trung Bé xu«ngd ®ång b»ng Nam Bé víi kh«ng gian du lÞch sinh th¸i bao trïm khu vùc Vên quèc gia Nam C¸t Tiªn (L©m §ång-B×nh D¬ng, §ång Nai), C«n §¶o, B×nh Ch©u-Phíc Böu( Bµ RÞa-Vòng Tµu), BiÓn L¹c-Nói ¤ng( B×nh ThuËn) Dùa vµo hai hÖ sinh th¸i lµ ®Êt ngËp mÆn vµ rõng ngËp mÆn thuéc c¸c tØnh däc s«ng Mª K«ng ®Õn B¹c Liªu, Cµ Mau, Kiªn Giang, kh«ng gian du lÞch vïn nµy sÏ tËp trung chñ yÕu vµo rõng ngËp mÆn Cµ Mau, Trµm chim §ång Th¸p, Cï lao s«ng TiÒn, s«ng HËu vµ Khu b¶o tån thiªn nhiªn Phó Quèc. 2.2.1 TiÒm n¨ng du lÞch sinh th¸i cña c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn ViÖt Nam n»m trong vïng ch©u ¸, n¬i mµ tæ chøc du lÞch thÕ giíi vµ nhiÒu nhµ chuyªn m«n du lÞch cã tªn tuæi ®· kh¼ng dÞnh vµ dù b¸o r»ng sÏ lµ n¬i thu §Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch hót nhiÒu kh¸ch du lÞch quèc tÕ nhÊt cµ còng cã nhiÒu ngêi ®ñ ®iÒu kiÖn ®i du lÞch nhÊt (500 triÖu ngêi) ë thÕ kû 21. Tõ nh÷ng, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ dù b¸o ®ã cho ta mét kÕt luËn nguån kh¸ch du lÞch sinh th¸i quèc tÕ g¾n víi thÞ trêng du lÞch ViÖt nam lµ kh¸ch quan vµ lµ mét tiÒm n¨ng. HiÖn nay, sè kh¸ch du lÞch trong níc ®· t¨ng lªn tíi 8,5 triÖu lît kh¸ch.Trong ®ã cã bao nhiªu kh¸ch thuéc ®èi tîng du lÞch sinh th¸i? Cha cã sè liÖu tin cËy bëi kh¸i niÖm du lÞch sinh th¸i cha ®îc quan t©m dÉn ®Õn trong thèng kª du lÞch cha ®îc thÓ hiÖn. C¨n cø vµo sè kh¸ch ®Õn víi c¸c vïng thiªn nhiªn víi ®éng c¬ hëng thô vµo s¶n phÈm thiªn nhiªn nh: c¸c vên quèc gia vµ b¶o tån thiªn nhiªn , v·n c¶nh s«ng níc , hµnh tr×nh xuyªn ViÖt, th¸m kh«ng vïng vÞnh hay ®Õn c¸c khu tù nhiªn H¹ Long, TamCèc – BÝch §éng … th× tû lÖ còng kh«ng nhá cã thÓ chiÕm tíi 30 – 40% tæng sè kh¸ch hµng n¨m. Tuy nhiªn víi kh¸i niÖm ®Çy ®ñ vÒ du lÞch sinh th¸i vÕ thø hai lµ ý thøc , tr¸ch nhiªm víi viÖc b¶o tån ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i th× cha cã nh÷ng t duy, gi¸o dôc tèt vÒ vÊn dÒ nµy. Víi tèc ®é ®« thÞ ho¸ nh hiÖn nay chÊt lîng cuéc sèng ngµy cµng ®îc n©ng cao vµ c¶i thiÖn…Ch¾c ch¾n nhu cÇu ®i du lÞch sinh th¸i sÏ t¨ng lªn ®¸ng kÓ, kh«ng cßn giíi h¹n ë con sè 4 – 5 triÖu ngêi/n¨m mµ cã thÓ lªn ®Õn hµng chôc triÖu ngêi mçi n¨m trong c¸c n¨m tíi ®©y. XÐt vÒ tiÒm n¨ng du lÞch sinh th¸i cña níc ta víi vÞ trÝ n»m tiÕp gi¸p víi biÓn §«ng víi chiÒu dµi trªn 3200km bê biÓn cã nhiÒu, vÞnh ®¶o vµ nh÷ng quÇn thÓ nói ®¸ v«i, s«ng, hå, th¸c níc, hang ®éng, suèi níc nãng, vµ 3/4 diÖn tÝch nói rõng víi ®é dèc cao …®· t¹o cho ViÖt nam rÊt phong phó vµ ®a d¹ng vÒ khÝ hËu vµ ®Þa h×nh ®Þa m¹o nªn rÊt giµu vÒ tiÒm n¨ng sinh th¸i còng nh sù ®a d¹ng sinh th¸i . Theo ®¸nh gi¸ cña quèc tÕ, níc ta ®øng thø 16 vÒ sù phong phó, tÝnh ®a d¹ng sinh häc, ®¹i diÖn cho vïng §«ng nam ¸ vÒ sù ®éc ®¸o vµ giµu cã vÒ thµnh phÇn loµi. MÆc dï bÞ tæn thÊt vÒ diÖn tÝch do nhiÒu nguyªn nh©n trong hai thËp kû qua, nhng hÖ thùc vËt vÉn cßn kh¸ phong phó vÒ chñng lo¹i. TiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh vÒ sù ®a d¹ng sinh th¸i cña ViÖt nam hÊp dÉn du lÞch ë c¸c ®¹c trng sinh th¸i díi ®©y: - C¸c vïng nói ®¸ v«i víi nhiÒu d¹ng hang ®éng nh lµ mét kho tµng c¶nh quan thiªn nhiªn huyÒn bÝ mµ trong ®ã VÞnh H¹ long – di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi , ®éng Phong Nha – KÎ Bµng lµm vÝ dô . - NhiÒu ®¶o, vÞnh vµ b·i t¾m biÓn ®Ñp víi c¸c sinh th¸i déng vËt, thùc vËt biÓn phong phó vµ ®a d¹ng. - HÖ thèng vên b¶o tån thiªn nhiªn ®a d¹ng vµ phong phó vÒ hÖ ®éng thùc vËt rõng xen kÏ víi nhiÒu d©n téc cã ngêi sinh sèng cã nh÷ng b¶n s¾c v¨n ho¸ hÕt søc ®a d¹ng. - C¸c vïng sinh th¸i n«ng nghiÖp ®Æc trng nÒn v¨n minh lóa níc nhiÒu s«ng l¹ch, miÖt vên. §Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch ë ViÖt nam hÖ thèng rõng ®Æc dông ®îc hiÓu lµ hÖ thèng khu b¶o tån thiªn nhiªn cã diÖn tÝch 2.119.509 ha, bao gåm 11 vên quèc gia , 64 khu dù tr÷ thiªn nhiªn , 32 khu di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸, m«i trêng. Sau khi rµ so¸t l¹i Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ®· lËp mét danh môc 101 khu rõng ®Æc dông ®Ò nghÞ chÝnh phñ phª duyÖt vµ ph©n thµnh 4 lo¹i : Vên quèc gia (11 vên), Khu dù tr÷ thiªn nhiªn (53 khu), Khu b¶o tån loµi vµ sinh c¶nh (16 khu) vµ Khu b¶o vÖ c¶nh quan (21 khu). Theo danh s¸ch nµy th× cßn thiÕu nhiÒu khu b¶o tån thiªn nhiªn vïng biÓn vµ vïng ®Êt ngËp níc. Tuy nhiªn cho ®Õn nay ChÝnh Phñ vÉn cha phª duyÖt. N»m trong vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa, c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn ViÖt nam cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó vµ ®a d¹ng rÊt thu©n lîi cho viÖc ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i. C¸c nhµ sinh th¸i häc thêng nh¾c ®Õn sù phong phó vÒ c¸c kiÓu hÖ sinh th¸i vµ thùc b× ë ViÖt nam. Theo thèng kª, ViÖt nam cã tíi 26 kiÓu thùc b× tËp trung thµnh 6 nhãm, tr¶i tõ rõng kÝn thêng xanh, rõng rông l¸ vµ b¸n rông l¸, rõng thêng xanh hë, rõng thêng xanh c©y bôi ®Õn c¸c th¶m cá. Ngoµi ra ViÖt nam cßn cã 5 nhãm hÖ sinh th¸i thuû vùc, tr¶i tõ níc ngät ®øng, níc ngät ch¶y, níc ngät ngÇm, níc lî vµ níc mÆn. HÖ sinh th¸i ®Êt ngËp níc còng dang ®îc c¸c nhµ khoa häc ViÖt nam nghiªn cøu. Khu b¶o tån thiªn nhiªn ®Êt ngËp níc Xu©n thuû, Vên Quèc gia Trµm chim ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long lµ nh÷ng ®Þa ®iÓm ng¾m chim níc lÝ tëng. Kh«ng chØ phong phó trªn ph¬ng diÖn hÖ sinh th¸i, thiªn nhiªn cßn ban cho ViÖt nam sù ®a d¹ng sinh häc cao vÒ c¸c loµi ®Æc h÷u, cã kho¶ng 1200 loµi lµ loµi ®Æc h÷u trong tæng sè 12000 loµi thùc vËt ë ViÖt nam(theo íc tÝnh). Trong sè 15.575 loµi ®éng vËt cã 172 loµi ®Æc h÷u trong sè ®ã cã 14 loµi lµ thó. §Æc biÖt sù kiÖn g©y chó ý nhÊt trong giíi b¶o tån thÕ giíi lµ ph¸t hiÖn 3 loµi thó lín ë ViÖt nam: Sao la(1992), Mang lín(1994), Mang Trêng S¬n(1997). Kho¶ng 58% sè loµi thùc vËt vµ 73% sè loµi ®éng vËt quý hiÕm, ®Æc h÷u cña ViÖt nam tËp trung trong c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn. Tuy nhiªn c¸c loµi thó lín cña ViÖt nam khã tiÕp cËn h¬n c¸c loµi cña Ch©u phi, vµ ®«i khi sù tiÕp cËn lµ kh«ng thÓ chÊp nhËn ®îc v× c¸c loµi vËt nµy b¶n th©n chóng ®ang cã nguy c¬ tuyÖt chñng cÇn ®îc b¶o vÖ vµ chóng sèng trong c¸c hÖ sinh th¸i t¬ng ®èi mong manh. T×nh tr¹ng nµy cã thÓ ®îc kh¾c phôc nÕu cã quy ho¹ch thÝch hîp. Ch¼ng h¹n nh khoanh vïng b¶o vÖ, x©y dùng chßi quan s¸t tõ xa cã thÓ xem ®îc mét sè con tª gi¸c cßn sèng sãt t¹i vên quèc gia C¸t Tiªn mµ ®Çu th¸ng 5/1999 c¸c nhµ nghiªn cøu ®· chôp ®îc nh÷ng bøc ¶nh ®Çu tiªn b»ng m¸y ¶nh tù ®éng. Khi cã c¸c nguån tµi chÝnh cã thÓ x©y dùng c¸c khu nu«i thó b¸n hoang d·. HiÖn t¹i ë Vên quèc gia Cóc ph¬ng ®· x©y dùng ®îc mét khu nu«i c¸c loµi linh trëng réng kho¶ng 2 ha. Du kh¸ch cã thÓ tham quan vµ ng¾m nh×n mét sè loµi khØ vîn vµo lóc cho ¨n. Vên quèc gia Ba v× còng ®ang x©y dùng khu nu«i thó vµ chim b¸n hoang d· ë khu vùc cã ®é cao 400 mÐt so víi mùc níc biÓn. Sù ®Æc h÷u vÒ ®éng thùc vËt lµ mét hÊp dÉn ®èi víi du lÞch sinh th¸i mang tÝnh chÊt nghiªn cøu khoa häc. Nh÷ng nhµ khoa häc cã thÓ ®Õn ®©y ®Ó t×m hiÓu nh÷ng loµi ®éng thùc vËt chØ cã ë ViÖt nam. §Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch Sù phong phó vÒ hÖ sinh th¸i ë ViÖt nam së dÜ cã ®îc lµ nhê sù ®a d¹ng vÒ ®Þa h×nh cña ®Êt níc. Sù ®a d¹ng vÒ ®Þa h×nh kÕt hîp víi sù phong phó vÒ hÖ sinh th¸i ®· cho ra ®êi nh÷ng s¶n phÈm, ®Þa ®iÓm du lÞch sinh th¸i hÊp dÉn. HÊp dÉn nhÊt ph¶i kÓ ®Õn rõng ma nhiÖt ®íi Vên quèc gia Cóc ph¬ng, C¸t bµ, Ba bÓ, B¹ch m· vµ khu b¶o tån thiªn nhiªn Phong nha – KÎ bµng, Hoµng liªn s¬n . NhiÒu vên quèc gia vµ khu b¶o tån thiªn nhiªn ph©n bè däc theo 3260 km bê biÓn víi hÖ ®éng thùc vËt cßn kh¸ phong phó vµ nhiÒu b·i t¾m lý tëng nh Trµ Cæ, B·i Ch¸y, §å S¬n, Xu©n Thuû, SÇm S¬n, L¨ng S«, B×nh Ch©u, Phíc Böu. C¸c vên quèc gia vµ khu b¶o tån thiªn nhiªn vïng ®¶o vµ quÇn ®¶o còng lµ ®Þa ®iÓm du lÞch sinh th¸i næi tiÕng. N¬i ®©y ngoµi hÖ sinh th¸i trªn c¹n cßn cã hÖ sinh th¸i trªn biÓn víi c¸c r¹n san h« cã thµnh phÇn loµi phong phó. Chóng ta cã thÓ tæ chøc du lÞch lÆn, xem hÖ ®éng thùc vËt biÓn phong phó trong c¸c r¹n san h« ë khu vùc ®¶o C¸t Bµ, C«n §¶o, Phó Quèc vµ c¸c ®¶o thuéc khu vùc Nha Trang, Kh¸nh Hoµ. Ba phÇn t diÖn tÝch l·nh thæ cña ViÖt nam lµ ®åi nói víi nhiÒu ®Ønh nói cao cã khÝ hËu m¸t mÎ rÊt thuËn lîi cho du lÞch nghØ dìng mïa hÌ. Nh÷ng ®Þa ®iÓm næi tiÕng nh Sa Pa, Tam §¶o, BaV×, B¹ch M·, Bµ Nµ - Nói Chóa ®· ®îc ngêi ph¸p khai th¸c c¸ch ®©y nöa thÕ kû vµ hiÖn cßn lu gi÷ nhiÒu tµn tÝch cña c¸c biÖt thù cò. Tõ c¸c trung t©m ngØ dìng nay ta cã thÓ thiÕt kÕ c¸c ®êng mßn thiªn nhiªn víi cù ly tõ 2 –3 km ®Ó kÕt hîp du lÞch sinh th¸i víi c¸c lo¹i h×nh du lÞch kh¸c. S«ng, suèi, th¸c, ghÒnh, hå tù nhiªn vµ nh©n t¹o trong c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn ë c¸c vïng nói rÊt thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn lo¹i h×nh du lÞch m¹o hiÓm vµ du lÞch thÓ thao díi níc . Còng mét nç lùc nghiªn cøu tiÒm n¨ng du lÞch sinh th¸i cña ViÖt nam, NguyÔn Quang Mü vµ nhiÒu nhµ nghiªn cøu ®· ph¸t hiÖn ra rÊt nhiÒu hang ®éng ë c¸c vên quuèc gia vµ c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn vïng nói ®¸ v«i trªn ph¹m vi c¶ níc. §éng Phong nha, Chïa h¬ng,Tam cèc, BÝch ®éng, c¸c hang ®éng trong khu vùc di s¶n thiªn nhiªn H¹ long lµ nh÷ng ®iÓm tham quan næi tiÕng trong vµ ngoµi níc. Theo sù ph©n tÝch cña Ng« §øc ThÞnh, tõ ®a d¹ng vÒ tù nhiªn dÉn ®Õn sù ®a d¹ng vÒ v¨n ho¸. ChÝnh v× vËy mµ mµ ngêi ViÖt nam kh«ng thuÇn nhÊt mµ gåm 54 d©n téc kh¸c nhau. ®¸ng chó ý h¬n lµ c¸c d©n téc thiÓu sè thêng sèng kÒ gÇn hoÆc trong c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn. Hä hiÖn vÉn ®ang lu gi÷ ®îc phong c¸ch sèng, b¶n s¾c v¨n ho¸ riªng vµ tËp tôc ®éc ®¸o. §iÒu nµy khiÕn ViÖt nam cµng trë nªn hÊp dÉn trªn ph¬ng diÖn du lÞch sinh th¸i. HiÖn t¹i ®êi sèng cña nh÷ng ngêi d©n ë ®©y cã nhiÒu khã kh¨n thiÕu thèn. §©y còng lµ c¬ héi ®Ó du lÞch sinh th¸i thÓ hiÖn m×nh, ®ãng gãp vµo ph¸t triÓn céng ®ång t¹i c¸c ®iÓm du lÞch . 2.2.2 TiÒm n¨ng du lÞch sinh th¸i biÓn. ViÖt Nam lµ quèc gia ven biÓn, cã vÞ trÝ ®Þa lý - chÝnh trÞ quan träng trong giao lu quèc tÕ. BiÓn vµ thÒm lôc ®Þa cã vai trß quan träng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, b¶o ®¶m chñ quyÒn, an ninh quèc gia. V× vËy, ph¸t huy lîi thÕ mét quèc gia cã biÓn, kÕt hîp vãi ph¸t triÓn kinh tÕ víi an ninh - quèc phßng ®· trë thµnh chiÕn lîc l©u dµi cña ®Êt níc ta. §Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch Ph¸t triÓn du lÞch biÓn gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nhiÒu ngµnh kinh tÕ kh¸c: Du lÞch biÓn lµ ngµnh kinh tÕ cã tÝnh liªn ngµnh, v× vËy, sù ph¸t triÓn cña du lÞch biÓn sÏ kÐo theo sù ph¸t triÓn cña nhiÒu ngµnh trong mèi quan hÖ t¬ng hç. §ång thêi, t¹o c¬ héi ph¸t triÓn míi, lµm t¨ng nguån thu cho quèc gia vµ c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n, gãp phÇn ®Èy m¹nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ biÓn, ®a d¹ng hãa nÒn kinh tÕ cho suèt däcvïng duyªn h¶i vµ h¶i ®¶o cña 29 tØnh, thµnh phè, lµ cöa më cã søc l«i kÐo vµ thóc ®Èy c¸c vïng kh¸c ph¸t triÓn. Thu hót ®Çu t c¶ trong vµ ngoµi níc. Ph¸t triÓn du lÞch biÓn t¨ng c¬ héi t¹o viÖc lµm, hiÖn nay trªn thÕ giíi cã 157 quèc gia cã biÓn vµ ë c¸c møc ®ä kh¸c nhau, vÊn ®Ò viÖc lµm cho ngêi d©n vïng ven biÓn lµ mét khã kh¨n kh«ng nhá ë níc ta hiÖn nay. Bëi nÕu sè ngêi cha cã viÖc lµm qu¸ lín ë khu vùc ®Þa lý chÝnh trÞ cã tÝnh nh¹y c¶m cao nµy sÏ dÉm ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò x· héi, h×nh htµnh nh©n tè kh«ng æn ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ an ninh quèc phßng. V× thÕ, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi d©n vïng ven biÓn lµ mét viÖc rÊt quan träng ®èi víi chÝnh phñ. Du lÞch nãi chung vµ du lÞch biÓn nãi riªng lµ ngµnh kinh tÕ tæng hîp cã tÝnh x· héi ho¸ cao, cã kh¶ n¨ng t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho x· héi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. V× vËy, viÖc ph¸t triÓn du lÞch biÓn cã ý nghia kh¸ quan träng trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nãi trªn, ®Æc biÖt trong bèi c¶nh hiÖn nay khi sè lao ®éng cÇn bè trÝ viÖc lµm ë vïng ven biÓn níc ta ®· lªn ®Õn kho¶ng 10 triÑu ngêi ( chiÕm kho¶ng 84% d©n sè trong ®ä tuæi lao ®éng ë 29 tØnh, thµnh ven biÓn). T¹i ViÖt Nam du lÞch biÓn cã vai trß ®Æc thï vµ chiÕm vÞ trÝ quan träng trong chiªn lîc ph¸t triÓn du lÞch cña c¶ níc. ChiÕn lîc ph¸t triÓn Du lÞch ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 vµ quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn Du lÞch VÞªt Nam ®Õn n¨m 2010 ®îc Thñ tèng ChÝnh phñ phª duyÖt ®· x¸c ®Þnh 7 khu vùc träng ®iÓm u tiªn ph¸t triÓn du lÞch, trong sè ®ã ®· cã tíi 5 khu vùc lµ thuéc vïng ven biÓn. MÆc dï cho ®Õn nay, nhiÒu tiÒm n¨ng du lÞch biÓn ®Æc s¾c, ®Æc biÖt lµ hÖ thèng ®¶o ven bß, cha ®îc ®Çu t khai th¸c mét c¸ch t«ng xøng, tuy nhiªn ë khu vùc ven biÓn ®· tËp trung kho¶ng 70% c¸c khu ®iÓm du lÞch trong c¶ níc, hang n¨m thu hót kho¶ng 60-80% lîng kh¸ch du lÞch. ®iÒu nµy ®· kh¼ng ®Þnh vai trß cña du lÞch biÓn ®èi víi sù ph¸t triÓn chung cña Du lÞch ViÖt Nam. Cïng víi sù ph¸t triÓn chung cña du lÞch c¶ níc, du lÞch biÓn ViÖt Nam ®· chuyÓn biÕn ngµy mét m¹nh mÏ víi nh÷ng bíc tiªn quan träng c¶ vÒ lîng vµ chÊt. §· cã sù ph¸t triÓn ®¸ng kÓ vÒ s¶n phÈm du lÞch. C¬ së h¹ tÇng vµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô cho du lÞch ®îc c¶i thiÖn mét bíc. Ho¹t ®éng du lÞch biÓn chiÕm tû träng lín ( n¨m 2000 chiÕm 63% GDP du lÞch cña c¶ níc), ®ãng gãp kh«ng nhá cho sù ph¸t triÓn chung cña toµn ngµnh Du lÞch VIÖt Nam vµ kinh tÕ x· héi vïng biÓn. 2.3 Thùc tr¹ng du lÞch sinh th¸i cña ViÖt Nam. 2.3.1 Thùc tr¹ng du lÞch sinh th¸i cña c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn ViÖt Nam Tuy cã tiÒm n¨ng to lín, nhng du lÞch sinh th¸i trong ph¹m vi c¶ níc nãi chung vµ trong c¸c khu b¶o tån nãi riªng cßn ®ang trong giai ®o¹n ®Çu cña sù §Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch ph¸t triÓn. C¸c ho¹t ®éng ®a sè mang tÝnh tù ph¸t, cha cã s¶n phÈm vµ ®èi tîng phôc vô râ rµng, cha cã sù ®Çu t qu¶ng b¸, nghiªn cøu thÞ trêng vµ c«ng nghÖ phuc vô cho du lÞch sinh th¸i, cha cã sù quan t©m, qu¶n lý chÆt chÏ cña c¸c cÊp c¸c nghµnh do vËy mµ thùc tÕ lµ sù ®a d¹ng sinh häc ®ang bÞ de do¹. Theo íc tÝnh ë ViÖt nam cã h¬n 12000 loµi c©y, 275 loµi ®éng vËt cã vó, 800 loµi chim, 180 loµi bß s¸t, 80 loµi ®éng vËt lìng c, 2470 loµi c¸ vµ h¬n5500 loµi c«n trïng, víi íc tÝnh h¬n 10% ®ang m¾c c¸c bÖnh ®Æc trng ë c¸c loµi ®éng vËt cã vó, chim vµ c¸. §iÒu ®¸ng buån lµ h¬n 28% thuéc ®éng vËt cã vó, 10% loµi chim vµ 21% loµi ®éng vËt lìng c vµ loµi bß s¸t ®îc liÖt kª lµ ®ang ë t×nh tr¹ng hÕt søc nguy hiÓm. Mét nguyªn nh©n to lín lµ m«i trêng sèng bÞ mÊt ®i do n¹n ph¸ rõng. C¸c dÊu hiÖu cña viÖc khai th¸c c¸c s¶n phÈm cña rõng ngµy mét nhiÒu vµ kh«ng ph¶i lµ kh«ng khã nhËn ra ë ViÖt nam. Mét vÝ dô cho thÊy viÖc bu«n b¸n thÞt thó rõng ph¸t triÓn m¹nh. Con chim, b¸n ®îc 550.000 ®/kg, lîn rõng 40.000 ®/kg . ë §¾c l¾c, cã mét qu¸n ¨n ®Æc biÖt víi mãn thÞt hæ. Nh÷ng thó vËt nhåi b«ng còng cã s½n ®Ó b¸n ë c¸c cöa hµng ë Hµ néi vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh. Mét con hæ nhåi b«ng gi¸ kho¶ng 15 triÖu ®ång, mét con gÊu tróc kho¶ng 10 triÖu ®ång, gÊu mÆt trêi 8 triÖu …Víi nh÷ng gi¸ ®ã nh÷ng ngêi d©n nghÌo s½n sµng tham dù cuéc bu«n b¸n mµ kh«ng cÇn biÕt hËu qu¶ sÏ ra sao. Trªn ®©y lµ thùc tr¹ng ®¸ng buån cña sinh th¸i ViÖt nam, vËy cßn vÒ lÜnh vùc v¨n ho¸ th× sao ? TÊt c¶ mäi ngêi ai còng biÕt r»ng gi÷a v¨n ho¸ vµ du lÞch lu«n cã mèi quan hÖ biÖn chøng vµ trùc tiÕp . Mèi quan hÖ nµy cµng thÓ hiÖn râ h¬n trong sù liªn hÖ b¶o vÖ vµ ph¸t huy c¸c di s¶n v¨n ho¸ vµ thiªn nhiªn – mét bé phËn quan yÕu cña tµi s¶n v¨n ho¸ vµ ®ång thêi lµ bé phËn quan yÕu nhÊt trong tµi nguyªn du lÞch. Sù ph¸t triÓn cña du lÞch t¸c ®éng trùc tiÕp vµ d¸n tiÕp ®Õn viÖc trÊn hng vµ b¶o tån c¸c di s¶n v¨n ho¸. Doanh thu tõ ho¹t ®éng du lÞch ®îc sö dông cho viÖc tu bæ di tÝch, chØnh lý c¸c b¶o tµng, ®ång thêi kh«i phôc vµ ph¸t huy c¸c di s¶n v¨n ho¸ phi vËt thÓ, ®Æc biÖt lµ c¸c nghµnh thñ c«ng mü nghÖ, ca móa nh¹c truyÒn thèng phôc vô du lÞch . Mét trong nh÷ng vÝ dô cô thÓ lµ sù ph¸t triÓn du lÞch t¹i HuÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· vµ ®ang lµm sèng l¹i nh÷ng nghµnh nghÒ ®· mét thêi bÞ l·ng quªn nh may thªu, ®óc ®ång, ch¹m kh¾c vµ ®Æc biÖt lµ nghÖ thuËt ca HuÕ truyÒn thèng, ca móa cung ®×nh… Tuy nhiªn, bªn c¹nh mÆt tÝch cùc kh«ng thÓ phñ nhËn cña du lÞch ®èi víi ®êi sèng kinh tÕ v¨n ho¸, nh÷ng ho¹t ®éng du lÞch còng ®em l¹i nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn c«ng cuéc b¶o tån c¸c di s¶n v¨n ho¸ nãi riªng vµ nÕp sèng v¨n ho¸ nãi chung . Cô thÓ nh: - §èi víi c¸c di s¶n vËt thÓ, ®Æc biÖt lµ c¸c di s¶n cã gi¸ trÞ toµn cÇu næi bËt th× sù bïng næ sè lîng kh¸ch th¨m quan ®· vµ ®ang trë thµnh mèi nguy c¬ ®e §Ò ¸n Kinh tÕ Du lÞch do¹ viÖc b¶o vÖ c¸c di s¶n nµy. Sù cã mÆt qu¸ ®«ng du kh¸ch trong mét thêi ®iÓm ë mét di s¶n ®· t¹o nªn nh÷ng t¸c ®éng c¬ häc, ho¸ häc ®· cïng víi c¸c yÕu tè khÝ hÖu nhiÖt ®íi g©y nªn nh÷ng sù huû ho¹i ®èi víi c¸c di s¶n vµ c¸c ®éng s¶n phô thuéc nh c¸c vËt dông trang trÝ, vËt dông thê tù … - Sù ph¸t triÓn c¸c dÞch vô du lÞch thiÕu sù kiÓm so¸t vµ sù bïng næ sè lîng du kh¸ch cßn t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn c¶nh quan v¨n ho¸ vµ m«i trêng sinh th¸i t¹i c¸c khu du lÞch nh: kh¾c tªn lªn c¸c v¸ch ®¸, c¸c bé phËn di tÝch , x¶ r¸c bõa b·i… - Du lÞch t¹o nªn sù tiÕp xóc gi÷a c¸c bé phËn d©n c xuÊt th©n tõ c¸c nÒn v¨n ho¸ kh¸c nhau, tÝn ngìng kh¸c nhau. Do kh«ng ®îc th«ng tin ®Çy ®ñ vµ thiÕu nh÷ng quy ®Þnh chÆt chÏ, cô thÓ nªn nhiÒu du kh¸ch ®· ¨n mÆc, øng sö tuú tiÖn ë nh÷ng n¬i dîc coi lµ trang nghiªm – ®Æc biÖt lµ nh÷ng di tÝch cã ý nghÜa t«n gi¸o, tÝn ngìng cña nh©n d©n së t¹i, g©y nªn sù bÊt hoµ thËm chÝ lµ sù xung ®ét vÒ mÆt t©m lý vµ tinh thÇn. Trªn ®©y lµ thùc tr¹ng chung cña sinh th¸i vµ v¨n ho¸ ViÖt nam trong thêi k× ®Çu ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i. VËy thùc tr¹ng du lÞch sinh th¸i trong c¸c khu b¶o tån ra sao? Trong sè 11 vên quèc gia th× Cóc Ph¬ng, B¹ch M·, C¸t Tiªn ®· tæ chøc ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i kh¸ h¬n. Cô thÓ 3 vên nµy ®· x©y dùng ®îc mét sè tuyÕn du lÞch sinh th¸i, mét sè tuyÕn ®êng mßn thiªn nhiªn, mét sè híng dÉn viªn lµ kiÓm l©m ®îc ®µo t¹o, båi dìng kiÕn thøc vÒ du lÞch sinh th¸i. C¸c vên cßn l¹i còng tæ chøc ho¹t ®éng th¨m quan du lÞch nhng cha cã bµi b¶n vµ ®Þnh híng râ rµng . C¨n cø vµo c¸c tiªu chÝ cña du lÞch sinh th¸i ta cã thÓ nhËn thÊy r»ng: - MÆc dï ®· cã nh÷ng tuyÕn du lÞch mang tÝnh chÊt du lÞch sinh th¸i nhng trªn thùc tÕ chØ lµ du lÞch thiªn nhiªn hay du lÞch liªn quan ®Õn thiªn nhiªn. - Ho¹t ®éng gi¸o dôc, diÔn gi¶i m«i trêng – mét yÕu tè rÊt c¬ b¶n ®Ó ph©n biÖt du lÞch sinh th¸i víi c¸c lo¹i h×nh du lÞch kh¸c cha ®îc triÓn khai nhiÒu do vên cha quan t©m ®óng møc vµ thiÕu c¸n bé am hiÓu vÒ lÜnh vùc míi mÎ nµy. Cô thÓ lµ trªn c¸c tuyÕn th¨m quan, ®êng mßn thiªn nhiªn cßn thiÕu nhiÒu biÓn chØ dÉn, chØ b¸o. Mét sè vên ®· cã mét sè tê gÊp vµ biÓn chØ dÉn nhng néi dung th«ng tin, th«ng tin qu¸ nghÌo nµn, s¬ sµi. Mét sè biÓn chØ dÉn lµm b»ng s¾t t©y, giÊy Ðp plastic nªn dÔ bÞ thiªn nhiªn ph¸ huû. HÇu hÕt c¸c híng dÉn viªn míi chØ lµm nhiÖm vô dÉn ®êng mµ hä cha cã ®ñ kiÕn thøc ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô quan träng, chñ yÕu nhÊt cña m×nh lµ gi¸o dôc vµ diÔn gi¶i m«i trêng. - Lîi Ých tõ ho¹t ®éng du lÞch cßn Ýt, cha hç trî ®îc nhiÒu cho c«ng t¸c b¶o tån vµ ph¸t triÓn céng ®ång ®Þa ph¬ng . Nh©n d©n ®Þa ph¬ng cha ®îc thu hót nhiÒu vµo ho¹t déng du lÞch cña vên. 2.3.2 Thùc tr¹ng du lÞch sinh th¸i biÓn ë ViÖt Nam. Sù xuèng cÊp vÒ chÊt lîng m«i trêng biÓn: M«i trêng ven biÓn vµ vïng ven biÓn trùc tiÕp chÞu ¶nh hëng t¸c ®éng cña c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, ®Æc biÖt ë nh÷ng khu vùc cã ho¹t ®äng c«ng nghiÖp, c¶ng biÓn, ph¸t triÓn ®o