Tài liệu Du lịch môi trường

Lêi më ®Çu Du lÞch ngµy nay ®· trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh vµ chiÕm vÞ trÝ quan träng trong c¬ cÊu kinh tÕ cña nhiÒu quèc gia. ViÖt Nam lµ mét níc ®îc biÕt ®Õn víi c¸c danh lam th¾ng c¶nh næi tiÕng ®îc thÕ giíi c«ng nhËn lµ di s¶n v¨n ho¸ thÕ giíi: VÞnh H¹ Long, Phong Nha, KÎ Bµng, Th¸nh §Þa MÜ S¬n, Cè §« HuÕ, Phè Cæ Héi An, Nh· Nh¹c Cung §×nh HuÕ, . . . Cïng víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn phong phó vµ ®a d¹ng. N»m trªn b¸n ®¶o §«ng d¬ng ë §«ng Nam ¸, vÒ ®êng thuû ViÖt Nam thuËn tiÖn vÒ ®Þa lý lµ ®iÓm gÆp gi÷a Th¸i B×nhD¬ng vµ Ên §é D¬ng. VÒ ®êng bé phÝa B¾c ViÖt Nam tiÕp gi¸p níc Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa; phÝa t©y tiÕp gi¸p hai níc Lµo vµ Campuchia; phÝa §«ng vµ Nam tiÕp gi¸p biÓn §«ng vµ VÞnh Th¸i Lan. Tæng chiÒu dµi ®êng biÓn trªn ®Êt liÒn cña ViÖt Nam lµ trªn 3. 730 km, thuËn lîi cho ph¸t triÓn du lÞch nghØ biÓn vµ du lÞch sinh th¸i nh :B·i Ch¸y- H¹ Long, biÓn Thiªn CÇm- Hµ TÜnh, Cöa Lß- NghÖ An, Vòng Tµu, Nha Trang- Kh¸nh Hoµ, biÓn Phan ThiÕt. . . Bªn c¹nh ®ã th× ViÖt Nam cßn cã mét hÖ Sinh th¸i rõng nguyªn sinh cßn cha ®îc khai th¸c nh Cóc Ph¬ng- Ninh B×nh, Pï M¸t - NghÖ An, . . . ViÖt Nam ®· vµ ®ang lµ ®iÓm ®Õn lý tëng cña b¹n bÌ du kh¸ch quèc tÕ. §Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã th× ViÖt Nam dÇn ®Çn ®Èy m¹nh ®Çu t vµ n©ng cÊp h¹ tÇng c¬ së du lÞch ngµy cµng tèt h¬n, hoµn thiÖn h¬n. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p c¬ b¶n ®Ó thu hót kh¸ch du lÞch lµ t¹o ra c¸c s¶n phÈm dÞch vô hÊp dÉn ®¸p øng nhu cÇu vµ së thÝch cña du kh¸ch, tuy nhiªn nÕu s¶n phÈm hÊp dÉn nhng m«i trêng du lÞch kÐm th× kh«ng t¹o ®îc nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng du lÞch. M«i trêng du lÞch ë ®©y ®îc hiÓu nh mét kh¸i niÖm réng gåm: m«i trêng tù nhiªn vµ v¨n ho¸ du lÞch. Trong nh÷ng n¨m qua cïng víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch níc nhµ, chóng ta ®· lµm ®¬c kh¸ nhiÒu viÖc, tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc còng cßn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ph¶i gi¶i quyÕt nh n¹n « nhiÔm m«i trêng tù nhiªn t¹i c¸c ®iÓm du lÞch, mét sè tÖ n¹n ¨n xin, trém c¾p, ®eo b¸m kh¸ch mua hµng.. . vÉn cha ®îc gi¶i quyÕt triÖt ®Ó. §iÒu nµy lµm gi¶m h×nh ¶nh cña ViÖt Nam mét ®Êt níc t¬i ®Ñp vµ hiÕu kh¸ch trong con m¾t du kh¸ch quèc tÕ. ChÝnh v× môc ®Ých muèn truyÒn t¶i mét phÇn nµo ®Êy vÒ t×nh h×nh m«i trêng du lÞch hiÖn nay ë ViÖt Nam. §Ò tµi xoay quanh vÊn ®Ò vÒ b¶o vÖ m«i tr êng du lÞch hiÖn nay ë níc ta, ®· lµm ®îc g× vµ cha lµm ®îc g×? Tõ ®ã ®a ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ phÇn nµo nh÷ng ¶nh hëng xÊu ®Õn m«i trêng dulÞch nãi riªng vµ m«i trêng kinh tÕ x· héi nãi chung. Do h¹n chÕ vÒ mÆt kiÕn thøc vµ tµi liÖu cã h¹n cho nªn ®Ò tµi chØ ph¶n ¸nh ®îc t×nh h×nh m«i trêng du lÞch ë Thµnh phè Hµ Néi vµ mét sè tØnh phÝa B¾c hiÖn nay ë ViÖt Nam. Thñ ®« Hµ Néi - thµnh phè v× hoµ b×nh ®· vµ ®ang trë thµnh ®iÓm ®Õn hÊp dÉn, thu hót ngµy cµng ®«ng du kh¸ch trong níc vµ quèc tÕ. Trong th¸ng 8 ®Çu n¨m 2004, Hµ Néi ®· ®ãn 600. 000 kh¸ch quèc tÕ, t¨ng 32% so víi cïng kú n¨m 1 ngo¸i, doanh thu du lÞch ®¹t 3200 tû ®ång. Nh÷ng kÕt qu¶ ®ã phÇn nµo kh¼ng ®Þnh vai trß quan träng cña ngµnh Du lÞch Hµ Néi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi híng tíi x©y dùng Du lÞch Hµ Néi thµnh du lÞch v¨n ho¸, du lÞch s¹ch, chñ tr¬ng cña l·nh ®¹o ngµnh du lÞch Hµ Néi lµ t¨ng cêng kiÓm so¸t viÖc chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh cña nhµ níc vÒ phßng chèng tÖ n¹n x· héi vµ t¨ng cêng b¶o vÖ m«i trêng du lÞch, híng tíi ph¸t triÓn bÕn v÷ng. 2 Ch¬ng 1 C¬ së lý luËn chung vÒ vÊn ®Ò du lÞch m«i trêng 1.1. Kh¸i niÖm chung vÒ du lÞch vµ m«i trêng Nh chóng ta ®· biÕt r»ng ®Ó ph¸t triÓn du lÞch th× ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn kh«ng thÓ thiÕu lµ tµi nguyªn thiªn nhiªn. Trong ®ã th× m«i trêng tù nhiªn nh m«i trêng níc, kh«ng khÝ, ®Êt ®ai ®åi nói lµ yÕu tè chÝnh nh»m ®em ®Õn sù tho¶ m·n cho du kh¸ch du lÞch. Theo luËt b¶o vÖ m«i trêng cña níc ta c«ng bè ngµy10/1/1994: M«i trêng bao gåm c¸c yÕu tè tù nhiªn vµ yÕu tè vËt chÊt nh©n t¹o quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, bao quanh con ngêi, cã ¶nh hëng tíi ®êi sèng, s¶n xuÊt, sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña con ngêi vµ thiªn nhiªn. Khi du lÞch ngµy cµng ph¸t triÓn th× ®ång nghÜa víi t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn m«i trêng tù nhiªn nh suy tho¸i ®©t ®ai, nguån níc, c¶nh quan tù nhiªn sÏ bÞ ph¸ vì, dÇn dÇn th× vÎ ®Ñp tù nhiªn cña nã sÏ kh«ng cßn n÷a vµ thay vµo ®ã lµ c¸c hÖ thèng xö lý r¸c th¶i mµ th«i. 1. 1. 1. Du lÞch sinh th¸i (hay con gäi lµ du lÞch tù nhiªn) ®©y lµ lo¹i h×nh du lÞch ngµy cµng ®îc a chuéng vµ ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. Theo ®Þnh nghÜa cña HiÖp héi Du lÞch sinh th¸i thÕ giíi (Ecotorism society): "Du lÞch sinh th¸i lµ du lÞch cã tr¸ch nhiÖm víi c¸c khu thiªn nhiªn, lµ n¬i b¶o tån m«i trêng vµ c¶i thiÖn phóc lîi cho nh©n d©n ®Þa ph¬ng". Cïng víi khai th¸c tµi nguyªn du lÞch th× con ngêi ph¶i quan t©m ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cu¶ m«i trêng tù nhiªn b»ng c¸c biÖn ph¸p l©u dµi. Khi mµ khoa häc c«ng nghÖ ngµy cµng ph¸t triÓn, sù ra ®êi cña c¸c lo¹i m¸y mãc th× mÆt tr¸i cña vÊn ®Ò « nhiÔm m«i trêng vµ suy tho¸i hÖ sinh khÝ quyÓn ngµy cµng cao. Lµm cho tµi nguyªn du lÞch ngµy bÞ c¹n kiÖt, mÊt ®i thÈm mÜ cña nã. . . Lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i thùc chÊt lµ lo¹i cã quy m« kh«ng lín, nhng cã t¸c dông hoµ nhËp víi m«i trêng tù nhiªn ë ®iÓm du lÞch, khu du lÞch vµ nÒn v¨n ho¸ ë ®ã. ChÝnh lo¹i h×nh du lÞch nay Tæ chøc Du lÞch thÕ giíi ®· kh¼ng ®Þnh ®èi víi c¸c ho¹t ®éng du lÞch nh»m ®¸p øng nhu cÇu hiÖn t¹i cña du kh¸ch cïng ngêi d©n æ vïng cã du kh¸ch ®Õn tham quan, nghØ dìng vv. . . ®ång thêi chó träng viÖc t«n t¹o nh»m b¶o tån c¸c nguån tµi nguyªn du lÞch ®Ó cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ho¹t ®éng cña du lÞch trong t¬ng lai. Lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i cã nhiÖm vô: b¶o tån tµi nguyªn cña m«i trêng tù nhiªn; b¶o ®¶m ®èi víi du kh¸ch vÒ c¸c ®Æc ®iÓm cña m«i trêng tù nhiªn mµ hä ®ang chiªm ngìng ;thu hót tÝch cùc sù tham gia cña céng ®ång d©n c ®Þa ph¬ng trong viÖc qu¶n lý b¶o vÖ vµ phat triÓn du lÞch ®ang triÓn khai thùc hiÖn trong ®iÓm du lÞch, khu du lÞch vv. . . Qua c¸c yªu cÇu nhiÖm vô ®Ò ra nãi lªn lo¹i hinh du lÞch sinh th¸i võa b¶o ®¶m sù hµi lßng ®èi v¬Ý du kh¸ch ë møc ®é cao ®Ó t¹o lËp sù hÊp dÉn ®èi víi hä, ®ång thêi qua du kh¸ch qu¶ng b¸ uy tÝn cña ®iÓm du lÞch, khu du lÞch. Tõ ®ã ngµnh du 3 lÞch cã ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng du lich vµ còng lµ c¬ héi t¨ng thu nhËp tõ ho¹t ®éng du lÞch ®èi víi c¸c nhãm d©n c trong céng ®ång ®Þa ph¬ng, còng tøc lµ cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ x· héi ho¸ thu nhËp tõ du lÞch. Cho ®Õn nay vÉn cha cã sù x¸c ®Þnh hoµ h¶o vÒ lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i. Lo¹i h×nh du lÞch nµy qu¶ vÉn cßn míi mÎ, mÆc dï nh÷ng n¨m 1997-1998 Tæ chøc Du lÞch thÕ giíi vµ Liªn Hîp Quèc ®· nªu mét sè quan ®iÓm chuyÓn m¹nh sang lo¹i h×nh du lÞch sinh th¸i phï hîp víi ®iÒu kiÖn míi cña sù ph¸t triÓn du lÞch. Nãi chung du lÞch sinh th¸i lµ lo¹i h×nh du lÞch dùa vµo nh÷ng h×nh thøc truyÒn thèng s½n cã, nhng cã sù hoµ nhËp vµo m«i trêng tù nhiªn vµ nÒn v¨n ho¸ b¶n ®Þa, du kh¸ch cã thªm nh÷ng nhËn thøc vÒ ®Æc ®iÓm cña m«i trêng tù nhiªn, vÒ nhng nÐt ®Æc thï vèn cã v¨n ho¸ cæ ®iÓn, vïng, khu du lÞch vµ cã phÇn tr¸ch nhiÖm tù gi¸c ®Ó kh«ng x¶y ra nh÷ng tæn thÊt, x©m h¹i ®èi víi m«i trêng tù nhiªn vµ nÒn v¨n ho¸ së t¹i. 1. 1. 2. Ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong du lÞch. Theo Héi ®ång ThÕ giíi vÒ M«i trêng vµ ph¸t triÓn th× "Ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ sù ph¸t triÓn ®¸p øng nhu cÇu hiÖn t¹i mµ kh«ng lµm tæn h¹i kh¶ n¨ng cña c¸c thÕ hÖ t¬ng lai trong ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña hä". Sù ph¸t triÓn cña mét quèc gia ph¶i ®îc ®¶m b¶o mét c¸ch thèng nhÊt vµ ®ång thêi trªn 3 mÆt: kinh tÕ, x· héi vµ m«i trêng. BÒn v÷ng vÒ kinh tÕ thÓ hiÖn mét c¸ch kh¸i qu¸t ë sù æn ®Þnh vµ kh«ng ngõng gia t¨ng søc s¶n xuÊt cña quèc gia, th«ng thêng ®îc hiÓn thÞ b»ng chØ tiªu tæng s¶n phÈm quèc gia trªn ®Çu ngêi (GDP/ngêi). BÒn v÷ng ë x· héi thÓ hiÖn ë sù ph©n chia thu nhËp vµ phóc lîi x· héi, th«ng thêng ®¬c hiÓn thÞ b»ng tÝnh c«ng b»ng trong ph©n bè c¸c tÇng líp giµu nghÌo trong x· héi. BÒn v÷ng vÒ m«i trêng thÓ hiÖn æ sù sö dông hîp lý c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ ®iÒu kiÖn m«i trêng x· héi, phôc vô nhu cÇu c¸c thÕ hÖ hiÖn t¹i mµ vÉn ®Ó l¹i cho c¸c thÕ hÖ t¬ng lai nhng tµi nguyªn vµ ®iÒu kiªn m«i trêng cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn cña hä. Ngµy nay song song víi viÖc ph¸t triÓn du lÞch lµ ®i ®«i víi viÖc tµn ph¸ m«i trêng tù nhiªn xung quanh. Nh÷ng viÖc ph¸ ho¹i m«i trêng nµy chØ ®em l¹i cho quèc gia vµ doanh nghiÖp mét chót Ýt lîi Ých tríc m¾t, cßn vÒ l©u dµi ®©y chÝnh lµ mèi nguy h¹i ®e do¹ ®Õn sù sèng cßn cña m«i trêng, tõ n¨m 1990 ý nghÜa cña viÖc ph¸t triÓn du lÞch m«i trêng, mét xu thÕ ph¸t triÓn l©u dµi ®· ®îc biÕt tíi. Cho nªn chñ tr¬ng cña Tæng côc du lÞch ViÖt Nam hiªn nay khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp kinh doanh l÷ hµnh tËp trung vµo ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng hay cßn gäi "du lÞch sinh th¸i ", " du lÞch xanh". ë ®©y hµm hai ý nghÜa, mét lµ kh¸i niÖm vÒ tÝnh" liªn tôc", hai lµ kh¸i niÖm vÒ tÝnh" b¶o tån ". §Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã th× ph¶i cã chiÕn lîc l©u dµi vÒ viÖc b¶o vÖ m«i trêng x· héi nãi chung vµ m«i trêng du lÞch nãi riªng. Nhng trªn thùc tÕ cho thÊy, ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®ßi hái ph¶i b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn cho s¶n xuÊt l¬ng thùc, chÊt ®èt trong khi vÉn më réng s¶n xuÊt ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña sè d©n t¨ng nhanh, hay ngµy cµng nhiÒu c«ng tr×nh kiÕn tróc mäc lªn ngay khu b¶o tån thiªn nhiªn th× thËt lµ m©u thuÉn. Khi mµ diÖn tÝch ®Êt hoang d·, ®Êt 4 kh«ng thÝch hîp cho con ngêi sö dông tiÕp tôc t¨ng, thu hÑp ®Þa bµn c tró cña c¸c loµi hoang d·. C¸c rõng nhiÖt ®íi, hÖ sinh th¸i, r¹ng san h«, rõng ngËp mÆn ven biÓn, c¸c b·i biÓn vµ nhiÒu ®Þa bµn c tró duy nhÊt kh¸c ®ang bÞ ph¸ huû dÉn ®Õn nguy c¬ diÖt chñng cña mét sè loµi. Tãm l¹i, ph¸t triÓn du lÞch m«i trêng bao gåm c¸c yÕu tè nh sau: khai th¸c vµ ph¸t triÓn tµi nguyªn, b¶o tån sinh th¸i, khèng chÕ sù thay ®æi cña m«i trêng sinh th¸i ®ång thêi b¶o vÖ duy tr× c©n b»ng m«i trêng tù nhiªn, ®ång thêi kh«i phôc nh÷ng nguån tµi nguyªn ®· bÞ huû ho¹i. Tøc khi cã môc tiªu ph¸t triÓn mét khu du lÞch nµo ®ã, chóng ta ph¶i x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn dùa trªn nh÷ng ®Æc trng thÕ m¹nh cña khu vùc ®ã, ®ång thêi ph¶i cã quyÕt ®Þnh ®óng ®¼n trong viÖc cã øng dông nh÷ng yÕu tè trªn. 5 1. 2. C¸c t¸c ®éng cña ho¹t ®éng du lÞch ®Õn tµi nguyªn vµ m«i trêng. T¸c ®éng cña ho¹t ®éng du lÞch ®Õn m«i trêng sÏ cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ lµm thay ®æi ®Æc ®iÓm sö dông tµi nguyªn, hay ®Æc tÝnh cña m«i trêng. §Çu tiªn lµ t¸c ®éng ®Õn tµi nguyªn thiªn nhiªn; ph¸t triÓn du lÞch vµ c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan gãp phÇn lµm cho c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn bÞ xuèng cÊp vÒ mÆt m«i trêng. §ã lµ hËu qu¶ cña viÖc sö dông ®Êt ®ai, x©y dùng c¸c c¬ së dÞch vô du lÞch vµ c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn viÖc vËn hµnh vµ b¶o dìng c¸c c«ng tr×nh du lÞch cÇn thiÕt ®Ó duy tr× c¸c ho¹t ®éng gi¶i trÝ cho du kh¸ch. T¸c ®éng vÒ m«i trßng vÒ ho¹t ®éng du lÞch ®èi víi tµi nguyªn thiªn nhiªn ®îc thÓ hiÖn mét c¸ch râ nÐt nhÊt lµ nh÷ng bé ph©n: tµi nguyªn níc, tµi nguyªn kh«ng khÝ, tµi nguyªn ®Êt, tµi nguyªn sinh häc. T¸c ®éng ®Õn tµi nguyªn níc. ViÖc ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt du lÞch chñ yÕu tËp trung vµo x©y dùng c¸c c«ng tr×nh dÞch vô phôc vô nhu c©ï cña du kh¸ch. Cã thÓ ph©n lo¹i c¸c t¸c ®éng vÒ m«i trêngcña ho¹t ®éng nµy ®èi víi tµi nguyªn níc ra lµm: t¸c ®éng tríc m¾t vµ t¸c ®éng l©u dµi. T¸c ®éng tríc m¾t ®îc thÓ hiÖn ngay trong giai ®o¹n x©y dùng, cßn t¸c ®éng l©u dµi thêng lµ do viÖc vËn hµnh vµ b¶o dìng c¸c c«ng tr×nh du lÞch. Nh÷ng t¸c ®éng tríc m¾t bao gåm: viÖc th¶i bõa b·i c¸c vËt liÖu x©y dùng, ®Êt ®¸ vµ c¸c vËt liÖu n¹o vÐt, ®Æc biÖt lµ nh÷ng n¬i chÆt ph¸ rõng ngËp mÆn, lµm cho chÊt lîng níc gi¶m ®i r©t nhiÒu. ViÖc gi¶i phãng mÆt b»ng vµ san ñi ®Êt ®Ó x©y dùng c¸c c«ng tr×nh vµ lµm ®êng cã thÓ sÏ g©y ra xãi mßn vµ sôt lë ®Êt, ¶nh hëng trùc tÕp ®Õn chÊt lîng níc mÆt. C¸c ho¹t ®éng trong qu¸ tr×nh x©y dùng sÏ lµm « nhiÔm nguån níc, do viÖc vøt r¸c vµ ®æ r¸c bõa b·i vµo c¸c nguån níc, còng nh th¸i mét lîng x¨ng dÇu nhÊt ®Þnh trong qu¸ tr×nh vËn hµnh c¸c thiÕt bÞ x©y dùng. Mét sè t¸c ®éng l©u dµi bao gåm, ®Êt bÞ sôt lë hoÆc r¸c rëi tr«i d¹t sÏ lµm t¨ng thªm lîng bïn vµ c¸c chÊt cÆn, v× thÕ mµ chÊt lîng nguån níc kÐm ®i. Mét hËu qu¶ ®¸ng kÓ lµ xãi mßn, nhiÔm bÈn bëi níc th¶i, « nhiÔm níc mÆt bëi r¸c rëi vµ c¸c thø kh¸c. Níc th¶i cha ®îc xö lý tèt v× kh«ng cã hoÆc kh«ng ®ñ thiÕt bÞ xö lý, hoÆc thiÕt bÞ lµm viÖc kh«ng ®¶m b¶o chÊt lîng, do ®ã t¸c ®éng l©u dµi ®Õn chÊt lîng níc ngÇm còng nh níc mÆt. Ho¹t ®éng cña du kh¸ch còng lµ nguyªn ng©n g©y nªn « nhiÔm nguån níc nh vøt r¸c bõa b·i ( khi qua phµ ) ®æ c¸c chÊt láng. . . Thø hai lµ t¸c ®éng ®Õn tµi nguyªn kh«ng khÝ. Bôi vµ c¸c chÊt g©y « nhiÔm kh«ng khÝ xuÊt hiÖn chñ yÕu lµ do ho¹t ®éng giao th«ng, do s¶n xuÊt vµ sö dông n¨ng lîng. T¨ng cêng sö dông giao th«ng c¬ giíi lµ nguyªn nh©n ®¸ng kÓ g©y nªn bôi bÆm vµ « nhiÔm kh«ng khÝ. Tr¹ng th¸i ån µo ph¸t sinh do viÖc t¨ng cêng sö dông c¸c ph¬ng tiÖn ån µo nh thuyÒn, phµ g¾n m¸y, xe m¸y. . . còng nh ho¹t ®éng cña du kh¸ch t¹i c¸c ®iÓm dÞch vô du lÞch nh ë c¸c sµn nh¶y. . . t¹o nªn hËu qu¶ tríc m¾t vµ l©u dµi. TiÕp theo ph¶i kÓ ®Õn ®ã lµ t¸c ®éng ®Õn tµi nguyªn ®Êt, khi mét sè khu vùc tù nhiªn cã gi¸ trÞ nh b·i t¾m, c¸nh rõng xanh trong nhiÒu trêng hîp bÞ ng¨n l¹i kh«ng cho d©n ®Þa ph¬ng vµo v× chóng trë thµnh tµi s¼n riªng cña kh¸ch s¹n hoÆc t nh©n kinh doanh 6 ngµnh du lÞch. Ph¸t triÓn du lÞch kÐo theo viÖc x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kh¸ch s¹n vµ c¸c c«ng tr×nh dÞch vô du lÞch. §iÒu nµy tÊt yÕu dÉn ®Õn viÖc x©m lÊn nh÷ng diÖn tÝch ®Êt tríc ®©y trång trät vµ ch¨n nu«i. §©y lµ bíc chuyÓn ®æi d¹ng sö dông ®Êt víi hiÖu qu¶ sö dông cao h¬n, nhng l¹i lµm gi¶m ®i quü ®Êt n«ng nghiÖp. T¸c ®éng ®Õn tµi nguyªn sinh vËt nh : « nhiÔm m«i trêng sèng, cïng víi viÖc mÊt ®i c¶nh quan tù nhiªn, nh÷ng khu ®Êt trång trät vµ ch¨n nu«i lµ nguyªn nh©n lµm cho mét sè loµi thùc vËt vµ ®éng vËt dÇn dÇn bÞ mÊt n¬i c tró. Mét sè ho¹t ®éng th¸i qu¸ cña du kh¸ch nh chÆt c©y, bÓ cµnh, s¨n b¾n chim thó t¹i nh÷ng khu rõng tù nhiªn còng lµ nguyªn nh©n lµm gi¶m sót c¶ sè lîng vµ chÊt lîng sinh vËt trong ph¹m vi khu du lÞch. Trong m«i trêng b¶o tån d· thó, viÖc vøt r¸c bõa b·i g©y t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn cuéc sèng tríc m¾t còng nh l©u dµi cña c¸c loa× ®éng vËt; nhiÒu khi cßn ¶nh hëng ®Õn søc kháe cña nh©n viªn phôc vô còng nh du kh¸ch ®Õn khu du lÞch bëi c¸c dÞch bÖnh ph¸t sinh tõ c¸c chÊt th¶i kh«ng ®îc xö lý. Ho¹t ®éng cña du kh¸ch cã t¸c ®éng lín ®Õn c¸c hÖ sinh th¸i. C¸c ho¹t ®éng du lÞch díi níc nh nhÆt sß. èc, khai th¸c san h« lµm ®å lu niÖm, ®i trªn b·i ®¸ ngÇm, ®øng trªn b·i san h« vµ th¶ neo t¹i nh÷ng b·i san h«, n¬i sinh sèng cña c¸c lo¹i sinh vËt díi níc còng sÔ bÞ huû ho¹i. C¸c khu rõng nguyªn sinh ®Æc biÖt dÔ bÞ tæn th¬ng khi cã nhiÒu du kh¸ch. Nh÷ng ho¹t ®éng nh sù ®i l¹i cña xe, giÉm ®¹p lªn cá, h¸i hoa qu¶ bõa b·i, c hÆt c©y laeo nói å ¹t vv. . . lµm mÊt dÇn nhiÒu lo¹i ®éng thùc vËt. ë c¸c khu b¶o tån thó hoang d·, ho¹t ®éng cña c¸c ®oµn xe vµ kh¸ch du lich còng cã ¶nh hëng xÊu ®Õn m«i trêng sèng lµm cho sù yªn tÜnh bÞ mÊt ®i, c¸c sinh vËt ph¶i thay ®æi tËp tÝnh, trë nªn sî sÖt, thËm chÝ nhiÒu con thó bÞ chÕt v× tai n¹n do con ngêi g©y ra. MÆt kh¸c du lÞch còng lµ yÕu tè kh«ng nhá t¸c ®éng ®Õn céng ®ång d©n c së t¹i. Bëi v× du lÞch lµ tæng thÓ cña nh÷ng hiÖn tîng vµ nh÷ng mèi quan hÖ ph¸t sinh do sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a kh¸ch du lÞch, ngêi kinh doanh du lÞch, chÝnh quyÒn së t¹i vµ céng ®ång d©n c ®Þa ph¬ng vµ thu hót kh¸hc du lÞch. C¸c chñ thÓ nµy t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau trong mèi quan hÖ víi c¸c ho¹t ®éng du lÞch mµ du kh¸ch lµ trung t©m. §èi víi c«ng ®ång d©n c ®Þa ph¬ng, du lÞch lµ mét c¬ héi ®Ó t×m viÖc lµm, t¹o thu nhËp; ®ång thêi hä còng lµ nh÷ng nh©n tè hÊp dÉn kh¸ch du lÞch bëi lßng hiÕu kh¸ch vµ phong tôc tËp qu¸n, b¶n s¾c v¨n ho¸. MÆt kh¸c, céng ®ång d©n c n¬i kh¸c ®Õn du lich còng chÞu t¸c ®«ng nhiÒu chiÒu cña ho¹t ®éng du lÞch. Céng ®ång ®îc hiÓu lµ mét nhãm d©n c cïng sinh sèng trªn mét l·nh thæ qua nhiÒu thÕ hÖ vµ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chung vÒ sinh ho¹t vµ v¨n ho¸ truyÒn thèng, sù dông c¸c nguån tµi nguyªn, m«i trêng. Céng ®ång lµ nÒn t¶ng cña ph¸t triÓn x· héi, cu«c sèng cña céng ®ång dùa trªn viªc khai th¸c tµi nguyªn n¬i m×nh sinh sèng cïng víi viÖc ph¸t triÓn c¸c phong tôc, tËp qu¸n riªng mang dËm b¶n s¾c cña mçi céng ®ång. ViÖc khai th¸c cµng t¨ng trong sù ph¸t triÓn chung, v× vËy t¸c ®éng vµ ¶nh hëng cña nã ë c¸c møc ®é kh¸c nhau ®ªn cuéc sèng céng ®ång d©n c còng ngµy mét gia t¨ng. 7 T¸c ®éng cña du lÞch lªn céng ®ång cã c¶ mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc. Trong bµi viÕt nµy nhÊn m¹nh ®Õn t¸c ®éng kh«ng thuËn. Trong mét sè c¸c dù ¸n ph¸t triÓn du lÞch, ngêi d©n ®Þa ph¬ng bÞ bu«c ph¶i rêi khái n¬i c tró vµ rêi bá c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng g¾n bã víi hä qua nhiÒu thÕ hÖ. Céng ®ång d©n c ®Þa ph¬ng sÏ kh«ng ®îc chia sÎ hoÆc chia sÎ kh«ng tho¶ ®¸ng lîi nhuËn tõ viÖc ph¸t triÓn du lÞch NÕu nh c¸c nhµ kinh doanh kh«ng tu©n thñ theo nguyªn t¾c ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng. Nh÷ng m©u thÉn x· héi sÏ ®îc nay sinh gi÷a c¸c thµnh viªn cña céng ®ång do cã sô tranh chÊp c¸c lîi thÕ ®Ó cã ®îc nguån thu tèt h¬n tõ du lÞch. §iÒu nµy sÏ ¶nh hëng ®Õn mèi quan hÖ g¾n bã ®Æc trng cho cuéc sèng truyÒn thèng cña céng ®ång. Bªn c¹nh ®ã, c¸c lèi sèng míi ®îc kh¸ch du nhËp sÏ cã t¸c ®éng nhiÒu mÆt ®Õn céng ®ång nhÊt lµ giíi trÎ. C¸c xung ®ét míi cã thÓ n¶y sinh vµ g©y ra chia rÏ céng ®ång. TruyÒn thèng v¨n ho¸ cña ®Þa ph¬ng cã thÓ sÏ bÞ th¬ng m¹i ho¸ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña du kh¸ch. §· cã ngêi c¶nh b¸o nh÷ng hiÖu øng nh vËy vµ gäi lµ sù x©m l¨ng v¨n ho¸, th«ng qua ho¹t ®éng du kh¸ch kh«ng ®îc qu¶n lý tèt. Ngoµi ra, chÊt lîng cuéc sèng céng ®ång còng cã thÓ bÞ ¶nh hëng do gi¸ c¶ sinh ho¹t t¨ng v× cÇu t¨ng vît kh¶ n¨ng cung. Nh÷ng t¸c ®éng kh«ng thuËn lîi nãi trªn sÏ lµ nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra xung ®ét du lÞch vµ kÕt qu¶ lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn du lÞch kh«ng bÒn v÷ng vµ sÏ kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi vµ m«i trêng nh mong muèn. Ngay c¶ khi kh«ng x¶y ra xung ®ét gi÷a céng ®ång vµ ph¸t triÓn du lÞch nhng nÕu thiÕu kiÓm so¸t vµ kh«ng cã sù tham gia tÝch cùc cña céng ®ång th× sù suy tho¸i m«i trêng tù nhiªn vµ c¸c thay ®æi gi¸ trÞ v¨n ho¸ sÏ lµm mÊt dÇn tÝnh hÊp dÉn cña c¸c s¶n phÈm du lÞch. §Ó lo¹i trõ ®îc nh÷ng t¸c ®éng ngîc chiÒu cña sù phat triÓn du lÞch ®èi víi céng ®ång d©n c vµ ngîc l¹i, rÊt cÇn ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng. Môc tiªu cña ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng lµ ®em l¹i lîi Ých cho céng ®ång vµ ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng chØ cã thÓ thùc hiÖn ®îc khi cã sù tham gia cña céng ®ång. §Ó ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng cÇn cã kÕ ho¹ch qu¶n lý c¸c nguån tµi nguyªn ®Ó tho¶ m·n c¸c nhu cÇu kinh tÕ, x· héi vµ thÈm mü cña con ngêi trong khi vÉn duy tr× ®îc sù ph¸t triÓn l©u dµi cho thÕ hÖ mai sau. Nhng chung quy thi khi nãi ®Õn con ngêi vµ tæng thÓ mèi quan hÖ gi÷a nã vµ con ngêi th× chóng ta ph¶i quan t©m ®Õn c¶ hai khÝa c¹nh, tÝch cùc vµ tiªu cùc mµ c¸c yÕu tè ®em l¹i. Sù sèng cña con ngêi chØ cã thÓ duy tr× khi sèng trong m«i trêng kh«ng khÝ trong lµnh, cã c©y xanh vµ tÝnh céng sinh gi÷a c¸c loµi mµ th«i. Còng nh du lÞch vµ c¸c yÕu tè liªn quan ®Õn nã nh kh¸ch du lÞch, Céng ®ång d©n c, nhµ cung cÊp, chÝnh quyÒn nh©n d©n së t¹i. TÊt c¶ ®Òu nh»m môc ®Ých ph¸t triÓn ngµnh du lÞch, ngµnh ®îc mÖnh danh lµ ngµnh c«ng nghiÖp kh«ng khãi. 1. 3 NhËn ®Þnh chung vÒ ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng tõ gãc ®é m«i trêng. 8 Theo tæ chøc du lich thÕ giíi (WTO) th× : " ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng lµ viÖc ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng du lÞch nh»m ®¸p øng nhu cÇu vÒ hiÖn t¹i cña du kh¸ch vµ ngêi d©n b¶n ®Þa, trong khi vÉn quan t©m ®Õn viÖc b¶o tån vµ t«n t¹o c¸c nguån tµi nguyªn cho ph¸t triÓn du lÞch trong t¬ng lai ". Ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng lµ ®¸p øng ®Çy ®ñ nhÊt, tiÖn nghi nhÊt c¸c nhu cÇu cña kh¸ch du lÞch, t¹o søc hót du kh¸ch ®Õn c¸c vïng, ®iÓm du lÞch ngµy nay ®ång thêi b¶o vÖ vµ n©ng cao chÊt lîng cho t¬ng lai. Sù ph¸t triÓn víi quy m« lín vµ tèc ®é nhanh, m¹nh cña nganh Du lÞch ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y (®Æc biÖt lµ cuèi nh÷ng n¨m cña thÕ kû 20) ®· vµ ®ang g©y ra nh÷ng bÊt cËp, nh÷ng h¹n chÕ vÒ m«i trêng. Theo quan ®iÓm chung, m«i trêng du lÞch ®îc hiÓu lµ c¸c ®iÒu kiÖn, c¸c ®iÒu kiÖn cac yÕu tè tù nhiªn, kinh tÕ x· héi va nh©n v¨n cña tõng vïng l·nh thæ cô thÓ, mµ trong ®ã c¸c ho¹t ®éng du lÞch tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Râ rµng sù ph¸t triÓn ngµnh Du lÞch lu«n cã mèi liªn hÖ mËt thiÕt, chÆt chÏ víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi chung cña tõng vïng vµ cña c¶ níc, liªn quan ®Õn c¸c c«ng viÖc cô thÓ, c¸c qu¸ tr×nh khai th¸c tµi nguyªn m«i trêng. Trªn thùc tÕ ë níc ta, t¹i rÊt nhiÒu vïng, ®iÓm du lÞch truyÒn thèng, næi tiÕng vµ cã nhiÒu tiÒm n¨ng ®· vµ ®ang ph¶i chÞu nh÷ng ¸p lùc kh¸ lín tõ phÝa c¸c khÝa c¹nh m«i trêng. §Æc biÖt lµ nh÷ng khu vùc ®ã xuÊt hiÖn ngµy cµng m¹nh c¸c hiÖn tîng, c¸c qu¸ tr×nh « nhiÔm, sù xuèng cÊp nhanh chãng cña ®iÒu kiÖn m«i trêng kinh tÕ, x· héi vµ nh©n v¨n, sù suy gi¶m tíi møc b¸o ®éng cña nhiÒu d¹ng tµi nguyªn, c¸c yÕu tè m«i trêng tù nhiªn, sinh th¸i. . . §øng tríc mét thùc tÕ nh vËy, ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn ngµnh kinh tÕ nµy th× nh÷ng vÇn ®Ò vÒ m«i trêng còng cÇn ph¶i ®îc ®¹t ra vµ gi¶i quyÕt mét c¸ch nghiªm tóc, ®Çy ®ñ sao cho võa ph¸t triÓn , võa khai th¸c víi hiÓu qu¶ cao nhÊt vÒ du lÞch nhng l¹i ph¶i ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn l©u dµi . Trªn c¬ së ph¬ng ph¸p tiÕp cËn nghiªn cøu tæng hîp, ¸p dông c¸c tiªu chÝ, c¸c nguyªn t¾c vµ nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ x· héi chung, m«i trêng du lÞch nãi riªng. M«i trêng du lÞch cã h©p dÉn kh¸ch du lÞch hay kh«ng tríc tiªn ph¶i kÓ ®Õn c¸c yÕu tè tµi nguyªn du lÞch. Kh¸ch du lÞch ®Õn môc ®Ých cña hä lµ tham quan, ®Ó tho¶ m·n" con m¾t" cña hä. Khi mµ ®êi sèng cña con ngêi ngµy cµng t¨ng th× nhu cÇu ®i du lÞch cña ngßi ta cµng cao. Quanh n¨m suèt th¸ng ph¶i tiÕp xóc víi bôi bÈn, ån µo cña chèn ®« thÞ, nh÷ng ngµy nghØ con ngêi ta muãn tho¸t khái cuéc sèng b×nh thêng ®ã, vµ hä ®i du lÞch. ChØ ®Õn nh÷ng n¬i cã thiªn nhiªn ®Ñp, trong lµnh. vµ yªn tÜnh sÏ tho¶ m·n ®îc nhu cÇu cña hä. ChÝnh v× ®iÒu ®ã, m«i trêng rÊt quan träng trong kinh doanh du lÞch. Sù suy gi¶m vÒ tr÷ lîng vµ chÊt lîng cña c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn cã ý nghÜa c¬ b¶n ®èi víi cuéc sèng cña con ngêi nh: ®Êt ®ai, níc, rõng, thuû s¶n, kho¸ng s¶n vµ c¸c d¹ng tµi nguyªn n¨ng lîng. Sù suy tho¸i nµy trong thËp kû 21 cã kh¶ n¨ng dÉn tíi t×nh tr¹ng thiÕu thèn nghiªm träng vÒ l¬ng thùc, hay vÒ c¸c nhu c©u cÇn thiÕt cña con ngêi nãi chung. ¤ nhiÔm m«i trêng sèng cña con ngêi víi tèc ®é nhanh vµ ph¹m vi lín h¬n tríc. Kh«ng khÝ, níc, ®Êt ®ai, cac ®« thÞ, khu 9 c«ng nghiÖp, vïng ven biÓn, ®¹i d¬ng ngµy cµng bÞ « nhiÔm, ¶nh hëng xÊu ®Õn kh«ng chØ ngµnh du lÞch, mµ cßn nguy hai h¬n ®ã lµ søc khoÎ, ®êi sèng cña con ngêi còng nh sù suy tån vµ ph¸t triÓn cña c¸c sinh vËt kh¸c trªn tr¸i ®Êt. §Ó phÇn nµo kh¾c phôc ®îc nh÷ng bÊt cËp trªn th× cÇn ®¶m b¶o sù c©n ®èi hµi hoµ gi÷a ph¸t triªnr du lÞch víi c¸c kÕ ho¹ch, c¸c ph¬ng ¸n quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c theo mét néi dung thèng nhÊt trong phat triÓn kinh tÕ x· héi chung cña tõng vïng, nghiªn cøu vµ cho toµn l·nh thæ cña ®Êt níc. Trong nguyªn t¾c nµy cÇn chó ý tíi viÖc xem xÐt tû träng cña ngµnh du lÞch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng còng nh dù kiÕn kh¶ n¨ng ph¸t triÓn trªn quan ®iÓm kiÓm so¸t, khèng chÕ chung, xuÊt ph¸t tõ khÝa c¹nh qu¶n lý khai th¸c hîp lý nguån tµi nguyªn vµ m«i trêng du lÞch. Du lÞch vµ m«i trêng cã mèi quan hÖ rÊt g¾n bã víi nhau, còng nh mèi quan hÖ gi÷a con ngêi vµ m«i trêng. M«i trêng cung cÊp n¬i c tró vµ c¸c ®iÒu kiÖn cho cuéc sèng con ngêi vµ mu«n loµi sinh vËt; m«i trêng còng lµ n¬i tiÕp nhËn, lu tr÷ vµ xö lý nh÷ng g× mµ con ngêi vµ c¸c sinh vËt kh¸c th¶i ra. Chõng nµo cßn gi÷ ®îc sù c©n b»ng gi÷a c¸c qu¸ tr×nh ®ã th× sù sèng trong thiªn nhiªn vµ cuéc soãng cña con ngêi vÉn cã thÓ tiÕp tôc duy tr× b×nh thêng. Nhng nÕu sù c©n b»ng ®ã bÞ ph¸ vì mµ chñ yÕu do con ngêi g©y ra, th× viÖc duy tr× sù sèng vµ cuéc sèng bÞ ®e do¹. Ho¹t ®éng du lÞch cã t¸c ®éng ®Õn m«i trêng vÒ nhiÒu mÆt. Do nhu cÇu ph¸t triÓn du lÞch, nhiÒu diªn tÝch ®Êt ®ai bÞ khai ph¸ ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, nh lµm ®êng giao th«ng, kh¸ch s¹n, c¸c c«ng tr×nh thÓ thao, c¸c khu vui ch¬i gi¶i trÝ. . . §iÒu ®ã g©y ph¸ ho¹i hoÆc lµm tæn h¹i tíi c¶nh quan thiªn nhiªn, c¸c hÖ sinh th¸i. C¸c s©n golf cã thÓ g©y nªn t×nh tr¹ng suy th¸i ®Êt, « nhiÔm nguån níc, thËm chÝ g©y nªn sù c¹nh tranh trong viÖc sö dông níc cho sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt, nhÊt lµ æ nh÷ng n¬i hiÕm níc. Ho¹t ®éng du lÞch lu«n ng¾n liÒn víi viÖc khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng tµi nguyªn m«i trêng tù nhiªn nh c¶nh ®Ñp hïng vÜ cña nói s«ng, biÓn. . vµ c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ nh©n v¨n. Trong nhiÒu trêng hîp, ho¹t ®éng du lÞch t¹o nªn nh÷ng m«i trêng nh©n t¹o nh c«ng viªn vui ch¬i gi¶i trÝ, nhµ b¶o tµng, lµng v¨n ho¸. . . trªn c¬ së cña mét ho¹c tËp hîp c¸c ®¹c tÝnh cña m«i truêng tù nhiªn nh mét hang ®éng, mét qu¶ ®åi, mét khóc s«ng, mét khu rõng. . . hay mét ®Òn thê, mét quÇn thÓ di tÝch. Du lÞch lµ ngµnh kinh tÕ tæng hîp mµ sù tån t¹i cña nã g¾n liÒn víi m«i trêng, nªn m«i trêng du lÞch cã t¸c ®éng qua l¹i víi tÊt c¶ c¸c yÕu tè cña m«i trêng chung. Sù suy gi¶m cña m«i trêng nãi chung ë mét khu vùc ®ång nghÜa víi sù ®i xuèng cña ho¹t ®éng du lÞch còng nh chÊt lîng cña m«i trêng du lÞch ë khu vùc ®ã. Ho¹t ®éng du lÞch cã thÓ g©y t¸c ®éng kh¸c tíi tµi nguyªn níc ®Æc biÖt lµ c¸c chÊt th¶i, c¸c chÊt g©y « nhiÔm do c¸c kh¸ch s¹n nhµ hµng, c¸c ho¹t ®éng vËn t¶i thuû vµ kh¸ch du lÞch t¹o nªn. HiÖn nay ë níc ta , t×nh tr¹ng r¸c th¶i bõa b·i t¹i c¸c ®Þa ®iÓm du lÞch, vui ch¬i gi¶i trÝ cßn phæ biÕn, ®iÒu ®ã kh«ng nh÷ng ¶nh hëng tíi vÖ sinh c«ng céng vµ m«i trêng, mµ cßn g©y c¶m gi¸c khã chÞu cho du kh¸ch. Khi ho¹t ®éng 10 du lÞch nhén nhÞp lªn, th× khi ®ã còng lµ ®iÒu ®e do¹ tíi chÊt lîng kh«ng khÝ. Tríc hÕt lµ « nhiÔm kh«ng khÝ do giao th«ng vËn t¶i. Tæ chøc du lÞch thÕ giíi ®· thèng kª cã kho¶n 37%-45% du kh¸ch tíi b»ng ®êng bé vµ kho¶ng 40%-45% du kh¸ch tíi b»ng m¸y bay. Kh«ng gièng nh ®èi víi « t«, « nhiÔm tõ m¸y bay ( trõ tiÕng ån ) Ýt khi ®îc nh©n thÊy trùc tiÕp. ThÕ nhng riªng trong n¨m 1990, ngµnh hµng kh«ng ®· tiªu thô hÕt kho¶ng 176 triÖu tÊn x¨ng m¸y bay, tõ ®ã th¶i ra 550 triÖu tÊn khÝ nhµ kÝnh CO2 vµ 3, 5 triÖu tÊn «xy nit¬, g©y ma axit vµ « nhiÔm quang - ho¸. Kh«ng chØ cã kh«ng khÝ mµ cßn nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c nh « nhiÔm tiÕng ån, lîng níc th¶i mµ sù ph¸t triÓn du lÞch cßn t¹o ra mèi ®e do¹ tíi c¸c hÖ sinh th¸i, nh ph¸ nh÷ng khu vùc rõng ngËp mÆn ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, lµm m¸t ho¹c chia c¾t n¬i c tró c¸c loµi sinh vËt, khai th¸c bõa b·i c¸c tµi nguyªn rõng, biÓn ®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm phôc vô cho kh¸ch du lÞch nh tiªu b¶n c¸c thó rõng, hoa lan rõng, t¾c kÌ, ®åi måi, san h«. . . t¹i nhiÒu ®iÓm du lÞch cña níc ta. Hµng n¨m tren thÕ giíi cã kho¶ng 200. 000 ha rõng bÞ ch¸y, trªn 500 loµi thùc vËt §Þa trung h¶i, cïng mét sè ®éng vËt biÓn quý hiÕm ®ang bÞ ®e do¹ tuyÖt chñng. HiÖn cã rÊt nhiÒu ch¬ng tr×nh, dù ¸n cña c¸c níc vµ tæ chøc quèc tÕ ®angg ®îc tiÕn hµnh ®Ó cøu sù ®a d¹ng sinh häc t¹i n¬i ®©y. Tuy du lÞch mang l¹i lîi Ých kinh tÕ _ x· héi to lín nhng c¸c t¸c ®éng tiªu cùc cña du lÞch ®èi víi m«i trêng cµng ngµy cµng trë nªn râ rÖt h¬n. C¸c quèc gia ®Òu nhËn thÊy mèi nguy h¹i nµy vµ ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt ®Ó ng¨n ngõa vµ h¹n chÕ t¸c ®éng tiªuu cùc cña du lÞch ®èi víi m«i trêng, c¶ m«i trêng tù nhiªn, nh©n t¹o vµ c¸c ®èi tîng ý nghÜa vÒ lÞch sö, v¨n ho¸, kh¶o cæ häc. Nhµ níc ta còng ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn b¶o vÖ m«ii trêng, b¶n s¾c v¨n ho¸ vµ thÇn phong mÜ tôc trong ho¹t ®éng du lÞch. Ngoµi LuËt b¶o vÖ m«i trêng, LuËt b¶o vÖ vµ phat triÓn rõng, LuËt tµi nguyªn níc cã c¸c quy ®Þnh chung, trong ch¬ng 2 cña ph¸p lÖnh du lÞch cã 6 ®iÒu vÒ b¶o vÖ, tån t¹o, khai th¸c vµ sö dông hîp lý tµi nguyªn du lÞch ®Ó ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng, cã quy ®Þnh nghiªm cÊm mäi ho¹t ®éng du lÞch lµm ¶nh hëng xÊu tíi m«i trêng. Ngoµi ra, cßn cã mät sè nghÞ ®Þnh vµ chØ thÞ cña chÝnh phñ vÒ viÖc b¶o ®¶m trËt tù trÞ an, vÖ sinh m«i trêng, an toµn thùc phÈm t¹i c¸c c¬ së lu tró, c¸c ®Þa ®iÓm du lÞch, mµ cßn nh»m b¶o vÖ m«i trêng trong ho¹t ®éng du lÞch . VÊn ®Ò cÊp b¸ch hiÖn nay lµ ph¶i chÊp hµnh nghiªm chØnh c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt, v× thùc tÕ ®©y lµ mét trong c¸c kh©u yÕu nhÊt, ®Æc biÖt thÓ hiÖn râ t¹i c¸c c¬ së vµ ®Þa ®iÓm du lÞch. 11 Ch¬ng 2 Thùc tr¹ng ph¸t triÓn du lÞch vµ m«i trêng ë Hµ Néi 2. 1. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn du lÞch t¹i Hµ Néi hiÖn nay. Hµ Néi, víi vai trß lµ Thñ ®«-trung t©m chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, khoa häcc«ng nghÖ vµ giao lu cña c¶ níc, thµnh phè hoµ b×nh cña thÕ giíi -víi tµi nguyªn tù nhiªn vµ nh©n v¨n phong phó, ®a d¹ng, víi bÒ dµy lÞch sö gÇn 1000 n¨m, ®· trë thµnh mét trong nh÷ng ®iÓm ®Õn du lÞch hÊp dÉn ®èi víi du kh¸ch trong vµ ngoµi níc. Hµ Néi n»m ë trung t©m cña ®ång b»ng B¾c Bé, ë vÞ trÝ trong kho¶n tõ 20 25' ®Õn 21. 23' vÜ ®é B¾c, 105. ®é 15' ®Õn 106 ®é 03' kinh ®«ng, tiÕp gi¸p víi c¸c tØnh : Th¸i Nguyªn, B¾c Giang, B¾c Ninh vµ Hung Yªn ë phÝa §«ng Nam, Hµ T©y vµ VÜnh Phóc ë phÝa t©y. Hµ Néi cã kho¶ng c¸ch dµi nhÊt tõ phÝa B¾c xuèng phÝa Nam lµ trªn 50 km vµ chç réng nhÊt tõ t©y sang ®«ng 30 km. §iÓm cao nhÊt lµ nói Ch©n Chim cao 462m(huyÖn Sãc S¬n);n¬i thÇp nhÊt thuéc phêng Gia Thuû (quËn Long Biªn)12m so víi mÆt níc biÓn. Hµ Néi n»m hai bªn b¬ s«ng Hång, gi÷a vïng ®ång b»ng B¨c Bé trï phó vµ l©u ®êi, Hµ Néi cã vÞ trÝ vµ ®Þa thÕ ®Ñp, thuËn lîi lµ mét trung t©m chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸ vµ ®Çu mèi giao th«ng quan träng cña c¶ níc. KhÝ hËu Hµ Néi cho kiÓu khÝ hËu B¨c Bé víi ®Æc ®iÎm lµ khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa Èm, mïa hÌ nãng, ma nhiÒu vµ mïa ®«ng lanh vµ ma Ýt. n»m trong vïng nhiÑt ®ãi, Hµ Néi tiÕp nhËn ®îc lîng bøc x¹ mÆt tr¬i rÊt dåi daß vµ cãnhiÖt ®é cao, nhiÖt ®é kh«ng khÝ trung b×nh hµng n¨m lµ 23, 6®é c do chÞu ¶nh háng cña biÓn vµ lîng ma kh¸ lín. §é Èm t¬ng ®èi trung b×nh hµng n¨m 79%. lîng ma trung b×nh hµng n¨m vµ mçi n¨m cã kho¶ng 114 ngµy ma. §Æc ®iÓm khÝ hËu Hµ Néi râ nÐt nhÊt lµ sù thay ®æi vµ kh¸c biÖt nãng, l¹nh. Tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 9 lµ mïa nãng vµ ma cßn nh÷ng th¸ng cßn l¹i thêi tiÕt kh« r¸o. Gi÷a hai mïa l¹i cã tiÕp th¸ng 4 vµ th¸ng 10 cho nªn cã thÓ nãi r»ng Hµ Néi cã ®ñ 4 mïa Xu©n, H¹, Thu, §«ng. Bèn mïa nh vËy ®· lµm cho khÝ hËu Hµ néi thªm phong phó, ®a d¹ng, mïa nµo còng ®Ñp, còng hay. Mïa tham quan Hµ Néi lµ mïa thu, rÊt thÝch hîp víi du kh¸ch ë nh÷ng vïng hµn ®íi. Hµ Néi cã d·y Sãc S¬n(nói Sãc)lµ ®ît kÐo dµi cña khèi Tam §¶o, víi ngän nói cao nhÊt lµ 308m. Nói nµy kh¸c nhau nh M·, nói §Òn. Nói Sãc to¹ l¹c t¹i x· Phï Linh, huyÖn Sãc S¬n. Ngoµi nói Sãc, Hµ Néi cßn cã mét ®ét khëi lªn gi÷a ®Êt b»ng nh nói S¸i(x· Thuû L©m huyÖn §«ng Anh), nói Phôc T¬ng ë trung t©m Hµ Néi, thuéc vïng B¸ch Th¶o cã nói Nïng, cßn gäi lµ Long §ç hay nói Kh¸n, t¹o nªn d¸ng Th¨ng Long xa. VÒ s«ng ngßi, Hµ Néi n»m ë trung t©m cña tam gi¸c ch¶y s«ng Hång. S«ng Hång dµi 1183km tõ V©n Nam xuèng. §o¹n s«ng Hång qua Hµ Néi dµi 40km tõ huyÖn §«ng Anh ®Õn huyÖn Thanh Tr×. S«ng §uèng lµ s«ng thø 2 cña Hµ Néi, t¸ch ra khái s«ng Hång tõ ng· ba Xu©n Canh( x· Xu©n Canh, §«ng Anh)råi qua x· Yªn Thêng c¾t quèc lé 1A ë CÇu §uèng, qua ®Êt Gia L©m 17 km råi sang ®Êt B¾c Ninh. Ngoµi hai con s«ng lín ®ã, ®Êt Hµ Néi cßn cã 12 nhiÒu dßng ch¶y kh¸c, tuy nhá vµ ng¾n song g¾n chÆt víi lÞch sö Hµ Néi. §ã lµ s«ng T« LÞch, gÊn víi sù h×nh thµnh Hµ Néi tõ h¬n 1. 500n¨m tríc. Dßng ch¶y cò liÒn ë ®µu phè chî G¹o ®· bÞ lÊp tõ ®Çu thÕ kû 20, nay chØ con ®o¹n ch¶y gi÷a phè Thuþ Khuª-Hoµng Hoa Th¸m chî Bái råi ch¶y ngoÆt vÒ phÝa nam CÇu GiÊy, Ng· T Së xu«i vÒ CÇu B¬u, hîp víi s«ng NhuÖ, s«ng NghÜa Trô, s«ng Cheo Reo, Ngò HuyÖn Giang, s«ng Kim Ngu. §Çm hå ë Hµ Néi còng nhiÒu, lín nh Hå T©y, nhá nh Hå Hoµn KiÕm, hå Thñ LÖ, hå B¶y MÉu, ®Çm V©n Tr×. . . chÝnh nh÷ng lîi thÕ d ®Þa chÝ ®· t¹o cho Hµ Néi cã mét kh¶ n¨ng giao lu trong níc vµ b¹n bÌ thÕ giíi. Hµ Néi xa vµ nay xøng ®¸ng lµ trung t©m cña c¶ níc vÒ mäi mÆt. §Æc biÖt lµ thÝch hîp cho ph¸t triÓn ngµnh du lÞch, Hµ N«i cã trªn 300 vên hoa, c«ng viªn vµ th¶m cá, hµng rµo c©y xanh víi tîng ®µi, c¸c bÓ phun níc lµm t¨ng thªm vÓ ®Ñp Thñ ®«. Nãi ®Õn Hµ Néi kh«ng thÓ nãi ®Õn vÎ ®Ñp cña nh÷ng s«ng hå g¾n víi huyÒn tho¹i thiªng liªng gi÷ níc cña d©n téc Viªt Nam. Ngoµi ra Hµ Néi lµ tô ®iÓm cña c¸c trôc giao th«ng lín cña miÒn B¾c vµ c¶ níc, lµ n¬i héi tô cña 6 tuyÕn ®êng bé, c¸ch c¶ng H¶i Phßng h¬n 100km, c¶ng C¸i L©n trong t¬ng lai 180 hm, cã S©n bay quèc tÕ vµ chÝnh nhê lîi thÕ cña c¸c trôc giao th«ng lín, mµ Hµ Néi võa lµ thÞ trêng nhËn kh¸ch võa lµ thÞ trêng gi¸n tiÕp, thÞ trêng göi kh¸ch trung gian. . . Kh¸ch quèc tÕ cã thÓ tõ s©n bay Néi Bµi dõng ch©n ë thñ ®« ®Ó thu©n tiÖn cho c¸c tuyÕn ®i du lÞch trong c¶ níc. Hµ Néi lµ n¬i tËp trung nhiÒu tri thøc nh©n tµi, ®éi ngò c¸n bé khoa häc kü thuËt cao h¬n h¼n c¸c ®Þa ph¬ng kh¸c. Cã thÓ nãi ®©y lµ mét nguån tµi nguyªn quý gi¸, mét lîi thÕ nhÊt trong c¶ níc vÒ nhu cÇu hîp t¸c khoa häc víi c¸c níc vµ c¸c ®Þa ph¬ng kh¸c trong c¶ níc. Hµng n¨m Hµ Néi tæ chøc mét sè lîng lín héi th¶o, héi nghÞ víi c¸c tæ chøc quèc tÕ song ph¬ng vµ ®a ph¬ng lín kh¸c. Tõ Hµ Néi du kh¸ch cã thÓ tham gia c¸c tour nh Hµ N«i- Hµ T©y, Hµ Néi -VÜnh Phó, Hµ Néi -H¶i Phßng, Hµ Néi -Qu¶ng Ninh… Cã ®îc thuËn lîi nh vËy, Du lÞch ViÖt Nam nãi chung vµ du lÞch Hµ Néi nãi riªng ®· vµ ®ang lµm ®îc g×. Nh×n l¹i giai ®o¹n tríc nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû tríc, du lÞch cha ®îc coi träng ®óng møc, ViÖt Nam cha ®îc biÕt ®Õn nh mét ®iÓm ®Õn du lÞch. Kh¸ch níc ngoµi ®Õn Hµ Néi chñ yÕu lµ c¸c chuyªn gia cè vÊn c¸c nhµ ®Çu t, c¸c nhµ ngo¹i giao víi tæng sè kho¶ng 20. 000kh¸ch/n¨m. C¬ së vËt chÊt cña ngµnh Du lÞch Hµ Néi cßn nghÌo nµn víi cha ®Çy 50 kh¸ch s¹n, quy m« ho¹t ®éng nhá lÎ kho¶ng 10 doanh nghiÖp lµm l÷ hµnh vµ hÇu nh cha xuÊt hiÖn ho¹t ®éng l÷ hµnh mang tÝnh chÊt du lÞch thËt sù. N¨m 1900 ®îc lÊy lµ n¨m Du lÞch ViÖt Namvµ tõ ®ã ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch b¾t ®Çu mëi s¾c. Lîng kh¸ch quèc tÕ vµo Hµ Néi n¨m 1994 ®¹t ®Õn 300. 000 lît t¨ng trªn 5 lÇn so víi n¨m 1990. ThÞ trêng kh¸ch ®· cã sù tham gia cña Ph¸p, NhËt B¶n, §oµi Loan. . . Ngµnh Du lÞch Hµ Néi ®· cã c¬ héi t¹o chuyÓn biÕn míi trªn ®µ ph¸t triÓn. Mét sè doanh nghiÖp lín ®îc thµnh lËp, mét sè doanh nghiÖp cña trung ¬ng 13 ®îc tËp trung vÒ Hµ Néi. Tríc nhu cÇu thÞ trêng vÒ kh¸ch s¹n ®¹t tiªu chuÈn vÒ quèc tÕ t¨ng lªn, mét lo¹t c¸c kh¸ch s¹n liªn doanh vèn níc ngoµi ®îc kÝ kÕt x©y dùng. Thµnh uû, UBND Thµnh phè cho phÐp t nh©n ®Çu t x©y dùng mét hÖ thèng kh¸ch s¹n mini víi qui m« kh«ng l¬n vÒ phßng, nhng chÊt läng tèt, kh¸ ®Çy ®ñ c¸c dÞch vô phôc vô cho chiÕn lîc më cöa cña ®Êt níc. §¸p øng yªu cÇu cña qu¶n lý nhµ níc trong lÜnh vùc ho¹t ®éng du lÞch trªn con ®êng ®æi míi, Së Du lÞch Hµ Néi ®îc thµnh lËp theo QuyÕt ®Þnh sè 1216/Q§-UB ngµy 21/6/1994 cña UBND TP. Hµ Néi. Giai ®o¹n tõ n¨m 2000trë l¹i ®©y lµ thêi c¬ thuËn lîi cho c¸c ngµnh Du lÞch. kinh tÕ khu vùc ®îc phôc håi m¹nh mÏ, thÞ trêng kh¸ch du lÞch §«ng Nam A, Hµn Quèc, NhËt B¶n. . . ®· kh«i phôc vµ ph¸t triÓn nhanh. Thùc hiÖn chñ tr¬ng cña ®¶ng vµ nhµ níc, chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n Hµ Néi ®· nç lùc x©y dùng vµ hoµng thiÖn c¸c c¬ së vËt chÊt phôc vô ph¸t triÓn Du lÞch Thñ §«. Hµng n¨m, Hµ Néi ®· ®Çu t hµng tr¨m triÖu USD ®Ó n©ng cÊp vµ hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c hiÖn ®¹i ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ; hÖ thèng giao th«ng trong thµnh phè vµ kÕt nèi tíi c¸c ®iÓm du lÞch; x©y dùng vµ c¶i t¹o hÖ thèng cÊp ®iÖn, chiÕu s¸ng; hîp t¸c víi NhËt B¶n, PhÇn lan, Ng©n hµng thÕ giíi (WB)x©y dùng hÖ thèng cÊp níc, hÖ thèng tho¸t níc. . . Thµnh phè Hµ Néi thu hót ®îc trªn 400 dù ¸n liªn doanh cã vèn ®Çu t kh¸ lín, riªng vèn ®Çu t cho du lÞch lµ 10175 triÖu USD. Cïng víi viÖc ph¸t triÓn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng kü thuËt, hÖ thèng dÞch vô còng ®· ®îc ph¸t triÓn c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng, nhiÒu ch¬ng tr×nh du lÞch míi ®îc ra ®êi, m«i trêng du lÞch ngµy cµng ®îc c¶i thiÖn. §Æc biÖt, Hµ Néi cã m«i trêng an ninh, an toµn tèt, do vËy du kh¸ch cã thÎ yªn t©m tù do ®i tham quan hay mua s¾m hµng ho¸. HiÖn nay, Hµ Néi cã trªn 500 kh¸ch s¹n víi 10. 000 phßng ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ vµ sè lîng kh¸ch s¹n 5 sao lín nhÊt toµn quèc, hµng tr¨m h·ng l÷ hµnh, vËn chuyÓn kh¸ch du lÞch víi c¸c híng dÉn viªn hiÓu biÕt lÞch sö v¨n ho¸, th«ng th¹o c¸c ng«n ng÷ Anh, Ph¸p, NhËt B¶n, Trung Quèc. . . hÖ thèng nhµ hµng kh«ng chØ ®¬n thuÇn phôc vô c¸c mãn ¨n th«ng thêng mµ cßn gióp du kh¸ch ®îc thëng thøc nh÷ng nÐt v¨n ho¸ Èm thùc ®Æc s¾c cña ngêi ViÖt Nam. Minh chøng cho sù thµnh c«ng cña du lÞch Hµ Néi, thèng kª s¬ bé vÒ lîng kh¸ch du lÞch nh sau : Tæng kh¸ch du lÞch n¨m 2000 lµ 2. 600. 000, n¨m 2001lµ 3. 000. 000, n¨m 2002 lµ 3. 781. 000, n¨m 2003 lµ 3. 880. 000, n¨m 2004 lµ 4. 000. 000 (lît kh¸ch). Trong ®ã kh¸ch du lÞch quèc tÕ lµ : n¨m 2000 lîng kh¸ch 500. 400, n¨m 2001 lµ 700. 000 lît kh¸ch, n¨m 2002 lµ 931. 000 lît kh¸ch, n¨m 2003 lµ 850. 000, n¨m 2004 lµ 930. 000 lît kh¸ch. Víi doanh thu ; n¨m 2001 lµ 1. 400 tû ®ång, n¨m 2002 lµ 1. 650 tû ®ång, n¨m 2003 lµ 2. 000 tû ®ång, n¨m 2004 lµ 2. 200 tû ®ång. Vµ ®· nép ng©n s¸ch n¨m 2001 lµ 230 tû ®ång, n¨m 2002 lµ 270 tû ®ång, n¨m 2003 lµ 275 tû ®ång, n¨m 2004 lµ 290 tû ®ång. N¨m 2003 võa qua ViÖt Nam vinh dù ®· dîc phôc vô tæ chøc SEAGAME 22 vµ ASEAN paragames 2, héi nghÞ thîng ®Ønh c¸c thµnh phè ch©u ¸ l©n lÇn thø 3 ( ANMC 21), ASEM 5 vµ Liªn hoan du lÞch Hµ Néi ®· 14 thµnh c«ng tèt ®Ñp, t¹o thªm mèi quan hÖ víi c¸c níc b¹n trªn vÊn ®Ò chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi ®Æc biÖt lµ qu¶ng b¸ vÒ s¶n phÈm du lÞch ViÖt Nam víi du kh¸ch quèc tÕ. MÆt kh¸c, ®îc sù quan t©m cña Nhµ níc, ChÝnh quyÒn Thµnh phè, th«ng qua c¸c chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch ®· ®îc ph¸t huy cã hiÖu lùc vai trß qu¶n lý cña nhµ níc trong lÜnh vùc du lÞch, t¹o tiÒn ®Ò cho ho¹t ®éng du lÞch ngµy cµng ph¸t triÓn. du lÞch Hµ Néi còng tÝch cùc thùc hiÖn c¶i c¸ch qu¶n lý doanh nghiÖp nh s¾p xÕp ®æi míi c¸c doanh nghiÖp, thay ®æi, lu©n chuyÓn c¸n bé t¹i c¸c doanh nghiÖp, cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp, thµnh lËp Tæng C«ng ty theo m« h×nh míi. Víi thùc tÕ ph©n tÝch trªn , chóng ta cã thÓ ®¸nh gi¸ chung vÒ nh÷ng thµnh tùu Du lÞch ®¹t ®îc nh sau :Du lÞch ph¸t triÓn theo ®óng ®Þnh híng:bÒn v÷ng, gi÷ g×n ®îc truyÒn thèng v¨n ho¸ lÞch sö, m«i trêng, ®¶m b¶o an ninh trËt tù x· héi. HÖ thèng c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®· ®îc n©ng cÊp vµ hoµn thiÖn, chÊt lîng dÞch vô ®îc c¶i tiÕn. VÒ kinh doanh du lÞch, nép ng©n s¸ch cho Nhµ níc ngµy cµng cao, n¨m sau nhiÒu h¬n n¨m tríc vµ ®Òu vît chØ tiªu kÕ ho¹ch ®îc giao. Lîng kh¸ch ®Õn du lÞch Hµ Néi ngµy cµng nhiÒu, ngµy kh¸ch lu tró còng nh ngµy kh¸ch l÷ hµnh ®Òu t¨ng. §ã lµ kÕt qu¶ cña c«ng t¸c ®Çu t ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, c¸c s¶n phÈm du lÞch trªn ®Þa bµn Hµ Néi cïng víi c«ng t¸c tuyªn truyÒn qu¶ng b¸ s©u réng cña ngµnh Du lÞch Thö ®«. Ngµnh Du lÞch Hµ Néi ®· chñ ®éng x©y dùng qui ho¹ch, kÕ ho¹ch vµ ph¬ng híng phÊn ®Êu ®Õn nh÷ng n¨m 2010-2020 sÏ trë thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña Thñ ®«. Tr¶i qua ba giai ®o¹n ph¸t triÓn, cã thÓ nãi ngµnh Du lÞch Hµ Néi ®· cã vÞ thÕ ®Æc biÖt quan träng trong ph¹m vi quèc gia vµ khu vùc, n¨ng lùc c¹nh tranh còng tõng bíc n©ng lªn. C¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh trong lÜnh vùc du lÞch t¨ng m¹nh, trong ®ã doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo LuËt Doanh nghiÖp chiÕm sè lîng ®«ng ®¶o. C¸c doanh nghiÖp du lÞch ®· ph¸t huy tinh thÇn tù chñ, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o trong kinh doanh, t¹o thªm viÖc lµm cho hµng v¹n lao ®éng vµ t¨ng nguån thu, ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho ng©n s¸ch nhµ nø¬c. §Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ Du lÞch Hµ Néi theo híng CNH-H§H trong thêi gian tíi, chóng ta cã mét sè gi¶i ph¸p nh sau : TËp trung ®Çu t n©ng cÊp, c¶i t¹o c¸c khu ch¬i, gi¶i trÝ, khu du lÞch s¨n cã, ®Èy nhanh tiÕn ®é x©y dùng c¸c khu míi nh»m t¹o ra c¸c s¶n phÈm du lÞch phong phó, ®a d¹ng ®Ó thu hót du kh¸ch ®Ðn Hµ Néi nhiÒu h¬n, l©u h¬n. Cïng víi Tæng côc Du lÞch, Ban Chi ®¹o ph¸t triÓn Du lÞch Hµ Néi, Së Du lÞch Hµ Néi ph¶i lµ c¬ quan chñ chèt thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶ng b¸ cho Du lÞch Hµ Néi, gãp phÇn t¹o lËp quan hÖ, kh¬i nguån kh¸ch. C«ng t¸c tuyªn truyÒn qu¶ng b¸ g¨n liÒn víi ch¬ng tr×nh kû niÖn 1000 n¨m Th¨ng Long-Hµ Néi vµ hoµ nhËp vøi xu híng ph¸t triÓn du lÞch thÕ giíi trong thÕ kû 21. 15 Con ngêi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®èi víi chÊt lîng dÞch vô du lÞch. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp ph¶i thêng xuyªn tæ chøc c¸c ®ét ®µo t¹o dµi h¹n, ng¾n h¹n nh¨m cËp nhËt t×nh h×nh míi, cµng n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô, kü thuËt cho c¸c bé trùc tiÕp tham gia kinh doanh vµ c¸n bé qu¶n lý cña ngµnh. 2. 2. Vai trß cña m«i trêng trong ph¸t triÓn du lÞch ë Hµ Néi. Nh chóng ta ®· biÕt, tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt cÊu thµnh nªn s¶n phÈm du lÞch . Hµ Néi ®îc mÖnh danh lµ thµnh phè vÞ hoµ b×nh, ®iÓm ®Õn cña thiªn niªn kû míi , ®· vµ ®ang tõng bíc ph¸t triÓn ngµnh du lÞch trë thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän ®Õn n¨m 2010. §Èy m¹nh ph¸t triÓn du lÞch, tËp trung cã chän läc mét sè ®iÓm, khu vµ tuyÕn du lÞch träng ®iÓm, giµu b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, cã søc c¹nh tranh cao ; n©ng cao chÊt lîng nguån nh©n lùc vµ x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt theo híng hiÖn ®¹i. Hµ Néi lµ trung t©m du lÞch lín cña ViÖt Nam, víi tiÒm n¨ng vÒ tù nhiªn, cã diÖn tÝch h¬n 900 km2. PhÇn lín diÖn tÝch Hµ Néi vµ vïng phô cËn lµ ®ång b¨ng víi ®é cao trung b×nh 10 m. Vïng ®åi nói Hµ Néi cã thÓ tæ chøc nhiÒu lo¹i h×nh du lÞch nh leo nói, s¨n b¾n, du lÞch m¹o hiÓm, nghØ dìng ch÷a bÖnh, nghØ cuèi tuÇn. . . vµ chØ c¸ch trung t©m thñ ®« trªn díi 50km. Hµ Néi cã khÝ hËu thÝch hîp víi ho¹t ®éng du lÞch, kh¸ch du lÞch ch©u ¢u, ch©u Mü rÊt thÝch ®Õn Hµ Néi trong thêi gian tõ th¸ng 4 hµng n¨m. Hµ Néi víi ®Æc biÖt víi mïa thu vµng ®· lµm rung ®éng biÕt bao hån thi sÜ. Hµ Néi cßn ®îc gäi lµ" thµnh phè xanh " víi c¸c hµng c©y bao bäc víi c¸c lo¹i c©y nh lµ xµ cõ, bµng, phîng, hoa s÷a. . . tr¶i kh¾p phè phêng, Hµ Néi xanh bèn mïa. Ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh du lich trªn ®Þa bµn Hµ Néi nh du lich sinh th¸i, du lÞch thÓ thao. §©y còng lµ thÕ m¹nh cña du lÞch Hµ Néi hiÖn nay khi mµ ®Êt ®ai ngµy cµng khan hiÕm th× cßn sãt l¹i nh÷ng khu dµnh cho du lÞch sinh th¸i ë Hµ Néi nh c«ng viªn, hay vên B¸ch th¶o th× qu¶ lµ hiÕm. Nhưng ngược lại Hà Nội có nhiều con hồ đẹp được làm nơi vui chơi giải trí như hồ Tây, hồ Hoàn Kiếm, hồ Thi Òn Quang …Trong đó phải nói đến là hồ Tây, với công viên nước hồ Tây, điểm vui chơi giả trí lý tưởng cho khách du lịch mà đặc biệt là giới trẻ. Vị trí: Thuộc quận Tây Hồ, phía tây bắc trung tâm thành phố Hà Nội. Ðặc điểm: Hồ Tây có diện tích rộng hơn 500ha với một bề dày lịch sử m ấy nghìn năm. Đường vòng quanh hồ dài tới 17km. Ngành địa lý lịch sử đã chứng minh rằng hồ Tây là một đoạn sông Hồng cũ còn rớt lại sau khi sông đã đổi dòng. . . Có thể do sông hồ biến đổi như vậy mà đã xuất hiện nhiều truyền thuyết về hồ và tên gọi của hồ. Ví như theo truyện "Hồ Tinh" thì có tên l à hồ (ho ặc đầm) Xác Cáo, vì truyện kể là có một con cáo chín đuôi ẩn nấp nơi đây làm hại dân. Long Quân mới dâng nước lên phá hang cáo, hang sập thành ra hồ. Theo truy ện "Khổng lồ đúc chuông" thì hồ lại có tên là Trâu Vàng. Truyện kể r ằng có ông khổng lồ có tài thu hết đồng đen của phương bắc đem đúc thành chuông. Khi 16 thỉnh chuông, tiếng vang sang bên phương bắc. Vì đồng đen là mẹ vàng nên con trâu vàng phương Bắc nghe tiếng chuông liền vùng đi tìm mẹ. Tới đây nó quần mãi đất, khiến sụt thành hồ. Theo thư tịch thì thế kỷ 11, hồ này đi vào lịch sử với tên là Dâm Đàm (Đầm mù sương), tới thế kỷ 15 thì đã gọi l à Tây Hồ. H ồ còn có tên là Lãng Bạc, trùng với tên nơi diễn ra những trận đánh ác liệt giữa quân của Hai Bà Trưng và quân Hán ở vùng Tiên Sơn tỉnh Bắc Ninh. Hồ Tây từ lâu lắm đã là thắng cảnh. Thời Lý - Trần, các vua chúa lập quanh hồ nhiều cung điện làm nơi nghỉ mát, giải trí, như cung Thúy Hoa thời Lý, điện Hàm Nguyên thời Trần nay là khu chùa Trấn Quốc, cung Từ Hoa thời Lý nay là khu chùa Kim Liên, điện Thuỵ Chương thời Lê nay l à khu tr ường Chu V ăn An. . . Những ngày sóng yên gió lặng, chơi thuyền Hồ Tây là một thú tao nhã. Nếu làm một cuộc đi dạo quanh hồ thì đồng thời cũng được thăm khá nhiều di tích và thắng cảnh. Làng Nghi Tàm, quê hương nhà thơ "Bà huyện Thanh Quan" với chùa Kim Liên có kiến trúc độc đáo; làng Nhật Tân nguồn hoa đào mỗi độ xuân về, tương truyền là nơi Lạc Thị đời Hồng Bàng sinh ra một bọc trứng nở thành bảy con rồng. Rồi làng Xuân Tảo với đền Sóc thờ Thánh Gióng, l àng Trích S ài có chùa Thiên Niên thờ bà tổ nghề dệt lĩnh, sang làng Kẻ Bưởi có ngh ề l àm gi ấy c ổ truyền và đền Đồng Cổ nơi bách quan hội thề thời Lý, làng Thụy Khuê có chùa Bà Đanh nổi tiếng một thời. . . Và đặc sắc nhất là đền Quán Thánh. Lại còn cả một số công trình nhà ở mới xây dựng bên hồ làm quang cảnh thêm đa dạng. Thứ hai phải kể đến là Hồ Thiền Quang, hồ nằm lọt giữa bốn phố Nguyễn Du, Trần Bình Trọng, Trần Nhân Tông và Quang Trung thuộc quận Hai B à Trưng, thành phố Hà Nội. Ðặc điểm: Là một trong những "lá phổi xanh" của thành phố. Trong bản đồ Hà Nội năm 1831 thì hồ có có tên là Liên Thuỷ. Thiền Quang (ánh sáng nhà Phật) chỉ là một làng nằm ở phía đông nam hồ tức nay là khu vực đầu phố Nguyễn Ðình Chiểu. Ngoài làng này ra, ở quanh hồ còn có các làng Liên Thu ỷ ở phía b ắc và tây, Quang Hoa ở phía tây nam và Pháp Hoa ở phía nam. C ũng theo bản đồ ấy thì hồ này khá rộng, phía tây lan tới phố Yết Kiêu, phía đông lấn sang phố Nguyễn Bỉnh Khiêm, phía bắc tới phố Trần Quốc Toản, phía nam thông sang hồ Bảy Mẫu. Thứ hai, phải kể đến hồ Gươm hay còn gọi là hồ Hoàn Kiếm. Sự kết hợp giữa đền Ngọc Sơn và hồ Hoàn Kiếm đã tạo thành một tổng th ể ki ến trúc Thiên - Nhân hợp nhất, tạo vẻ đẹp cổ kính, hài hoà, đăng đối cho đền v à hồ, g ợi nên những cảm giác chan hoà giữa con người và thiên nhiên. Đền và h ồ đã tr ở th ành những chứng tích gợi lại những kỷ niệm xưa về lịch sử dân tộc, thức tỉnh niềm tự 17 hào, yêu nước chính đáng, cũng như tâm linh, ý thức mỗi người Việt Nam tr ước sự trường tồn của dân tộc. Đối với người Hà Nội, hồ Hoàn Kiếm không chỉ là một nơi hóng gió, một nơi dùng để chơi thuyền mà còn gắn liền với đời sống về nhiều phương diện: đêm giao thừa, người người nô nức du xuân quanh hồ. Xuân về, hồ l à n ơi gặp g ỡ của thiện nam tín nữ đi lễ các đền chùa lân cận. Các đôi uyên ương trong ngày cưới tìm đến bên hồ Gươm chụp ảnh lưu niệm. Hè đến, những buổi chiều oi bức, hồ là địa điểm hóng mát lý tưởng. Ai đã từng một lần ngắm hồ từ trên cao vào đầu hạ sẽ không khỏi thảng thốt trước bức tranh đầy màu sắc và nên thơ của những cây bằng lăng tím rạng rỡ xen giữa những phượng cháy đỏ rực, cơm nguội chín vàng, những tàng cây ngả xuống, vòng tay ôm lấy mặt nước hồ biếc xanh màu ngọc. Mùa thu, hồ Hoàn Kiếm không những chỉ là một thắng c ảnh đẹp với những rặng liễu rủ bên bờ, nắng vàng lấp lánh trên mặt nước mà còn là nơi nhân dân thủ đô lui tới để xem pháo hoa nhân những ngày hội lớn của dân t ộc như 19/8 và 2/9. 2. 3 T¸c ®éng cña du lÞch tíi m«i tr¬ng trªn ®Þa bµn Hµ Néi hiÖn nay. Hµ Néi ngµy nay víi kho¶ng h¬n 2 triÖu d©n c, ®îc tËp trung tï kh¨p mäi miÒn ®Êt níc vÒ ®©y lµm ¨n sinh sèng. Cho nªn Hµ Néi ngµy cµng nhiÒu ph¬ng tiÖn giao th«ng, mµy mãc vµ c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc mäc lªn ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu hiÖn ®¹i ho¸ cña x· héi. DiÖn tÝch ®Êt canh t¸c ngµy cµng bÞ thu hÑp, s«ng ngßi th× bÞ « nhiÔm, hµng ngµy víi lîng chÊt th¶i sinh ho¹t th¶i ra, nguy c¬ « nhiÔm nÆng. VÊn ®Ò næi c«m hiÖn nay Hµ Néi ®ã lµ t×nh tr¹ng « nhiÔm nguån níc ë c¸c s«ng, hå vµ c¸c m¹ch níc ngÇm , chÊt th¶i r¾n. . . Hµ Néi n»m hai bªn bê s«ng Hång, víi hÖ thèng s«ng ngßi nh s«ng Kim Ngu, s«ng NhuÖ, s«ng NghÜa Trô. . . vµ mét sè ®Çm hå lµ hÖ thèng ®iÒu tiÕt sinh quyÓn cho c¶ thµnh phè. VËy mµ hiÖn nay ®ang ph¶i chÞu mét t×nh tr¹ng, dång níc ®en ngßm víi bao nhiªu lµ r¸c rëi do sinh ho¹t, do chÊt th¶i tõ c¸c nhµ m¸y, mµ trong ®ã cã c¶ ho¹t ®éng du lÞch. HiÖn nay, HÖ thèng s«ng tho¸t níc gåm 4 con s«ng tho¸t níc chÝng lµ s«ng Lõ, SÐt, T« LÞch vµ s«ng Kim Ngu, víi tæng chiÒu dµi 36, 8 km, dÉn toµn bé níc th¶i vµ níc ma cña thµnh phè vµo s«ng NhuÖ qua ®Ëp Thanh LiÖt víi lu lîng tiªu lµ 30m3/s. Nhng c¸c song nµy hiÖn nay còng bÞ båi l¾ng, thu hÖp mÆt c¾t ë nhiÒu ®o¹n do cÇu cèng vµ x©y dùng lÊn chiÕm. Giê ®©y Hµ Néi chØ cßn 20 hå víi tæng diÖn tÝch mÆt níc kho¶ng 592 ha. HÖ thèng hå ®iÒu hoµ bÞ gi¶m dÇn chøc n¨ng do bÞ båi l¾ng, san lÊp ®Ó x©y dùng. Dung tÝch h÷u Ých cña c¸c hå gi¶m xuèng mét c¸ch ®¸ng kÓ. Trong 4 con s«ng tho¸t níc ë Hµ Néi, s«ng Kim Ngu lµ s«ng chÞu t¶i träng chÊt bÈn lín nhÊt vµ cã ®é nhiÔm bÈn lín nhÊt. Theo chiÒu dµi s«ng, cã 14 cöa x¶ níc th¶i vµo ®ã víi hµm lîng chÊt l¬ löng tõ 150 -220 mg/l ; BOD tõ 50-140 mg /l ; NH4+ tõ 19, 6 -26mg/l. 18 Thuộc loại oligoxaprophit. Hồ Tây có diện Mặt khác do không có hệ th ống xử lý nứoc thải, nên môi trường nước bị ô nhiễm nặng nề. Các thông số BODS ở sông, hồ, kênh mưong, lên tới 40-100 mg/l. Vượt quá tiêu chuẩn cho phép là 25 mg/l. Điều này gây ảnh hưởng xấu đến chất lượng môi trường và sức khoẻ của nhân dân. Hiện nay nước cống ngầm nhất là các kênh m ương hở, bị bồi lắng nặng : tổng cộng có tới 150-160 ngàn m 3 bùn cặn lắng đọng hằng năm. Về mùa khô vận tốc dòng chảy trong cống và kênh m ương rất nhỏ, chỉ khoảng 0. 05 -1. 1m/s. Độ ô nhiểm ở các sông hổ trong thành phố Hà Nội được liệt kê như sau: các hồ nội thành có độ sâu trung bình 2- 3 mét, có khả n ăng tự làm sạch khá lớn. Tuy nhiên cá một số hồ bị ô nhiểm nặng vì phải nhận trựn tiếp n ước thải vào. Cao độ đáy hồ dần dần bị nâng lên do lớp bùn bị lắng đọng bị tích luỹ dần, đạt chiều dày từ 0. 5- 1 m. Diện tích hồ bị thu hẹp dần, điển hình là các Văn Chương, Linh Quang, và hồ Giám. Thông thương các chỉ tiêu chất lượng nước ở đầu hồ( cách cửa cống thải 5- 10m) nh ư sau: hàm lượng cặn lơ lửng( SS) : 100150mg/l;BOD5: 35- 65mg/l; DO:0. 5- 2mg/l. Nước ở cuối hồ có SS là 50- 80mg/l; BOD5: 15- 25mg/l. Các hồ ở đầu hệ thống thoát nước do phải tiếp nhận trực tiếp nước thải nên bị nhiễm bẩn nặng, th ường ở mức độ polyxapophit và a- mezoxaprophit, điển hình là các hồ Văn Chưong, Trúc Bạch, Ngoc Khánh, hồ Gảng Võ, Thành Công, Thanh Nhàn. Các hồ Hoàn Kiếm, Thủ Lệ, Đống Đa do lượng nước thải vào ít, dung tích hồ lại khá lớn nên mức độ ô nhiễmtích mặt nước lớn ( 446 ha) và có lượng nước thải vào không đáng kể, nên phần lớn chất lượng nước hồ ở vùng Oligoxaprophit(ở giữa hồ BOD5 từ 15- 20mg/l, DO >6mg/l). Nh ưng ở vùng ven bờ, đặc biệt là khu vực gần cống xả từ hồ Trúc Bạch sang, BOD5 có thời điểm đạt tới 25-28 mg/l. Các hồ ngoại thành (hồ Yên Sở, Linh Đàm, Hạ Đình, Pháp Vân…)thưòng được sử dụng để nuôi cá. Do việc bơm nước trực tiếp từ các sông mương vào, nên vùng đầu hồ thường có BOD5 lớn ( trên 30 mg/l), hàm l ượng NH4+ từ 5-15mg/l. Đầu tiên, các hồ nước cần phải cứu vì bị rác, n ước th ải l àm ô nhiễm. Hồ Bảy Mẫu trong công viên Lê Nin đang b ị ô nhi ễm nghiêm tr ọng. N ước hồ đục đặc lại, cá chết nổi dập dềnh. Mùi ô uế làm cho ai đến v ới công viên Lê Nin hẳn phải thất vọng vô cùng. Các hồ khác tuy không đến n ỗi nh ư th ế song l ại có nỗi khổ khác. Hồ nào mà càng có nhiều hộ dân ở bên thì càng có nguy cơ bị thu hẹp đến bất ngờ. Như phù thuỷ vậy, sau một đêm nhà r ộng ra v ài m2 còn h ồ thì bé lại. Chỉ sau một vài tháng trở lại một quán ăn ở Phủ Tây Hồ, tôi th ật sự ngỡ ngàng vì sự “mở mang bờ cõi” của chủ quán này. Mặt bằng l ấn được t ừ hồ rất rộng. Đã thế, còn cầu cọc đang hiên ngang đợi…tiếp tục lấn chiếm của chủ quán. Hồ Hào Nam cũng ở trong tình trạng này. Mấy hộ dân ở gần đó gi ữ không cho người khác đổ xuống dù một xô rác nhưng đến đêm thì kĩu kịt đổ đất, đổ 19 trạc để lấn hồ. Thế là tình trạng “đất có thổ công, sông hồ có…dân c ạnh đó l ấn chiếm” vẫn diễn ra không gì ngăn nổi. Chính quyền phường chẳng lẽ bó tay vì dễ gì canh giữ về đêm và moi đất khỏi nước (?) Và nghiêm trọng tột cùng khi lấn chiếm, lấp hồ lại chính là cán bộ trong các cơ quan tư pháp và chính quyền sở tại. Một phần Hồ Tây và toàn bộ hồ Trúc Bạch, hồ Thuyền Quang bị hàng quán thương mại hoá. Người ta còn coi hồ nước là nơi đổ rác và trút nước th ải, l à qu ỹ đất gia đình, là nơi bán hàng cơ động. Tiếng kêu thầm lặng, mỏi mòn của những hồ nước tại Thủ đô không thấu đến đâu chăng mà tình tình mãi không sáng sủa hơn(!) Những cái hồ nếu may mắn được kè lại thì gặp hoạ bị chiếm bờ hồ để kinh doanh rổi xả rác và nước thải trực tiếp xuống nước làm cá chết, nước hôi tanh. Thế rồi biết đâu sẽ đến lúc người ta sẽ lại bàn về một dự án tốn kém và rất trời ơi như “thay nước H ồ Tây”. Dự án trên trời và thực tế dưới nước rất bất cập. Vậy là những cái hồ bị ốm, những cái hồ bị teo lại đến chết, những cái hồ than thở giữa lòng Thủ đô. Tốc độ phát triển dân số đô thị hoá nhanh khiến tình trạng lấn chiếm lòng sông, hồ làm nhà ở ngày một nhiều. Vô hình chung người dân đã tự huỷ hoại môi trường sống của chính mình. Bên cạnh đó, do nhận một lượng nước thải lớn đến 480. 000 m3/ngày từ các vùng dân cư đông ở Hà Nội mà các sông hồ ở Hà Nội ngày càng ô nhiễm. Các hồ lớn ở Hà Nội tham gia điều hoà lượng nước thải, nước mưa như hồ: Hoàn Kiếm, Bảy Mẫu, Ngọc Khánh, Hồ Tây, Đống Đa… đều bị ô nhiễm nặng. Đặc biệt vào mùa khô, lượng vi sinh kỵ khí, nấm sợi, vi khuẩn cao gấp tới 1. 000 lần so với mùa mưa. Hiện tại, thay vì chỉ chờ trông vào các dự án chưa bắt đầu thì chúng ta ph ải bắt đầu ngay (dù quá muộn) để bảo vệ các hồ nước. Cần phải có những hình phạt và chế tài thích đáng để hạn chế việc giết chết vẻ đẹp, sự trong lành đáng quý của các hồ ở Hà Nội. Với các trường hợp lấp trộm ao hồ để lấn đất c ần có những biện pháp kiên quyết như xây dựng bổ sung các điều luật xử phạt hành chính thậm chí phạt tù với những ai cố tình vi phạm. 2. 4 Tình hình xử lý rác thải và ô nhiễm nguồn nước ở Hà Nội hiện nay. Đứng trước tình hình đó các cơ quan quản lý phối hợp với Công ty Môi trường đô thị đã huy động thêm trên 7. 600 công lao động tham gia tổng vệ sinh cùng nhân dân, thu dọn hết rác tồn đọng trong các khu t ập th ể, ngõ xóm, c ụm dân cư. Bình quân mỗi ngày, Công ty thu gom, vận chuyển, xử lý 1. 500-1. 600 t ấn rác thải; duy trì vệ sinh đạt 64, 1% kế hoạch; thu 6. 930 tri ệu đồng phí v ệ sinh, đạt 51, 9% kế hoạch; lắp đặt thêm 200 thùng rác vụn trên nhiều tuyến đường, t ạo điều kiện để người dân và khách du lịch bỏ rác đúng nơi quy định. Cũng trong 6 tháng đầu năm, Công ty đã khánh thành lò đốt chất thải công nghi ệp, đầu tư mua 20