Tài liệu Đổi mới hoạt động của tổ chủ nhiệm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh trường THPT DTNT tỉnh Lào Cai

SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai PhÇn më ®Çu 1. Tính cấp thiết của đề tài Đất nước ta đang tích cực tiến hành công cuộc đổi mới toàn diện. Trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, cùng với việc phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn, Đảng và Nhà nước ta đặc biệt chú trọng phát triển sự nghiệp Giáo dục – đào tạo. Điều 9 Luật Giáo dục 2005 ghi rõ: "Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài" Yếu tố quan trọng trong sự phát riển kinh tế - xã hội là nguồn nhân lực. “Muốn tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa thắng lợi phải phát triển mạnh Giáo dục – đào tạo, phát huy nguồn lực con người yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững” (Nghị quyết TW2 khóa VIII). Để tạo ra những con người có tài năng phẩm chất là trách nhiệm to lớn của hệ thống giáo dục nói chung và nhà trường phổ thông nói riêng. Để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đội ngũ nhà giáo đóng một vai trò quan trọng. Điều 15 Luật giáo dục năm 2005 đã ghi: "Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục". Ở trường THPT, người giáo viên chủ nhiệm có vai trò hết sức quan trọng, sự giúp đỡ và định hướng sự phát triển nhân cách, trí thức của học sinh, giáo dục cho các em kĩ năng cần thiết để bước vào cuộc sống tự lập và phát triển. Người giáo viên chủ nhiệm là người quản lý và giáo dục học sinh của một lớp học, điều hành mọi hoạt động của tập thể lớp, chịu trách nhiệm trước nhà trường về chất lượng giáo dục của lớp mình, là người gần gũi thân mật, là người hướng dẫn, chỉ đạo, khuyên nhủ học sinh mỗi khi các em gặp khó khăn … do đó có nhiều tác động đến sự phát triển nhân cách của từng học sinh trong tập thể đó. Trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Lào Cai là cơ sở giáo dục có từ 450 đến 470 học sinh là con em của 15 đến 17 dân tộc trong tỉnh, chủ yếu là học sinh các dân tộc Mông, Dao, Tày, Nùng, tiếp đến là các dân tộc Dáy, Phù Lá, Xa Phó, Hà Nhì, … là học sinh đến từ các xã vùng sâu vùng xa, có nhiều hạn chế về giao tiếp, ngôn ngữ, mang theo nhiều nét văn hóa, phong tục tập quán đến trường, lại sống xa gia đình, học sinh trường phổ thông dân tộc nội trú cân có sự quan tâm, giúp đỡ đặc biệt của các thầy cô giáo, nhất là thầy cô giáo chủ nhiệm. Thầy cô giáo chủ nhiệm lớp trong trường THPT Dân tộc nội trú vừa là người tổ chức thực hiện nhiệm vụ của nhà trường, vừa là người xây dựng kế hoạch hoạt động của lớp, xây dựng tập thể lớp vững mạnh đoàn kết giữa các dân tộc, vừa là người thổi vào tâm hồn các em những kiến thức mới, những ước mơ khát vọng, vươn tới một tương lai tốt đẹp. Mọi cử chỉ, việc làm, phong cách sống, tư tưởng tình cảm của người giáo viên chủ nhiệm đều ảnh hưởng trực tiếp đến sự hình thành nhân cách của học sinh. Để thực hiện tốt vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp, mỗi nhà giáo làm công tác chủ nhiệm phải có tâm huyết, phải có một hệ thống các kỹ năng, nghiệp vụ quản lý và giáo dục, phải là một tấm gương tốt cho học sinh. 1 SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai Để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới hiệu quả công tác quản lý nhà trường, người Hiệu trưởng cần phải quan tâm đến đội ngũ giáo viên chủ nhiệm, tổ chức và chỉ đạo tốt hoạt động của tổ chủ nhiệm mới đạt được mục tiêu giáo dục. Với mong muốn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của trường THPT Dân tộc nội trú, tôi quyết định lựa chọn vấn đề “ Đổi mới hoạt động của tổ chủ nhiệm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh trường THPT dân tộc nội trú tỉnh Lào Cai” làm đối tượng nghiên cứu. Lựa chọn đề tài SKKN này, tôi muốn đề cập đến những biện pháp nhà trường đã thực hiện để quản lý hoạt động của giáo viên chủ nhiệm lớp, đây là một hoạt động có ý nghĩa thực tiễn trong tổ chức các hoạt động giáo dục hiện nay qua đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh. 2. Tình hình nghiên cứu Khi đề cập đến công tác GVCNL đã có một số tài liệu, công trình nghiên cứu về công tác chủ nhiệm như: - Phương pháp công tác của người giáo viên chủ nhiệm ở trường Trung học phổ thông - của Hà Nhật Thăng (Chủ biên). NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 2004. - Công tác GVCNL ở trường Phổ thông - của Hà Nhật Thăng (Chủ biên). NXB Giáo dục, Hà nội 2006. Hầu hết các tài liệu, công trình nghiên cứu mới chỉ dừng lại ở mức khái quát chung về công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên, chưa đi sâu và đề xuất các biện pháp quản lý cụ thể công tác chủ nhiệm trong trường THPT. Trong thêi gian qua viÖc nghiên cứu đổi mới công tác quản lý tổ chủ nhiệm của Hiệu trưởng lại chưa được đề cập một cách đầy đủ, các tài liệu nghiên cứu về vấn đề này chưa hệ thống, chỉ dừng lại ở việc đề cập thực trạng trong các nhà trường THPT, hoặc là những kinh nghiệm trên báo cáo sơ kết, tổng kết năm học của các nhà trường. Các trường đã có nhiều sáng kiến trong quản lý, tổ chức hoạt động của tổ chủ nhiệm. Nh−ng nh÷ng ho¹t ®éng ®ã ch−a ®−îc nghiªn cøu mét c¸ch cã hÖ thèng, vµ ch−a ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p một cách khoa học, ®Æc biÖt trong hÖ thèng tr−êng PT DTNT. 3. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở chỉ đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ của tổ chủ nhiệm ở trường THPT DTNT tỉnh Lào Cai, tác giả muốn đề cập đến công tác quản lý tổ chủ nhiệm trong trường PT DTNT tỉnh> Trên cơ sở đó, t¸c gi¶ nghiên cứu để đề xuất một số biện pháp đổi mới hoạt động của tổ chủ nhiệm trong trường THPT trong giai đoạn hiện nay, trước hết áp dụng cho các trường THPT dân tộc nội trú, trực tiếp góp phần thực hiện nhiệm vụ nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của trường THPT DTNT tỉnh Lào Cai. 4. Đối tượng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu những hoạt động đổi mới quản lý tổ chủ nhiệm trong trường THPT DTNT tỉnh Lào Cai. Cụ thể là cách thức tổ chức, giải pháp quản lý tổ chủ nhiệm và những kết quả đã đạt được trong việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh của nhà trường. 2 SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai 5. Nhiệm vụ nghiên cứu: Đề tài có nhiệm vụ: - Hệ thống hoá cơ sở lý luận về công tác chủ nhiệm và quản lý tổ chủ nhiệm. - Tìm hiểu, phân tích, đánh giá thực trạng công tác giáo viên chủ nhiệm lớp và việc quản lý công tác này ở các trường Trung học phổ thông trong tỉnh Lào Cai giai đoạn hiện nay. - Đề ra các biện pháp quản lý công tác giáo viên chủ nhiệm lớp phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện của trường phổ thông dân tộc nội trú, trực tiếp là trường trung học phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Lào Cai. 6. Phạm vi nghiên cứu: - Đề tài nghiên cứu được thực hiện trên cơ sở công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên và biện pháp quản lý hoạt động tổ chủ nhiệm lớp ở trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh vµ nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc trong viÖc n©ng cao chÊt l−îng gi¸o dôc toµn diÖn cña nhµ tr−êng. - Giới hạn không gian: nghiên cứu, đề xuất biện pháp đổi mới hoạt động của tổ chủ nhiệm trong tr−êng THPT DTNT tØnh Lµo Cai - Giới hạn thời gian: Đề tài chỉ đề cập đến đổi mới hoạt động của tổ chủ nhiệm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong trường PT DTNT tỉnh Lào Cai từ năm 2009 đến 2011. 7. Cấu trúc của đề tài: Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được cấu trúc thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên và việc quản lý hoạt động của tổ chủ nhiệm ở trường Trung học phổ thông Chương 2: Thực trạng về công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên và việc quản lý hoạt động của tổ chủ nhiệm ở các trường Trung học phổ thông tỉnh Lào Cai Chương 3: Đổi mới quản lý tổ chủ nhiệm trong trường Trung học phổ thông dân tộc nội trú tỉnh giai đoạn hiện nay Néi dung Chương I Cơ sở lý luận về công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên và việc quản lý hoạt động của tổ chủ nhiệm ở trường trung học phổ thông 1. Một số khái niệm cơ bản trong giáo dục phổ thông 1.1. Giáo dục Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam – NXB Hà Nội 1995, trang 105: Giáo dục là hoạt động hướng tới con người thông qua một hệ thống các biện pháp tác động nhằm truyền thụ những tri thức và kinh nghiệm, rèn luyện kỹ năng và lối sống, bồi dưỡng tư 3 SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai tưởng và đạo đức cần thiết cho đối tượng, giúp hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất, nhân cách, phù hợp với mục đích , mục tiêu chuẩn bị cho đối tượng tham gia lao động sản xuất và đời sống xã hội. 1.2. Giáo dục toàn diện Giáo dục toàn diện trong nhà trường thường biểu hiện ở nội dung giáo dục bao gồm đầy đủ các mặt: đức dục, trí dục, mỹ dục, thể dục, giáo dục nghề nghiệp…phù hợp với điều kiện và đặc điểm đặc thù của từng cấp học, bậc học “Thực hiện giáo dục toàn diện nhằm đào tạo những người lao động có lý tưởng xã hội chủ nghĩa, có đạo đức, có tri thức văn hoá, có sức khỏe và có kỷ luật. “Tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống cho học sinh sinh viên”. Giáo dục truyền thống cách mạng, văn hoá dân tộc xuyên suốt các hoạt động và mọi hình thức giáo dục. ở đây, việc chú trọng cải tiến nâng cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy và học tập chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước phù hợp với từng bậc học, cấp học là hết sức quan trọng, quan tâm đến việc tăng cường học ngoại ngữ, tin học” (Giáo dục Việt nam hướng tới tương lai – vấn đề và giải pháp, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội 2004, trang 237) 1.3. Quản lý Quản lý là: Tổ chức, điều khiển hoạt động của một đơn vị, một cơ quan: quản lý lao động, quản lý cán bộ, quản lý công việc. Hoạt động quản lý gồm các chức năng: - Chức năng kế hoạch hóa. - Chức năng tổ chức. - Chức năng chỉ đạo thực hiện. - Chức năng kiểm tra đánh giá. Các chức năng này có quan hệ chặt chẽ với nhau, đan xen với nhau và đều cần đến thông tin quản lý. 1.4. Quản lý nhà trường “Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ, với từng học sinh” (Phương pháp công tác của người giáo viên chủ nhiệm ở trường Trung học phổ thông - Hà Nhật Thăng (Chủ biên). NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 2004). Quản lý trường học là những tác động tối ưu của chủ thể quản lý (lãnh đạo trường học) đến giáo viên, học sinh và các cán bộ khác nhằm tận dụng các nguồn lực hướng vào đẩy mạnh các hoạt động của nhà trường nhằm thực hiện có chất lượng mục tiêu và kế hoạch đào tạo của nhà trường. Trường THPT là đơn vị cơ sở của hệ thống giáo dục đồng thời là một tổ chức xã hội trong cộng đồng. Trường THPT tham gia hoạt động trong một hệ thống thống nhất 4 SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai ở cấp thành phố, huyện, tham gia thực hiện mục tiêu kinh tế - xã hội của địa phương. Trường THPT là đơn vị văn hóa tiêu biểu trong cộng đồng. Quản lý trường THPT là bản chất sư phạm của quá trình giáo dục, trong đó giáo viên, học sinh vừa là khách thể quản lý nhưng lại đồng thời là chủ thể tự quản lý. Họ là những người đang tham gia một hoạt động rất đặc thù mà sản phẩm của hoạt động là nhân cách được tạo ra bao hàm cả tự đào tạo. Tính đặc thù của hoạt động quản lý trường THPT thể hiện tập trung ở hoạt động dạy và hoạt động học. Giáo dục THPT nhằm góp phần thực hiện mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, hình thành đội ngũ lao động có tri thức, có tay nghề, có năng lực thực hành, tự chủ, năng động và sáng tạo, có đạo đức cách mạng, có tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội. Nhà trường đào tạo thế hệ trẻ theo hướng toàn diện và năng lực chuyên môn sâu, có ý thức và khả năng tự tạo việc làm trong nền kinh tế nhiều thành phần, có khả năng làm việc hợp tác theo nhóm... Trước yêu cầu phát triển của đất nước, đáp ứng nhu cầu của người học, giáo dục THPT cần thiết phải đổi mới, cần thực hiện nguyên tắc dạy học phân hoá, có như vậy sẽ nâng cao được chất lượng giáo dục toàn diện. Trong công tác quản lý nhà trường, Điều 54, Luật Giáo dục năm 2005 qui định Hiệu trưởng có vai trò như sau: - Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm quản lý các hoạt động của nhà trường, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền bổ nhiệm, công nhận. - Hiệu trưởng các trường thuộc hệ thống giáo dục quốc dân phải được đào tạo, bồi dưỡng về nghiệp vụ quản lý trường học. - Tiêu chuẩn, nhiệm vụ và quyền hạn của Hiệu trưởng; thủ tục bổ nhiệm, công nhận Hiệu trưởng trường đại học do Thủ tướng Chính phủ quy định; đối với các trường ở cấp học khác do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định; đối với cơ sở dạy nghề do Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước về dạy nghề quy định. Theo điều 19 của Điều lệ trường THCS, trường THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học Hiệu trưởng có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây: - Xây dựng, tổ chức bộ máy nhà trường; - Thực hiện các nghị quyết, Quyết nghị của Hội đồng trường - Xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện nhiệm vụ năm học; - Quản lý giáo viên, nhân viên, học sinh; quản lý chuyên môn; phân công công tác, kiểm tra, đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ của giáo viên, nhân viên; thực hiện công tác khen thưởng, kỉ luật đối với giáo viên, nhân viên theo quy định của nhà nước, quản lý hồ sơ tuyển dụng giáo viên, nhân viên - Quản lý và các hoạt động của học sinh do nhà trường tổ chức; xét duyệt kết quả đánh giá xếp loại học sinh, kĩ xác nhận vào học bạ; quyết định khen thưởng, kỉ luật theo quy định; - Quản lý hành chính, tài chính, tài sản của nhà trường; - Thực hiện các chế độ chính sách của Nhà nước đối với giáo viên, nhân viên, học sinh; tổ chức thực hiện Quy chế dân chủ trong hoạt động của nhà trường; 5 SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai - Được đào tạo nâng cao trình độ, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và hưởng các chế độ chính sách theo quy định của pháp luật. Trong trường THPT người giáo viên cần xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với người đứng đầu nhà trường. Trên cơ sở tính năng động và sáng tạo của người Hiệu trưởng xây dựng và tổ chức quản lý hiệu quả các hoạt động giáo dục hướng tới thực hiện được mục tiêu đề ra. 2. Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm lớp trong trường THPT 2.1. Vị trí và vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp Trong nhà trường phổ thông người giáo viên chủ nhiệm lớp có vị trí, vai trò rất quan trọng: - Giáo viên chủ nhiệm là người thay mặt Hiệu trưởng thực hiện nguyên lí giáo dục của Đảng, Nhà nước, thực hiện mục tiêu, kế hoạch giáo dục của nhà trường trong một lớp học . - Giáo viên chủ nhiệm là người trực tiếp quản lí giáo dục toàn diện học sinh, có trách nhiệm tổ chức, chỉ đạo, đôn đốc và kiểm tra các hoạt động của lớp mình, chịu trách nhiệm trước nhà trường và hội đồng nhà trường về chất lượng giáo dục toàn diện của lớp mình. - Giáo viên chủ nhiệm có vai trò thực hiện sự phối hợp trong việc hình thành và phát triển nhân cách của học sinh trong lớp học, với giáo viên bộ môn, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, phụ huynh học sinh và các lực lượng xã hội khác để thống nhất các biện pháp giáo dục học sinh trong lớp. - Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa nhà trường và các lực lượng giáo dục khác với tập thể học sinh và mỗi cá nhân học sinh: truyền đạt và tổ chức thực hiện những kế hoạch, nội qui, nền nếp, các chỉ thị, yêu cầu của Hiệu trưởng đến từng học sinh trong lớp học. Đồng thời giáo viên chủ nhiệm lớp cũng báo cáo cho Hiệu trưởng những thông tin từ phía học sinh, phản ánh kịp thời và đầy đủ diễn biến của tập thể học sinh và từng cá nhân học sinh về những tâm tư nguyện vọng, đề đạt kiến nghị của học sinh để giúp Hiệu trưởng quản lí có hiệu quả hơn. - Giáo viên chủ nhiệm còn phải biết dự báo xu hướng phát triển nhân cách của học sinh trong lớp để có phương hướng tổ chức hoạt động giáo dục, dạy học phù hợp với điều kiện và khả năng của từng học sinh. - Trong trường THPT Dân tộc nội trú giáo viên chủ nhiệm là người gần gũi chăm lo giáo dục giúp đỡ các em vươn lên trong cuộc sống, đồng thời là người chăm sóc, bảo vệ học sinh. 2.2. Chức năng của người giáo viên chủ nhiệm lớp - Giáo viên chủ nhiệm là người thay mặt Hiệu trưởng làm nhiệm vụ quản lý toàn diện học sinh của một lớp học bao gồm: soạn thảo kế hoạch giáo dục học sinh, tổ chức thực hiện kế hoạch, xây dựng tập thể học sinh tự quản trong mọi hoạt động; kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch thông qua kết quả rèn luyện của mỗi học sinh và phong trào của tập thể lớp, điều chỉnh kế hoạch…Như vậy để đạt được mục tiêu quản lý một 6 SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai tập thể học sinh, Giáo viên chủ nhiệm phải thực hiện các chức năng: Lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra. - Giáo viên chủ nhiệm thông qua việc tổ chức các hoạt động của một tập thể lớp để giáo dục những phẩm chất, nhân cách của mỗi học sinh, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp giữa học sinh và học sinh, giữa học sinh với những người khác, hướng vào việc hình thành cho học sinh những thói quen, hành vi phù hợp với các chuẩn mực đạo đức của xã hội. Như vậy, người giáo viên chủ nhiệm phải đồng thời quản lý học tập và quản lý sự hình thành, phát triển nhân cách học sinh. Hoạt động giáo dục đạo đức hiệu quả sẽ có tác động mạnh mẽ đến việc nâng cao chất lượng hoạt động học tập của học sinh. - Người giáo viên chủ nhiệm thay mặt Hiệu trưởng truyền đạt những yêu cầu đối với học sinh để mỗi học sinh và tập thể lớp ý thức được đầy đủ trách nhiệm phải tuân thủ và tự giác thực hiện. Đồng thời, là người đại diện cho quyền lợi chính đáng của học sinh trong lớp, bảo vệ học sinh một cách hợp pháp. Phản ánh kịp thời với Hiệu trưởng, các giáo viên bộ môn, với gia đình học sinh, các đoàn thể trong và ngoài nhà trường về những nguyện vọng chính đáng của học sinh và của tập thể lớp để có các biện pháp giải quyết phù hợp, kịp thời có tác dụng giáo dục. Đối với học sinh THPT, người giáo viên chủ nhiệm cần hướng dẫn cho học sinh chứ không làm thay ban cán sự lớp, ban chấp hành chi đoàn, cán sự bộ môn, tổ trưởng, tổ phó, những em được phân công phụ trách từng mặt hoạt động của lớp như văn nghệ, thể dục, hoạt động ngoài giờ… mà nhiệm vụ chủ yếu là bồi dưỡng năng lực tự quản cho học sinh. Để thực hiện vai trò của mình giáo viên chủ nhiệm phải khêu gợi tiềm năng sáng tạo của các em trong việc đề xuất các nội dung hoạt động, xây dựng kế hoạch hoạt động toàn diện của mỗi tháng, mỗi học kỳ, của từng năm học, giúp học sinh tự tổ chức thực hiện và tự đánh giá các hoạt động đã được kế hoạch hoá. Vai trò của chủ nhiệm lớp là cùng hoạt động, điều chỉnh hoạt động, kịp thời giúp các em tháo gỡ những khó khăn trong quá trình hoạt động, tranh thủ các lực lượng trong và ngoài nhà trường, tạo diều kiện thuận lợi cho học sinh của lớp tổ chức hoạt động. Ngoài ra người giáo viên chủ nhiệm lớp còn là người đại diện cho nhà trường trong việc phối hợp với các tổ chức xã hội để thống nhất biện pháp giáo dục học sinh, giúp các em thiết lập quan hệ đúng đắn, lành mạnh với mọi người. Nhiệm vụ này rất cần thiết đối với công tác chủ nhiệm lớp và để thực hiện được đòi hỏi người giáo viên phải tận tâm, phải có kĩ năng sư phạm, có những hiểu biết sâu sắc về tâm lý lứa tuổi học sinh và nhưng hiểu biết về xã hội. 2.3. Nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm ở trường THPT Người giáo viên chủ nhiệm trước hết phải thực hiện tốt nhiệm vụ của người thầy giáo nói chung đó là mẫu mực về đạo đức, gương mẫu chấp hành mọi chủ trương chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, nắm vững mục tiêu giáo dục và đào tạo, kế hoạch và chương trình hoạt động của nhà trường (gồm mục tiêu cấp học, chỉ thị của ngành, chương trình giảng dạy các môn học, kế hoạch năm học của nhà trường, các văn bản hướng dẫn liên quan đến vấn đề giáo dục và dạy học) để có cơ sở xây dựng kế hoạch hoạt động của bản thân nhằm đảm bảo hiệu quả giáo dục. Ngoài công tác chủ 7 SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai nhiệm lớp, người giáo viên chủ nhiệm còn đảm nhận giảng dạy một môn học ở lớp mình và các lớp khác do đó cần xác định rằng giảng dạy tốt là điều kiện cần thiết để tạo ra uy tín của mình trước tập thể và cá nhân học sinh, làm tăng hiệu quả của công tác chủ nhiệm. Nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm được quy định tại điều 29 Điều lệ trường THCS, trường THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học như sau: - Tìm hiểu và nắm vững học sinh trong lớp về mọi mặt để có biện pháp tổ chức giáo dục sát đối tượng, nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp. - Cộng tác chặt chẽ với phụ huynh học sinh; chủ động phối hợp với các giáo viên bộ môn, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí minh, Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hội có liên quan trong hoạt động giảng dạy và giáo dục học sinh; - Nhận xét, đánh giá và xếp loại học sinh cuối học kỳ và cuối năm học; đề nghị khen thưởng và kỷ luật học sinh; đề xuất danh sách học sinh được lên lớp thẳng, phải thi lại, phải rèn luyện thêm về hạnh kiểm trong hè, phải ở lại lớp; hoàn chỉnh việc ghi vào sổ điểm và học bạ học sinh; - Báo cáo thường kỳ hoặc đột xuất về tình hình của lớp với hiệu trưởng. Có thể nói giáo viên chủ nhiệm là nhà quản lý giáo dục, quản lý và giáo dục một tập thể nhỏ, thế hệ công dân trẻ, chuẩn bị bước vào đời. Để thực hiện tốt vai trò là nhà quản lý gíao dục người giáo viên chủ nhiệm phải thường xuyên rèn luyện phẩm chất chính trị, đạo đức, nhân cách của người thầy giáo xã hội chủ nghĩa, không ngừng học tập chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm, đổi mới công tác giáo dục, dạy học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở nhà trường trung học phổ thông. 3. Nội dung và phương pháp công tác giáo viên chủ nhiệm lớp 3.1. Nắm vững học sinh và tập thể học sinh. Nắm vững học sinh một cách toàn diện là nắm vững đặc điểm tâm sinh lý của mỗi học sinh, điều kiện hoàn cảnh gia đình của học sinh, những mối quan hệ của cá nhân học sinh, nắm vững tính cách và những hành vi đạo đức, trình độ, khả năng của học sinh, tìm hiểu những nhu cầu năng lực của học sinh…Qua đó người giáo viên chủ nhiệm có thể dự báo xu hướng phát triển nhân cách của từng học sinh trong lớp để có phương hướng tổ chức hoạt động giáo dục và dạy học phù hợp với điều kiện và khả năng của từng học sinh. Nắm vững tập thể lớp là nắm vững số lượng học sinh, nắm vững những mặt mạnh, mặt yếu, những thuận lợi, những khó khăn của tập thể lớp do mình phụ trách. Tìm hiểu học sinh và tập thể học sinh là việc làm cần phải tiến hành một cách thường xuyên, liên tục và có các biện pháp linh hoạt để xử lý thông tin, là cơ sở để giáo viên chủ nhiệm xây dựng kế hoạch công tác giáo dục học sinh và xây dựng tập thể học sinh. 3.2. Phối hợp với các giáo viên bộ môn trong hoạt động chủ nhiệm Giáo dục học sinh là trách nhiệm của tất cả các giáo viên, các lực lượng giáo dục trong nhà trường trong đó giáo viên chủ nhiệm giữ vai trò chủ đạo. 8 SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai Sự phối hợp trong công tác giáo dục học sinh là hoạt động trao đổi với nhau về tình hình học tập các môn học, kết quả học tập, tinh thần và thái độ, ý thức tổ chức kỷ luật trong học tập, thống nhất với nhau những biện pháp giáo dục để nâng cao chất lượng học tập các môn học, hình thành ở học sinh những phẩm chất đạo đức cần thiết, đồng thời thông báo những ý kiến và nguyện vọng chính đáng của học sinh về việc học tập các môn học; lấy ý kiến giáo viên bộ môn khi đánh giá nhận xét học sinh. Bằng cách thường xuyên gặp gỡ trao đổi với giáo viên bộ môn đang giảng dạy tại lớp của mình, giáo viên chủ nhiệm có thể dự một số giờ để quan sát ý thức, hứng thú học tập và phát hiện những khó khăn của học sinh trong học tập. Đồng thời nên mời giáo viên bộ môn cùng tham dự các buổi sinh hoạt và các hoạt động tập thể của lớp để hiểu rõ hơn học sinh và công tác giáo dục của giáo viên chủ nhiệm . 3.3. Phối hợp với Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh thực hiện mục tiêu giáo dục Giáo viên chủ nhiệm phải thường xuyên phối hợp với tổ chức Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh để tiến hành giáo dục toàn diện ở lớp. Mặt khác giáo viên chủ nhiệm phải giúp đỡ chi đoàn lớp xây dựng kế hoạch công tác, bồi dưỡng cán bộ nòng cốt, cố vấn cho ban chấp hành chi đoàn tổ chức các hoạt động giáo dục. Giáo viên chủ nhiệm cần xác định rằng tập thể lớp có một chi đoàn vững mạnh, sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ thì đó là một tập thể lớp tốt; ủng hộ hoạt động của đoàn, xây dựng chi đoàn vững mạnh chính là xây dựng tập thể lớp vững mạnh, đạt được mục tiêu của công tác chủ nhiệm. 3.4. Phối hợp với cha mẹ học sinh trong công tác giáo dục. Việc phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình là cần thiết và tạo ra những điều kiện thuận lợi để học sinh học tập và rèn luyện. Gia đình là môi trường giáo dục, lực lượng giáo dục có ảnh hưởng một cách sâu sắc đến học sinh. Vì vậy giáo dục gia đình trở thành một bộ phận quan trọng trong việc giáo dục học sinh. Nhà trường phải phối hợp chặt chẽ với gia đình mới giáo dục học sinh có hiệu quả. Chính giáo viên chủ nhiệm là người đại diện cho nhà trường giúp cha mẹ học sinh hiểu rõ chủ trương, kế hoạch giáo dục của nhà trường và mục tiêu, kế hoạch phấn đấu của lớp trong từng năm học. Trên cơ sở đó, thống nhất với gia đình về yêu cầu, nội dung, biện pháp, hình thức giáo dục và các điều kiện cần thiết để học sinh học tập, rèn luyện ở nhà theo mục tiêu giáo dục của nhà trường. 3.5. Xây dựng tập thể học sinh Tập thể học sinh trong nhà trường có tác dụng giáo dục rất lớn nếu đó là tập thể học sinh vững mạnh. Để xây dựng được một tập thể học sinh vững mạnh, trước hết người giáo viên chủ nhiệm phải nắm vững từng học sinh, nắm vững tập thể học sinh là cơ sở cho việc xây dựng kế hoạch công tác, xây dựng tập thể, trong đó cần tập trung vào những nội dung sau: - Lựa chọn, xây dựng đội ngũ cán bộ lớp, cán bộ đoàn vững mạnh làm nòng cốt cho việc tổ chức mọi hoạt động, mọi phong trào của tập thể. Giáo viên chủ nhiệm tổ chức ban cán sự của lớp gồm: lớp trưởng, lớp phó, các tổ trưởng, các cán sự bộ môn, 9 SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai đội cờ đỏ, ban chấp hành chi đoàn và hướng dẫn các em cách thức hoạt động, biết tự quản lí các công việc của lớp, biết xây dựng mục tiêu của tập thể. Tổ chức tốt việc thực hiện kế hoạch có kiểm tra, đánh giá; kịp thời động viên khen thưởng, uốn nắn, sửa chữa những sai sót lệch lạc, thu hút học sinh tham gia vào việc thực hiện kế hoạch, phối hợp với các lực lượng giáo dục khác, đặc biệt giáo viên bộ môn, để xây dựng tập thể học sinh vững mạnh. Đồng thời kịp thời phát hiện chính xác bản chất, nguyên nhân, động cơ của những học sinh chưa ngoan để từ đó lựa chọn những biện pháp giáo dục phù hợp. 3.6. Giáo dục mỗi cá nhân học sinh trong tập thể lớp Giáo dục mỗi thành viên của tập thể lớp là một trong những nội dung công tác quan trọng của người Để giáo dục mỗi học sinh, giáo viên chủ nhiệm cần nắm vững học sinh một cách toàn diện, trên cơ sở lựa chọn những biện pháp giáo dục và tác động đến học sinh một cách phù hợp. . Giáo viên chủ nhiệm phải hình thành ở học sinh thế giới quan khoa học và những phẩm chất đạo đức tốt đẹp, giúp học sinh có trình độ văn hoá, khoa học kỹ thuật, văn hoá thẩm mỹ, văn hoá lao động, văn hoá thể chất… Giáo dục đạo đức, pháp luật và nhân văn cho học sinh; tổ chức thi đua học tập, rèn luyện đạo đức trong học sinh; có kiểm tra, đánh giá, tuyên dương, khen thưởng cá nhân, nhóm, tổ hàng tuần, hàng tháng, học kỳ, năm học. Tổ chức các hoạt động học tập nhằm phát triển nhận thức, trí tuệ học sinh: giáo viên chủ nhiệm thông qua tập thể lớp đề ra những yêu cầu học tập đối với các em, xây dựng dư luận tập thể lành mạnh, giúp các em xác định rõ nghĩa vụ học tập của mình, xác định được động cơ thái độ học tập đúng đắn, tích cực tìm tòi biện pháp hay, tốt để đạt kết quả học tập cao nhất. Tổ chức các hoạt động giáo dục lao động và hướng nghiệp: căn cứ vào kế hoạch chung của nhà trường, dựa vào tình hình cụ thể của lớp, giáo viên chủ nhiệm xây dựng kế hoạch lao động cụ thể để giáo dục học sinh, giúp các em tìm hiểu về nhu cầu nghề nghiệp của xã hội, của địa phương để lựa chọn được nghề thích hợp với khả năng của các em và yêu cầu của xã hội. Tổ chức các hoạt động văn hoá văn nghệ, thể dục thể thao, vui chơi giải trí: giáo viên chủ nhiệm cần quan tâm cố vấn cho cán bộ lớp, cán bộ đoàn tổ chức cho cả lớp vui chơi, giải trí, rèn luyện sức khoẻ như: các trò chơi, các hoạt động thể thao, văn nghệ, tham quan du lịch, cắm trại, xem triển lãm, xem phim tập thể, thi thanh lịch, thi tìm hiểu về văn hoá xã hội, tìm hiểu về truyền thống nhà trường, địa phương, hoạt động giao lưu văn hoá giữa các trường,các dân tộc. Qua đó giúp các em sảng khoái tinh thần, phát triển trí tuệ, thể chất, tăng cường sức khoẻ, hình thành các phẩm chất nhân cách cơ bản như: lòng yêu nước, yêu quê hương, tình cảm thầy trò, tinh thần tập thể, lòng nhân ái, ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Đồng thời hình thành các phẩm chất trung thực, kỷ luật, khiêm tốn, tự trọng, kiên trì, dũng cảm, lễ phép, lịch sự, tế nhị, biết tự kìm chế tạo điều kiện cho học sinh giao tiếp, hình thành ý thức, năng lực hoà nhập vào cộng đồng xã hội sau này. 10 SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai Để giáo dục mỗi học sinh, giáo viên chủ nhiệm cần nắm vững học sinh một cách toàn diện, trên cơ sở lựa chọn những biện pháp giáo dục và tác động đến học sinh một cách phù hợp. 4. Những yêu cầu đối với giáo viên chủ nhiệm lớp Giáo viên chủ nhiệm là người quản lý một tập thể lớp về mọi mặt. Trong trường THPT nói chung và trong trường THPT Dân tộc nội trú nói riêng người giáo viên chủ nhiệm phải có phẩm chất sau: Trước hết phải mẫu mực về đạo đức, tác phong, ứng xử, có trình độ chuyên môn vững vàng, nhiệt tình, hết lòng vì học sinh, thực sự là tấm gương sáng để học sinh noi theo. Phải nắm vững nhiệm vụ, kế hoạch của nhà trường để chỉ đạo học sinh của lớp mình thực hiện theo yêu cầu, kế hoạch đề ra. Triển khai và thực hiện tốt các cuộc vận động của Đảng, Nhà nước, của Ngành như: Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”; “Hai không”; “Xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực”… Với kinh nghiệm sư phạm của mình, giáo viên chủ nhiệm phải biến những chủ trương, kế hoạch của nhà trường thành chương trình hành động của mỗi học sinh, làm cho các em tự giác và say mê học tập, rèn luyện. Cần nghiên cứu đặc điểm tâm lí, nhận thức của học sinh dân tộc thiểu số để có nội dung, biện pháp giáo dục phù hợp. Xây dựng đội ngũ cán bộ lớp nhiệt tình có trách nhiệm, có uy tín với bạn bè, có khả năng điều hành, làm nòng cốt trong các hoạt động của lớp. Giáo viên chủ nhiệm giữ vai trò cố vấn, quan sát, giúp đỡ, uốn nắn các hoạt động của học sinh. Giáo viên chủ nhiệm phải biết khêu gợi tiềm năng sáng tạo của các em trong việc đề xuất mọi hoạt động phù hợp với yêu cầu của lớp, của trường, từng tháng, từng học kỳ và cả năm học. Phải giáo dục học sinh toàn diện: Từ tư tưởng, đạo đức, nhân cách, kỹ năng sống… đến truyền đạt kiến thức cho các em. Trong đó, giáo dục tư tưởng là quan trọng vì các em có nhận thức đúng về trách nhiệm học tập, rèn luyện mới tự giác, có khả năng vượt khó, mang lại hiệu quả trong học tập và rèn luyện. Công việc này đòi hỏi giáo viên chủ nhiệm phải làm thường xuyên, liên tục vì ở lứa tuổi các em suy nghĩ chưa chín chắn, thiếu kinh nghiệm, rất dễ bị lôi kéo bởi những cám dỗ đời thường. Tuy nhiên ở lứa tuổi của các em đang muốn khẳng định mình, giàu ước mơ, hoài bão, giáo viên chủ nhiệm khéo động viên, có nghệ thuật giáo dục rất dễ kích thích tư duy sáng tạo, phát triển tiềm năng trí tuệ vốn có của các em. Phải chăm sóc học sinh như người cha, người mẹ thứ hai của các em. Các em đến trường hầu hết ở độ tuổi 15, 16, độ tuổi đang rất cần vòng tay nuôi dưỡng, chăm sóc của cha mẹ mà cuộc sống tập thể nội trú là một gia đình lớn, có rất nhiều vướng mắc cần giải quyết. Chỉ bằng tấm lòng, tình thương của cha mẹ, giáo viên chủ nhiệm mới vượt lên chính mình để hoàn thành nhiệm vụ khó khăn đó, còn học sinh luôn được chở che, được chăm sóc đầy đủ và yên tâm học tập. Kết hợp với các tổ chức, đoàn thể trong và ngoài trường để cùng giáo dục học sinh, đây là nguyên tắc trong giáo dục nhằm thực hiện tốt chức năng phối hợp, khép kín 11 SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai quá trình giáo dục về không gian, thời gian tác động đến học sinh, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục. Liên hệ mật thiết với gia đình để cùng giáo dục học sinh. Gia đình nơi các em sinh ra, lớn lên và đã được sự giáo dục, giáo viên cần liên hệ với gia đình để có thêm thông tin chính xác về học sinh, kết hợp để cùng giáo dục học sinh, thông báo kết quả học tập, rèn luyện của học sinh đến gia đình định kỳ hoặc đột xuất. Định hướng cho học sinh chọn nghề trong tương lai. Do điều kiện ở vùng khó khăn, các em và gia đình thiếu thông tin cần thiết về nghề nghiệp. Giáo viên chủ nhiệm là người biết rõ khả năng của các em, giáo viên chủ nhiệm cần tư vấn để các em chọn nghề phù hợp với khả năng của bản thân và nhu cầu của xã hội. Giáo viên chủ nhiệm có trách nhiệm nắm vững tình hình của lớp về mọi mặt, báo cáo cho Ban giám hiệu biết theo định kỳ hoặc đột xuất những vấn đề cần thiết để nhà trường có hướng giải quyết kịp thời. Chịu trách nhiệm trước nhà trường về chất lượng giáo dục của lớp chủ nhiệm. Để làm tốt công tác chủ nhiệm, mỗi giáo viên cần làm tốt công tác thi đua khen thưởng. Tổ chức tốt phong trào thi đua giữa các nhóm, các tổ, giữa lớp này với lớp khác, tạo động lực cho mỗi cá nhân và tập thể phấn đấu vươn lên không ngừng. Khen thưởng phải rõ ràng, minh bạch, khen chê đúng lúc, đúng nơi giúp các em nhận thức được những mặt mạnh cần được phát huy, những điểm yếu cần khắc phục để rèn luyện tốt hơn. Giáo viên chủ nhiệm không ngừng rèn luyện, hình thành những kỹ năng sau: Kỹ năng nắm vững học sinh và tập thể học sinh một cách toàn diện; kỹ năng tiếp cận đối tượng ( học sinh, phụ huynh, các đối tượng xã hội cần giao tiếp); năng lực cảm hoá, thuyết phục, xây dựng uy tín; kỹ năng kế hoạch hoá công tác chủ nhiệm; kỹ năng tổ chức lãnh đạo mọi hoạt động tập thể; kỹ năng phối hợp với các lực lượng giáo dục học sinh. 5. Quản lý hoạt động của tổ chủ nhiệm trong trường THPT Là người lãnh đạo quản lý giáo dục, người Hiệu trưởng có trách nhiệm quản lý mọi hoạt động của nhà trường, quản lý mọi tổ chức trong nhà trường, có trách nhiệm và thẩm quyền cao nhất về hành chính và chuyên môn, chịu trách nhiệm trước nhà nước và nhân dân, tổ chức và quản lý mọi hoạt động của nhà trường theo đường lối giáo dục của Đảng. Hoạt động giáo dục của nhà trường chỉ có kết quả cao khi Hiệu trưởng biết huy động sự tham gia đồng bộ, nhịp nhàng ăn khớp của các bộ phận trong trường trong đó có đội ngũ giáo viên chủ nhiệm. Sự phát triển của nhà trường, chất lượng giáo dục và đào tạo toàn diện của nhà trường phải kể đến sự đóng góp đáng kể của đội ngũ giáo viên chủ nhiệm . Đội ngũ giáo viên chủ nhiệm là lực lượng nòng cốt trong công tác giáo dục, trực tiếp quản lý toàn diện các lớp học sinh; báo cáo cho hiệu trưởng những thông tin cần thiết về học sinh, về tập thể lớp, về các hoạt động giáo dục theo định kỳ và đột xuất, khai thác và phát huy sức mạnh tổng hợp của các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường để thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường phổ thông. Để phát huy hiệu quả vai trò của giáo viên chủ nhiệm, người hiệu trưởng cần có phương pháp quản lý, tổ chức 12 SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai tốt hoạt động của tổ chủ nhiệm. Hoạt động quản lý của Hiệu trưởng biểu hiện ở một số nội dung sau: 5.1 Xác định mục tiêu và lập kế hoạch cho công tác chủ nhiệm Để quản lý trực tiếp một lớp học nhà trường cử ra những giáo viên giỏi, nhiệt tình để làm chủ nhiệm lớp, thay mặt Hiệu trưởng quản lý toàn diện một lớp học, chịu trách nhiệm trước nhà trường về chất lượng giáo dục toàn diện học sinh của mình. Để giúp cho người giáo viên chủ nhiệm có định hướng đúng đắn và hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ quản lý học sinh của mình ở mỗi lớp, người cán bộ quản lý nhà trường phải đề ra mục tiêu chung cho công tác giáo viên chủ nhiệm của toàn trường. Động viên toàn trường hoàn thành tốt nhiệm vụ năm học. Sau khi xác định mục tiêu người Hiệu trưởng phải đưa ra các biện pháp cải tiến công tác giáo viên chủ nhiệm . - Tổ chức trao đổi kinh nghiệm về công tác chủ nhiệm. - Qui định cách thưc, biện pháp liên hệ thường xuyên giữa Ban giám hiệu với giáo viên chủ nhiệm (chế độ hội họp, báo cáo,… - Đề ra được qui chế hoạt động cho tổ chủ nhiệm và từng giáo viên chủ nhiệm. Hiệu trưởng hướng dẫn giáo viên chủ nhiệm xây dựng nội dung công tác chủ nhiệm, coi trọng hình thức, nội dung sinh hoạt, hoạt động tự quản; xây dựng tập thể lớp, chi đoàn vững mạnh toàn diện…Những nội dung thi đua thật cụ thể, chi tiết cho từng hoạt động, cho từng thời kỳ, từng nội dung thi đua. - Xây dựng kế hoạch chung của nhà trường về các hoạt động ngoại khoá, lao động, văn nghệ, thể dục thể thao… để giáo viên chủ nhiệm chủ động đề ra kế hoạch hoạt động của lớp mình. - Tạo điều kiện cho giáo viên chủ nhiệm được được rèn luyện về chuyên môn nghiệp vụ. Những yêu cầu công việc của người quản lý đưa ra phải có tính thực tế và cái đích cuối cùng của mọi công việc là phải có tác dụng giáo dục cao. 5.2 Bố trí đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp Mỗi năm học Hiệu trưởng trường THPT lại thực hiện việc phân công nhiệm vụ cho phù hợp với đặc điểm nhà trường và đáp ứng yêu mục tiêu giáo dục. Việc phân công giáo viên chủ nhiệm đầu năm cần: - Căn cứ vào qui mô nhà trường: số học sinh, số lớp, số giáo viên hiện có. - Giáo viên được phân công chủ nhiệm phải có giờ dạy trên lớp. - Giáo viên được phân công làm công tác chủ nhiệm là người có chuyên môn vững vàng, giàu kinh nghiệm trong công tác giáo dục học sinh. - Giáo viên chủ nhiệm phải có am hiểu về học sinh người dân tộc thiểu số, có những phẩm chất như: nhiệt tình, chu đáo, tỉ mỉ, có tinh thần trách nhiệm, thương yêu, chăm sóc học sinh, biết lằng nghe, công bằng… 5.3 Động viên và theo dõi công tác giáo viên chủ nhiệm lớp Trong hoạt động quản lý của Hiệu trưởng, việc phát động các phong trào thi đua trong nhà trường một cách thường xuyên, liên tục, sôi nổi mang lại hiệu quả cho công tác giáo dục. Các dợt thi đua cần xây dựng được những chỉ tiêu, tiêu chí cho cả năm học, cho từng kỳ, cho từng đợt thi đua phù hợp với đối tượng học sinh ở các khối lớp để tạo 13 SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai điều kiện thuận lợi cho việc đánh giá chính xác, công bằng. Sau mỗi đợt thi đua, phải sơ kết tổng kết đánh giá được mặt mạnh, mặt yếu để có phương hướng phấn đấu, khắc phục. Người quản lý cần đặc biệt chú trọng việc tuyên dương, khen thưởng đối với những tập thể , cá nhân học sinh có tiến bộ, đạt nhiều thành tích. Phải nhìn nhận, đánh giá công lao của các giáo viên chủ nhiệm một cách công bằng, khen chê kịp thời. Kịp thời động viên, khuyến khích Giáo viên chủ nhiệm khi họ đạt được kết quả tốt trong công tác. Kịp thời uốn nắn những lệch lạc, sai sót trong công tác giúp họ vượt qua những khó khăn gặp phải và tạo các điều kiện cần thiết để giáo viên chủ nhiệm hoàn thành nhiệm vụ. Quan tâm, tạo mọi điều kiện về vật chất, tinh thần cho các hoạt động thuộc công tác chủ nhiệm. Trong chỉ đạo, Hiệu trưởng phải biết thu thập thông tin nhanh, chính xác để xử lý kịp thời. Mặt khác phải nhanh nhạy phát hiện những chỗ mạnh, chỗ yếu của từng Giáo viên chủ nhiệm trong công tác quản lý lớp để kịp thời uốn nắn, nhắc nhở, phát huy…làm cho phong trào thi đua liên tục, sôi nổi, hào hứng đạt được mục tiêu giáo dục. 5.4. Kiểm tra công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên Để nâng cao hiệu quả của công tác chủ nhiệm, kịp thời nắm bắt thông tin, đè ra các biện pháp quảnlý hiệu quả, việc kiểm tra, đánh giá công tác chủ nhiệm của Hiệu trưởng cần thực hiện liên tục. Hình thức kiểm tra đột xuất hoặc định kỳ, cùng với kiểm tra là đánh giá. Hiệu trưởng kiểm tra công tác giáo viên chủ nhiệm thông qua hoạt động của các lớp, thông qua xếp loại thi đua hàng tuần, thông qua hồ sơ, báo cáo hàng tháng, học kỳ…, cần lưu ý việc kiểm tra đánh giá học sinh của giáo viên chủ nhiệm sao cho đảm bảo sự thống nhất chung trong toàn trường (tránh trường hợp GVCNL quá dễ dãi hoặc quá khắt khe,…), hướng dẫn giáo viên chủ nhiệm đánh giá hạnh kiểm học sinh sát với các tiêu chí chung. Chương II Thực trạng về công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên và việc quản lý hoạt động của tổ chủ nhiệm ở các trường Trung học phổ thông tỉnh Lào Cai 1. Những ưu điểm 1.1. Giáo viên chủ nhiệm lớp Qua điều tra, tìm hiểu một số trường THPT trong tỉnh và từ thực tế của trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Lào Cai chúng tôi nhận thấy công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên có nhiều ưu điểm, biểu hiện ở như sau: Giáo viên chủ nhiệm đã quan tâm tìm hiểu học sinh về mặt chất lượng học tập, rèn luyện ở bậc học THCS, tìm hiểu hoàn cảnh gia đình, nhu cầu, khả năng, đặc điểm của từng học sinh. Từ đó xây dựng kế hoạch công tác giáo viên chủ nhiệm lớp và đưa vào sổ chủ nhiệm của giáo viên chủ nhiệm lớp. Có biện pháp giáo dục học sinh nhất là học sinh cá biệt. Giáo viên chủ nhiệm thực hiện đủ các chương trình giáo dục như: Thực hiện nền nếp các tiết học, các tiết ngoài giờ lên lớp, tổ chức các hoạt động của học sinh, các tiết sinh hoạt cuối tuần…thực hiện tốt chủ trương dân chủ hoá trường học, công khai nội 14 SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai dung chương trình giáo dục và đào tạo, công khai việc cho điểm, đánh giá, công khai kết quả thi đua, khen thưởng, kỷ luật học sinh; đặc biệt thực hiện tốt các qui trình đánh giá xếp loại về hạnh kiểm, văn hoá của học sinh, tôn trọng ý kiến của chi đoàn lớp, của tập thể lớp. Giáo viên chủ nhiệm lớp đã phát huy vai trò của cán bộ đoàn trong việc tổ chức tự quản của học sinh, đặc biệt giúp các em tổ chức các hoạt động tập thể ngoài giờ, hoạt động nhân đạo… khen thưởng, kỉ luật là biện pháp được sử dụng kịp thời đã tác động mạnh mẽ đến học sinh, khích lệ sự cố gắng vươn lên ở học sinh, hình thành ở các em động cơ phấn đấu đúng đắn, tin tưởng vào khả năng của bản thân. Đòng thời cũng kịp thời trấn chỉnh những lệch lạc trong thực hiện nội quy nền nếp của nhà trường. Trong đánh giá xếp loại, khen thưởng kỉ luật học sinh luôn khách quan, công bằng. Giáo viên chủ nhiệm đã phối hợp với cha mẹ học sinh để quản lý, giáo dục học sinh thông qua các buổi họp cha mẹ học sinh, bằng hệ thống phiếu thông tin (Sổ liên lạc giữa nhà trường và gia đình học sinh), liên lạc, trao đổi trực tiếp khi cần nhằm thông báo tình hình học tập, rèn luyện của mỗi học sinh và tình hình chung của lớp cho cha mẹ học sinh và nhận được những thông tin cần thiết của học sinh từ gia đình. 1.2 Hiệu trưởng quản lý hoạt động của giáo viên chủ nhiệm: Hiệu trưởng các trường trung học phổ thông trong tỉnh đều nhận thức đầy đủ về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của công tác giáo viên chủ nhiệm. Các trường đều chú ý vai trò, tầm quan trọng của công tác chủ nhiệm lớp; khi phân công chủ nhiệm đều căn cứ vào khả năng quản lý, năng lực chuyên môn của giáo viên. Mỗi trường đều thành lập tổ chủ nhiệm do Hiệu trưởng trực tiếp quản lý, xây dựng được kế hoạch, quy chế hoạt động riêng, định kì sinh hoạt như các tổ chuyên môn khác. Một số Hiệu trưởng đã quan tâm đến công tác bồi dưỡng năng lực, bồi dưỡng kĩ năng cho giáo viên chủ nhiệm, đã tổ chức đánh giá về hoạt động chủ nhiệm, tổ chức Hội thảo về công tác chủ nhiệm nhằm mục đích thống nhất các giải pháp thực hiện hiệu quả công tác chủ nhiệm của giáo viên trong trường học Kết quả công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên là một trong những tiêu chuẩn quan trọng được dùng để đánh giá, xếp loại thi đua của giáo viên trong năm học và trong công tác kiểm tra, thanh tra của các cấp quản lý giáo dục. 2. Hạn chế và những vấn đề đặt ra trong công tác chủ nhiệm và quản lý tổ chủ nhiệm Một số giáo viên chủ nhiệm thiếu nhiệt tình, tâm huyết với công tác chủ nhiệm, việc quản lý giáo dục học sinh còn xem nhẹ, các hoạt động quản lý lớp chủ nhiệm mang tính hình thức, ít quan tâm đến chất lượng, hiệu quả. Một số giáo viên ít bám sát lớp, không kịp thời tìm hiểu thông tin, nắm được diến biến tâm lý, tình cảm, nguyện vọng chính đáng của học sinh, thậm chí nắm bắt tình hình và tổ chức các hoạt động chủ nhiệm hời hợt, không gắn với hoạt động kiểm tra, đánh giá, không suy nghĩ tìm hiểu nguyên nhân của những tồn tại hạn chế, không đúc rủt được nhưng kinh nghiệm hay trong quán trình thực hện công tác chủ nhiệm do đó lớp chủ nhiệm của những giáo viên này tuy thực hiện kế hoạch của nhà trường đày đủ nhưng không có chât lượng cao, học sinh có nhiều diến biến đa dạng không theo mục tiêu giáo dục của nhà trường, nền nếp lỏng lẻo, 15 SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai đội ngũ cán sự lớp không phát huy được tác dụng tự quản, không khích lệ, động viên được học sinh vươn lên trong học tập và tư dưỡng đạo đức Mối quan hệ giữa giáo viên chủ nhiệm với học sinh trong lớp còn có những khoảng cách nhất định, giáo viên chủ nhiệm chưa thực sự gần gũi, quan tâm đến tất cả các học sinh trong lớp. Một số ít giáo viên đánh giá học sinh chưa công bằng, việc khen thưởng, kỉ luật với học sinh không kịp thời, hạn chế hiệu quả giáo dục, thậm chí một số giáo viên nhận thức không đầy đủ, không hiểu rõ vai trò, vị trí và trách nhiệm của người giáo viên chủ nhiệm nên có thể vì kết quả thi đua của tập thể lớp mà bỏ qua lỗi của học sinh, hoặc có thái độ bảo vệ học sinh, khó khăn trong việc tiêp cthu ý kiến góp ý, trao đổi của đồng nghiệp... một số giáo viên chủ nhiệm chưa thực sự là “tấm gương sáng" cho học sinh noi theo, do đó hiệu quả công tác chủ nhiệm không cao Thực tế cho thấy, một giờ sinh hoạt lớp trong phạm vi một trường học thì có rất nhiều giáo viên làm theo cách riêng của mình vì không có sự thống nhất chung giữa giáo viên các lớp. Có giáo viên tổ chức rất tốt nhưng có giáo viên lại tổ chức hời hợt, qua loa cho xong. Một hạn chế cần nhắc đến nữa là những hình thức xử phạt học sinh ở các trường THPT còn nhiều bất cập, thiếu thống nhất và ít tác dụng giáo dục, áp dụng những hình phạt quá khắt khe, xử phạt nặng những khuyết điểm nhỏ của học sinh. Những hình phạt đó không những không đem lại tác dụng tích cực, thúc đẩy học sinh tiến bộ, nhiều khi còn phản tác dụng giáo dục, tạo nên ấn tượng không tốt trong ý thức học sinh và phụ huynh học sinh. Sự phối kết hợp giữa giáo viên chủ nhiệm với các lực lượng giáo dục trong xã hội chưa chặt chẽ, chưa hiệu quả do đó công tác quản lý giáo dục học sinh còn gặp nhiều khó khăn. Sự phối hợp giữa giáo viên bộ môn và giáo viên chủ nhiệm chưa thật hiệu quả, giáo viên bộ môn thông tin về học sinh cho giáo viên chủ nhiệm chậm hoặc giáo viên chủ nhiệm chậm xử lý thông tin từ giáo viên bộ môn, có giáo viên chủ nhiệm nắm bắt thông tin một chiều, chủ yếu từ phản hồi của học sinh lớp chủ nhiệm mà không chú ý tìm hiểu, nắm thông tin từ các lực lượng khác trong nhà trường do đó các biện pháp giáo dục không sâu sắc, không đạt hiệu quả mong muốn. Ở nhiều trường THPT, nhiều giáo viên chủ nhiệm không có sự phối kết hợp tốt với đoàn trường, không nắm bắt được cụ thể kế hoạch hoạt động của đoàn thanh niên do đó cũng không thực hiện tốt vai trò là cố vấn cho chi đoàn lớp học sinh về định hướng và phương pháp tổ chức hoạt động của chi đoàn. Một số giáo viên chủ nhiệm coi hoạt động đoàn là của đoàn trường, do đoàn trường tổ chức và chỉ đạo trong đó không có vai trò của chủ nhiệm hoặc vai trò của chủ nhiệm chỉ là hỗ trợ, giúp đỡ đoàn thanh niên. Nhiều giáo viên chủ nhiệm không tham dự một lần nào sinh hoạt định kì của chi đoàn lớp chủ nhiệm, chỉ dự một lần duy nhất Đại hội đoàn do đoàn trường chỉ đạo và tổ chức thực hiện. Hạn chế này đều có ở các trường THPT và do đó không phát huy được sức mạnh tiên phong trong hoạt động của đoàn viên thanh niên là học sinh. Do điều kiện của tỉnh miền núi, gia đình học sinh ở xa trường, đường xá đi lại khó khăn nên việc phối hợp với cha mẹ học sinh trong hoạt động giáo dục không đạt mục tiêu mong muốn. Việc đến thăm gia đình học sinh của giáo viên chủ nhiệm trong trường THPT còn hạn chế, vì vậy sự phối kết hợp giữa giáo viên chủ nhiệm với gia đình học 16 SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai sinh chưa thường xuyên. Thông thường giáo viên chủ nhiệm chỉ gặp cha, mẹ học sinh thông qua các kỳ họp phụ huynh đầu năm học, cuối kỳ một và kết thúc năm học, nhưng không phải gia đình nào cũng đi họp đầy đủ, có những gia đình gần như phó mặc con cho nhà trường. Ở trường THPT Dân tộc nội trú do gia đình học sinh đều ở các xã vùng sâu, vùng xa của tỉnh, cha mẹ học sinh người dân tộc thiểu số nhiều hạn chế về giao tiếp, ngôn ngữ thì việc phối hợp của giáo viên với gia đình học sinh càng có nhiều khó khăn, phần lớn cha mẹ học sinh khi gặp các thầy cô giáo chủ nhiệm không trao đổi gì về biện pháp giáo dục mà chỉ trông chờ vào giáo viên chủ nhiệm. Một số trường còn thiếu giáo viên, hoặc nhiều giáo viên trẻ chưa có kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm nên việc lựa chọn giáo viên làm chủ nhiệm lớp gặp khó khăn. Hầu hết, giáo viên chủ nhiệm thực hiện nhiệm vụ của mình bằng những kinh nghiệm vốn có. Ai có nhiều kinh nghiệm thì làm tốt còn giáo viên trẻ mới bước vào nghề thì còn lúng túng, trăn trở. Điều đó sẽ dẫn đến mặt bằng giữa các lớp sẽ chênh lệch. Một số giáo viên có kinh nghiêm chủ nhiệm lớp nhưng lại phải dạy nhiều giờ, do đó không thể phân công chủ nhiệm hoặc không dành nhiều thời gian và công sức cho công tác chủ nhiệm lớp. Ở các trường THPT, ngoài việc học tập, trau dồi và chiếm lĩnh tri thức còn có các hoạt động ngoài giờ, vui chơi, giải trí. Nhưng hiện nay vì nhiều lý do khách quan (kinh phí, thời gian, công tác quản lý học sinh,…) nên việc tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp không được các nhà trường, giáo viên chủ nhiệm quan tâm tổ chức thường xuyên. Hiện nay ở nhiều trường THPT điều kiện làm việc của giáo viên chủ nhiệm còn chưa được đảm bảo (cơ sở vật chất còn thiếu thốn, kinh phí đầu tư cho hoạt động ngoài giờ còn nghèo nàn). Một số Ban giám hiệu chưa coi trọng đúng mức công tác giáo viên chủ nhiệm, chưa biết phát huy tác dụng hoặc chưa quan tâm giúp đỡ, động viên kịp thời đội ngũ giáo viên chủ nhiệm . Nguyên nhân có những hạn chế trong công tác chủ nhiệm là do: Chế độ chính sách đối với giáo viên chủ nhiệm chưa hợp lý so với nhiệm vụ họ đảm nhận, đặc biệt ở trường phổ thông dân tộc nội trú, một loại hình trường chuyên biệt, giáo viên chủ nhiệm còn phải quản lý, giáo dục học sinh, tổ chức cuộc sống nội trú cho học sinh nhưng chế độ của giáo viên chủ nhiệm cũng chỉ như một giáo viên chủ nhiệm ở một trường THPT khác. Hiệu trưởng ở một số trường THPT chưa tạo điều kiện, môi trường tốt cho giáo viên chủ nhiệm hoạt động hiệu quả. Do đó dẫn tới tình trạng nhiều giáo viên không muốn làm công tác chủ nhiệm vì quyền lợi không hơn gì giáo viên khác mà trách nhiệm lại nặng nề, hao tổn sức lực, tinh thần, thời gian nhiều hơn. Do đó nhiều giáo viên chủ nhiệm muốn xin thôi để đầu tư vào giảng dạy, nâng cao năng lực chuyên môn phấn đấu trở thành giáo viên giỏi. Một số giáo viên mới ra trường chưa được đào tạo bài bản, chưa được chuẩn bị tốt về tâm lý, về kiến thức, kỹ năng làm công tác giáo viên chủ nhiệm, nên trong công tác 17 SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai thực tế ở trường THPT nhiều thầy, cô còn bỡ ngỡ, lúng túng trong tổ chức các hoạt động chủ nhiệm. Mặt khác, do xu thế chung của xã hội nhiều thầy, cô, học sinh, cha mẹ học sinh chỉ quan tâm đến dạy học văn hoá, ít chú ý tới việc giáo dục toàn diện. Trong điều kiện hiện đại, xã hội ngày càng phức tạp, quan hệ xã hội càng phong phú, học sinh tiếp cận thông tin bằng nhiều nguồn khác nhau, rất dễ bị lôi kéo, kích động, dễ bị nhiễm tư tưởng bàng quan, thói quen hưởng thụ, lười lao động; nhiều tệ nạn xã hội tác động, xâm nhập vào nhà trường như: văn hoá phẩm đồi truỵ, ma tuý, cờ bạc, chia bè phái gây gổ đánh nhau, nghiện trò chơi điện tử,… Một số giáo viên không muốn làm công tác chủ nhiệm một phần do ngại đối đầu, giáo dục học sinh “cá biệt’’. Những học sinh này thường xuyên quậy phá, vi phạm nội qui, qui chế của trường, của lớp gây ảnh hưởng tới phong trào thi đua của lớp. Việc giáo dục các em thường gặp nhiều khó khăn và không đạt hiệu quả như mong muốn. Điều đó tạo ra tâm lý chán nản, làm giảm ngọn lửa nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ trong lòng người giáo viên. Một số cha mẹ còn bao che những sai lầm khuyết điểm của con em mình, thường không muốn hoặc không cộng tác với nhà trường và giáo viên chủ nhiệm để có các hình thức giáo dục kịp thời, vì không muốn con mình bị phạt hay bị xử lý kỷ luật. Một bộ phận cha mẹ học sinh khác lại coi việc giáo dục học sinh là công việc của nhà trường, của giáo viên, nên phó mặc, không quan tâm đến sự tiến bộ con cái, một số bậc cha mẹ học sinh lại quan tâm không đúng cách, sẵn sàng đáp ứng mọi yêu cầu của con cái mà không cần biêt yêu cầu đó có chính đáng hay không. Thực tế này đã làm cho công tác giáo dục học sinh, nhất là công tác chủ nhiệm của các nhà trường gặp khó khăn hơn. Các cấp quản lý giáo dục từ Sở GD&ĐT đến các nhà trường ít tổ chức hội thảo trao đổi biện pháp hoạt động hiệu quả, rút kinh nghiệm, sinh hoạt chuyên đề về công tác chủ nhiệm, chưa có các hội thi giáo viên chủ nhiệm giỏi.Việc động viên khen thưởng của Sở GD&ĐT và các trường cho giáo viên chủ nhiệm còn ít hoặc chưa kịp thời. Những nguyên nhân trên dẫn đến những hạn chế trong công tác tổ chức các hoạt động của giáo viên chủ nhiệm ở các trường THPT. Để khắc phục được tình trạng này bên cạnh sự nỗ lực, cố gắng của đội ngũ giáo viên chủ nhiệm cần có sự phối hợp, giúp đỡ từ các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. Chương 3 Đổi mới quản lý tổ chủ nhiệm trong trường Trung học phổ thông dân tộc nội trú tỉnh giai đoạn hiện nay 1. Nhận thức của Hiệu trưởng trường THPT về công tác chủ nhiệm. Thực tế cho thấy thấy rằng việc quản lý ở trường THPT là một hoạt động có nhiều khó khăn và phức tạp. Công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT cũng mang tính đa dạng đòi hỏi giáo viên phải có kiến thức, kĩ năng, nghệ thuật quản lý học sinh, phải khái quát nhưng cũng rất cụ thể trong các biện pháp giáo dục. Bản chất của hoạt động chủ nhiệm là hoạt động tổ chức giáo dục con người. Sự phát triển của tập thể lớp chủ nhiệm người giáo viên xuất hiện với vai trò, vị trí khác nhau: là nhà tổ chức, là người chỉ huy, là 18 SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai người cố vấn, có lúc lại hòa nhập với tập thể lớp với tư cách là một thành viên nhưng bất kì lúc nào người giáo viên chủ nhiệm cũng là người định hướng, là thần tượng của học sinh. Do đó Hiệu trưởng phải giúp đỡ giáo viên, hướng dẫn thống nhất phương pháp công tác chủ nhiệm của họ tạo điều kiện cần thiết để nâng cao nghiệp vụ và nghệ thuật sư phạm. Vì vậy, Hiêu trrưởng cần có quan điểm nhận thức đúng đắn, biết nhìn xa trông rộng, có kế hoạch làm việc cụ thể, khoa học, có biện pháp tổ chức và quản lý chỉ đạo khoa học để đạt kết quả tối ưu. Hoạt động của GVCNL sẽ đạt được hiệu quả cao với điều kiện họ phải được quan tâm giúp đỡ nhiệt tình của Ban giám hiệu nhà trường nhất là của Hiệu trưởng Người cán bộ quản lý trường học phải nâng cao nhận thức và hiểu biết của chính mình về công tác chủ nhiệm ở trường THPT, thông qua việc nghiên cứu tài liệu, gần gũi, quan tâm đến mọi công việc của đội ngũ giáo viên chủ nhiệm, bởi có nhận thức đúng đắn và hiểu sâu sắc thì mới quản lý tốt công tác này. Người quản lý nhà trường cũng phải làm cho giáo viên có nhân thức đúng đắn về công tác chủ nhiệm lớp thông qua các hoạt động như: Tổ chức tốt Hội nghị công chức hàng năm, giao chỉ tiêu phấn đấu cho từng lớp và thực hiện ký cam kết giữa giáo viên chủ nhiệm với Hiệu trưởng về từng mặt phấn đấu cụ thể như: chỉ tiêu về mặt đạo đức, học tập, chỉ tiêu về mặt phát hiện bồi dưỡng học sinh giỏi, kèm cặp giúp đỡ học sinh yếu kém,… để từ đó giáo viên có những định hướng và nhận thức rõ về công tác chủ nhiệm. Thông qua sinh hoạt tổ chủ nhiệm triển klhai, quán triệt cho giáo viên chủ nhiệm phải nắm được mục tiêu cấp học, chương trình giảng dạy các môn học, kế hoạch năm học của nhà trường, các văn bản hướng dẫn liên quan đến giáo dục và dạy học, chế độ chính sách đối với con thương binh, liệt sỹ, quy chế khen thưởng học sinh, quyền hạn, trách nhiệm, nghĩa vụ của giáo viên chủ nhiệm, quản lý nội trú, xây dựng tập thể tự quản ... để từ đó giáo viên thấy rõ được vai trò, vị trí và trách nhiệm của mình. Tổ chức tốt các cuộc hội thảo về công tác chủ nhiệm, công tác giáo dục học sinh nội trú, tự quản học tập, giáo dục đạo đức ... để giáo viên có điều kiện trao đổi, học tập kinh nghiệm lẫn nhau trong công tác giảng dạy, giáo dục học sinh. Muốn thực hiện tốt chức năng, vai trò lãnh đạo quản lý, vai trò của tổ trưởng tổ chủ nhiệm, trước hết người Hiệu trưởng phải luôn không ngừng tự học, tự nghiên cứu để đổi mới, để tìm ra những biện pháp quản lý chỉ đạo hoạt động của tổ chủ nhiệm hiệu quả hướng tới đạt được mục tiêu giáo dục mong muốn. Từ thực tế hoạt động của các trường THPT trong tỉnh và trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Lào Cai, đổi mới hoạt động của tổ chủ nhiệm theo hướng khắc phục hạn chế của giáo viên chủ nhiệm, khắc phục hạn chế của công tác quản lý hoạt động tổ chủ nhiệm, nâng cao vai trò hiệu quả hoạt động của tổ chủ nhiệm trong nhà trường với những nội dung sau: - Nâng cao nhận thức về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của công tác giáo viên chủ nhiệm lớp. - Lãnh đạo quản lý công tác chủ nhiệm ở nhà trường chặt chẽ hơn, cụ thể hơn nữa. 19 SKKN 2010 - 2011 Nguyễn Thế Dũng - THPT DTNT tỉnh Lào Cai - Tăng cường bồi dưỡng đội ngũ giáo viên chủ nhiệm về năng lực làm công tác chủ nhiệm. - Tạo điều kiện và động viên kịp thời đội ngũ giáo viên chủ nhiệm. Hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường phổ thông góp phần đào tạo con người mới xã hội chủ nghĩa, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. 2. Các biện pháp quản lý chỉ đạo tổ chủ nhiệm của Hiệu trưởng 2.1. Lập kế hoạch công tác của giáo viên chủ nhiệm lớp 2.1.1. Xác định các căn cứ xây dựng kế hoạch. - Mục tiêu và nhiệm vụ, kế hoạch năm học của nhà trường. - Đặc điểm tình hình của lớp, của các học sinh trong lớp và gia đình của các em. Các mục tiêu phấn đấu của tập thể, chú ý các vấn đề cần phải giải quyết là: đạo đức, văn hoá, lao động, văn thể, xây dựng tập thể, các hoạt động sinh hoạt tập thể... Kế hoạch giúp đỡ học sinh có vấn đề về học tập, đạo đức và có thể nêu các mức phấn đấu theo từng thời gian. - Sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường để ngăn chặn những tác động tiêu cực từ bên ngoài ảnh hưởng tới học sinh. - Kế hoạch công tác của Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh 2.1.2. Lập kế hoạch chủ nhiệm Lập kế hoạch chủ nhiệm là xây dựng mục tiêu, nhiệm vụ, nội dung giáo dục đối với tập thể lớp mà mình được phân công chủ nhiệm. Kế hoạch chủ nhiệm là chương trình hoạt động thực hiện vào từng giai đoạn cụ thể. Do đó Hiệu trưởng cần phải giúp đỡ giáo viên chủ nhiệm nắm vững kế hoạch công tác của nhà trường cả năm, từng học kỳ, từng tháng, đặc biệt là những định hướng về các mặt giáo dục, những chủ đề trong năm học để làm căn cứ và cơ sở cho việc xây dựng kế hoạch chủ nhiệm của giáo viên. Định hướng cho giáo viên chủ nhiệm xây dựng kế hoạch như sau: a. Giáo viên chủ nhiệm lập kế hoạch chủ nhiệm theo mẫu được sử dụng thống nhất trong nhà trường. Yêu cầu giáo viên chủ nhiệm thực hiện điều tra cơ bản về học sinh (dân tộc, quê quản, hoàn cảnh gia đình, truyền thống, phong tục..) của lớp ngay tuần học đầu tiên của năm học mới. Chỉ đạo công tác bàn giao lớp chủ nhiệm giữa giáo viên cũ và giáo viên mới ( khi có sự thay đổi). b. Nắm bắt quá trình học tập, tu dưỡng đạo đức ở các năm trước để có kế hoạch giáo dục học sinh. Nắm vững tâm lý lứa tuổi học sinh THPT. Qua đó giáo viên chủ nhiệm có thể nắm rõ được tình hình học sinh của lớp mình phụ trách để làm căn cứ xây dựng kế hoạch công tác chủ nhiệm một cách cụ thể và xác định mục tiêu phấn đấu của lớp mình cho phù hợp. Trên cơ sở đó có những chủ trương và biện pháp triển khai các mặt giáo dục, lựa chọn xây dựng đội ngũ cán bộ lớp như lớp trưởng, lớp phó, tổ trưởng, tổ phó, cờ đỏ, cán sự bộ môn… Để ngiên cứu đưa ra kế hoạch đứng đắn, phù hợp, khả thi, giáo viên chủ nhiệm phải lập bảng điều tra cơ bản học sinh, lập bang dánh sách cán bộ lớp, lập danh sách ban đại diện 20