Tài liệu đổi mới cơ cấu chi ngân sách nhà nước nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội ở chdcnd lào

-1- HỌC VIỆN TÀI CHÍNH Souvankham Soumphonphakdy Đổi mới cơ cấu chi NSNN nhằm thúc đẩy phát triển KT-XH ở CHDCND Lào Chuyên ngành: Kinh tế tài chính - Ngân hàng. Mã số: 62.31.12.01 Họ và tên NCS: Souvankham SOUMPHONPHAKDY Họ và tên cán bộ hƣớng dẫn khoa học: PGS,TS Đặng Văn Du PGS,TS Nguyễn Thị Minh Tâm 2014 -2- MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Trải qua nhiều năm tiến hành công cuộc đổi mới do Đảng Nhân dân cách mạng (NDCM) Lào khởi xƣớng và lãnh đạo đất nƣớc; nhất là từ năm 1986 đến nay đã có những thành tựu nổi bật, nhƣ: Quốc phòng, an ninh đƣợc giữ vững; kinh tế-xã hội (KT-XH) liên tục phát triển; đời sống nhân dân đã đƣợc cải thiện rõ rệt; hệ thống chính trị đƣợc củng cố; quan hệ đối ngoại đã đƣợc mở rộng, vai trò, uy tín của nƣớc Cộng hòa dân chủ nhân dân (CHDCND) Lào ngày càng đƣợc nâng cao trên trƣờng quốc tế. Đạt đƣợc những thành tựu trên đây có phần đóng góp quan trọng của ngân sách nhà nƣớc (NSNN) - công cụ tài chính quan trọng của Nhà nƣớc. Chi NSNN ở CHDCND Lào trung bình hàng năm tăng ở mức độ đáng kể. Tốc độ tăng chi NSNN ở CHDCND Lào cao nhƣ vậy đã tạo ra cơ hội để đổi mới cơ cấu chi NSNN nhằm thúc đẩy phát triển KT-XH, tham gia hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, thực tiễn điều hành NSNN ở CHDCND Lào trong thời gian qua còn có nhiều bất cập, nhƣ: Cơ cấu chi NSNN chƣa góp phần phân bổ nguồn lực tài chính công hiệu quả hơn giữa các loại hình chi; Giữa các ngành, các lĩnh vực; chƣa đảm bảo phân bổ công bằng và hƣớng về ngƣời nghèo nhiều hơn. Mặt khác, do tác động của khủng hoảng tài chính toàn cầu gây ảnh hƣởng đến việc thực hiện cơ cấu chi NSNN, mà hậu quả là phải cắt giảm một số khoản chi, dẫn đến không đạt mục tiêu phát triển KT-XH đã đề ra. Nhận thức đƣợc điều đó, trong quá trình phát triển đất nƣớc để thực hiện đƣợc các mục tiêu và giải quyết vấn đề đặt ra, Nhà nƣớc phải có chủ trƣơng, chính sách, giải pháp tích cực để từng bƣớc nâng cao chất lƣợng điều hành chi NSNN, trong đó có giải pháp đổi mới cơ cấu chi NSNN. Để góp phần giải quyết những vấn đề cấp bách đã nêu trên, tác giả đã mạnh dạn chọn đề tài: “Đổi mới cơ cấu chi NSNN nhằm thúc đẩy phát triển KT-XH ở CHDCND Lào” để nghiên cứu và làm luận án tiến sĩ kinh tế. -3- 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Trong thời gian qua, đã có nhiều tiếp cận nghiên cứu về lý luận và thực tiễn có liên quan đến chi và quản lý chi NSNN. Sản phẩm của mỗi cách tiếp cận đó có thể là các luận văn ở trình độ Thạc sĩ; có thể là các luận án ở trình độ Tiến sĩ; hoặc cũng có thể là kết quả nghiên cứu của đề tài khoa học, hay các bài báo thuộc các cấp khác nhau quản lý;…Tuy nhiên, với các mục đích nghiên cứu khác nhau thì kết quả kỳ vọng đối với sản phẩm nghiên cứu khác nhau. Nên tác giả của mỗi công trình đó cũng đã biết giới hạn lại phạm vi nghiên cứu cho phù hợp. Có thể khái quát nội dung của các công trình trên qua một số nét sau: 2.1. Các nghiên cứu trong nƣớc Cùng với quá trình đổi mới cơ chế quản lý nền kinh tế, đổi mới quản lý NSNN ở CHDCND Lào cũng đã đƣợc Đảng NDCM và Chính phủ CHDCND Lào đặc biệt quan tâm. Chính yếu tố này đã thúc đẩy các nhà quản lý, các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực kinh tế nói chung và tài chính công nói riêng đầu tƣ công sức để nghiên cứu, tìm kiếm các giải pháp thích hợp cho tiến trình đổi mới cơ chế quản lý NSNN ở CHDCND Lào trong những năm vừa qua. Thực tế cho thấy có khá nhiều các bài báo đƣợc đăng tải trên tạp chí của ngành Tài chính Lào xuất bản hàng tháng cũng có đề cập đến từng khía cạnh riêng, nhỏ lẻ có liên quan đến xu hƣớng đổi mới quản lý NSNN, nhƣ: Khamkeo Chanthavong với bài “Đổi mới phân cấp quản lý ngân sách địa phương ở tỉnh Luangnamtha” đăng trên Tạp chí Tài chính tháng 4/2010; Khamtanh Phommaseng với bài “Tăng cường quản lý chi ngân sách Thành phố Viêng chăn” đăng trên Tạp chí Tài chính tháng 2/2009; Sisouphan với bài “Đổi mới cách thức phân bổ kinh phí NSNN cho giáo dục phổ thông ở CHDCND Lào” đăng trên Tạp chí Tài chính tháng 5/2011;.v.v… Điểm chung nhất của các bài báo là chủ yếu đề xuất những ý kiến mang tính tác nghiệp -4- gắn liền với vị trí mà các tác giả đang phải thực thi trách nhiệm trong quản lý NSNN ở một ngành, hay ở một địa phƣơng cụ thể. Do vậy, những thông tin từ quản lý NSNN trên một giác độ nào đó của thực tiễn ở mỗi địa phƣơng hay mỗi ngành đã đƣợc trình bày có giá trị tham khảo cho các nhà hoạch định chính sách về quản lý NSNN ở Bộ Tài chính CHDCND Lào, hay các quan chức trong bộ máy Chính phủ có trách nhiệm trong quản lý kinh tế của đất nƣớc. Mặt khác, đây cũng là diễn đàn thể hiện tính dân chủ trong luận bàn, đánh giá và tham vấn chính sách về quản lý NSNN một cách rộng rãi, thể hiện quan điểm phát huy dân chủ của Chính phủ trong quản lý kinh tế nói chung và NSNN nói riêng. Tuy nhiên, hàm lƣợng nghiên cứu mang tính lý luận và những đòi hỏi trình bày phải có tính lôgic cho các đề xuất, kiến nghị hoặc các luận giải về hiện tƣợng đã và đang diễn ra trong thực tiễn thì còn rất thiếu hoặc rất nông cạn. Gần đây đã có những công trình mang tầm lý luận và có tính khoa học cao hơn xuất hiện trong lĩnh vực nghiên cứu về NSNN ở CHDCND Lào, nhƣ: Luận văn Thạc sĩ kinh tế về đề tài: “Giải pháp tăng cường quản lý chi NSNN tại nước CHDCND Lào trong giai đoạn hiện nay” của học viên Phonexay Phongsavanh năm 2010. Tác giả của bản luận văn này đã đạt đƣợc những thành công sau: Đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận xoay quanh các khâu của chu trình quản lý chi NSNN; Đã thực hiện đánh giá thực trạng quản lý chi NSNN ở CHDCND Lào giai đoạn 2001-2009 và chỉ ra các ƣu, nhƣợc điểm trong quản lý chi theo từng khâu của chu trình đó; Đã đề xuất đƣợc hệ thống giải pháp (gồm 06 nhóm giải pháp) nhằm tăng cƣờng quản lý chi NSNN ở CHDCND Lào cho các năm 2010 trở đi. -5- Tuy nhiên, trong khuôn khổ của một bản luận văn ở trình độ Thạc sĩ nên nội dung cũng chủ yếu tập trung vào đánh giá những hoạt động quản lý chi NSNN trên giác độ tuân thủ pháp luật của quản lý NSNN hiện hành, hầu nhƣ chƣa biết gắn giữa quản lý chi NSNN với trách nhiệm của các cơ quan công quyền trong việc dùng tiền của NSNN vào việc thực hiện các nhiệm vụ xây dựng phát triển KT-XH mà chính các cơ quan đó phải làm. Cũng chính từ việc không biết ràng buộc giữa sử dụng tiền với nhiệm vụ các cơ quan công quyền phải làm nên cái mà luận văn gọi là các giải pháp cũng mới chỉ dừng lại nhƣ là các khuyến nghị mang tính chất định tính đáp ứng tăng cƣờng quản lý chi NSNN cho thời gian đã qua. Luận án Tiến sĩ kinh tế về đề tài: “Phân cấp quản lý NSNN ở CHDCND Lào - Thực trạng và giải pháp” do NCS Pangthong Luangvanxay hoàn thành đầu năm 2011, lại chọn cách tiếp cận thúc đẩy đổi mới quản lý NSNN ở CHDCND Lào theo hƣớng gắn kết với đổi mới về thể chế. Những thành công nổi bật của luận án là: Đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận về phân cấp quản lý NSNN và thống nhất nhận thức: Phân cấp quản lý NSNN nhất thiết phải gắn liền và bị các yêu cầu của phân cấp quản lý về KT-XH chi phối; Đã phân tích và làm sáng tỏ đƣợc mô hình phân cấp quản lý NSNN ở CHDCND Lào từ năm 1986-2009 qua 4 giai đoạn gắn liền với những thay đổi về cơ chế phân cấp quản lý về KT-XH qua mỗi giai đoạn đó; Trên cơ sở đánh giá thực trạng của phân cấp quản lý NSNN qua 4 giai đoạn nêu trên, kết hợp với chủ trƣơng, đƣờng lối về phân cấp quản lý KT-XH những năm tới, luận án đã đề xuất 06 nhóm giải pháp nhằm tăng cƣờng phân cấp quản lý NSNN ở CHDCND Lào những năm 2010-2015. Mặc dù những thành công của luận án là không thể phủ nhận, nhƣng những thành công đó cũng mới chỉ đƣợc nhìn nhận trên giác độ phân cấp về -6- quản lý nguồn thu, nhiệm vụ chi gắn với cơ quan công quyền các cấp ở CHDCND Lào trong thời gian đã qua. Tác giả của bản luận án vẫn chƣa làm rõ đƣợc trách nhiệm của chính các cơ quan công quyền các cấp đó trong việc sử dụng công cụ ngân sách để thúc đẩy sự phát triển KT-XH trên mỗi địa bàn mà mình đã đƣợc phân cấp quản lý. Hay nói cách khác, những quan hệ kinh tế và lợi ích, chƣa đƣợc làm sáng tỏ cả về cơ sở lý luận cũng nhƣ thực tiễn quản lý thông qua cơ chế phân cấp quản lý NSNN ở CHDCND Lào thời gian qua. Thay vào đó là những mô tả nặng về diễn biến tình hình thu, chi NSNN qua các giai đoạn nghiên cứu để rồi rút ra các nhận xét đánh giá nặng về cảm tính. Luận án Tiến sĩ kinh tế về đề tài:“Giải pháp thực hiện cân đối NSNN ở Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào giai đoạn 2011-2015” do NCS Phanxay Thammasith hoàn thành cuối năm 2011, lại có cách tiếp cận nghiên cứu về NSNN ở CHDCND Lào trên giác độ cân đối. Những thành công đáng ghi nhận của bản luận án này là: Đã trình bày có hệ thống những vấn đề lý luận về cân đối NSNN trên các giác độ cân đối giữa thu, chi bằng tiền, và cân đối ở tầm vĩ mô theo cơ cấu ngành kinh tế; Đã phân tích thực trạng cân đối thu, chi NSNN và khả năng gây ra các tác động của nó tới sự phát triển của nền kinh tế ở CHDCND Lào những năm 1999-2010; Đã đề xuất hệ thống các giải pháp gồm 03 nhóm theo cách tiếp cận từ hoàn thiện chính sách quản lý thu, chi đến hoàn thiên về nguyên tắc và phƣơng pháp cân đối, và hoàn thiện về tổ chức các biện pháp mang tình nghiệp vụ để cân đối thu, chi NSNN giai đoạn 2011-2015. Do quá quan tâm đến các số liệu về cân đối thu, chi nên mối quan hệ ràng buộc tất yếu giữa cân đối thu, chi NSNN với các cân đối lớn trong nền kinh tế lại chƣa đƣợc tác giả của bản luận án này khai thác và làm cho sáng -7- tỏ. Chính vì vậy, ngƣời ta vẫn thấy thiếu vắng những trách nhiệm của các cơ quan công quyền trong quá trình thực hiện nhiệm vụ giải quyết các mối quan hệ cân đối lớn trong nền kinh tế thông qua cân đối thu, chi NSNN này. 2.2. Các nghiên cứu ngoài nƣớc co liên quan đến đề tài Là đất nƣớc láng giềng có nghĩa tình sâu đậm, có nhiều nét tƣơng đồng với CHDCND Lào, CHXHCN Việt Nam cũng đã và đang nỗ lực thực hiện cải cách quản lý NSNN-cốt lõi của quản lý tài chính công, từ năm 2001 đến nay. Chính vì vậy, những công trình khoa học liên quan đến đổi mới quản lý NSNN ở CHXHCN Việt Nam rất nhiều. Trong đó, sát thực với tên đề tài luận án mà NCS đang thực hiện nghiên cứu tại Lào, thì ở CHXHCN Việt Nam đã có những công trình lớn sau: 2.2.1. Các luận án Tiến sĩ kinh tế (1) Luận án Tiến sĩ kinh tế về đề tài: “Đổi mới cơ cấu chi NSNN trong điều kiện hiện nay ở Việt Nam” do NCS Nguyễn Khắc Đức hoàn thành năm 2002. Những thành công đáng ghi nhận của luận án này, bao gồm: Đã đƣa ra những vấn đề lý luận về NSNN và cơ cấu chi NSNN, trong đó nhấn mạnh về nội dung, đặc điểm của cơ cấu chi NSNN, các nhân tố ảnh hƣởng đến cơ cấu chi, một số mô hình cơ cấu chi NSNN; Đã sử dụng hệ thống số liệu để phân tích cơ cấu chi NSNN ở CHXHCN Việt Nam trong giai đoạn chuyển đổi sang nền kinh tế thị trƣờng thời kỳ 19892000 gắn với hai giai đoạn: giai đoạn 1989-1995, trƣớc khi có Luật NSNN năm 1996 và giai đoạn 1996-2000, sau khi có Luật NSNN năm 1996; Căn cứ trên các nhận xét về thực trạng cơ cấu chi NSNN ở CHXHCN Việt Nam tác giả đƣa ra các quan điểm về đổi mới cơ cấu chi NSNN trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị trƣờng và làm chỗ dựa cho đề xuất hệ thống giải pháp đổi mới cơ cấu chi NSNN ở CHXHCN Việt Nam giai đoạn 2001-2010 theo 03 nhóm giải pháp lớn. -8- Những giới hạn của luận án: Luận án đƣợc hoàn thành từ năm 2002, nên hệ thống số liệu, hệ thống giải pháp đã bộc lộ nhiều điểm không còn phù hợp trong tiến trình đổi mới không ngừng về quản lý chi NSNN ở CHXHCN Việt Nam những năm qua; Đề tài tác giả viết về đổi mới cơ cấu chi NSNN nhƣng không gắn với một mục tiêu cụ thể nào đó trong phát triển KT-XH, nên không có tác động và mối quan hệ của đổi mới cơ cấu chi NSNN với sự thay đổi của nền kinh tế trên các lĩnh vực, khía cạnh phát triển khác nhau. (2) Luận án Tiến sĩ kinh tế về đề tài: “Đổi mới cơ cấu chi NSNN góp phần thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam” do NCS Bùi Đƣờng Nghiêu hoàn thành năm 2003. Những thành công của luận án: Đã làm rõ các vấn đề lý luận về NSNN, vai trò của NSNN trong nền kinh tế thị trƣờng, các vấn đề cơ bản về cơ cấu chi NSNN trong đó tác giả đƣa ra cơ sở xác định cơ cấu định tính và cơ cấu định lƣợng của chi NSNN và phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến các cơ cấu đó; Đã phân tích vai trò của NSNN nói chung và chi tiêu NSNN nói riêng đối với việc thực hiện công nghiệp hóa hiện đại hóa (CNH-HĐH) ở CHXHCN Việt Nam; Đã phân tích thực trạng chi NSNN từ đó có những nhận xét, đánh giá về cơ cấu chi NSNN tác động tới tiến trình thực hiện CNH-HĐH cả trên góc độ định tính và định lƣợng; Đã sƣu tầm đƣợc các kinh nghiệm của thế giới về tổ chức hệ thống NSNN trong giai đoạn 1991-2000 và rút ra những bài học cho CHXHCN Việt Nam khi sử dụng chi NSNN nhƣ là một trong những công cụ quan trọng để tiến hành CNH-HĐH đất nƣớc; Hệ thống giải pháp mà tác giả đề xuất đƣợc tập trung vào các nội dung: Tổ chức lại ngân sách thành ngân sách chung và ngân sách đặc biệt; cơ cấu lại -9- bảng cân đối ngân sách làm nổi bật thặng dƣ ngân sách, tạo nguồn tài lực và động lực cho phát triển kinh tế,…đã có những khả năng gây ra tác động tích cực tới tiến trình CNH-HĐH nền kinh tế ở CHXHCN Việt Nam những năm 2004-2010. Những giới hạn của luận án: Đề tài tác giả viết về đổi mới cơ cấu chi NSNN gắn với một mục tiêu của tăng trƣởng và phát triển kinh tế là CNH-HĐH đất nƣớc. Do đó, các vấn đề khác của tăng trƣởng ngoài phạm vi CNH-HĐH chƣa đƣợc tác giả nghiên cứu và đề cập trong luận án; Mặt khác, theo thời gian các luận cứ; đặc biệt là các đề xuất, khuyến nghị của luận án cũng đã bộc lộ nhiều điểm không còn phù hợp với hoàn cảnh KT-XH của những năm hậu khủng hoảng toàn cầu này. (3) Luận án Tiến sĩ kinh tế về đề tài: “Đổi mới quản lý chi NSNN trong điều kiện kinh tế thị trường ở Việt Nam” do NCS Nguyễn Thị Minh hoàn thành năm 2008. Những thành công của luận án: Đã khái quát hóa và thống nhất nhận thức về chi và quản lý chi NSNN; Đã làm sáng tỏ đƣợc tính tất yếu phải đổi mới quản lý chi NSNN ở CHXHCN Việt Nam trong những năm mà tác giả luận án tiến hành nghiên cứu; Đã phân tích đƣợc thực trạng quản lý chi NSNN ở CHXHCN Việt Nam kể từ khi thành lập nƣớc CHXHCN Việt Nam dân chủ cộng hòa năm 1945 đến 2006 có gắn liền với những đánh giá theo các phƣơng thức chi. Trên cơ sở đó chỉ ra những bất cập của quản lý chi NSNN theo phƣơng thức truyền thống mà CHXHCN Việt Nam vẫn đang áp dụng; Hệ thống các giải pháp đổi mới quản lý chi NSNN trong điều kiện kinh tế thị trƣờng ở CHXHCN Việt Nam do tác giả xây dựng dựa trên 05 nhóm giải pháp chủ yếu đã có tính khả thi trong bối cảnh ở CHXHCN Việt Nam những năm 2008-2010. -10- Những giới hạn của luận án: Với mục đích nghiên cứu khá rộng, nên tác giả của bản luận án trên ngoài việc trình bày các nghiên cứu của mình trên diện rộng bao phủ toàn bộ các khâu của chu trình quản lý chi NSNN; đồng thời có dành ƣu tiên nhiều hơn cho các đề xuất đổi mới quản lý chi NSNN theo hƣớng đổi mới các phƣơng thức quản lý chi, nhƣ: đổi mới phƣơng thức lập và phân bổ ngân sách; đổi mới phƣơng thức từ truyền thống theo “đầu vào” sang “đầu ra”;… Chính vì vậy, vấn đề đổi mới cơ cấu chi NSNN hầu nhƣ chƣa đƣợc đề cập. (4) Luận án Tiến sĩ kinh tế về đề tài: “Hoàn thiện quản lý chi NSNN nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh” do NCS Trần Văn Lâm hoàn thành năm 2010. Những thành công của luận án: Đã khái quát hóa nhận thức về phát triển KT-XH; đặc biệt nhấn mạnh đến yêu cầu phát triển bền vững trong điều kiện hiện nay; Đã luận giải đƣợc những vấn đề lý luận về quản lý chi NSNN trong mối quan hệ với phát triển KT-XH, coi đó là nền tảng lý luận cho phân tích đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp về quản lý chi NSNN; Đã phân tích khá thấu đáo tình hình quản lý chi ngân sách tỉnh Quảng Ninh gắn với các yêu cầu phát triển KT-XH của tỉnh này những năm 2001-2007; Với 03 nhóm giải pháp lớn đƣợc sắp xếp theo thứ tự lựa chọn thứ tự ƣu tiên, đến chú trọng hiệu quả, công bằng trong chi ngân sách tỉnh Quảng Ninh những năm 2010-2015 đã làm cho khả năng sử dụng ngân sách tỉnh thúc đẩy phát triển KT-XH có tính khả thi cao. Những hạn chế: Luận án chỉ giới hạn phạm vi nghiên cứu trong 1 tỉnh và chủ yếu gắn với nguồn ngân sách cấp tỉnh nên giá trị tham khảo trên quy mô quốc gia bị VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ !