Tài liệu đổi mới cách lãnh đạo của đảng đối với đoàn thanh niên ở tỉnh hưng yên trong giai đoạn hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN DƯƠNG VĂN ỔN ĐỔI MỚI PHƯƠNG THỨC LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG ĐỐI VỚI ĐOÀN THANH NIÊN Ở TỈNH HƯNG YÊN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC HÀ NỘI - 2011 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN DƯƠNG VĂN ỔN ĐỔI MỚI PHƯƠNG THỨC LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG ĐỐI VỚI ĐOÀN THANH NIÊN Ở TỈNH HƯNG YÊN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY Chuyên ngành: Chính trị học Mã số: 603120 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. NGUYỄN LINH KHIẾU HÀ NỘI - 2011 MỤC LỤC Trang Lời cam đoan ................................................................................................. i Mục lục .......................................................................................................... ii Danh mục các chữ viết tắt ........................................................................... iii MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1.Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................ 1 2.Tình hình nghiên cứu ................................................................................. 3 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn......................................................... 3 4. Đối tượng và phạm vị nghiên cứu ............................................................ 5 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu .............................................. 5 6. Đóng góp của luận văn: ............................................................................ 5 7. Kết cấu luận văn ....................................................................................... 6 NỘI DUNG Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ ĐOÀN THANH NIÊN.........7 1.1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam về Đoàn thanh niên ............................................. 8 1.1.1 Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lê nin ..................................................... 8 1.1.2 Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh ................................................... 13 1.1.3 Quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam ............................................... 17 1.2. Sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác Đoàn ....................................... 21 1.2.1. Một số khái niệm chung liên quan đến Đoàn thanh niên ....................... 21 1.2.2. Vai trò của Đoàn thanh niên trong hệ thống chí trị thời kỳ .................... 24 1.2.3. Nội dung và phương thức lãnh đạo của Đảng đối với công tác Đoàn .... 30 Chương 2. THỰC TRẠNG SỰ LÃNH ĐẠO CỦA CÁC CẤP ỦY ĐẢNG ĐỐI VỚI ĐOÀN THANH NIÊN Ở TỈNH HƯNG YÊN ............... 32 2.1. Một số nét cơ bản về tình hình kinh tế- xã hội và Đảng bộ tỉnh .......... 32 2.1.1. Tình hình kinh tế- xã hội ....................................................................... 32 2.1.2. Tình hình Đảng bộ tỉnh Hưng Yên ........................................................ 34 2.2.Tình hình thanh niên và công tác Đoàn ở Hưng Yên hiện nay ............. 35 2.2.1. Tình hình Thanh niên ............................................................................ 35 2.2.2. Thực trạng công tác Đoàn và phong trào thanh niên giai 20012010 ................................................................................................................ 36 2.3. Kết quả sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng đối với Đoàn thanh niên ... 48 2.3.1. Một số thành công trong sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng đối với Đoàn thanh niên và nguyên nhân của các thành công đó ................................. 48 2.3.2. Một số hạn chế trong sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng đối với Đoàn thanh niên và nguyên nhân của các hạn chế đó ............................................... 52 2.3.3. Những bài học kinh nghiệm ...................................................................... 56 2.4. Phương hướng và giải pháp chủ yếu nhằm đổi mới phương thức lãnh đạo của các cấp ủy Đảng đối với Đoàn TN ở tỉnh Hưng Yên hiện nay ................................................................................................................. 57 2.4.1 Những vấn đề cấp bách đặt ra đối với Đoàn TN trong thời gian tới ........ 58 2.4.2. Phương hướng công tác Đoàn trong thời gian tới .................................. 58 2.4.3. Một số giải pháp chủ yếu nhằm đổi mới phương thức lãnh đạo của các cấp ủy Đảng đối với Đoàn thanh niên ................................................................67 KẾT LUẬN .................................................................................................... 81 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 85 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 1. ATGT: An toàn giao thông. 2. BCH: Ban chấp hành. 3. BTV: Ban thường vụ. 4. CNXH: Chủ nghĩa xã hội. 5. CNH, HĐH: công nghiệp hoá, hiện đại hoá. 6. CLB: Câu lạc bộ. 7. CKT: chất lượng, kiểu dáng, tiết kiệm. 8. Doanh nghiệp: DN. 9. TU: Tỉnh uỷ. 10. TNXH: Tệ nạn xã hội. 11. TNCS: Thanh niên cộng sản. 12. TNXK: Thanh niên xung kích. 13. THCS, THPT: Trung học cơ sở, Trung học Phổ thông. 14. HS, SV: học sinh, sinh viên. 15. LHTN: Liên hiệp thanh niên. 16. ĐTN: Đoàn thanh niên. 17. ĐV, TN, TNN: đoàn viên, thanh niên, thanh thiếu niên. 18. UBND: Uỷ ban nhân dân. 19. MTTQ: Mặt trận Tổ quốc. 20. VHVN, TDTT: Văm hoá văn nghệ, Thể dục thể thao. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị, xã hội của thanh niên, đồng thời là một thành viên trong hệ thống chính trị, Đoàn thanh niên ngoài chức năng đoàn kết tập hợp rộng rãi mọi tầng lớp thanh thiếu niên, giáo dục đoàn viên, thanh thiếu niên hiểu và thực hiện tốt các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, còn xem như người bạn đồng hành của thanh, thiếu niên, có trách nhiệm giúp đỡ, giáo dục thanh thiếu niên phát triển năng lực, nhân cách toàn diện. Thanh niên là lực lượng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của mỗi quốc gia, dân tộc. Nhận thức rõ vị trí, vai trò của thanh niên và công tác Đoàn đối với sự nghiệp cách mạng, ngay từ khi mới ra đời, Đảng Cộng Sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến công tác thanh niên (Đoàn thanh niên). Thực tiễn lịch sử đã chứng minh những đóng góp quan trọng của thanh thiếu niên và Đoàn thanh niên trong cuộc cách mạng đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong sự nghiệp đổi mới đất nước, nhất là thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá (CNH, HĐH) hiện nay, lực lượng thanh thiếu niên và công tác thanh thiếu niên càng trở lên quan trọng, mang ý nghĩa chiến lược. Vì vậy, Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá VII chỉ rõ: “Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con đường xã hội chủ nghĩa hay không, phần lớn là tuỳ thuộc vào lực lượng thanh niên, vào việc bồi dưỡng rèn luyện thế hệ thanh niên. Công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng” [16, tr. 56]; Chủ tịch Hồ Chí Minh 1 cũng khẳng định: Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên… Lãnh đạo, chỉ đạo Đoàn thanh niên là một nhiệm vụ trong công tác của Đảng, yếu tố quan trọng góp phần bảo đảm thắng lợi sự nghiệp cách mạng. Thực tiễn đã chứng minh, ở bất cứ địa phương, ngành, cơ quan và đơn vị nào, sự lãnh đạo của cấp uỷ Đảng tốt thì ở đó tổ chức Đoàn phát triển tốt. Nhìn lại chặng đường 24 năm tiến hành công cuộc đổi mới, nhất là thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước chúng ta rất tự hào trước những thắng lợi to lớn đã đạt được. Trong những thắng lợi đó có sự đóng góp không nhỏ của Đoàn thanh niên. Tuy nhiên, trước những biến đổi của tình hình trong nước và quốc tế đang tác động mạnh mẽ đến cấu trúc xã hội, tình hình kinh tế của đất nước, đời sống của nhân dân, đặc biệt ảnh hưởng xấu đến tư tưởng, tâm lý, lối sống của một bộ phận thanh, thiếu niên và đặt công tác Đoàn hiện nay trước những khó khăn mới, đòi hỏi phải tiếp tục có những giải pháp kịp thời nhằm đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới. Từ yêu cầu thực tiễn trên, đòi hỏi Đảng cần đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Đoàn thanh niên. Đây là vấn đề vừa có tính lí luận, vừa có tính thực tiễn sâu sắc, đồng thời đáp ứng yêu cầu có tính cấp bách trong tình hình hiện nay. Thực hiện chủ trương của Đảng về công tác thanh thiếu niên (TTN), những năm qua các cấp uỷ Đảng, chính quyền tỉnh Hưng Yên đã có nhiều cố gắng trong lãnh đạo công tác Đoàn, Hội, Đội, động viên, thu hút đông đảo TTN tham gia vào các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, tạo môi trường thuận lợi để TTN rèn luyện, cống hiến và trưởng thành, góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh. Tuy nhiên, qua đánh giá chung, bên cạnh những mặt tích cực, công tác Đoàn, Hội, Đội và nhất là việc phát huy vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp uỷ Đảng, chính quyền đối với Đoàn thanh niên ở tỉnh 2 Hưng Yên vẫn còn một số hạn chế. Ở một số nơi cấp uỷ Đảng, chính quyền chưa xây dựng được cơ chế hợp lý và giải pháp đồng bộ trong việc thúc đẩy phát triển tổ chức và hoạt động của Đoàn TN, chưa thực sự quan tâm đến công tác Đoàn, Hội, Đội còn chậm trong việc đổi mới phương thức lãnh đạo, chỉ đạo của mình cho phù hợp với đặc điểm tình hình công tác Đoàn và phong trào TTN trên địa bàn tỉnh Hưng Yên hiện nay. Nhận thức sự cần thiết và tầm quan trọng của vấn đề đó thôi thúc người viết chọn đề tài “Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Đoàn thanh niên ở tỉnh Hưng Yên trong giai đoạn hiện nay” làm luận văn tốt nghiệp cao học. 2. Tình hình nghiên cứu Tăng cường và tiếp tục phát huy vai trò, sự lãnh đạo của Đảng đối với các thành viên trong hệ thống chính trị nói chung được xem như một nguyên tắc cơ bản trong việc duy trì sự ổn định chung của cả hệ thống chính trị, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay. Là một tổ chức thành viên trong hệ thống chính trị, Đảng, Nhà nước luôn đánh giá cao vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đội dự bị tin cậy của Đảng, công tác thanh thiếu niên là vấn đề sống còn của dân tộc,… Trong những năm qua, Đảng, Nhà nước ta đã có nhiều chủ chương, Chỉ thị, Nghị quyết liên quan đến sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng đối với thanh niên và công tác Đoàn như: tháng 9 năm 1965, Ban Bí thư Trung ương Đảng ra “Chỉ thị về tăng cường lãnh đạo công tác thanh niên trong tình hình mới”; tháng 7 năm 1985 và tháng 2 năm 1991, Bộ Chính trị đã ra “Nghị quyết 25 về đổi mới và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên”; gần đây (tháng 7/2008) tại Hội nghị lần thứ bảy Ban chấp hành Trung ương Đảng, khoá X đã họp và ban hành Nghị quyết 25 về “ Tăng cường sự lãnh đạo của 3 Đảng đối với công tác thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá”... Trên lĩnh vực nghiên cứu khoa học thời gian qua cũng có một số công trình nghiên cứu về vấn đề này, tiêu biểu như: “Đổi mới nhận thức và tăng cường trách nhiệm của cấp uỷ đối với thanh niên và công tác thanh niên" (1999), Phạm Gia Cư, Tạp chí Tư tưởng Văn hoá; Luận văn thạc sĩ Chính trị học "Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong hệ thống chính trị Việt Nam hiện nay" của tác giả Nguyễn Thọ Ánh (2004). Ngoài ra, còn một số bài viết, bài phát biểu của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước nói về thanh niên và công tác Đoàn. Trên phạm vi địa bàn tỉnh Hưng Yên, Tỉnh uỷ, UBND tỉnh đã ban hành các Nghị quyết, Chương trình hành động thực hiện chiến lược phát triển thanh niên Hưng Yên đến năm 2010…Tuy vậy, qua nghiên cứu các văn bản, và các công trình khoa học trên cho thấy các công trình, văn bản này đều mang tính lý luận chung hoặc chủ yếu mang tính chất chỉ đạo ở tầm vĩ mô. Vì vậy, có thể khẳng định, trên địa bàn tỉnh Hưng Yên cho đến nay chưa có một công trình khoa học nào nghiên cứu chuyên về vấn đề: Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Đoàn thanh niên. Do đó, đề tài mà học viên lựa chọn là một đề tài mới và chưa từng được nghiên cứu ở tỉnh Hưng Yên . 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu * Mục đích Trên cơ sở nghiên cứu một cách có hệ thống sự lãnh đạo của Đảng nói chung và Đảng bộ tỉnh Hưng Yên nói riêng đối với công tác Đoàn và phong trào TTN tỉnh để làm rõ thực trạng sự lãnh đạo của Đảng đối với Đoàn thanh niên ở tỉnh Hưng Yên thời gian qua. Từ đó, luận văn đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Đoàn thanh niên ở tỉnh Hưng Yên trong giai đoạn hiện nay. 4 * Nhiệm vụ Để đạt được mục đích trên, luận văn cần thực hiện các nhiệm vụ sau: - Nghiên cứu quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng Cộng sản Việt Nam về sự lãnh đạo của Đảng đối với Đoàn thanh niên. - Làm rõ đặc điểm, vị trí và vai trò của Đoàn thanh niên trong hệ thống chính trị ở tỉnh Hưng Yên giai đoạn hiện nay; đánh giá thực trạng sự lãnh đạo của Đảng đối với Đoàn thanh niên ở tỉnh Hưng Yên thời gian qua và chỉ ra những thành tựu, những hạn chế và nguyên nhân của chúng. - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Đoàn thanh niên ở tỉnh Hưng Yên trong giai đoạn hiện nay. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Luận văn nghiên cứu sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh đối với Đoàn TN ở tỉnh Hưng Yên. - Thời gian: Giai đoạn 2001 - 2010 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu * Cơ sở lý luận - Luận văn được thực hiện trên cơ sở quan điểm lý luận của Chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và của Đảng Cộng Sản Việt Nam về TTN và Đoàn thanh niên. - Các văn bản của Tỉnh uỷ, UBND tỉnh Hưng Yên về lãnh đạo, chỉ đạo đối với các hoạt động của Đoàn thanh niên. * Phương pháp nghiên cứu Luận văn vận dụng phương pháp của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Đồng thời, sử dụng một số phương pháp của Chính trị học, Xã hội học, Thống kê học… 5 6. Đóng góp của luận văn - Luận văn là một đề tài khoa học đầu tiên nghiên cứu về vấn đề “Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Đoàn thanh niên ” trên địa bàn tỉnh Hưng Yên, cụ thể: + Chỉ ra được những thành công, những hạn chế và nguyên nhân của thực trạng sự lãnh đạo của Đảng đối với Đoàn thanh niên ở tỉnh Hưng Yên thời gian qua; rút ra một số bài học kinh nghiệm. + Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Đoàn thanh niên ở tỉnh Hưng Yên trong giai đoạn hiện nay. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, phần nội dung Luận văn gồm 02 chương, 06 tiết. Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ ĐOÀN THANH NIÊN VÀ SỰ LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG ĐỐI VỚI ĐOÀN THANH NIÊN Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng Cộng Sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến thanh thiếu niên và công tác Đoàn. Thực tiễn cách mạng nước ta, dưới sự lãnh đạo của Đảng hơn 80 năm qua đã chứng minh vai trò xung kích, cách mạng của Đoàn thanh niên. 6 Ngày nay, trong bối cảnh quốc tế đang thay đổi nhanh chóng, khoa học công nghệ phát triển như vũ bão, nền kinh tế tri thức ngày càng phát triển, xu thế hội nhập ngày càng gia tăng, đất nước đang đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá (CNH, HĐH) .... tạo ra nhiều thời cơ nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Để thực hiện thắng lợi sự nghiệp vẻ vang này, luôn đòi hỏi Đảng ta phải nắm chắc vai trò lãnh đạo của mình, tập hợp và phát huy cao nhất mọi tiềm năng của các lực lượng quần chúng, đặc biệt là thanh niên, để họ đủ hành trang vững vàng tiến vào thiên niên kỷ mới. Vấn đề thanh thiếu niên và công tác Đoàn của Đảng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của quốc gia, dân tộc, sự bền vững của chế độ và đảm bảo sự thực thi quyền lãnh đạo của Đảng trong sự nghiệp đổi mới. Đây cũng là đòi hỏi cấp bách cần phát huy nguồn lực trí tuệ và sức sáng tạo của TTN. Sự kiện Ban chấp hành Trung ương Đảng, khoá X đã họp và ban hành Nghị quyết 25 về “ Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá” càng khẳng định ý nghĩa quan trọng của TTN và Đoàn thanh niên. 1.1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và Đảng Cộng Sản Việt Nam về Đoàn thanh niên 1.1.1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lê nin Thực tiễn cách mạng nước ta và kinh nghiệm của nhiều nước trên thế giới cho thấy, ở bất cứ thời kỳ nào thanh thiếu niên luôn là lực lượng xung kích, động lực chủ yếu của các cuộc cách mạng, công tác thanh thiếu niên giữ vai trò quan trọng trong quá trình phát triển chung của mỗi quốc gia, dân tộc. Nghiên cứu các công trình của C. Mác – Ph.Ăngghen và V.I.Lê nin chúng ta thấy vấn đề cốt lõi mà các ông tập trung bàn thảo đó chính là các vấn đề về sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản kể từ khi mới ra đời cho đến khi xuất hiện 7 những chính Đảng đầu tiên của giai cấp vô sản và vấn đề đời sống của công nhân ở các nước trên thế giới, nhất là ở nước Anh. Tuy vậy, nếu nghiên cứu sâu các công trình khoa học của các ông chúng ta cũng thấy các ông cũng bàn luận và đưa ra nhiều luận điểm về thanh niên và Đoàn thanh niên. Theo Mác, giai cấp vô sản chỉ được hình thành với tư cách là một giai cấp khi ý thức được địa vị và tương lai của mình. Những công nhân tiên tiến nhất hoàn toàn hiểu rõ: Tương lai của giai cấp công nhân, của nhân loại hoàn toàn phụ thuộc vào việc giáo dục thế hệ công nhân đang lớn lên - tức là lực lượng thanh niên. Cuối thế kỷ XIX, trong bối cảnh xã hội tư bản, C. Mác cho rằng: cần phải giải thoát cho TTN khỏi sự tác động có tính chất phá hoại của hệ thống hiện đại. Chính C. Mác đã gọi thanh thiếu niên là cội nguồn của sự sống, của dân tộc và giai cấp công nhân là bộ xương của mỗi cơ thể dân tộc. Khi nói về vai trò giáo dục thanh niên, C. Mác đã nhấn mạnh: “Công tác giáo dục sẽ làm cho những người trẻ tuổi có khả năng nắm vững nhanh chóng toàn bộ hệ thống sản xuất trong thực tiễn” [9, tr.475]. Tư tưởng của Mác là phải tổ chức giáo dục các tầng lớp thanh niên để họ nắm vững các kỹ năng, kỹ xảo, quy trình quản lý sản xuất sẽ hỗ trợ cho việc quản lý toàn diện những năng lực tất cả các thành viên của xã hội và được xây dựng trên cơ sở những nguyên lý cộng sản chủ nghĩa. Việc giáo dục đó phải làm thường xuyên, liên tục, giáo dục ở trường lớp và giáo dục trong thực tế lao động. Khi bàn luận về vai trò, vị trí của thanh niên trong đời sống xã hội, các nhà sáng lập của chủ nghĩa Mác luôn đánh giá cao vai trò của thanh niên trong đời sống chính trị- xã hội, trong cuộc đấu tranh giai cấp. Ph. Ăngghen khi đề xuất việc tham gia của thế hệ trẻ vào cuộc đấu tranh vì tương lai của nước Đức ông chỉ rõ: thanh niên không thể đứng ngoài chính trị, chính cuộc sống đã cuốn hút tuổi trẻ vào đời sống chính trị, thanh niên không bao giờ thoả mãn với lý tưởng trước đây của đời sống, họ muốn tự do hơn trong hành 8 động, họ khát khao lập chiến công và vì sự đổi mới họ sẵn sàng hiến dâng cả máu và cuộc đời mình, tương lai của nước Đức tuỳ thuộc vào thế hệ trẻ. Năm 1845, Ph. Ăngghen viết rằng: chính thanh niên Đức đòi hỏi phải thực hiện cuộc cách mạng trong tương lai ở nước này. Nguyên tắc của giáo dục thế hệ trẻ là gắn lý luận với thực tiễn, kết hợp học và hành. Việc hình thành thế giới quan khoa học cho thanh niên thông qua sự tham gia của họ vào cuộc đấu tranh xã hội, vào lao động sản xuất, vào những công việc cụ thể, thực tế hàng ngày. Ph. Ăngghen là người đầu tiên sử dụng thuật ngữ “giáo dục thực tiễn”. Ông cho rằng, đây là cơ sở quan trọng của giáo dục khoa học - là công cụ mạnh nhất để cải tạo xã hội. Ph. Ăngghen dự báo: “Một xã hội tổ chức theo nguyên tắc cộng sản chủ nghĩa, sẽ làm cho những thành viên trong xã hội đó có khả năng sử dụng một cách toàn diện năng lực phát triển toàn diện của mình”. Ph. Ăngghen cũng là người đầu tiên đưa ra các quan niệm: “đội quân xung kích quyết định của đạo quân vô sản quốc tế”, “đội hậu bị của Đảng” để gắn với thanh niên. Năm 1852, khi “Đảng của Mác” đã khẳng định vị trí của mình trên vũ đài chính trị, trong cuộc đấu tranh quyết liệt chống lại những đạo luật đặc biệt của Bitxmac, Ăngghen đã viết: chính thế hệ trẻ sẽ là nguồn bổ sung dồi dào nhất cho Đảng. C. Mác- Ph. Ăngghen khẳng định rằng: lực lượng quần chúng nhân dân đông đảo cần được tập hợp, tổ chức và giáo dục sao cho những biến đổi tư tưởng của họ bắt kịp với thời đại, đi đúng quỹ đạo của dòng thác lịch sử đang cuộn chảy. Trong “Bản thảo kinh tế-triết học năm 1844”, C.Mác đã viết: Bản thân xã hội sản xuất ra con người với tính cách là con người như thế nào thì nó cũng sản xuất ra xã hội như thế. Bản chất con người của tự nhiên chỉ tồn tại với con người xã hội; vì chỉ có trong xã hội, tự nhiên đối với con người mới là một khâu liên hệ của con người với con người, mới là tồn tại của con người với người khác và tồn tại của người khác với người đó” . 9 Phát triển sáng tạo những luận điểm của C. Mác và Ph. Ăngghen trong điều kiện lịch sử mới, V.I. Lênin đã coi thanh niên là “nguồn sinh lực chiến đấu của cách mạng”. V.I. Lênin đã luận giải những nguyên nhân làm xuất hiện phong trào thanh niên, phát hiện ra những đặc điểm của nó và xác định mối quan hệ, sự tác động qua lại giữa tổ chức thanh niên với Đảng Cộng Sản. V.I. Lênin cũng sớm nhìn thấy vai trò cách mạng to lớn không chỉ đối với thanh niên công nhân, mà còn đối với thanh niên học sinh, sinh viên. Người thường xuyên nhắc nhở những người bạn chiến đấu của mình rằng phải kiên trì đấu tranh để hợp nhất phong trào học sinh, sinh viên thành một phong trào chung theo tinh thần của chủ nghĩa Mác. Lênin cho rằng: thành công của phong trào thanh niên chính là ở chỗ phải biết gắn liền nhận thức lý luận của chủ nghĩa Mác, tri thức khoa học với sự tham gia trực tiếp của họ vào cuộc đấu tranh chính trị của giai cấp vô sản. Đồng thời cũng phê phán gay gắt những đảng viên bảo thủ, không đánh giá đúng vai trò của lực lượng trẻ trong cách mạng, coi thường thanh niên và chế giễu sự ngây thơ, thiếu kinh nghiệm của lớp trẻ. V.I. Lênin nhấn mạnh, cần có thái độ khoan dung, độ lượng với lớp trẻ và cần thiết phải phòng ngừa khuynh hướng cho rằng lớp trẻ tuy đầy nhiệt tình và sáng kiến, nhưng lại chưa qua trường học của cuộc đấu tranh giai cấp. Người cho rằng đó chỉ là cái cớ để khước từ việc sử dụng thanh niên. V.I. Lênin luôn nhắc nhở người cộng sản: cần phải đòi hỏi ở thanh niên nhiều hơn nữa, cần phải phê phán một cách có nguyên tắc những khuyết điểm của họ, cần phải giáo dục cho họ tinh thần trách nhiệm cao và nghĩa vụ của họ đối với cách mạng. Không chỉ vậy, C. Mác, Ph. Ăngghen, V.I. Lênin cũng nêu cho chúng ta một tấm gương sáng về thái độ kiên quyết, không khoan nhượng đối với mọi biểu hiện của chủ nghĩa cơ hội trong vấn đề thanh niên. Các ông đã gọi bọn cơ hội chủ nghĩa là “những người bạn giả” của thanh niên và đòi hỏi phải vạch trần bộ mặt thật của chúng, ngăn chặn ảnh hưởng của chúng đối với 10 thanh niên, bóc trần mọi mưu đồ muốn lừa phỉnh, cám dỗ thanh niên, mưu toan tước bỏ xu hướng cách mạng của phong trào thanh niên, cản trở việc tham gia của thế hệ trẻ vào cuộc đấu tranh chính trị của Đảng Cộng sản. Những phần tử cơ hội quy nhiệm vụ trên vào việc đào tạo những người có văn hoá, song đứng ngoài chính trị. Vì thế, theo họ không nên thu hút quá sớm thanh niên vào hoạt động chính trị. V.I. Lênin đã vạch trần lập trường cải lương đó của bọn cơ hội và cho rằng, đó chỉ là thói đạo đức giả và chính sách ngu dân, không hơn, không kém. Người khẳng định rõ lập trường của những người cộng sản chân chính là phải giáo dục cộng sản cho thế hệ trẻ và kết hợp việc giáo dục ấy với cuộc đấu tranh cách mạng của giai cấp công nhân. Trong bài diễn văn đọc tại Đại hội III Đoàn TNCS Nga, V.I. Lênin chỉ rõ: thanh niên phải học chủ nghĩa cộng sản trong một trường học riêng, trong một tổ chức độc lập - đó là Đoàn TNCS. V.I. Lênin viết: “Chỉ khi nào Đoàn Thanh niên Cộng sản gắn liền từng bước học tập, huấn luyện và giáo dục của mình với cuộc đấu tranh chung của tất cả những người lao động chống lại bóc lột, thì lúc đó mới xứng đáng với danh hiệu là đoàn thể của thế hệ trẻ cộng sản chủ nghĩa” [38, tr.360]. Nói chuyện với ĐV, TN Cộng Sản V.I. Lênin yêu cầu cần giáo dục thanh niên thông qua thực tế trong hoạt động sản xuất, trong học tập, công tác, chiến đấu và trong cuộc sống sinh động của quần chúng. Người nhấn mạnh: “Trước mắt các đồng chí là nhiệm vụ xây dựng và các đồng chí có thể làm tròn nhiệm vụ đó, khi đã nắm vững được tất cả những kiến thức hiện đại, biết biến chủ nghĩa cộng sản từ những công thức, những lời dạy, những phương pháp, những chỉ thị, những cương lĩnh có sẵn và học thuộc lòng thành cái thực tế sinh động, là cái kết hợp với công tác trực tiếp của các đồng chí” [38, tr.365]. Từ những nhận định trên, chúng ta có thể khái quát tư tưởng của C. Mác, Ph. Ăngghen, V.I. Lênin về TTN và công tác Đoàn : các ông đều khẳng định rõ 11 vị trí, vai trò to lớn của tầng lớp TTN trong xã hội và chỉ ra những nhược điểm của TTN, cũng như những vấn đề cơ hội chủ nghĩa trong phong trào thanh niên cần được quan tâm chú ý; C. Mác, Ph. Ăngghen, V.I. Lênin đều đặt ra nhiệm vụ cho các Đảng Cộng Sản cần quan tâm, chăm sóc, giáo dục, đào tạo thanh thiếu niên thông qua sự nghiệp đấu tranh cách mạng, qua lao động sản xuất, công tác, học tập, chiến đấu và trong đời sống hiện thực của quần chúng nhân dân; các ông khẳng định Đoàn TNCS phải là trường học cộng sản chủ nghĩa trong quá trình giáo dục, đoàn kết tập hợp TTN, thực hiện lý tưởng cách mạng của Đảng Cộng Sản và cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, sự nghiệp của TTN và Đoàn thanh niên. 1.1.2. Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh Chủ tịch Hồ Chí Minh, người sáng lập và rèn luyện Đảng ta, đã kế thừa, phát triển sáng tạo những quan điểm của C.Mác – Ph.Ăngghen – V.I.Lênin về TTN và Đoàn Thanh niên Cộng Sản. Người luôn chú trọng đến TTN, đề cao vị trí, vai trò của tuổi trẻ và Đoàn TN đối với sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Nhìn lại quá trình phát triển của Đoàn TN và phong trào TTN Việt Nam dưới ngọn cờ vẻ vang của Đảng và Bác Hồ, qua các thời kỳ cách mạng Bác luôn chỉ ra mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ trong sự nghiệp đào tạo, bồi dưỡng và phát huy sức mạnh, khả năng to lớn của tuổi trẻ trên cơ sở những luận điểm khoa học, cách mạng được đúc kết từ thực tiễn đấu tranh của nhân dân ta với tầm nhìn xa trông rộng và trí tuệ uyên bác của Người. 12 Nhận định về Thanh thiếu niên: Hồ Chí Minh luôn khẳng định vai trò TTN trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc, tin tưởng và nhìn nhận TTN theo quan điểm phát triển. Trong bối cảnh nước nhà còn đắm chìm trong đêm dài nô lệ, khi các cuộc khởi nghĩa, các phong trào yêu nước bị kẻ thù dìm trong biển máu, nhất là việc một bộ phận thanh niên tỏ thái độ thờ ơ trước vận mệnh của đất nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhiều lần nhấn mạnh: Thanh niên tiêu biểu cho sự phát triển tương lai của đất nước, là người tiếp sức cho cách mạng. Người cho rằng, muốn "Hồi sinh dân tộc" trước hết phải "Hồi sinh thanh niên", nên trong tác phẩm “Bản án chế độ thực dân pháp”, thư “Gửi thanh niên Việt Nam” Người huấn thị: “Hỡi Đông Dương Đảng thương hại, người sẽ chết mất, nếu đám thanh niên già cỗi của người không sớm hồi sinh”. Cách mạng Tháng tám thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra đời, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp tục khẳng định rằng: “Thanh niên là bộ phận quan trọng của dân tộc, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do thanh niên”. Từ việc đánh giá đúng vị trí, vai trò của thanh niên là người chủ tương lai của đất nước, Người viết: “Non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có được vẻ vang sánh vai các cường quốc năm châu hay không, chính là một phần lớn ở công học tập của các cháu” [44, tr.61]. Từ đó, Người nhận định việc bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là rất quan trọng và rất cần thiết. Người chỉ rõ: Đảng viên phải chăm lo dìu dắt thanh niên và “Đoàn viên thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong không ngại khó khăn, có chí tiến thủ, Đảng cần chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng, đào tạo họ trở thành những chiến sỹ cách mạng vừa hồng vừa chuyên” [45, tr.48]. Trong sự nghiệp cách mạng của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm tới sự phát triển của TTN ở nhiều phương diện trong đó Người đặc biệt 13 chú ý đến các vấn đề: phát triển trí tuệ, đời sống vật chất và tinh thần của TTN và đây là những điều kiện giúp TTN phát triển toàn diện và Người cũng dạy: “Cần phải đi sâu vào đời sống, hiểu rõ tâm lý của các lớp thanh thiếu niên và giúp đỡ họ giải quyết vấn đề một cách thiết thực”. Như vậy, bất kỳ thời kỳ nào trong cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, hay trong cách mạng xã hội chủ nghĩa, thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước, TTN luôn là lực lượng xã hội to lớn, đóng vai trò quyết định trong tiến trình lịch sử của cách mạng, sự phát triển của đất nước. Chính vì vậy, quan điểm của Hồ Chí Minh về TTN có thể nói cho đến hôm nay vẫn còn nguyên giá trị. Về công tác Đoàn: Trên cơ sở nhìn nhận vai trò quyết định của tuổi trẻ đối với sự nghiệp cách mạng và tương lai của dân tộc, của đất nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn dành sự quan tâm đặc biệt đến TTN và công tác Đoàn. Chính Người là một chiến sỹ tiên phong đi vào quần chúng, thức tỉnh thanh niên, đoàn kết thanh niên, huấn luyện thanh niên, đưa thanh niên ra tranh đấu dành tự do, độc lập. Cũng chính Người đã sáng lập, rèn luyện Đoàn TNCS và trực tiếp chỉ thị cho Trung ương Đảng về nhiệm vụ công tác thanh niên ngay sau khi Đảng được thành lập, và Người đã lãnh đạo Nhà nước đề ra các chính sách thanh thiếu niên cho phù hợp với từng thời kỳ cách mạng, đặc biệt là về mặt giáo dục và đào tạo TN và Người cũng đã đưa ra nhiều luận điểm quan trọng đối với công tác Đoàn. Năm 1958, nhân buổi nói chuyện với lớp học chính trị của các giáo viên cấp II và cấp III toàn Miền Bắc Người nhấn mạnh: “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”. Ở luận điểm này, Bác chỉ rõ vai trò của con người là nhân tố then chốt quyết định sự thành công của sự nghiệp cách mạng, tiến bộ xã hội và hạnh phúc của nhân dân, đồng thời cũng thấy rõ tính chất lâu dài và gian khổ của công việc. Để làm được việc này công tác giáo dục phải mang tính toàn 14 diện, Người dạy: Trong việc giáo dục và học tập, phải chú trọng đến các mặt đạo đức cách mạng, giác ngộ xã hội chủ nghĩa, văn hoá, khoa học kỹ thuật, lao động và sản xuất... Đối với công tác xây dựng tổ chức, đoàn kết tập hợp thanh thiếu niên, Bác Hồ coi đây là nhiệm vụ quan trọng, điều kiện hàng đầu để mở rộng mặt trận đoàn kết tập hợp các tầng lớp thanh thiếu niên. Người huấn thị: Đoàn là cánh tay đắc lực của Đảng để thực hiện những chủ trương và chính sách cách mạng, trong việc giáo dục thanh thiếu niên những chiến sỹ tuyệt đối trung thành với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản. Đây cũng chính là chức năng chính của Đoàn với tư cách một tổ chức quần chúng gần Đảng nhất được nêu rõ trong Điều lệ Đảng. Tại buổi lễ kỷ niệm 35 năm ngày thành lập Đoàn, Bác khẳng định: Đoàn thanh niên là cánh tay và đội hậu bị của Đảng, là đội phụ trách, dìu dắt các cháu nhi đồng. Trong công tác TTN, Người cũng chỉ rõ, Đoàn TN phải là tổ chức của những thanh niên tiên tiến, người đại diện lợi ích chính đáng của thanh niên, và Bác dạy: Muốn củng cố và phát triển Đoàn phải liên hệ rộng rãi và chặt chẽ với các tầng lớp thanh niên. Phải quan tâm đến đời sống, công tác học tập của thanh niên…và tất cả đoàn viên phải gương mẫu. Là người sáng lập và rèn luyện Đảng ta, Đoàn ta, Bác Hồ luôn chú trọng đến vai trò của Đảng trong công tác lãnh đạo TTN và Đoàn TN. Bác căn dặn: “Chi bộ phải chăm lo xây dựng Đoàn cho thật tốt”, “Trung ương và các cấp Đảng bộ địa phương phải chăm sóc hơn nữa đến công tác thanh niên, xây dựng Đoàn để phát huy vai trò tiền phong của Đoàn trên mọi mặt”, giữa Đoàn và Đảng có mối quan hệ máu thịt, Đảng trực tiếp lãnh đạo Đoàn. Vì vậy, Đoàn thanh niên là tổ chức quần chúng duy nhất được nhấn mạnh trong Điều lệ Đảng. 15