Tài liệu định tội danh đối với các tội liên quan đến đánh bạc trong luật hình sự việt nam (trên cơ sở thực tiễn địa bàn tỉnh thanh hóa)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT TRỊNH VĂN SƠN §ÞNH TéI DANH §èI VíI C¸C TéI Cã LI£N QUAN §ÕN §¸NH B¹C TRONG LUËT H×NH Sù VIÖT NAM (Trªn c¬ së thùc tiÔn ®Þa bµn tØnh Thanh Hãa) LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2017 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT TRỊNH VĂN SƠN §ÞNH TéI DANH §èI VíI C¸C TéI Cã LI£N QUAN §ÕN §¸NH B¹C TRONG LUËT H×NH Sù VIÖT NAM (Trªn c¬ së thùc tiÔn ®Þa bµn tØnh Thanh Hãa) Chuyên ngành: Luật Hình sự và tố tụng hình sự Mã số: 60 38 01 04 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Người hướng dẫn khoa học: GS.TSKH LÊ VĂN CẢM HÀ NỘI - 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội. Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn! NGƢỜI CAM ĐOAN TRỊNH VĂN SƠN MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các từ viết tắt Danh mục các bảng MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VỀ ĐỊNH TỘI DANH CÁC TỘI ĐÁNH BẠC, TỘI TỔ CHỨC ĐÁNH BẠC HOẶC GÁ BẠC .............................................................................................. 8 1.1. Một số khái niệm có liên quan đến định tội danh tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc .............................................. 8 1.1.1. Khái niệm về hành vi đánh bạc, đánh bạc trái phép ............................ 8 1.1.2. Khái niệm tội đánh bạc ...................................................................... 11 1.1.3. Khái niệm hành vi tổ chức đánh bạc và hành vi gá bạc..................... 13 1.1.4. Khái niệm tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc ..................................... 14 1.2. Định tội danh, đặc điểm, ý nghĩa định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc ............................................ 14 1.2.1. Một số quan điểm về định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc ......................................................................... 14 1.2.2. Đặc điểm cơ bản của định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc ......................................................................... 18 1.2.3. Định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc (đối với tội phạm hoàn thành) ............................................................ 20 1.2.4. Định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc trong những trƣờng hợp đặc biệt........................................................ 23 1.3. Căn cứ pháp lý, căn cứ khoa học và ý nghĩa hoạt động định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc ....... 27 1.3.1. Căn cứ pháp lý của hoạt động định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc............................................................. 27 1.3.2. Những căn cứ khoa học của hoạt động định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc ................................................ 29 1.3.3. Ý nghĩa việc định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc ......................................................................................... 30 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1................................................................................ 32 Chương 2: THỰC TRẠNG ĐỊNH TỘI DANH CÁC TỘI ĐÁNH BẠC, TỘI TỔ CHỨC ĐÁNH BẠC HOẶC GÁ BẠC TẠI ĐỊA BÀN TỈNH THANH HÓA ..................................................................................34 2.1. Tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc quy định trong BLHS năm 1999 ..................................................................... 34 2.2. Những yếu tố ảnh hưởng và thực trạng định tội danh các tội đánh bạc, tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ........................................................................................ 42 2.2.1. Những yếu tố ảnh hƣởng đến tình hình tội phạm đánh bạc, tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc ................................................................. 42 2.2.2. Thực trạng định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ........................................... 42 2.3. Những khó khăn vướng mắc trong định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ........................................................................................ 61 2.4. Nguyên nhân của thực trạng định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc trên địa bàn tỉnh Thanh Hoá .......... 74 2.4.1. Nguyên nhân khách quan ................................................................... 74 2.4.2. Nguyên nhân chủ quan ....................................................................... 75 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2................................................................................ 78 Chương 3: HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐỊNH TỘI DANH CÁC TỘI ĐÁNH BẠC, TỘI TỔ CHỨC ĐÁNH BẠC HOẶC GÁ BẠC TRONG THỜI GIAN TỚI ............................................................................. 79 3.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện các quy phạm pháp luật hình sự về tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc ........................ 79 3.2. Hoàn thiện quy phạm pháp luật hiện hành quy định tại điều 321, điều 322 BLHS 2015 thay thế điều 248, điều 249 BLHS năm 1999 ... 81 3.2.1. Hoàn thiện điều 321 BLHS năm 2015 ............................................... 81 3.2.2. Hoàn thiện điều 322 BLHS năm 2015 ............................................... 83 3.3. Giải pháp hoàn thiện một số quy định tại Nghị quyết số 01/2010/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng quy định tại Điều 248, Điều 249 Bộ luật hình sự Việt Nam năm 1999 .................................. 85 3.4. Một số nhóm giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc ............ 89 3.4.1. Giải pháp đối với chủ thể định tội danh ............................................. 89 3.4.2. Nhóm giải pháp kiện toàn hệ thống cơ quan thi hành pháp luật (lực lƣợng trực tiếp tiến hành định tội danh chính thức đối với tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc) ...................................... 89 3.4.3. Nhóm giải pháp liên quan đến hoàn thiện cơ chế bổ trợ tƣ pháp ........... 91 3.4.4. Tăng cƣờng kiểm tra, giám đốc xét xử và xây dựng án lệ về tội danh đánh bạc; Tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc .................................. 92 3.4.5. Nhóm giải pháp về tăng cƣờng hoạt động giám sát của nhân dân đối với hoạt động tƣ pháp .................................................................. 93 3.4.6. Nhóm giải pháp về tuyên truyền phổ biến pháp luật, đẩy mạnh công tác nghiên cứu pháp luật hình sự tại các nhà trƣờng ................. 93 3.4.7. Tăng cƣờng sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tƣ pháp ............. 94 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3................................................................................ 95 KẾT LUẬN CHUNG .................................................................................... 97 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 99 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ANTT: An ninh trật tự ATTTCC: An toàn trật tự công cộng ATXH: An toàn xã hội BLHS: Bộ luật hình sự BLTTHS: Bộ luật tố tụng hình sự BKS: Biển kiểm soát BCA: Bộ Công An Cơ quan CSĐT: Cơ quan cảnh sát điều tra CQĐT: Cơ quan điều tra CTTP: Cấu thành tội phạm CSND: Cảnh sát nhân dân ĐTV: Điều tra viên HĐTP: Hội đồng thẩm phán HĐTPTANDTC: Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao KSV: Kiểm sát viên TAND: Tòa án nhân dân TANDTC: Tòa án nhân dân tối cao TNHS: Trách nhiệm hình sự TP: Thẩm phán TTCC: Trật tự công cộng TTATXH: Trật tự an toàn xã hội VNSND: Viện Kiểm sát nhân dân VNĐ: Việt Nam đồng DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng Trang Bảng 2.1: Số vụ, số bị cáo xét xử theo điều 248, 249 / tổng số vụ, tổng số bị cáo đƣa ra xét xử trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa giai đoạn từ năm 2012-2016 44 Bảng 2.2: Tổng số vụ, số bị cáo do Tòa án xét xử theo điều 248 và điều 249 BLHS tại địa bàn tỉnh Thanh Hóa giai đoạn từ năm 2012-1016 48 Bảng 2.3: Số vụ, số bị cáo xét xử theo điều 248, 249 so sánh với tổng số vụ, số bị cáo đã đƣa ra xét xử thuộc chƣơng tội phạm xâm phạm an toàn công công, trật tự công cộng (chƣơng XIX) BLHS trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa giai đoạn từ năm 2012-2016 50 Bảng 2.4: Phân tích hình phạt và các biện pháp tha miễn TNHS do Toà án áp dụng đối với bị cáo bị xét xử theo điều 248 và điều 249 tại địa bàn tỉnh Thanh Hóa giai đoạn từ năm 2012 - 2016 52 Bảng 2.5: Phân tích đặc điểm nhân thân các bị cáo phạm tội đánh bạc, tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa giai đoạn từ năm 2012 - 2016 54 Bảng 2.6: Thống kê thụ lý và giải quyết các vụ án hình sự sơ thẩm tội đánh bạc tại địa bàn tỉnh Thanh Hóa giai đoạn từ năm 2012-2016 62 Bảng 2.7: Thống kê thụ lý và giải quyết các vụ án hình sự sơ thẩm tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc tại địa bàn tỉnh Thanh Hóa giai đoạn từ năm 2012-2016 63 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài Đánh bạc là một tệ nạn xuất hiện từ rất sớm trong lịch sử loài ngƣời, bị cấm ở nhiều quốc gia bởi những tác động tiêu cực của nó đối với nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Ở Việt Nam, nền kinh tế thị trƣờng đang giúp quốc gia ngày một có vị trí cao hơn trên trƣờng quốc tế, thúc đẩy nhanh quá trình hội nhập về kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học công nghệ làm cho xã hội trở nên đa dạng, con ngƣời có nhiều cơ hội phát triển toàn diện … đồng hành với tích cực đó, hội nhập cũng đem lại nhiều hệ lụy do sự du nhập của nhiều loại hình tệ nạn xã hội, tội phạm mới, trong đó các hành vi đánh bạc, tổ chức đánh bạc, gá bạc đã biến đổi đa dạng, tinh vi so với truyền thống, nhằm che dấu, tránh sự phát hiện, xử lý của cơ quan chức năng. Tại tỉnh Thanh Hóa cũng nhƣ nhiều tỉnh trong cả nƣớc, nạn đánh bạc đang gây lãng phí một nguồn lực kinh tế lớn, chỉ tính từ năm 2012 đến 2016 Công an tỉnh Thanh Hóa đã điều tra, khám phá 1.057 vụ án đánh bạc, 5.570 ngƣời bị khởi tố, 40 vụ tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc với 270 bị can để chuyển VKS và Tòa án xử lý, số tiền, hiện vật có giá trị sử dụng đánh bạc lên tới hàng chục nghìn tỷ đồng. Nạn cờ bạc còn đem lại sự nghèo đói, suy thoái đạo đức, sinh ra lối sống thực dụng, thích hƣởng thụ bằng tài sản, sức lao động của ngƣời khác, đồng thời là nguyên nhân phát sinh các tệ nạn, tội phạm khác nhƣ: cƣỡng đoạt tài sản, cƣớp, cố ý gây thƣơng tích, giết ngƣời, hiếp dâm, mại dâm… đặc biệt theo đánh giá của cơ quan CSĐT Công an tỉnh Thanh Hóa thì đánh bạc, tổ chức đánh bạc, gá bạc còn đem lại nguồn tài chính quan trọng cho các băng nhóm tội phạm tồn tại, hoạt động. Trƣớc tình hình tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc diễn 1 biến phức tạp, ngày một nghiêm trọng, tăng cả về số vụ, số bị can, số tiền, hiện vật sử dụng đánh bạc, ảnh hƣởng tiêu cực đến việc thực hiện các chỉ tiêu về kinh tế, chính trị, xã hội của tỉnh Thanh Hóa, trong khi quá trình điều tra, truy tố, xét xử loại tội phạm này còn bất cập, quan điểm trái chiều trong định tội danh, quy định pháp luật hình sự chƣa hoàn chỉnh. Điều đó đặt ra phải có sự nghiên cứu nghiêm túc về công tác định tội danh các tội có liên quan đến đánh bạc trong mối quan hệ với nhau, dựa trên số liệu thực tiễn của cơ quan CSĐT, VKS, Tòa án tại địa bàn tỉnh Thanh Hóa, nhằm nêu lên thực trạng vƣớng mắc và đề xuất giải pháp hoàn thiện quy định của pháp luật hình sự trên phƣơng diện lập pháp, thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự trong giải quyết, xử lý các vụ án hình sự liên quan đến đánh bạc đúng pháp luật, đúng ngƣời, không bỏ lọt tội phạm. Đây là lý do tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Định tội danh các tội có liên quan đến đánh bạc trong Luật Hình Sự Việt Nam trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn Thanh Hóa” làm luận văn tốt nghiệp thạc sĩ luật học. 2. Tình hình nghiên cứu Đánh bạc là tệ nạn đã tồn tại từ rất lâu trong lịch sử loài ngƣời và đƣợc pháp điển hóa thành quy định cụ thể trong luật hình sự Việt Nam. Do đó, việc nghiên cứu về những tội danh có liên quan đến đánh bạc đƣợc nhiều chuyên gia pháp luật hình sự, tội phạm học, xã hội học… quan tâm nghiên cứu, thể hiện ở nhiều công trình nghiên cứu khoa học, sách giáo khoa, bình luận khoa học luật hình sự, bài viết… tiêu biểu là: 2.1. Giáo trình, sách tham khảo: “Giáo trình Luật hình sự Việt Nam” phần các tội phạm tập 2 của tập thể giáo viên trƣờng Đại học cảnh sát nhân dân năm 2000; “Giáo trình Luật hình sự Việt Nam tập 2” trƣờng Đại học luật Hà Nội do giáo sƣ, tiến sĩ Nguyễn Ngọc Hòa chủ biên, Nhà xuất bản Công an nhân dân in năm 2013; “Giáo trình Luật hình sự Việt Nam” (phần các tội 2 phạm) của khoa luật, Đại học Quốc gia Hà Nội, 2003; “Bình luận khoa học Bộ luật hình sự năm 1999 sửa đổi, bổ sung năm 2009”, nhà xuất bản chính trị quốc gia, năm 2013; “Bình luận khoa học Bộ luật hình sự” tập 1 (đã đƣợc chỉnh sửa) do giáo sƣ, tiến sĩ Trần Minh Hƣởng, Học viện Cảnh sát Nhân dân làm chủ biên; 2.2. Các đề tài nghiên cứu là luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, đề tài nghiên cứu khoa học: đề tài nghiên cứu (cấp bộ) của Viện nghiên cứu nhà nƣớc và pháp luật năm 2000 về “Những luận cứ khoa học cho các giải pháp phòng chống các tệ nạn xã hội ở nước ta”; Đề tài KX.04.14 năm 1992 của Tổng cục Cảnh sát - Bộ công an về “Đổi mới chính sách xã hội nhằm khắc phục tệ nạn xã hội trong điều kiện kinh tế thị trường”; luận án tiến sĩ của Phan Đình Khánh - Học viện chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nghiên cứu về “Tăng cường đấu tranh chống tệ nạn xã hội bằng pháp luật ở Việt Nam hiện nay” năm 2001; Luận văn thạc sĩ của Cao Thị Oanh - Đại học Quốc gia Hà Nội nghiên cứu đề tài “Đấu tranh phòng chống các tội cờ bạc trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2002”; Luận văn thạc sĩ của Bùi Minh Giang - Đại học Quốc gia Hà Nội nghiên cứu đề tài “Tội đánh bạc theo luật hình sự Việt nam và thực tiễn xét xử trên địa bàn tỉnh Hòa Bình”; 2.3. Các bài viết: “Những điểm mới của tội đánh bạc trong pháp luật hình sự” do các luật sƣ tranh luận tại website: https://luatminhgia.com.vn/kien-thuc-hinh-su/nhung-diem-moi-cua-toidanh-bac-trong-phap-luat-hinh-su.aspx; “Tội phạm cờ bạc - Thực trạng và các biện pháp phòng, chống” của tác giả Trần Thị Thu Hà - Ban tuyên truyền và thông tin, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam có nguồn tại website: http://tcdcpl.moj.gov.vn/qt/tintuc/Pages/thi-hanh-phapluat.aspx?ItemID=259; “những bất cập và một vài kiến nghị hoàn thiện đối với hướng dẫn áp dụng tội đánh bạc” của tác giả Thái Chí Bình - Tòa án nhân dân thị xã Châu Đốc, tỉnh An Giang tại website: http://toaan.gov.vn ... 3 Tuy nhiên chƣa có tài liệu nào nghiên cứu một cách hệ thống về định tội danh những tội có liên quan đến đánh bạc trong mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau đƣợc quy định tại BLHS Việt Nam 5 năm trở lại đây. 3. Mục đích, đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Mục đích tổng quát Luận văn tập trung nghiên cứu các quy định pháp luật một cách có hệ thống những vấn đề cơ bản về định tội danh các tội quy định tại điều 248, 249 Bộ luật hình sự Việt Nam năm 1999 dƣới góc độ pháp luật hình sự và thực tiễn giải quyết các vụ án trên địa bàn tại tỉnh Thanh Hóa (bao gồm số liệu xử lý của các cơ quan điều tra, VKS, bản án xét xử sơ thẩm của Tòa án) nhằm đƣa ra các giải pháp hoàn thiện quy định pháp luật các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc, nâng cao hiệu quả trong thực tiễn định tội danh của các chủ thể đƣợc giao quyền công tác tại các cơ quan tƣ pháp. 3.2. Mục đích cụ thể Để thực hiện mục tiêu tổng quát luận văn tập trung nghiên cứu những nội dung cụ thể nhƣ: 1. Phân tích, làm rõ những nội dung lý luận về định tội danh nói chung và định tội danh tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc đƣợc quy định tại BLHS Việt Nam. 2. Thực tiễn định tội danh đối với các tội đánh bạc, tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa; Phản ánh và phân tích đặc điểm, những vƣớng mắc trên thực tiễn khi áp dụng pháp luật trong hoạt động tố tụng của các cơ quan tƣ pháp. 3. Đƣa ra phƣơng án, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác định tội danh trong hoạt động tiến hành tố tụng tránh gây tình trạng oan sai, bỏ lọt tội phạm và hoàn thiện quy định của pháp luật đối với các tội danh đánh bạc, tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc trong tƣơng lai. 4 3.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Trong phạm vi luận văn tốt nghiệp thạc sĩ, tác giả chỉ đi sâu nghiên cứu lý luận định tội danh; Định tội danh đối với các tội liên quan trực tiếp đến hành vi đánh bạc đƣợc quy định tại điều 248; điều 249 của BLHS năm 1999 và một số nội dung đổi mới trong BLHS 2015. Nghiên cứu việc định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Thanh Hóa, giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2016. 4. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu 4.1. Cơ sở lý luận Cơ sở nghiên cứu của luận văn dựa trên hệ thống quan điểm chủ nghĩa duy vật biện chứng Mác - Lê Nin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và Đảng Cộng Sản Việt Nam về xây dựng nhà nƣớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa; Khoa học luật hình sự; Bộ luật hình sự Việt Nam năm 1999 (sửa đổi 2009); Luật Tố tụng hình sự Việt Nam năm 2003; Triết học; Bộ luật hình sự 2015; Bộ luật TTHS năm 2015; Xã hội học; Tội phạm học; Các công trình nghiên cứu, sách chuyên khảo; Các bài viết tại các website, tạp chí... 4.2. Cơ sở thực tiễn Cơ sở thực tiễn của luận văn dựa trên cơ sở tài liệu thụ lý, điều tra của cơ quan cảnh sát điều tra, số liệu thống kê các bản án đã xét xử sơ thẩm, báo cáo tổng kết của ngành tòa án nhân tỉnh Thanh Hóa về tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2016. 4.3. Phương pháp nghiên cứu Phƣơng pháp hệ thống đƣợc sử dụng xuyên suốt đề tài nhằm tổng hợp, phát triển, trình bày nội dung đề tài theo yêu cầu đã xác định. Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp để rõ nội dung cơ bản, yếu tố, đặc điểm, dấu hiệu trong quá trình nghiên cứu định tội danh của luận văn; 5 Phƣơng pháp thống kê đƣợc áp dụng cho việc phân tích, so sánh số liệu thực tế trong quá trình nghiên cứu; Phƣơng pháp trừu tƣợng sử dụng để xây dựng hệ thống luận điểm, luận cứ khoa học dựa trên các kết quả nghiên cứu nhằm xây hoàn thiện pháp luật hình sự về các tội đánh bạc, tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc; Ngoài ra còn áp dụng một số phƣơng pháp lịch sử, logic, cụ thể: Chƣơng 1, tác giả sử dụng phƣơng pháp phân tích, tổng hợp, logic, lịch sử và trừu tƣợng để khái quát lại khái niệm, đặc điểm, phƣơng pháp định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc; Chƣơng 2, tác giả sử dụng phƣơng pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh, đối chiếu số liệu thực tiễn nhằm làm nổi bật đặc điểm tình hình định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc tại địa bàn tỉnh Thanh Hóa, tìm ra nguyên nhân của thực trạng. Chƣơng 3, tác giả sử dụng chủ yếu phƣơng pháp tổng hợp, hệ thống, trừu tƣợng đƣa ra giải pháp hoàn thiện pháp luật về định tội danh đối với các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc. 5. Tính mới và đóng góp của đề tài Nƣớc ta hiện nay đang trong giai đoạn cải cách tƣ pháp việc nghiên cứu một cách có hệ thống nhằm làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn về định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc quy định trong BLHS Việt Nam là yêu cầu bức thiết của khoa học luật hình sự nhằm khắc phục tình trạng không thống nhất trong định tội danh, điều này có ý nghĩa trên các phƣơng diện: Về phƣơng diện lập pháp, việc nghiên cứu hoàn thiện các quy định các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc trong BLHS năm 1999 (đƣợc thay thế bằng BLHS năm 2015 có hiệu lực vào 01/01/2018) nhằm nâng cao hiệu quả định tội danh trên thực tiễn đóng vai trò quan trọng để giải quyết cơ bản hiện tƣợng không thống nhất trong áp dụng và giải thích 6 pháp luật gây tạo khe hở cho tình trạng “lách luật”, vi phạm pháp chế, làm giảm tính răn đe của luật pháp. Đối với thực tiễn định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc, đề tài nghiên cứu sẽ nêu đƣợc khó khăn, vƣớng mắc khi áp dụng pháp luật của các chủ thể định tội danh đặc biệt đối với hoạt động định tội danh của các cơ quan tƣ pháp đồng thời chỉ ra nguyên nhân, thực trạng yếu kém của một bộ phận cán bộ thực thi pháp luật, hạn chế oan sai, bỏ lọt tội phạm trong điều tra, truy tố, xét xử các vụ án đánh bạc, tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc góp phần tích cực trong đấu tranh phòng chống tội phạm, bảo vệ quyền con ngƣời, quyền công dân và những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc. Về mặt lý luận mặc dù có nhiều công trình nghiên cứu khác nhau về tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc nhƣng chƣa có đề tài nào đề cập tới định tội danh các tội có liên quan đến đánh bạc trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, do đó đề tài góp phần giải quyết một phần yêu cầu cải cách tƣ pháp, nâng cao khả năng áp dụng pháp luật về định tội danh của các chủ thể đƣợc giao quyền, công tác ở các cơ quan tƣ pháp tỉnh Thanh Hóa. Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể đƣợc sử dụng tham khảo cho cho sinh viên, cán bộ, học viên đang nghiên cứu, học tập, giảng dạy tại các trƣờng, cơ sở đào tạo luật… 6. Bố cục đề tài Ngoài phần mở đầu và kết luận, danh mục tài liệu tham khảo thì đề tài đƣợc xây dựng theo cấu trúc 3 chƣơng, gồm: Chƣơng 1: Một số vấn đề lí luận về định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc; Chƣơng 2: Thực trạng định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc tại địa bàn tỉnh Thanh Hóa; Chƣơng 3: Hoàn thiện pháp luật và giải pháp nâng cao hiệu quả định tội danh các tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc trong thời gian tới; 7 Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VỀ ĐỊNH TỘI DANH CÁC TỘI ĐÁNH BẠC, TỘI TỔ CHỨC ĐÁNH BẠC HOẶC GÁ BẠC 1.1. Một số khái niệm có liên quan đến định tội danh tội đánh bạc, tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc Đánh bạc, tổ chức đánh bạc, gá bạc là những hành vi có nhiều quan điểm trái chiều trong nhận thức pháp luật ở nhiều quốc gia và tại Bộ luật hình sự Việt Nam năm 1999 (sửa đổi 2009) ba hành vi trên đƣợc quy định thống nhất thành hai tội danh là đánh bạc (điều 248), tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc (điều 249) do đó trƣớc khi nghiên cứu về lý luận định tội danh loại tội phạm này chúng ta cần có sự phân biệt một số khái niệm có liên quan. 1.1.1. Khái niệm về hành vi đánh bạc, đánh bạc trái phép Nhiều quốc gia trên thế giới coi đánh bạc nhƣ một ngành công nghiệp giải trí kèm theo là du lịch và các ngành dịch vụ phụ trợ đem lại lợi ích vô cùng lớn cho các nền kinh tế nhƣ: Macao (Trung Quốc), Lasvegas (Mỹ), Thái Lan, Campuchia… tuy nhiên mối quan hệ giữa đánh bạc với nền kinh tế đƣợc website wiki phân tích nhƣ sau: Tác động lên kinh tế địa phương: Nếu sòng bạc hoạt động như một phần của một khu du lịch và người chơi không phải là dân địa phương, thì doanh số bán lẻ địa phương sẽ có thể tăng lên từ những dịch vụ đi kèm như nhà hàng, khách sạn... Tuy nhiên, nếu phần lớn các khách hàng của Casino là dân địa phương, thì kinh tế địa phương (do đó, thuế doanh thu từ doanh nghiệp) chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực do hiệu ứng thay thế: người tiêu dùng thay vì tiêu dùng hàng hóa thì lại bỏ tiền ra chơi cờ bạc tại Casino, tiền thua bạc của họ sẽ rơi vào túi ông chủ Casino chứ không được đưa vào nền kinh tế. 8 Thuế thu được từ sòng bạc: Điều quan trọng cần nhận ra là thuế thu nhập từ sòng bạc không phải là "tiền mới" cho xã hội. Thuế thu từ sòng bạc chỉ là sự chuyển thu nhập từ nhóm này sang nhóm khác, ông chủ sòng bạc thu tiền từ người chơi bị thua, rồi chia lại một phần cho chính quyền thông qua hình thức thuế. "Tiền mới" chỉ được tạo ra khi con bạc là người nước ngoài (khi đó một khoản tiền từ người chơi nước ngoài sẽ thuộc về chính quyền trong nước). Nhưng nếu người chơi là dân trong nước thì sẽ không có giá trị tăng thêm, thuế mà chính quyền thu được thực ra được lấy từ túi của chính người dân nước mình, còn phần tiền không phải đóng thuế sẽ được chủ sòng bạc chuyển ra nước ngoài, nền kinh tế khi ấy sẽ còn bị thất thoát tiền ra nước ngoài chứ không được lợi gì [44]. Hiện nay có khá nhiều quan niệm về đánh bạc trong đó đối với các tôn giáo nhƣ Hồi giáo thì: “luật sharia có nhiều cách giải thích trong thế giới Hồi giáo, đồng thuận của các ulema là cờ bạc là haraam (tội lỗi)” [45]. Đối với Phật giáo đánh bạc đƣợc quan niệm là “gian dối”, nguyên nhân của khánh kiệt tài sản, sinh ra nhiều phiền muộn, khổ đau. Nhƣ vậy những quan điểm trên chƣa nêu ra đƣợc các đặc điểm cơ bản của hành vi đánh bạc mà chỉ dừng lại ở nhận thức hết sức đơn giản phản ánh mặt trái của hành vi, đƣa ra lời khuyên, điều cấm nhằm răn đe, giáo dục các thành viên trong giáo hội của mình. Bách khoa toàn thƣ mở wikipedia đƣa ra khái niệm: “Đánh bạc là được thua bằng tiền hay một vật có giá trị dựa vào kết quả chưa rõ ràng của một sự kiện với một mục đích có thêm tiền bạc hoặc giá trị vật chất. Do vậy đánh bạc dựa trên 3 yếu tố: sự tính toán, cơ hội và giải thưởng” [46]. Khái niệm này đã chỉ ra đƣợc những đặc điểm cơ bản của hành vi đánh bạc là dựa vào kết quả chƣa rõ ràng (chƣa biết) với mục tiêu gia tăng số tiền hoặc “vật có giá trị” đem ra để “đánh cƣợc”, dựa trên các yếu tố “sự tính toán, 9 cơ hội, và giải thưởng”, nhƣng chỉ dựa vào những thông tin đƣa ra nhƣ trên ngƣời đọc khó mà phân biệt đƣợc hành vi đánh bạc với hoạt động đầu tƣ kinh tế nhƣ đầu tƣ vàng, đầu tƣ giá vàng trạng thái, đầu tƣ chứng khoán, các loại hình chứng khoán phái sinh… hoặc các hình thức đầu tƣ khác. Điều I của Sắc lệnh 168/SL ngày 14/4/1948 của Chủ tịch nƣớc nƣớc Việt Nam dân chủ cộng hòa quy định hành vi đánh bạc nhƣ sau: Đánh bạc là: “Tất cả các trò chơi cờ bạc, dù là có tính cách may rủi hay là có thể dùng trí khôn để tính nước, mà được thua bằng tiền” [10]. Theo giáo sƣ, tiến sĩ Nguyễn Ngọc Hòa: Đánh bạc đƣợc hiểu là hành vi tham gia vào các trò chơi mà trong đó, ngƣời thắng đƣợc nhận một khoản lợi ích vật chất từ ngƣời thua hoặc ngƣời tổ chức. Đƣợc coi là trò chơi khi việc thắng thua phụ thuộc vào khả năng của ngƣời chơi hoặc do ngẫu nhiên [17, tr.304] Quan điểm của luật sƣ, tiến sĩ Nguyễn Đức Mai cho rằng “Đánh bạc trái phép”là hành vi đánh bạc dưới bất kỳ hình thức nào với mục đích được thua bằng tiền hay hiện vật mà không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép hoặc được cơ quan nhà nước cho phép nhưng thực hiện không đúng với quy định trong giấy phép được cấp [22, tr. 640]. Đồng thời cũng là định nghĩa đánh bạc trái phép quy định tại khoản 1 điều 1 nghị quyết của HĐTP Số: 01/2010/NQ-HĐTP ngày 22 tháng 10 năm 2010. Đối với giáo sƣ, tiến sĩ Trần Minh Hƣởng - Phó giám đốc Công an tỉnh Điện Biên nguyên là giáo viên Học viện CSND quan niệm “Hành vi đánh bạc được biểu hiện dưới bất cứ hình thức nào được thua bằng tiền hoặc dùng hiện vật để gán nợ. Hiện vật có thể là vàng, đá quý, xe máy, ô tô.v.v… Các hình thức đánh bạc có thể là đánh bài, tổ tôm, xóc đĩa, đánh ba cây, cá độ bóng đá.v.v..” [18, tr. 85] 10 Tập thể tác giả Học viện CSND do giáo sƣ, tiến sĩ Trần Minh Hƣởng chủ biên Bình luận khoa học hình sự, nhà xuất bản Hồng Đức, năm 2013 đã tổng hợp các một số quan điểm về đánh bạc, đánh bạc trái phép: Đánh bạc được hiểu là nhiều người (ít nhất là từ hai người trở lên) cùng tham gia thực hiện hành vi dưới bất kỳ hình thức nào với mục đích được thua bằng tiền hay hiện vật. [19, tr.536]. Tóm lại có thể hiểu đánh bạc là hành vi của tối thiểu hai chủ thể dựa vào trò chơi, biến cố ngẫu nhiên hay dƣới bất cứ hình thức nào đƣợc thua bằng tiền hoặc hiện vật có giá trị; Đánh bạc trái phép là hành vi đánh bạc không được nhà nước cho phép hoặc thực hiện không đúng với quy định trong giấy phép. 1.1.2. Khái niệm tội đánh bạc Qua nghiên cứu các khái niệm, tác giả nhận thấy có nhiều cách diễn đạt, trình bày khác nhau về tội đánh bạc nhƣng có hai cách trình bày phổ biến là: tƣ tƣởng của các nhà khoa học nghiên cứu về luật hình sự Việt Nam thể hiện trong giáo trình luật hình sự phần tội phạm cụ thể của một số trƣờng đại học (Đại học Quốc Gia, đại học Luật Hà Nội…) trình bày tội phạm đánh bạc dƣới dạng mô tả các đặc điểm: Mặt khách quan là hành vi nguy hiểm cho xã hội; Mặt pháp lý là hành vi đánh bạc trái pháp luật hình sự và phải chịu hình phạt; Mặt chủ quan là tội phạm phải do ngƣời có năng lực trách nhiệm hình sự, đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự và thực hiện một cách có lỗi (ở đây là lỗi cố ý) hay ở một số Bình luận khoa học hình sự lại trình bày theo cấu thành tội phạm: Khách thể tội phạm bị xâm hại; Chủ thể của tội phạm; Mặt khách quan của tội phạm; Mặt chủ quan của tội phạm. Tội đánh bạc đƣợc quy định tại Bộ luật hình sự năm 1999 (sửa đổi năm 2009) chỉ điều chỉnh đối với hành vi đánh bạc trái phép: 11 Ngƣời nào đánh bạc trái phép dƣới bất kỳ hình thức nào đƣợc thua bằng tiền hay hiện vật có giá trị từ hai triệu đồng đến dƣới năm mƣơi triệu đồng hoặc dƣới hai triệu đồng nhƣng đã bị kết án về tội này hoặc tội quy định tại Điều 249 của Bộ luật này, chƣa đƣợc xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ năm triệu đồng đến năm mƣơi triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến ba năm”. Trên quan điểm nghiên cứu khoa học luật hình sự theo tác giả nên hiểu đầy đủ tội đánh bạc theo hƣớng sau: Tội đánh bạc là hành vi của người có năng lực, đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự tham gia đặt cược dưới bất kỳ hình thức nào thắng thua bằng tiền hay hiện vật có giá trị mà không được cơ quan có thẩm quyền cho phép (không được cấp phép) từ đủ giá trị định lượng quy định của luật hình sự hoặc dưới mức quy định nhưng đã bị xử phạt hành chính hay bị kết án về tội này hoặc tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, xâm phạm đến trật tự, an toàn công cộng. Tôi cho rằng khái niệm ghi trên đã phản ánh đầy đủ các dấu hiệu của khái niệm về tội đánh bạc vì: Thứ nhất khắc phục đƣợc việc quy định hình thức đánh bạc, vì trên thực tế hành vi đánh bạ rất đa dạng, thay đổi theo từng thời kỳ lịch sử (từ đánh bạc truyền thống nhƣ cá cƣợc các trò chơi dân gian, thể thao, đánh bài, chọi các con vật… đến các hình thức đánh bạc hiện đại nhƣ sử dụng mạng máy tính, mạng internet, mạng viễn thông để cá độ thể thao, đánh bạc trực tuyến, lợi dụng các sự kiện kinh tế, chính trị để cá độ…). Thứ hai khắc phục đƣợc định lƣợng về giá trị thắng (thua), số tiền hoặc vật chất sử dụng đánh bạc theo quy định của pháp luật qua các thời kỳ. Thứ ba chỉ cần nêu khái niệm tội đánh bạc không cần thêm cụm từ trái 12