Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ định hướng và các giải pháp phát triển ngành dịch vụ phân phối ở việt nam...

Tài liệu định hướng và các giải pháp phát triển ngành dịch vụ phân phối ở việt nam

.DOCX
213
115
126

Mô tả:

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ CÔNG THƯƠNG VIỆN NGHIÊN CỨU CHIẾN LƯỢC, CHÍNH SÁCH CÔNG THƯƠNG ------------------------------ NGUYỄN THÚY HIỀN ĐỊNH HƯỚNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGÀNH DỊCH VỤ PHÂN PHỐI Ở VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ Hà Nội - 2017 2 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ CÔNG THƯƠNG VIỆN NGHIÊN CỨU CHIẾN LƯỢC, CHÍNH SÁCH CÔNG THƯƠNG ------------------------------ NGUYỄN THÚY HIỀN ĐỊNH HƯỚNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGÀNH DỊCH VỤ PHÂN PHỐI Ở VIỆT NAM Chuyên ngành: Thương mại Mã số : 62.34.10.01 LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC 1. PGS.TS. Lê Trịnh Minh Châu 2. TS. Lê Hoàng Oanh Hà Nội - 2017 3 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và trích dẫn trong Luận án là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Các kết quả nghiên cứu của Luận án không trùng với các công trình khoa học khác đã công bố. Tác giả Luận án Nguyễn Thúy Hiền 2 Mục lục LỜI CAM ĐOAN...................................................................................................................i DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT...............................................................................................iv DANH MỤC BẢNG.............................................................................................................vi DANH MỤC HÌNH.............................................................................................................vii PHẦN MỞ ĐẦU....................................................................................................................1 1. Sự cần thiết của đề tài Luận án.................................................................................1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án...............................3 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của Luận án.....................................................10 4. Đối tượng và giới hạn phạm vi nghiên cứu của Luận án.......................................10 5. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................11 6. Ý nghĩa khoa học của Luận án................................................................................13 7. Những đóng góp mới của Luận án.........................................................................13 8. Kết cấu nội dung Luận án.......................................................................................14 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NGÀNH DỊCH VỤ PHÂN PHỐI....................................................................................................................................15 1.1. Khái niệm về ngành dịch vụ phân phối..........................................................15 1.1.1.Khái niệm về ngành dịch vụ phân phối..............................................................15 1.1.2. Khái niệm về các phân ngành dịch vụ phân phối..............................................20 1.2. Vai trò và mối quan hệ phát triển của ngành dịch vụ phân phối.................27 1.2.1. Vai trò của ngành dịch vụ phân phối.................................................................27 1.2.2. Mối quan hệ phát triển của ngành dịch vụ phân phối......................................31 1.3. Nội dung phát triển và các tiêu chí đánh giá sự phát triển ngành dịch vụ phân phối...........................................................................................................................34 1.3.1. Nội dung phát triển ngành dịch vụ phân phối...................................................34 1.3.2. Các tiêu chí đánh giá sự phát triển ngành dịch vụ phân phối..........................38 1.4. Các yếu tố tác động đến phát triển ngành dịch vụ phân phối......................43 1.4.1. Vai trò của nhà nước..........................................................................................43 1.4.2. Hội nhập quốc tế và sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước......................44 1.4.3. Năng lực của các doanh nghiệp trong ngành dịch vụ phân phối.....................46 1.5. Những yêu cầu và điều kiện cần để phát triển ngành dịch vụ phân phối....47 1.6. Kinh nghiệm phát triển ngành dịch vụ phân phối của một số nước và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam...........................................................................................48 1.6.1. Kinh nghiệm của một số nước...........................................................................49 1.6.2. Bài học kinh nghiệm về phát triển dịch vụ phân phối.......................................55 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGÀNH DỊCH VỤ PHÂN PHỐI Ở VIỆT NAM.....................................................................................................................................58 2.1. Tình hình phát triển ngành dịch vụ phân phối ở Việt Nam..........................58 3 2.1.1. Bán buôn.............................................................................................................58 2.1.2. Bán lẻ..................................................................................................................61 2.1.3. Về đại lý thương mại..........................................................................................69 2.1.4. Hoạt động nhượng quyền thương mại...............................................................71 2.1.5. Đánh giá tình hình phát triển ngành dịch vụ phân phối...................................74 2.2. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển ngành dịch vụ phân phối ở Việt Nam...............................................................................................................................84 2.2.1. Về quản lý Nhà nước ngành dịch vụ phân phối...................................84 2.2.2. Đánh giá tình hình thực hiện các cơ chế chính sách quản lý ngành dịch vụ phân phối thời gian qua..................................................................................88 2.2.3. Đánh giá thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển ngành dịch vụ phân phối.................................................................................................................97 2.3. Đánh giá chung về thực trạng phát triển ngành dịch vụ phân phối ..........103 2.3.1. Những công..............................................................................................103 thành 2.3.2. Những tồn tại....................................................................................................104 2.3.3. Nguyên nhân của những tồn tại......................................................................109 2.3.4. Những vấn đề đặt ra cần giải quyết..................................................................111 CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGÀNH DỊCH VỤ PHÂN PHỐI Ở VIỆT NAM...................................................................................................................................113 3.1. Định hướng phát triển ngành dịch vụ phân phối ở Việt Nam....................113 3.1.1. Xu hướng phát triển ngành dịch vụ phân phối thế giới..................................113 3.1.2. Phân tích ngành dịch vụ phân phối ở Việt Nam qua mô hình SWOT............115 3.1.3. Lựa chọn định hướng phát triển ngành dịch vụ phân phối............................126 3.2. Giải pháp phát triển ngành dịch vụ phân phối ở Việt Nam........................138 3.2.1. Giải pháp chung...............................................................................................138 3.2.2. Giải pháp đối với các phân ngành dịch vụ phân phối.....................................156 KẾT LUẬN........................................................................................................................163 DANH MỤC CÁC BÀI BÁO CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ.......................................166 TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................................167 PHẦN PHỤ LỤC...............................................................................................................174 Phụ lục 1: Mẫu phiếu điều tra khảo sát...........................................................................174 Phụ lục 2: Tổng hợp kết quả phân tích xử lý kết quả điều tra với sự hỗ trợ của phần mềm SPSS 20.0..................................................................................................................179 Phụ lục 3: Danh sách các doanh nghiệp/cơ sở tham gia khảo sát..................................196 4 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT 1. Từ viết tắt Tiếng Việt Từ viết tắt Tên đầy đủ DVPP DVPP NQTM Nhượng quyền thương mại BB Bán buôn BL Bán lẻ ĐL Đại lý TNHH Tránh nhiệm hữu hạn KHCN Khoa học công nghệ VCCI Phòng thương mại và công nghiệp VN UBND Uỷ ban nhân dân DNNN Doanh nghiệp nhà nước QPPL Quy phạm pháp luật QLNN Quản lý Nhà nước HTX Hợp tác xã ST Siêu thị TTTM Trung tâm thương mại CNTT Công nghệ thông tin SX Sản xuất NK Nhập khẩu DN Doanh nghiệp KCHTTM Kết cấu hạ tầng thương mại 2. Từ viết tắt Tiếng Anh 5 Từ viết tắt Tên đầy đủ Tiếng Anh Tên đầy đủ Tiếng Việt WTO World Trade Organization Tổ chức thương mại Thế giới EU European Union Liên minh châu Âu ASEAN Association of Southeast Asian Hiệp hội các quốc gia Nations Đông Nam Á TBT Agreement on Technical Barriers to Hiệp định rào cản kỹ Trade thuật đối với thương mại ILO International Labour Organization Tổ chức Lao động Quốc tế FTA Free Trade Area Khu vực thương mại tự do Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội TPP Trans-Pacific Strategic Economic Partnership Agreement Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương ENT Economic Need Test Đánh giá nhu cầu kinh tế EFA Exploratory Factor Analysis Phân tích nhân tố khám phá SPSS Statistical Product and Services Solutions Thống kê sản phẩm, dịch vụ và xử lý dữ liệu SNA System of National Accounts Hệ thống tài khoản quốc gia SWOT Strengths,Weaknesses Opportunities,Threats Mô hình phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức M&A Mergers and Acquisitions Mua bán và sáp nhập GDP 6 DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Phân bố chợ bán buôn (hạng 1,2) theo vùng kinh tế năm 2015.................58 Bảng 2.2. Phân bổ chợ cả nước theo quy mô đến 31/12/2015...................................62 Bảng 2.3.Phân bố mạng lưới siêu thị, TTTM cả nước đến 31/12/2015.....................65 Bảng 2.4. Tốc độ tăng trưởng GDP qua các năm của ngành dịch vụ bán buôn,bán lẻ, sửa chữa ôtô, xe máy và xe có động cơ khác..............................................................74 Bảng 2.5. Vốn đầu tư của ngành dịch vụ bán buôn, bán lẻ sửa chữa.........................76 Bảng 2.6. Lao động của ngành dịch vụ bán buôn, bán lẻ sửa chữa............................77 Bảng 2.7. Số doanh nghiệp của ngành DVBB, DVBL..............................................78 Bảng 2.8. Tổng hợp các nhân tố đánh giá siêu thị, cửa hàng tiện ích .......................98 Bảng 2.9. Kết quả xử lý dữ liệu phân tích hồi quy tuyến tính ST, cửa hàng tiện ích. 99 Bảng 2.10. Bảng tổng hợp các nhân tố đánh giá cửa hàng tạp hóa, thực phẩm truyền thống...........................................................................................................................99 Bảng 2.11. Kết quả xử lý dữ liệu phân tích hồi quy tuyến tính cửa hàng tạp hóa, thực phẩm truyển thống....................................................................................................100 7 DANH MỤC Hình 1.1. Biểu diễn bốn kiểu hệ thống phân phối phổ biến cho hàng hoá tiêu dùng cá nhân với các cấp độ....................................................................................................32 Hình 1.2. Các phương thức thực hiện thương mại dịch vụ........................................33 YHình 2.1. Số vụ nhượng quyền thương mại nước ngoài vào Việt Nam từng năm giai đoạn 2007-2015...................................................................................................72 Hình 2.2. Tổng sản phẩm trong nước phân theo ngành kinh tế năm 2015................74 Hình 2.3. Vốn đầu tư toàn xã hội phân theo ngành kinh tế năm 2015.......................76 Hình 2.4. Tỷ trọng lao động trong các ngành đến năm 2015.....................................77 YHình 3.1. Mô hình và khung định hướng phát triển ngành DVPP.......................125 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài Luận án Khu vực dịch vụ đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế của mỗi quốc gia, những năm qua, tỷ lệ đóng góp khu vực dịch vụ trong GDP của các nước đang phát triển đã gia tăng nhanh chóng, có nhiều quốc gia đóng góp khuv vực dịch vụ trong GDP đã đạt mức 60-70%. Một trong những đóng góp vào tăng trưởng của khu vực dịch vụ là ngành DVPP (DVPP). Cũng giống như xu thế của các nước đang phát triển trên thế giới, DVPP ở Việt Nam ngày càng đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế đất nước.Nếu tính cả hoạt động sửa chữa động cơ, mô tô, xe máy, đồ dùng cá nhân và gia đình thì DVPP từ năm 2000 trở lại đây chiếm hơn 13% trong tổng GDP. DVPP ở Việt Nam thời gian qua ngày càng được mở rộng về qui mô, xuất hiện thêm nhiều phương thức, loại hình DVPP với chất lượng phục vụ ngày càng được nâng cao, các loại hình DVPP đan xen, hỗ trợ nhau đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu tiêu thụ sản phẩm, góp phần thúc đẩy SX, tăng trưởng kinh tế, nâng cao đời sống cho người dân; Sự xuất hiện của nhiều doanh nghiệp phân phối nước ngoài dưới các hình thức đã góp phần làm thay đổi cấu trúc, diện mạo thị trường trong nước theo hướng văn minh, hiện đại phần nào đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế của đất nước và phù hợp với xu hướng phát triển của khu vực và thế giới. Mặc dù đã có nhiều tiến bộ song nhìn chung ngành DVPP của Việt Nam vẫn còn lạc hậu chưa đáp ứng với yêu cầu phát triển của nền kinh tế. Nhìn chung quy mô còn nhỏ lẻ, trình độ lạc hậu, chi phí lưu thông cao vì vậy đã làm giảm sự đóng góp của ngành đối với tăng trưởng kinh tế. Trong bán buôn chưa xuất hiện nhiều các DN làm tốt chức năng bán buôn với qui mô lớn, có khả năng nghiên cứu thị trường, đưa đơn đặt hàng cho nhà SX, tổ chức mạng lưới phân phối, tiêu thụ hàng hóa rộng khắp thông qua thiết lập chuỗi, hoặc NQTM,… do vậy, chưa tạo được ảnh hưởng đến nhà SX, theo đó chưa góp phần thay đổi cơ cấu SX, chưa phát huy vai trò dẫn dắt các ngành SX phát triển 2 cũng như tạo việc làm cho người lao động. Trong bán lẻ, quá nhiều loại hình tổ chức mua bán và thương nhân nhỏ lẻ (chợ, cửa hàng độc lập, hộ kinh doanh cá thể) không định hình phát triển, không được tổ chức thành đối tượng của quản lý nhà nước, hoạt động tự do và độc lập ngoài vòng kiểm soát, làm cho thị trường trở nên manh mún, tản mạn, lộn xộn, cơ sở vật chất yếu, không có mối liên kết trong kênh phân phối, pháp luật nhà nước và lợi ích của người tiêu dùng chưa được tôn trọng. Mô hình quản lý chợ còn nửa vời, hiệu lực và hiệu quả quản lý còn thấp. Mô hình ST, TTTM mới hình thành song tập trung chủ yếu ở các thành phố lớn là Hà Nội và Hồ Chí Minh, đại bộ phận các siêu thị vẫn là qui mô nhỏ, chưa xuất hiện nhiều đại siêu thị. Do hệ thống phân phối chưa được tổ chức tốt, không tạo lập được mối liên kết chặt chẽ từ nhà SX đến người tiêu dùng trong chuỗi cung ứng sản phẩm, khả năng kiểm soát giá cả của doanh nghiệp đối với các đại lý còn yếu kém đã làm cho khả năng tự điều chỉnh của thị trường kém nhanh nhạy, các biện pháp can thiệp của Nhà nước khó phát huy hiệu quả. Hậu quả là sự tác động của thị trường thế giới đến thị trường nước ta thường lớn hơn so với các nước. Với những tồn tại của ngành DVPP như đã nêu trên, từ triển vọng phát triển kinh tế của đất nước cho thấy tiềm năng phát triển của ngành là rất lớn, trong đó, các yếu tố tạo nên triển vọng đó là: thu hút nhiều vốn đầu tư nước ngoài, du lịch phát triển, thu nhập bình quân đầu người ngày càng tăng, hàng hoá từng bước tham gia vào chuỗi phân phối toàn cầu... và để phù hợp với mục tiêu đưa đất nước ta trở cơ bản thành một nước công nghiệp vào năm 2020 mà một trong những tiêu chí của nước công nghiệp là khu vực dịch vụ chiếm tỷ trọng cao và phát triển hiện đại, việc nghiên cứu nhằm đề xuất định hướng và các giải pháp phát triển ngành DVPP theo hướng văn minh hiện đại phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế của đất nước là cần thiết. Do đó, tác giả lựa chọn đề tài: “Định hướng và các giải pháp phát triển ngành DVPP ở Việt Nam” làm đề tài nghiên cứu cho luận án tiến sỹ. 3 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án Cùng với phát triển kinh tế của đất nước, ngành DVPP trong thời gian vừa qua đã có bước phát triển rất đáng ghi nhận, đặc biệt kể từ khi nước ta gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO). Ngành đã đóng vai trò rất quan trọng trong việc định hướng SX, là cầu nối giữa cung và cầu, có đóng góp lớn cho GDP của cả nước. Chính vì thế, ngành DVPP được nhiều nhà nghiên cứu trong và ngoài nước quan tâm. Một số công trình trong và ngoài nước đã nghiên cứu về lý luận cơ bản , phân tích và đánh giá tình hình phát triển trong thời gian qua và xu hướng thời gian tới; tác động của việc gia nhập WTO với phát triển của ngành; cơ chế chính sách liên quan đến sự phát triển của ngành... Đề xuất những giải pháp nhằm phát triển từng phân ngành dịch vụ. Có thể kể tới một số công trình nghiên cứu tiêu biểu về lĩnh vực này như sau: 2.1. Các nghiên cứu của nước ngoài Trên thế giới cũng có nhiều nhà nghiên cứu quan tâm về phát triển của DVPP hàng hoá, có thể kể đến các công trình nghiên cứu tiêu biểu sau: 1. Kaliajan, K, “ Hạn chế trong thương mại DVPP”, tháng 8 năm 2000. Tài liệu nghiên cứu của nhóm nghiên cứu năng suất, Ausinfo, Can berra. Tài liệu đã chỉ ra những hạn chế của thương mại DVPP trong quá trình phát triển và ảnh hưởng của nó tới nền kinh tế. 2. Anderson, James H. và Roger R. Betancourt: ”Lĩnh vực phân phối và quá trình phát triển”, tháng 4 năm 2002, Vấn đáp kinh tế, quyển 40, số 2. Trong đó đề cập đến quá trình hình thành và phát triển của lĩnh vực phân phối. 3. Betancourt, Roger R “Kinh tế học về bán lẻ và phân phối”, 2004, Nhà xuất bản Edward Elgar, Chelentham, UK và Northampton, MA, USA.. Cuốn sách đã khái quát và đã có những khái niệm cơ bản về bán lẻ và phân phối. 4. Ando, M và Fukunari Kimura, “Hình thành mạng lưới SX và phân phối quốc tế ở Đông Á” 2005, Tập Thương mại quốc tế ở Đông Á, NBER - Hội thảo 4 Đông Á về Kinh tế. Nhóm tác giả đã nghiên cứu sự thành thành và phát triển mạng lưới SX và phân phối quốc tế ở Đông Á, những nền kinh tế đã có những thành công nhất định trong lĩnh vực DVPP. 5. Mourstier Laule, Đào Thế An, Hoàng Bằng An, Vũ Trọng Bình, Muriel Figuies, Nguyễn Thị Tân Lộc và Phan Thị Giác Tâm “Siêu thị và người nghèo ở Việt Nam”, 2006, CIRAD và ADB. Nhóm tác giả đã có những nghiên cứu và góc nhìn cụ thể về phát triển siêu thị ở Việt Nam, sự phát triển của nó và tác động đến những người nghèo ở Việt Nam. 6. Reardon, Thomas và Rose Hopkins “Cách mạng siêu thị ở các quốc gia đang phát triển: chính sách giải quyết những căng thẳng nổi lên giữa các siêu thị, các nhà cung cấp và các nhà bán lẻ truyền thống”, 2006, Tạp chí nghiên cứu phát triển châu Âu. 7. Fels, Allan “Quản lý bán lẻ - Bài học từ các quốc gia đang phát triển” , Asia Pacific Business Review - số 1 năm 2009. Trong bài này, tác giả đã tổng kết kinh nghiệm và rút ra bài học quản lý bán lẻ ở các nước đang phát triển. 8. A T Kearney “Những cánh cửa hy vọng của bán lẻ toàn cầu - Chỉ số bán lẻ toàn cầu 2009”. Tài liệu xếp hạng các thị trường bán lẻ trên thế giới dựa trên cơ sở đánh giá 4 nhóm chỉ tiêu để xác định chỉ số phát triển bán lẻ của từng quốc gia. 9. Muriel Figuies, Mourstier Laule “Sự hấp dẫn của thị trường ở quốc gia mới nổi: Siêu thị và người tiêu dùng nghèo ở Việt Nam”, 2009, Chính sách thực phẩm 34. Nhóm tác giả đã nghiên cứu về thị trường của các quốc gia mới nổi, sự hấp dẫn của những thị trường này, sự hình thành và phát triển siêu thị ở các quốc gia này và tác động của nó đối với những người nghèo trong đó có người tiêu dùng nghèo của Việt Nam. 10. Shuaguang Wang “Các nhà bán lẻ nước ngoài sau khi Trung quốc gia nhập WTO những câu chuyện thành công và thất bại”, 2009, Asian Facific Business Review”. Tác giả đã đi sâu vào nghiên cứu thị trường bán lẻ của Trung Quốc sau 5 khi gia nhập WTO. Những thất bại và thành công của Trung Quốc trong lĩnh vực bán lẻ, một nước có điều kiện phát triển khá tương đồng với Việt Nam đã được đúc rút ra trong bài viết này, đây là những kinh nghiệm quý báu để các nhà nghiên cứu, các nhà phân phối bán lẻ và các nhà quản lý của Việt Nam tham khảo. 11. Michael J. Mc Demotl “sổ tay NQTM”, 2003, Enterprise Magazines. Đây là quyển sách giới thiệu về hoạt động NQTM cho những ai quan tâm về kinh doanh dưới hình thức nhượng quyền. Quyển sách giới thiệu khá đầy đủ về khái niệm, nguyên lý hoạt động, những lưu ý của các bên nhận quyền và bên giao quyền, là quyển sách bỏ túi cho những ai quan tâm đến lĩnh vực này. 12. Ed Teixeira “Nhượng quyền nhìn từ khía cạnh bên ngoài”, 2005 Xibris Corporatin. Đây là bài nghiên cứu mà tác giả đã quan sát hoạt động nhượng quyền ở một góc nhìn cụ thể, cái hay cái không hay để những người quan tâm đến hoạt động kinh doanh nhượng quyền, hay các nhà nghiên cứu tham khảo. 2.2. Các nghiên cứu trong nước 1. Vụ Chính sách thị trường trong nước (Bộ Thương mại) “Các loại hình kinh doanh văn minh hiện đại, định hướng quản lý nhà nước đối với siêu thị ở Việt Nam”, Đề tài khoa học cấp Bộ, năm 2001. Trong đó, tập trung nghiên cứu sâu về loại hình kinh doanh bán lẻ văn minh hiện đại và đề ra định hướng quản lý nhà nước đối với loại hình này, chưa đề cập đến quản lý nhà nước toàn ngành DVPP. 2. PGS.TS. Lê Trịnh Minh Châu chủ nhiệm Đề tài “Phát triển hệ thống phân phối hàng hoá ở Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế”, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ năm 2002. Trong đó, đã nghiên cứu cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng và đề xuất phương hướng phát triển hệ thống phân phối hàng hoá ở nước ta. Chưa đi sâu vào nghiên cứu cơ chế quản lý và đề xuất chính sách cụ thể và đồng bộ cho sự phát triển đó. 3. Trường cán bộ Thương mại Trung ương “Giải pháp phát triển cửa hàng tiện lợi vận doanh theo chuỗi ở Việt Nam đến năm 2010”, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ, năm 2005. Trong đó đi sâu nghiên cứu về cửa hàng tiện lợi và đề xuất 6 giải pháp phát triển, chưa đề xuất việc tập trung tích tụ của các doanh nghiệp phân phối làm cơ sở để vận hành chuỗi. 4. CN. Phạm Hồng Tú “Giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng thương mại (hệ thống chợ) chủ nhiệm Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ, 2005. Trong đó đi sâu nghiên cứu về đầu tư cho phát triển kết cấu hạ tầng hệ thống chợ, chưa nghiên cứu cơ chế, chính sách quản lý sự phát triển chợ nói riêng, lĩnh vực phân phối bán buôn, bán lẻ nói chung. 5. PGS.TS. Đinh Văn Thành “Đánh giá thực trạng và định hướng tổ chức các kênh phân phối một số mặt hàng chủ yếu ở nước ta”, chủ nhiệm Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ năm 2006. Trong đó đi sâu vào nghiên cứu kênh phân phối một số mặt hàng chủ yếu (rau quả, thịt, hàng may mặc, sắt thép, phân bón, xi măng...), chưa nghiên cứu kênh phân phối đối với tất cả các nhóm hàng để đề xuất cơ chế, chính sách quản lý các kênh phân phối hàng hoá. 6. Sách chuyên khảo: “Giải pháp phát triển hệ thống phân phối liên kết dọc các nhóm hàng lương thực, thực phẩm” PGS.TS. Lê Trịnh Minh Châu cùng tập thể tác giả bên soạn, NXB thế giới phát hành năm 2006. Trong đó đã đề xuất một số giải pháp vĩ mô, nâng cao vai trò của Chính phủ để phát triển hệ thống phân phối liên kết dọc bao gồm cả khâu bán lẻ nhưng chỉ giới hạn vào nhóm hàng lương thực, thực phẩm. 7. TS. Nguyễn Thị Nhiễu “Nghiên cứu dịch vụ bán buôn, bán lẻ của một số nước và khả năng vận dụng vào Việt Nam”, chủ nhiệm Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ năm 2007. Trong đó, chủ yếu giới thiệu các mô hình kinh doanh bán lẻ của một số tập đoàn phân phối nước ngoài và các định chế pháp lý để quản lý, chưa đi sâu nghiên cứu kinh nghiệm về hoạch định cơ chế, chính sách của Chính phủ các nước để quản lý quá trình phát triển dịch vụ bán buôn, bán lẻ nhằm rút ra bài học hữu ích cho Chính phủ Việt Nam. 8. TS. Từ Thanh Thuỷ “Hoàn thiện môi trường kinh doanh nhằm phát triển dịch vụ bán buôn, bán lẻ của Việt Nam” chủ nhiệm đề tài cấp Bộ, 2009. Trong đó, 7 đã nghiên cứu tổng quan về dịch vụ bán buôn, bán lẻ ở Việt Nam, đánh giá thực trạng và đề xuất hoàn thiện môi trường kinh doanh cho dịch vụ BB, BL theo một số tiêu chí chủ yếu từ góc độ thuận lợi hoá thương mại cho thương nhân, chưa đi sâu nghiên cứu dịch vụ bán buôn, bán lẻ từ góc độ cơ cấu dịch vụ, chính sách mặt hàng, chính sách và cơ chế quản lý giá cả, quản lý thị trường theo địa bàn lãnh thổ... 9. Th.s Nguyễn Thị Thanh Hà: “Kinh doanh bán lẻ trên mạng”, chủ nhiệm Đề tài cấp Bộ, năm 2009, Trong đó đã đề cập đến môi trường pháp lý cho kinh doanh bán lẻ trên mạng, nhưng chưa nghiên cứu đề xuất cơ chế, chính sách cụ thể để quản lý sự phát triển kinh doanh BL trên mạng nói riêng, hệ thống BL nói chung. 10. CN Phạm Hồng Tú: “Nghiên cứu giải pháp phát triển thị trường bán lẻ hàng tiêu dùng ở nông thôn Việt Nam thời kỳ 2010-2020” chủ nhiệm Đề tài cấp Bộ, 2010. Trong đó, chủ yếu đi sâu vào nghiên cứu thị trường BL hàng tiêu dùng ở nông thôn Việt Nam từ góc độ cấu trúc thị trường và thương mại, chưa đi sâu nghiên cứu từ góc độ QLNN đối với phát triển thị trường BL ở nông thôn. 11. TS. Phạm Hồng Tú: “Nghiên cứu cơ sở khoa học của việc xây dựng chiến lược phát triển DVPP thời kỳ 2011-2020, tầm nhìn đến 2030” chủ nhiệm đề tài cấp Bộ. Đề tài đã đi tập trung vào đánh giá hiện trạng, phân tích điểm mạnh, điểm yếu của ngành DVPP và đề xuất nội dung và giải pháp chiến lược phát triển DVPP ở nước ta. Đề tài chưa xây dựng định hướng cho phát triển ngành DVPP. 12. PGS.TS. Nguyễn Văn Lịch: “Báo cáo đánh giá năng lực cung cấp dịch vụ NQTM tại Việt Nam” trưởng nhóm tư vấn dự án B-WTO, Bộ Công Thương, 2008. Trong đó đã đề cập khá chi tiết đầy đủ về thực trạng, khung khổ pháp lý cho hoạt động NQTM, tuy nhiên, mô hình, định hướng cho hoạt động này trong thời gian tới còn chưa rõ. 13. Viện Nghiên cứu Thương mại: “Nghiên cứu dịch vụ bán buôn, bán lẻ của một số nước và khả năng vận dụng vào Việt Nam”, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ, 2007. Đề tài đã nghiên cứu dịch vụ bán buôn, bán lẻ với tư cách là các phân 8 ngành DVPP, trong đó tập trung nghiên cứu các điều kiện, xu hướng phát triển và chính sách quản lý các dịch vụ này ở một số nước. 14. Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công Thương: “Các loại hình kinh doanh văn minh, hiện đại, định hướng quản lý nhà nước đối với siêu thị tại Việt Nam”, Đề tài khoa học cấp Bộ, năm 2001. Đề tài tập trung nghiên cứu phát triển các loại hình bán lẻ hiện đại, trong đó tập trung vào loại hình kinh doanh siêu thị. 15. Viện Nghiên cứu Thương mại: “Hoàn thiện môi trường kinh doanh nhằm phát triển dịch vụ bán buôn, bán lẻ của Việt Nam”, Đề tài khoa học cấp Bộ, năm 2009. Đề tài đã tập trung nghiên cứu các tiêu chí đánh giá môi trường kinh doanh, thực trạng ở Việt Nam và đề xuất một số giải pháp hoàn thiện môi trường kinh doanh để phát triển hệ thống dịch vụ bán buôn, bán lẻ. 16. Dự án Mutrap III do EU tài trợ: “Báo cáo rà soát khuôn khổ pháp lý về DVPP ở Việt Nam và những khuyến nghị về sự phù hợp của các qui định chuyên ngành với cam kết WTO”, 2009. Các tác giả đã phân tích cơ cấu ngành DVPP toàn cầu; trình bày khung khổ pháp lý cho ngành DVPP ở Việt Nam qua đó đánh giá các vấn đề thực tế đang đặt ra. Báo cáo đã đưa ra một số khuyến nghị về chính sách cho phát triển hệ thống phân phối ở Việt Nam. 17. Phạm Hữu Thìn, Luận án tiến sỹ kinh tế, năm 2008, “Giải pháp phát triển các loại hình tổ chức bán lẻ văn minh hiện đại ở Việt Nam” Luận án đã đề cập đến các loại hình bán lẻ hiện đại (ST, TTTM, cửa hàng tiện ích), trong đó tập trung vào nội dung quản lý nhà nước. 18. Bộ Công Thương, Đề án trình Chính phủ ban hành tại Quyết định số 27/2007/QĐ-TTg, năm 2007 “Phát triển thị trường trong nước đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020”. Đề án đã xây dựng quan điểm, mục tiêu, định hướng phát triển (các loại hình doanh nghiệp, loại hình kết cấu hạ tầng thương mại, các mô hình tổ chức lưu thông hàng hoá) và giải pháp phát triển thương mại trong nước. 19. Nhóm chuyên gia John J. Downes và đồng sự: “Báo cáo hỗ trợ Bộ Công Thương xây dựng Nghị định về đại lý thương mại trong lĩnh vực dịch vụ phân 9 phối”, Dự án Mutrap III, 2011. Trong đó đã nêu khái quát về hoạt động đại lý thương mại ở Việt Nam, rà soát khung pháp lý và đề xuất khung pháp lý hoàn chỉnh cho hoạt động đại lý thương mại ở Việt Nam. Tuy nhiên, chưa nêu rõ mô hình, định hướng hoạt động của đại lý thương mại ở Việt Nam thời gian tới. 20. Nhóm chuyên gia Andras Lakatos và đồng sự: “Báo cáo rà soát khuôn khổ pháp lý về DVPP ở Việt Nam và những khuyến nghị về sự phù hợp của các quy định chuyên ngành với cam kết WTO” Dự án Mutrap III, 2011. Trong đó chủ yếu rà soát khuôn khổ chính sách pháp lý cho hoạt động DVPP và sự phù hợp với cam kết WTO. Chưa nêu rõ đường hướng cho sự phát triển DVPP nói chung. 2.3. Khoảng trống khoa học Những công trình nghiên cứu trước đây tập trung vào nghiên cứu cụ thể cho một hoặc một số phân ngành DVPP nói riêng, chủ yếu nghiên cứu về BB, BL, ST, chợ... Hoặc các nghiên cứu cũng tập trung vào từng vấn đề như môi trường kinh doanh, phát triển kết cấu hạ tầng thương mại... vì vậy, còn thiếu nghiên cứu cơ sở, lý luận cho phát triển ngành DVPP như: cơ sở lý thuyết và hệ thống các tiêu chí đánh giá sự phát triển của ngành và từng phân ngành DVPP; thiếu nghiên cứu thực tiễn như: đánh giá thực trạng các yếu tố ảnh hưởng, đặc biệt là tác động của các yếu tố ảnh hưởng, tác động của QLNN đối với phát triển ngành DVPP; phân tích SWOT ngành DVPP để từ đó lựa chọn định hướng phát triển ngành DVPP bao gồm cả 4 phân ngành. Cũng có những nghiên cứu về 4 phân ngành DVPP, tuy nhiên còn hạn chế về đánh giá thực trạng, chưa đầy đủ, toàn diện và nhất là chưa phản ánh được những diễn biến gần đây nhất hoặc thiếu những định hướng phát triển cho từng phân ngành DVPP trong tương lai. Giải pháp phát triển ngành DVPP trong các nghiên cứu trước đây cũng chưa được giải quyết toàn diện. Những vấn đề như: Nhà nước kiến tạo môi trường cho phát triển ngành DVPP, nâng cao hiệu lực của cơ quan quản lý nhà nước đối với ngành; tái cấu trúc ngành; nâng cao chuỗi giá trị gia tăng của ngành thông qua việc nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ của các doanh nghiệp; phát triển các chuỗi 10 cung ứng hàng hoá tập trung của các doanh nghiệp BB, BL; an toàn vệ sinh thực phẩm, bảo vệ người tiêu dùng, tiêu thụ hàng hoá cho nông dân ... cũng còn khoảng trống trong các nghiên cứu đã thực hiện.Vì vậy, đề tài nghiên cứu được lựa chọn để góp phần bù đắp các khoảng trống này. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của Luận án 3.1. Mục tiêu nghiên cứu: Nghiên cứu đề xuất định hướng và giải pháp phát triển ngành DVPP ở Việt Nam 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Hệ thống hoá và góp phần bổ sung cơ sở lý luận về phát triển ngành DVPP; - Đánh giá thực trạng phát triển ngành DVPP ở Việt Nam; Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển ngành DVPP. - Đề xuất định hướng và giải pháp phát triển ngành DVPP trong thời gian tới. 4. Đối tượng và giới hạn phạm vi nghiên cứu của Luận án 4.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài Luận án Đối tượng nghiên cứu: Luận án nghiên cứu phát triển ngành DVPP, bao gồm 4 phân ngành: Dịch vụ đại lý; Dịch vụ bán buôn; Dịch vụ bán lẻ; Dịch vụ NQTM. 4.2. Giới hạn phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận phát triển ngành DVPP với các khái niệm, nội dung, các yếu tố ảnh hưởng, các tiêu chí đánh giá và bài học kinh nghiệm về phát triển ngành DVPP. Nghiên cứu thực trạng phát triển ngành DVPP, thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành, xác định những tồn tại và nguyên nhân, những vấn đề đặt ra trong thực tiễn cần giải quyết; phân tích SWOT đối với ngành DVPP để từ đó đề xuất định hướng và giải pháp phát triển ngành trong giai đoạn tới. Đề tài nghiên cứu 4 phân ngành dịch vụ theo hệ thống phân loại sản phẩm của Liên hợp quốc (Central Product Classification - CPC) bao gồm 4 phân ngành:
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan