Tài liệu Điều tra, khảo sát ,đánh giá chất lượng nước thải thuộc da và đề xuất mô hình xử lý nước thải thuộc da tại phân xưởng thuộc da viện nghiên cứu da giày

§å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT Më ®Çu §Ó ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái ngµy cµng cao cña con ng−êi, c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh tÕ ph¸t triÓn mét c¸ch nhanh chãng vµ m¹nh mÏ. Tuy nhiªn, ®iÒu ®ã l¹i ph¸t sinh nh÷ng tiªu cùc ®Õn m«i tr−êng, lµm suy tho¸i m«i tr−êng ®Êt, n−íc, kh«ng khÝ, lµm c¹n kiÖt tµi nguyªn thiªn nhiªn, ¶nh h−ëng ®Õn hÖ sinh th¸i. B¶n th©n con ng−êi ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng hÖ qu¶ tõ nh÷ng viÖc lµm cña m×nh nh−: khan hiÕm nguån n−íc s¹ch, lò lôt, h¹n h¸n… Do ®ã, ngµy nay nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn m«i tr−êng kh«ng xa l¹ víi con ng−êi, h¬n thÕ nã cßn trë thµnh vÊn ®Ò cÊp b¸ch vµ hÕt søc cÇn thiÕt cña toµn cÇu. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cïng víi xu thÕ héi nhËp vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, tèc ®é c«ng nghiÖp ho¸ cña ViÖt Nam ngµy cµng ph¸t triÓn, nhiÒu khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt ra ®êi, nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp ph¸t triÓn m¹nh. V× thÕ, hµng ngµy khèi l−îng n−íc th¶i kh«ng nhá ®−îc th¶i ra nguån tiÕp nhËn mµ ch−a qua hÖ thèng xö lý. §iÒu nµy lµm m«i tr−êng ngµy cµng bÞ « nhiÔm trÇm träng. N−íc th¶i ngµnh thuéc da còng kh«ng n»m ngoµi sù ¶nh h−ëng tíi m«i tr−êng vµ søc khoÎ céng ®ång. §Ó cã mét tÊm da thµnh phÈm, tõ mét tÊm da sèng nguyªn liÖu ph¶i tr¶i qua mét qu¸ tr×nh biÕn ®æi ho¸ lý phøc t¹p, sö dông nhiÒu n−íc, ho¸ chÊt, chÊt tæng hîp, chÊt tù nhiªn. Hçn hîp c¸c ho¸ chÊt d− thõa, c¸c s¶n phÈm chuyÓn ho¸ tõ chóng vµ c¸c cÆn b· ë d¹ng hoµ tan hay ph©n t¸n trong n−íc cïng t¹o ra c¸c chÊt th¶i láng, chÊt th¶i r¾n vµ chÊt th¶i khÝ. ë mçi c«ng ®o¹n kh¸c nhau th× dßng th¶i ®Òu cã ®Æc tr−ng vÒ thµnh phÇn chÊt « nhiÔm riªng: c«ng ®o¹n håi t−¬i, ng©m v«i, tÈy l«ng th× n−íc th¶i mang tÝnh kiÒm. Trong c«ng ®o¹n lµm xèp, thuéc th× n−íc th¶i l¹i mang tÝnh axit. §Æc biÖt, trong n−íc th¶i thuéc da cã chøa mét l−îng lín Cr3+ vµ S2- ph¸t sinh tõ c¸c ho¸ chÊt sö dông trong qu¸ tr×nh thuéc g©y ¶nh h−ëng nghiªm träng tíi m«i tr−êng sinh th¸i. Th¸i ThÞ YÕn 1 MSSV: 505303074 §å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã ®Ò tµi “§iÒu tra, kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ chÊt l−îng n−íc th¶i thuéc da vµ ®Ò xuÊt m« h×nh xö lý n−íc th¶i thuéc da t¹i ph©n x−ëng thuéc da ViÖn Nghiªn cøu Da- Giµy” ®−îc lùa chän trong ®å ¸n nµy. Néi dung ®Ò tµi nµy tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò chÝnh sau: - T×m kiÕm tµi liÖu, thu thËp sè liÖu liªn quan ®Õn c«ng nghÖ thuéc da. - TiÕn hµnh kh¶o s¸t thùc ®Þa t¹i ph©n x−ëng: §Þa ®iÓm, t×nh h×nh ph¸t triÓn cña ph©n x−ëng vµ hiÖn tr¹ng nguån th¶i t¹i ph©n x−ëng - ThÝ nghiÖm ®−a ra kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ nguån n−íc th¶i cña ph©n x−ëng - §Ò xuÊt m« h×nh xö lý n−íc th¶i t¹i ph©n x−ëng Th¸i ThÞ YÕn 2 MSSV: 505303074 §å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT Ch−¬ng i: tæng quan I.1. Giíi thiÖu ngµnh thuéc da I.1.1. T×nh h×nh thuéc da trong n−íc Tr−íc nh÷ng n¨m 90 ngµnh c«ng nghiÖp thuéc da chñ yÕu sö dông c«ng nghÖ truyÒn thèng, lµm b»ng thñ c«ng, thiÕt bÞ th« s¬ l¹c hËu. Ho¸ chÊt ®a phÇn tù pha chÕ tõ nguyªn liÖu trong n−íc (chÊt thuéc Cr«m, c¸c lo¹i dÇu, tanin thùc vËt, ho¸ chÊt trau chuèt,…) c¸c s¶n phÈm da thuéc chÊt l−îng thÊp chñ yÕu phôc vô cho quèc phßng vµ c«ng nghiÖp. Ho¹t ®éng hîp t¸c quèc tÕ, quan hÖ giao l−u víi n−íc ngoµi cßn rÊt h¹n chÕ Tõ nh÷ng n¨m 90 trë l¹i ®©y, c¸c c¬ së s¶n xuÊt nhá lÎ s¶n l−îng thÊp, tËp trung thµnh lµng nghÒ (Phó Thä Hoµ - Tp. HCM, Phè Nèi - H−ng Yªn…) nh÷ng c¬ së kh¸c n»m r¶i r¸c ë c¸c vïng trong c¶ n−íc. Theo thèng kª thuéc da ViÖt Nam, míi chØ s¶n xuÊt ®−îc17 triÖu sqft/n¨m, trªn tæng n¨ng lùc cña c¸c c¬ së thuéc da kho¶ng 30 triÖu tÊn/n¨m, b»ng kho¶ng 25% nhu cÇu. 80 tiÖu sqft da thuéc theo nhu cÇu cña thÞ tr−êng trong n−íc bao gåm 3 lo¹i lµ: da tr©u, bß, lîn và sö dông da c¸ sÊu, ®µ ®iÓu. Cã thÓ nãi viÖc ph¸t triÓn lµng nghÒ ®· lµm cho bé mÆt n«ng th«n ®æi míi, nh−ng kÌm theo ®ã lµ hiÖn t−îng « nhiÔm m«i tr−êng ë nhiÒu n¬i ®· ®Õn møc b¸o ®éng. Lµng nghÒ ë n−íc ta phÇn lín tæ chøc theo hé gia ®×nh, truyÒn nghÒ theo kiÓu kÌm cÆp, lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh vµ kh«ng ®−îc trang bÞ kiÕn thøc m«i tr−êng vµ an toµn lao ®éng. N¬i s¶n xuÊt chÕ biÕn th−êng cïng ë n¬i gia ®×nh sinh ho¹t. Trong n−íc cã hai lµng nghÒ thuéc da næi tiÕng ®ã lµ lµng nghÒ thuéc da ë H−ng Yªn vµ lµng nghÒ thuéc da Phó Thä Hoµ thµnh phè Hå ChÝ Minh n¬i cã tíi 60% c«ng viÖc lµ s¶n xuÊt thñ c«ng, chØ cã 37% lµ trang bÞ nöa c¬ khÝ song hÇu hÕt s¶n xuÊt t¹i gia ®×nh, mçi n¨m s¶n xuÊt, chÕ biÕn hµng tr¨m tÊn da nguyªn liÖu, tõ ®ã ®æ ra hµng chôc tÊn phÕ th¶i r¾n, hµng ngh×n m3 n−íc kh«ng ®−îc xö lÝ lµm « nhiÔm m«i tr−êng ®Êt, n−íc, kh«ng khÝ. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do sö dông mét sè l−îng lín ho¸ chÊt trong qu¸ tr×nh thuéc vµ trau chuèt da. Trong sè c¸c ho¸ chÊt ®ã Cr«m ®−îc coi lµ chÊt g©y « nhiÔm vµ tån t¹i l©u nhÊt trong s¶n phÈm da, trong ®iÒu kiÖn thÝch hîp Cr3+ cã thÓ chuyÓn sang Th¸i ThÞ YÕn 3 MSSV: 505303074 §å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT d¹ng Cr6+ g©y nguy hiÓm cho søc khoÎ céng ®ång. C¸c chÊt kh¸c nh− sulphua natri, phÈm Azo ®éc tÝnh vµ c¸c dung m«i h÷u c¬… còng g©y « nhiÔm vµ ¶nh h−ëng xÊu ®Õn søc khoÎ ng−êi lao ®éng vµ ng−êi d©n. D−íi ®©y lµ b¶ng ph©n tÝch n−íc th¶i tõ c«ng nghÖ thuéc da ®Ó s¶n xuÊt 1 tÊn da nguyªn liÖu: B¶ng 1. KÕt qu¶ ph©n tÝch n−íc th¶i tõ c«ng nghÖ thuéc da Th«ng sè KÕt qu¶ ph©n tÝch PH mg/l 6-10 TCVN 5945 – 2005 (lo¹i B) COD BOD5 SS mg/l mg/l mg/l 600- 800 400- 600 400- 550 6-9 80 50 Cr3+ mg/l 2-4 100 1 (Nguån: ch−¬ng tr×nh m«i tr−êng US - AEP vµ HHDG Tp.HN) B¶ng sè liÖu trªn cho thÊy c¸c th«ng sè « nhiÔm n−íc th¶i cña c¸c nhµ m¸y thuéc da n−íc ta rÊt cao. C¸c chØ tiªu ®Òu v−ît qu¸ tiªu chuÈn n−íc lo¹i B (TCVN 5945 – 2005) cô thÓ: + COD v−ît qu¸: 7,5 – 10 lÇn + BOD5 v−ît qu¸: 8 – 12 lÇn + SS v−ît qu¸: 4 – 5 lÇn I.1.2. T×nh h×nh thuéc da ngoµi n−íc Ngµy nay, c«ng nghÖ vËt liÖu trªn thÕ giíi ®ang ph¸t triÓn hÕt søc m¹nh mÏ, ngµy cµng xuÊt hiÖn nh÷ng vËt liÖu míi víi nh÷ng ®Æc tr−ng kh¸ tèt. Nh−ng cho ®Õn nay, vÉn ch−a cã vËt liÖu nµo cã thÓ thay thÕ ®−îc da thuéc, do thiÕu nh÷ng ®Æc tÝnh tù nhiªn quý b¸u nh−: mÒm m¹i, thÊm må h«i, hîp vÖ sinh, bÒn ch¾c, bÒ mÆt ®Ñp. Tõ nh÷ng −u ®iÓm trªn mµ nhu cÇu thuéc da trªn thÕ giíi rÊt lín, n¨m 1998 nhu cÇu thÞ tr−êng thÕ giíi lµ 16 tû sqft, n¨m 2005 lµ 17 tû sqft, n¨m 2010 dù tÝnh ®¹t 20 tû sqft. Mét sè n−íc ®ang dÉn ®Çu vÒ da thuéc: ý, Ên §é, Trung Quèc... nh÷ng n−íc nµy ®Òu cã c«ng nghÖ tiªn tiÕn mang l¹i n¨ng suÊt cao, c¸c dßng th¶i l¹i th©n thiÖn víi m«i tr−êng h¬n. §Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña ngµnh thuéc da, c¸c tæ chøc quèc tÕ ®· cã nhiÒu ch−¬ng tr×nh hç trî c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn trong viÖc s¶n xuÊt da theo h−íng b¶o vÖ m«i tr−êng. §¬n cö lµ ch−¬ng Th¸i ThÞ YÕn 4 MSSV: 505303074 §å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT tr×nh s¶n xuÊt da s¹ch h¬n ë Ch©u ¸ do UNIDO tµi trî. Ch−¬ng tr×nh nµy triÓn khai nh»m trî gióp mét sè n−íc Ch©u ¸ nh−: In®«nªxia, Nªpan, Bangladesh, Srilanka trong viÖc s¶n xuÊt da thuéc ®ßng thêi b¶o vÖ m«i tr−êng. I.2. C«ng nghÖ thuéc da I.2.1. Nguyªn liÖu chÝnh [4] §Æc thï cña ngµnh thuéc vÉn tËp trung vµo s¶n phÈm da cña mét sè loµi nh−: tr©u, bß, cõu, lîn, c¸ sÊu vµ mét sè loµi kh¸c. Thuéc da cã nghÜa lµm thay ®æi da ®éng vËt sao cho bÒn nhiÖt, kh«ng cøng gißn khi l¹nh, kh«ng bÞ nh¨n vµ thèi r÷a khi Èm vµ nãng. Da ®éng vËt gåm 4 líp: Líp ngoµi cïng lµ líp l«ng, líp kÕ tiÕp lµ biÓu b× (epidermis), tiÕp ®ã lµ líp b× cËt (corium) cã cÊu t¹o c¸c protein d¹ng sîi collagen, elastin vµ líp cuèi cïng lµ líp b¹c nh¹c, mì. Trong 4 líp trªn chØ cã líp thø 3 lµ líp cËt ®−îc sö dông cho thuéc da. C¸c líp kh¸c ®−îc t¸ch khái líp cËt b»ng qu¸ tr×nh c¬ häc, ho¸ häc. Líp da cËt ®−îc thuéc b»ng chÊt thuéc tannin, Crom ®Ó chuyÓn ho¸ da sèng thµnh da thµnh phÈm cã ®é bÒn, kh«ng bÞ ph©n huû tr«ng ®iÒu kiÖn b×nh th−êng. H×nh 1. CÊu tróc da ®éng vËt I.2.2. C«ng nghÖ thuéc da [11] D©y chuyÒn s¶n xuÊt thuéc da cã thÓ chia lµm 3 d©y chuyÒn nhá t−¬ng øng víi 3 lo¹i s¶n phÈm: thuéc da mÒm, thuéc da cøng vµ thuéc da l«ng( trong Th¸i ThÞ YÕn 5 MSSV: 505303074 §å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT ®ã thuéc da l«ng chiÕm rÊt Ýt chØ ®¸p øng víi mét l−îng nhá phôc vô cho viÖc lµm thó nhåi b«ng cho nªn chñ yÕu tËp trung vµo thuéc da mÒm vµ thuéc da cøng). Do l−îng nguyªn liÖu vµ s¶n phÈm cña tõng giai ®o¹n lµ kh¸c nhau nªn ®Ó thuËn tiÖn ë c¸c phÇn tiÕp theo, l−îng ho¸ chÊt, n−íc vµ c¸c nguyªn liÖu kh¸c sö dông trong c¸c c«ng ®o¹n cña d©y chuyÒn s¶n xuÊt ®−îc tÝnh theo tû lÖ phÇn tr¨m(%) so víi l−îng da nguyªn liÖu. S¬ ®å c«ng nghÖ thuéc da ®−îc thÓ hiÖn nh− h×nh 2. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt da thuéc gåm c¸c b−íc sau: B¶o qu¶n da nguyªn liÖu Da nguyªn liÖu ®−îc thu mua tõ c¸c tØnh vµ trong ®Þa bµn thµnh phè, th−êng biÕn ®éng theo mïa trong n¨m. §Ó b¶o ®¶m nguån nguyªn liÖu æn ®Þnh cho s¶n xuÊt, da cÇn ®−îc dù tr÷, thêi gian l−u kho th−êng lµ mét th¸ng. V× thÕ da cÇn ®−îc b¶o qu¶n ®Ó kh«ng bÞ c«n trïng, vi khuÈn x©m nhËp lµm gi¶m chÊt l−îng nguyªn liÖu. Da sèng ®−îc b¶o qu¶n b»ng ph−¬ng ph¸p muèi da, thùc hiÖn t¹i x−ëng hoÆc ë c¸c ®iÓm thu mua. Tr−íc khi muèi, cÇn lo¹i hÕt phÇn thÞt cßn l¹i sau khi lét, cÇn röa cho ®ì bÈn. Muèi ®Ó b¶o qu¶n da lµ muèi ¨n, tØ lÖ sö dông lµ 300kg/tÊn da sèng. Tû lÖ nµy chØ ¸p dông khi muèi trªn da. Tæng l−îng muèi sö dông phô thuéc vµo thêi gian b¶o qu¶n( 1 tuÇn thay muèi 1 lÇn). Khi b¶o qu¶n l©u, cÇn ®Þnh kú ®¶o trén da. Khi thêi tiÕt nãng Èm, cã thÓ sö dông chÊt diÖt s©u bä nh− Na2SiF6 víi liÒu l−îng rÊt nhá. Röa Da nguyªn liÖu ®−îc röa trong c¸c thiÕt bÞ nh− thïng quay hay thïng b¸n nguyÖt ®Ó lo¹i muèi vµ nh÷ng t¹p chÊt nh− ®Êt, c¸t, huyÕt, ph©n, r¸c b¸m vµo da. L−îng n−íc sö dông lµ 200- 250% tÝnh theo da nguyªn liÖu. Röa trong 30 phót. Håi t−¬i C«ng ®o¹n nµy cã t¸c dông ®Ó da lÊy l¹i l−îng n−íc ®· mÊt do b¶o qu¶n. Qu¸ tr×nh còng ®−îc thùc hiÖn trong thiÕt bÞ kiÓu thïng quay. Thêi gian håi t−¬i trung b×nh: 12 giê, cã thÓ thay ®æi tuú theo nhiÖt ®é m«i tr−êng. C¸c t¹p chÊt vµ muèi tiÕp tôc ®−îc lo¹i bá trong c«ng ®o¹n nµy. Nguyªn liÖu ®Ó chÕ biÕn: N−íc: 200- 250% (TÝnh theo % träng l−îng da nguyªn liªu) Th¸i ThÞ YÕn 6 MSSV: 505303074 §å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT Mét sè ho¸ chÊt cÇn thiÕt: NaHCO3( 0,2- 2g/lit); NaCl 1 g/l. T¸c nh©n håi t−¬i: 1 g/l (ChÊt nhò ho¸ hoÆc chÊt ho¹t ®éng bÒ mÆt) TÈy l«ng, röa Lµ qu¸ tr×nh ho¸ häc thùc hiÖn trong cïng thiÕt bÞ håi t−¬i, sö dông sulfua Natri (Na2S) ®Ó lµm láng ch©n l«ng, hoÆc hoµ tan chóng thµnh d¹ng nh·o. Mét t¸c dông n÷a lµ më cÊu tróc sîi cña da. Thêi gian tÈy l«ng: 18 giê. Nguyªn liÖu ho¸ chÊt ®Ó tÈy: N−íc 200% ( c«ng nghÖ míi sö dông l¹i n−íc trong c«ng ®o¹n håi t−¬i) V«i bét CaO 6- 8%, Na2S 2,5- 3% Röa: thùc hiÖn ngay sau tÈy l«ng, röa 2 lÇn, tØ lÖ n−íc röa 200%/ lÇn röa. N¹o thÞt Môc ®Ých ®Ó lo¹i bá b¹c nh¹c ë mÆt thÞt cña da. Sau ®ã xÐn riÒm b»ng dao cÇm tay. Ng©m v«i §−a da ®· n¹o trë l¹i thiÕt bÞ ph¶n øng ( håi t−¬i, tÈy l«ng) hoÆc bÓ chøa n−íc v«i cò. Trong kh©u nµy, c¸c protein kh«ng cã d¹ng sîi bÞ ph©n huû. Thêi gian ng©m v«i trong 24 giê. Nguyªn liÖu: N−íc 250%, v«i CaO 1% XÎ Thùc hiÖn trªn m¸y xÎ, chia tÊm da thµnh hai phÇn theo chiÒu dµy, gåm phÇn cËt vµ v¸ng. TØ lÖ khèi l−îng gi÷a hai phÇn nh− sau: - §èi víi da thuéc mÒm: CËt 55- 60% vµ v¸ng 40- 45% - §èi víi da thuéc cøng: CËt 70- 65% vµ v¸ng 30- 35% Tuy nhiªn, tû lÖ trªn cßn hoµn toµn phô thuéc vµo tõng lo¹i da thµnh phÈm. TÈy v«i Thùc hiÖn trong thiÕt bÞ ph¶n øng d¹ng thïng quay( kh«ng cïng víi thiÕt bÞ thùc hiÖn nh÷ng kh©u tr−íc), hay trong bÓ cã sôc khÝ ®Ó ®¶o trén, víi môc ®Ých lo¹i bá v«i ra khái da. Sau khi kÕt thóc ph¶n øng, tiÕn hµnh röa b»ng n−íc. N−íc vµ ho¸ chÊt sö dông ®Ó tÈy ( tÝnh theo % khèi l−îng da): - N−íc röa: 150- 200% - N−íc ®Ó tÈy v«i: 100- 150% Th¸i ThÞ YÕn 7 MSSV: 505303074 §å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT - Muèi (NH4)2SO4 hoÆc NH4Cl: 2,5%: NaHSO3 0,5% Lµm mÒm Giai ®o¹n nµy nh»m ®Ó ph©n huû protein d¹ng sîi elastin, t¸c ®éng ®Õn cÊu tróc da b»ng xóc t¸c men ®Ó t¹o ®é mÒm m¹i, ®é chun trªn mÆt cËt cho s¶n phÈm. Thêi gian thùc hiÖn 30- 40 phót trong cïng thiÕt bÞ tÈy v«i( lo¹i thïng quay). Nguyªn liÖu: TÝnh theo da v«i - N−íc: 100%- 150% ë nhiÖt ®é: 37- 38oC - Enzym: Men tæng hîp oropon hoÆc men vi sinh (enzym): 0,5- 2% ( peroly) Röa s¹ch sau khi lµm mÒm da, kho¶ng 45 phót. Lµm xèp Thùc hiÖn trong cïng thiÕt bÞ lµm mÒm, bæ xung axit ®Ó ®iÒu chØnh pH trong da ®Ó ®¹t kh¶ n¨ng xuyªn thÊu cña c¸c chÊt thuéc trong nh÷ng giai ®o¹n chÕ biÕn sau. Ho¸ chÊt: N−íc 100%, NaCl 8%, H2SO4 1%, HCOOH 0,8% PH: 2,8-3, thêi gian: 180 phót Thuéc Lµ qu¸ tr×nh hãa häc biÕn chÊt collagen( thµnh phÇn chñ yÕu cña da sèng) thµnh chÊt kh«ng bÞ thèi r÷a. Cã 2 lo¹i h×nh ®−îc thùc hiÖn nh− sau: - Thuéc cr«m Thuéc cr«m dïng ®Ó s¶n xuÊt da mÒm, ®−îc thùc hiÖn ë ngay trong thïng quay chøa dung dÞch lµm xèp. Dung dÞch chÊt thuéc: Cr(OH)SO4, nång ®é 8% ( 25- 26% Cr2O3). Thêi gian qu¸ tr×nh tuú thuéc mÆt hµng ( tõ 4- 24 giê). ChÊt n©ng pH (khi thuéc xong): Na2CO3, formate Natri, muèi cña axit dicarboxylic: 0,1- 0,5%, pH kÕt thóc lµ 3,8- 4,2. NÕu s¶n phÈm cÇn gi÷ trong kho hoÆc ®em b¸n ë d¹ng −ít th× dïng chÊt chèng mèc (0,1%). - Thuéc Tanin Thuéc tanin dïng ®Ó s¶n xuÊt da thuéc, ®−îc tiÕn hµnh trong thïng quay (1 ngµy) hay trong bÓ chøa( kho¶ng 45 ngµy). ChÊt thuéc lµ tanin ®−îc trÝch ly tõ thùc vËt. TØ lÖ sö dông 15- 30% tanin c«ng nghiªp. Th¸i ThÞ YÕn 8 MSSV: 505303074 §å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT Còng nhiÒu chÊt thuéc kh¸c cã thÓ thay thÕ cho c¸c chÊt thuéc trªn nh−ng Ýt sö dông v× ®éc nh− muèi zircon, formal®ehyde. Glutaraldehyde. Khi qu¸ tr×nh thuéc kÕt thóc, th× röa da: 150% n−íc. Ðp n−íc Thùc hiÖn trªn m¸y Ðp n−íc ®Ó lo¹i bá chÊt láng trong da. XÎ da Trong tr−êng hîp kh«ng tiÕn hµnh xÎ da tr−íc khi tÈy v«i. Bµo Thùc hiÖn trªn m¸y bµo ®Ó t¹o ®é dµy ®ång ®Òu trªn toµn bé tÊm da. ChÊt th¶i lµ mïn bµo cña da thuéc. Trung hoµ, thuéc l¹i, nhuém, ¨n dÇu Trong qu¸ tr×nh ho¸ lý thùc hiÖn tuÇn tù trong cïng chÊt láng chøa trong thïng quay ®Ó t¹o thµnh mµu s¾c, c¶m quan vµ nh÷ng ®Æc tÝnh cña da thuéc. Thùc hiÖn trong 6- 8 tiÕng. N−íc sö dông 150- 200%( mçi mÎ). Ho¸ chÊt trong tõng qu¸ tr×nh: - Trung hoµ: kiÒm nhÑ 1%- 1,5%, syntan trung hoµ 1,5- 2,5%; Khi ®−îc th× röa: 2 lÇn( 150% n−íc/ lÇn) - Thuéc l¹i: syntan 4%- 8%, (Tamin thùc vËt), muèi Cr 42 ®é kiÒm( 4%) - Nhuém: thuèc nhuém, axit formic 1%- 2%. - ¡n dÇu: DÇu thùc vËt, ®éng vËt, dÇu tæng hîp ®· ®−îc sulfua ho¸ hay sulfat ho¸ víi liÒu l−îng 3- 20%, pH kÕt thóc: 3,8. SÊy vµ hoµn thµnh Da ®−îc ®−a vµo m¸y Ðp ®Ó v¾t n−íc, ®−a sang m¸y ty ®Ó khö c¸c nÕp gÊp c¨ng lªn khung ®−a sÊy trong hÇm sÊy thæi kh«ng khÝ nãng hay sÊy ch©n kh«ng. Trong c«ng ®o¹n hoµn thµnh tiÕp tôc gia c«ng theo tr×nh tù sau: - Håi Èm vµ vß b»ng m¸y vß hay quay ®Ëp trong thïng quay. - Xö lý bÒ mÆt b»ng c¬ häc nh− mµi, ch¶i bôi, lµ. - Trau chuèt da: phñ mÆt cËt, phun s¬n, chÊt bãng, in lµ t¹o mÆt cËt bãng ®Ñp, cã h×nh thøc cÇn thiÕt theo yªu cÇu cña s¶n phÈm. Nguyªn liÖu trau chuèt ®a d¹ng, trong ®ã c¸c chÊt d¹ng nhò t−¬ng ®−îc t¹o thµnh tõ c¸c chÊt t¹o mµng nh− polime (Polyuretan, polystyron, polyacrylic, butadien styron…) hoµ tan trong dung m«i vµ trén thªm víi n−íc. Th¸i ThÞ YÕn 9 MSSV: 505303074 §å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT D−íi ®©y lµ s¬ ®å c«ng nghÖ ngµnh thuéc da: Da B¶o Röa håi TÈy C¾t Ng©m XÎ TÈy v«i Lµm Lµm Ðp Thuéc Thuéc ¨n dÇu Da thuéc mÒm Ðp n−íc Ty Bµo Trau Trung hoµ, thuéc l¹i, nhu«m, ¨n dÇu Håi Èm, vß Ðp, ty SÊy SÊy NÐn, Ph©n Da thuéc cøng H×nh 2. S¬ ®å c«ng nghÖ thuéc da (Thuéc da mÒm vµ da cøng) Th¸i ThÞ YÕn 10 MSSV: 505303074 §å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT I.3. ¶nh h−ëng cña n−íc th¶i thuéc da tíi m«i tr−êng N−íc th¶i thuéc da nÕu kh«ng ®−îc xö lý sÏ g©y t¸c ®éng lín tíi nguån tiÕp nhËn. N−íc chøa hµm l−îng chÊt h÷u c¬ cao lµm gi¶m l−îng «xy hoµ tan trong n−íc, gi¸n tiÕp ¶nh h−ëng tíi ®êi sèng c¸c loµi thuû sinh sèng trong n−íc. N−íc th¶i chøa hµm l−îng chÊt r¾n l¬ löng d¹ng v« c¬ vµ h÷u cao gåm c¸c thµnh phÇn v«i, l«ng, thÞt lµm dßng tiÕp nhËn bÞ vÈn ®ôc vµ sa l¾ng ¶nh h−ëng ®Õn c¸c loµi ®éng vËt sèng nh− c¸, c¸c loµi phï du ®ang tån t¹i ë dßng s«ng. C¸c muèi v« c¬ tan lµm t¨ng ®é mÆn cña n−íc, t¨ng ¸p suÊt thÈm thÊu vµ ®é cøng cña n−íc. MÇu tèi cña n−íc th¶i lµm nguån tiÕp nhËn cã mÇu, lµm gi¶m qu¸ tr×nh quang hîp cña c¸c lo¹i rong t¶o. B¶ng 2. Th«ng sè « nhiÔm khi thuéc mét tÊn da nguyªn liÖu Th«ng sè §¬n vÞ: Kg BOD5 70-80 COD 200-220 SS 100-140 Tæng l−îng Nit¬ 10-13 Sulphide 8-9 Cr«m III 4-6 Muèi (NaCl) 150-170 Muèi Sunphat 30-40 Mì 35-50 40-50m3 N−íc th¶i (Nguån: Tµi liÖu nghiªn cøu c«ng nghÖ thuéc da n−íc ngoµi) ¶nh h−ëng cña n−íc th¶i chøa sunfua: §−îc t¹o ra do sù ph©n huû Protein trong da sèng vµ tõ l−îng Na2S sö dông trong chÕ biÕn. Nguån th¶i nµy sÏ g©y nh÷ng ¶nh h−ëng cã h¹i: Th¸i ThÞ YÕn 11 MSSV: 505303074 §å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT + Gi¶m l−îng oxy trong n−íc do xÈy ra qu¸ tr×nh oxy hãa sulfua trong n−íc. + KhÝ sulfua hydro vµ c¸c hîp chÊt h÷u c¬ nh− mercaptan sulfua g©y mïi trong kh«ng khÝ khi ph¸t t¸n. + Muèi kÕt tña lµm n−íc cã mµu sÉm. + C¸c c«ng tr×nh b»ng thÐp, bÓ chøa, vËt liÖu bÞ ¨n mßn v× axit sulfñic lo·ng t¹o ra tõ sulfua bÞ oxy ho¸ do ho¹t ®éng cña sinh vËt. ¶nh h−ëng cña n−íc th¶i chøa Crom: Trong qu¸ tr×nh thuéc cã chøa hµm l−îng Crom d− ë d¹ng Cr+3 g©y dÞ øng cho da, g©y c¶m øng víi mét sè chøc n¨ng c¬ thÓ nh− trong ¶nh h−ëng cña insulin g©y s¬ cøng ®éng m¹ch, nÕu cã l−îng lín th× cã thÓ g©y bÖnh ung th−. + Sù cã mÆt cña Crom lµm gi¶m kh¶ n¨ng lµm s¹ch n−íc cña VSV. + NÕu n−íc th¶i thuéc da ngÊm vµo ®Êt sÏ lµm ®Êt c»n cçi do chøa hµm l−îng NaCl cao, ¶nh h−ëng tíi chÊt l−îng n−íc ngÇm. I.3. Mét sè th«ng sè quan träng khi ®¸nh gi¸ chÊt l−îng n−íc I.3.1. ChØ sè pH ChØ sè pH lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu cÇn kiÓm tra víi chÊt l−îng n−íc cÊp vµ n−íc th¶i. Gi¸ trÞ pH cho phÐp ®iÒu chØnh ®−îc l−îng ho¸ chÊt sö dông trong qu¸ tr×nh xö lý n−íc b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p nh− ®«ng tô ho¸ häc, khö trïng hoÆc trong qu¸ tr×nh xö lý n−íc th¶i b»ng ph−¬ng ph¸p sinh häc. Sù thay ®æi gi¸ trÞ pH trong n−íc cã thÓ dÉn tíi sù thay ®æi vÒ thµnh phÇn c¸c chÊt trong n−íc do qu¸ tr×nh hoµ tan hoÆc kÕt tña. MÆt kh¸c, nã còng thóc ®Èy hay ng¨n chÆn nh÷ng ph¶n øng ho¸ häc, sinh häc x¶y ra trong n−íc. I.3.2. §é axit §é axit cña n−íc trong tù nhiªn lµ do CO2 hoµ tan trong n−íc hoÆc c¸c axit v« c¬ g©y ra. KhÝ CO2 cã thÓ cã trong n−íc do hÊp thô tõ kh«ng khÝ: CO2 + H2O => H2CO3 => H+ + HCO3- =>H+ + CO3(pH = 5) (pH = 8.3) HoÆc do qu¸ tr×nh oxi ho¸ sinh häc c¸c chÊt h÷u c¬ trong n−íc t¹o thµnh CO2 vµ n−íc. Th¸i ThÞ YÕn 12 MSSV: 505303074 §å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT I.3.3. Mµu s¾c Mµu s¾c cña n−íc lµ do c¸c chÊt bÈn trong n−íc g©y nªn. Mµu s¾c cña n−íc ¶nh h−ëng nhiÒu tíi qu¸ tr×nh sö dông n−íc, lµm ¶nh h−ëng tíi chÊt l−îng s¶n phÈm. I.3.4. §é ®ôc §é ®ôc cña n−íc lµ do c¸c h¹t r¾n l¬ löng, c¸c chÊt h÷u c¬ ph©n r· hoÆc do c¸c ®éng thùc vËt sèng trong n−íc g©y nªn. §é ®ôc lµm gi¶m kh¶ n¨ng truyÒn ¸nh s¸ng trong n−íc, ¶nh h−ëng tíi qu¸ tr×nh quang hîp d−íi n−íc, g©y mÊt c¶m quan khi sö dông n−íc, ¶nh h−ëng tíi chÊt l−îng s¶n phÈm. C¸c vi khuÈn g©y bÖnh cã thÓ x©m nhËp vµo c¸c h¹t r¾n, nÕu kh«ng ®−îc khö trïng cã thÓ sÏ trë thµnh vi khuÈn g©y bÖnh trong n−íc. I.3.5. Hµm l−îng chÊt r¾n ChÊt r¾n tån t¹i trong n−íc d−íi hai d¹ng: C¸c chÊt v« c¬ ë d¹ng tan (c¸c muèi hoµ tan), hoÆc kh«ng tan (®Êt, ®¸ ë d¹ng huyÒn phï). C¸c chÊt h÷u c¬ - vi sinh vËt, t¶o, ®éng vËt nguyªn sinh vµ c¸c chÊt h÷u c¬ tæng hîp nh− ph©n bãn, chÊt th¶i c«ng nghiÖp, chÊt th¶i sinh ho¹t… ChÊt r¾n ¶nh h−ëng tíi chÊt l−îng n−íc khi sö dông cho sinh ho¹t, cho s¶n xuÊt, c¶n trë hoÆc tiªu tèn nhiÒu ho¸ chÊt trong qu¸ tr×nh xö lý. 1.3.6. Hµm l−îng oxi hoµ tan (DO) Hµm l−îng oxi hoµ tan trong n−íc: lµ l−îng oxi tõ kh«ng khÝ cã thÓ hoµ tan vµo n−íc trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é, ¸p suÊt x¸c ®Þnh. Oxi hoµ tan trong n−íc sÏ tham gia vµo qu¸ tr×nh trµo ®æi chÊt, duy tr× n¨ng l−îng cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, sinh s¶n vµ t¸i s¶n xuÊt cho c¸c vi sinh vËt sèng d−íi n−íc. Hµm l−îng oxi hoµ tan trong n−íc gióp ta ®¸nh gi¸ ®−îc chÊt l−îng n−íc. VÒ mÆt ho¸ häc, oxi kh«ng tham gia ph¶n øng víi n−íc vµ ®é hoµ tan cña oxi trong n−íc phô thuéc nhiÖt ®é vµ ¸p xuÊt. Møc oxi hoµ tan trong n−íc tù nhiªn vµ n−íc th¶i phô thuéc vµo møc ®é « nhiÔm chÊt h÷u c¬, vµo ho¹t ®éng cña thÕ giíi thuû sinh, c¸c ho¹t ®éng ho¸ sinh, Th¸i ThÞ YÕn 13 MSSV: 505303074 §å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT ho¸ häc vµ vËt lý cña n−íc. Trong m«i tr−êng n−íc bÞ « nhiÔm nÆng, oxi ®−îc dïng cho c¸c qu¸ tr×nh ho¸ sinh vµ xuÊt hiÖn hiÖn t−îng thiÕu oxi trÇm träng. Ph©n tÝch chØ sè oxi hoµ tan (DO) lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu quan träng ®¸nh gi¸ sù « nhiÔm cña n−íc vµ gióp ta ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p xö lý thÝch hîp. I.3.7. ChØ sè BOD (Nhu cÇu oxi ho¸ sinh ho¸ - Biological Oxigen Demand), [2] Nhu cÇu oxi ho¸ sinh ho¸ hay lµ nhu cÇu oxi sinh häc th−êng viÕt t¾t lµ BOD, lµ l−îng oxi cÇn thiÕt ®Ó oxi c¸c chÊt h÷u c¬ cã trong n−íc b»ng vi sinh vËt (chñ yÕu lµ vi khuÈn) ho¹i sinh, hiÕu khÝ. Qu¸ tr×nh nµy ®−îc gäi lµ qu¸ tr×nh oxi ho¸ sinh häc. Hîp chÊt h÷u c¬ + O2 vsv CO2 + H2O + Sinh khèi ChØ sè BOD lµ mét trong nh÷ng th«ng sè quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é « nhiÔm cña n−íc do c¸c chÊt h÷u c¬ cã thÓ bÞ vi sinh vËt ph©n huû. BOD biÓu thÞ mét c¸ch gi¸n tiÕp l−îng chÊt h÷u c¬ cã trong n−íc cã thÓ bÞ ph©n huû b»ng vi sinh vËt. BOD ®−îc sö dông réng r·i trong kü thuËt m«i tr−êng nh»m x¸c ®Þnh gÇn ®óng l−îng oxi cÇn thiÕt ®Ó ph©n huû c¸c chÊt h÷u c¬ b»ng biÖn ph¸p sinh häc cã trong n−íc th¶i. 1.3.8. ChØ sè COD (Nhu cÇn oxi ho¸ häc – Chemical oxigen Demand), [2], [4] COD ®−îc ®Þnh nghÜa lµ l−îng oxi cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh oxi ho¸ ho¸ häc c¸c chÊt h÷u c¬ trong n−íc thµnh CO2 vµ H2O. COD biÓu thÞ l−îng chÊt h÷u c¬ cã thÓ oxi ho¸ b»ng con ®−êng ho¸ häc. ChØ sè COD cã gi¸ trÞ cao h¬n BOD v× nã bao gåm c¶ l−îng chÊt h÷u c¬ kh«ng thÓ bÞ oxi ho¸ b»ng vi sinh vËt. ChØ sè nµy ®−îc dïng réng r·i ®Ó ®Æc tr−ng cho hµm l−îng chÊt h÷u c¬ cña n−íc th¶i vµ sù « nhiÔm cña n−íc tù nhiªn. 1.3.9. c¸c chØ tiªu vi sinh n−íc lµ mét ph−¬ng tiÖn lan truyÒn c¸c nguån bÖnh vµ trong thùc tÕ c¸c bÖnh l©y lan qua m«i tr−êng n−íc lµ nguyªn nh©n chÝnh g©y ra bÖnh tËt, nhÊt lµ Th¸i ThÞ YÕn 14 MSSV: 505303074 §å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT t¹i c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. ChÊt l−îng vÒ mÆt vi sinh vËt cña n−íc th−êng ®−îc biÓu hiÖn b»ng nång ®é cña vi sinh chØ thÞ, ®ã lµ nh÷ng vi sinh khuÈn kh«ng g©y bÖnh, vÒ nguyªn t¾c th× ®ã lµ nhãm trùc khuÈn. Th«ng sè biÓu thÞ ®−îc sö dông réng r·i nhÊt lµ chØ sè E-coli. C¸c vi khuÈn d¹ng trùc khuÈn ®Æc tr−ng gåm escherichice coli vµ fecalstrep tococci chung sèng. Trong kh¶o s¸t chÊt l−îng n−íc ®iÒu cÇn thiÕt lµ ph¶i x¸c ®Þnh sè vi khuÈn coliform ®Ó xem cã ®¹t tiªu chuÈn hay kh«ng. C¸c loµi rong t¶o lµm n−íc cã mµu xanh, khi thèi r÷a l¹i lµm t¨ng l−îng chÊt h÷u c¬ trong n−íc. C¸c chÊt h÷u c¬ nµy ph©n huû sÏ tiªu thô oxi hoµ tan, g©y hiÖn t−îng thiÕu oxi trong n−íc vµ lµm « nhiÔm nguån n−íc. I.4. C¸c ph−¬ng ph¸p xö lý n−íc th¶i N−íc th¶i ®−îc ph©n thµnh 2 lo¹i chñ yÕu lµ n−íc th¶i sinh ho¹t vµ n−íc th¶i c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn v× tÝnh chÊt ®Æc thï cña mçi lo¹i n−íc th¶i dÉn ®Õn nh÷ng t¸c ®éng kh¸c nhau ®Õn m«i tr−êng, cÇn ®ßi hái c¸ch xö lý riªng. Cã nh÷ng ph−¬ng ph¸p xö lý n−íc th¶i nãi chung nh− sau: - Ph−¬ng ph¸p c¬ häc - Ph−¬ng ph¸p hãa lý - Ph−¬ng ph¸p hãa häc - Ph−¬ng ph¸p sinh häc I.4.1 Ph−¬ng ph¸p xö lý c¬ häc Ph−¬ng ph¸p xö lý c¬ häc sö dông nh»m môc ®Ých t¸ch c¸c t¹p chÊt kh«ng hoµ tan trong n−íc vµ mét phÇn c¸c chÊt ë d¹ng keo ra khái n−íc th¶i. C¸c ph−¬ng ph¸p c¬ häc th−êng ®−îc dïng lµ: Song ch¾n r¸c, c¸c lo¹i bÓ l¾ng, bÓ läc, bÓ vít dÇu… Xö lý c¬ häc cã thÓ lo¹i bá kho¶ng 60% c¸c t¹p chÊt kh«ng hoµ tan cã trong n−íc th¶i. I.4.2. Ph−¬ng ph¸p xö lý ho¸ lý §©y lµ ph−¬ng ph¸p ®−îc sö dông réng r·i trong xö lý n−íc th¶i ®Æc biÖt lµ xö lý n−íc th¶i c«ng nghiÖp Th¸i ThÞ YÕn 15 MSSV: 505303074 §å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT I.4.2.1. Ph−¬ng ph¸p keo tô [4] Qu¸ tr×nh l¾ng c¬ häc chØ cã thÓ t¸ch ®−îc c¸c h¹t chÊt r¾n huyÒn phï cã kÝch th−íc ≥ 1 - 2 mm, c¸c h¹t nhá h¬n ë d¹ng keo kh«ng thÓ l¾ng ®−îc. §Ó t¸ch c¸c h¹t ®ã mét c¸ch hiÖu qu¶ b»ng ph−¬ng ph¸p l¾ng cÇn t¨ng kÝch th−íc cña chóng nhê sù t¸c ®éng t−¬ng hç gi÷a c¸c h¹t ph©n t¸n, liªn kÕt thµnh tËp hîp c¸c h¹t nh»m lµm t¨ng vËn tèc l¾ng cña chóng. Muèn nh− vËy ®Çu tiªn ph¶i trung hoµ ®iÖn tÝch cña c¸c h¹t keo sau ®ã míi liªn kÕt chóng víi nhau. Qu¸ tr×nh trung hoµ ®iÖn tÝch ®−îc gäi lµ qu¸ tr×nh ®«ng tô, qu¸ tr×nh t¹o thµnh c¸c b«ng lín tõ c¸c h¹t nhá gäi lµ qu¸ tr×nh keo tô nhê c¸c chÊt keo tô. §©y lµ ph−¬ng ph¸p xö lý hiÖu qu¶ víi n−íc th¶i c«ng nghiÖp víi gi¸ thµnh xö lý phï hîp nªn ®−îc xö dông réng r·i hiÖn nay . I.4.2.2.Ph−¬ng ph¸p tuyÓn næi Th−êng ®−îc sö dông ®Ó t¸ch c¸c t¹p chÊt ph©n t¸n kh«ng tan, tù l¾ng kÐm nh−ng cã kh¶ n¨ng kÕt dÝnh vµo c¸c bät khÝ næi trªn bÒ mÆt n−íc. I.4.2.3. Ph−¬ng ph¸p trao ®æi ion Ph−¬ng ph¸p trao ®æi ion thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh trao ®æi ion ®−îc thùc hiÖn bëi c¸c ion trªn bÒ mÆt cña chÊt r¾n trao ®æi víi ion cã cïng ®iÖn tÝch trong dung dÞch khi tiÕp xóc víi nhau. C¸c chÊt nµy gäi lµ ionit (chÊt trao ®æi ion), chóng hoµn toµn kh«ng tan trong n−íc. C¸c chÊt trao ®æi ion cã thÓ cã nguån gèc v« c¬, h÷u c¬, tù nhiªn, hay tæng hîp. Ph−¬ng ph¸p nµy cho phÐp thu håi c¸c chÊt cã gi¸ trÞ vµ møc ®é lµ s¹ch cao. Tuy nhiªn ph−¬ng ph¸p nµy cã gi¸ thµnh cao nªn Ýt ®−îc sö dông I.4.2.4. Ph−¬ng ph¸p trung hoµ [2], [4] N−íc th¶i nãi chung vµ n−íc th¶i c«ng nghiÖp nãi riªng th−êng cã gi¸ trÞ pH kh¸c nhau. §Ó æn ®Þnh gi¸ trÞ pH phï hîp víi c«ng ®o¹n xö lý tiÕp theo nh− (xö lý keo tô, hoÆc xö lý sinh häc) th× pH ph¶i ®−îc ®iÒu chØnh vÒ d¶i pH phï hîp víi qu¸ tr×nh xö lý ®ã C¸c ho¸ chÊt th−êng dïng ®Ó trung hoµ lµ c¸c dung dÞch axit , muèi axit , dung dÞch kiÒm hoÆc oxit kiÒm ®Ó trung hoµ dung dÞch n−íc th¶i . Th¸i ThÞ YÕn 16 MSSV: 505303074 §å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT I.4.2.5. Ph−¬ng ph¸p hÊp phô Xö lý n−íc th¶i b»ng ph−¬ng ph¸p hÊp phô lµ qu¸ tr×nh t¸ch c¸c chÊt « nhiÔm hoµ tan khái n−íc th¶i dùa trªn sù chuyÓn pha gi÷a pha r¾n vµ pha láng hay pha khÝ. C¸c chÊt hÊp phô th−êng ®−îc dïng nh−: than ho¹t tÝnh d¹ng h¹t hoÆc d¹ng bét, silicagen, ®Êt sÐt ho¹t tÝnh, keo nh«m hoÆc chÊt tæng hîp … I.4.3. Ph−¬ng ph¸p ho¸ häc Ph−¬ng ph¸p hãa häc cïng víi c¸c ph−¬ng ph¸p hãa lý ®−îc dïng ®Ó thu håi c¸c chÊt hoÆc khö c¸c chÊt cã ¶nh h−ëng xÊu ®èi víi giai ®o¹n lµm s¹ch sinh häc sau nµy. Ph−¬ng ph¸p hãa häc dùa trªn c¬ së lµ c¸c ph¶n øng hãa häc, c¸c qu¸ tr×nh lý hãa diÔn ra gi÷a chÊt « nhiÔm víi c¸c chÊt hãa chÊt bæ sung vµo. C¸c ph¶n øng x¶y ra cã thÓ lµ ph¶n øng oxy hãa khö, c¸c ph¶n øng t¹o chÊt kÕt tña hoÆc c¸c ph¶n øng ph©n hñy. Ph−¬ng ph¸p hãa häc gåm: • Ph−¬ng ph¸p trung hßa • Ph−¬ng ph¸p kÕt tña • Ph−¬ng ph¸p oxy hãa- khö • Ph−¬ng ph¸p ®iÖn hãa (oxy hãa – khö ®iÖn hãa) I.4.4. Ph−¬ng ph¸p xö lý sinh häc [2] Xö lý n−íc th¶i b»ng ph−¬ng ph¸p sinh häc lµ qu¸ tr×nh lµm s¹ch c¸c chÊt bÈn dùa vµo chÝnh ho¹t ®éng cña c¸c vi sinh vËt cã kh¶ n¨ng sö dông c¸c chÊt h÷u c¬ vµ mét sè chÊt kho¸ng lµm nguån dinh d−ìng t¹o n¨ng l−îng vµ x©y dung sinh khèi. Qu¸ tr×nh ph©n huû c¸c chÊt h÷u c¬ nhê vi sinh vËt gäi lµ qu¸ tr×nh oxi ho¸ sinh ho¸. Tuú thuéc vµo lo¹i n−íc th¶i vµ vi sinh vËt sö dông ®Ó xö lý n−íc th¶i ( vi sinh vËt hiÕu khÝ hay kÞ khÝ ) mµ sö dông ph−¬ng ph¸p xö lý sinh häc hiÕu khÝ hay ph−¬ng ph¸p xö lý sinh häc yÕm khÝ . Ph−¬ng tr×nh trao ®æi chÊt h÷u c¬ nhê c¸c vi sinh vËt kþ khÝ vµ hiÕu khÝ Th¸i ThÞ YÕn 17 MSSV: 505303074 §å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT §iÒu kiÖn hiÕu khÝ: (CHO)nNS + O2 CO2 + H2O + TÕ bµo vi sinh vËt + C¸c s¶n phÈm dù tr÷ 40% + NH4- + N¨ng l−îng + NO3- + SO4- §iÒu kiÖn kþ khÝ: (CHO)nNS Th¸i ThÞ YÕn - O2 CO2 + H2O + TÕ bµo vi sinh vËt + C¸c s¶n phÈm dù tr÷ 5% + C¸c chÊt trung gian +CH4 + H2 70% 5% + NH4 + H2S + N¨ng l−îng 18 MSSV: 505303074 §å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT Ch−¬ng II: ®èi t−îng néi dung vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu II.1. §èi t−îng nghiªn cøu N−íc th¶i cña thuéc da cña ph©n x−ëng thuéc da – ViÖn Nghiªn cøu DaGiÇy víi c¸c ®Æc tr−ng vÒ thµnh phÇn « nhiÔm. II.2. Môc ®Ých nghiªn cøu - §Ò xuÊt m« h×nh d©y chuyÒn c«ng nghÖ xö lý n−íc th¶i thuéc da phï hîp víi ®Æc tÝnh n−íc th¶i thuéc da t¹i ph©n x−ëng ViÖn Nghiªn cøu Da - GiÇy vµ ®iÒu kiÖn ¸p dông thùc tÕ ë ViÖt Nam. - ChÊt l−îng n−íc th¶i sau xö lý ®¹t TCVN 5945 – 2005, lo¹i B. II.3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu II.3.1. Ph−¬ng ph¸p thu thËp tæng hîp vµ xö lý sè liÖu Tµi liÖu phôc vô ®å ¸n tèt nghiÖp nµy ®−îc thu thËp tõ nguån thø cÊp vµ s¬ cÊp. Tµi liÖu sau khi thu thËp ®−îc ph©n tÝch tæng hîp l¹i phôc vô cho ®å ¸n. Tµi liÖu tõ nguån thø cÊp gåm: - Sè liÖu thuéc da chung cña ViÖt Nam vµ thÕ giíi - Tµi liÖu vÒ ph−¬ng ph¸p xö lý n−íc th¶i - Tµi liÖu vÒ ho¸ chÊt vµ nguyªn liÖu thuéc da - Tµi liÖu sæ tay thuéc da - Tõ c¸c website vÒ ngµnh thuéc da t¹i ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi. Tµi liÖu s¬ cÊp ®−îc thu thËp th«ng qua kh¶o s¸t, ®iÒu tra. II.3.2. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra, kh¶o s¸t Qu¸ tr×nh ®iÒu tra kh¶o s¸t thùc ®Þa nh»m kh¼ng ®Þnh l¹i tÝnh chÝnh x¸c cña nh÷ng tµi liÖu thø cÊp còng nh− c¸c sè liÖu, th«ng tin thu thËp ®−îc. §ång thêi, ph−¬ng ph¸p nµy cßn ®em l¹i cho ng−êi thùc hiÖn ®Ò tµi cã mét c¸i nh×n toµn diÖn vµ thùc tÕ h¬n vÒ vÊn ®Ò m×nh ®ang nghiªn cøu. Nh÷ng ý t−ëng míi, nh÷ng vÊn ®Ò míi bæ sung cho kho¸ luËn còng th−êng ®−îc n¶y sinh tõ c«ng ®o¹n nµy. Th¸i ThÞ YÕn 19 MSSV: 505303074 §å ¸n tèt nghiÖp Khoa CNSH&MT Qu¸ tr×nh lµm ®å ¸n ®· ®iÒu tra kh¶o s¸t c¸c vÊn ®Ò sau: - T×m hiÓu chung vÒ ph©n x−ëng: ®Þa diÓm, diÖn tÝch vµ c¸n bé c«ng nh©n viªn - L−u l−îng n−íc th¶i - HiÖn tr¹ng nguån th¶i - C«ng t¸c m«i tr−êng t¹i ph©n x−ëng II.3.3. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch phßng thÝ ngiÖm C¸c th«ng sè ph©n tÝch: Nhu cÇu oxy ho¸ ho¸ häc cña n−íc – COD [2] Nhu cÇu oxy ho¸ ho¸ häc ( COD – chemical «xygen Demand) lµ l−îng oxy cÇn thiÕt ®Ó oxy ho¸ ho¸ häc c¸c hîp chÊt h÷u c¬ vµ v« c¬ cã thÓ oxy ho¸ ho¸ häc ®−îc ë ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn. Th«ng sè nµy cã ý nghÜa trong viÖc ®¸nh gi¸ møc ®é « nhiÔm cña n−íc th¶i còng nh− ®é s¹ch cña n−íc ®· qua xö lý. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch: ph−¬ng ph¸p håi l−u ®ãng Nguyªn t¾c ph©n tÝch: sö dông chÊt oxy ho¸ m¹nh ( dung dÞch K2r2O7 trong m«i tr−êng acid m¹nh) ®Ó oxy ho¸ toµn bé c¸c hîp chÊt cã trong n−íc th¶i, sau ®ã x¸c ®Þnh l−îng chÊt oxy h¸ m¹nh cßn d− ®Î suy ra nhu cÇu oxy ho¸ häc. C¸c ho¸ chÊt sö dông: + Dung dÞch chuÈnKali Bicromat K2r2O7 0,25N + Dung dÞch H2SO4 : Hoµ tan 5,5g Ag2SO4 tinh khiÕt vµo 1kg acid H2SO4 ®Ëm ®Æc + Tinh thÓ hoÆc bét muèi HgSO4 (lo¹i tinh khiÕt ph©n tÝch) + Dung dÞch chuÈn muèi amoni s¾t sulfat (NH4)2Fe(SO4)2 0,025N (dung dÞch FAS) + ChÊt chØ thÞ Ferolin: Hoµ 0,7g FeSO4trong n−íc, thªm 1,10 – phanalthrolin, l¾c cho ®Õn tan hÕt, pha lo·ng thµnh 100ml + Dung dÞch hçn hîp: pha acid H2SO4 ®· cã Ag2SO4 vµ dung dÞch K2Cr2O7 0,25N theo tû lÖ 3:1 Th¸i ThÞ YÕn 20 MSSV: 505303074