Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ DIỄN BIẾN TOÀN CẦU HOÁ VÀ HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ TRONG BỐI CẢNH KHỦNG HOẢNG TÀ...

Tài liệu DIỄN BIẾN TOÀN CẦU HOÁ VÀ HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ TRONG BỐI CẢNH KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH VÀ SUY THOÁI KINH TẾ TOÀN CẦU VÀ GIẢI PHÁP CỦA VIỆT NAM

.PDF
34
226
71

Mô tả:

DIỄN BIẾN TOÀN CẦU HOÁ VÀ HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ TRONG BỐI CẢNH KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH VÀ SUY THOÁI KINH TẾ TOÀN CẦU VÀ GIẢI PHÁP CỦA VIỆT NAM
VI N NC QU N LÝ KINH T TW TRUNG TÂM THÔNG TIN – TƯ LI U THÔNG TIN CHUYÊN DI N BI N TOÀN C U HOÁ VÀ H I NH P KINH T QU C T TRONG B I C NH KH NG HO NG TÀI CHÍNH VÀ SUY THOÁI KINH T TOÀN C U VÀ GI I PHÁP C A VI T NAM S Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 1 2009 1 VI N NC QU N LÝ KINH T TW TRUNG TÂM THÔNG TIN – TƯ LI U DI N BI N TOÀN C U HOÁ VÀ H I NH P KINH T QU C T TRONG B I C NH KH NG HO NG TÀI CHÍNH VÀ SUY THOÁI KINH T TOÀN C U VÀ GI I PHÁP C A VI T NAM TRUNG TÂM THÔNG TIN – TƯ LI U Tel – Fax: 04 – 7338930 E-mail: [email protected] Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 2 M CL C I. SUY THOÁI KINH T TOÀN C U TI P T C SÂU R NG VÀ KÉO DÀI ................................................................................................................. 4 II. DI N BI N M I C A TOÀN C U HOÁ VÀ H I NH P KINH T QU C T ...................................................................................................... 7 1. Toàn c u hoá và kinh t th gi i s thay i theo hư ng nào? .................. 7 2. H p tác chung gi i pháp, chung ngu n l c............................................... 9 3. Tăng cư ng h p tác song phương........................................................... 10 4. C g ng c a t ng nư c........................................................................... 11 III. H I NH P KINH T C A VI T NAM............................................. 13 1. H i nh p kinh t toàn c u ....................................................................... 13 1.1. K t qu ............................................................................................. 14 1.2. Nh ng y u kém................................................................................. 14 1.3. Gi i pháp ......................................................................................... 16 2. H i nh p kinh t a phương và khu v c ................................................. 18 2.1. ASEAN và Khu thương m i t do ASEAN (AFTA)............................ 18 2.2. Di n àn h p tác kinh t Châu Á - Thái Bình Dơng (APEC)............ 20 2.3. Di n àn h p tác Á - Âu (ASEM) .................................................... 21 3. H i nh p song phương ........................................................................... 21 3.1. K t qu h i nh p song phương v i m t s nư c l n......................... 21 3.2. H i nh p song phương trong th i gian t i ....................................... 22 IV. M T S GI I PHÁP TRONG KH NG HO NG............................. 24 1. Mô hình phát tri n .................................................................................. 25 2. Cơ c u l i m t s lĩnh v c...................................................................... 27 3. Cơ c u l i các thành ph n kinh t ........................................................... 27 3.1. Doanh nghi p nhà nư c ................................................................... 27 3.2. Kinh t tư nhân................................................................................. 28 3.3. u tư nư c ngoài ........................................................................... 29 V. K T LU N ............................................................................................. 30 TÀI LI U THAM KH O ........................................................................... 33 Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 3 DI N BI N TOÀN C U HOÁ VÀ H I NH P KINH T QU C T TRONG B I C NH KH NG HO NG TÀI CHÍNH, SUY THOÁI KINH T TOÀN C U VÀ GI I PHÁP C A VI T NAM Bư c vào năm 2009, h u h t các nư c trên toàn c u ti p t c có nh ng chính sách, gi i pháp m nh, i phó v i n n tài chính ang kh ng ho ng sâu s c và suy thoái kinh t toàn c u ang lan r ng và di n bi n ph c t p. Trong b i c nh ó, toàn c u hoá và h i nh p kinh t qu c t s có nh ng di n bi n khác thư ng, y m nh t do hoá và xu t hi n ch nghĩa b o h an xen, tăng ph c h i nhà nư c, b t th trư ng... song xu th hoà bình, n nh, h p tác và ti p t c phát tri n v n là xu th ch o trên th gi i, chi ph i các quan h qu c t cũng như chi n lư c phát tri n c a t ng nư c. Chuyên này c p n di n bi n toàn c u hoá và h i nh p kinh t qu c t trong b i c nh kh ng ho ng tài chính và suy thoái kinh t toàn c u và gi i pháp c a Vi t Nam. I. SUY THOÁI KINH T TOÀN C U TI P T C SÂU R NG VÀ KÉO DÀI Mùa thu năm 2008, suy thoái kinh t xu t phát t M bùng phát và nhanh chóng lan r ng ra toàn c u. Năm 2009, suy gi m kinh t toàn c u có nhi u kh năng s gia tăng gay g t, không ít nhà kinh t d báo cu c suy thoái kinh t l n này có s c công phá l n tương t như cu c i suy thoái năm 1930. i suy thoái năm 1930 b t u sau suy s p c a th trư ng ch ng khoán Ph Wall vào ngày 29 tháng 10 năm 1929 (còn ư c bi t n là ngày Th ba en t i). Nó b t u M và nhanh chóng lan r ng ra Châu Âu và m i nơi trên th gi i. Thương m i qu c t suy s p rõ r t, t thu nh p cá nhân, thu , l i t c u b nh hư ng. Xây d ng g n như tê li t nhi u nư c (http://vi.wikipedia.org) M , áy c a i suy thoái năm 1930 di n ra vào năm 1933. Th i i m ó có g n 13 tri u ngư i th t nghi p, chi m 25% dân s lúc b y gi . Các ho t ng kinh t nói chung ã gi m 1/3 và s n xu t công nghi p gi m hơn m t n a. Hơn 9000 ngân hàng b ng 1/3 ngân hàng trên toàn liên bang b v n . Thu nh p bình quân c a nông dân t 960 USD/năm xu ng còn 280 USD/năm. Ch trong năm 1932, m t ph n tư tri u nông dân b m t t khi ngân hàng t ch thu các kho n th ch p không tr n ư c1. Benjamin M. Friedman, H u qu o c c a tăng trư ng kinh t , nguyên b n “The moral Consequences of econmic Growth”, Nxb. Alfred A. Knopf, New York, 2005. 1 Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 4 Kinh t th gi i b t u suy gi m t quý IV năm 2008. GDP quý IV năm 2008 c a Nh t B n ã gi m 12% so v i quý III năm 2008, con s này c a M kho ng 6 %, Singapore cũng kho ng 6%. Kinh t Trung Qu c quý IV năm 2008 tăng 6,7%, th p hơn nhi u so v i m c tăng trư ng năm 2007 (13%). Kinh t Australia quý IV năm 2008 l n u tiên i xu ng trong 8 năm qua. T c tăng trư ng kinh t bình quân c a các nư c Trung và ông Âu năm 2008 ch còn 3,2% so v i m c 5,4% năm 2007. Kinh t Nga ang khó khăn khi th trư ng ch ng khoán ã r t kho ng 80%, ng rúp m t giá t i 1/3 trong khi th t nghi p tăng lên 10,5%. Nh ng con s trên cho th y, h u h t các n n kinh t trên th gi i ang lún sâu vào suy thoái kinh t . Tình tr ng suy thoái kinh t này s kéo dài n khi nào, th i i m nào là áy c a cu c suy thoái và bao gi kinh t th gi i s h i ph c? Khó có câu tr l i chung cho t t c các nư c mà nó tuỳ thu c vào chính sách và s c g ng vư t qua suy thoái kinh t c a t ng nư c. Qua t ng k t và phân tích các cu c suy thoái kinh t mà loài ngư i ã tr i qua hơn m t th k qua, các nhà nghiên c u ưa ra khái ni m chu kỳ kinh t , t c n n kinh t c a t ng nư c s tr i qua 3 pha c a chu kỳ kinh t . ó là suy thoái, ph c h i và hưng th nh (xem hình). Hình 1: Các pha c a chu kỳ kinh t Ngu n: http://vi.wikipedia.org Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 5 Suy thoái là pha trong ó GDP th c t gi m i. Ph c h i là trong ó GDP tăng tr l i b ng m c ngay trư c suy thoái. i m ngo t gi a hai pha này là áy c a chu kỳ kinh t . Khi GDP th c t ti p t c tăng và b t u l n hơn m c ngay trư c lúc suy thoái, n n kinh t trong pha hưng th nh (hay còn g i là pha bùng n ). K t thúc pha hưng th nh l i b t u pha suy thoái m i. i m ngo t t pha hưng th nh sang pha suy thoái m i g i là nh c a chu kỳ kinh t . Chưa có công th c hay phương pháp nào d báo chính xác th i gian, th i i m c a các chu kỳ kinh t . Oliveir Blanchard, nhà kinh t trư ng c a IMF cho r ng cu c kh ng ho ng l n này là “t i t nh t trong vòng 60 năm”2. Ch t ch Ngân hàng th gi i (WB) Robert Zoellick cũng có nh n nh tương t “Năm 2009 s là năm t i t nh t i v i kinh t th gi i t th p niên 1930 t i nay, v i m c tăng trư ng toàn c u s là âm 1-2%”3 M t cu c thăm dò các giám c các doanh nghi p nhân Di n àn kinh t th gi i năm 2009 t ch c t i Dovos cho th y kinh t th gi i ph i m t ba năm kinh t m i có th h i ph c. Nh ng d báo l c quan nh t c a m t s nư c thì cũng ph i n năm 2010 kinh t nư c ó m i h i ph c, năm 2009 v n là năm nhi u khó khăn, thách th c. T i h i ngh New Dehli ( n ), ngày 7/3/2009, Giáo sư Rubini, ngư i t u năm 2005 t ng d báo bong bóng nhà t t i M s v , nh n chìm n n kinh t , kh ng nh “Kinh t toàn c u ang m c k t trong cu c suy thoái theo hình ch U. áy c a ch U bi u th th i gian n n kinh t th gi i suy thoái, và quãng th i gian này có th kéo dài ít nh t 3 năm k t tháng 12/2007 t i các nư c phát tri n”4. Trong cu c H i th o mang ch “R i ro kinh t th gi i i v i Châu Á” t ch c t i thành ph H Chí Minh ngày 12/3/2009, t ch c Business Monitoring Internatinal d báo tăng trư ng GDP toàn c u là -1,7% trong năm 2009 và 1,7% năm 2010 và kinh t th gi i ch ph c h i vào quý II/2010 khi kinh t M và EU b t u tăng trư ng dương. Theo nghiên c u c a chương trình Vi t Nam, Trư ng i h c Harvard, a s các nhà kinh t M ng ý r ng s ph c h i kinh t s không di n ra cho t i khi giá nhà M tìm ư c áy. Tính chung nư c M , giá nhà ã gi m 19% ( n u năm 2009) so v i nh, nhưng v n cao hơn 17% so v i m i quan h dài h n gi a giá nhà và quan h thu nh p h gia ình. N u chi u theo l ch s thì m t ít nh t 2 và có l 5 năm ròng trư c khi th trư ng này b t u n nh và ph c h i. Olivier Blanchard, “Nh ng r n n t trong h th ng: S a ch a nh ng v c a n n kinh t toàn c u”, nguyên b n: “Repairing the Damaged Global Economy,” Finance and Devolopmant, 12/2008. 3 Mai Phương, Ngân hàng th gi i: Kinh t toàn c u s tăng trư ng âm 1-2%, http://VnEconomy.vn 12/3/2009 4 Hi u Trung, Suy thoái ki u ch U?, http://tuoitre.com.vn, 9/3/2009 2 Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 6 T ng th ng M Barack Obama nói “Không có gi i pháp nhanh chóng hay d dàng cho cu c kh ng ho ng v n ã hình thành nhi u năm, và tình hình s x u i trư c khi b t u ph c h i”. Rõ ràng là tình tr ng suy thoái do kh ng ho ng tài chính toàn c u gây ra s kéo dài và sâu s c hơn so v i nh ng d báo trư c ây5. II. DI N BI N M I C A TOÀN C U HOÁ VÀ H I NH P KINH T QU C T Di n bi n m i c a toàn c u hoá và h i nh p kinh t qu c t nói ây là toàn c u hoá và h i nh p kinh t qu c t g n v i n n kinh t th gi i ang trong giai o n suy thoái sâu s c cho n khi bư c sang chu kỳ ph c h i. 1. Toàn c u hoá và kinh t th gi i s thay i theo hư ng nào? Trư c di n bi n c a cu c kh ng ho ng tài chính và suy thoái kinh t toàn c u ngư i ta bàn nhi u n h c thuy t t do hoá và s can thi p c a nhà nư c và em trư ng phái t do hoá i l i v i trư ng phái can thi p. V n không ph i trư ng phái nào úng, trư ng phái nào sai, không ph i là s i u gi a hai th , ph i thay ch “ i l i” b ng ch “và”. Hai h c thuy t không i u nhau mà b sung cho nhau. T do hoá ã mang l i s phát tri n kỳ di u cho nhân lo i, song y t do hoá n thái quá gây tai ho . Can thi p m t cách c c oan ã gây kh n kh cho g n n a nhân lo i trong nhi u th p k 6. Hi n nay, h c thuy t qu n lý t ng c u c a Keynes v i s can thi p m nh c a nhà nư c ang ư c nhi u nư c v n d ng nh m nhanh chóng thoát kh i kh ng ho ng. Theo ó, khi n n kinh t suy gi m thì s d ng các chính sách tài chính và ti n t n i l ng. Ngư c l i, khi n n kinh t bùng n thì l i chuy n hư ng chính sách ó sang th t ch t. nào và th i i m nào là phù S can thi p c a nhà nư c n m c h p là v n không ơn gi n. Qua kh ng ho ng tài chính l n này, các chuyên gia kinh t nh n m nh s c n thi t ph i ki m soát và can thi p c a nhà nư c m nh hơn và nhi u hơn i v i khu v c tài chính ti n t hơn là khu v c kinh t th c. Khi n n tài chính, ti n t phát tri n n nh, thì nhà nư c n i l ng s can thi p c a mình phát huy s năng ng c a khu v c tư nhân. Kinh t th gi i trong nhóm G20 s phân hoá thành hai nhóm nư c. Nhóm nư c th nh t là các nư c phát tri n G7 ang v t l n v i kh ng ho ng kinh t , s ti p t c suy thoái v i d báo s tăng trư ng âm trong năm 2009. Và n n kinh t c a các nư c này s ph c h i vào nh ng tháng cu i năm 2010. Chương trình Vi t Nam, Trư ng Chính quy n Kennedy i h c Harvard, Bài th o lu n chính sách s 4 “Thay i cơ c u: Gi i pháp kích thích có hi u l c nh t”. 6 Nguy n Quang A, T do hoá và s can thi p c a nha nư c, nhìn t góc kinh t , Lao ng cu i tu n, 19/12/2008. 5 Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 7 Nhóm th hai là b n n n kinh t ang phát tri n l n nh t g i chung là BRIC (Brazil, Nga, n và Trung Qu c). Hi n nay, các n n kinh t c a BRIC ang suy gi m (t c không âm) và s ph c h i nhanh hơn các n n kinh t nhóm th nh t. Theo ông Tim O’Neill – nhà kinh t trư ng c a Ngân hàng u tư Goldman Sachs ưa ra vài năm trư c ây, t ng s n lư ng h ng năm tính b ng USD c a BRIC s b ng nhóm G7 vào năm 2035. Cũng theo ông O’Neill v i suy thoái kinh t hi n nay, th i i m u i k p này s di n ra vào năm 2027, s m hơn d báo cũ g n m t th p niên7. Kho ng cách tăng trư ng gi a nhóm nư c phát tri n BRIC và nhóm nư c công nghi p G7 s nh hình tương lai kinh t và chính tr th gi i. V i ti m l c kinh t hi n t i, nh ng ngư i ng u t ng nư c BRIC ang kh ng nh v th c a mình, t tin hơn trên các di n àn qu c t . T i Di n àn Dovos u năm nay, Th tư ng Ôn Gia B o và Th tư ng Nga Vladimir Putin ã l n ti ng phê phán khuy t t t c a ch nghĩa tư b n phương Tây. Tr l i ph ng v n báo Newsweek, T ng th ng Brazil Lula de Silva cáo bu c M ph i ch u trách nhi m chính v cu c kh ng ho ng và ph i có bi n pháp s a ch a. Nhóm nư c BRIC s có ti ng nói m nh hơn và quy t nh hơn trong vòng àm phán Doha s p t i và t i H i ng b o an Liên h p qu c (khi H i ng b o an ư c m r ng). T ch c th trư ng chung Nam M (MERCOSUR) ang l n m nh, h n ch nh hư ng c a M , trư c h t là nh ng nư c có xu hư ng chính tr cánh t như Venezuela, Bolivia, Peru. Khu v c Châu Á – Thái Bình Dương là khu v c kinh t năng ng nh t toàn c u. Vi c h p tác khu v c ư c m r ng gi a, trong ó có h p tác gi a các nư c ASEAN v i nhau và gi a kh i ASEAN v i các nư c trong khu v c như Trung Qu c, Nh t B n, Australia, New Zealand b ng các hi p nh thương m i t do v a ư c ký k t. T ch c H p tác Thư ng H i (SCO) g m 6 nư c Trung Qu c, Nga, Kazakhstan, Uzbekistan, Tajikistan và Kyrgyzstan ư c thành l p năm 2001, t n d ng cơ h i các nư c phương Tây ang t p trung ngu n l c vào gi i quy t khó khăn trong nư c, ang c tăng cư ng h p tác, h p l c c a m t kh i c ng ng an ninh, kinh t , quân s - mong hình thành m t i tr ng i v i nh hư ng c a M và kh i NATO trong khu v c. Phong trào không liên k t v i 118 thành viên là nh ng nư c c l p Á, Phi, M latinh ti p t c oàn k t b o v và c ng c c l p chính tr , t ng bư c dành c l p kinh t , b o v hoà bình th gi i t n t i và phát tri n. Phong trào này ang có cơ h i ph c và d n d n có ti ng nói m nh hơn trong 7 Huỳnh Hoa, BRIC vư t qua suy thoái, Th i báo kinh t Sài Gòn, 26/3/2009 Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 8 gi i quy t các v n toàn c u, ch ng l i s áp Tây trong ti n trình toàn c u hoá. t c a M và các nư c phương T nh ng di n bi n m i nêu trên, trong tương lai g n, kho ng th p k n a, vai trò c a M v i v trí là siêu cư ng ơn c c c v chính tr , quân s và kinh t s không gi ư c như trư c. D báo và mong mu n l c quan nh t là toàn c u hoá s phát tri n theo hư ng: h n ch s chi ph i c a M ; nâng cao vai trò c a các nư c ang phát tri n v i 2/3 s thành viên c a Liên h p qu c; gi m tiêu c c và tăng tích c c c a toàn c u hóa. Th tư ng Anh Gordon Brown t ra tin r ng th gi i thoát kh i cu c kh ng ho ng s không còn như trư c. Các nư c s s n sàng h p tác nhi u hơn không ch trong lĩnh v c môi trư ng mà còn c nh ng lĩnh v c khác. Trong tương lai các n n kinh t c a chúng ta ư c xây d ng như nh ng n n kinh t có khí th i carbon th p và lao ng tay ngh cao. Cơ h i y r t l n trong 10 hay 20 năm n a8. N n kinh t các nư c s ư c tái c u trúc l i theo hư ng quan tâm hơn n a n phát tri n b n v ng, chú tr ng th c hi n ti n b và công b ng xã h i và b o v môi trư ng. Xu hư ng m r ng s tham gia c a ngư i dân vào các v n xã h i có th d n n s phát huy vai trò c a m t xã h i dân s lành m nh, cùng v i Nhà nư c gi i quy t các v n xã h i ph c t p. H p tác trên quy mô toàn c u gi i quy t v n bi n i khí h u và an ninh lương th c, năng lư ng, th m h a thiên nhiên và d ch b nh s có bư c ti n. Tái c u trúc khu v c tài chính, ngân hàng theo nh ng nguyên t c m nh m hơn v s gi i trình trách nhi m, tính minh b ch cùng s liêm khi t và th c hi n nghiêm các quy nh. ng th i các t ch c này ph i ho t ng theo nh ng giá tr mà công chúng tin tư ng. Các qu c gia trên th gi i ph i sát cánh các dòng ch y tài chính toàn c u ư c giám sát theo cách có hi u qu hơn các thi t ch toàn c u hi n có ( IMF, WB, WTO ), và ngoài b máy i u ph i ơn thu n mang tính qu c gia. S thay i theo hư ng trên úng n, k p th i chính là gi i pháp cơ b n vư t qua và ra kh i kh ng ho ng, ch không ch n h u kh ng ho ng, khi ã ph c h i, r i m i thay i. 2. H p tác chung gi i pháp, chung ngu n l c Nh ng h a h n, cam k t chung s c ưa n n kinh t th gi i thoát kh i kh ng ho ng và t o thêm vi c làm là hành ng mà các nguyên th qu c gia tham d H i ngh thư ng nh G209 h p ngày 5/4/2009 t i Th ô Luân ôn c a Anh hư ng t i. Thanh Bình, Th tư ng Anh: Kh ng ho ng thúc y thay i, http://vietnamnet.vn, 8/4/2009 G20 g m: Argentina, Australia, Brazil, Canada, Trung Qu c, Pháp, c, n , Indonesia, Italia, Nh t, Nga, Saudi Arabia, Nam Phi, Hàn Qu c, Th Nhĩ Kỳ, Anh, M và EU. Các nư c này chi m 85% t ng s n ph m, 80% thương m i toàn c u và 2/3 dân s th gi i. 8 9 Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 9 Các nư c trong nhóm G20 ã th ng nh t chi 1100 t USD kích thích kinh t gi i quy t kh ng ho ng nhanh chóng hơn. Kh i G20 th ng nh t tăng g p 3 l n ngân qu c a Qu ti n t Qu c t (IMF) t 250 t USD hi n nay lên m c 750 t USD. Ngoài ra, G20 còn thông qua m t chương trình rút v n c bi t (SDR) tr giá 250 t USD dành cho 185 nư c thành viên. H cũng th ng nh t bơm ít nh t 100 t USD vào Ngân hàng th gi i (WB) và các nh ch khu v c như Ngân hàng Phát tri n châu Phi và chi kho ng 50 t USD khác cho Chương trình h tr thương m i toàn c u. Hai bi n pháp gây n tương m nh nh t trong Tuyên b chung G20 là chính sách thu , G20 cam k t xoá b “nh ng thiên ư ng tr n thu ” và chính sách thương m i, G20 cam k t thúc y vòng àm phán Doha và ch ng l i ch nghĩa b o h , phá giá ti n t c nh tranh. i phó v i kh ng ho ng tài chính toàn c u, Th tư ng Nguy n T n c p Dũng nh n m nh c n ph i có nh ng bi n pháp m nh b o và ng b t ng nư c cũng như khu v c và qu c t . Theo ó, m t m t t ng nư c ASEAN c n ti p t c y m nh c ng c thi t ch tài chính – ngân hàng c a mình, tăng cư ng tính an toàn c a h th ng tài chính, c ng c ni n tin c a gi i u tư, kinh doanh; m t khác, ASEAN c n tăng cư ng ph i h p chính sách tài chính ti n t trong n i b ASEAN và v i các nư c có n n kinh t quy mô l n, v ng m nh và d tr ngo i t d i dào trong khu v c như Trung Qu c, Nh t B n và Hàn Qu c. Ngày 22/2/2009 t i Phukhet, Thái Lan, H i ngh B trư ng tài chính Hi p h i các nư c ông Nam Á (ASEAN) và 3 nư c i tác Nh t B n, Trung Qu c và Hàn Qu c (ASEAN+3) ra quy t nh l p m t qu ngo i h i tr giá 120 t USD, giúp các qu c gia trong khu v c b o v ng n i t trư c nh ng tác ng tiêu c c c a cu c kh ng ho ng tài chính toàn c u như ã t ng x y ra trong cu c kh ng ho ng tài chính khu v c cách ây 10 năm khi n d tr ngo i h i c a Indonesia, Thái Lan và Hàn Qu c c n ki t. 3. Tăng cư ng h p tác song phương V h p tác song phương, có m t chuyên gia cho r ng vi c c i thi n quan h M - Trung có ý nghĩa quy t nh t i vi c ch ng suy gi m kinh t toàn c u xu t phát t nhìn nh n nguyên nhân g c r gây ra kh ng ho ng tài chính và suy thoái kinh t toàn c u. Theo Robert Zoellick, Ch t ch WB và Justin Yifi Lin, Trư ng kinh t gia c a WB10, n u mu n ph c h i n n kinh t th gi i thì hai c máy M và Trung Qu c (G-2) ph i h p tác v i nhau và tr thành u t u cho nhóm G – 20. Robert Zoellick, Justin Yifi Lin, “G-2 quy t G-2”. Washington Post 5/3/2009. 10 nh s ph c h i kinh t ”, nguyên b n “Recovery Rides on The Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 10 Nguyên nhân tr c ti p gây ra kh ng ho ng tài chính xu t phát t M là v bong bóng nhà t do th c hi n chính sách tiêu dùng quá m c thông qua vi c cho vay v i m t lư ng ti n kh ng l dư i chu n c ng v i s tham lam và thi u trách nhi m c a các nh ch tài chính ph Wall và s qu n tr t i, thi u s ki m soát c n thi t c a Chính ph i v i khu v c tài chính. Cũng theo Zoellick và Lin, nguyên nhân cơ b n gây m t cân i thu chi toàn c u có tính cơ c u: S tiêu dùng quá m c M và s tích lu quá m c Trung Qu c. T l tích lu Trung Qu c cao hơn nhi u so v i nhi u nư c khác, lên n g n m t n a GDP, th ng dư thương m i và d tr ngo i t c a Trung Qu c ng u th gi i. Hơn n a, s tích lu này d a trên thu nh p th p c a ngư i dân và lãi su t th p nên ó là ngu n v n r . Ngu n v n này tìm nơi s d ng và M là a ch mà ph n quan tr ng c a ngu n v n này ch y vào. Ngu n v n r , d i dào M kéo theo s tiêu dùng quá m c, trong ó có chi tiêu vào nhà t, hình thành bong bóng bóng nhà t và ch ng khoán. Trong quan h M - Trung, gi i ch c cao c p c a 2 nư c bàn nhi u n t giá gi a ng nhân dân t và USD theo hư ng M mu n Trung Qu c gi m giá ng nhân nhân t c i thi n cán cân thương m i ang có l i cho Trung Qu c. Nhưng, ch ng ó chưa , mà c n thêm 2 lĩnh v c n a. Th nh t, c hai nư c ang chung s c ngăn ch n cu c suy thoái kinh t toàn c u. C hai nư c ã công b k ho ch kích thích kinh t . Tuy gói kích thích kinh t trư c m t thì M kích c u tiêu dùng, còn Trung Qu c l i tăng u tư, nhưng cùng v i th i gian M ph i tăng tích lu và u tư, còn Trung Qu c ph i tăng tiêu dùng. Th hai, cu c i tho i kinh t M - Trung nên chú tr ng vào bi n pháp m t cân i tiêu dùng - tích lũy có tính cơ c u. i v i Trung Qu c, ph i kh c ph c ư c s méo mó cơ c u trong khu v c tài chính, doanh nghi p và tài nguyên. Còn M c n ph c h i s cân i gi a tiêu dùng và tích lu , không nên quay v th i i s d ng th tín d ng gi i h n l n nh t, tiêu dùng quá m c. C M và Trung Qu c u có ng cơ m nh trong vi c i u ch nh: M là th trư ng xu t kh u l n nh t c a Trung Qu c và Trung Qu c là nhà u tư l n nh t mua trái phi u Chính ph M . Các i u ch nh trên s tác ng tích c c n gi m b t r i ro tài chính và ch n à suy gi m kinh t toàn c u. 4. C g ng c a t ng nư c Chính ph c a t ng nư c ang tung ra nh ng gói gi i c u tài chính, công nghi p và kích thích kinh t tr giá hàng trăm, hàng nghìn t USD, h lãi su t, quan tâm nhi u hơn n th trư ng n i a, tăng cư ng s can thi p c a Nhà nư c vào th trư ng, gi i quy t th t nghi p. Theo Th tư ng Anh Gordon Brown, các qu c gia trên toàn c u s chi ra kho ng 5000 t ng cho n cu i năm sau gi i c u tài chính, công Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 11 nghi p và kích thích kinh t 11. n nay, nh ng n n kinh t l n như M ã tung ra 1487 t USD c u n n kinh t thoát kh i suy thoái, con s này c a Nh t là c 715 t USD, Anh 137 t USD, 275 t USD, Trung Qu c 724 t USD, Nga 78 t USD. Các n n kinh t l n liên t c c t gi m lãi su t t quý IV năm 2008 n nay nh m kích c u u tư và tiên dùng. C t gi m lãi su t ã tr thành m t “phong trào” toàn c u trong l n suy thoái này. Có l hi m khi nào lãi su t các ng ti n ch ch t trên th gi i l i m c th p như hi n nay, v i lãi su t USD trong kho ng 0-0,25%, lãi su t Yên Nh t 0,1%, lãi su t Euro 1,25%, B ng Anh 0,25%. H u h t các nư c phát tri n tăng cư ng s can thi p c a nhà nư c vào th trư ng tài chính và th hi n rõ hơn vài trò c a Nhà nư c trong phát tri n k t c u h t ng kinh t - xã h i, b o m an sinh xã h i. Các nư c này tăng cư ng n m các ngân hàng thương m i phá s n b ng cách giao các ngân hàng c a nhà nư c ti p nh n các ngân hàng này và tăng t l c ph n n m gi c a Chính ph . ng th i tung ra nhi u t USD mua n x u ngân hàng. b o m các ngân hàng l n c a M có lòng tin và ti n cho vay, ngay c vào th i i m khó khăn hơn, T ng th ng Obama yêu c u Qu c h i nhanh chóng ban hành các o lu t c i cách h th ng qu n lý khu v c tài chính, ngân hàng ã quá l c h u. Ông cho r ng ã n lúc ưa ra nh ng quy nh m i, ch t ch hơn thúc y th trư ng tài chính c a M cũng như tr ng ph t các hành ng l m d ng và gian l n12 . Gi i pháp c a t ng nư c hư ng v th trư ng n i a và gi i quy t th t nghi p làm s ng l i ch nghĩa b o h là i u khó tránh kh i. i u kho n “mua hàng M ” trong gói kích c u 787 t USD ư c lư ng vi n M thông qua cu i tháng 2/2009 th c ch t là hành ng b o h hàng s n xu t trong nư c. Ngành công nghi p thép nư c Anh ang lao ao do suy thoái, và các công ty thép ã ph i dùng n chính sách “ óng c a” v i lao ng nư c ngoài. Malaysia tuyên b không tuy n d ng m i lao ng nư c ngoài và không gia h n nh ng h p ng ang làm vi c t i Malaysia b o m vi c làm cho lao ng trong nư c... Ch nghĩa b o h tr i d y cùng v i c u gi m sút gây r i ro kép cho các nư c ang phát tri n. Vì nó s h n ch th trư ng tiêu th s n ph m c a các nư c xu t vào nư c có b o h . M là m t qu c gia siêu tiêu dùng. S tăng trư ng c a nhi u nư c Châu Á d a ch y u vào xu t kh u, như Nh t B n, H Qu c Tu n, Có th thành công nhưng chưa th là bư c ngo t, Th i báo kinh t Sài Gòn, 9/4/2009 Barack Obama, Di n văn trư c hai Vi n c a Qu c H i, “Nư c M s n i lên m nh hơn bao gi h t”, http://tintuc.tinnhanh.com 25/2/2009 11 12 Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 12 Trung Qu c, Hàn Qu c, Vi t Nam ... s b ch nghĩa b o h trong m u d ch. nh hư ng nhi u khi M th c hi n N i hàm c a ch nghĩa b o h có m t ph n là s t v , nhưng b o v trong tương quan thi u c nh tranh nên mang tính tiêu c c. Ch nghĩa b o h như nhát giao, s chia c t th trư ng t do hoá toàn c u. H lu c a ch nghĩa b o h có th d n n các cu c chi n tranh thương m i gay g t, mà k t qu là h u h t nh ng nư c y u v ti m l c ph i gánh ch u thi t thòi13. Nhi u nhà bình lu n t các nư c ang phát tri n nh n nh h có c m giác b l a vì quá trình toàn c u hoá ư c ca ng i trư c ây hoá ra ch em l i l i ích nhi u nh t cho khu v c tài chính trong khi ch mang l i ng lương ít i cho công nhân các nư c gia công kèm theo xáo xã h i và ô nhi m môi trư ng. Nay kh ng ho ng trong khu v c tài chính ang giáng nh ng òn chí m ng vào khu v c s n xu t khi các nư c nh p kh u tìm cách óng c a th trư ng hay tr c p cho nhi u ngành công nghi p. Các gói gi i c u ngành ô tô nhi u nư c là m t ví d v tính hai m t không th ch p nh n ư c khi nh ng nư c này v n bu c các nư c nh p kh u c t gi m thu nh p kh u ô tô14. Trong 2 ngày 13-14/2/2009 t i Roma, Italia, các B trư ng tài chính và Th ng c ngân hàng trung ương G7 và khách m i Nga ã nhóm h p bàn bi n pháp i phó v i kh ng ho ng tài chính toàn c u, lo ng i r ng, chính sách duy trì vi c làm và b o v ngành công nghi p qu c gia c a nhi u nư c s làm tăng ch nghĩa b o h , khi n các nư c t b c nh tranh bình ng. Các b trư ng G7 c nh báo b t c bi n pháp b o h nào nh m thúc y các n n kinh t qu c gia ch làm suy y u s th nh vư ng toàn c u, ng th i nh n m nh s c n thi t h tr các nư c ang phát tri n nh ng ngư i nghèo nh t th gi i không ph i là i tư ng ch u tác ng l n nh t do s suy thoái kinh t toàn c u. Tuy nhiên, t l i nói n vi c làm, kho ng cách còn xa. III. H I NH P KINH T C A VI T NAM 1. H i nh p kinh t toàn c u Th c hi n các cam k t gia nh p WTO là h i nh p kinh t toàn c u quan tr ng nh t c a Vi t Nam. Hai năm là thành viên c a WTO, th i gian chưa ánh giá và nhìn nh n rõ tác ng c a h i nh p toàn c u i v i n n kinh t Vi t Nam. Vì v y, tác ng c a vi c gia nh p WTO n k t qu và y u kém trong không ít n i dung còn nh tính, chưa nh lư ng ư c. Trung Qu c sau năm năm gia nh p ưa ra nh n nh WTO không ph i là phương thu c th n mang l i i u kỳ di u cũng không ph i là tai ho mang n c m b y. 13 14 Th m H ng Thu , Ch nghĩa b o h bóp ngh t các nư c nghèo, http://laodong.com.vn 23/2/2009. Qu c H c, Chu n b cho xu th m i, http://VnEconomy.vn 9/2/2009. Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 13 1.1. K t qu Chúng ta có i u ki n thu n l i hơn m r ng th trư ng xu t kh u và cung ng d ch v c trong nư c và ngoài nư c; m ra tri n v ng và ng l c tăng trư ng xu t kh u c a 2 năm 2007 và m i thu hút u tư phát tri n. T c 2008 l n lư t là 22,7% và 29,5%. Năm 2008 kim ng ch xu t kh u t trên 64 t USD, b ng kho ng 70% GDP. Năm 2007 v n ăng ký FDI là 21 t USD, năm 2008 v t lên 64 t USD, v n th c hi n l n lư t là 7 và 11,5 t USD. n cu i năm 2007, Vi t Nam ã thu hút ư c 7 t USD v n u tư gián ti p nư c ngoài. Xu t kh u và thu hút u tư nư c ngoài tăng m nh góp ph n áng k cho tăng trư ng kinh t , năm 2007 t 8,5%, năm 2008 m c 6,23%, tuy th p hơn năm 2007, nhưng trong b i c nh suy thoái kinh t toàn c u, m c này v n thu c lo i cao trên th gi i. Ngư i tiêu dùng trong nư c có thêm s l a ch n v hàng hoá và d ch v có ch t lư ng cao, giá c c nh tranh, m u mã và ch ng lo i a d ng, áp ng t t hơn nhu c u, góp ph n nâng cao ch t lư ng cu c s ng c v v t ch t và tinh th n. Các doanh nghi p có th ti p c n v i nguyên li u u vào, các d ch v h tr ti n l i, ch t lư ng hơn, giúp nâng cao hi u qu s n xu t, kinh doanh. Thúc y i m i toàn di n hơn, nh t là vi c ti p t c xây d ng và hoàn thi n th ch kinh t th trư ng. T o thu n l i hơn cho doanh nghi p không phân bi t ngu n g c ch s h u ư c ti p c n ngu n l c, y m nh c ph n hoá doanh nghi p nhà nư c, các công ty niêm y t ngày càng nhi u i li n v i công b thông tin công khai, minh b ch... tính th trư ng rõ hơn. Nh ó mà Trung Qu c, các nư c ASEAN và m i ây Australia và New Zealand ã công nh n Vi t Nam là n n kinh t th trư ng y . Ti p thu ư c t th gi i không ch l i ích v m t kinh t tăng trư ng, mà ch y u là nh ng ngu n l c, nh ng ki n th c, nh ng kinh nghi m v ch t lư ng phát tri n cao và b n v ng. Chính sách b o m an sinh xã h i ti p t c ư c quan tâm b o m cho ngư i nghèo, nh ng ngư i b t n thương trong quá trình th c hi n h i nh p. Năm 2008, Vi t Nam có bư c chuy n bi n tích c c trong b o v môi trương thông qua vi c x lý nh ng doanh nghi p gây ô nhi m môi trư ng, i n hình là Công ty Vedan. Nư c ta có v th m i, bình ng v i các thành viên khác, cho phép ta có cơ h i tham gia vào vi c ho ch nh chính sách thương m i toàn c u, u tranh bình ng trong các cu c tranh ch p; tham gia thi t l p và phát tri n các th ch h p tác khu v c và song phương. 1.2. Nh ng y u kém Vi t Nam ph i ch u s c ép c nh tranh gay g t trên c 3 c p : s n ph m, doanh nghi p và t ng th qu c gia. Nh ng hàng hoá, d ch v kém s c c nh tranh trong nh ng lĩnh v c tr ng bông, s n xu t mía ư ng, chăn nuôi, Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 14 rau qu , s n xu t ôtô, thép, gi y, dư c ph m, d ch v tài chính, ngân hàng, b o hi m, d ch v phân ph i khi th c hi n y m c gi m thu theo l trình còn 3 – 5 năm n a s có nguy cơ m t th ph n. Doanh nghi p không c nh tranh ư c s ph i thu h p s n xu t, kinh doanh ho c có nguy cơ phá s n, d n n ngư i lao ng thi u ho c m t vi c làm. M i qua 2 năm th c hi n các cam k t WTO, ngành thép và gi y ang ph i i m t v i nh ng khó khăn ch ng ch t. S n xu t thép b thu h p, hàng t n kho l n, hàng nghìn công nhân b m t vi c làm. Nguyên nhân m t ph n do quy ho ch phát tri n ngành thép chưa h p lý, năng l c s n xu t hi n có vư t quá nhu c u, nh t là khâu cán thép, chưa phát tri n ng b gi a s n xu t phôi thép và cán thép, nhưng m t ph n do tác ng c a h i nh p, thu nh p kh u phôi thép hi n nay m c 5%, th m chí có trư ng h p gi i kinh doanh thép nư c ngoài bán phá giá t i th trư ng Vi t Nam. Vì v y, Th tư ng Chính ph ã yêu c u các b , các a phương d ng c p phép cho các d án s n xu t thép xây d ng thông thư ng. ng th i, th c hi n bi n pháp t v , su t thu nh p kh u phôi thép ư c nâng t 5% lên 15%, thép thanh xây d ng t 12% lên 17%. Theo ông Vũ Ng c B o, T ng Thư ký Hi p h i gi y Vi t Nam, h u h t các doanh nghi p s n xu t gi y các lo i hi n ang trong tình tr ng s n xu t c m ch ng, công su t gi m 40-60% so v i tháng 7/2008. Hi n lư ng gi y t n kho m c 10 v n t n. M t cán b có th m quy n c a doanh nghi p gi y l n nh t hi n nay xác nh n dù ã h giá bán trung bình 0,5-1 tri u ng/t n so v i th i i m tháng 2/2009 nhưng m c tiêu th v n gi m n 40%. M t khác, s c ép gi y ngo i nh p có giá bán r hơn trong nư c t 0,5-0,8 tri u ng/t n ã khi n nhi u doanh nghi p s n xu t lâm vào c nh ch chi u kéo dài. S bi n ng trên th trư ng qu c t tác ng m nh hơn, nhanh hơn n th trư ng trong nư c; n u chúng ta không có nh ng chính sách kinh t vĩ mô úng n, thi u năng l c d báo và phân tích, ki m soát và x lý tình hình thì có th làm th trư ng b t n, x y ra kh ng ho ng tài chính, kinh t . Kh ng ho ng giá d u, giá lương th c u năm 2008 tác ng không nh n l m phát cao c a năm 2008, và s suy gi m kinh t nư c ta nh ng tháng cu i năm 2008 do kh ng ho ng tài chính và suy thoái kinh t toàn c u nh hư ng n là hai s ki n minh ch ng cho nh n nh trên. Chúng ta s ph i còn i phó v i nh ng cú s c tương t x y ra trong tương lai Các v ki n bán phá giá gia tăng, vì tuy ã là thành viên c a WTO, nhưng chúng ta v n ch u quy ch "kinh t phi th trư ng" trong th i gian 12 năm k t ngày gia nh p. Các nư c ã kh i ki n Vi t Nam bán phá giá: M i v i nh ng nhà s n xu t cá da trơn, tôm ông l nh, EU i v i xe p, giày mũi da... Các v ki n ch ng bán phá giá ch ng nh ng gây thi t h i không nh cho doanh nghi p b ki n bán phá giá s n ph m, nh ng ngư i s n xu t nguyên Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 15 li u, n n kinh t nư c b ki n mà còn nh hư ng tiêu c c và các doanh nghi p phân ph i nư c kh i ki n. n ngư i tiêu dùng Khi kinh t suy gi m, các nư c s c t gi m hàng nh p kh u. ng thái h i nh p sâu vào n n này tác ng r t l n i v i nh ng n n kinh t có m c kinh t th gi i như Vi t Nam. S n xu t các m t hàng xu t kh u b co l i và ngư i lao ng làm hàng xu t kh u b m t vi c làm, nguy cơ gây b t n xã h i. V i con s ơn hàng gi m 20% thôi, ngành may c nư c có th có kho ng 40 v n lao ng th t nghi p15. T l này có th x y ra trong năm 2009 khi mà 3 n n kinh t l n là M , Nh t, EU ang lún sâu vào kh ng ho ng kinh t , nơi chi m hơn 50% xu t kh u c a Vi t Nam. V lâu dài, lao ng làm vi c trong nông nghi p và thương m i (ph n l n ti u thương) v i t l hi n nay chi m t i 2/3 t ng s lao ng toàn xã h i s là nh ng ngư i d b t n thương, nguy cơ b m t vi c làm cao nh t khi Vi t Nam th c hi n c t gi m thu quan, d b rào c n thương m i và m c a th trư ng theo các cam k t gia nh p WTO, do t ch c s n xu t, kinh doanh nh , phân tán, k thu t l c h u, s c c nh tranh y u c a 2 ngành này. Vì tác ng u tư, kinh doanh t nư c ngoài vào nư c ta không ng u, s có nh ng b ph n dân cư ư c hư ng l i ít hơn, có th làm cho xã h i b phân hoá thêm. u tư nư c ngoài gia tăng, ho t ng thương m i sôi ng là m t trong nh ng nguyên nhân n i r ng kho ng cách thu nh p nh ng ngư i giàu thành ph , khu công nghi p v i nh ng ngư i nghèo nông thôn, vùng sâu, vùng xa, vùng dân t c thi u s vì các ho t ng u tư nư c ngoài và thương m i qu c t ch y u t p trung vào các trung tâm kinh t , thành ph , khu ô th , khu công nghi p. Thu nh p gi a nhóm thu nh p cao nh t v i nhóm thu nh p th p nh t chênh l ch ngày càng r ng ra, t 7,6 l n năm 1999 tăng lên 8,1 l n năm 2001-2002 và 8, 3 l n năm 2003-200416, n nay kho ng 9 l n. 1.3. Gi i pháp H i nh p kinh t qu c t nói chung và th c hi n các cam k t gia nh p WTO nói riêng tác ng n qu c gia, gi i kinh doanh và t i t ng ngư i dân. C dân t c Vi t Nam ph i có s ng thu n trên nh ng ư ng hư ng chính, ng th i phát huy b n lĩnh c a dân t c, t tin, v ng bư c trên con ư ng h i nh p. Trên con ư ng ó, c dân t c Vi t Nam ph i bi t mình, bi t ngư i, bi t xu hư ng và lu t chơi c a th gi i, nh ó t n d ng ư c nh ng cơ h i, x lý ư c nh ng thách th c. Nhà nư c tích c c và ch ng h n ch nh ng tác ng tiêu c c v xã h i b ng vi c ban hành và t ch c th c hi n các chính sách, pháp lu t nh m 15 16 Thanh Phương, Có kh năng c tri u ngư i th t nghi p, Th i báo kinh t Sài Gòn, 1/1/2009 T ng c c Th ng kê, ng thái và th c tr ng kinh t - xã h i 2001-2005, Nxb. Th ng kê, 2006 Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 16 b o v nh ng ngư i b m t vi c làm, nh ng ngư i nghèo, nh ng ngư i d b t n thương, nh ng ngư i thu c di n chính sách; ng th i t o i u ki n thu n l i mà không trái v i các cam k t WTO giúp nh ng lĩnh v c s n xu t, kinh doanh hi n ang g p khó khăn có th t ch c l i t n t i và phát tri n, h n ch n m c th p s ngư i th t nghi p và thi u vi c làm. C ng ng doanh nghi p nói chung và t ng doanh nghi p nói riêng ph i kh c ph c càng s m càng t t tính riêng r trong s n xu t, kinh doanh ang r t ph bi n hi n nay, ph i th y h t s c n thi t tăng cư ng h p tác, liên k t v i nhau vì l i ích c a chính mình, c a c c ng ng doanh nghi p và c a qu c gia. ây là m t trong nh ng vi c làm thi t th c c a gi i doanh nghi p nh m nâng cao năng l c c nh tranh c a doanh nghi p Vi t Nam, góp ph n nhanh chóng vư t qua nh ng thách th c gay g t trong quá trình th c hi n các cam k t h i nh p. Lo i b , s a i ho c xây d ng m i các quy nh nh m rút ng n th i gian so v i 12 năm Vi t Nam s b i x trong tình tr ng kinh t phi th trư ng. Xây d ng và hoàn thi n h th ng quy ph m v k thu t, v sinh ki m d ch...Các tiêu chu n v quy cách, ch t lư ng s n ph m không ch giúp ngăn ch n hàng hoá nh p kh u kém ch t lư ng, thi u v sinh, b o v ngư i tiêu dùng mà còn là i u ki n quan tr ng ki m soát ch t lư ng hàng hoá nh p kh u áp ng yêu c u k thu t c a nư c nh p kh u, tránh các v ki n áng ti c có th x y ra. Nh m gi m thi u tác ng lâu dài c a nh ng v ki n ch ng bán phá giá, ph i y m nh công tác xúc ti n thương m i sang nhi u th trư ng xu t kh u khác nhau, a d ng hoá m t hàng, chuy n sang khúc th trư ng có m c giá bán trung bình. Tích c c v n ng các thành viên WTO s m công nh n quy ch th trư ng cho nư c ta. V i tư cách là thành viên WTO, chúng ta s d ng quy n kh i ki n các doanh nghi p nư c ngoài bán phá giá như thép vào nư c ta trong th i gian g n ây. ng th i, yêu c u xem xét l i và s a i các i u kho n liên quan n kinh t phi th trư ng trong Hi p nh ch ng bán phá giá c a WTO. Xoá b m i hình th c bao c p, trong ó có bao c p qua giá, th c hi n giá th trư ng cho m i lo i hàng hoá và d ch v . i v i nh ng m t hàng còn áp d ng cơ ch Nhà nư c nh giá, ph i xác nh l trình th c hi n giá th trư ng các doanh nghi p tính toán l i phương án s n xu t, kinh doanh. S a i, b sung và xây d ng nh ng chính sách h tr các ngành s n xu t trong nư c không trái v i các quy nh c a WTO, như phát tri n k t c u h t ng, giáo d c, ào t o, nghiên c u - tri n khai, phát tri n th trư ng, i m i công ngh , h tr vùng có i u ki n kinh t - xã h i khó khăn, cung c p thông tin. Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 17 Xu hư ng m i trong kinh t toàn c u bu c chúng ta ph i i u ch nh l i mô hình phát tri n, tái cơ c u m t s lĩnh v c và thành ph n kinh t (xem c th ph n sau). Tăng cư ng s ki m soát c a nhà nư c i v i các ho t ng u tư gián ti p c a nư c ngoài, tín d ng b t ng s n và nâng cao năng l c giám sát vi c giao d ch các s n ph m ch ng khoán t i th trư ng th c p. Ti p t c hoàn thi n chính sách an sinh xã h i, bi n pháp công c ng nh m giúp cho các cá nhân, h gia ình và c ng ng ương u và ki m ch ư c nguy cơ tác ng n thu nh p, nh m gi m tính d b t n thương và nh ng b p bênh thu nh p. Gi i quy t vi c làm t p trung trư c h t vào nâng cao t l s d ng lao ng nông thôn b ng các gi i pháp chuy n d ch cơ c u cây tr ng, v t nuôi, phát tri n m nh ngành ngh nông thôn, th c hi n t t hơn chính sách dân s và k ho ch hoá gia ình... ng th i c n có chính sách t o s t phá, t o bư c chuy n d ch rõ ràng hơn lao ng nông nghi p sang công nghi p và d ch v . Các h kinh doanh ti u thương c n ư c t ch c, s p x p l i theo hư ng hình thành phân khúc th trư ng n nh cho ho t ng này, khi có i u ki n chuy n d n h sang kinh doanh thương m i hi n i, tránh nh ng cú s c khi m c a th trư ng phân ph i cho nư c ngoài V lâu dài, nâng cao năng l c c nh tranh là y u t gi vai trò quy t nh s thành, b i c a n n kinh t khi th c hi n cam k t h i nh p kinh t qu c t . ây là i u ki n hàng u t n d ng cơ h i và vư t qua thách th c. Vì thách th c l n nh t hi n nay i v i Vi t Nam sau khi gia nh p WTO là s y u kém v năng l c c nh tranh c a c qu c gia và doanh nghi p. T p trung tâm s c t o bư c phát tri n t phá trong 3 lĩnh v c ang c n tr vi c nâng cao năng l c c nh tranh: ngu n nhân l c, k t c u h t ng và c i cách hành chính. 2. H i nh p kinh t a phương và khu v c H i nh p kinh t a phương khu v c quan tr ng nh t c a nư c ta là ASEAN, ASEM và APEC. Nư c ta gia nh p Hi p h i các nư c ông Nam Á (ASEAN) năm 1995; năm 1996; năm 1998, nư c ta tr thành thành viên Di n àn kinh t Châu Á - Thái Bình Dương (APEC); cùng v i các nư c thành viên ASEAN, nư c ta là sáng l p viên Di n àn h p tác Á - Âu (ASEM). 2.1. ASEAN và Khu thương m i t do ASEAN (AFTA) Tuyên b hoà h p ASEAN II t i H i ngh thư ng nh ASEAN 9 nhóm h p Bali, Indonesia năm 2003 ã l i d u n l n trong l ch s c a Hi p h i này, m ra vi c thành l p C ng ng kinh t ASEAN (AEC) d ki n ch m nh t là vào năm 2020. H p tác an ninh chính tr , kinh t và văn hoá, xã h i là 3 tr c t chính c a AEC v i m c tiêu b o m hoà bình, n nh chính tr và s th nh vư ng chung cho khu v c. Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 18 T i H i ngh thư ng nh ASEAN 12 t ch c Cebu Philipin u năm 2007, ASEAN ra tuyên b v vi c rút ng n th i gian thành l p AEC vào năm 2015 thay vì 2020 như k ho ch. M c tiêu c a AEC là h i nh p tr thành m t th trư ng chung nh m c nh tranh t t hơn trong n n kinh t toàn c u. ó là m t th trư ng, nơi mà các lu ng hàng hoá, d ch v , u tư, các lao ng có tay ngh ư c di chuy n d dàng và các ngu n v n ư c trao i t do hơn mang l i l i ích nhi u nh t có th cho các công dân trong khu v c. H i ngh c p cao ASEAN 14 h p t i Cha Am – Hua Hin, Thái Lan ã ra tuyên b v l trình xây d ng AEC vào năm 2015, ưa Hi n chương và b máy m i c a ASEAN vào cu c s ng, n l c trong vi c xây d ng AEC. Cũng t i H i ngh c p cáo ASEAN 14, các nhà lãnh o ã cùng nhau trao i thông qua nhi u bi n pháp tăng cư ng h p tác ASEAN, c bi t ng phó v i cu c kh ng ho ng kinh t - tài chính toàn c u ang tác ng tiêu c c n khu v c. H i ngh nh t trí ph i tăng cư ng s h p tác, t cư ng khu v c; tăng cư ng ph i h p chính sách kinh t vĩ mô, i ôi v i áp d ng gi i pháp kích thích kinh t thông qua công c ngân sách, n i l ng tín d ng ti n t , t o i u ki n cho các doanh nghi p ti p c n tín d ng, nh t là doanh nghi p nh và v a. Lãnh o các nư c nh n m nh c n ph i ti p t c t do hoá thương m i, không s d ng các bi n pháp b o h , hàng rào phi thu quan và n l c h p tác thúc y vòng àm phá Doha t k t qu . H i ngh ng ý s m ưa Cơ ch a phương hoá sáng ki n Chi ng Mai v i quy mô v n 120 t USD vào th c hi n; ng th i kêu g i các nư c phát tri n ph i h p ch t ch v i các nư c ang phát tri n nh m b o m ho t ng c a th trư ng tài chính và c ng ng qu c t , nhanh chóng tìm bi n pháp c i t h th ng tài chính toàn c u, trong ó chú tr ng hơn t i vai trò và ti ng nói c a các nư c ang phát tri n17. Hi p nh Ưu ãi thu quan có hi u l c chung (CEPT) là n i dung quan tr ng nh t c a khu m u d ch tư do ASEAN (AFTA) và là văn ki n mà Vi t Nam tham gia ngay khi gia nh p ASEAN. th c hi n Hi p nh CEPT, t năm 1996 Vi t Nam ã công b h ng năm vi c gi m thu quan c a mình. Ngay t u, Vi t Nam có 1661 nhóm m t hàng thu c danh m c c t gi m thu ngay (IL), chi m 51,6% và 1317 nhóm m t hàng thu c danh m c lo i tr t m th i (TEL), chi m 40,9% t ng s m t hàng trong Bi u thu nh p kh u lúc ó. Năm 2001 có 712 s n ph m ã ư c chuy n t danh m c TEL sang danh m c IL và c t gi m các dòng thu này th p hơn 20%. Các dòng thu cao hơn 20% ã ư c gi m xu ng vào năm 2001. Năm 2003 Vi t Nam ti p t c ưa hơn 700 dòng thu t TEL sang IL và c t gi m thu quan xu ng còn dư i 20%. T u Nam Ti n - Nh t B c, H i ngh c p cao 14 k t thúc, ra Tuyên b Cha Am – Hua Hin, http://chinhphu.vn, 1/3/2009 17 Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 19 năm 2006, th i i m Vi t Nam th c hi n y 5 nghìn dòng thu ư c gi m xu ng 0-5%. cam k t CEPT/AFTA có trên Các nư c ASEAN cũng th c hi n c t gi m thu quan cho các nư c thành viên. Theo ó, ASEAN-6 g m 5 nư c tham gia sáng l p ASEAN (Indonesia, Malaysia, Philipin, Thái Lan, Singapore) và Brunei cam k t c t gi m thu quan i v i 99,55% s n ph m trong danh m c hàng hoá c t gi m t i th i i m 1 tháng 1 năm 2003 xu ng còn 0-5%. M c trung bình này c a 6 nư c ã gi m t 12,7% khi b t u th c hi n AFTA năm 1996 xu ng còn 2,39% năm 2003, trong ó có 48% trong danh m c hàng hoá c t gi m có thu su t b ng 0%. L trình c t gi m thu quan i v i t t c hàng hoá thu c di n c t gi m xu ng còn 0-5% th c hi n ch m hơn i v i Myanmar và Lào (năm 2008) và cu i cùng là Cămpuchia năm 2010. Các nư c ASEAN cam k t lo i b 100% thu nh p kh u vào năm 2010, và vào năm 2015 i v i ASEAN - 4 (Vi t Nam, Lào, Myanmar, Cămpuchia). Do nh ng h n ch v quan h l ch s , s khác bi t v ch chính tr , cũng như v tôn giáo, văn hoá, kho ng cách chênh l nh v trình phát tri n c a nư c ta v i ASEAN – 6 nên quá trình h i nh p kinh t không ph i lúc nào cũng thu n chi u mà g p không ít tr ng i, khó khăn. V cơ b n và lâu dài, Vi t Nam c n ASEAN v ng m nh và có v th x ng áng trên trư ng qu c t . Vi t Nam c n ph i óng góp tích c c hơn n a vào vi c xây d ng ASEAN tr thành m t t ch c kinh t khu v c th nh vư ng. 2.2. Di n àn h p tác kinh t Châu Á - Thái Bình Dơng (APEC) APEC18 là t ch c di n àn h p tác kinh t a qu c gia g m 21 nư c khu v c Châu Á và Thái Bình Dương. Vi t Nam tham gia t ch c này năm 1998. APEC ho t ng d a trên s h p tác, di n àn kinh t và thương m i a phương. ây là t ch c liên Chính ph duy nh t trên th gi i cam k t c t gi m các rào c n thương m i và tăng cư ng thu hút u tư mà không òi h i t ng nư c thành viên g n v i tho thu n pháp lý. Di n àn ư c th c hi n thông qua các cu c i tho i và quan i m c a t t c các thành viên tham gia u ư c tôn tr ng và bình ng v i nhau. Các quy t nh d a trên nguyên t c ng thu n th c hi n m c tiêu t do hoá thương m i và u tư. Ba tr c t chính mà APEC t p trung gi i quy t là: T do hoá thương m i và u tư, t o i u ki n thu n l i cho kinh doanh và h p tác kinh t , k thu t, th c hi n m c tiêu Bogor, Indonesia năm 1994 là t do hoá thương m i và u tư và m c a th trư ng vào năm 2010 i v i các nư c phát tri n và vào năm 2020 i v i các nư c ang phát tri n hư ng t i khu v c thương m i t do. 18 Trang tin i n t http://www.apec.org Trung tâm Thông tin – Tư li u, CIEM 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan