Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Dịch vụ thương mại và các biện pháp phát triển thương mại dịch vụ...

Tài liệu Dịch vụ thương mại và các biện pháp phát triển thương mại dịch vụ

.DOC
71
63
69

Mô tả:

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Lêi më ®Çu Môc lôc Ch¬ng1: C¬ së lý luËn vÒ thanh to¸n b»ng sÐc..............................................6 I. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ vai trß cña thanh to¸n b»ng sÐc trong nÒn kinh tÕ:...........................................................................................................6 1.Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña thanh to¸n sÐc:......................................6 2. Vai trß cña thanh to¸n b»ng sÐc:.......................................................10 2.1 §èi víi kh¸ch hµng:.......................................................................10 2.2 §èi víi ng©n hµng:.........................................................................11 2.3 §èi víi nÒn kinh tÕ:........................................................................12 II Mét vµi nÐt vÒ sÐc theo luËt sÐc quèc tÕ...............................................12 III. SÐc trong thanh to¸n ë ViÖt Nam hiÖn nay :......................................16 1. Nh÷ng quy ®Þnh chung mang tÝnh nguyªn t¾c trong thanh to¸n b»ng sÐc theo nghÞ ®Þnh 30/CPngµy 09/05/1996 cña ChÝnh Phñ vµ th«ng t 07/TT-NH1ngµy 27/12/1996 cña Thèng §èc NHNN:..............16 1.1. Quy ®Þnh ®æi víi néi dung vµ h×nh thøc cña tê sÐc:...................18 1.2 Quy ®Þnh vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña ngêi ph¸t hµnh sÐc:...........20 1.3 §èi víi ngêi thô hëng sÐc:.............................................................20 1.4 §èi víi ®¬n vÞ thanh to¸n..............................................................21 1.5 §èi víi ®¬n vÞ thu hé:...................................................................21 1.6 C¸c quy ®Þnh vÒ thñ tôc ph¸t hµnh vµ thanh to¸n sÐc...............22 2. C¸c lo¹i sÐc thanh to¸n ë ViÖt Nam hiÖn nay:..................................23 2.1 SÐc chuyÓn kho¶n:.........................................................................23 2.2 SÐc b¶o chi:.....................................................................................27 3. Nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng tíi thanh to¸n sÐc.........................................31 3.1. YÕu tè kinh tÕ:...............................................................................31 3.2 YÕu tè ph¸p lý:...............................................................................32 3.3 YÕu tè con ngêi:..............................................................................33 3.4 YÕu tè khoa häc c«ng nghÖ:..........................................................33 Ch¬ng II : Thùc tr¹ng thanh to¸n b»ng sÐc t¹i SGDI................................35 I. Kh¸i qu¸t vÒ sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña SGDI....................................35 1. Vµi nÐt vÒ sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña SGDI....................................35 2. VÒ c¬ cÊu tæ chøc cña SGDI:..............................................................36 II Kh¸i qu¸t t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña SGDI trong n¨m 2002 ......................................................................................................................39 1. M«i trêng kinh doanh ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng cña SGDI NHNo vµ PTNT ViÖt Nam:......................................................................................39 2. KÕt qu¶ kinh doanh cña SGDI n¨m 2002.........................................41 2.1. VÒ c«ng t¸c huy ®éng vèn:..........................................................41 2.2. C«ng t¸c sö dông vèn:..................................................................42 2.3. Ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i tÖ:.................................................44 2.4. Ho¹t ®éng kÕ to¸n thanh to¸n:....................................................45 2.5. Ho¹t ®éng ng©n quü:....................................................................47 2.6. C¸c ho¹t ®éng kiÓm tra kiÓm to¸n:.............................................47 2.7. C¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c:.................................................47 III. T×nh h×nh ho¹t ®éng thanh to¸n sÐc t¹i SGDI..................................48 1. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt nãi chung t¹i SGDI trong n¨m qua.........................................................................48 1.1. H×nh thøc thanh to¸n UNC:........................................................51 1.2 Thanh to¸n b»ng UNT . .............................................................52 1.3 Thanh to¸n b»ng sÐc.....................................................................54 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 1.4 C¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n kh¸c:.................................................54 2. T×nh h×nh thanh to¸n b»ng sÐc t¹i SGDI:........................................55 1 SÐc chuyÓn kho¶n:................................................................................57 2. SÐc b¶o chi:..........................................................................................59 IV §¸nh gi¸ ho¹t ®éng thanh to¸n b»ng sÐc t¹i SGDI trong thêi gian qua................................................................................................................61 1.Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc trong thêi gian qua:......................................61 2. Nh÷ng tån t¹i:.....................................................................................62 2.1 Nh÷ng h¹n chÕ trong c¸c quy ®Þnh vÒ thanh to¸n b»ng sÐc:.....62 2.2 Nguyªn nh©n tõ b¶n th©n SGDI vµ kh¸ch hµng.........................66 ch¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng kh¶ n¨ng thanh to¸n sÐc t¹i SGDI ..........................................................................................................................67 I. Ph¬ng híng nhiÖm vô kinh doanh cña SGDI n¨m 2003:...................67 II. Gi¶i ph¸p nh»m më réng kh¶ n¨ng thanh to¸n sÐc t¹i SGDI...........68 1. CÇn ph¶i më réng c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ tÝnh tiÖn lîi cña viÖc sö dông sÐc trong thanh to¸n cho d©n c vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ 2. Thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng:.....71 3. N©ng cao n¨ng lùc, tr×nh ®é cña c¸n bé thùc hiÖn c«ng t¸c thanh to¸n ®¸p øng yªu cÇu, ®ßi hái ngµy cµng cao trong ®iÒu kiÖn héi nhËp vÒ ho¹t ®éng ng©n hµng khu vùc vµ thÕ giíi :.......................................73 4. Gi¶i ph¸p cô thÓ ®èi víi tõng lo¹i sÐc:...............................................74 4.1 Thùc hiÖn nghiÖp vô thÊu chi ®èi víi sÐc chuyÓn kho¶n:...........74 4.2 TÝnh l·i ®èi víi sè tiÒn ký quü ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc b¶o chi: ...............................................................................................................76 5. KiÕn nghÞ ®èi víi NHNN vµ chÝnh phñ:............................................77 5.1. X©y dùng vµ ban hµnh hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p quy cã hiÖu lùc cao t¹o m«i trêng hµnh lang ph¸p lý v÷ng ch¾c cho ho¹t ®éng thanh to¸n sÐc..................................................................................................77 5.2 Söa ®æi mét sè quy ®Þnh trong thanh to¸n sÐc............................79 5.2.1 Söa ®æi quy ®Þnh vÒ mÉu m· cña tê sÐc:................................79 5.2.2 Thay ®æi thêi h¹n hiÖu lùc cña tê sÐc:................................81 5.2.3 §Èy m¹nh viÖc øng dông c«ng nghÖ tin häc trong thanh to¸n sÐc x©y dùng trung t©m thanh to¸n bï trõ ®iÖn tö sÐc më réng ph¹m vi thanh to¸n, rót ng¾n thêi gian thanh to¸n b»ng sÐc:.....82 KÕt luËn...........................................................................................................87 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Lêi më ®Çu * Sù cÇn thiÕt cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi Thanh to¸n lµ kh©u më ®Çu vµ còng lµ kh©u cuèi cïng kÕt thóc mét chu kú s¶n xuÊt. Thanh to¸n cã vai trß v« cïng quan trong ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña bÊt kú doanh nghiÖp nµo, bëi nhu cÇu thanh to¸n ®ang ngµy cµng ®a d¹ng vµ phong phó g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸. Thùc tÕ cho thÊy ®èi víi níc ta hiÖn nay th× thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®ang tá ra rÊt cã lîi thÕ vµ cã xu híng ®îc sö dông rÊt nhiÒu v× nã võa an toµn, tiÖn lîi, võa gi¶m ®îc c¸c chi phÝ in Ên, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n.Tuy nhiªn vÒ chÊt lîng vµ quy m« thanh to¸n cßn qu¸ yÕu so víi c¸c ng©n hµng trªn thÕ giíi. C¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n mµ c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n ®ang sö dông ë ViÖt Nam bao gåm UNT, UNC, sÐc, th tÝn dông, thÎ v.v....Dï ®îc ¸p dông ë ViÖt Nam ®· l©u nhng vÉn cha t¹o ®îc bíc ®ét ph¸ nµo trong thanh to¸n néi ®Þa. Hµng ngh×n tû ®ång ®ang n»m r¶i r¸c ë trong d©n c vµ tæ chøc kinh tÕ ®Ó sö dông cho thanh to¸n trùc tiÕp....§ã lµ mét thùc tÕ tån t¹i ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p thiÕt thùc ®Ó kh¾c phôc. Mét trong c¸c c«ng cô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt - sÐc lµ mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n ®¬n gi¶n vµ tiÖn lîi, sÐc ra ®êi tõ rÊt l©u vµ ®îc coi lµ c«ng cô truyÒn thèng ®îc sö dông ë c¸c níc ph¸t triÓn ngay c¶ khi cã c«ng cô thanh to¸n hiªn ®¹i h¬n v× nh÷ng tiÖn Ých mµ nã mang l¹i cho ngêi sö dông rÊt lín. §ßi hái vÒ c¬ së vËt chÊt cña sÐc l¹i kh«ng cao chøng tá nã rÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ níc ta. ThÕ nhng tØ träng thanh to¸n sÐc trong thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt l¹i rÊt nhá chøng tá sÐc cha ®îc sö dông phæ biÕn vµ cha hÊp dÉn ngêi sö dông. Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn sÐc cha ®îc chÊp nhËn trong thanh to¸n ë ViÖt nam hiÖn nay ®ã lµ nh÷ng bÊt cËp vÒ quy ®Þnh trong thanh to¸n sÐc, ®ã lµ thãi quen tiªu dïng tiÒn mÆt cña ngêi d©n....cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ph¶i gi¶i quyÕt, ph¶i kh¾c phôc vµ ®æi míi ®Ó ®a sÐc trë thµnh “s©n ch¬i” hÊp dÉn ®èi víi mäi ngêi. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña sÐc còng nh nh÷ng bÊt cËp trong thanh to¸n b»ng sÐc. Tõ kiÕn thøc ®· häc ë trêng kÕt hîp víi hiÓu biÕt thùc tÕ trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i SGDI nªn em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: “Mét sè gi¶i ph¸p nh»m më réng kh¶ n¨ng thanh to¸n sÐc t¹i SGDI NHNo & PTNT VN” ®Ó lµm kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh. * Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu: 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu chñ yÕu cña kho¸ luËn nµy lµ ph¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ so s¸nh. Ngoµi ra cßn sö dông mét sè ph¬ng ph¸p kh¸c nh logic biÖn chøng vµ diÔn dÞch. * Ph¹m vi nghiªn cøu: Dùa trªn lý luËn c¬ b¶n vÒ thanh to¸n b»ng sÐc ®· häc kÕt hîp víi thùc tiÓn t¹i SGDI NHNo vµ PTNT ViÖt Nam bµi viÕt sÏ tËp trung ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ nh÷ng tån t¹i cña ph¬ng thøc thanh to¸n b»ng sÐc tõ ®ã ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m më réng kh¶ n¨ng thanh to¸n sÐc trong t¬ng lai. * Kho¸ luËn sÏ ®îc tr×nh bµy lµm 3 ch¬ng: C1: C¬ së lý luËn vÒ thanh to¸n b»ng sÐc. C2: Thùc tr¹ng thanh to¸n b»ng sÐc t¹i SGDI. C3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m më réng kh¶ n¨ng thanh to¸n b»ng sÐc t¹i SGDI. Do nh÷ng khã kh¨n trong viÖc thu thËp tµi liÖu vµ sè liÖu ph©n tÝch, h¬n n÷a do kh¶ n¨ng nghiªn cøu, ph©n tÝch cßn h¹n chÕ vµ thêi gian thùc tËp cßn hÑp nªn bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt. KÝnh mong sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o ®Ó luËn v¨n ®îc hoµn thiÖn tèt h¬n. Em xin bµy tá lßng biÕt ¬n tíi c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c c« chó trong phßng kÕ to¸n ng©n quü vµ ®Æc biÖt lµ Th¹c sü Bïi Quang Tiªn ®· hÕt lßng gióp ®ì em hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Ch¬ng1: C¬ së lý luËn vÒ thanh to¸n b»ng sÐc I. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ vai trß cña thanh to¸n b»ng sÐc trong nÒn kinh tÕ: 1.Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña thanh to¸n sÐc: XuÊt ph¸t tõ s¬ ®å tæng qu¸t cña mét chu kú s¶n xuÊt T-H-H’-T’ ta cã thÓ thÊy r»ng thanh to¸n lµ kh©u më ®Çu cña mét chu kú s¶n xuÊt khi c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ s¶n xuÊt thùc hiÖn nhËp c¸c yÕu tè m¸y mãc, thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu, lao ®éng phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Vµ nã còng lµ kh©u cuèi cïng kÕt thóc mét chu kú s¶n xuÊt, thu håi vèn ®Ó thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt tiÕp theo. Bëi vËy khi thanh to¸n ®îc tæ chøc tèt sÏ cã t¸c dông rÊt lín trong viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt - lu th«ng ph¸t triÓn vµ ngîc l¹i. V× vËy thanh to¸n tiÒn tÖ lµ sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ ®ãng vai trß quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Nãi c¸ch kh¸c nÒn kinh tÕ hµng ho¸ g¾n víi thanh 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 to¸n vµ chu chuyÓn tiÒn tÖ, kinh tÕ hµng ho¸ cµng ph¸t triÓn th× thanh to¸n chu chuyÓn tiÒn tÖ cµng më réng ®Ó cã thÓ phôc vô ®¾c lùc cho lu th«ng hµng ho¸. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña tiÒn tÖ g¾n víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña s¶n xó©t hµng ho¸. Vµ quan hÖ thanh to¸n gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n còng ph¸t triÓn theo khi tr×nh ®é s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng hãa cßn ë møc ®é thÊp khèi lîng hµng ho¸ s¶n xuÊt cßn Ýt cha ®a d¹ng phong phó ph¹m vi tiªu dïng hµng ho¸ míi chØ bã hÑp trong mét khu vùc mét ®Þa ph¬ng lóc nµy ph¹m vi thanh to¸n cßn hÑp. Thanh to¸n trùc tiÕp b»ng tiÒn mÆt tá ra rÊt cã hiÖu qu¶, linh ho¹t, gióp cho quan hÖ gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n diÔn ra mét c¸ch nhanh chãng, thuËn tiÖn. Nhng khi s¶n xuÊt hµng ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn khèi lîng s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt vµ tiªu thô trªn ph¹m vi réng kh¾p kh«ng chØ bã hÑp trong mét quèc gia mµ vît ra khái ph¹m vi cña mét quèc gia lµm cho quan hÖ thanh to¸n ngµy cµng më réng vµ phøc t¹p v× kh«ng chØ thanh to¸n néi ®Þa mµ c¶ thanh to¸n víi níc ngoµi. Nh vËy nÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn th× yªu cÇu ®èi víi c«ng t¸c tæ chøc thanh to¸n ngµy cµng cao trong khi ®ã thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt ngµy cµng béc lé nhiÒu h¹n chÕ: Nã kh«ng thÓ ®¸p øng linh ho¹t kÞp thêi vµ ®Çy ®ñ mäi nhu cÇu thanh to¸n. ViÖc thanh to¸n mét khèi lîng hµng hãa lín cÇn mét lîng tiÒn mÆt lín lµm t¨ng chi phÝ vËn chuyÓn, b¶o qu¶n vµ kh«ng an toµn; ®ång thêi thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt nã cßn lµm t¨ng c¸c chi phÝ x· héi nh: Chi phÝ in Ên, ph¸t hµnh, b¶o qu¶n, tiªu huû tiÒn nã kh«ng chØ g©y ra nh÷ng bÊt lîi ®èi víi viÖc tæ chøc ®iÒu hµnh lu th«ng tiÒn tÖ cña c¸c nhµ qu¶n lý mµ cßn g©y ra mét sù l·ng phÝ vèn lín kh«ng ®îc tËp trung, tËn dông cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ do lîng vèn lín cña nÒn kinh tÕ n»m tr«i næi ngoµi lu th«ng. Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt ®· trë thµnh vËt c¶n trë cho tèc ®é chu chuyÓn vµ tuÇn hoµn vèn cña chu kú s¶n xuÊt. H¬n n÷a, nã cßn t¹o ra nh÷ng s¬ hë khã kiÓm so¸t næi thuËn lîi cho nh÷ng hµnh vi tham «, hèi lé, chiÕm ®o¹t tµi s¶n x· héi, t×nh tr¹ng trèn thuÕ ngµy cµng gia t¨ng. Tríc nh÷ng thùc tr¹ng ®ã ®ßi hái ph¶i cã mét ph¬ng thøc thanh to¸n tiªn tiÕn h¬n, phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Vµ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ra ®êi ®· ph¸t huy tèt lîi thÕ cña nã ®ã lµ sù nhanh chãng, tiÖn lîi an toµn vµ chÝnh x¸c h¬n n÷a l¹i rÊt kinh tÕ: gióp gi¶m c¸c chi phÝ vËn chuyÓn, in Ên, ph¸t hµnh, b¶o qu¶n vµ gióp NHNN thùc hiÖn tèt chøc n¨ng qu¶n lý cña m×nh. §©y lµ ph¬ng thøc thanh to¸n kh«ng cã sù xuÊt hiÖn trùc tiÕp cña tiÒn mÆt mµ thanh to¸n b»ng c¸ch trÝch chuyÓn tiÒn tõ tµi kho¶n cña 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ngêi chi tr¶ vµ tµi kho¶n cña ngêi thô híng më t¹i ng©n hµng hoÆc b»ng c¸ch thanh to¸n bï trõ lÉn nhau th«ng qua vai trß trung gian cña ng©n hµng. §©y lµ h×nh thøc thanh to¸n hiÖn ®¹i, phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ thÓ hiÖn sù hoµn thiÖn cña tiÒn tÖ víi chøc n¨ng lµ ph¬ng tiÖn thanh to¸n. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chøc n¨ng trung gian thanh to¸n cña m×nh NHTM ®· tù t¹o ra ®îc c¸c c«ng cô tµi chÝnh thay thÓ tiÒn lµm ph¬ng tiÖn thanh to¸n - ®¸ng chó ý nhÊt lµ sÐc mét trong nh÷ng c«ng cô chñ yÕu ®Ó tiÒn vËn ®éng qua ng©n hµng. VËy nªn còng cã thÓ coi “sÐc lµ tiÒn” trong quan hÖ trao ®èi hµng ho¸. ThËt vËy, ta biÕt r»ng tõ khi xuÊt hiÖn viÖc mua b¸n trao ®èi hµng ho¸ dÞch vô, tiÒn - lµ vËt thÓ trung gian thùc hiÖn thanh to¸n. Nhµ kinh tÕ Mü Frederic S. Mishkin ®· ®Þnh nghÜa rÊt ®¬n gi¶n dÔ hiÓu “tiÒn lµ bÊt cø c¸i g× ®îc chÊp nhËn chung trong viÖc thanh to¸n ®Ó nhËn hµng ho¸ hoÆc dÞch vô hoÆc trong viÖc tr¶ nî”. Hay nãi c¸ch kh¸c, tiÒn lµ mét vËt thÓ, nÕu ®îc mäi ngêi nhËn nã trong qu¸ tr×nh thanh to¸n hµng ho¸ dÞch vô. ChÝnh tõ kh¸i niÖm nµy mµ tõ thêi xa xa ®Õn nay tiÒn ®· tr¶i qua rÊt nhiÒu lo¹i tõ vá sß, vá hÕn råi ®Õn kim lo¹i quý nh vµng, b¹c vµ hiÖn nay lµ tiÒn giÊy. TiÒn giÊy ®ang lµ c«ng cô thanh to¸n chñ yÕu cña hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. Trong c¸c c«ng cô thanh to¸n, sÐc còng ®îc coi “nh mét läai tiÒn” nã ho¹t ®éng bÒn v÷ng, hiÖu qu¶ bªn c¹nh tiÒn giÊy. ThÕ m¹nh cña tiÒn giÊy th× khái ph¶i nãi, hÇu hÕt ngêi d©n trªn toµn kh¾p thÕ giíi ®Òu rÊt quen thuéc vµ ch¾c ch¾n nã cßn trêng tån trong nÒn kinh tÕ toµn cÇu. Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña c«ng nghÖ míi vµ tiÒn lµ ®èi tîng lu«n cã sù ph¸t triÓn, thay thÓ v× nã lu«n cã h¹n chÕ nh mÖnh gi¸ h¹n chÕ, c¸c chi phÝ ph¸t sinh xung quanh viÖc sö dông tiÒn. SÐc ra ®êi vµ lµ ngêi ®ång hµnh cña tiÒn lµm ®a d¹ng m«i trêng thanh to¸n, bæ sung nh÷ng ®iÒu “khiÕm khuyÕt” cña tiÒn, cho dï b¶n th©n sÐc cßn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò khã söa. ViÖc ®a sÐc vµo sö dông trong thanh to¸n lµ mét ®iÓm míi, cã tÝnh chÊt lµm thay ®æi ho¹t ®éng thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt tríc ®ã vµ c¶i thiÖn hÖ thèng thanh to¸n. Ngêi ta ®· ®a ra 5 “ c¸i ®îc” vµ “hai c¸i cha ®îc” cña sÐc. - Thø nhÊt: MÖnh gi¸ cña mét tê sÐc cao h¬n rÊt nhiÒu so víi mét ®ång tiÒn thùc thô. Do ®ã, kh©u b¶o qu¶n, kiÓm ®iÕm ®¬n gi¶n, c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn thanh to¸n sÐc thÊp. 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 - Thø hai: Th«ng thêng trong giao dÞch cã mãn thu, mãn chi (mãn ®i vµ mãn vÒ) sÐc cã lîi thÓ h¬n h¼n tiÒn mÆt lµ kh¶ n¨ng bï trõ rÊt tèt. §iÒu nµy nÕu thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt sÏ ph¶i chuyÓn mét lîng tiÒn mÆt kh¶ lín ®Ó thanh hµng ho¸ dÞch vô, ®ång thêi l¹i nhËn ®îc mét lîng tiÒn mÆt kh«ng nhá khi b¸n hµng ho¸ dÞch vô. - Thø ba: Khi sö dông sÐc, gi¶m thiÓu chi phÝ hµnh chÝnh, cã lîi Ých vÒ kinh tÕ lµ kh¸ râ rÖt. - Thø t: Mét tiÖn lîi kh¸c cña sÐc mµ tiÒn giÊy kh«ng thÓ cã ®îc ®ã lµ khi thanh to¸n, sÐc ch¹y qua ng©n hµng, lµm t¨ng kh¶ n¨ng tËp trung vµ vßng quay cña vèn, gióp cho viÖc qu¶n lý, ph©n tÝch vµ x©y dùng tèt chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. - Thø n¨m: SÐc cã tÝnh h¬n h¼n hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö lµ cã chøng tõ gèc. Ngµy nay viÖc ¸p dông c¸c c«ng nghÖ míi trong thanh to¸n sÐc ®· sö dông m· kho¸, lu trö sÐc th«ng qua file ¶nh, th«ng tin xö lý th«ng qua hÖ thèng truyÒn th«ng lµ nh÷ng lîi thÓ kh«ng thÓ phñ nhËn ®ù¬c. Tuy nhiªn hai c¸i kh«ng ®îc cña nã lµ: Ngêi thô hëng sÐc kh«ng ®îc sö dông ngay sè tiÒn mµ kh¸ch hµng thanh to¸n hµng ho¸ dÞch vô, bëi nã ph¶i chê ®îi sù x¸c nhËn cña ng©n hµng ph¸t hµnh sÐc. Thêi gian chËm trÓ nµy cã thÓ kÐo dµi 3-4 ngµy cã khi l©u h¬n. H¹n chÕ nµy cña sÐc ®· ®îc rót ng¾n nhiÒu nhê ¸p dông c«ng nghÖ míi trong chu tr×nh lu©n chuyÓn cña tê sÐc. Tuy vËy, nã vÊn lµ trë ng¹i chÝnh cho ngêi nhËn tiÒn b»ng sÐc s¬ víi nhËn bµng tiÒn mÆt. Thø hai, khi thanh to¸n b»ng sÐc, ngêi thô hëng lu«n ph¶i xuÊt tr×nh nh÷ng giÊy tê tuú th©n ®Ó kh¼ng ®Þnh nguån gèc cña sÐc khi cã sù cè, ®ång thêi ph¶i cã mét hÖ thèng ph¸p lý ®Çy ®ñ míi cã thÓ “hîp thøc ho¸” sù tån t¹i cña sÐc, ®©y còng lµ nh÷ng khã kh¨n cho viÖc thanh to¸n b»ng sÐc. Tõ gi÷a thÕ kû XX sÐc ®· ®îc c¸c níc ph¸t triÓn sö dông vµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt cao. HiÖn nay ë c¸c níc nµy ngêi d©n thÝch sö dông sÐc h¬n tiÒn mÆt bëi tÝnh an toµn cña nã rÊt cao “mÖnh gi¸” uyÓn chuyÓn vµ hÖ thèng thanh to¸n sÐc ph¸t triÓn nhanh, ®é trÓ cña sÐc kh«ng lµm ngêi nhËn khã chÞu v× vËy viÖc sö dông sÐc trong hÖ thèng thanh to¸n cña ViÖt Nam sÏ lµ cÇu nèi thu hót c¸c nhµ ®Çu t vµ du lÞch níc ngoµi. 2. Vai trß cña thanh to¸n b»ng sÐc: TTKDTM cã vai trß hÕt søc quan träng, cã t¸c dông hÇu hÕt lªn mäi lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ vµ cã t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn viÖc ban hµnh vµ thùc 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña NHNN. H¬n n÷a nã lµ mét nh©n tè kh«ng thÓ thiÕu trong viÖc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. SÐc lµ mét trong nh÷ng c«ng cô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt rÊt h÷u Ých, cã nhiÒu lîi thÕ h¬n h¼n so víi c¸c c«ng cô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt kh¸c. Sö dông sÐc trong thanh to¸n sÏ mang l¹i rÊt nhiÒu lîi Ých cô thÓ nh sau: 2.1 §èi víi kh¸ch hµng: -ViÖc sö dông sÐc rÊt an toµn: Bëi v× nÕu sö dông tiÒn mÆt trùc tiÕp trong thanh to¸n th× møc ®é rñi ro rÊt cao: cã thÓ bÞ mÊt do trém, cíp, bÞ ch¸y, bÞ r¸ch. Trong khi ¸p dông ph¬ng thøc thanh to¸n b»ng sÐc, kh¸ch hµng cã thÓ yªn t©m trong viÖc b¶o qu¶n, ®¶m b¶o an toµn vÒ sè tiÒn cña m×nh trong ng©n hµng. Khi thanh to¸n th× tiÒn ®îc chuyÓn trong hÖ thèng ng©n hµng b»ng c¸ch chuyÓn tõ tµi kho¶n nµy sang tµi kho¶n kh¸c . Nhê vËy gi¶m ®îc chi phÝ b¶o qu¶n, vËn chuyÓn tiÒn; Gi¶m ®îc mÊt m¸t vµ tæn thÊt tµi s¶n cña kh¸ch hµng; H¬n n÷a khi ®¸nh mÊt sÐc kh¸ch hµng cã thÓ b¸o ngay víi ng©n hµng ®Ó dõng viÖc thanh to¸n tê sÐc bÞ mÊt ®ã nªn sù an toµn trong sö dông sÐc lµ rÊt cao. - TÝnh kinh tÕ, hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông sÐc: §èi víi kh¸ch hµng môc tiªu cao nhÊt cña hä lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh.ViÖc sö dông ph¬ng thøc thanh to¸n b»ng sÐc gióp hä gi¶m bít ®îc rÊt nhiÒu chi phÝ cho sö dông tiÒn mÆt g©y ra nhiÒu chi vËn chuyÓn, b¶o qu¶n...chØ ph¶i tr¶ mét kho¶n phÝ nhá cho ng©n hµng khi thùc hiªn dÞch vô thanh to¸n. Gióp cho hä cã thÓ tiÕt kiÖm chi phÝ t¨ng lîi nhuËn. MÆt kh¸c thanh to¸n qua ng©n hµng kh«ng bÞ giíi h¹n vÒ mÆt ®Þa lý mµ kh¸ch hµng cã thÓ thùc hiÖn thanh to¸n mäi lóc, mäi n¬i, c¶ trong níc vµ quèc tÕ víi tèc ®é cùc nhanh vµ chÝnh x¸c. §iÒu nµy cã ý nghÜa quan trong gióp cho kh¸ch hµng- ®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp cã thÓ tËp trung h¬n vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cho doanh nghiÖp. - Sù thuËn tiÖn, linh ho¹t: SÐc ®îc xem lµ c«ng cô thanh to¸n linh ho¹t. ThÓ hiÖn ë chæ kh¸ch hµng cã thÓ thanh to¸n víi bÊt cø sè tiÒn nµo vµ cã thÓ sö dông c¸c lo¹i sÐc kh¸c nhau tuú thuéc vµo nhu cÇu cña m×nh. SÐc chuyÓn kho¶n th× thñ tôc ph¸t hµnh ®¬n gi¶n, ®ßi hái ph¶i cã sù tÝn nhiÖm lÉn nhau, cßn sÐc b¶o chi ®¶m b¶o an toµn h¬n cho ngêi b¸n, sÐc chuyÓn tiÒn gióp kh¸ch hµng chuyÓn tiÒn ®Õn mét ®Þa ®iÓm kh¸c mµ kh«ng ph¶i mang theo mét lîng tiÒn mÆt lín. RÊt thuËn tiÖn cho kh¸ch hµng khi sö dông. 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 2.2 §èi víi ng©n hµng: ViÖc cung cÊp dÞch vô thanh to¸n sÐc gióp ng©n hµng më réng c¸c ho¹t ®éng cña m×nh nãi chung vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c dÞch vô cña ng©n hµng nãi riªng. Nã võa t¹o thu nhËp cho ng©n hµng võa gióp cho ng©n hµng thùc sù trë thµnh trung t©m thanh to¸n - lµ cÇu nèi gi÷a c¸c kh¸ch hµng cña m×nh. MÆt kh¸c th«ng qua c¸c tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n mµ kh¸ch hµng më t¹i ng©n hµng vµ sè d ®îc duy tr× trªn tµi kho¶n ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thanh to¸n. Ng©n hµng cã thÓ tËp trung mét lîng vèn lín nhµn rçi t¹m thêi ®Ó cho vay, ®Çu t ®em l¹i lîi nhuËn cho ng©n hµng. Ngoµi ra ng©n hµng cã thÓ n¾m râ h¬n t×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng th«ng qua biÕn ®éng sè d trªn tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng. Lµ c¬ së ®¸nh gi¸ møc ®é tin tëng cña ng©n hµng ®èi víi kh¸ch hµng khi cho vay vµ theo dái qu¸ tr×nh gi¶i ng©n, qu¸ tr×nh sö dông vèn cña kh¸ch hµng, gi¶m thiÓu rñi ro tÝn dông cho ng©n hµng. 2.3 §èi víi nÒn kinh tÕ: Thanh to¸n b»ng sÐc ®· gióp cho vèn lu©n chuyÓn nhanh. Tõ ®ã thóc ®Èy nhanh tèc ®é lu chuyÓn tiÒn tÖ, thóc ®Èy s¶n xuÊt - lu th«ng ph¸t triÓn. §ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn cho NHNN qu¶n lý ®îc mét c¸ch tæng thÓ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸. Th«ng qua c¸c c«ng cô TTKDTM ®Æc biÖt lµ thanh to¸n sÐc NHNN cã thÓ kiÓm so¸t ®îc mét lîng tiÒn trong nÒn kinh tÕ còng nh møc t¹o tiÒn cña c¸c NHTM, gãp phÇn thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña nhµ níc. Cã thÓ nãi r»ng sÐc lµ mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n cã vai trß rÊt lín trong viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. ThÕ nªn t¹o c¬ së ®Ó cho sÐc ph¸t huy hÕt tÝnh u viÖt cña nã vµ ®Ó cho sÐc ®i vµo trong ho¹t ®éng thanh to¸n cña ngêi d©n còng nh c¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi - nh lµ mét “s©n ch¬i” hÊp dÉn kh«ng chØ cã ý nghÜa vÒ mÆt kinh tÕ mµ cßn lµ mét trong nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ ®Êt níc víi khu vùc vµ quèc tÕ. II Mét vµi nÐt vÒ sÐc theo luËt sÐc quèc tÕ. SÐc lµ mét ph¬ng tiÖn thanh to¸n, ®· xuÊt hiÖn tõ l©u vµ ®îc sö dông rÊt phæ biÕn trªn thÕ giíi- SÐc cã gi¸ trÞ thanh to¸n trùc tiÕp nh tiÒn tÖ, cho nªn sÐc ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ néi dung vµ h×nh thøc theo luËt ®Þnh. N¨m 1931 nhiÒu níc T B¶n Chñ NghÜa nh: §øc, Ph¸p, ý, §an Mach, Hµ Lan, Na Uy, Thuþ §iÓn, ¸o, Bå §µo Nha ®· häp ë Gi¬nev¬ ®Ó ký mét c«ng íc quèc tÕ vÒ 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 sÐc. C«ng íc Gi¬nev¬ vÒ sÐc n¨m 1931 ®îc nhiÒu níc t b¶n chñ nghÜa ¸p dông. Theo ®ã sÐc ®îc ®Þnh nghÜa nh sau: SÐc lµ mét tê mÖnh lÖnh tr¶ tiÒn v« ®iÒu kiÖn do mét kh¸ch hµng ký ph¸t, ra lÖnh cho ng©n hµng phôc vô m×nh trÝch mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh tõ tµi kho¶n cña m×nh ®Ó tr¶ cho ngêi thô hëng cã tªn trªn sÐc hoÆc cho ngêi cÇm sÐc. Nh vËy c¸c chñ thÓ tham gia thanh to¸n sÐc gåm: - Ngêi ký sÐc: §ã lµ chñ tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n ë ng©n hµng. - Ngêi thô lÖnh: Ng©n hµng (thùc hiÖn vÒ trÝch tµi kho¶n ngêi ph¸t hµnh tr¶ cho ngêi thô hëng) . - Ngêi thô hëng: Ngêi ®îc hëng sè tiÒn ghi trªn tê sÐc. Nh÷ng néi dung ghi chó b¾t buéc trªn tê sÐc SÐc ph¶i ®îc lµm b»ng v¨n b¶n vµ cã mét h×nh m½u nhÊt ®Þnh. ë c¸c níc T B¶n Chñ NghÜa, ai còng cã quyÒn ph¸t hµnh sÐc nªn h×nh mÉu thÕ nµo lµ do ngêi ph¸t hµnh sÐc quyÕt ®Þnh cßn ë c¸c níc X· Héi Chñ NghÜa, NHNN in mÉu sÐc thèng nhÊt trong toµn quèc. C¸c chñ tµi kho¶n muèn ph¸t hµnh sÐc th× ph¶i ®Õn ng©n hµng xin nhîng sÐc theo thñ tôc cña ng©n hµng níc së t¹i. Néi dung ghi trªn tê sÐc ph¶i ghi ®Çy ®ñ nh÷ng yÕu tè sau: - Ph¶i cã tiÒn ®Ò “sÐc”: v× nÕu kh«ng cã tiÒn ®Ò nµy ng©n hµng sÏ tõ chèi viÖc thùc hiÖn lÖnh cña ngêi ký ph¸t. - LÖnh tr¶ tiÒn v« ®iÒu kiÖn - Sè tiÒn ghi trªn tê sÐc: ph¶i ®îc ghi râ rµng, ®¬n gi¶n, dÓ nhËn biÕt Sè tiÒn ghi b»ng ch÷ vµ b»ng sè ph¶i thèng nhÊt víi nhau. NÕu cã sù chªnh lÖch gi÷a sè tiÒn ghi b»ng sè vµ sè tiÒn ghi b»ng ch÷ th× tê sÐc vÉn ®îc thanh to¸n nhng thêng c¨n cø vµo sè tiÒn ghi b»ng ch÷ hoÆc sè tiÒn nhá h¬n. - Ngµy th¸ng vµ ®Þa ®iÓm ký ph¸t sÐc. - Tªn ngêi nhËn vµ ngêi tr¶ tiÒn. - §Þa ®iÓm tr¶ tiÒn. - Ch÷ ký cña ngêi ký ph¸t. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸t hµnh sÐc * Ngêi ký sÐc ph¶i cã tiÒn trªn tµi kho¶n më t¹i ng©n hµng. Sè tiÒn trªn tê sÐc kh«ng vît qua sè d cã trªn tµi kho¶n t¹i ng©n hµng Tuy nhiªn theo ULC 1931, ngêi ký ph¸t sÐc cã thÓ ph¸t hµnh tê sÐc mµ t¹i thêi ®iÓm ®ã trªn tµi kho¶n cña hä kh«ng cßn ®ñ sè d, miÔn sao vµo thêi ®iÓm lóc thanh to¸n sÐc, trªn tµi kho¶n cã ®ñ sè tiÒn lµ ®îc, nÕu kh«ng tê sÐc 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ®· ph¸t hµnh vÉn cã gi¸ trÞ thanh to¸n nhng ngêi ký ph¸t sÐc ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt. * Thêi h¹n xuÊt tr×nh vµ thêi h¹n hiÖu lùc cña sÐc: +Thêi h¹n xuÊt tr×nh lµ thêi h¹n mµ ngêi thô hëng ph¶i chuyÓn giao tê sÐc cho ng©n hµng theo lÖnh ®Ó nhËn tiÒn. Trong thêi h¹n nµy ngêi ph¸t hµnh sÐc ph¶i duy tr× sè tiÒn b»ng mÖnh gi¸ sÐc, trªn tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng ®Ó ®¶m b¶o viÖc thanh to¸n cho ngêi hëng lîi. Theo ULC 1931 thêi gian xuÊt tr×nh ®îc quy ®Þnh cô thÓ: 8 ngµy lµm viÖc (nÕu sÐc lu th«ng trong ph¹m vi mét quèc gia), 20 ngµy lµm viÖc (nÕu sÐc lu th«ng gi÷a c¸c níc trªn cïng mét lôc ®Þa), 70 ngµy lµm viÖc (nÕu sÐc lu th«ng gi÷a c¸c níc kh¸c lôc ®Þa). Thêi h¹n xuÊt tr×nh ®îc tÝnh tõ ngµy ký ph¸t ®Õn ngµy xuÊt tr×nh sÐc cho ng©n hµng thô lÖnh. + Thêi h¹n hiÖu lùc: Lµ thêi h¹n mµ trong ®ã ng©n hµng vÉn ®ãng vai trß lµ ngêi thô lÖnh, thùc hiÖn viÖc chi tr¶ cho ngêi thô hëng. Thêi h¹n hiÖu lùc ®îc quy ®Þnh lµ 1 n¨m, kÓ tõ ngµy hÕt h¹n xuÊt tr×nh. Sau khi hÕt h¹n hiÖu lùc cña tê sÐc, ng©n hµng thô lÖnh kh«ng cã nghÜa vô thùc hiÖn viÖc chi tr¶. Tuy nhiªn, Ngêi ký ph¸t vÉn cßn nguyªn nghÜa vô thanh to¸n tiÒn trªn tê sÐc cho ngêi hëng lîi v× tê sÐc vÉn cßn hiÖu lùc ph¸p lý cña mét hîp ®ång d©n sù. Mét sè lo¹i sÐc thêng sö dông - SÐc v« danh: Lµ lo¹i sÐc kh«ng ghi tªn ngêi hëng lîi, thêng ghi “pay to bearer” ( tr¶ cho ngêi cÇm sÐc). Víi lo¹i sÐc nµy, ai n¾m gi÷ sÐc sÏ lµ ngêi hëng lîi. Do vËy lo¹i sÐc nµy cã thÓ chuyÓn nhîng dÔ dµng b»ng c¸ch trao tay. - SÐc ®Ých danh: Lµ lo¹i sÐc chØ ®Þnh cô thÓ tªn ngêi hëng lîi, do ®ã chØ cã ngêi nµy míi lÜnh ®îc tiÒn. Lo¹i sÐc nµy kh«ng chuyÓn nhîng ®îc. - SÐc theo lÖnh: Lµ lo¹i sÐc cã ghi “pay to the orther” (tr¶ theo lÖnh) lo¹i sÐc nµy cã thÓ chuyÓn nhîng ®îc b»ng thñ tôc ký hËu. - SÐc gh¹ch chÐo: Lµ lo¹i sÐc mµ trªn mÆt tríc cña nã cã hai g¹ch chÐo song song ch¹y tõ gãc nµy sang gãc kia cña tê sÐc.Víi hai gh¹ch chÐo nµy, ngêi ký ph¸t ®· chØ thÞ cho ng©n hµng thô lÖnh chØ thanh to¸n cho ngêi thô hëng b»ng chuyÓn kho¶n, kh«ng thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt. Cã hai lo¹i sÐc g¹ch chÐo: 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 + SÐc g¹ch chÐo th«ng thêng:gi÷a hai gh¹ch chÐo kh«ng ghi tªn ng©n hµng nhËn thanh to¸n. Do vËy, lo¹i nµy ng©n hµng nµo còng cã thÓ thùc hiÖn viÖc thanh to¸n. + SÐc gh¹ch chÐo ®Æc biÖt: Gi÷a hai gh¹ch chÐo cã chØ ®Þnh cô thÓ tªn cña ng©n hµng nhËn thanh to¸n cho ngêi hëng lîi - SÐc chuyÓn kho¶n: Lµ lo¹i sÐc chØ chuyªn dïng lµm thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n, kh«ng l·nh b»ng tiÒn mÆt còng kh«ng chuyÓn nhîng ®îc. - SÐc x¸c nhËn: Lµ lo¹i sÐc ®îc ng©n hµng x¸c nhËn viÖc tr¶ tiÒn. Môc ®Ých cña viÖc x¸c nhËn nh»m ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña tê sÐc, ng¨n chÆn viÖc ph¸t hµnh sÐc qu¸ sè d trªn tµi kho¶n. - SÐc du lÞch: Lµ lo¹i sÐc do ng©n hµng ph¸t hµnh vµ ®îc tr¶ tiÒn t¹i bÊt cø chi nh¸nh hay ®¹i lý nµo cña ng©n hµng ®ã. Ng©n hµng ph¸t hµnh sÐc ®ång thêi lµ ng©n hµng tr¶ tiÒn. Ngêi hëng lîi lµ kh¸ch du lÞch cã tiÒn t¹i ng©n hµng ph¸t hµnh sÐc. Trªn sÐc du lÞch ph¶i cã ch÷ ký cña ngêi hëng lîi khi lÜnh tiÒn t¹i ng©n hµng ®îc chØ ®Þnh, ngêi hëng lîi ph¶i ký t¹i chæ ®Ó ng©n hµng kiÓm tra, nÕu ®óng ng©n hµng míi tr¶ tiÒn. Thêi h¹n hiÖu lùc cña sÐc du lÞch do ng©n hµng ph¸t hµnh vµ ngêi hëng lîi tho· thuËn quy ®Þnh Cã thÓ nãi r»ng c«ng íc G¬nev¬ 1931 ra ®êi ®îc coi lµ quy íc chung mang tÝnh quèc tÕ, ®iÒu chØnh c¸c hµnh vi vµ c¸c ®èi tîng c¬ b¶n cã liªn quan ®Õn viÖc sö dông sÐc ®ång thêi nã còng t¹o ra nh÷ng nÒn t¶ng c¬ b¶n vÒ mÆt ph¸p lý ®Ó c¸c quèc gia c¨n cø vµo khi x©y dùng luËt sÐc quèc gia. C¸c níc ph¸t triÓn thÕ giíi ®· cã luËt sÐc riªng ®Ó ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn thanh to¸n b»ng sÐc, nhng ë ViÖt Nam hiÖn nay sÐc chØ míi ®îc ®iÒu chØnh bëi nghÞ ®Þnh cña ChÝnh Phñ. III. SÐc trong thanh to¸n ë ViÖt Nam hiÖn nay : 1 Nh÷ng quy ®Þnh chung mang tÝnh nguyªn t¾c trong thanh to¸n b»ng sÐc theo nghÞ ®Þnh 30/CPngµy 09/05/1996 cña ChÝnh Phñ vµ th«ng t 07/TTNH1ngµy 27/12/1996 cña Thèng §èc NHNN: SÐc lµ ph¬ng tiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ra ®êi gÇn nh sím nhÊt, tõ l©u ®· ®îc sö dông réng r·i trong c¸c giao dÞch thanh to¸n - SÐc ®îc coi lµ mét c«ng cô thanh to¸n truyÒn thèng. Sù lùa chän sÐc ë mçi quèc gia lµ kh¸c nhau: ë Canada thanh to¸n b»ng sÐc chiÕm 41% vÒ sè lîng vµ 97% gi¸ trÞ giao dÞch thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt; ë Mü thanh to¸n b»ng sÐc chiÕm 71% vÒ sè lîng vµ 11% gi¸ trÞ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt...ë c¸c níc nµy ®· cã luËt sÐc ®Ó ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thanh to¸n. 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 §èi víi ViÖt Nam viÖc sö dông sÐc ®· cã tõ rÊt l©u ngay tõ thêi kinh tÕ tËp trung, tuy nhiªn h×nh thøc thanh to¸n nµy cho ®Õn nay vÉn cha ®îc phæ biÕn l¾m, cha cã mét luËt sÐc chÝnh thøc ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ trong thanh to¸n b»ng sÐc. HiÖn nay viÖc thanh to¸n b»ng sÐc thùc hiÖn theo nghÞ ®Þnh 30/CP cña ChÝnh phñ ngµy 09/5/1996 vÒ quy chÕ ph¸t hµnh vµ sö dông sÐc (kÌm theo nghÞ ®Þnh nµy lµ th«ng t sè 07/TT-NH1 ngµy 27/12/1996 cña thèng ®èc NHNN hëng dÉn thùc hiÖn quy chÕ ph¸t hµnh vµ sö dông sÐc). Theo ®ã sÐc ®îc ®Þnh nghÜa nh sau: “sÐc lµ lÖnh tr¶ tiÒn v« ®iÒu kiÖn cña ngêi ph¸t hµnh lËp trªn mÉu in s½n do ng©n hµng nhµ níc quy ®Þnh, yªu cÇu ®¬n vÞ tr¶ tiÒn trÝch mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh tõ tµi kho¶n cña ngêi ph¸t hµnh ®Ó tr¶ cho ngêi thô hëng cã tªn ghi trªn sÐc hoÆc ngêi cÇm sÐc”. Nh vËy trong quan hÖ thanh to¸n sÐc gåm cã c¸c chñ thÓ: - Ngêi ph¸t hµnh sÐc: Lµ chñ tµi kho¶n hoÆc ngêi ®îc chñ tµi kho¶n uû quyÒn ký trªn sÐc. - Ngêi thô hëng sÐc: Lµ ngêi cã quyÒn së h÷u sè tiÒn ghi trªn sÐc (®èi víi sÐc ký danh lµ ngêi cã tªn trªn sÐc, ®èi víi sÐc v« danh lµ ngêi cÇm sÐc). - Ngêi chuyÓn nhîng sÐc: Lµ ngêi thô hëng chuyÓn quyÒn së hu sè tiÒn ghi trªn sÐc cña m×nh cho ngêi kh¸c. - §¬n vÞ tr¶ tiÒn: Lµ ®¬n vÞ gi÷ tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n cña ngêi ph¸t hµnh sÐc, ®îc phÐp lµm dÞch vô hoÆc nhiÖm vô thanh to¸n theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ. - §¬n vÞ thu hé: Lµ ®¬n vÞ cïng hoÆc kh¸c hÖ thèng víi ®¬n vÞ thanh to¸n, ®îc phÐp lµm dÞch vô hoÆc nhiÖm vô thanh to¸n theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ, nhËn c¸c tê sÐc do ngêi thô hëng nép vµo ®Ó thu hé tiÒn. Theo nghÞ ®inh quy ®Þnh SÐc ®îc ph¸t hµnh tõ tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n kh«ng ®îc phÐp ph¸t hµnh tõ tµi kho¶n tiÒn vay. Chñ tµi kho¶n chØ ®îc phÐp ph¸t hµnh sÐc trong ph¹m vi sè d tµi kho¶n tiÒn göi cña m×nh t¹i ng©n hµng, nÕu ph¸t hµnh qu¶ sè d th× ng©n hµng sÏ xö ph¹t theo quy ®Þnh vÒ vi ph¹m hîp ®ång thanh to¸n nh sau: + NÕu vi ph¹m lÇn ®Çu, ph¹t tiÒn theo quy ®Þnh xö ph¹t hîp ®ång vµ cã c«ng v¨n nh¾c nhë ®Ó tr¸nh t¸i ph¹m. + Vi ph¹m lÇn thø hai, ngoµi viÖc ph¹t tiÒn nh lÇn ®Çu cßn bÞ ®×nh chØ quyÒn ph¸t hµnh sÐc trong 6 th¸ng vµ thu håi toµn bé sè sÐc cha sö dông cña c¸ nh©n, tæ chøc vi ph¹m. Sau ®ã ph¶i cã cam kÕt kh«ng t¸i ph¹m cña chñ tµi kho¶n th× míi ®îc kh«i phôc quyÒn ph¸t hµnh sÐc. Danh s¸ch nh÷ng tæ chøc 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 vµ c¸ nh©n bÞ cÊm ph¸t hµnh sÐc ph¶i ®îc th«ng b¸o trong toµn hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i. NÕu vÉn t¸i ph¹m sÏ bÞ cÊm ph¸t hµnh sÐc vÜnh viÔn. Thêi h¹n hiÖu lùc thanh to¸n cña tê sÐc lµ 15 ngµy kÕ tõ ngµy ký ph¸t cho tíi khi sÐc ®îc nép vµo ®¬n vÞ thanh to¸n hoÆc ®¬n vÞ thu hé, thêi gian nµy bao gåm c¶ ngµy nghØ hµng tuÇn vµ ngµy lÔ. NÕu ngµy kÕt thóc thêi h¹n lµ ngµy nghØ hµng tuÇn hoÆc ngµy lÔ lín th× ®îc tÝnh bï vµo ngµy lµm viÖc tiÕp theo. NÕu v× lý do kh¸ch quan sÐc kh«ng ®îc nép ®óng thêi h¹n hiÖu lùc thanh to¸n, ph¶i cã giÊy x¸c nhËn cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng n¬i ngêi thô hëng c tró. SÐc ®îc thanh to¸n theo nguyªn t¾c ghi nî tµi kho¶n ngêi ph¸t hµnh tríc, ghi cã tµi kho¶n ngêi thô hëng sau. Trong trêng hîp cã nhiÒu tê sÐc ®· ph¸t hµnh nép vµo cïng mét thêi ®iÓm nhng sè d trªn tµi kho¶n cña ngêi ký ph¸t kh«ng ®ñ ®Ó thanh to¸n tÊt c¸ c¸c tê sÐc ®ã, ng©n hµng sÏ xö lý theo tr×nh tù c¸c tê sÐc ®· ph¸t hµnh tríc sÏ ®îc thanh to¸n tríc tøc c¨n cø vµo sè seri cña c¸c tê sÐc ®· ph¸t hµnh. 1.1. Quy ®Þnh ®æi víi néi dung vµ h×nh thøc cña tê sÐc: H×nh thøc cña tê sÐc ph¶i ®ù¬c thiÕt kÕ theo mÉu thèng nhÊt do NHNN quy ®Þnh. Néi dung tê sÐc ph¶i ®îc in vµ ghi b»ng tiÕng ViÖt Nam, trêng hîp sÐc cã yÕu tè níc ngoµi th× ®îc dïng thªm tiÕng níc ngoµi b»ng c¸ch ghi tiÕng níc ngoµi ë phÝa díi víi cë ch÷ nhá h¬n. C¸c yÕu tè trªn tê sÐc bao gåm: - Ch÷ “sÐc” ®ùoc in b»ng ch÷ in hoa - Sè sÐc: §îc in c¶ ë tê sÐc vµ cuèng sÐc - LÖnh tr¶ tiÒn ®îc in díi d¹ng: “ yªu cÇu tr¶ cho…” - Hä tªn, ®Þa chØ, sè hiÖu tµi kho¶n cña ngêi thô hëng - Sè tiÒn b»ng sè vµ b»ng ch÷ - Hä tªn ®Þa chØ sè hiÖu tµi kho¶n cña ngêi ph¸t hµnh - N¬i vµ ngµy ký ph¸t sÐc - Ch÷ ký, con dÊu (nÕu cã) cña ngêi ph¸t hµnh sÐc MÆt sau cña tê sÐc dïng ®Ó quy ®Þnh viÖc chuyÓn nhîng vµ lÜnh tiÒn mÆt. MÉu sÐc ®ù¬c cô thÓ ho¸ nh sau: MÆt tríc cña tê sÐc PhÇn cuèng sÐc 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Sè sÐc Sè tiÒn.... Tr¶ cho…… Sè CMT..... Ngµy cÊp....n¬i cÊp..... §Þa chØ ..... T¹i......... Ngµy th¸ng n¨m Chñ tµi kho¶n Tªn TCTD, KBNN (Tªn, ®Þa chØ cña ®¬n vÞ thanh to¸n) Yªu cÇu tr¶ cho ....... SèCMT ....ngµy cÊp....n¬i cÊp.... §Þa chØ..... Sè hiÖu tµi kho¶n ..... PhÇn dµnh cho ng©n hµnh ghi T¹i .......... Sè tiÒn b»ng ch÷....... TK nî TK cã Ngêi ph¸t hµnh ..... §Þa chØ ............. Sè hiÖu tµi kho¶n............ Sè tiÒn b»ng sè MÆt sau cña tê sÐc B¶o chinhîng PhÇn quy ®Þnh cho viÖc chuyÖn Ngµy …th¸ng ....n¨m 1.ChuyÓn nhîng cho ...........ngµy .....th¸ng.....n¨m.... Ký tªn Ký tªn, ®ãng dÊu®ãng dÊu 2.ChuyÓn nhîng cho........ngµy......th¸ng.....n¨m...... Ký tªn, ®ãng dÊu PhÇn quy ®Þnh dïng cho lÜnh tiÒn mÆt Hä vµ tªn ngêi lÜnh tiÒn.............. Sè chøng minh th (hé chiÕu)........ngµy cÊp......n¬i cÊp Ngµy th¸ng n¨m Ngêi nhËn tiÒn Thñ quü KÕ to¸n KÕ to¸n trëng Ta thÊy r»ng tê sÐc cña ViÖt Nam hiÖn nay cßn qu¸ nhiÒu yÕu tè ph¶i ghi so víi mÉu m· sÐc, do ®ã cha thËt sù tiÖn lîi cho ngêi thô hëng 1.2 Quy ®Þnh vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña ngêi ph¸t hµnh sÐc: QuyÒn: + Chñ tµi kho¶n ®îc phÐp uû quyÒn cho ngêi kh¸c ph¸t hµnh sÐc thay m×nh. + Ngêi ph¸t hµnh ®îc quyÒn yªu cÇu ®¬n vÞ thanh to¸n b¶o chi tê sÐc ph¸t hµnh. NghÜa vô: + §¶m b¶o tr¶ toµn bé sè tiÒn ghi trªn tê sÐc. NÕu trªn tµi kho¶n tiÒn göi kh«ng ®ñ sè d ®Ó thanh to¸n sÐc ®· ph¸t hµnh dÉn ®Õn tê sÐc bÞ tõ chèi thanh 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 to¸n, ngêi ph¸t hµnh sÐc ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm thanh to¸n tê sÐc ®ã vµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¹t, chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc khiÕu n¹i vµ khëi kiÖn. + NÕu lµm mÊt sÐc ph¶i th«ng b¸o ngay cho ®¬n vÞ thanh to¸n. NÕu sÐc ®· bÞ lîi dông rót tiÒn t¹i ®¬n vÞ thanh to¸n tríc khi ®¬n vÞ thanh to¸n nhËn ®îc th«ng b¸o mÊt sÐc th× ngêi lµm mÊt sÐc ph¶i chÞu mäi thiÖt h¹i. 1.3 §èi víi ngêi thô hëng sÐc: QuyÒn: + Ngêi thô hëng sÐc cã quyÒn trùc tiÕp nép sÐc cho ®¬n vÞ thanh to¸n hoÆc th«ng qua ®¬n vÞ thu hé ®Ó ®ßi thanh to¸n. + Ngêi thô hëng sÐc cã quyÒn chuyÓn nhîng tê sÐc cho ngêi kh¸c b»ng c¸ch ký tªn vµo n¬i quy ®Þnh cho viÖc chuyÓn nhîng ë mÆt sau cña tê sÐc, trõ trêng hîp ngêi ph¸t hµnh ®· ghi côm tõ “kh«ng ®îc phÐp chuyÓn nhîng”. + Ngêi thô hëng cã quyÒn yªu cÇu ®îc thanh to¸n b»ng sÐc b¶o chi. + Khi sÐc bÞ tõ chèi thanh to¸n, ngêi thô hëng cã quyÒn yªu cÇu ®¬n vÞ thanh to¸n x¸c nhËn lý do, ngêi thô hëng cã quyÒn truy ®ßi ngêi ph¸t hµnh sÐc vµ nh÷ng ngêi chuyÓn nhîng ®Ó ®ßi sè tiÒn ghi trªn sÐc. Sau khi göi th«ng b¸o truy ®ßi, nÕu kh«ng ®ång ý th× ngêi thô hëng sÐc cã quyÒn khëi kiÖn tríc toµ ®èi víi mét hoÆc tÊt c¶ nh÷ng ngêi cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi sÐc. NghÜa vô: + Khi ký chuyÓn nhîng sÐc ph¶i chuyÓn nhîng toµn bé sè tiÒn trªn sÐc. + §èi víi sÐc ký danh, ngêi nhËn chuyÓn nhîng khi nhËn sÐc ph¶i kiÓm tra tÝnh liªn tôc cña d·y ch÷ ký chuyÓn nhîng. + Ngêi thô hëng sÐc khi lµm mÊt sÐc ph¶i b¸o ngay cho ®¬n vi thanh to¸n vµ ngêi ph¸t hµnh sÐc. Ngêi th«ng b¸o mÊt sÐc, ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh trung thùc cña viÖc th«ng b¸o mÊt sÐc. NÕu viÖc th«ng b¸o mÊt sÐc tríc khi sÐc bÞ lîi dông rót tiÒn th× sÏ ®îc ®¬n vÞ thanh to¸n båi thêng. 1.4. §èi víi ®¬n vÞ thanh to¸n §¬n vÞ thanh to¸n cã quyÒn tõ chèi thanh to¸n sÐc theo c¸c trêng hîp ®· quy ®Þnh râ trong nghi ®Þnh 30/CP cña ChÝnh Phñ, ®¬n vÞ thanh to¸n cã quyÒn kiÖn c¸c c¸ nh©n, tæ chøc cã hµnh vi g©y thiÖt h¹i cho ®¬n vÞ thanh to¸n vµ ®ßi båi thêng thiÖt h¹i mµ hä ®· g©y ra cho ®¬n vÞ m×nh. NghÜa vô cña hä lµ ph¶i kiÓm tra tÝnh hîp lÖ cña tê sÐc, tÝnh liªn tôc cña d·y ch÷ ký ®èi víi tê sÐc ký danh. §èi víi tê sÐc hîp lÖ ®¬n vÞ thanh to¸n ph¶i cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n cho kh¸ch hµng nÕu trªn tµi kho¶n cña kh¸ch hµng 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ®ñ sè d, nÕu thanh to¸n chËm g©y thiÖt h¹i cho ngêi thô hëng ®¬n vÞ thanh to¸n ph¶i båi thêng. 1.5 §èi víi ®¬n vÞ thu hé: §¬n vÞ thu hé cã quyÒn thu phÝ dÞch vu thanh to¸n sÐc theo quy ®Þnh cña NHNN vµ kh«ng ph¶i hoµn tr¶ c¸c kho¶n nµy khi sÐc ph¶i tõ chèi thanh to¸n. Hä cã quyÒn tõ chèi nhËn sÐc trong trêng hîp sÐc kh«ng hîp lÖ, sÐc ®· hÕt thêi h¹n hiÖu lùc thanh to¸n. Tuy nhiªn hä ph¶i cã nghÜa vô: kiÓm tra tÝnh hîp lÖ cña tê sÐc, sau khi nhËn sÐc ®¬n vÞ thu hé ph¶i nép sÐc ngay cho ®¬n vÞ thanh to¸n. NÕu nép sÐc hé g©y thiÖt h¹i cho ngêi thô hëng, ®¬n vÞ thu hé ph¶i båi thêng. NÕu v× lý do bÊt kh¶ kh¸ng, ®¬n vÞ thu hé kh«ng thÓ nép sÐc ngay th× sau khi kh¾c phôc xong sù cè ph¶i nép sÐc ngay cho ®¬n vÞ thanh to¸n kÌm theo x¸c nhËn lý do bÊt kh¶ kh¸ng cña uû ban nh©n d©n x·, phêng n¬i ®¬n vÞ thu hé ®ãng trô së. 1.6 C¸c quy ®Þnh vÒ thñ tôc ph¸t hµnh vµ thanh to¸n sÐc -Thñ tôc ph¸t hµnh sÐc: Chñ tµi kho¶n khi cã nhu cÇu thanh to¸n b»ng sÐc ph¶i mua sÐc tr¾ng tõ ng©n hµng n¬i m×nh më tµi kho¶n mçi lÇn mua tèi ®a lµ 3 quyÓn, khi muèn ph¸t hµnh sÐc ph¶i ghi ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè trªn sÐc ®óng n¬i quy ®Þnh; viÕt trªn tê sÐc b»ng lo¹i mùc khã tÈy xo¸, kh«ng viÕt b»ng bót ch×, bót ®á, kh«ng ®îc s÷a ch÷a tÈy xo¸, sè tiÒn ghi ®óng n¬i quy ®Þnh, ph¶i khíp ®óng gi÷a sè tiÒn b»ng ch÷ vµ b»ng sè (nghÞ ®Þnh ®· kh«ng nªu râ c¸ch gi¶i quyÕt trong trêng cã sai lÖch gi÷a sè tiÒn b»ng ch÷ vµ b»ng sè ghi trªn sÐc). Trong trêng hîp uû quyÒn ký ph¸t sÐc, chØ cã chñ tµi kho¶n míi ®îc phÐp uû quyÒn cho ngêi kh¸c ph¸t hµnh sÐc. Ngêi ®îc uû quyÒn kh«ng ®îc uû quyÒn l¹i cho ngêi kh¸c. Chñ tµi kho¶n kh«ng ®îc ký tªn ®ãng dÊu vµo c¸c tê sÐc cha ghi ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè (tê sÐc ký khèng chØ) ®Ó tr¸nh bÞ lîi dông. Trêng hîp ph¸t hµnh sÐc chØ ®Ó thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n, ngêi ph¸t hµnh sÐc g¹ch hai g¹ch chÐo song song phÝa trªn gãc tr¸i cña tê sÐc hoÆc viÕt tay ®ãng dÊu tõ “chuyÓn kho¶n” lªn tê sÐc khi trao sÐc cho ngêi thô hëng. NÕu ph¸t hµnh sÐc kh«ng ®îc chuyÓn nhîng th× ngêi ph¸t hµnh sÐc ph¶i ghi côm tõ “kh«ng ®îc chuyÓn nhîng sÐc” vµo mÆt sau tê sÐc phÇn quy ®Þnh viÖc chuyÓn nhîng. - Thñ tôc chuyÓn nhîng sÐc : 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ViÖc chuyÓn nhîng sÐc ph¶i ®îc thùc hiÖn trong thêi h¹n hiÖu lùc thanh to¸n cña tê sÐc. Khi chuyÓn nhîng tê sÐc ký danh th× ngêi chuyÓn nhîng ph¶i ghi ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè theo ®óng quy ®Þnh trong chuyÓn nhîng vµ ký hËu vµo mÆt sau tê sÐc, theo quy ®Þnh hiÖn nay mét tê sÐc kh«ng ®îc chuyÓn nhîng qu¸ hai lÇn. §èi víi sÐc v« danh th× cã thÓ chuyÓn nhîng ®îc b»ng h×nh thøc trao tay mµ kh«ng ph¶i lµm thñ tôc ký hËu vµ kh«ng h¹n chÕ sè lÇn sö dông. NÕu trêng hîp ngêi chuyÓn nhîng muèn chÊt døt viÖc chuyÓn nhîng tiÕp theo th× ghi tríc ch÷ ký cña m×nh côm tõ “kh«ng tiÕp tôc chuyÓn nhîng” - Thñ tôc nép sÐc : + §èi víi sÐc chuyÓn kho¶n: ngêi thô hëng ph¶i lËp 3 liªn b¶ng kª nép sÐc kÌm theo tê sÐc ®Ó nép vµo ®¬n vÞ thu hé hoÆc ®¬n vÞ thanh to¸n trong thêi h¹n hiÖu lùc thanh to¸n. Khi lËp BKNS, ngêi thô hëng ph¶i ghi ®Çy ®ñ, râ rµng c¸c yÕu tè, quy ®Þnh trong b¶ng kª, kh«ng ®îc s÷a ch÷a hoÆc tÈy xo¸ + §èi víi sÐc lÜnh tiÒn mÆt: ngêi thô hëng chØ ®îc nép sÐc rót tiÒn mÆt t¹i ®¬n vÞ thanh to¸n. Ngêi thô hëng ph¶i ghi râ hä tªn, sè CMT cña ngêi lÜnh tiÒn vµo phÇn quy ®Þnh dïng cho lÜnh tiÒn mÆt ë mÆt sau cña tê sÐc. Thñ tôc thanh to¸n sÐc: - NÕu sÐc thanh to¸n cïng hÖ thèng th× thñ tôc thanh to¸n sÐc do tæng gi¸m ®èc c¸c TCTD, tæng gi¸m ®èc KBNN híng dÉn cô thÓ vµ tæ chøc thùc hiÖn ®èi víi c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc vµ kh¸ch hµng cña m×nh, ®¶m b¶o viÖc thanh to¸n sÐc ®îc kÞp thêi, nhanh chãng, chÝnh x¸c, an toµn tu©n thñ c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh. - NÕu sÐc thanh to¸n gi÷a c¸c ®¬n vÞ kh¸c hÖ thèng trªn cïng ®Þa bµn tØnh, thµnh phè cã tham gia thanh to¸n bï trõ th× ¸p dông quy tr×nh thanh to¸n bï trõ theo quy ®Þnh cña NHNN. 2. C¸c lo¹i sÐc thanh to¸n ë ViÖt Nam hiÖn nay: 2.1 SÐc chuyÓn kho¶n: SÐc chuyÓn kho¶n lµ tê sÐc do chñ tµi kho¶n ph¸t hµnh vµ trao trùc tiÕp cho ngêi thô hëng khi nh©n hµng ho¸- dÞch vô. SÐc chuyÓn kho¶n lµ lo¹i sÐc ®îc sö dông réng r·i, cã gi¸ trÞ thanh to¸n trùc tiÕp nh tiÒn tÖ, do trªn tê sÐc ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè b¾t buéc theo nghÞ ®Þnh 30/CP. Khi sö dông ngêi ph¸t hµnh sÐc chØ ph¶i ®iÒn vµo nh÷ng chæ quy ®Þnh b»ng mùc kh«ng phai. ViÖc ghi trªn tê sÐc ph¶i ®¶m b¶o tÝnh hîp ph¸p, hîp lÖ ®èi víi viÖc sö dông sÐc. 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 SÐc chuyÓn kho¶n chØ ®îc sö dông khi bªn b¸n tÝn nhiÖm bªn mua vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n. Thêi h¹n hiÖu lùc cña sÐc chuyÓn kho¶n 15 ngµy theo lÞch. Ph¹m vi ¸p dông cña sÐc chuyÓn kho¶n: ¸p dông khi ngêi mua vµ ngêi b¸n cïng më tµi kho¶n t¹i mét ng©n hµng hoÆc kh¸c ng©n hµng nhng tham gia thanh to¸n bï trõ trªn cïng mét ®Þa bµn tØnh, thµnh phè. ViÖc h¹ch to¸n thanh to¸n sÐc chuyÓn kho¶n ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c ghi nî tµi kho¶n ngêi ph¸t hµnh tríc, ghi cã cho tµi kho¶n ngêi thô hëng sau. C¸c chøng tõ kÌm theo ®Ó h¹ch to¸n lµ c¸c b¶ng kª nép sÐc vµ tê sÐc chuyÓn kho¶n ®îc dïng lµm chøng tõ gèc. ¦u ®iÓm cña viÖc sö dông sÐc chuyÓn kho¶n ®ã lµ ngêi mua cã thÓ ký ph¸t sÐc ®Ó thanh to¸n cho ngêi b¸n ngay t¹i n¬i diÔn ra giao dÞch mua b¸n mµ kh«ng cÇn ph¶i ®Õn ng©n hµng lµm bÊt cø thñ tôc g×. Tuy nhiªn, quy tr×nh thanh to¸n sÐc chuyÓn kho¶n rÊt phøc t¹p, vßng vÌo: Khi ngêi thô hëng nép sÐc vµo ng©n hµng phôc vô m×nh, ng©n hµng kiÓm tra tÝnh hîp lÖ cña tê sÐc råi míi chuyÓn sang cho ng©n hµng phôc vô ngêi mua ®Ó ghi nî tríc; H¬n n÷a ph¹m vi thanh to¸n cña sÐc chuyÓn kho¶n cßn rÊt h¹n hÑp cha ®¸p øng ®îc nh cÇu cña thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. ViÖc sö dông sÐc chuyÓn kho¶n trong thanh to¸n rÊt dÔ x¶y ra t×nh tr¹ng ph¸t hµnh qu¸ sè d, mµ nÕu ®iÒu ®ã x¶y ra th× c¶ ngêi thô hëng vµ ngêi ph¸t hµnh ®Òu bÞ ¶nh hëng (ngêi thô hëng sÏ kh«ng ®îc thanh to¸n kÞp thêi g©y c¶n trë cho qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn cña hä cßn ngêi ph¸t hµnh sÏ ph¶i chÞu mét møc ph¹t lín ®ång thêi ¶nh hëng ®Õn uy tÝn cña chÝnh hä trong quan hÖ thanh to¸n víi b¹n hµng). DÉn ®Õn viÖc ph¸t hµnh sÐc chuyÓn kho¶n chØ ®Ó thanh to¸n nh÷ng mãn hµng cã doanh sè nhá. - Thñ tôc thanh to¸n sÐc chuyÓn kho¶n: Ngêi thô hëng lËp 3 liªn b¶ng kª nép sÐc kÌm theo tê sÐc chuyÓn kho¶n nép vµo ng©n hµng n¬i m×nh më tµi kho¶n ®Ó yªu cÇu thanh to¸n. + Trêng hîp ngêi thô hëng vµ ngêi ký ph¸t cïng më tµi kho¶n t¹i mét ng©n hµng: Khi nh©n ®îc BKNS kÌm theo tê sÐc cña kh¸ch hµng ng©n hµng sÏ tiÕn hµnh kiÓm tra tÝnh hîp ph¸p, hîp lÖ cña tê sÐc vµ BKNS, kiÓm tra sè d trªn tµi kho¶n cña ngêi ký ph¸t. NÕu tho· m·n ®iÒu kiÖn thanh to¸n th× ng©n hµng sÏ êi ph¸t hµnh Ngêi thô hëng tiÕn hµnh thanhNgto¸n cho kh¸ch hµng. S¬ ®å lu©n chuyÓn chøng tõ nh sau: (1) (2) 19 Ng©n hµng Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 (4) (3) (5) Chó gi¶i: (1) Ngêi b¸n giao hµng ho¸ dÞch vô cho ngêi mua. (2) Ngêi mua ký ph¸t sÐc trao cho ngêi b¸n. (3) Ngêi thô hëng lËp b¶ng kª nép sÐc kÌm tê sÐc göi vµo ng©n hµng (4) Ng©n hµng b¸o nî cho ngêi mua b»ng b¶n sao sæ phô. (5) B¸o cã cho ngêi b¸n b»ng mét liªn b¶ng kª nép sÐc. KÕ to¸n ghi: Nî TK: TG ngêi ph¸t hµnh sÐc: Sè tiÒn ghi trªn sÐc Cã TK: TG ngêi thô hëng sÐc: Sè tiÒn ghi trªn sÐc + NÕu ngêi thô hëng vµ ngêi ký ph¸t më tµi kho¶n t¹i hai ng©n hµng kh¸c nhau cã tham gia thanh to¸n bï trõ trªn cïng mét ®Þa bµn tØnh, thµnh phè. S¬ ®å lu©n chuyÓn chøng tõ (1) Ngêi ph¸t hµnh Ngêi thô hëng (2) (6) Ng©n hµng phôc vô ngêi ph¸t hµnh (3+4) (3) (5) (4) (7) Ng©n hµng phôc vô ngêi thô hëng Chó gi¶i: (1) Ngêi b¸n trao hµng ho¸- dÞch vô cho ngêi mua. (2) Ngêi mua ký ph¸t sÐc trao cho ngêi b¸n. (3) Ngêi thô hëng lËp 3 BKNS kÌm tê sÐc göi vµo ng©n hµng phôc vô m×nh. 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan