Tài liệu Đề tài nghiên cứu xây dựng tiêu chuẩn chất lượng, xác định ld50 và tác dụng lên thần kinh trung ương trên thực nghiệm của siro laroxen - hv quân y

Bé Quèc Phßng HäcViÖn Qu©n Y ****** Ph¹m v¨n Vîng Nghiªn cøu x©y dùng tiªu chuÈn chÊt lîng, x¸c ®Þnh LD50 vµ t¸c dông lªn thÇn kinh trung ¬ng trªn thùc nghiÖm cña siro laroxen (Kho¸ luËn tèt nghiÖp dîc sÜ ®¹i häc kho¸ 1999 – 2005) C¸n bé híng dÉn: TS. NguyÔn Minh ChÝnh Néi dung tr×nh bµy gåm: 1. §Æt vÊn ®Ò 2. Tæng quan tµi liÖu 3. VËt liÖu vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 4. KÕt qu¶ vµ bµn luËn 5. KÕt luËn §Æt vÊn ®Ò - Thuèc t©m thÇn kinh ®ãng vai trß quan träng - Thuèc cã nguån gèc ho¸ dîc cã nhiÒu t¸c dông phô - GÇn ®©y, Häc ViÖn Qu©n Y ®· ®iÒu chÕ ®îc Rotundin sulfat. §©y lµ nguyªn liÖu cho nhiÒu d¹ng thuèc nh: thuèc tiªm, viªn nÐn, viªn nang, siro... Trong ®ã d¹ng siro ®îc bµo chÕ t¹i Trung t©m nghiªn cøu øng dông s¶n xuÊt thuèc - Häc viÖn Qu©n Y cã tªn lµ siro Laroxen. - So víi d¹ng bµo chÕ kh¸c, siro lµ d¹ng thuèc phæ biÕn vµ nã thÝch hîp víi ngêi giµ vµ trÎ nhá. Tõ nh÷ng ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn nãi trªn, chóng t«i tiÕn hµnh ®Ò tµi nh»m môc tiªu sau: 1. X©y dùng tiªu chuÈn chÊt lîng siro Laroxen. 2. X¸c ®Þnh LD50 3. x¸c ®Þnh t¸c dông gi¶m ®au, g©y ngñ, trÊn tÜnh vµ chèng co giËt cña thuèc trªn ®éng vËt thùc nghiÖm. PhÇn i - Tæng quan 1.1. C©y b×nh v«i (stephania lour Menispermaceae). 1.1.1. §Æc ®iÓm thùc vËt. D©y leo, th©n xo¾n nh½n, thêng xanh, sèng l©u n¨m, rÔ cñ ph×nh to ¶nh 1: C©y B×nh v«i ( Stephania glabra (Roxb) – Menispermaceae) 1.1.2. Ph©n bè, trång h¸i vµ chÕ biÕn. - ViÖt Nam ph©n bè ë c¸c tØnh nh: Hµ T©y, Hoµ B×nh, Hµ Giang, Tuyªn Quang, Phó Thä, Phó Yªn, Ninh ThuËn v.v... [17], [7], [6]. - B×nh v«i b»ng h¹t hoÆc b»ng phÇn ®Çu cña cñ. - Khi thu cñ vÒ ®em c¹o s¹ch vá n©u ®en, th¸i l¸t máng, ph¬i hoÆc sÊy kh« hoÆc ®em chiÕt Rotundin. 1.1.3. Bé phËn dïng vµ thµnh phÇn ho¸ häc. - Bé phËn dïng: Dîc liÖu lµ cñ b×nh v«i ®· ®îc ph¬i hoÆc sÊy kh«. [7], [6]. - Thµnh phÇn ho¸ häc: Cñ b×nh v«i cã nhiÒu alcaloid trong ®ã cã Rotundin (Ltetrahydropalmatin) vµ c¸c alcaloid kh¸c nh: Stepharin, Cycleanin,... Ngoµi ra cßn cã tinh bét, ®êng khö.. 1.2. Hîp chÊt Rotundin vµ Rotundin sulfat. 1.2.1. Hîp chÊt Rotundin. 1.2.1.1. §Æc ®iÓm cÊu tróc ho¸ häc.[3], [7], [23], [7]. CTPT: C21H25NO4 CTCT: KLPT: 355,43 TKH: 5,8,13,13-tetrahydro-2,3,9,10- tetramethoxy6H dibenzo [a,g] quinolizine (CÊu tróc nhãm isoquinolin). 1.2.1.2. C¸c th«ng sè ho¸ lý. [23], [7]. - Bét kÕt tinh tr¾ng hoÆc h¬i vµng, kh«ng mïi kh«ng vÞ. - §é tan: Kh«ng tan trong níc, tan trong Cloroform, dÔ tan trong acid lo·ng. - §iÓm ch¶y (mp): 141- 1440 C. - - Phæ tö ngo¹i: cã ®Ønh hÊp thô t¹i 281nm. 1.2.1.3. ChiÕt xuÊt vµ tinh chÕ Rotundin ChiÕt xuÊt, tinh chÕ Rotundin ®¹t hµm lîng 90 - 95% trong s¶n phÈm trung gian vµ tinh chÕ Rotundin tinh khiÕt ®¹t hµm lîng trªn 99% .[7], [20], [31]. 1.2.1.4. T¸c dông sinh häc. Rotundin (L- tetrahydropalmatin) cã t¸c dông an thÇn, g©y ngñ v.v.... [20], [27]. 1.2.2. Hîp chÊt Rotundin sulfat. 2.2.2.1. §Æc ®iÓm cÊu tróc ho¸ häc. [7], [9], [10], [8]. - CTPT: C21 H25 NO4.H2 SO4 - CTCT: - KLPT: 453,51 1.2.2.2. C¸c th«ng sè lý, ho¸. [7], [9], [10], [8]. - Tinh thÓ mµu tr¾ng hoÆc h¬i ¸nh vµng, kh«ng mïi vÞ h¬i ch¸t. - §é tan: dÔ tan trong níc, tan trong Methanol, Ýt tan trong Ethanol cao ®é, kh«ng tan trong Ether, Chloroform. - §iÓm ch¶y ( t c) : 213  221 C - N¨ng xuÊt quay cùc riªng (25D): kh«ng díi - 210 --T¹p chÊt liªn quan: kh«ng qu¸ 0,5%. - pH (dung dÞch 1% trong níc): 1,5  2,5. - Phæ tö ngo¹i: cã ®Ønh cùc ®¹i t¹i 281nm. - §Þnh lîng: Rotundin sulfat ph¶i chøa tõ 98,0 % ®Õn 101,0% C24H25NO4.H2SO4 1.2.2.3. §iÒu chÕ Rotundin sulfat. [7], [9], [10], [8] LÇn ®Çu tiªn, qui tr×nh s¶n xuÊt Rotundin sulfat ®îc Häc viÖn Qu©n Y c«ng bè (2001): Nguyªn t¾c: Rotundin + Acid sulfuric Muèi Rotundin sulfat. S¬ ®å qui tr×nh: HÖ dung m«i H2 SO4 Rotundin dd ®ång tan ®un nãng xóc t¸c, nhiÖt ®é röa, lo¹i t¹p Tinh thÓ 1 Tinh thÓ 2 SÊy nhÑ L¹nh, kÕt tinh Ph¶n øng Läc 1.2.2.3. T¸c dông sinh häc. Rotundin sulfat cã t¸c dông an thÇn, lµm dÞu thÇn kinh, g©y ngñ, lµm gi¶m vËn ®éng, chèng co giËt (trªn ®éng vËt thùc nghiÖm). [7]. 1.3. D¹ng thuèc siro 1.3.1. §Þnh nghÜa: Siro thuèc lµ dung dÞch ®Ëm ®Æc cña ®êng tr¾ng (succarose) trong níc, cã chøa c¸c dîc chÊt hoÆc dÞch chiÕt tõ dîc liÖu vµ c¸c chÊt th¬m. 1.3.2. Thµnh phÇn cña siro thuèc. Thµnh phÇn chÝnh cña siro thuèc bao gåm c¸c dîc chÊt, dung m«i níc vµ ®êng. Ngoµi ra cßn cã mét sè thµnh phÇn kh¸c: C¸c chÊt lµm t¨ng ®é tan, t¨ng sinh kh¶ dông vµ ®é æn ®Þnh...vv 1.3.3. KÜ thuËt ®iÒu chÕ.. 1.3.3.1. §iÒu chÕ siro thuèc b»ng c¸ch hoµ tan dîc chÊt, dung dÞch dîc chÊt vµo siro ®¬n. C¸c giai ®o¹n tiÕn hµnh nh sau: - §iÒu chÕ siro ®¬n: - ChuÈn bÞ dung dÞch dîc chÊt (nÕu cã): - Hoµ tan dîc chÊt, phèi hîp dung dÞch dîc chÊt vµ siro ®¬n. - Hoµn chØnh thµnh phÈm Siro thuèc ®îc läc trong (läc nãng), kiÓm nghiÖm ph¶i ®¹t c¸c chØ tiªu ®Ò ra tríc khi ®ãng gãi thµnh phÈm 1.3.3.2. §iÒu chÕ siro thuèc b»ng c¸ch hoµ tan ®êng vµo dung dÞch dîc chÊt C¸c giai ®o¹n tiÕn hµnh nh sau: ChuÈn bÞ dung dÞch dîc chÊt: - Hoµ tan ®êng vµo dung dÞch dîc chÊt: - §a nång ®é ®êng ®Õn giíi h¹n qui ®Þnh. §Ó ®a ®êng ®Õn nång ®é qui ®Þnh, dùa vµo nhiÖt ®é s«i hoÆc tû träng nh b¶ng: Liªn quan gi÷a nång ®é ®­êng víi tû träng vµ nhiÖt ®é s«i Nång ®é Tû ®­êng (%) träng Nång siro ®é NhiÖt ®é s«i ®­êng (%) (cC) 65 1,3207 10 10004 64 1,3146 20 10006 60 1,2906 30 10306 55 1,2614 64 - 65 1050 80 1120 ®Ó tÝnh lîng níc cÇn thªm vµo siro cã nång ®é cao qu¸ quy ®Þnh, ta cã thÓ sö dông c¸c c«ng thøc sau (tÝnh ra gam).[1]: a.d2(d1 - d2) X= d1 (d - d2) Khi dïng phï kÕ Baume, lîng níc cÇn dïng ®Ó pha lo·ng siro ®Õn nång ®é qui ®Þnh ®îc tÝnh theo c«ng thøc: X = E = 0,033 a.D - Lµm trong siro 1.4. kiÓm nghiÖm thuèc d¹ng siro. - TÝnh chÊt ®é trong ThÓ tÝch. pH ®é nhiÔm khuÈn. Tû träng. ®é ®ång ®Òu hµm lîng. ®Þnh tÝnh ®Þnh lîng. PhÇn ii vËt liÖu vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1. Nguyªn vËt liÖu, ®èi tîng vµ thiÕt bÞ 2.1.1. Nguyªn liÖu: - Siro Laroxen, c«ng thøc bµo chÕ nh sau: Rotundin sulfat: 600 mg DÇu th¬m v® Siro ®¬n v® : 100 ml. - Thuèc chuÈn lµ Seduxen, thuèc g©y co giËt Corazon 0,5%. 2.1.2. §èi tîng: Chuét nh¾t tr¾ng, kh«ng ph©n biÖt gièng, ®¹t tiªu chuÈn, träng lîng trung b×nh 20  2g/ con 2.1.3. Ho¸ chÊt, thuèc thö vµ dung m«i - C¸c thuèc thö: Kali dicromat (K2Cr2O7), Kali fericianid (K3Fe(CN)6) 5%, Natri clorid b·o hoµ (NaCl), Bari clorid (BaCl2) 5%, dung dÞch HCl, H2SO4 lo·ng - Dung m«i: Cån 600, 900, 950, níc cÊt. C¸c hãa chÊt, thuèc thö, dung m«i nãi trªn ®Òu ®¹t tiªu chuÈn ghi trong D§VN III, 2002. 2.1.4. Trang thiÕt bÞ vµ dông cô nghiªn cøu. - C©n ph©n tÝch ®iÖn tö Mettler AE240 (§øc) - M¸y ®o pH Hana Instrument 8417 (Singapore) - M¸y ®o quang phæ tö ngo¹i UV-Visible Spectrometer Cintra 40 (Australia) - B×nh ®Þnh møc, pipet chÝnh x¸c lo¹i 1, 2, 5 ml, b¬m tiªm vµ mét sè dông cô kh¸c. TÊt c¶ c¸c thiÕt bÞ vµ dông cô nµy ®Òu ®¹t tiªu chuÈn D§VN III. 2.2. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.2.1. Ph¬ng ph¸p x©y dùng tiªu chuÈn chÊt lîng. Dùa vµo c¸c th«ng sè ho¸ lý, sinh häc nh: TÝnh chÊt, tû träng, phæ UV, pH, ®Þnh tÝnh, ®Þnh lîng, ®é nhiÔm khuÈn, sai sè ®ãng gãi, cô thÓ ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tõng th«ng sè ®ã nh sau: 2.2.1.1. Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tÝnh chÊt cña Siro Laroxen. Mµu s¾c, mïi vÞ: x¸c ®Þnh b»ng c¶m quan. 2.2.1. 2. Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tû träng (d2020) X¸c ®Þnh tû träng cña Siro Laroxen b»ng ph¬ng ph¸p dïng picnomet, theo D§VN III, cô thÓ nh sau: Khèi lîng Siro Laroxen d2020 = Khèi lîng níc cÊt 2.2.1.3. Ph¬ng ph¸p ®Þnh tÝnh. Dùa vµo c¸c ph¶n øng ®Æc trng cña Rotundin sulfat: - ph¶n øng víi dd BaCl2 5%. - ChiÕt lÊy tña b»ng NaOH 0,01N, hoµ tan ®un nãng tña thu ®îc b»ng 15ml dung dÞch H2SO4 0,01 N. Dung dÞch thu ®îc, tiÕn hµnh c¸c ph¶n øng víi dung dÞch K2Cr2O7 5%, dd NaCl b·o hoµ, K3Fe(CN)6 5% (®un nãng nhÑ). 2.2.1.4. Ph¬ng ph¸p ®Þnh lîng. a) Kh¶o s¸t sù hÊp thô UV cña dung dÞch ®êng b) X©y dùng ®êng chuÈn: - C©n chÝnh x¸c kho¶ng 0,5g Rotundin sulfat, pha d·y c¸c nång ®é 20g/ml, 30g/ml, 40g/ml, 50g/ml, 60g/ml, 70g/ml trong siro ®¬n pha lo·ng. - §o d·y nång ®é trªn ë bíc sãng  = 281nm. MÉu tr¾ng lµ siro ®¬n pha lo·ng. b) §Þnh lîng Siro Laroxen. - LÊy chÝnh x¸c 1ml Siro Laroxen cho vµo b×nh ®Þnh møc 100ml, thªm níc cÊt võa ®ñ ®Õn v¹ch ®Ó ®îc dung dÞch A. - §o mËt ®é quang cña dung dÞch A ë  = 281nm. MÉu tr¾ng lµ siro ®¬n pha lo·ng kh«ng cã ho¹t chÊt Rotundin sulfat. TÝnh hµm lîng Rotundin sulfat cã trong Siro Laroxen dùa vµo ®êng chuÈn ®· x©y dùng ë trªn. 2.2.1.5. Ph¬ng ph¸p ®o pH: B»ng m¸y ®o pH vµ dùa theo D§VN III, môc 5.9, phô lôc 5. 2.2.1.6. Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®é nhiÔm khuÈn: Theo D§VN III, môc 10.8, phô lôc 10. 2.2.1.7 Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®é trong: Theo D§VN III, môc 5.12, phô lôc 5. 2.2.1.8. Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh sai sè lîng ®ãng gãi: Theo D§VN III, môc 1.5, Phô lôc 1. 2.2.2. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ®éc tÝnh cÊp (LD50): - Dùa theo ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®éc tÝnh cÊp cña Abraham W.B. vµ Turner.R 1965 vµ theo qui ®Þnh cña Bé y tÕ vÒ nghiªn cøu ®éc tÝnh cÊp cña c¸c thuèc y häc cæ truyÒn d©n téc. Chuét thÝ nghiÖm ®îc chia lµm 5 l«, mçi l« 10 con. Tõng l« chuét ®ù¬c uèng Siro Laroxen víi liÒu cña Rotundin sulfat t¨ng dÇn: 120 mg; 240 mg; 360 mg; 480 mg; 600mg.