Quay lại
Bé Khoa hä
häc vµ C«
C«ng ng
nghÖ
Ch−¬ng tr×nh KC.09
§Ò tµi “C¸c vÊn ®Ò khoa häc, ph¸p lý trong viÖc b¶o
vÖ chñ quyÒn vµ qu¶n lý biÓn cña ViÖt Nam phï hîp víi
C«ng −íc cña Liªn hîp quèc vÒ LuËt biÓn n¨m 1982”
M· sè: KC.09-14
HiÖn tr¹ng thùc hiÖn
c«ng −íc cña liªn hîp quèc vÒ luËt biÓn
n¨m 1982 t¹i ViÖt Nam
C¬ quan qu¶n lý ®Ò tµi: Ban Biªn giíi
Bé Ngo¹i giao
Chñ nhiÖm ®Ò tµi: TS. NguyÔn Hång Thao
1
Hµ Néi 2004
Nhãm t¸c gi¶:
TS. NguyÔn Hång Thao - Chñ biªn
Danh s¸ch nh÷ng ng−êi thùc hiÖn chÝnh1
1
TS. NguyÔn Hång Thao
2
3
4
5
Th−îng t¸ NguyÔn V¨n H¶i
TS. Hoµng Träng LËp
ThS. NguyÔn M¹nh HiÓn
TS. Lª Quý Quúnh
6
7
8
ThS. Ph¹m Tr−êng Giang
ThS. Huúnh Minh ChÝnh
TS. Chu TiÕn VÜnh
9
TS. NguyÔn Quèc Léc
10
KS. L−u Tr−êng §Ö
11
12
ThS. NguyÔn ThÞ Nh− Mai
CN. Ph¹m ViÖt Dòng
13
TS. NguyÔn V¨n LuËt
14
15
TS. Tr−¬ng V¨n Tuyªn
PGS. TS. Ph¹m Trung L−¬ng
16
17
Th−îng t¸, ThS. TrÞnh Hoµng
HiÖp
PGS. TS. NguyÔn Chu Håi
18
ThS. NguyÔn Quang Vinh
19
ThS. Høa ChiÕn Th¾ng
1
Phã Vô tr−ëng Vô BiÓn, Ban Biªn giíi, Bé Ngo¹i
giao
TB B¶n ®å, BTTM, BTL H¶i qu©n
Phã Tr−ëng ban Ban Biªn giíi, Bé Ngo¹i giao
CV, Vô BiÓn, Ban Biªn giíi, Bé Ngo¹i giao
Phã Vô tr−ëng Vô BiÓn, Ban Biªn giíi, Bé Ngo¹i
giao
Phã Vô tr−ëng Vô LP vµ §¦QT, Bé Ngo¹i giao
Vô tr−ëng Vô BiÓn, Ban Biªn giíi, Bé Ngo¹i giao
Phã ViÖn tr−ëng, Ph©n viÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n
H¶i Phßng, Bé Thuû s¶n
Tr−ëng khoa Ph¸p luËt, Häc viÖn Quan hÖ Quèc tÕ,
Bé Ngo¹i giao
Phã Vô tr−ëng Vô Qu¶n lý KHTN, Bé Khoa häc C«ng nghÖ
Phã ban Ph¸p chÕ, Côc Hµng h¶i ViÖt Nam
Phßng Th¨m dß - Khai th¸c, TCT DÇu khÝ ViÖt
Nam
Phã ViÖn tr−ëng ViÖn Nghiªn cøu Ph¸p luËt,
TANDTC
ViÖn ChiÕn l−îc Ph¸t triÓn, Bé KÕ ho¹ch - §Çu t−
Phã ViÖn tr−ëng ViÖn Nghiªn cøu Du lÞch, TC Du
lÞch
Tr−ëng phßng Qu¶n lý BiÓn, BTLB§ Biªn phßng
Phã ViÖn tr−ëng ViÖn Quy ho¹ch Thuû s¶n, Bé
Thuû s¶n
Gi¸m ®èc Trung t©m TTTL, Ban Biªn giíi, Bé
Ngo¹i giao
Tr−ëng phßng Qñan lý ®íi bê, Côc M«i tr−êng, Bé
XÕp theo thø tù c¸c ®Ò tµi nh¸nh.
2
20
CN. NguyÔn V¨n Ngù
21
CN. NguyÔn Xu©n Trô
22
§¹i t¸ Ph¹m T©n
23
TS. NguyÔn V¨n V−îng
24
25
26
§¹i t¸ NguyÔn §øc Hïng
§¹i t¸, TS. §ç Minh Th¸i
CN. NguyÔn V¨n Chiªm
27
28
29
PGS,TS. NguyÔn §¨ng Dung
ThS. NguyÔn ThÞ H−êng
TS. NguyÔn Hång Ph−¬ng
30
C¸c céng sù
Tµi nguyªn - M«i tr−êng
Tr−ëng phßng PC - TH, Ban Biªn giíi, Bé Ngo¹i
giao
Phã Vô tr−ëng, Vô ViÔn Th«ng, Bé B−u chÝnh
ViÔn th«ng
Tr−ëng phßng, Côc T¸c chiÕn, BTTM, Bé Quèc
phßng
Phã Tr−ëng khoa §Þa chÊt, §HKHTN, §¹i häc
Quèc gia HN
Phã Côc tr−ëng Côc C¶nh s¸t biÓn
Khoa H¶i qu©n, Häc viÖn Quèc phßng
Côc B¶o vÖ vµ Khai th¸c nguån lîi thuû s¶n, Bé
Thuû s¶n
Khoa LuËt, §HQG
Ban Biªn giíi, Bé Ngo¹i giao, Th− ký ®Ò tµi
Tr−ëng Phßng Qu¶n lý d÷ liÖu BiÓn,
Ph©n viÖn h¶i d−¬ng häc t¹i Hµ néi
Quay l¹i Môc lôc
3
NhËn xÐt - ph¶n biÖn
1
GS.TS. Lª §øc Tè
2
TS. §ç Hoµ B×nh
Khoa H¶i d−¬ng, §¹i häc Tù nhiªn, §¹i häc Quèc
gia Hµ Néi, ph¶n biÖn 1
Phã Vô tr−ëng Vô LuËt ph¸p vµ §iÒu −íc Quèc tÕ
- Bé Ngo¹i giao, ph¶n biÖn 2
4
MỤc lôc
Lêi nãi ®Çu
8
PhÇn I: Néi dung vµ sù ph¸t triÓn cña C«ng −íc 1982
13
1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña luËt biÓn
13
2. C«ng −íc 1982 - HiÕn ph¸p vÒ biÓn vµ ®¹i d−¬ng
22
3. Sù ph¸t triÓn míi cña luËt biÓn sau C«ng −íc 1982
38
PhÇn II. C¬ së thùc hiÖn C«ng −íc 1982
46
1. ViÖt Nam - quèc gia biÓn
46
2. ChÝnh s¸ch biÓn vµ luËt biÓn ViÖt Nam qua c¸c thêi kú
60
3. Qu¸ tr×nh tham gia C«ng −íc luËt biÓn n¨m 1982
70
PhÇn III. ViÖt Nam vµ viÖc thùc hiÖn C«ng −íc 1982
79
1. X¸c ®Þnh c¸c vïng biÓn ViÖt Nam
79
2. Quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng biÓn ViÖt Nam
124
3. Thùc hiÖn C«ng −íc 1982 trong lÜnh vùc an ninh quèc phßng
129
4. Thùc hiÖn C«ng −íc 1982 trong lÜnh vùc ®èi ngo¹i
133
5. Thùc hiÖn C«ng −íc 1982 trong lÜnh vùc GTVT
165
6. Thùc hiÖn C«ng −íc 1982 trong lÜnh vùc Thuû s¶n
175
7. Thùc hiÖn C«ng −íc 1982 trong lÜnh vùc dÇu khÝ
209
8. Thùc hiÖn C«ng −íc 1982 trong lÜnh vùc b¶o vÖ vµ g×n gi÷ m«i tr−êng
220
biÓn
9. Thùc hiÖn C«ng −íc 1982 trong lÜnh vùc nghiªn cøu khoa häc biÓn
273
10. Thùc hiÖn C«ng −íc 1982 trong lÜnh vùc b−u chÝnh viÔn th«ng
279
11. Thùc hiÖn C«ng −íc 1982 trong lÜnh vùc x©y dùng b¶n ®å biÓn
289
5
12. Thùc hiÖn C«ng −íc 1982 trong gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp biÓn
299
KÕt luËn
320
Phô lôc
Tµi LiÖu tham kh¶o
6
B¶ng ch÷ ViÕt t¾t
BTS
Bé Thuû s¶n
B§BP
Bé ®éi Biªn phßng
BTTM
Bé Tæng tham m−u (Bé Quèc phßng)
CQQL§§D
C¬ quan quyÒn lùc ®¸y ®¹i d−¬ng
CLPT
ChiÕn l−îc ph¸t triÓn
CHND
Céng hoµ nh©n d©n
CHXHCN
Céng hßa x· héi chñ nghÜa
§CS
§−êng c¬ së
§QKT
§Æc quyÒn kinh tÕ
FAO
Tæ chøc N«ng - l−¬ng thÕ giíi
GTVT
Giao th«ng vËn t¶i
GTVTB
Giao th«ng vËn t¶i biÓn
HHVN
Hµng h¶i ViÖt Nam
IMO
Tæ chøc hµng h¶i quèc tÕ
KTC
Khai th¸c chung
KHCN
Khoa häc C«ng nghÖ
KHCN&MT
Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng
KHKT
Khoa häc kü thuËt
LHQ
Liªn hîp quèc
NN&PTNT
N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n
NCKHB
Nghiªn cøu khoa häc biÓn
PSC
Ph©n chia s¶n phÈm dÇu khÝ (Hîp ®ång)
QGVB
Quèc gia ven biÓn
TN&MT
Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng
TKCN
T×m kiÕm cøu n¹n
7
TKCNHH
T×m kiÕm cøu n¹n hµng h¶i
TPHCM
Thµnh phè Hå ChÝ Minh
TALBQT
Toµ ¸n luËt biÓn quèc tÕ
TL§
ThÒm lôc ®Þa
TDKT
Th¨m dß - Khai th¸c
UBRGTL§
Uû ban ranh giíi thÒm lôc ®Þa
UNEP
Ch−¬ng tr×nh M«i tr−êng Liªn hîp quèc
8
Lêi nãi ®Çu
Ngµy 16 th¸ng 11 n¨m 2004, céng ®ång quèc tÕ kû niÖm 10 n¨m thùc thi
C«ng −íc cña Liªn hîp quèc vÒ luËt biÓn n¨m 1982 (C«ng −íc 1982). §©y lµ mét
trong nh÷ng c«ng −íc cã qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vµ ®µm ph¸n th«ng qua v¨n kiÖn l©u
nhÊt2, cã h¬n 22 n¨m tuæi ®êi vµ 10 n¨m hiÖu lùc, ®−îc thõa nhËn réng r·i nhÊt3.
Mét sè quèc gia tr−íc kia ch−a thõa nhËn mét sè ®iÒu kho¶n cña C«ng −íc 1982 nh−
Mü, ®ang trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c¸c thñ tôc vµ phª chuÈn C«ng −íc sím trong
t−¬ng lai. C«ng −íc 1982 kh«ng chØ ®−îc c¸c quèc gia ven biÓn mµ c¶ c¸c quèc gia
kh«ng cã biÓn quan t©m. C«ng −íc 1982 kh«ng chØ bao gåm c¸c ®iÒu kho¶n mang
tÝnh ®iÒu −íc mµ cßn lµ v¨n b¶n ph¸p ®iÓn ho¸ c¸c quy ®Þnh mang tÝnh tËp qu¸n.
ChÝnh ®iÒu nµy c¾t nghÜa v× sao C«ng −íc 1982 ®−îc c¸c quèc gia viÖn dÉn vµ ¸p
dông mét c¸ch réng r·i ngay c¶ khi C«ng −íc 1982 cßn ch−a cã hiÖu lùc. Nã còng
gióp cho C«ng −íc 1982 nhanh chãng ®¹t ®−îc sù thõa nhËn vµ tham gia réng r·i
trªn tr−êng quèc tÕ mÆc dï ®©y lµ mét v¨n b¶n luËt lín, mang tÝnh c¶ gãi (package
deal), kh«ng chÊp nhËn b¶o l−u. Víi 320 ®iÒu kho¶n, 17 phÇn vµ 9 phô lôc, h¬n 1000
quy ph¹m ph¸p luËt, C«ng −íc 1982 thùc sù lµ mét b¶n HiÕn ph¸p vÒ biÓn cña céng
®ång quèc tÕ vµ mét trong nh÷ng thµnh tùu cã ý nghÜa nhÊt trong lÜnh vùc luËt quèc
tÕ cña thÕ kû XX. LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö, C«ng −íc 1982 ®· ®−a ra mét tæng thÓ
c¸c quy ®Þnh luËt ph¸p bao trïm tÊt c¶ c¸c vïng biÓn vµ lÜnh vùc sö dông biÓn: chÕ
®é ph¸p lý cña tÊt c¶ c¸c vïng biÓn thuéc chñ quyÒn, quyÒn chñ quyÒn vµ quyÒn tµi
ph¸n quèc gia; biÓn c¶ vµ Vïng di s¶n chung cña loµi ng−êi; c¸c quy ®Þnh hµng h¶i
vµ hµng kh«ng; sö dông vµ qu¶n lý tµi nguyªn biÓn, sinh vËt vµ kh«ng sinh vËt; b¶o
vÖ m«i tr−êng biÓn, nghiªn cøu khoa häc biÓn, an ninh trËt tù trªn biÓn vµ hîp t¸c
quèc tÕ vÒ biÓn. C«ng −íc 1982 ®· thiÕt lËp mét trËt tù ph¸p lý míi trªn biÓn, t−¬ng
®èi c«ng b»ng vµ ®−îc thõa nhËn réng r·i.
2
10 n¨m tõ 1973 ®Õn 1982.
9
Tuy nhiªn, C«ng −íc 1982 kh«ng ph¶i lµ mét b¶n “HiÕn ph¸p chÕt”. Trong 10
n¨m qua, luËt biÓn quèc tÕ vÉn lu«n lu«n ph¸t triÓn, bæ sung vµ hoµn thiÖn, trong
khu«n khæ khung ph¸p lý trªn biÓn mµ C«ng −íc ®· thiÕt lËp. Ngµy 29 th¸ng 7 n¨m
1994, Tho¶ thuËn thùc hiÖn phÇn XI cña C«ng −íc 1982 (Tho¶ thuËn 1994), theo
s¸ng kiÕn cña Tæng th− ký Liªn hîp quèc, ®· ®−îc ký kÕt. Tho¶ thuËn nµy ®· t¹o
®iÒu kiÖn cho c¸c c−êng quèc tham gia C«ng −íc 1982 ®Ó v¨n b¶n nµy thùc sù cã
tÝnh phæ th«ng. Tíi nay, Tho¶ thuËn nµy ®· cã 117 quèc gia phª chuÈn.4 C«ng −íc
¸p dông c¸c ®iÒu kho¶n cña C«ng −íc 1982 liªn quan ®Õn b¶o tån vµ qu¶n lý c¸c ®µn
c¸ xuyªn biªn giíi vµ c¸c ®µn c¸ di c− xa (C«ng −íc cña LHQ vÒ c¸c ®µn c¸ di c−)
n¨m 1995 ®· cã hiÖu lùc tõ 11 th¸ng 12 n¨m 2001. C«ng −íc nµy hiÖn ®· cã 51 quèc
gia phª chuÈn.
M−êi n¨m C«ng −íc 1982 cã hiÖu lùc lµ mét qu·ng thêi gian kh«ng dµi
nh−ng còng kh«ng ph¶i ng¾n. Mét thÕ kû còng chØ cã 10 lÇn kho¶ng thêi gian ®ã mµ
th«i. ViÖc ®¸nh gi¸ nh÷ng lîi Ých mµ C«ng −íc 1982 mang l¹i, nh×n nhËn nh÷ng h¹n
chÕ trong gi¶i thÝch vµ ¸p dông, rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm, tiÕp tôc ph¸t triÓn
vµ hoµn thiÖn luËt biÓn lµ mèi quan t©m lín cña Céng ®ång quèc tÕ trong thêi gian
tíi.
Lµ mét quèc gia ven biÓn, mét trong 119 quèc gia vµ thùc thÓ ký C«ng −íc
1982 tõ ngµy ®Çu, ViÖt Nam lu«n ñng hé vµ ®i ®Çu t¹i khu vùc trong viÖc ¸p dông
C«ng −íc 1982 gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò biÓn liªn quan. ViÖt Nam lµ n−íc thø 64 phª
chuÈn C«ng −íc (NghÞ quyÕt Quèc héi phª chuÈn lµ ngµy 23 th¸ng 6 n¨m 1994, nép
l−u chiÓu LHQ lµ 25 th¸ng 7 n¨m 1994). C«ng −íc 1982 cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan
träng ®èi víi ViÖt Nam trong sù nghiÖp khai th¸c hiÖu qu¶ h¬n thÕ m¹nh cña biÓn ®Ó
ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ ®Êt n−íc, t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc An ninh - quèc phßng,
kinh tÕ biÓn, qu¶n lý biÓn, b¶o vÖ m«i tr−êng biÓn, nghiªn cøu khoa häc biÓn vµ hîp
3
119 quèc gia ký t¹i Montego Bay, Jamaica, vµo ngµy 10 th¸ng 12 n¨m 1982; vµ 145 quèc gia vµ Céng ®ång
chung ch©u ¢u phª chuÈn, tÝnh ®Õn th¸ng 3 n¨m 2004.
4
Theo sè liÖu www.un.org/dept/los.
10
t¸c quèc tÕ vÒ biÓn. C«ng −íc 1982 ®· mang l¹i c¶ nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc cho
®Êt n−íc.
Cïng víi céng ®ång quèc tÕ, ViÖt Nam cã nhu cÇu ®¸nh gi¸ l¹i hiÖn tr¹ng
thùc hiÖn C«ng −íc 1982 sau 10 n¨m. C¸c bµi häc rót ra sÏ cã gi¸ trÞ ®èi víi ViÖt
Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp, ph¸t triÓn kinh tÕ, gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ, b¶o vÖ chñ
quyÒn, c¸c quyÒn chñ quyÒn vµ quyÒn tµi ph¸n trªn biÓn, khai th¸c vµ qu¶n lý bÒn
v÷ng c¸c nguån tµi nguyªn biÓn, t¨ng c−êng hîp t¸c quèc tÕ vµ gi¶i quyÕt c¸c tranh
chÊp trªn biÓn. Nh»m môc ®Ých nµy, ®−îc sù gióp ®ì vµ ñng hé cña Bé Khoa häc
C«ng nghÖ, Ch−¬ng tr×nh biÓn KC-09, vµ c¸c nhµ khoa häc cña c¸c Bé, ngµnh, ®Þa
ph−¬ng liªn quan ®Õn biÓn, §Ò tµi KC-09.14 “C¸c vÊn ®Ò khoa häc, ph¸p lý trong
viÖc b¶o vÖ chñ quyÒn vµ qu¶n lý biÓn cña ViÖt Nam phï hîp víi C«ng −íc cña Liªn
hîp quèc vÒ luËt biÓn n¨m 1982” ®· ®−îc thùc hiÖn. “HiÖn tr¹ng thùc thi C«ng −íc
cña Liªn hîp quèc vÒ luËt biÓn n¨m 1982 t¹i ViÖt Nam” lµ mét trong nh÷ng s¶n
phÈm chñ yÕu cña ®Ò tµi.
Môc tiªu nghiªn cøu cña s¶n phÈm nµy lµ trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh, yªu cÇu
cña C«ng −íc 1982 ®èi víi mét quèc gia ven biÓn nh− ViÖt Nam, tiÕn hµnh tæng hîp
®¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch thùc tr¹ng qu¶n lý biÓn, b¶o vÖ chñ quyÒn vµ c¸c quyÒn lîi
trªn biÓn cña ViÖt Nam ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña C«ng −íc1982. C¸c ho¹t ®éng trªn
biÓn cña ViÖt Nam hÕt søc ®a d¹ng vµ phong phó, vµ kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ sù thùc
thi C«ng −íc 1982 mét c¸ch thuÇn tuý. V× vËy, tµi liÖu kh«ng ®Ò cËp ®Õn toµn bé c¸c
ho¹t ®éng sö dông biÓn mµ chØ tËp trung vµo nh÷ng lÜnh vùc chÝnh liªn quan ®Õn sö
dông biÓn vµ më réng biÓn cña ViÖt Nam vµ cã liªn quan ®Õn c¸c quy ®Þnh cña C«ng
−íc 1982 nh− x¸c ®Þnh c¸c vïng biÓn, an ninh quèc phßng biÓn, giao th«ng vËn t¶i
biÓn, thñy s¶n, dÇu khÝ, c¸p biÓn, b¶o vÖ m«i tr−êng biÓn, vµ gi¶i quyÕt c¸c tranh
chÊp biÓn. Tµi liÖu còng kh«ng ®i s©u ph©n tÝch toµn bé c¸c khÝa c¹nh cña tõng lÜnh
vùc mét mµ chØ tËp trung nghiªn cøu nh÷ng yªu cÇu chÝnh cña C«ng −íc 1982 ®èi
víi tõng lÜnh vùc vµ viÖc thùc thi cña ViÖt Nam.
11
Do yªu cÇu b¶o mËt, mét sè néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tµi kh«ng ®−îc thÓ
hiÖn trong tµi liÖu nµy.
Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn cña s¶n phÈm chñ yÕu dùa trªn t− t−ëng chØ ®¹o cña
§¶ng, quan ®iÓm chÝnh thøc cña Nhµ n−íc Céng hoµ X· héi chñ nghÜa ViÖt Nam
trong lÜnh vùc biÓn, kÕt hîp víi c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc truyÒn thèng
vµ hiÖn ®¹i (®iÒu tra, kh¶o s¸t, tæng hîp, ph©n tÝch vµ so s¸nh).
XuÊt ph¸t tõ môc tiªu vµ ph¹m vi nghiªn cøu, tµi liÖu gåm 3 phÇn:
1. Néi dung vµ sù ph¸t triÓn cña C«ng −íc 1982
2. C¬ së thùc hiÖn C«ng −íc 1982
3. ViÖt Nam vµ viÖc thùc hiÖn C«ng −íc 1982
Do thêi gian ng¾n, néi dung vÊn ®Ò lín, tr×nh ®é cã h¹n, giíi h¹n vÒ sè trang,
s¶n phÈm kh«ng thÓ tr¸nh khái thiÕu sãt. RÊt mong ®−îc nh÷ng ng−êi ®i tr−íc, c¸c
b¹n ®ång nghiÖp, tÊt c¶ mäi ng−êi sö dông vµ liªn quan ®Õn biÓn ViÖt Nam ®ãng gãp
ý kiÕn phª b×nh ®Ó t¸c phÈm ®−îc hoµn thiÖn. NÕu t¸c phÈm cã gióp ®−îc chót g×
cho c«ng t¸c nghiªn cøu, sö dông vµ qu¶n lý biÓn ViÖt Nam, gãp phÇn ®−a ViÖt Nam
trë thµnh mét c−êng quèc vÒ biÓn trong thÕ kû XXI, th× ®ã lµ vinh dù vµ −íc väng
lín nhÊt cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi tham gia ®Ò tµi. Xin ch©n thµnh c¸m ¬n.
12
PhÇn I: Néi dung vµ sù ph¸t triÓn cña C«ng −íc 1982
1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña luËt biÓn
1.1. TÇm quan träng cña biÓn
Tr¸i ®Êt xinh ®Ñp cña chóng ta cã 71% bÒ mÆt lµ BiÓn c¶ chiÕm kho¶ng 362
triÖu km2. §Ó dÔ h×nh dung, nÕu ®em tr¶i 1,5 tû km3 n−íc cña §¹i d−¬ng lªn bÒ mÆt
tr¸i ®Êt ta cã ®−îc mét líp n−íc bäc tr¸i ®Êt cã bÒ dµy trung b×nh 3 km. C¸c ®¹i lôc
¸, Phi, Mü, ¢u, Nam Cùc trªn thÕ giíi chØ lµ nh÷ng hßn ®¶o næi gi÷a biÓn vµ ®¹i
d−¬ng mªnh m«ng. §ã lµ c¸c ®¹i d−¬ng Th¸i B×nh D−¬ng, §¹i T©y D−¬ng, Ên §é
D−¬ng, B¾c B¨ng D−¬ng vµ Nam B¨ng D−¬ng cïng víi c¸c biÓn r×a cña chóng. Th¸i
B×nh D−¬ng n»m gi÷a c¸c khèi ®¹i lôc ch©u ¸ vµ ch©u Mü víi diÖn tÝch lµ 180 triÖu
km2, b»ng c¶ Ên §é D−¬ng vµ §¹i T©y D−¬ng céng l¹i. Toµn bé diÖn tÝch ®Êt liÒn
trªn thÕ giíi cã thÓ chøa gän trong lßng Th¸i B×nh D−¬ng. §¹i d−¬ng lín thø hai trªn
thÕ giíi lµ §¹i T©y D−¬ng réng kho¶ng 106 triÖu km2 n»m gi÷a ch©u ¢u, ch©u Phi
vµ ch©u Mü. TiÕp ®ã lµ Ên §é D−¬ng n»m ë phÝa Nam Ên §é víi diÖn tÝch kho¶ng
75 triÖu km2.5 §iÓm s©u nhÊt cña ®¹i d−¬ng thÕ giíi lµ ë vßng cung ®¶o Marian trong
Th¸i B×nh D−¬ng víi ®é s©u 11.034 m. §é s©u trung b×nh cña biÓn c¶ lµ 4.000 m.
BiÓn c¶ bao gåm ba thµnh phÇn chÝnh:
- Khèi l−îng n−íc, chiÕm 97,3% toµn bé l−îng n−íc cña hµnh tinh. Cét n−íc
vÜ ®¹i nµy chøa nhiÒu tµi nguyªn sinh vËt quý gi¸ còng nh− c¸c tµi nguyªn kh«ng
sinh vËt hoµ tan trong n−íc biÓn (trªn 40 thµnh phÇn ho¸ chÊt trong n−íc biÓn). S¶n
l−îng ®¸nh b¾t c¸ biÓn cña thÕ giíi tõ n¨m 1989 lµ 90 triÖu tÊn n¨m. S¶n l−îng s¶n
xuÊt thùc vËt biÓn kho¶ng 300 tû tÊn n¨m (chñ yÕu lµ thùc vËt næi Phytoplankton),
trong ®ã c¸c ®éng vËt “¨n cá” tiªu thô 70 tû tÊn, con ng−êi tiªu thô trùc tiÕp 250-300
triÖu tÊn.
5
The Encyclopedia of Oceanography, Edited by Rhodes W. Fairbridge, Reinhold Publishing Corporation,
New York, 1966
13
- ThÒm lôc ®Þa chøa 90% tr÷ l−îng dÇu khÝ ngoµi kh¬i. C¸c nhµ khoa häc
®¸nh gi¸, ®¸y ®¹i d−¬ng vµ thÒm lôc ®Þa cã tiÒm n¨ng dÇu khÝ gÊp hai lÇn tiÒm n¨ng
trªn ®Êt liÒn. Tõ n¨m 1990, thÒm lôc ®Þa cung cÊp trªn 30% s¶n l−îng dÇu, vµ 50%
s¶n l−îng khÝ thÕ giíi. Ngoµi ra, cßn cã thÓ t×m thÊy t¹i ®©y c¸c tµi nguyªn kh¸c cña
®¸y biÓn vµ lßng ®Êt d−íi ®¸y biÓn nh− c¸t, sái, san h«, trai ngäc, than; c¸c tµi
nguyªn do c¸c dßng s«ng vµ hiÖn t−îng xãi lë cña bê biÓn ®−a ra biÓn nh− c¸c h¹t
kho¸ng s¶n hoÆc c¸c bôi kim lo¹i cã nguån gèc tõ ®Êt liÒn.
- §¸y ®¹i d−¬ng vµ c¸c d¶i nói ®¹i d−¬ng n¬i chøa ®ùng c¸c quÆng ®a kim
nodules víi tr÷ l−îng kho¶ng 60 000 tÊn/km2 trong mét sè vïng cña Th¸i B×nh
D−¬ng. C¸c quÆng nµy chøa ®ång, coban, ti tan, nh−ng phÇn lín lµ s¾t vµ mangan.6
Tæng gi¸ trÞ c¸c tµi nguyªn biÓn −íc tÝnh kho¶ng 7 ngµn tû USD mét n¨m.
Con sè nµy ch−a tÝnh ®Õn c¸c gi¸ trÞ kh¸c cña biÓn c¶ nh− c«ng nghiÖp gi¶i trÝ, giao
th«ng vËn t¶i, th«ng tin, ®iÒu hoµ khÝ hËu vµ hÊp thô tiªu thô chÊt th¶i. Kho¶ng 90%
l−îng hµng ho¸ bu«n b¸n quèc tÕ ®−îc vËn chuyÓn b»ng ®−êng biÓn. C«ng nghiÖp
nghÒ c¸ ®· t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho 36 triÖu ng−êi mét n¨m. FAO −íc tÝnh r»ng tíi
n¨m 2010 s¶n l−îng nghÒ c¸ cña thÕ giíi, bao gåm c¶ ®¸nh b¾t vµ nu«i trång, sÏ ®¹t
107 - 140 triÖu tÊn, trong ®ã tõ 77 - 114 triÖu tÊn lµ thùc phÈm cho con ng−êi, 30
triÖu tÊn lµ thùc ¨n cho gia sóc.7
BiÓn vµ ®¹i d−¬ng thuéc vÒ tù nhiªn tr−íc khi thuéc vÒ luËt ph¸p. Tr−íc hÕt
biÓn c¶ lµ mét m«i tr−êng th«ng th−¬ng. Qua hµng bao thÕ kû, theo sãng biÓn c¸c t−
t−ëng ®· ®−îc truyÒn b¸, con ng−êi vµ hµng ho¸ ®· ®−îc vËn chuyÓn. BiÓn c¶ g¾n
liÒn víi c¸c ph¸t hiÖn lín, c¸c cuéc truyÒn ®¹o vµ c¸c cuéc chinh phôc viÔn chinh.
BiÓn c¶ cßn mang l¹i cho con ng−êi nguån thøc ¨n quan träng. Tõ ngµn x−a
cïng víi trång trät, h¸i l−îm, nghÒ ®¸nh c¸ còng ®· ph¸t triÓn, ®ãng mét vai trß
kh«ng thÓ thiÕu trong ho¹t ®éng cña con ng−êi, thËm chÝ cho ®Õn c¶ ngµy nay.
6
NguyÔn Hång Thao, Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vÒ luËt biÓn, NXB C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi, 1997, tr.3-4.
United Nations, Oceans: The source of life. United Nations Convention on the Law of the Sea, 20th
Anniversary (1982-2002).
7
14
Víi hai khÝa c¹nh chÝnh ®ã, biÓn ®· ®ãng vai trß kh«ng thÓ thiÕu trong sù ph¸t
triÓn cña loµi ng−êi. Kh«ng cã biÓn sÏ kh«ng cã thÕ giíi h«m nay.
BiÓn cho phÐp ph¸t triÓn vµ x©y dùng nªn nh÷ng nÒn v¨n minh huy hoµng. Cã
rÊt nhiÒu nÒn v¨n minh cæ trªn tr¸i ®Êt: v¨n minh Maya, v¨n minh Ba T−, v¨n minh
Ai CËp, v¨n minh Trung Quèc, v¨n minh T©y T¹ng ... kh«ng chÞu sù t¸c ®éng trùc
tiÕp cña biÓn c¶. MÆc dï c¸c nÒn v¨n minh nµy ph¸t triÓn ®Õn ®é rùc rì, chóng còng
chØ ®Ó l¹i dÊu Ên cña m×nh trong mét phÇn ®Êt hÑp. Ng−îc l¹i, nhê sím b−íc ra biÓn
nh÷ng nÒn v¨n minh Hy L¹p, La M·, hay ch©u ¢u ®· cã thÓ më réng, t¸c ®éng m¹nh
tíi sù ph¸t triÓn tinh thÇn, ®¹o ®øc vµ vËt chÊt cña phÇn tr¸i ®Êt réng lín h¬n nhiÒu.
Nhê cã biÓn, c¸c quèc gia cã l·nh thæ kh«ng lín, d©n sè kh«ng ®«ng ®· cã thÓ v−¬n
lªn ®éc t«n vÒ mÆt chÝnh trÞ vµ th−¬ng m¹i. Ngµy nay, kh«ng mét c−êng quèc nµo l¹i
kh«ng ph¶i lµ mét quèc gia kh«ng cã biÓn. Xu h−íng tiÕn ra biÓn ngµy cµng trë nªn
râ nÐt trong lÞch sö ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia. Kh«ng mét quèc gia ven biÓn nµo
kh«ng cã kh¸t väng tiÕn ra biÓn.
Víi sù bïng næ vÒ d©n sè vµ khoa häc kü thuËt, sù c¹n kiÖt tµi nguyªn ®Êt
liÒn, c¸c mèi quan t©m ngµy cµng t¨ng vÒ m«i tr−êng, an ninh quèc phßng, biÓn l¹i
cµng ®ãng mét vai trß quan träng trong sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia, còng nh− cña
céng ®ång quèc tÕ. D©n sè thÕ giíi tíi n¨m 2003 ®· trªn 6 tû ng−êi. Tõ nay ®Õn n¨m
2015, sè d©n thÕ giíi t¨ng mçi n¨m kho¶ng 86 triÖu. Dù tÝnh ®Õn n¨m 2015, d©n sè
thÕ giíi sÏ lµ tõ 7,1 tû ®Õn 7,8 tû ng−êi vµ vµo n¨m 2050 sÏ lµ tõ 7,9 tû ®Õn 11,9 tû8.
BiÓn, víi nh÷ng nguån tµi nguyªn khæng lå cña m×nh vµ c¸i n«i ®iÒu hoµ khÝ quyÓn
tr¸i ®Êt ®ang kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ cøu c¸nh cho nh©n lo¹i. Cuéc ®Êu tranh nh»m giµnh
giËt c¸c vïng biÓn vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn biÓn ngµy cµng tr¬t nªn khèc liÖt. C¸c
n−íc ®Òu ®ua nhau x©y dùng chiÕn l−îc biÓn cho riªng m×nh. ChiÕn l−îc biÓn cña
Trung Quèc n¨m 1990 viÕt: "D©n téc nµo sèng xa l¹ víi biÓn lµ tù khÐp kÝn m×nh, tÊt
nhiªn sÏ bÞ l¹c hËu. N−íc Trung Quèc cò xa l¹ víi biÓn, thùc hiÖn chÝnh s¸ch "bÕ
quan, to¶ c¶ng" vµ kho¸ chÆt ®Êt n−íc nªn l¹c hËu ... Trªn thÕ giíi ngµy nay, d©n téc
8
UNFPA, "B¸o c¸o t×nh h×nh d©n sè thÕ giíi n¨m 2003".
15
nµo chØ cã quan ®iÓm ®Êt liÒn, kh«ng cã nhËn thøc vÒ biÓn lµ d©n téc b¶o thñ, kh«ng
thÓ thÞnh v−îng ph¸t triÓn".9 TiÕn ra biÓn, lµm chñ biÓn vµ ®¹i d−¬ng lµ xu thÕ kh«ng
thÓ ®¶o ng−îc. Nh»m ®iÒu hoµ c¸c lîi Ých trªn biÓn cña c¸c quèc gia vµ c¸c bªn sö
dông biÓn, cÇn ph¶i x©y dùng mét trËt tù ph¸p lý c«ng b»ng trªn biÓn.
1. 2. LuËt biÓn quèc tÕ tr−íc thÕ kû XX
Kh¸c víi ®Êt liÒn, biÓn c¶ cã tÝnh ®Æc thï. BiÓn lµ mét m«i tr−êng thèng nhÊt,
lu«n vËn ®éng, kh«ng thÓ ph©n chia døt kho¸t, trong khi ®Êt liÒn lµ m«i tr−êng kh«ng
®ång nhÊt. BiÓn c¶ kh«ng ph¶i lµ ®èi t−îng chiÕm cø thùc sù mét c¸ch th−êng xuyªn
nh− ®Êt liÒn. BiÓn c¶ còng kh«ng thÓ lµ ®èi t−îng së h÷u cña mét c¸ nh©n hay mét
quèc gia nµo. Do tÝnh ®Æc thï cña m×nh, luËt ph¸p trªn biÓn ph¸t triÓn chËm so víi
luËt ph¸p trªn ®Êt liÒn. C¸c quy t¾c trªn biÓn ®Çu tiªn, mang tÝnh tËp qu¸n ®−îc h×nh
thµnh tõ ho¹t ®éng cña nh÷ng ng−êi ®i biÓn, lµm nghÒ biÓn nh− c¸c hoa tiªu, thuû
thñ, th−¬ng nh©n, ng− d©n tr−íc khi ®−îc c¸c nhµ khoa häc vµ ph¸p lý hÖ thèng,
ph¸p ®iÓn ho¸.
Lóc ®Çu, do quan niÖm tµi nguyªn biÓn c¶ lµ v« tËn nªn còng kh«ng cã c¸c
cuéc ®Êu tranh giµnh quyÒn lùc trªn biÓn. C¸c quyÒn s¬ khai ®Çu tiªn chÝnh lµ c¸c
nguyªn t¾c tù do biÓn c¶. T×nh h×nh ®ã kÐo dµi cho tíi thÕ kû 15, khi biÓn c¶ tõ mét
m«i tr−êng, mét ph−¬ng tiÖn trë thµnh ®èi t−îng chinh phôc cña c¸c quèc gia, muèn
më réng quyÒn lùc cña m×nh ra biÓn. §iÒu nµy thªm trÇm träng khi ng−êi ta ý thøc
®−îc r»ng tµi nguyªn biÓn kh«ng ph¶i lµ v« tËn.
Nh−ng khi thùc tiÔn bu«n b¸n ph¸t triÓn, con ng−êi c¶m nhËn ®−îc tÝnh cÇn
thiÕt ®Æt biÓn vµo mét trËt tù ph¸p lý; c¸c quyÒn lîi cña c¸c th−¬ng nh©n ®· ®ãng gãp
nhiÒu cho viÖc h×nh thµnh luËt biÓn. Ng−êi La M· ®· cho r»ng biÓn t¹o thµnh mét tµi
s¶n chung, mét “res communis omnium” mµ viÖc sö dông lµ tù do cho tÊt c¶ mäi
ng−êi. Khi tuyªn bè biÓn c¶ lµ cña chung, c¸c luËt gia Hy L¹p, La M· ®· ®Æt nÒn
9
"ChiÕn l−îc khai th¸c biÓn cña Trung Quèc", NXB §¹i häc C«ng nghiÖp VËt lý Hoa Trung, Trung Quèc,
11/1990, trang 7.
16
mãng cho lý thuyÕt hiÖn ®¹i vÒ c¸c quyÒn tù do biÓn c¶. Ng−îc l¹i còng vµo thêi
gian ®ã, c¸c nhµ chÝnh trÞ ng−êi Anh, ®· ñng hé quyÒn cña mét sè d©n téc thùc hiÖn
quyÒn thèng trÞ cña hä trªn biÓn.
Nh÷ng kh¸i niÖm ®Çu tiªn vÒ luËt biÓn xoay quanh hai t− t−ëng lín res nullius
vµ res communis. Res nullius cã nghÜa biÓn c¶ lµ v« chñ, cho phÐp quèc gia ven biÓn
®−îc toµn quyÒn hµnh ®éng thiÕt lËp chñ quyÒn quèc gia. Ng−îc l¹i, res communis
ngô ý biÓn c¶ lµ cña chung, c¸c quèc gia b×nh ®¼ng trong viÖc sö dông biÓn.
Mét khi biÓn c¶ lµ res nullius, kh«ng phô thuéc vµo ai c¶, th× còng thËt khã
mµ t¹o cho nã mét quy chÕ ph¸p lý nµo. Logic cña kh¸i niÖm nµy sÏ ®−a ®Õn mét
t×nh tr¹ng v« chÝnh phñ, mét sù phñ nhËn mäi trËt tù vµ chÊp nhËn mét quy luËt: luËt
cña ng−êi m¹nh sÏ lµ luËt chung.
Ngµy 7 th¸ng 6 n¨m 1494, T©y Ban Nha vµ Bå §µo Nha ®· ký HiÖp −íc
Tordesillas ph©n chia vïng biÓn, dùa trªn S¾c chØ næi tiÕng cña Gi¸o hoµng ngµy 4
th¸ng 5 n¨m 1493 ph©n chia khu vùc ¶nh h−ëng cña T©y Ban Nha vµ Bå §µo Nha.
§−êng ph©n chia theo HiÖp −íc Tordesillas dÞch c¸ch ®−êng cña Gi¸o hoµng 370
liªn vÒ phÝa ngoµi cña ®¶o Cap Vert, quy ®Þnh c¸c khu vùc ®éc quyÒn cña hai c−êng
quèc biÓn vµo thêi kú ®ã trong giao th−¬ng hµng h¶i. Ng−êi Hµ Lan chËm ch©n ®·
buéc ph¶i t×m c¸ch kh¸c ®Ó ®−îc tham dù vµo cuéc ®ua tranh. Theo yªu cÇu cña
C«ng ty §«ng Ên - Hµ Lan, ®Ó b¶o vÖ cho c¸c tham väng cña c¸c l¸i bu«n Hµ Lan,
n¨m 1609, Hugo Grotius ®· viÕt cuèn Mare liberum (Tù do biÓn c¶) ®Ó biÖn minh
cho c¸c quyÒn tù do trªn biÓn. Theo «ng, c¸c nguyªn t¾c tù do biÓn c¶ nhÊt thiÕt ®−a
®Õn tù do th−¬ng m¹i. N¨m 1635, luËt gia ng−êi Anh, John Selden ®¸p l¹i b»ng Mare
Clausum (BiÓn ®ãng) kh¼ng ®Þnh quyÒn cña vua Anh thùc hiÖn chñ quyÒn trªn c¸c
vïng biÓn bao quanh n−íc Anh. Tuy nhiªn, nguyªn t¾c tù do biÓn c¶ ®· ®−îc ñng hé
m¹nh mÏ.
Nh−ng sau hai cuéc chiÕn tranh thÕ giíi, nguyªn t¾c tù do biÓn c¶ l¹i ®−îc ®Æt
l¹i. Nh÷ng ®æi thay trong nÒn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ thÕ giíi, sù ph¸t triÓn cña khoa häc
kü thuËt ®· lµm thay ®æi s©u s¾c c¸c ®iÒu kiÖn sö dông biÓn, vµ do ®ã, tíi c¶ c¸c vÊn
17
®Ò ph¸p lý liªn quan. BiÓn c¶ kh«ng chØ lµ m«i tr−êng ®i l¹i, mµ cßn lµ mét kho tµng
tµi nguyªn thiªn nhiªn quý gi¸. T− t−ëng cña Grotius dùa trªn c¬ së cho r»ng tµi
nguyªn biÓn c¶ lµ v« tËn, do ®ã quyÒn tù do ®¸nh b¾t c¸ lµ hÖ qu¶ cña nguyªn t¾c tù
do trªn biÓn. Ngµy nay, con ng−êi nhËn thøc ®−îc c¸c tµi nguyªn ®ã kh«ng ph¶i lµ
kh«ng bÞ c¹n kiÖt nÕu kh«ng b¶o vÖ vµ t¸i sinh l¹i chóng, mét viÖc chØ cã thÓ thùc
hiÖn th«ng qua c¸c ®iÒu kho¶n ph¸p lý ®i ng−îc l¹i nguyªn t¾c tù do biÓn c¶ tuyÖt
®èi. Sù më réng quyÒn tµi ph¸n quèc gia ra biÓn ®· ®Æt ra nhu cÇu cÇn thiÕt lËp mét
trËt tù ph¸p lý trªn biÓn mang tÝnh toµn cÇu. Liªn hîp quèc ®· ®øng ra ®¶m nhËn
tr¸ch nhiÖm nµy, th«ng qua ba Héi nghÞ luËt biÓn lÞch sö cña m×nh tõ n¨m 19581982.
1.3. Qu¸ tr×nh ph¸p ®iÓn ho¸ luËt biÓn quèc tÕ
Trªn c¬ së NghÞ quyÕt ngµy 22 th¸ng 9 n¨m 1924 cña Héi Quèc liªn vÒ viÖc
ph¸p ®iÓn ho¸ luËt ph¸p quèc tÕ, Héi nghÞ ph¸p ®iÓn ho¸ luËt quèc tÕ ®· ®−îc tæ
chøc t¹i La Haye tõ ngµy 13 th¸ng 3 ®Õn 12 th¸ng 4 n¨m 1930. Bèn m−¬i b¶y n−íc
®· tham dù Héi nghÞ. Mét trong ba néi dung chÝnh cña Héi nghÞ lµ vÊn ®Ò luËt biÓn:
nguyªn t¾c tù do hµng h¶i, chÕ ®é ph¸p lý cña l·nh h¶i, ®−êng c¬ së, quy ®Þnh qua
l¹i kh«ng g©y h¹i cña tµu thuyÒn vµ chÕ ®é ph¸p lý cña vïng tiÕp gi¸p l·nh h¶i. Tuy
nhiªn, nh÷ng sù kh¸c biÖt vÒ vÊn ®Ò chiÒu réng l·nh h¶i vµo thêi ®iÓm ®ã cßn kh¸
lín, ch−a s½n sµng ®Ó ®i ®Õn ph¸p ®iÓn ho¸. Héi nghÞ nµy thÊt b¹i trong viÖc th«ng
qua mét chiÒu réng l·nh h¶i chung nh−ng ®¹t ®−îc hai th¾ng lîi lµ c«ng nhËn c¸c
quèc gia cã mét l·nh h¶i réng Ýt nhÊt ba h¶i lý, lµ mét bé phËn cña l·nh thæ quèc gia
vµ n»m d−íi chñ quyÒn quèc gia, vµ mét vïng tiÕp gi¸p l·nh h¶i. KÕt qu¶ cña Héi
nghÞ ®· thøc tØnh mèi quan t©m ®Õn viÖc tiÕp tôc hoµn thiÖn ph¸p ®iÓn ho¸ luËt biÓn
quèc tÕ.
ChiÕn tranh thÕ giíi ®· lµm gi¸n ®o¹n c¸c nç lùc ph¸p ®iÓn ho¸ luËt biÓn.
Liªn hîp quèc ®−îc thµnh lËp n¨m 1945. HiÕn ch−¬ng cña tæ chøc, ®iÒu 13: “khuyÕn
18
khÝch sù ph¸t triÓn tÝch cùc cña luËt ph¸p quèc tÕ vµ ph¸p ®iÓn ho¸ luËt ph¸p quèc
tÕ”, ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh ph¸p ®iÓn hãa luËt biÓn quèc tÕ.
Héi nghÞ lÇn thø nhÊt cña Liªn hîp quèc vÒ luËt biÓn tæ chøc t¹i Gi¬nev¬ tõ
ngµy 24 th¸ng 2 ®Õn 29 th¸ng 4 n¨m 1958 ®· cho ra ®êi bèn C«ng −íc:
- C«ng −íc vÒ l·nh h¶i vµ vïng tiÕp gi¸p l·nh h¶i (cã hiÖu lùc ngµy 10 th¸ng 9
n¨m 1964, 48 quèc gia lµ thµnh viªn);
- C«ng −íc vÒ biÓn c¶ (cã hiÖu lùc ngµy 30 th¸ng 9 n¨m 1962, 59 quèc gia lµ
thµnh viªn);
- C«ng −íc vÒ ®¸nh c¸ vµ b¶o tån c¸c tµi nguyªn sinh vËt cña biÓn c¶ (cã hiÖu
lùc ngµy 20 th¸ng 3 n¨m 1966, 36 quèc gia lµ thµnh viªn);
- C«ng −íc vÒ thÒm lôc ®Þa (cã hiÖu lùc ngµy 10 th¸ng 6 n¨m 1964, 54 quèc
gia lµ thµnh viªn).
C¸c C«ng −íc nµy ®· ph¸p ®iÓn ho¸ rÊt nhiÒu c¸c nguyªn t¾c tËp qu¸n (tù do
biÓn c¶, chÕ ®é hµng h¶i, qua l¹i kh«ng g©y h¹i, chÕ ®é néi thuû, chÕ ®é l·nh h¶i, chÕ
®é thÒm lôc ®Þa...) vµ ®· ®−a vµo LuËt ®iÒu −íc kh¸i niÖm míi nh− b¶o tån c¸c
nguån tµi nguyªn sinh vËt cña biÓn c¶
Song, c¸c C«ng −íc Gi¬nev¬ n¨m 1958 thÊt
b¹i trong viÖc thèng nhÊt chiÒu réng l·nh h¶i. C¸c quèc gia yªu s¸ch tíi n¨m lo¹i
chiÒu réng l·nh h¶i kh¸c nhau: 3, 4, 5, 12, 200 h¶i lý). C«ng −íc quy ®Þnh l·nh h¶i
vµ vïng tiÕp gi¸p cã bÒ réng kh«ng qu¸ 12 h¶i lý. C«ng −íc còng ®−a ra mét kh¸i
niÖm m¬ hå vÒ ranh giíi cña thÒm lôc ®Þa theo tiªu chuÈn ®óp: ®é s©u 200 m hoÆc
kh¶ n¨ng khai th¸c. §Þnh nghÜa nµy cã lîi cho c¸c c−êng quèc trªn biÓn, n¾m khoa
häc kü thuËt hiÖn ®¹i vµ khoÐt s©u thªm m©u thuÉn gi÷a c¸c n−íc nµy vµ c¸c n−íc
®ang ph¸t triÓn. C¸c C«ng −íc Gi¬ ne v¬ n¨m 1958 vÒ luËt biÓn ®· kh«ng thu hót
®−îc sè ®«ng c¸c quèc gia tham gia v× ®· kh«ng ®¸p øng ®−îc quyÒn lîi cña c¸c
quèc gia nh−îc tiÓu, nhÊt lµ c¸c quèc gia míi giµnh ®−îc ®éc lËp.
Héi nghÞ lÇn thø hai cña Liªn hîp quèc vÒ LuËt biÓn tæ chøc t¹i Gi¬nev¬ tõ
ngµy 17 th¸ng 3 ®Õn 26 th¸ng 4 n¨m 1960 ®Æt môc tiªu xem xÐt chiÒu réng l·nh h¶i
vµ ranh giíi cña vïng ®¸nh c¸. MÆc dï cã nh÷ng ®Ò nghÞ tho¶ hiÖp nh− c«ng thøc
19
cña Mü vµ Cana®a (6 + 6 h¶i lý) cho chiÒu réng l·nh h¶i vµ chiÒu réng vïng ®¸nh c¸,
Héi nghÞ ®· kh«ng ®¹t ®−îc mét kÕt qu¶ kh¶ quan nµo v× thêi gian gi÷a hai Héi nghÞ
qu¸ ng¾n ®Ó c¸c quèc gia cã thÓ ®i ®Õn mét sù nhÊt trÝ.
Trong thËp kû 70, cã hai nh©n tè chÝnh xuÊt hiÖn, ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn
cña luËt biÓn. Tr−íc hÕt ®ã lµ nh©n tè chÝnh trÞ. Sau thËp kû phi thùc d©n ho¸, nhiÒu
quèc gia ®éc lËp d©n téc ®ang ph¸t triÓn xuÊt hiÖn, nhanh chãng chiÕm thµnh phÇn
chñ yÕu cña tæ chøc Liªn hîp quèc tõ ®Çu thËp niªn 1960. C¸c n−íc thÕ giíi thø ba
®Êu tranh ®ßi thay ®æi trËt tù ph¸p lý cò trªn biÓn, mét trËt tù ph¸p lý ®−îc thiÕt lËp
phôc vô cho quyÒn lîi cña c¸c c−êng quèc khi v¾ng mÆt hä. Nh©n tè thø hai lµ nh©n
tè kü thuËt. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt cho phÐp më réng kh¶ n¨ng khai
th¸c c¸c tµi nguyªn kho¸ng s¶n ë c¸c ®é s©u lín cña ®¸y biÓn vµ lßng ®Êt d−íi ®¸y
biÓn, dÉn ®Õn −u thÕ cña c¸c quèc gia c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®éc quyÒn khai th¸c,
chiÕm ®o¹t c¸c tµi nguyªn kho¸ng s¶n n»m s©u d−íi ®¸y c¸c vïng biÓn vµ ®¹i d−¬ng
ngoµi ph¹m vi quyÒn tµi ph¸n cña c¸c quèc gia, nÕu kh«ng cã mét trËt tù ph¸p lý
míi.
Më ®Çu cuéc ®Êu tranh ®ßi thay ®æi LuËt biÓn, mét vµi quèc gia ®ang ph¸t
triÓn ®· sím ®¬n ph−¬ng më réng c¸c vïng biÓn cña m×nh (®Õn 12 h¶i lý, thËm chÝ
®Õn 200 h¶i lý). §iÒu nµy g©y ra sù ph¶n øng tõ c¸c n−íc c«ng nghiÖp, nh÷ng bªn
muèn duy tr× nguyªn t¾c tù do biÓn c¶ tuyÖt ®èi. B¾t ®Çu mét cuéc ®Êu tranh míi
gi÷a hai tr−êng ph¸i: tù do biÓn c¶ vµ më réng chñ quyÒn quèc gia trªn biÓn.
Vµo gi÷a n¨m 1967, Liªn X« ®Ò nghÞ víi Mü vµ c¸c n−íc kh¸c xem xÐt kh¶
n¨ng triÖu tËp mét Héi nghÞ míi vÒ LuËt biÓn nh»m Ên ®Þnh chiÒu réng l·nh h¶i 12
h¶i lý vµ mét vïng ®¸nh c¸ ®Æc quyÒn cã chiÒu réng h¹n chÕ. Ngµy 17 th¸ng 8 n¨m
1967, Arvid Pardo, ®¹i sø Malta t¹i Liªn hîp quèc t¹i phiªn häp thø 22 §¹i héi ®ång
Liªn hîp quèc ®−a ra ®Ò nghÞ, coi vïng ®¸y biÓn vµ ®¸y ®¹i d−¬ng còng nh− c¸c lßng
®Êt cña chóng n»m ngoµi vïng tµi ph¸n quèc gia vµ c¸c nguån tµi nguyªn cña vïng
nµy lµ di s¶n chung cña loµi ng−êi. §Ò nghÞ nµy ®· nhanh chãng giµnh ®−îc sù ñng
hé cña c¸c n−íc thµnh viªn LHQ vµ nã nµy ®· ®−îc ghi nhËn trong NghÞ quyÕt 2749
20
- Xem thêm -
.PDF 
278 
140 
97 
