§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
®Ò thi vµo líp 10
Trung häc phæ th«ng
PhÇn ®Ò thi và đáp án
§Ò sè 1
I. tr¾c nghiÖm
1. Kh¸i niÖm v¨n b¶n nhËt dông chñ yÕu ®Ò cËp tíi chøc n¨ng, ®Ò tµi vµ tÝnh cËp nhËt cña néi
dung v¨n b¶n chø kh«ng ph¶i lµ mét kh¸i niÖm thÓ lo¹i. H·y chän §óng hoÆc Sai cho nhËn
®Þnh trªn.
A. §óng
B. Sai
2. Nèi tªn v¨n b¶n ë cét A víi ph¬ng thøc biÓu ®¹t ë cét B ®Ó cã ®îc kÕt luËn chÝnh x¸c nhÊt
vÒ h×nh thøc cña mçi mét v¨n b¶n nhËt dông.
A
B
§Êu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh Tù sù vµ miªu t¶
¤n dÞch, thuèc l¸
ThuyÕt minh, nghÞ luËn vµ biÓu c¶m
Ca HuÕ trªn s«ng H¬ng
ThuyÕt minh vµ miªu t¶
Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª NghÞ luËn vµ biÓu c¶m
3. §iÒn côm tõ cßn thiÕu vµo chç trèng ®Ó hoµn chØnh nhËn ®Þnh :
"Khi häc v¨n b¶n nhËt dông, nhÊt thiÕt ph¶i liªn hÖ víi...........................".
4. Trong v¨n b¶n "Phong c¸ch Hå ChÝ Minh", cèt lâi cña phong c¸ch Hå ChÝ Minh lµ g× ?
H·y chän ®¸p ¸n ®óng nhÊt.
A. VÎ ®Ñp cña sù hiÓu biÕt s©u réng.
B. VÎ ®Ñp cña lèi sèng gi¶n dÞ, thanh ®¹m.
C. VÎ ®Ñp v¨n ho¸ víi sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a tinh hoa v¨n ho¸ d©n téc vµ tinh hoa v¨n
ho¸ nh©n lo¹i.
D. VÎ ®Ñp cña mét lèi sèng hiÖn ®¹i.
II. tù luËn
Em cã suy nghÜ g× vÒ ý thøc gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc cña thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam ?
I. tr¾c nghiÖm
C©u 1 : A
C©u 2 :
A
§Êu tranh cho 1 thÕ giíi hoµ b×nh
¤n dÞch, thuèc l¸
Ca HuÕ trªn s«ng H¬ng
Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª
C©u 3 : Thùc tiÔn cuéc sèng
C©u 4 : C
II. tù luËn
Đáp án đÒ sè 1
B
NghÞ luËn vµ biÓu c¶m
ThuyÕt minh, nghÞ luËn vµ biÓu c¶m
ThuyÕt minh vµ miªu t¶
Tù sù vµ miªu t¶
Dµn bµi
Më bµi:
§Êt níc ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc lµ vÊn ®Ò
quan träng, ý thøc cña thanh thiÕu niªn ViÖt Nam trong vÊn ®Ò nµy lµ ®iÒu rÊt ®¸ng quan t©m
suy nghÜ.
Th©n bµi:
1. ý thøc gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc cña thanh thiÕu niªn ViÖt Nam ®îc biÓu hiÖn ë
nhiÒu ph¬ng diÖn : c¸ch sèng, lèi sèng, quan niÖm, suy nghÜ, ë ho¹t ®éng, nãi n¨ng, ¨n mÆc,
øng xö....
Qua nh÷ng biÓu hiÖn trªn, cã thÓ thÊy râ ý thøc gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc cña
thanh thiÕu niªn ViÖt Nam lµ nh thÕ nµo ?
1
§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
2. Xem xÐt nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò nµy ph¶i nh×n ë c¶ 2 mÆt : kh¸ch quan vµ chñ quan.
Kh¸ch quan lµ sù t¸c ®éng cña m«i trêng sèng, cña bèi c¶nh thêi ®¹i. Chñ quan lµ b¶n th©n
sù vËn ®éng trong t duy cña ®èi tîng : c¸c thanh niªn, thiÕu niªn ®· quan t©m, suy nghÜ ë
møc ®é nµo vÒ vÊn ®Ò nµy.
3. Víi mét ý thøc gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc nh vËy, thanh thiÕu niªn ViÖt Nam ®ang t¸c
®éng nh thÕ nµo ®Õn bé mÆt v¨n ho¸ d©n téc, ®ang ®Ó l¹i mét kÕt qu¶ ra sao cho t¬ng lai, ®Æc
biÖt lµ trong bèi c¶nh qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ ®ang diÔn ra s«i ®éng.
4. X· héi, gia ®×nh, b¶n th©n mçi thanh niªn, thiÕu niªn nªn lµm g× ®Ó gãp phÇn kh¼ng ®Þnh
b¶n s¾c v¨n ho¸ ViÖt Nam trong céng ®ång quèc tÕ.
KÕt bµi:
B¶n s¾c v¨n ho¸ lµ c¸i riªng cña mçi d©n téc. Gi÷ g×n c¸i riªng ®ã lµ tr¸ch nhiÖm cña
mçi c«ng d©n, trong ®ã cã phÇn quan träng cña thÕ hÖ trÎ.
Bµi viÕt tham kh¶o
Gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc lµ mét t tëng lu«n ®îc ®Ò cao trong lÞch sö x©y dùng vµ
ph¸t triÓn ®Êt níc cña nh©n d©n ViÖt Nam. Trong bèi c¶nh héi nhËp quèc tÕ s«i ®éng hiÖn
nay, ®©y l¹i cµng lµ vÊn ®Ò quan träng. ý thøc gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc cña thÕ hÖ trÎ,
mét lùc lîng ®«ng ®¶o vµ hïng hËu ®ang lµ ®iÒu ®îc quan t©m ®Æc biÖt cña x· héi.
H¬n bÊt k× ai, thanh niªn, thiÕu niªn lµ nh÷ng ®èi tîng bÐn nh¹y nhÊt víi c¸c yÕu tè v¨n
ho¸. Nh×n vµo thÕ hÖ trÎ h«m nay, ®Æc biÖt lµ thµnh viªn cña thÕ hÖ 8X, 9X ngêi ta thÊy biÓu
hiÖn mét ý thøc ®èi víi b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. ThÕ hÖ trÎ b©y giê nhanh nh¹y h¬n, n¨ng
®éng h¬n, hiÖn ®¹i h¬n, ®ã lµ dÊu hiÖu ®¸ng mõng, bëi nã chøng tá tuæi trÎ ViÖt Nam lu«n
n¾m b¾t vµ theo kÞp nh÷ng yªu cÇu cña thêi ®¹i. ThÕ nhng, h·y quan s¸t kÜ mét chót, chóng ta
sÏ thÊy trong c¸i n¨ng ®éng, hiÖn ®¹i ®ã cßn cã rÊt nhiÒu ®iÒu ®¸ng suy ngÉm.
§Çu tiªn lµ tõ nh÷ng c¸i dÔ thÊy nhÊt nh ®i ®øng, nãi n¨ng, ¨n mÆc, phôc trang. Xu híng
chung cña giíi trÎ lµ b¾t chíc, häc theo phim níc ngoµi, theo c¸c diÔn viªn, c¸c ca sÜ næi
tiÕng. Nh÷ng m¸i tãc nhuém nhiÒu mµu, nh÷ng bé quÇn ¸o céc cìn, l¹ m¾t, nh÷ng cö chØ ®Çy
kiÓu c¸ch, nh÷ng c©u nãi lÉn lén TiÕng Anh, TiÕng ViÖt... ®ã lµ biÓu hiÖn cña mét thø v¨n ho¸
®ua ®ßi phï phiÕm. Sù ch©n ph¬ng, gi¶n dÞ mµ lÞch l·m, trang nh· vèn lµ biÓu hiÖn truyÒn
thèng cña ngêi ViÖt Nam ®· kh«ng ®îc nhiÒu b¹n trÎ quan t©m, ®Ó ý. Ch¹y theo nh÷ng h×nh
thøc nh vËy còng lµ biÓu hiÖn cña viÖc quay lng l¹i víi b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. ë mét chiÒu
s©u khã thÊy h¬n lµ quan niÖm, c¸ch nghÜ, lèi sèng. RÊt nhiÒu thanh, thiÕu niªn ViÖt Nam
kh«ng n¾m ®îc lÞch sö d©n téc dï ®· ®îc häc rÊt nhiÒu, trong khi ®ã l¹i thuéc lßng vanh v¸ch
tiÓu sö, ®êi t cña c¸c diÔn viªn, ca sÜ ; kh«ng biÕt, kh«ng hiÓu vµ kh«ng quan t©m tíi c¸c lÔ
héi d©n gian vèn lµ sinh ho¹t v¨n ho¸ truyÒn thèng l©u ®êi cña nh©n d©n trong khi rÊt sµnh vÒ
"ch¸t", vÒ ca nh¹c, cµ phª. Ngµy lÔ, tÕt hä ®Õn nhµ thê hoÆc vµo chïa h¸i léc nhng kh«ng
biÕt bµn thê gia tiªn ®· cã nh÷ng g×. Hä coi sù cÇn cï, ch¨m chØ lµ biÓu hiÖn cña sù cò kÜ,
l¹c hËu... TÊt c¶ ®Òu lµ biÓu hiÖn cña mét sù thiÕu ý thøc trong gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸
d©n téc. TiÕp xóc víi nhiÒu c«ng d©n trÎ tuæi, ngêi ta thÊy dÊu Ên cña b¶n s¾c v¨n ho¸
ViÖt Nam lµ rÊt mê nh¹t, mµ ®Ëm nÐt l¹i lµ mét thø v¨n ho¸ ngo¹i l¹i hçn t¹p. §ã lµ mét
thùc tr¹ng ®ang kh¸ phæ biÕn hiÖn nay.
Cã hai nguyªn nh©n c¬ b¶n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng trªn : nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ nguyªn
nh©n chñ quan. VÒ phÝa kh¸ch quan, ®ã chÝnh lµ t¸c ®éng cña m«i trêng sèng, cña bèi c¶nh
thêi ®¹i. Thêi ®¹i ®Êt níc më cöa giao lu, héi nhËp víi thÕ giíi cho nªn v¨n ho¸ bªn ngoµi
theo ®ã mµ trµn vµo ViÖt Nam. §©u ®©u còng cã thÓ dÔ dµng b¾t gÆp h×nh ¶nh cña mét thø
v¨n ho¸ míi, hiÖn ®¹i vµ ®Çy quyÕn rò. Trong mét kh«ng gian chung nh vËy, nh÷ng nÐt v¨n
ho¸ cæ truyÒn cña ngêi ViÖt dêng nh ®ang cã nguy c¬ trë nªn yÕu thÕ.
VÒ chñ quan, thÕ hÖ trÎ ngµy nay Ýt quan t©m ®Ó ý ®Õn vÊn ®Ò b¶n s¾c v¨n ho¸. Hä thiÕu
ý thøc gi÷ g×n, bëi thùc chÊt lµ hä kh«ng hiÓu ®îc b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc lµ g× vµ còng
kh«ng cÇn hiÓu.
Nh÷ng c«ng d©n trÎ ViÖt Nam sinh ra vµ lín lªn trªn m¶nh ®Êt ViÖt Nam nh ng l¹i
kh«ng gièng mét ngêi d©n níc ViÖt. Hä cã bÒ réng nhng thiÕu chiÒu s©u, chiÒu s©u cña
mét t©m hån ViÖt, mét tÝnh c¸ch ViÖt. V¨n ho¸ d©n téc lµ céi rÔ bÒn v÷ng cña t©m hån
mçi con ngêi, kh«ng lín lªn vµ b¸m ch¾c vµo céi rÔ ®ã, mçi con ngêi chØ cßn lµ mét c¸
nh©n l¹c loµi gi÷a céng ®ång cña m×nh. §ã lµ hËu qu¶ ®Çu tiªn dµnh cho chÝnh mçi ng êi,
®Æc biÖt lµ nh÷ng ngêi trÎ tuæi. Vµ h·y tëng tîng, nÕu thÕ hÖ h«m nay quªn ®i b¶n s¾c v¨n
ho¸ d©n téc m×nh th× trong mét t¬ng lai kh«ng xa chóng ta sÏ cßn l¹i g× ? vµ nh÷ng thÕ hÖ
tiÕp nèi sau nµy sÏ ra sao ? B¶n s¾c v¨n ho¸ lµ linh hån, lµ g¬ng mÆt riªng cña mçi d©n
téc, lµ yÕu tè quan träng ®Ó kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ cña d©n téc ®ã ë gi÷a céng ®ång thÕ giíi.
§¸nh mÊt b¶n s¾c riªng trong nÒn v¨n ho¸ cña m×nh lµ ®¸nh mÊt qu¸ khø, mÊt lÞch sö, mÊt
céi nguån vµ chóng ta chØ cßn lµ mét con sè kh«ng ë gi÷a nh©n lo¹i. ThÕ hÖ trÎ lµ nh÷ng
ngêi n¾m gi÷ t¬ng lai cña ®Êt níc, bëi vËy, n©ng cao ý thøc gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n
téc lµ mét ®iÒu v« cïng cÇn thiÕt.
2
§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
VËy th× cÇn lµm g× ®Ó thùc hiÖn ®îc ®iÒu ®ã. Tríc hÕt, lµ ph¶i tõ sù tù gi¸c ý thøc cña
mçi ngêi. Mçi thanh niªn, thiÕu niªn ph¶i thùc sù thÊy ®îc gi¸ trÞ cña v¨n ho¸ d©n téc nh÷ng gi¸ trÞ ®îc ch¾t läc vµ ®óc kÕt tõ ngµn ®êi, ®îc g×n gi÷, kÕ thõa qua bao th¨ng trÇm cña
lÞch sö, ®· vµ ®ang ¨n s©u trong m¸u thÞt cña mçi ngêi d©n ®Ó dï cã ®i ®©u, sèng ë n¬i nµo,
con ngêi ®ã vÉn lu«n lµ ngêi d©n níc ViÖt.
Gia ®×nh, céng ®ång x· héi còng ph¶i chung søc, chung lßng ®Ó t« ®Ëm thªm n÷a nh÷ng
gi¸ trÞ v¨n ho¸ ®ã trong sù trµ trén phøc t¹p cña nh÷ng luång v¨n ho¸ kh¸c. MÆt kh¸c, còng
cÇn ph¶i thÊy r»ng, gi÷ g×n ë ®©y kh«ng cã nghÜa lµ kh kh «m lÊy c¸i ®· cã. CÇn ph¶i kÕ thõa
ph¸t huy nhng ®ång thêi còng ph¶i ph¸t triÓn nã lªn b»ng c¸ch kÕt hîp cã lùa chän víi nh÷ng
yÕu tè v¨n ho¸ míi tÝch cùc. Tõ ®ã h×nh thµnh mét nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam võa truyÒn thèng,
võa hiÖn ®¹i, ®a d¹ng, võa thèng nhÊt, ®¶m b¶o ®îc yªu cÇu "hoµ nhËp nhng kh«ng hoµ tan"
trong mét thêi ®¹i míi. Thùc hiÖn ®iÒu nµy lµ träng tr¸ch, lµ nghÜa vô cña mçi c«ng d©n, cña
mçi thanh, thiÕu niªn h«m nay.
Gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc lµ ®ãng gãp cã ý nghÜa ®Çu tiªn cho ®Êt níc mµ mçi
thanh thiÕu niªn cã thÓ lµm vµ h·y lµm b¾t ®Çu tõ viÖc ®iÒu chØnh, uèn n¾n chÝnh nh÷ng hµnh
vi, ý thøc cña b¶n th©n m×nh.
§Ò sè 2
I. tr¾c nghiÖm
1. Trong c¸c yªu cÇu sau, yªu cÇu nµo lµ yªu cÇu cao nhÊt cña v¨n b¶n nhËt dông ? Khoanh
trßn vµo ®¸p ¸n ®óng nhÊt.
A. TÝnh v¨n ch¬ng
B. TÝnh thÈm mÜ
C. TÝnh míi l¹
D. TÝnh cËp nhËt
2. Trong c¸c v¨n b¶n sau, v¨n b¶n nµo kh«ng ph¶i lµ v¨n b¶n nhËt dông ? Khoanh trßn vµo
®¸p ¸n ®óng.
A. MÑ t«i
B. Bøc th cña thñ lÜnh da ®á
C. ChuÈn bÞ hµnh trang vµo thÕ kû míi
D. Th«ng tin vÒ Ngµy Tr¸i §Êt n¨m 2000
3. Chän §óng hoÆc Sai cho nhËn ®Þnh sau : V¨n b¶n nhËt dông cã thÓ sö dông mäi thÓ lo¹i,
mäi kiÓu v¨n b¶n.
A. §óng
B. Sai
4. Nh÷ng néi dung cô thÓ sau t¬ng øng víi nh÷ng phÇn nµo trong bè côc cña v¨n b¶n "Tuyªn
bè thÕ giíi vÒ sù sèng cßn, quyÒn ®îc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn cña trÎ em". H·y ®iÒn tªn tõng
phÇn vµo tríc dÊu hai chÊm vµ s¾p xÕp l¹i c¸c phÇn theo trËt tù ®óng nh trong v¨n b¶n.
A. ............................: Nªu lªn thùc tÕ cuéc sèng cña trÎ em trªn thÕ giíi hiÖn nay: khæ
cùc vÒ nhiÒu mÆt, t×nh tr¹ng bÞ r¬i vµo hiÓm ho¹.
B. .............................: Nh÷ng ®iÒu cÇn ph¶i lµm cña tõng quèc gia vµ céng ®ång thÕ giíi,
v× sù sèng cßn, ph¸t triÓn cña trÎ em.
C. .............................: Kh¼ng ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi c¬ b¶n ®Ó céng ®ång quèc
tÕ cã thÓ ®Èy m¹nh viÖc ch¨m sãc, b¶o vÖ trÎ em.
II. tù luËn
Khñng bè ®ang diÔn ra hµng ngµy t¹i mét sè níc vµ cã nguy c¬ bïng næ trªn toµn thÕ
giíi. Nh÷ng suy nghÜ cña em vÒ vÊn ®Ò nµy ?
I. tr¾c nghiÖm
C©u 1: D
C©u 2: C
C©u 3: A
C©u 4: A. Sù th¸ch thøc
B. NhiÖm vô
C. C¬ héi
S¾p xÕp theo tr×nh tù : A -> C -> B
II. tù luËn
Đáp án §Ò sè 2
Dµn bµi
Më bµi :
3
§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
NÒn hoµ b×nh cña thÕ giíi ®ang bÞ ¶nh hëng nghiªm träng bëi n¹n khñng bè.
Th©n bµi:
1. N¹n khñng bè ®ang lan trµn trªn kh¾p mäi khu vùc cña thÕ giíi. Ngµy nµo còng cã c¶nh ®æ
m¸u bëi khñng bè. Khñng bè ®ang lµ nçi lo chung cña tÊt c¶ c¸c d©n téc.
2. M©u thuÉn, xung ®ét chÝnh trÞ gi÷a c¸c quèc gia, d©n téc, c¸c tæ chøc, phe ph¸i lµ nguyªn
nh©n cña t×nh tr¹ng nµy.
3. Khñng bè ®e do¹ nghiªm träng tíi mäi mÆt cña ®êi sèng con ngêi tõ tÝnh m¹ng ®Õn cña
c¶i, tõ vËt chÊt tíi tinh thÇn, khiÕn n¬i n¬i ®Òu bao trïm mét bÇu kh«ng khÝ c¨ng th¼ng,
ho¶ng lo¹n. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸... cña c¸c quèc gia ®Òu bÞ ¶nh h ëng bëi
nguy c¬ khñng bè.
4. TÊt c¶ mäi ngêi, mäi quèc gia ®Òu ph¶i cïng thÓ hiÖn râ quyÕt t©m ®Èy lïi khñng bè b»ng
nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ ; b¶o vÖ tr¸i ®Êt khái n¹n khñng bè còng chÝnh lµ b¶o vÖ m¸i nhµ
chung cña tÊt c¶ chóng ta.
KÕt bµi:
ThÕ giíi sÏ t¬i ®Ñp h¬n nÕu nh con ngêi kh«ng ®èi ®Çu vµ tµn h¹i lÉn nhau.
Bµi viÕt tham kh¶o
Kh¸t väng lín nhÊt cña nh©n lo¹i tõ thuë xa xa ®Õn giê vÉn lµ kh¸t väng vÒ mét nÒn hoµ
b×nh thùc sù vµ vÜnh cöu. ThÕ nhng trong lÞch sö, nh©n lo¹i còng ®· bao lÇn ph¶i chøng kiÕn
c¶nh bÇu trêi xanh cña tr¸i ®Êt trong vÈn ®ôc bëi khãi löa chiÕn tranh. HiÖn nay, n¹n khñng
bè ë rÊt nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi ®ang ph¸ vì bÇu kh«ng khÝ hoµ b×nh cña tÊt c¶ mäi ngêi.
Tõ "khñng bè" ®· trë thµnh mét tõ rÊt quen thuéc ®èi víi con ngêi h«m nay. G¾n liÒn víi
nã lµ c¶nh ®æ m¸u tang th¬ng, lµ ngêi chÕt, lµ ®æ n¸t tan hoang, lµ nçi kinh hoµng ¸m ¶nh
bao ngêi sèng sãt.
C¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ngµy nµo còng s½n nh÷ng tin vÒ nh÷ng th¶m c¶nh nh vËy. Tai
ho¹ khñng bè cã thÓ ®Õn víi bÊt k× ai, ë bÊt cø n¬i nµo : trong nhµ hµng, siªu thÞ, tr êng häc,
nhµ trÎ, c«ng viªn, bÕn xe, m¸y bay... C¸ch thøc khñng bè còng rÊt ®a d¹ng : gµi bom, tÊn
c«ng trùc tiÕp, b¾t cãc con tin, ®Æc biÖt nguy h¹i lµ bän khñng bè cã thÓ sö dông c¶ vò khÝ
sinh häc, ho¸ häc ®Ó reo gi¾c th¶m ho¹ cho con ngêi. Khñng bè ngµy cµng trë nªn nghiªm
träng, bëi qui m« vµ møc ®é tµn ph¸ cña nã. ThÕ giíi h¼n sÏ kh«ng bao giê quªn ®îc ngµy 11
th¸ng 9, ngµy mµ toµ th¸p ®«i chäc trêi, biÓu tîng cho søc m¹nh vµ nÒn kinh tÕ MÜ ®æ sôp
xuèng trong tiÕng la hÐt kinh hoµng cña hµng ngµn ngêi. §Êy lµ håi chu«ng c¶nh b¸o cã søc
thuyÕt phôc nhÊt vÒ téi ¸c khñng bè. T¸c gi¶ cña nh÷ng vô khñng bè l¹i lµ nh÷ng kÎ giÊu mÆt
®ang t¹o thµnh mét tæ chøc mµ m¹ng líi cña nã cã mÆt ë hÇu kh¾p c¸c khu vùc cña thÕ giíi.
Bëi thÕ, kh«ng mét ai trªn thÕ giíi biÕt tai ho¹ cã thÓ sÏ ®æ Ëp xuèng ®Çu m×nh lóc nµo. Mét
bÇu kh«ng khÝ lo l¾ng, hoang mang ®ang bao trïm lªn cuéc sèng cña toµn nh©n lo¹i.
§»ng sau mçi mét vô khñng bè bao giê còng tån t¹i mét nguyªn nh©n. Nhng nguyªn
nh©n bao trïm cña mäi cuéc khñng bè vÉn lµ nh÷ng bÊt ®ång vÒ chÝnh trÞ, dÉn ®Õn m©u
thuÉn, xung ®ét dai d¼ng vÒ chÝnh trÞ, vÒ s¾c téc, vÒ t«n gi¸o trong céng ®ång thÕ giíi.
HËu qu¶ mµ n¹n khñng bè ®Ó l¹i lµ v« cïng nghiªm träng. Hµng n¨m, nh÷ng vô khñng
bè ®· cíp ®i kh«ng biÕt bao nhiªu sinh m¹ng con ngêi, g©y nªn c¶nh ®æ m¸u tµn khèc, c¶nh
cha mÊt con, vî mÊt chång, gia ®×nh, ngêi th©n li t¸n. Nh÷ng ngêi may m¾n sèng sãt th× trë
thµnh ngêi tµn phÕ, mang di chøng suèt ®êi. Khñng bè cßn lµm tiªu tèn biÕt bao nhiªu c«ng
søc, cña c¶i cña con ngêi. Tµi s¶n, nhµ cöa, c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc mµ bao ngêi ph¶i nç lùc
trong nhiÒu n¨m th¸ng míi t¹o dùng lªn ®îc chØ trong mét tÝch t¾c ®· bÞ huû ho¹i hoµn toµn.
NhiÒu ngêi bÞ ®Çy vµo c¶nh kh«ng nhµ, kh«ng cöa, tay tr¾ng chØ trong gi©y phót. KÌm theo
®ã, nguy hiÓm h¬n lµ m«i trêng sèng cña tr¸i ®Êt bÞ ®Æt trong nguy c¬ bÞ huû diÖt bÊt cø lóc
nµo. §©y lµ nh÷ng hËu qu¶ tøc thêi tríc m¾t mµ ai còng cã thÓ nh×n thÊy. Bªn c¹nh ®ã, cßn
tån t¹i nh÷ng hËu qu¶ l©u dµi cho t¬ng lai loµi ngêi. Khñng bè khiÕn cho m©u thuÉn, xung
®ét trªn thÕ giíi ngµy cµng trë nªn gay g¾t quyÕt liÖt. Khèi thèng nhÊt, nÒn hoµ b×nh mµ nh©n
lo¹i nç lùc x©y dùng ®· bÞ x©m h¹i vµ lung lay thùc sù. Khñng bè cha ph¶i lµ mét cuéc chiÕn
tranh c«ng khai trªn mét ph¹m vi réng nhng tiÕn hµnh khñng bè lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó nu«i dìng
mÇm mèng vµ lµm bïng ph¸t chiÕn tranh trªn toµn thÕ giíi. Nh©n lo¹i sÏ nh thÕ nµo, sÏ ®i vÒ
®©u khi chiÕn tranh l¹i bïng næ trong lóc hËu qu¶ cña hai cuéc chiÕn tranh thÕ giíi ë thÕ kØ
XX h·y cßn ®ã. Kh«ng chØ cã vËy, n¹n khñng bè lan trµn khiÕn tÊt c¶ mäi ngêi ë kh¾p n¬i
trªn tr¸i ®Êt mÊt ®i c¶nh gi¸c an toµn, c¶nh gi¸c yªn t©m trong cuéc sèng. Tr¸i ®Êt lµ ng«i nhµ
chung vµ lµ ng«i nhµ duy nhÊt cña loµi ngêi gi÷a vò trô, thÕ nhng con ngêi ®ang c¶m thÊy sî
khi sèng díi m¸i nhµ cña m×nh. Nçi ¸m ¶nh vÒ khñng bè len lái vµo cuéc sèng b×nh yªn cña
mäi ngêi vµ ®ang mµi mßn, th¸ch thøc søc chÞu ®ùng cña tÊt c¶. Kh¶ n¨ng huû ho¹i thÇn kinh
loµi ngêi cña nã cßn lín vµ tai h¹i gÊp nhiÒu lÇn kh¶ n¨ng lµm ®æ m¸u hay ph¸ huû tµi s¶n.
Khñng bè, ®ã lµ kÎ thï cña mét nh©n lo¹i tiÕn bé vµ v¨n minh.
4
§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
CÇn lµm g× ®Ó ng¨n chÆn nguy c¬ nµy ? C¸c níc trªn thÕ giíi ®Òu coi ®©y lµ vÊn ®Ò an
ninh quèc gia vµ cã rÊt nhiÒu biÖn ph¸p thiÕt thùc, c¬ng quyÕt ®Ó b¶o vÖ tÝnh m¹ng, tµi s¶n
còng nh cuéc sèng cña ngêi d©n. Tuy nhiªn, vÉn cha thÓ hÕt, cha thÓ chÊm døt t×nh tr¹ng nµy.
Cuéc ®Êu tranh víi n¹n khñng bè sÏ cßn kÐo dµi vµ v« cïng nan gi¶i, bëi kÎ thï cña chóng ta
còng tùa mét con qu¸i vËt khæng lå Èn m×nh trong bãng tèi, nã s½n sµng tÊn c«ng con ngêi
bÊt cø lóc nµo nhng kh«ng bao giê lé mÆt. §Ó cã thÓ chiÕn th¾ng ®îc, loµi ngêi ph¶i xÝch l¹i
gÇn nhau h¬n n÷a vµ ph¶i b¾t ®Çu tõ nh÷ng viÖc tëng rÊt xa x«i : gi¸o dôc, h×nh thµnh cho
nh÷ng thÕ hÖ t¬ng lai mét t×nh yªu hoµ b×nh bÒn v÷ng. Cã nh vËy, tr¸i ®Êt cña chóng ta míi
m·i m·i lµ mét tæ Êm gi÷a d¶i thiªn hµ mªnh m«ng l¹nh lÏo.
ThÕ giíi sÏ tuyÖt vêi biÕt mÊy nÕu ngµy mai sÏ kh«ng cßn b¹o lùc, kh«ng cßn thï h»n vµ
chÕt chãc ! Con ngêi tµn h¹i lÉn nhau thùc chÊt lµ ®ang tµn h¹i chÝnh m×nh ! H·y gãp mét
tiÕng nãi chung vµo cuéc chiÕn chèng khñng bè trªn toµn thÕ giíi.
§Ò sè 3
I. tr¾c nghiÖm
1. C¸c v¨n b¶n nhËt dông ë líp 8 vµ líp 9 ®· ®Ò cËp tíi nh÷ng vÊn ®Ò nµo trong c¸c vÊn ®Ò
sau ®©y ? Khoanh trßn vµo ®¸p ¸n ®óng.
A. M«i trêng
B. V¨n ho¸
C. D©n sè vµ t¬ng lai loµi ngêi
D. Quan hÖ gi÷a con ngêi vµ thiªn nhiªn
E. Gi¸o dôc
G. QuyÒn sèng cña con ngêi
H. B¶o vÖ hoµ b×nh, chèng chiÕn tranh
I. Héi nhËp thÕ giíi vµ gi÷ g×n b¶n s¾c d©n téc
K. Danh lam th¾ng c¶nh
2. Héi nhËp víi thÕ giíi vµ gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc lµ néi dung cña v¨n b¶n nhËt dông
nµo ?
3. §iÒn tõ cßn thiÕu vµo chç trèng ®Ó hoµn chØnh kÕt luËn vÒ thÓ lo¹i cña v¨n b¶n "§Êu tranh
cho mét thÕ giíi hoµ b×nh" :
"VÒ thÓ lo¹i, v¨n b¶n nµy thuéc lo¹i ................................................".
4. Tuyªn bè cña Héi nghÞ cÊp cao thÕ giíi vÒ trÎ em ®îc c«ng bè vµo ngµy, th¸ng, n¨m nµo ?
II. tù luËn
Cã rÊt nhiÒu b¹n nhá b»ng tuæi em nhng ph¶i rêi nhµ ra kiÕm sèng ë c¸c thµnh phè. Suy
nghÜ cña em vÒ vÊn ®Ò nµy ?
Đáp án §Ò sè 3
I. tr¾c nghiÖm
C©u 1: A, C, G, H, I
C©u 2: V¨n b¶n "Phong c¸ch Hå ChÝ Minh".
C©u 3: NghÞ luËn.
C©u 4: 30 - 9 - 1990
II. tù luËn
Dµn bµi
Më bµi :
T×nh tr¹ng nhiÒu thiÕu niªn ph¶i sím rêi m¸i nhµ cña m×nh ®Ó ®Õn nh÷ng thµnh phè kiÕm
sèng ®· trë thµnh t×nh tr¹ng phæ biÕn.
Th©n bµi :
1. Sè lîng trÎ em tõ n«ng th«n ®Õn thµnh thÞ kiÕm sèng hiÖn nay lµ rÊt nhiÒu. C¸c em thuéc
®ñ mäi løa tuæi, lµm nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau. Cuéc sèng cña c¸c em rÊt vÊt v¶, khã nhäc.
2. Nguyªn nh©n khiÕn c¸c em ph¶i r¬i vµo t×nh tr¹ng nµy th× rÊt nhiÒu nhng nhiÒu nhÊt vÉn lµ
do c¸i nghÌo. C¸i nghÌo lµm n¶y sinh nhiÒu c¶nh ngé, chÞu thiÖt thßi nhiÒu nhÊt tõ nh÷ng
c¶nh ngé ®ã lµ nh÷ng ®øa trÎ... Bªn c¹nh ®ã cßn do sù thiÕu quan t©m cña ngêi lín...
3. T×nh tr¹ng nµy sÏ dÉn ®Õn nhiÒu hËu qu¶ khã lêng, kh«ng chØ ®èi víi x· héi mµ ®èi víi tríc hÕt lµ b¶n th©n c¸c em. Sèng xa gia ®×nh, trong mét m«i trêng phøc t¹p, tuæi l¹i cßn nhá,
ch¾c ch¾n sÏ ¶nh hëng kh«ng Ýt tíi t©m hån, nhËn thøc cña c¸c em. Tõ ®ã mµ sÏ cã t¸c ®éng
ngîc l¹i cña c¸c em ®èi víi m«i trêng chung cña x· héi.
5
§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
4. CÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p, nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó gi¶m thiÓu vµ dÇn dÇn xo¸ bá t×nh tr¹ng
nµy. §ã còng lµ c¸ch ®Ó x· héi gãp tay thùc hiÖn vÊn ®Ò quyÒn trÎ em mét c¸ch thiÕt thùc
nhÊt.
KÕt bµi:
T×nh tr¹ng trÎ em lang thang kiÕm sèng ë thµnh phè lµ nçi nhøc nhèi chung cña c¶ x·
héi. X· héi sÏ v¨n minh h¬n, c«ng b»ng vµ tiÕn bé h¬n nÕu ë ®ã mäi trÎ em ®Òu ® îc hëng
nh÷ng quyÒn mµ c¸c em cã.
Bµi viÕt tham kh¶o
TrÎ em lµ t¬ng lai cña thÕ giíi. TrÎ em sinh ra ph¶i ®îc ch¨m sãc, nu«i dìng, ®îc yªu th¬ng, b¶o vÖ vµ häc tËp ®Çy ®ñ. §ã lµ quyÒn mµ bÊt k× ®øa trÎ nµo còng ®îc hëng. ThÕ nhng
trong thùc tÕ th× kh«ng ph¶i nh vËy. Cã rÊt nhiÒu b¹n nhá khi lín lªn ®· ph¶i sím rêi bá m¸i
nhµ ®Ó t×m ®Õn kiÕm sèng ë nh÷ng thµnh phè, nh÷ng khu ®« thÞ xa l¹. HiÖn tîng nµy kh«ng
cßn lµ c¸ biÖt mµ ®· trë thµnh mét t×nh tr¹ng phæ biÕn, mét vÊn ®Ò cña c¶ x· héi.
§Æt ch©n ®Õn bÊt k× thµnh phè, khu ®« thÞ dï lín, dï bÐ nµo ngêi ta còng cã thÓ dÔ dµng
b¾t gÆp nh÷ng ®øa trÎ lang thang ®Õn tõ nhiÒu vïng quª kh¸c nhau. §ã lµ nh÷ng c« bÐ, cËu
bÐ tuæi cßn rÊt nhá, t©m hån cßn rÊt ng©y th¬, non nít. C¸c em ®¸ng lÏ ph¶i ®ang ë nhµ vµ
c¾p s¸ch ®Õn trêng nh bao b¹n nhá cïng trang løa kh¸c, nhng l¹i ph¶i mét th©n mét m×nh b¬n
ch¶i kiÕm sèng. C¸c em t×m ®Õn thµnh phè víi môc ®Ých lín nhÊt lµ kiÕm tiÒn ®Ó nu«i sèng
b¶n th©n vµ gióp ®ì gia ®×nh. Mçi em tù t×m cho m×nh mét c«ng viÖc : em ®¸nh giµy, em b¸n
b¸o, em ®i lµm ngêi gióp viÖc trong c¸c gia ®×nh, c¸c qu¸n ¨n... BÊt cø viÖc g× lµm ®îc vµ cã
ngêi cÇn c¸c em ®Òu cã thÓ lµm. ViÖc Ýt, ngêi nhiÒu - nhiÒu khi ph¶i tranh cíp, giµnh giËt míi
kiÕm ®îc miÕng ¨n Ýt ái.
Mét m×nh gi÷a n¬i ®«ng ®óc, kh«ng cã ngêi th©n thÝch bªn c¹nh, c¸c em ph¶i tù lo cho
m×nh mäi chuyÖn, tõ ¨n uèng ®Õn chç ngñ qua ®ªm råi khi èm ®au bÖnh tËt. Cuéc sèng cña
c¸c em rÊt bÕp bªnh vµ khæ cùc, cã biÕt bao nhiªu cay ®¾ng, rñi ro r×nh rËp theo mçi bíc ch©n
cña nh÷ng ®øa trÎ nµy. Nh×n khu«n mÆt cña c¸c em, ngêi ta thÊy hiÖn râ sù mÖt mái, c¸i giµ
dÆn tríc tuæi bªn c¹nh chót hån nhiªn, non nít cña tuæi th¬ cßn sãt l¹i. §Êy lµ ®iÒu khiÕn
chóng ta, b¹n vµ t«i, nh÷ng ®øa trÎ may m¾n ®ang ®îc che chë díi m¸i Êm gia ®×nh vµ ngµy
ngµy c¾p s¸ch ®Õn trêng, kh«ng thÓ kh«ng suy nghÜ.
§øa trÎ nµo còng muèn ®îc yªu th¬ng, ®îc ch¨m sãc, ®îc sèng gi÷a vßng tay gia ®×nh vµ
b¹n bÌ. ThÕ nhng, t¹i sao vÉn cã nhiÒu b¹n nhá ph¶i tù bíc vµo ®êi kiÕm sèng sím ®Õn vËy ?
Nguyªn nh©n ®Çu tiªn cña t×nh tr¹ng nµy vÉn lµ do c¸i nghÌo. N¬i c¸c b¹n nhá nµy bíc ch©n
ra ®i ®Òu lµ nh÷ng vïng n«ng th«n xa x«i. Gia ®×nh cã mçi mét nghÒ lµm ruéng, ®Êt th× Ýt,
anh chÞ em th× ®«ng, ®Õn ngµy mïa ®Çu t¾t mÆt tèi mµ vÉn kh«ng ®ñ ¨n. Kh«ng cã tiÒn ®i
häc, c¸c b¹n nhá ë nhµ råi rêi nhµ ®i kiÕm sèng ®Ó bít g¸nh nÆng cho gia ®×nh. Còng cã khi
lµ do c¶nh cha mÑ kh«ng hoµ hîp, suèt ngµy c·i cä, kh«ng ®Ó ý ®Õn con c¸i, c¸c em còng tù
bá nhµ lªn phè... råi cha mÑ li th©n, li dÞ, hay do mÊt cha, mÊt mÑ khiÕn c¸c em kh«ng cßn
chç dùa. Nãi chung, cã tr¨m ngh×n lÝ do ®Èy c¸c b¹n nhá vµo c¶nh tha ph¬ng. §»ng sau tÊt c¶
nh÷ng lÝ do ®ã vÉn ph¶i kh¼ng ®Þnh mét ®iÒu ®ã lµ sù thiÕu quan t©m cña ng êi lín. NÕu c¸c
bËc lµm cha, lµm mÑ biÕt nghÜ cho c¸c em nhiÒu h¬n th× ch¾c ch¾n dï trong bÊt cø hoµn c¶nh
nµo hä còng sÏ kh«ng ®Ó cho con em m×nh vµo ®êi b¬n ch¶i vËt lén víi miÕng ¨n khi cßn qu¸
nhá d¹i nh vËy. Sèng trong c¶nh thiÕu thèn, c¶nh kh«ng yªn æn cña gia ®×nh ®· lµ mét thiÖt
thßi, giê ph¶i rêi m¸i nhµ ®ang che chë cho c¸c em, mét th©n mét m×nh ma n¾ng chèn xa l¹,
®ã lµ lêi c¶nh b¸o cho c¶ x· héi vÒ vÊn ®Ò ®¶m b¶o nh÷ng quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cho tÊt c¶
mäi ®øa trÎ.
T×nh tr¹ng trÎ em tõ n«ng th«n ra thµnh phè kiÕm sèng ®· vµ ®ang ®Ó l¹i rÊt nhiÒu nh÷ng
hËu qu¶ nghiªm träng. Sèng trong mét m«i trêng ®ua chen phøc t¹p, tiÕp xóc víi ®ång tiÒn,
víi c¬ chÕ thÞ trêng qu¸ sím khiÕn nhËn thøc, nh©n c¸ch, t©m hån cña c¸c em ph¸t triÓn mét
c¸ch lÖch l¹c, kh«ng tù nhiªn vµ thiÕu lµnh m¹nh. ThËt khã mµ d¸m kh¼ng ®Þnh lµ tÊt c¶
nh÷ng ®øa trÎ ®ã sÏ cã mét t¬ng lai b×nh thêng vµ vµ tèt ®Ñp. BÞ Ðp ph¶i giµ tríc tuæi, ph¶i tõ
gi· tuæi th¬ khi cßn qu¸ nhá, ph¶i sèng trong c« ®¬n ghÎ l¹nh, kh«ng cã mét bµn tay vç vÒ
ch¨m sãc, kh«ng cã ngêi chØ ®êng dÉn lèi... ai d¸m ®¶m b¶o r»ng, tÊt c¶ nh÷ng em nhá ®ã sÏ
®Òu trë thµnh nh÷ng c«ng d©n l¬ng thiÖn vµ cã Ých. Thùc tÕ cho thÊy nhiÒu ®øa trÎ trong sè ®ã
®· trë thµnh téi ph¹m tríc khi trë thµnh mét c«ng d©n. Chóng mãc tói, cíp giËt, trém c¾p, lõa
®¶o, sa vµo c¸c tÖ n¹n x· héi vµ trë thµnh g¸nh nÆng cña céng ®ång. §a phÇn c¸c em nhá khi
míi rêi nhµ ®i ®Òu lµ nh÷ng ®øa trÎ hiÒn lµnh, ng©y th¬, chØ sau mét thêi gian ®· trë thµnh
nh÷ng ®øa trÎ hoµn toµn kh¸c. Lèi sèng n¬i ®« thÞ ®· lµm mÊt ®i ë c¸c em b¶n tÝnh trong
s¸ng, hån nhiªn, v« t. §ã lµ nh÷ng di chøng tinh thÇn rÊt cã h¹i cho c¸c em khi ®Õn tuæi trëng
thµnh.
Nh vËy, t×nh tr¹ng trÎ em rêi nhµ ®Õn kiÕm sèng ë c¸c thµnh phè sÏ t¹o nªn nh÷ng hËu
qu¶ kh«n lêng ®èi víi chÝnh nh÷ng ®øa trÎ vµ víi toµn x· héi. CÇn ph¶i lµm g× ®Ó xo¸ bá t×nh
tr¹ng nµy ®Ó trÎ em tÊt c¶ mäi vïng miÒn ®Òu ®îc hëng nh÷ng quyÒn chÝnh ®¸ng mµ c¸c em
cã. §©y lµ tr¸ch nhiÖm kh«ng cña riªng ai. Sù quan t©m lµ ®iÒu ®Çu tiªn cÇn ph¶i cã. Vµ tríc
6
§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
hÕt ph¶i lµ tõ gia ®×nh, cha mÑ vµ nh÷ng ngêi th©n cña c¸c em. T¹o dùng cho c¸c em mét m¸i
Êm b×nh yªn, cho c¸c em mét m«i trêng trong lµnh ®Ó c¸c em ®îc lín lªn, ®îc trëng thµnh
mét c¸ch tù nhiªn, lµnh m¹nh lµ ®iÒu c¸c bËc lµm cha, lµm mÑ ph¶i lµm. Mçi ®Þa ph¬ng còng
cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó gióp nh÷ng em nhá cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt gi¶i quyÕt nh÷ng
khã kh¨n víng m¾c. VÝ nh gióp c¸c em cã viÖc lµm ngay trªn quª h¬ng m×nh, hç trî ®Ó c¸c
em cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Õn trêng vµ réng h¬n lµ c¶ x· héi. Dµnh cho c¸c em mét c¸i nh×n ®é lîng, nh©n ¸i, mét cö chØ quan t©m dï lµ rÊt nhá bÐ, lµ mçi ngêi ®· vµ ®ang gãp phÇn ®em ®Õn
cho mçi sè phËn téi nghiÖp ®ã nh÷ng gi¸ trÞ rÊt lín lao.
Nhµ níc ®· cã nhiÒu hµnh ®éng cô thÓ ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. Nh giao cho c¸c tØnh,
c¸c ®Þa ph¬ng ®a c¸c em trë vÒ, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, gióp c¸c em æn ®Þnh cuéc sèng t¹i quª
nhµ, ®îc häc tËp, vui ch¬i nh mäi ®øa trÎ kh¸c. ViÖc lµm nµy bíc ®Çu ®· t¹o nªn nh÷ng biÕn
®æi rÊt tÝch cùc, rÊt nhiÒu b¹n nhá ®· yªn t©m trë vÒ, lao ®éng vµ sinh ho¹t trªn quª h¬ng
m×nh, t×m thÊy niÒm vui míi. Sù quan t©m cña Nhµ níc lµ rÊt kÞp thêi vµ thiÕt thùc. Tuy
nhiªn, ®Ó chÊm døt h¼n t×nh tr¹ng nµy th× cÇn cã thêi gian vµ sù quan t©m h¬n n÷a cña tÊt c¶
mäi ngêi trong céng ®ång.
Mét x· héi kh«ng thÓ coi lµ v¨n minh, lµ c«ng b»ng vµ tiÕn bé khi mµ ë ®©u ®ã vÉn cã
nhiÒu ®øa trÎ bÞ ®Èy ra ®êng kiÕm tiÒn thay cho viÖc ®Õn trêng ®i häc. Cho c¸c em mét qu¸
khø ªm ®Òm, mét hiÖn t¹i b×nh yªn h¹nh phóc vµ mét t¬ng lai ®îc ®¶m b¶o, ®ã còng lµ c¸ch
®Ó t¹o dùng mét thÕ giíi tèt ®Ñp cho tÊt c¶ mäi ngêi.
§Ò sè 4
I. tr¾c nghiÖm
1. §Ò cËp, bµn luËn, thuyÕt minh, miªu t¶, ®¸nh gi¸... nh÷ng vÊn ®Ò, nh÷ng hiÖn tîng gÇn gòi,
bøc thiÕt ®èi víi ®êi sèng tríc m¾t cña con ngêi vµ céng ®ång, lµ biÓu hiÖn cho tÝnh chÊt g×
cña v¨n b¶n nhËt dông ?
2. H·y s¾p xÕp l¹i hÖ thèng luËn cø trong v¨n b¶n "§Êu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh"
(G.Mac-ket) sao cho chÝnh x¸c nhÊt víi c¸ch tr×nh bµy cña t¸c gi¶.
A. Cuéc ch¹y ®ua vò trang lµm mÊt ®i kh¶ n¨ng c¶i thiÖn ®êi sèng cho hµng tØ ngêi.
B. Kho vò khÝ h¹t nh©n ®ang ®îc tµng tr÷ cã kh¶ n¨ng huû diÖt c¶ tr¸i ®Êt vµ c¸c hµnh
tinh kh¸c trong hÖ mÆt trêi.
C. TÊt c¶ chóng ta ph¶i cã nhiÖm vô ng¨n chÆn cuéc chiÕn tranh h¹t nh©n, ®Êu tranh cho
mét thÕ giíi hoµ b×nh.
D. ChiÕn tranh h¹t nh©n kh«ng chØ ®i ngîc l¹i lÝ trÝ cña loµi ngêi mµ cßn ngîc l¹i víi lÝ trÝ
cña tù nhiªn, ph¶n l¹i sù tiÕn ho¸.
3. Chän §óng hoÆc Sai cho nhËn ®Þnh sau : Bµi häc quan träng ®îc rót ra tõ v¨n b¶n "Phong
c¸ch Hå ChÝ Minh" lµ : cÇn ph¶i hoµ nhËp víi khu vùc vµ quèc tÕ nhng còng cÇn ph¶i gi÷ g×n
vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc.
A. §óng
B. Sai
II. tù luËn
Mét sè ngêi lµm cha, lµm mÑ thêng xuyªn ®¸nh ®Ëp, chöi m¾ng con c¸i vµ cho r»ng :
"th¬ng cho roi cho vät"...
H·y tr×nh bµy nh÷ng suy nghÜ cña em vÒ hiÖn tîng nµy.
I. tr¾c nghiÖm
C©u 1: TÝnh cËp nhËt.
C©u 2: B -> A -> D -> C
C©u 3: A
II. tù luËn
Đáp án §Ò sè 4
Dµn bµi
Më bµi :
Con c¸i muèn trëng thµnh ph¶i nhê sù gi¸o dìng cña cha mÑ. C¸c bËc lµm cha, lµm mÑ
cã nhiÒu c¸ch gi¸o dôc con c¸i kh¸c nhau, trong sè ®ã cã nhiÒu ngêi chän c¸ch m¾ng chöi,
thËm chÝ ®¸nh ®Ëp nh lµ mét biÖn ph¸p d¹y dç tèt nhÊt ®èi víi con em m×nh.
Th©n bµi :
1. RÊt nhiÒu ®øa trÎ tõ nh÷ng n¨m th¸ng Êu th¬ cho ®Õn khi trëng thµnh hiÕm khi, thËm chÝ
cha bao giê ®îc nghe mét lêi b¶o ban, khuyªn nhñ dÞu dµng cña cha mÑ. BÊt k× lóc nµo, trong
bÊt cø chuyÖn g×, cha hoÆc mÑ, hoÆc c¶ cha lÉn mÑ ®Òu cã mét h×nh thøc duy nhÊt ®èi víi c¸c
7
§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
em : qu¸t th¸o, m¾ng chöi b»ng nh÷ng lêi lÏ hÕt søc gay g¾t, th« b¹o ; hay nÆng h¬n lµ
dïng roi vät vµ ®¸nh ®Ëp. BiÖn ph¸p nµy ®îc ¸p dông trong tÊt c¶ mäi viÖc, mäi t×nh
huèng, chØ cÇn cha mÑ kh«ng c¶m thÊy hµi lßng, th× dï lµ chuyÖn nhá nh c¸i nhµ cha ®îc
s¹ch, quÇn ¸o cha ®îc gän gµng, ®Õn nh÷ng chuyÖn lín h¬n, nh bÞ ®iÓm kÐm, ®i häc vÒ
muén, bÞ c« gi¸o phª b×nh, ®¸nh nhau, c·i lén... cha mÑ ®Òu ngay lËp tøc d¹y dç con m×nh
b»ng c¸ch nµy. §èi víi hä, ®Êy lµ c¸ch gi¸o dôc con c¸i tèt nhÊt, bëi v× lµm nh vËy c¸c em
sÏ sî vµ kh«ng bao giê d¸m ph¹m lçi n÷a. Theo hä ®ã cßn lµ c¸ch ®Ó thÓ hiÖn t×nh yªu th ¬ng, bëi v× "th¬ng cho roi cho vät"...
2. Thùc chÊt, c¸ch gi¸o dôc nµy kh«ng ph¶i lµ mét biÖn ph¸p tÝch cùc vµ cã hiÖu qu¶. §iÒu
nµy ®· ®îc minh chøng b»ng thùc tÕ. RÊt nhiÒu ®øa trÎ bíc ra khái nh÷ng n¨m th¸ng Êu th¬
víi nçi ¸m ¶nh kh«ng bao giê mÊt vÒ c¸ch ®èi xö th« b¹o cña cha mÑ ®èi víi b¶n th©n m×nh.
Lµm bÊt cø viÖc g× còng cã thÓ bÞ chöi m¾ng vµ khi lì ph¹m lçi th× bÞ ®¸nh ®Ëp thËm tÖ. Cø
rßng r· liªn tôc nh vËy, cuèi cïng nh÷ng ®øa trÎ kh«ng tiÕn bé lªn chót nµo mµ thËm chÝ lµ
cßn ngîc l¹i : tõ ngoan thµnh h, tõ hiÒn thµnh d÷, tõ th«ng minh lanh lîi ho¸ ra l× lîm, chËm
ch¹p... Nh×n chung, cã hai xu híng ph¸t triÓn c¬ b¶n : hoÆc lµ quËy ph¸ nghÞch ngîm, hoÆc lµ
trë nªn trÇm c¶m khã gÇn. Tríc mÆt cha mÑ, c¸c em dêng nh ngoan h¬n, nhng thùc chÊt c¸i
ngoan ®ã chØ lµ ®èi phã. ThËm chÝ, nhiÒu em ®· cã nh÷ng ph¶n øng rÊt tiªu cùc : bá nhµ ®i,
hoÆc tù vÉn. TÊt c¶ nh÷ng biÕn ®æi nh vËy ®Òu lµ biÓu hiÖn cña sù tæn th¬ng trÇm träng vÒ
mÆt tinh thÇn. §èi víi nh÷ng ®øa trÎ nµy, tuæi th¬ t¬i ®Ñp trë thµnh nh÷ng n¨m th¸ng u ¸m
kinh hoµng ; tæ Êm gia ®×nh cã thÓ trë thµnh ®Þa ngôc trÇn gian vµ cha mÑ trong m¾t c¸c em lµ
nh÷ng con ngêi nµo ®ã hÕt søc xa l¹ vµ ®éc ®o¸n. C¸c em mÊt ®i c¶m gi¸c ®îc yªu th¬ng, che
chë, lóc nµo còng thon thãt lo sî vµ l©u dÇn cã thÓ trë nªn tr¬ l×. §ã lµ ®iÒu rÊt nguy hiÓm,
bëi lÏ nã sÏ ®Ó l¹i mét dÊu Ên trong nh©n c¸ch, t©m hån cña c¸c em sau nµy.
Gi¸o dôc con c¸i b»ng c¸ch nµy sÏ ®Ó l¹i nh÷ng hËu qu¶ lín, kh«ng chØ ®èi víi tríc m¾t
mµ cßn lµ vÒ l©u dµi trong t¬ng lai cña c¸c em, cña x· héi.
3. Cha mÑ, ai còng yªu th¬ng con c¸i, ai còng muèn nh÷ng ®øa con cña m×nh trëng thµnh nªn
ngêi. ThÕ nhng, gi¸o dôc con c¸i nh thÕ nµo ®Ó c¸c em võa c¶m nhËn ®îc t×nh yªu th¬ng ®ã
võa cã sù tiÕn bé trong nh©n c¸ch lµ ®iÒu rÊt quan träng. §øa trÎ nµo còng cã thÓ dÔ dµng
m¾c sai lÇm. Vµ ®»ng sau mçi sai lÇm ®ã bao giê còng cã mét nguyªn nh©n, mét lÝ do. Cha
mÑ muèn d¹y dç c¸c em mét c¸ch cã hiÖu qu¶ th× ph¶i b¾t ®Çu tõ nh÷ng nguyªn nh©n ®ã.
T×m hiÓu nguyªn nh©n, ph©n tÝch cÆn kÏ ph¶i tr¸i, khuyªn r¨n nhÑ nhµng nhng c¬ng quyÕt,
thªm mét chót c¶m th«ng ®é lîng... thiÕt nghÜ kh«ng cã ®øa trÎ nµo mµ l¹i kh«ng nghe,
kh«ng trë nªn tiÕn bé. KiÒm chÕ c¬n nãng giËn lµ ®iÒu quan träng khi gi¸o dôc trÎ em. NhiÒu
®øa trÎ r¬i vµo c¶m gi¸c oan øc, råi ®©m ra o¸n giËn cha mÑ v× hä kh«ng bao giê ®Ó ý ®Õn
nguyªn nh©n v× sao c¸c em lµm nh vËy mµ ngay lËp tøc xØ v¶, thîng c¼ng ch©n h¹ c¼ng tay
cho h¶ c¬n giËn mµ th«i.
"Th¬ng cho roi cho vät", ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ bÊt cø lóc nµo còng cã thÓ sö dông
b¹o lùc ®èi víi trÎ em. §Õn mét møc ®é nµo ®ã, chÝnh nh÷ng ngêi lµm cha, lµm mÑ ®· vµ
®ang x©m ph¹m ®Õn quyÒn trÎ em ngay trong gia ®×nh cña m×nh - ®iÒu mµ c¶ x· héi ®ang
quan t©m vµ b¶o vÖ.
KÕt bµi :
Cha mÑ lu«n lµ hiÖn th©n cña t×nh yªu th¬ng, cña lßng nh©n tõ bao dung, lµ n¬i nh÷ng
®øa con t×m vÒ sau nh÷ng sai lÇm vÊp ng·. §õng lµm mÊt ®i trong c¸c em tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu
quÝ gi¸ vµ thiªng liªng Êy.
§Ò sè 5
I. tr¾c nghiÖm
1. §iÒn tõ cßn thiÕu vµo chç trèng ®Ó hoµn chØnh mét kh¸i niÖm tõ lo¹i TiÕng ViÖt.
".................................... lµ nh÷ng tõ chuyªn ®i kÌm mét tõ ng÷ trong c©u ®Ó nhÊn m¹nh
hoÆc biÓu thÞ th¸i ®é ®¸nh gi¸ ®èi víi sù vËt, sù viÖc ®îc nãi ®Õn ë tõ ng÷ ®ã".
2. Trong c©u th¬ sau sö dông biÖn ph¸p tu tõ nµo ? Khoanh trßn vµo ®¸p ¸n ®óng.
"Bµ vÒ n¨m ®ãi lµng treo líi
BiÓn ®éng, Hßn Mª giÆc b¾n vµo"
(MÑ T¬m - Tè H÷u)
A. Èn dô
B. Ho¸n dô
C. Cêng ®iÖu
D. Nãi gi¶m, nãi tr¸nh
3. §iÒn c¸c tõ cßn thiÕu vµo chç trèng trong ®o¹n v¨n sau :
"Nguyªn Hång (1918 - 1982) tªn khai sinh lµ.............................,quª ë thµnh
phè ...................................Tríc C¸ch m¹ng, «ng sèng chñ yÕu ë thµnh phè
c¶ng ..............................., trong mét xãm lao ®éng nghÌo.
8
§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
".........................................................." lµ tËp håi kÝ kÓ vÒ tuæi th¬ cay ®¾ng cña t¸c gi¶.
§o¹n trÝch "..........................................................." lµ ch¬ng IV cña t¸c phÈm.
4. Trong bµi th¬ "Nhí rõng" (ThÕ L÷) sù t¬ng ph¶n, ®èi lËp gay g¾t gi÷a hai thÕ giíi, hai
c¶nh tîng : vên b¸ch thó chËt hÑp vµ nói rõng hïng vÜ cã ý nghÜa thÓ hiÖn ®iÒu g× ? Khoanh
trßn vµo ®¸p ¸n ®óng nhÊt.
A. ý thøc cña nh©n vËt tr÷ t×nh vÒ sù thiÕu thèng nhÊt cña hiÖn thùc.
B. Nçi bÊt hoµ s©u s¾c víi thùc t¹i vµ niÒm khao kh¸t tù do m·nh liÖt cña nh©n vËt tr÷
t×nh.
C. Sù phñ nhËn cuéc sèng tríc m¾t cña nh©n vËt tr÷ t×nh.
D. M¬ íc ®îc "th¸o còi sæ lång" ®Ó sèng víi nh÷ng g× m×nh mong muèn cña nh©n vËt tr÷
t×nh.
II. tù luËn
N¹n ph¸ rõng ®ang ngµy cµng trë nªn nghiªm träng. ý kiÕn cña em vÒ vÊn ®Ò nµy.
Đáp án §Ò sè 5
I. tr¾c nghiÖm
C©u 1: Trî tõ.
C©u 2: D
C©u 3: LÇn lît lµ c¸c tõ sau : NguyÔn Nguyªn Hång, Nam §Þnh, H¶i Phßng, Nh÷ng ngµy th¬
Êu, Trong lßng mÑ.
C©u 4: B
II. tù luËn
Dµn bµi
Më bµi :
Con ngêi ®· nç lùc ®Ó t¹o nªn rÊt nhiÒu nh÷ng gi¸ trÞ cã ý nghÜa ®Ó lµm giµu ®Ñp thªm
cuéc sèng cña m×nh. ThÕ nhng bªn c¹nh ®ã còng chÝnh con ngêi ®ang tù huû ho¹i ®i rÊt
nhiÒu nh÷ng gi¸ trÞ mµ mµ m×nh ®ang cã. N¹n ph¸ rõng lµ minh chøng tiªu biÓu nhÊt. §· ®Õn
lóc tÊt c¶ chóng ta kh«ng thÓ döng dng tríc vÊn ®Ò nµy.
Th©n bµi :
1. Rõng ®îc vÝ lµ l¸ phæi xanh cña tr¸i ®Êt. ThÕ nhng, l¸ phæi nµy ®ang ngµy cµng nhá ®i. ë
ViÖt Nam, hµng n¨m cã hµng chôc ngµn ha rõng bÞ ph¸ huû. Nh÷ng c¸nh rõng xanh thÉm,
nh÷ng khu rõng nguyªn sinh giµu cã giê chØ cßn lµ vïng ®Êt trèng ®åi träc, ph¬i ra nh÷ng
gèc cæ thô tr¬ träi, nh÷ng th¶m thùc vËt c»n cçi. Nh÷ng xe gç vÉn lÆng lÏ ®Òu ®Æn di chuyÓn
vÒ xu«i vµ nh÷ng c¸nh rõng còng lÆng lÏ biÕn mÊt, ®Ó l¹i nh÷ng kho¶ng trèng ngµy cµng lín
trªn bÒ mÆt tr¸i ®Êt cña chóng ta.
2. RÊt dÔ thÊy nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò nµy. Ngêi ta chÆt rõng ®Ó lÊy gç b¸n vµ lÊy ®Êt canh
t¸c. Rõng b¶o vÖ che chë cho con ngêi nhng ®ang bÞ tµn ph¸ bëi chÝnh lßng tham vµ sù thiÕu
ý thøc, thiÕu nhËn thøc cña con ngêi.
3. Khi nh÷ng c¸nh rõng bÞ tµn ph¸ vµ biÕn mÊt, hËu qu¶ kh«ng hiÖn ra cô thÓ vµ ngay lËp tøc.
Nã sÏ ®Õn rÊt tõ tõ, nhng sÏ rÊt l©u dµi vµ khñng khiÕp.
Rõng tr¶ l¹i cho tr¸i ®Êt mét bÇu kh«ng khÝ trong lµnh. HiÖn nay, bÇu kh«ng khÝ ®ang bÞ
« nhiÔm vµ vÈn ®ôc bëi bé m¸y thanh läc nã ®ang trë nªn yÕu ®i. H¹n h¸n, lò lôt, thiªn tai
ngµy cµng t¨ng còng bëi mét phÇn tõ ®ã.
Rõng bÞ tµn ph¸ dÉn ®Õn hiÖu øng nhµ kÝnh vµ tr¸i ®Êt cña chóng ta ®ang ngµy cµng nãng
lªn, nh÷ng khèi b¨ng khæng lå ë hai ®Þa cùc cã nguy c¬ tan ch¶y. Sù c©n b»ng sinh th¸i bÞ
ph¸ huû vµ con ngêi sÏ sèng nh thÕ nµo khi m«i trêng tù nhiªn kh«ng cßn.
Nh vËy, ph¸ rõng ®Ó lÊy gç vµ lÊy ®Êt, c¸i lîi lµ dµnh cho mét vµi ngêi nhng c¸i h¹i lµ
dµnh cho tÊt c¶. Sù tån t¹i cña tr¸i ®Êt gi÷a vò trô ®ang bÞ ®e do¹ bëi chÝnh bµn tay con ngêi.
4. CÇn ph¶i ng¨n chÆn ngay t×nh tr¹ng nµy. TÊt c¶ mäi ngêi trong x· héi ph¶i ý thøc s©u s¾c
vÒ sù nguy hiÓm vµ møc ®é nghiªm träng cña n¹n ph¸ rõng hiÖn nay, tõ ®ã cã chung mét th¸i
®é c¬ng quyÕt trong viÖc b¶o vÖ rõng. Lµm ng¬, tiÕp tay cho bän bu«n gç lËu còng chÝnh lµ
®ang khuyÕn khÝch cho n¹n ph¸ rõng ngµy cµng ph¸t triÓn. Nhng còng cÇn cã thªm nhiÒu
biÖn ph¸p cøng r¾n vµ chÆt chÏ h¬n trong vÊn ®Ò nµy, cÇn kiªn quyÕt xö lÝ nh÷ng kÎ trùc tiÕp
vµ gi¸n tiÕp ph¸ rõng, gióp d©n tõ bá thãi quen canh t¸c l¹c hËu. §ång thêi, viÖc trång rõng
®Ó bæ sung diÖn tÝch rõng bÞ ph¸, phñ xanh ®Êt trèng ®åi träc, nh©n thªm nhiÒu c¸nh rõng
míi lµ mét viÖc lµm rÊt hiÖu qu¶ vµ lµ viÖc ph¶i lµm cña con ngêi.
KÕt bµi :
9
§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
H·y thö tëng tîng, ®Õn mét ngµy nµo ®ã, trªn tr¸i ®Êt sÏ kh«ng cßn mét c¸nh rõng nµo,
con ngêi sÏ ph¬i m×nh ra díi mÆt trêi nãng báng vµ cuång phong cña vò trô. Vµ liÖu sau ®ã
trong t¬ng lai, tr¸i ®Êt cã cßn lµ hµnh tinh cña sù sèng n÷a hay kh«ng ? B¶o vÖ nh÷ng c¸nh
rõng chÝnh lµ b¶o vÖ b¶n th©n cuéc sèng cña mçi chóng ta.
§Ò sè 6
I. tr¾c nghiÖm
Bµi tËp 1
1. Chän tõ ng÷ thÝch hîp ®iÒn vµo chç trèng ®Ó hoµn thµnh ®o¹n v¨n sau vÒ t¸c gi¶ ChÝnh
H÷u.
ChÝnh H÷u tªn khai sinh lµ (1) .............................. sinh n¨m (2) ............. .......... quª ë
huyÖn (3)........................ tØnh Hµ TÜnh. N¨m (4)............. «ng gia nhËp trung ®oµn thñ ®« vµ
ho¹t ®éng trong qu©n ®éi suèt hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ chèng MÜ, ChÝnh H÷u
lµm th¬ tõ n¨m (5) ................ vµ hÇu nh chØ viÕt vÒ (6) ................................... Th¬ «ng kh«ng
nhiÒu nhng cã nh÷ng bµi ®Æc s¾c, c¶m xóc (7) ................................ hµm sóc. ChÝnh H÷u ®· ®îc nhµ níc trao tÆng (8) .................................................. n¨m 2000.
2. §iÒn § (®óng) hoÆc S (sai) vµo « trèng cuèi mçi nhËn ®Þnh sau :
Bµi th¬ §ång chÝ cña ChÝnh H÷u s¸ng t¸c n¨m nµo ?
A. §Çu n¨m 1948
B. Cuèi n¨m 1948
C. §Çu n¨m 1949
D. §Çu n¨m 1950
3. Khoanh trßn vµo ch÷ c¸i ®øng tríc nhËn ®Þnh nªu kh¸i qu¸t vµ ®Çy ®ñ nhÊt vÒ gi¸ trÞ néi
dung bµi th¬ §ång chÝ :
A. Bµi th¬ ca ngîi t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi g¾n bã s©u nÆng, ®ång thêi thÓ hiÖn vÎ ®Ñp
b×nh dÞ mµ cao c¶ cña ngêi lÝnh c¸ch m¹ng trong buæi ®Çu chèng Ph¸p.
B. Bµi th¬ viÕt vÒ cuéc sèng sinh ho¹t, chiÕn ®Êu cña nh÷ng ngêi lÝnh bé ®éi Cô Hå
n¬i chiÕn trêng ViÖt B¾c.
C. Bµi th¬ thÓ hiÖn t×nh c¶m cña quª h¬ng ®èi víi nh÷ng ngêi lÝnh bé ®éi Cô Hå, ®ång
thêi miªu t¶ cuéc sèng gian lao, thiÕu thèn cña nh÷ng ngêi lÝnh.
4. §iÒn néi dung thÝch hîp vµo « trèng theo s¬ ®å sau.
C¸ch ph¸t triÓn cña tõ
vùng
(1)
Ph¸t triÓn sè lîng tõ ng÷
(2)
(3)
(4)
(5)
5. Trong c¸c trêng hîp sau, tõ "ch©n" ë trêng hîp nµo ®îc dïng víi nghÜa gèc, nghÜa chuyÓn
theo ph¬ng thøc Èn dô, nghÜa chuyÓn theo ph¬ng thøc ho¸n dô.
a)
§Ò huÒ lng tói giã tr¨ng,
Sau ch©n theo mét vµi th»ng con con
(NguyÔn Du, TruyÖn KiÒu)
b) N¨m häc sinh líp 9A cã ch©n trong ®éi tuyÓn cña trêng ®i dù "Héi kháe Phï §æng"
c)
Dï ai nãi ng¶ nãi nghiªng
Lßng ta vÉn v÷ng nh kiÒng ba ch©n
(Ca dao)
6. Khoanh trßn vµo ch÷ c¸i ®øng ®Çu ý kiÕn em cho lµ ®óng.
A. Trong v¨n b¶n tù sù, ngêi viÕt cÇn ®a ra c¸c luËn ®iÓm, luËn cø mét c¸ch ®Çy ®ñ cã
hÖ thèng.
B. Trong v¨n b¶n tù sù, nghÞ luËn lµ yÕu tè xen kÏ cèt lµm næi bËt sù viÖc vµ con ngêi,
lµm cho c©u chuyÖn thªm phÇn triÕt lý.
C. Trong v¨n tù sù, kh«ng cÇn yÕu tè nghÞ luËn.
7. §äc ®o¹n v¨n sau vµ tr¶ lêi c©u hái :
"VÒ ®Õn nhµ, chµng la um lªn cho h¶ giËn. Vî chµng khãc mµ r»ng :
- ThiÕp vèn con kÎ khã, ®îc n¬ng tùa nhµ giµu. Sum häp cha tháa t×nh ch¨n gèi, chia
ph«i v× ®éng viÖc löa binh. C¸ch biÖt ba n¨m gi÷ g×n mét tiÕt. T« son ®iÓm phÊn tõng ®·
ngu«i lßng, ngâ liÔu têng hoa cha hÒ bÐn gãt. §©u cã sù mÊt nÕt h th©n nh lêi chµng nãi.
D¸m xin bµy tá ®Ó cëi mèi nghi ngê. Mong chµng ®õng mét mùc nghi oan cho thiÕp.
(TrÝch truyÖn Ngêi con g¸i Nam X¬ng)
10
§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
a) C©u nµo sau ®©y cã thÓ coi lµ luËn ®iÓm chÝnh cña ®o¹n v¨n ? Khoanh trßn ch÷ c¸i ®øng
®Çu ý ®óng.
A. ThiÕp vèn con kÎ khã, ®îc n¬ng tùa nhµ giµu.
B. D¸m xin bµy tá ®Ó cëi mèi nghi ngê.
C. Mong chµng ®õng mét mùc nghi oan cho thiÕp.
b) YÕu tè nghÞ luËn trong ®o¹n v¨n trªn cã t¸c dông g× ?
A. Lªn ¸n tÝnh ®a nghi qu¸ møc cña chµng Tr¬ng.
B. Gióp lêi ph©n trÇn cña Vò N¬ng cã søc thuyÕt phôc.
C. Nªu lªn nçi khæ cña Vò N¬ng.
Bµi tËp 2
1. §iÒn ®óng (§) hoÆc sai (S) vµo « vu«ng phÝa sau mçi c©u khi nãi vÒ ChÝnh H÷u.
a) ¤ng sinh n¨m 1926 t¹i tØnh NghÖ An.
b) Tõng tham gia trung ®oµn thñ ®«.
c) S¸ng t¸c nhiÒu tËp th¬ lín.
d) Tríc khi cã bµi §ång chÝ, «ng ®· cã bµi th¬ viÕt vÒ anh lÝnh thÞ thµnh.
e) Th¬ «ng ®Ëm chÊt lÝnh trÎ trung, tinh nghÞch, dÝ dám.
2. C©u th¬ "Gian nhµ kh«ng mÆc kÖ giã lung lay" (§ång chÝ) cã thÓ hiÓu ?
A. C¸ch nãi gång m×nh lªn ®Ó døt kho¸t ra ®i.
B. Kh«ng quan t©m.
C. Tinh thÇn tr¸ng sÜ bÊt khuÊt quyÕt ra ®i. Khoanh trßn vµo ch÷ c¸i ë ®Çu c©u.
3. Trong sè c¸c bµi th¬ sau, bµi nµo cña nhµ th¬ Ph¹m TiÕn DuËt ? Khoanh trßn vµo ch÷ c¸i
®øng ë ®Çu c©u.
A. Trêng S¬n ®«ng, Trêng S¬n t©y.
B. Göi em c« thanh niªn xung phong.
C. §ång chÝ l¸i chÝnh, ®ång chÝ l¸i phô vµ t«i.
D. T©m sù ngêi l¸i xe.
4. Tr¶ lêi vÒ bµi th¬ Nhí sau ®©y :
a) H·y chän tõ ng÷ nµo t¸c gi¶ dïng trong sè c¸c tõ ng÷ cho sau ®©y ®Ó ®iÒn vµo chç trèng
hoµn thµnh c©u th¬ cuèi : (gia ®×nh, lng ®Ìo, con ®êng)
C¸i vÕt th¬ng xoµng mµ ®a viÖn
Hµng cßn chê ®ã tiÕng xe reo
N»m ngöa nhí tr¨ng n»m nghiªng nhí bÕn
N«n nao ngåi dËy nhí ............................
b) T¸c gi¶ ®· cã lêi b×nh ng¾n gän bµi th¬ nh sau : "Ngêi ta khen bµi th¬ hay ë hai c©u sau.
T«i l¹i thÊy hay ë hai c©u ®Çu". Theo em ý kiÕn nµy nh thÕ nµo ?
A. T¸c gi¶ muèn ®èi lËp c¸ch hiÓu víi b¹n ®äc.
B. Mét c¸ch b×nh tinh tÕ, th«ng minh.
c) Theo em t¸c gi¶ bµi th¬ trªn lµ ai trong sè bèn nhµ th¬ :
A. ChÝnh H÷u
B. Ph¹m TiÕn DuËt
C. H÷u ThØnh
D. NguyÔn Duy
5. C©u th¬ : Nh×n ®Êt, nh×n trêi, nh×n th¼ng
Nh×n thÊy giã vµo xoa m¾t ®¾ng
(Ph¹m TiÕn DuËt)
Sö dông biÖn ph¸p tu tõ nµo ? Khoanh trßn ch÷ c¸i ®øng ë ®Çu c©u ®óng.
A. §iÖp tõ nh×n
B. Nh©n hãa vµ chuyÓn ®æi c¶m gi¸c
C. C¶ hai ý trªn
6. Trong c¸c c©u sau ®©y, c©u nµo liÖt kª ®óng vÒ ho¸n dô trong Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng
kÝnh ? Khoanh trßn ch÷ c¸i ®øng ë ®Çu c©u ®óng c©u ®óng.
A. Con m¾t, tr¸i tim, nÐt mÆt, c¸i nh×n.
B. Con m¾t, m¸i tãc, tr¸i tim, niÒm vui.
C. Nô cêi, mÆt, tim, m¸i tãc, con m¾t.
D. Kh«ng cã c©u nµo ®óng.
II. tù luËn
1. Ph©n tÝch bµi th¬ §ång chÝ cña ChÝnh H÷u
2. Ph©n tÝch ®o¹n th¬ :
Kh«ng cã kÝnh råi xe kh«ng cã ®Ìn
Kh«ng cã mui xe thïng xe cã xíc
Xe vÉn ch¹y v× miÒn Nam phÝa tríc
ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim
(Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh - Ph¹m TiÕn DuËt)
Đáp án đề sè 6
11
§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
I. tr¾c nghiÖm
Bµi
tËp
C©u
(ý)
1
Néi dung tr¶ l¬ig
§iÓm
(1)TrÇn §×nh §¾c ; (2) 1926 ; (3) Can Léc ; (4) 1946 ; (5)
1947 ; (6) ngêi lÝnh vµ chiÕn tranh ; (7) dån nÐn ng«n ng÷ vµ
h×nh ¶nh chän läc ; (8) gi¶i thëng Hå ChÝ Minh
2
A (§) ;
B, C,
D (S)
3
A
1
4
5
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
a) NghÜa gèc
b) NghÜa chuyÓn - ph¬ng thøc ho¸n dô
c) NghÜa chuyÓn - ph¬ng
thøctriÓn
Èn dô
C¸ch ph¸t
tõ vùng
B
a) C ;
b) B
C¸c ý ®óng : a, b, d ;
c¸c ý sai : c, e
A
ph¸t triÓn sè lîng tõ
A, B,ph¸t
C triÓn nghÜa cña tõ
a) lng ®Ìo ; b) chän B ; c) chän B
C
Cthªm nghÜa
chuyÓn nghÜa
t¹o tõ míi
vay mîn
6
7
1
2
3
2
4
5
6
II. Tù luËn
1. Ph©n tÝch bµi th¬ §ång chÝ cña ChÝnh H÷u
Bµi lµm
§ång chÝ ! ¤i tiÕng gäi sao mµ th©n th¬ng tha thiÕt qu¸. Nã biÓu hiÖn thËt ®Çy ®ñ t×nh
®ång ®éi cña anh bé ®éi Cô Hå thêi kh¸ng Ph¸p. C¶m nhËn ®îc t×nh c¶m võa th©n quen võa
míi l¹ trong cuéc sèng chiÕn ®Êu Êy, ChÝnh H÷u, mét nhµ th¬ - chiÕn sÜ ®· xóc ®éng viÕt bµi
th¬ §ång chÝ. Víi lêi th¬ ch©n chÊt, trµn ®Çy t×nh c¶m, bµi th¬ ®· ®Ó l¹i bao c¶m xóc trong
lßng ngêi ®äc.
C¶ bµi th¬ thÓ hiÖn râ t×nh ®ång ®éi keo s¬n g¾n bã gi÷a nh÷ng ngêi chiÕn sÜ qu©n ®éi
nh©n d©n trong cuéc sèng chiÕn ®Êu gian khæ. Hä lµ nh÷ng ngêi xuÊt th©n tõ nh©n d©n lao
®éng chØ quen viÖc "cuèc cµy" ë nh÷ng vïng quª nghÌo kh¸c nhau, v× cã chung tÊm lßng yªu
níc, hä ®· gÆp nhau tõ xa l¹ bçng trë thµnh th©n quen. ChÝnh H÷u ®· kÓ vÒ nh÷ng con ngêi
Êy b»ng lêi th¬ thËt xóc ®éng :
Quª h¬ng anh níc mÆn ®ång chua
Lµng t«i nghÌo ®Êt cµy lªn sái ®¸
Anh víi t«i ®«i ngêi xa l¹
Tù ph¬ng trêi ch¼ng hÑn quen nhau
Hä ®Òu xuÊt th©n tõ nh÷ng vïng ®Êt kh« c»n, nghÌo khæ "níc mÆn ®ång chua", "®Êt
cµy lªn sái ®¸". Tõ "xa l¹" gÆp nhau. ThËt lµ thó vÞ, nhµ th¬ kh«ng nãi hai ngêi xa l¹ mµ lµ
"®«i ngêi xa l¹", v× thÕ ý th¬ ®îc nhÊn m¹nh, më réng thªm. "Hai ngêi" cô thÓ qu¸. §«i ngêi
lµ tõng "®«i" mét - nhiÒu ngêi. Trong ®¬n vÞ qu©n ®éi Êy, ai còng thÕ. H×nh ¶nh nh÷ng con
ngêi ch¼ng hÑn quen nhau nãi lªn mét sù xa l¹ trong kh«ng gian vµ t×nh c¶m. Nhng khi tham
gia kh¸ng chiÕn, nh÷ng con ngêi Êy cïng nhau chiÕn ®Êu, cïng nhau chÞu ®ùng gian khæ,
chung lng ®Êu cËt bªn nhau. V× thÕ hä trë thµnh th©n nhau, hiÓu nhau, th¬ng nhau vµ gäi
nhau lµ "®ång chÝ".
"Sóng bªn sóng, ®Çu s¸t bªn ®Çu
§ªm rÐt chung ch¨n thµnh ®«i tri kØ
§ång chÝ"
T×nh c¶m Êy thËt th©n th¬ng, thËt tha thiÕt. Giäng th¬ ®ang liÒn m¹ch nhÑ nhµng, thñ thØ
t©m t×nh, bçng ng¾t nhÞp ®ét ngét. Tõ §ång chÝ l¹i ®îc t¸ch ra lµm c©u riªng, mét ®o¹n riªng.
Víi cÊu tróc th¬ kh¸c thêng Êy t¸c gi¶ ®· lµm næi bËt ý th¬. Nã nh mét nèt nhÊn cña b¶n
nh¹c, bËt lªn ©m hëng g©y xóc ®éng lßng ngêi. C©u th¬ chØ cã mét tõ §ång chÝ - mét tiÕng
12
§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
nãi thiªng liªng. §ång chÝ mét sù c¶m kÝch vÒ nhiÒu ®æi thay k× l¹ trong quan hÖ t×nh c¶m.
ThÕ lµ thµnh ®ång chÝ.
T×nh c¶m Êy l¹i ®ù¬c biÓu hiÖn cô thÓ trong cuéc sèng chiÕn ®Êu. Nh÷ng lóc kÒ bªn nhau,
hä l¹i kÓ cho nhau nghe chuyÖn quª nhµ. ChuyÖn "Ruéng n¬ng anh göi b¹n th©n cµy", "Gian
nhµ kh«ng mÆc kÖ giã lung lay" c¶ chuyÖn "GiÕng níc gèc ®a nhí ngêi ra lÝnh"... Tõ nh÷ng
lêi t©m t×nh Êy cho ta hiÓu r»ng : C¸c anh chiÕn sÜ mçi ngêi ®Òu cã mét quª h¬ng, cã nh÷ng
kØ niÖm th©n thiÕt g¾n bã víi quª nhµ vµ khi ra ®i h×nh bãng quª h¬ng ®Òu mang theo trong
hä. C¸c anh l¹i cïng chia sÎ ngät bïi, cïng chÞu gian khæ bªn nhau. Trong gian lao vÊt v¶ hä
l¹i t×m ®îc niÒm vui, niÒm h¹nh phóc trong mèi t×nh ®ång chÝ. Lµm sao c¸c anh cã thÓ quªn
®îc nh÷ng lóc ít må h«i, cïng chÞu víi nhau tõng c¬n ín l¹nh. Cuéc sèng bé ®éi nghÌo vÊt
v¶ nhng kh«ng thiÕu niÒm vui. DÉu ¸o anh r¸ch vai, quÇn t«i cã vµi m¶nh v¸... dÉu trêi cã
buèt gi¸ th× miÖng vÉn cêi t¬i. T×nh c¶m ch©n thµnh tha thiÕt Êy kh«ng diÔn t¶ b»ng lêi mµ l¹i
thÓ hiÖn b»ng c¸ch n¾m lÊy bµn tay. ThËt gi¶n dÞ vµ c¶m ®éng. Kh«ng ph¶i lµ nh÷ng vËt chÊt
cña c¶i, kh«ng ph¶i lµ nh÷ng lêi hoa mÜ ph« tr¬ng. Nh÷ng ngêi chiÕn sÜ biÓu hiÖn t×nh ®ång
chÝ lµ bµn tay n¾m lÊy bµn tay. ChÝnh ®«i tay n¾m chÆt Êy ®· nãi lªn tÊt c¶ nh÷ng ý nghÜ
thiªng liªng cao ®Ñp cña mèi t×nh ®ång chÝ :
§ªm nay rõng hoang s¬ng muèi
§øng c¹nh bªn nhau chê giÆc tíi
§Çu sóng tr¨ng treo
C©u th¬ võa t¶ c¶nh thùc võa mang nÐt tîng trng. T¸c gi¶ t¶ c¶nh nh÷ng ngêi lÝnh
phôc kÝch chê giÆc trong ®ªm s¬ng muèi. Sóng híng mòi lªn trêi cã ¸nh tr¨ng l¬ löng gi÷a
trêi nh treo trªn ®Çu ngän sóng. §ång thêi "§Çu sóng tr¨ng treo" cßn mang ý nghÜa tîng trng. §ã lµ sù kÕt hîp gi÷a bót ph¸p hiÖn thùc vµ l·ng m¹n Võa thùc, võa m¬, võa xa võa gÇn,
võa mang tÝnh chiÕn ®Êu võa mang tÝnh tr÷ t×nh. Võa chiÕn sÜ võa thi sÜ. §©y lµ h×nh ¶nh ®Ñp
tîng trng cho t×nh c¶m trong s¸ng cña ngêi chiÕn sÜ. Mèi t×nh ®ång chÝ ®ang n¶y në, v¬n cao,
táa s¸ng tõ cuéc ®êi chiÕn ®Êu. H×nh ¶nh thËt ®éc ®¸o g©y xóc ®éng bÊt ngê, thó vÞ cho ng êi
®äc. Nã nãi lªn ®Çy ®ñ ý nghÜa cao ®Ñp cña môc ®Ých lÝ tëng chiÕn ®Êu vµ mèi t×nh ®ång chÝ
thiªng liªng cña anh bé ®éi Cô Hå.
B»ng ng«n ng÷ c« ®äng, h×nh ¶nh ch©n thùc gîi t¶ cã sù kh¸i qu¸t cao, ChÝnh H÷u ®·
cho ta thÊy râ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña mét t×nh c¶m c¸ch m¹ng trong qu©n ®éi. ë ®©y nhµ th¬
®· x©y dùng h×nh ¶nh th¬ tõ nh÷ng chi tiÕt thùc cña cuéc sèng thùc trong ®êi thêng cña ngêi
chiÕn sÜ, kh«ng ph« tr¬ng, kh«ng l·ng m¹n hãa, thi vÞ hãa, chÝnh nh÷ng nÐt thùc ®ã t¹o nªn
sù thµnh c«ng cña t¸c phÈm. Bµi th¬ ®¸nh dÊu mét bíc ngoÆt míi trong ph¬ng ph¸p s¸ng t¸c
vµ c¸ch x©y dùng h×nh tîng ngêi chiÕn sÜ trong th¬ thêi k× chèng Ph¸p.
2. Ph©n tÝch ®o¹n th¬ :
Kh«ng cã kÝnh råi xe kh«ng cã ®Ìn
Kh«ng cã mui xe thïng xe cã xíc
Xe vÉn ch¹y v× miÒn Nam phÝa tríc
ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim
(Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh, Ph¹m TiÕn DuËt)
Bµi lµm
Ph¹m TiÕn DuËt lµ mét trong nh÷ng g¬ng mÆt xuÊt s¾c cña th¬ ca ViÖt Nam thêi chèng
MÜ cøu níc. ¤ng ®îc gäi lµ "Viªn ngäc Trêng S¬n cña th¬ ca" bëi thi sÜ ®· mang c¶ hµo khÝ
thêi ®¹i cïng d·y Trêng S¬n vµo th¬. §Æc biÖt m¶ng th¬ vÒ ngêi lÝnh l¸i xe cña «ng ®· ®Ó l¹i
Ên tîng thËt thó vÞ, ®ã lµ "VÕt xe l¨n" nãng báng trong nh÷ng bµi th¬ Trêng S¬n thêi chèng
MÜ.
Trong sè nh÷ng vÇn th¬ th«ng minh, dÝ dám vÒ ngêi lÝnh l¸i xe Trêng S¬n cña Ph¹m TiÕn
DuËt, ph¶i kÓ ®Õn Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh.
Bµi th¬ ®îc viÕt n¨m 1969, in trong tËp "VÇng tr¨ng - QuÇng löa". H×nh tîng th¬ hÕt søc
®éc ®¸o : nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh b¨ng b¨ng ra trËn bÊt chÊp hoµn c¶nh kh¾c nghiÖt cña
chiÕn tranh. §Ó cuèi bµi th¬, t¸c gi¶ ®a ra mét ý tëng thËt bÊt ngê - ®ã lµ "tr¸i tim cÇm l¸i":
Kh«ng cã kÝnh råi xe kh«ng cã ®Ìn
Kh«ng cã mui xe thïng xe cã xíc
Xe vÉn ch¹y v× MiÒn Nam phÝa tríc
ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim
ë phÇn ®Çu bµi th¬, Ph¹m TiÕn DuËt ®· gi¶i thÝch rÊt ®¬n gi¶n mµ s¾c s¶o : "Kh«ng cã
kÝnh kh«ng ph¶i v× xe kh«ng cã kÝnh" bëi v× : "Bom giËt bom rung kÝnh vì ®i råi". ThËt lµ ®¬n
gi¶n ! ChiÕn tranh bom ®¹n tµn ph¸. Xe kh«ng kÝnh ch¾n giã vÉn ra trËn thanh th¶n mµ ung
dung. Hai c©u ®Çu khi kÕt, t¸c gi¶ mét lÇn n÷a t¶ h×nh d¸ng cña chiÕc xe qu©n sù thêi chèng
MÜ :
Kh«ng cã kÝnh råi xe kh«ng cã ®Ìn
Kh«ng cã mui xe thïng xe cã xíc
13
§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
§· kh«ng kÝnh - giã, bôi, ma tu«n vµo buång l¸i, khã kh¨n chång chÊt h¬n khi xe l¹i
kh«ng cã ®Ìn, råi kh«ng cã mui xe thïng xe cã xíc. Mét h×nh ¶nh trÇn trôi do chiÕn tranh g©y
nªn. Ngêi l¸i xe ph¶i huy ®éng mäi gi¸c quan, n¨ng lùc ®Ó l¸i xe trong m¹o hiÓm, phiªu l u.
TÊt c¶ ®Òu vît qua bëi :
Xe vÉn ch¹y v× miÒn Nam phÝa tríc
ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim
§©y lµ chñ ®Ò s©u th¼m cña bµi th¬. §©y míi lµ ®iÒu hÖ träng vµ thiªng liªng mµ c¶ bµi th¬
vui nhén cha hÐ lé. Nhµ th¬ ®· nãi ®óng tinh thÇn thêi ®¹i : XÎ däc Trêng s¬n ®i cøu níc - Mµ
lßng ph¬i phíi dËy t¬ng lai (Tè H÷u). C¶ níc lªn ®êng ®¸nh MÜ v× miÒn Nam ruét thÞt. VËy
lµ tr¸i tim ®· gióp nh÷ng ngêi lÝnh vît qua gian khæ trªn nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh, kh«ng
®Ìn, kh«ng mui xe... Tr¸i tim rùc löa c¨m thï giÆc MÜ vµ nãng báng yªu th¬ng ®ång bµo miÒn
Nam Êy chÝnh lµ vÎ ®Ñp s©u th¼m cña t©m hån ViÖt Nam thêi ®¸nh MÜ, lµ tr¸i tim nh©n hËu,
thñy chung cña c¶ d©n téc .
Th¬ lµ thÓ hiÖn con ngêi vµ thêi ®¹i mét c¸ch cao ®Ñp. Ph¹m TiÕn DuËt ®· thÓ hiÖn
thµnh c«ng t©m hån thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam yªu níc trong nh÷ng n¨m th¸ng ®¸nh MÜ hi sinh
gian khæ mµ vÜ ®¹i cña d©n téc ta.
ChiÕn tranh ®· lïi xa, nhng th¬ Ph¹m TiÕn DuËt vµ nh÷ng "VÕt xe trªn d·y Trêng
S¬n" sÏ cßn nãng báng trong t©m hån cña nh÷ng ngêi ViÖt Nam yªu níc. Nh÷ng chiÕc xe
®éc ®¸o Êy cña mét thêi ®· gãp phÇn lµm nªn huyÒn tÝch Trêng S¬n.
§Ò sè 7
I. tr¾c nghiÖm
1. Bµi th¬ §ång chÝ viÕt vÒ ®Ò tµi g× ?
A. T×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi
B. T×nh qu©n d©n
C. T×nh anh em
D. T×nh b¹n bÌ
2. Trong bµi th¬ §ång chÝ, t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi ®îc biÓu hiÖn cô thÓ ë nh÷ng ph¬ng diÖn
nµo ? Khoanh trßn ch÷ c¸i ë c©u ®óng.
A. ThÓ hiÖn ë sù c¶m th«ng s©u s¾c víi nh÷ng t©m t nçi lßng cña nhau.
B. ThÓ hiÖn ë viÖc cïng nhau chia sÎ nh÷ng gian lao, thiÕu thèn trong cuéc sèng chiÕn
®Êu gian khæ.
C. ThÓ hiÖn ë sù yªu th¬ng, ®ïm bäc lÉn nhau, gióp nhau cã thªm søc m¹nh ®Ó vît
qua mäi gian khæ, thö th¸ch.
D. C¶ A, B, C ®Òu ®óng.
3. T×m trong bµi §ång chÝ ®o¹n th¬ vÏ nªn bøc tranh vÒ t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi, mét biÓu tîng ®Ñp vÒ cuéc ®êi ngêi chiÕn sÜ ?
a) §o¹n th¬ : ............................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
b) H×nh ¶nh §Çu sóng tr¨ng treo cã ý nghÜa t¶ thùc hay biÓu tîng ?
A. T¶ thùc
B. BiÓu tîng
C. Võa t¶ thùc, võa biÓu tîng
D. C¶ A, B, C ®Òu sai
c) B»ng mét c©u ng¾n gän, em h·y nªu ý nghÜa cña h×nh ¶nh §Çu sóng tr¨ng treo :
..............................................................................................................................
.................................................................................................................................
4. Khoanh trßn vµo nhËn xÐt ®óng vÒ tõ H¸n ViÖt.
A. Tõ H¸n ViÖt lµ tõ mîn cña tiÕng níc ngoµi.
B. Lµ tõ mîn cña tiÕng H¸n, nhng ®îc ph¸t ©m vµ dïng theo c¸ch dïng tõ cña tiÕng
ViÖt.
C. Lµ tõ do «ng cha ta s¸ng t¹o ra.
D. C¶ A, B, C ®Òu ®óng.
5. §iÒn ®óng (§) hoÆc sai (S) vµo « trèng cuèi mçi nhËn ®Þnh sau :
A. Trong tiÕng ViÖt, cã mét khèi lîng kh¸ lín tõ H¸n ViÖt.
B. Trong tiÕng ViÖt, tõ mîn tiÕng Ch©u ¢u chiÕm kho¶ng 60 %.
C. Tõ H¸n ViÖt trë thµnh mét bé phËn quan träng cña tiÕng ViÖt.
D. Trong tiÕng ViÖt khèi lîng tõ H¸n ViÖt rÊt Ýt ®îc sö dông.
6. G¹ch ch©n c¸c tõ H¸n ViÖt trong ®o¹n th¬ sau :
Thanh minh trong tiÕt th¸ng ba,
LÔ lµ t¶o mé héi lµ ®¹p thanh.
GÇn xa n« nøc yÕn anh
ChÞ em s¾m söa bé hµnh ch¬i xu©n.
DËp d×u tµi tö giai nh©n
14
§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
Ngùa xe nh níc ¸o quÇn nh nªm.
(NguyÔn Du, TruyÖn KiÒu)
7. §äc ®o¹n v¨n sau vµ tr¶ lêi c©u hái :
Chao «i ! §èi víi nh÷ng ngêi ë quanh ta, nÕu ta kh«ng cè t×m mµ hiÓu hä, th× ta chØ
thÊy hä gµn dë, ngu ngèc, bÇn tiÖn, xÊu xa, bØ æi... toµn nh÷ng cí ®Ó cho ta tµn nhÉn ; kh«ng
bao giê ta thÊy hä lµ nh÷ng ngêi ®¸ng th¬ng ; kh«ng bao giê ta th¬ng... Vî t«i kh«ng ¸c, nhng thÞ khæ qu¸ råi. Mét ngêi ®au ch©n cã lóc nµo quªn ®îc c¸i ch©n ®au cña m×nh ®Ó nghÜ
®Õn mét c¸i g× kh¸c n÷a ®©u ? Khi ngêi ta khæ qu¸ th× ngêi ta ch¼ng cßn nghÜ ®Õn ai ®îc n÷a.
C¸i b¶n tÝnh tèt cña ngêi ta bÞ nh÷ng nçi lo l¾ng, buån ®au, Ých kû che lÊp mÊt. T«i biÕt vËy,
nªn t«i chØ buån chø kh«ng nì giËn.
(Nam Cao, L·o H¹c)
a) Lêi v¨n trong ®o¹n trÝch trªn lµ cña ai ? :............................................................
b) Ngêi Êy ®ang thuyÕt phôc ai ? : ........................................................................
c) ThuyÕt phôc ®iÒu g× ? : .......................................................................................
II. tù luËn
1. VÎ ®Ñp cña ngêi lÝnh trong khæ cuèi bµi th¬ §ång chÝ cña ChÝnh H÷u.
2. Tõ hiÓu biÕt vÒ bµi §ång chÝ cña ChÝnh H÷u, em h·y viÕt mét ®oan v¨n theo luËn ®Ò:
§ång chÝ mang mét vÎ ®Ñp cña thêi ®¹i míi.
I. tr¾c nghiÖm
C©u
1
2
3
4
5
6
§¸p ¸n §Ò sè 7
Néi dung tr¶ lêi
A
D
a) §ªm nay rõng hoang s¬ng muèi
§øng c¹nh bªn nhau chê giÆc tíi
§Çu sóng tr¨ng treo
b) Chän C
c) §ã lµ h×nh ¶nh thùc nh÷ng ®ªm phôc kÝch chê giÆc, vÇng tr¨ng víi ngêi lÝnh
nh ngêi b¹n, chÊt chiÕn ®Êu vµ tr÷ t×nh, thùc t¹i vµ th¬ méng, thi sü vµ chiÕn
sü.
B
A, C - §óng ;
B, D - Sai
Thanh minh, tiÕt, t¶o mé, ®¹p thanh, yÕn anh, bé hµnh, tµi tö giai nh©n, nªm
a) Lêi «ng gi¸o
b) ThuyÕt phôc chÝnh m×nh
c) ThuyÕt phôc r»ng : vî m×nh kh«ng ¸c ®Ó chØ buån chø kh«ng nì giËn.
II. tù luËn
1. VÎ ®Ñp cña ngêi lÝnh trong khæ th¬ cuèi bµi §ång chÝ (ChÝnh H÷u)
7
Bµi lµm
Lµ ngêi lÝnh thuéc trung ®oµn thñ ®« råi trë thµnh nhµ th¬ qu©n ®éi, ChÝnh H÷u chñ yÕu
viÕt vÒ ngêi lÝnh vµ hai cuéc kh¸ng chiÕn. §ång chÝ ®îc s¸ng t¸c n¨m 1948, lµ bµi th¬ thµnh
c«ng nhÊt cña «ng. C¶ bµi th¬ thÓ hiÖn râ t×nh ®ång ®éi, ®ång chÝ g¾n bã keo s¬n cña nh÷ng
chiÕn sÜ qu©n ®éi nh©n d©n trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.
Bµi th¬ më ®Çu b»ng nh÷ng c©u th¬ méc m¹c, gi¶n dÞ, ch©n chÊt khi t¸c gi¶ giíi thiÖu vÒ
quª h¬ng cña c¸c anh bé ®éi. C¸c anh mçi ngêi mét quª - nh÷ng vïng quª nghÌo khã - song
®· vÒ ®©y ®Ó cïng tham gia kh¸ng chiÕn, cïng chÞu ®ùng gian khæ, chung lng ®Êu cËt bªn
nhau
Cuéc sèng ngêi lÝnh vÊt v¶ biÕt bao nhiªu. Nµo : ¸o anh r¸ch vai, quÇn t«i cã vµi m¶nh
v¸... L¹i n÷a, nh÷ng ®ªm trêi rÐt chØ cã mét m¶nh ch¨n máng hay nh÷ng c¬n sèt rÐt rõng
hµnh h¹... Vît lªn trªn tÊt c¶ nh÷ng khã kh¨n ®ã ®Ó "Th¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay". ChÝnh
®«i tay n¾m chÆt Êy ®· nãi lªn ý nghÜa thiªng liªng, cao ®Ñp cña t×nh ®ång ®éi, cña ý chÝ
quyÕt t©m ®¸nh giÆc
Bµi th¬ kÕt thóc b»ng h×nh ¶nh ®Æc s¾c :
§ªm nay rõng hoang s¬ng muèi
§øng c¹nh bªn nhau chê giÆc tíi
§Çu sóng tr¨ng treo
Ba c©u th¬ lµ bøc tranh ®Ñp vÒ t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi cña ngêi lÝnh, lµ biÓu tîng ®Ñp
vÒ cuéc ®êi ngêi chiÕn sÜ. Trong bøc tranh trªn, næi bËt lµ ba h×nh ¶nh g¾n kÕt víi nhau : Ngêi lÝnh, khÈu sóng, vÇng tr¨ng gi÷a c¶nh rõng hoang s¬ng muèi phôc kÝch giÆc. Søc m¹nh cña
t×nh ®ång ®éi ®· gióp hä vît lªn tÊt c¶ nh÷ng kh¾c nghiÖt cña thêi tiÕt vµ mäi gian khæ, thiÕu
thèn. T×nh ®ång chÝ ®· sëi Êm lßng hä. H×nh ¶nh §Çu sóng tr¨ng treo lµ h×nh ¶nh ®Ñp nhÊt v×
nã võa lµ h×nh ¶nh thùc võa lµ h×nh ¶nh tîng trng
15
§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
T¸c gi¶ ChÝnh H÷u ®· tõng nãi : "§Çu sóng tr¨ng treo, ngoµi h×nh ¶nh, bèn ch÷ nµy
cßn cã nhÞp ®iÖu nh l¾c cña mét c¸i g× l¬ löng ch«ng chªnh trong sù b¸t ng¸t. Nã nãi lªn mét
c¸i g× l¬ löng ë rÊt xa chø kh«ng ph¶i lµ buéc chÆt, suèt ®ªm vÇng tr¨ng ë bÇu trêi cao
xuèng thÊp dÇn vµ cã lóc nh treo l¬ löng trªn ®Çu mòi sóng. Nh÷ng ®ªm phôc kÝch chê giÆc,
vÇng tr¨ng nh mét ngêi b¹n" §ã lµ h×nh ¶nh thùc cña cuéc kh¸ng chiÕn, cña nh÷ng ngêi lÝnh
khi chê giÆc tíi.
Ngoµi t¶ thùc, h×nh ¶nh "§Çu sóng tr¨ng treo" cßn mang ý nghÜa tîng trng. §ã lµ sù kÕt
hîp gi÷a bót ph¸p hiÖn thùc vµ l·ng m¹n, võa thùc, võa m¬, võa xa võa gÇn, võa mang tÝnh
chiÕn ®Êu, võa mang tÝnh tr÷ t×nh. Võa chiÕn sÜ võa thi sÜ. §©y lµ h×nh ¶nh tîng trng cho t×nh
c¶m trong s¸ng cña ngêi chiÕn sÜ. Mèi t×nh ®ång chÝ ®ang n¶y në, v¬n cao, táa s¸ng tõ cuéc
®êi chiÕn ®Êu. H×nh ¶nh th¬ thËt ®éc ®¸o, g©y xóc ®éng bÊt ngê, thó vÞ cho ng êi ®äc. Nã nãi
lªn ®Çy ®ñ ý nghÜa cao ®Ñp cña môc ®Ých lÝ tëng chiÕn ®Êu vµ t×nh nghÜa thiªng liªng cña anh
bé ®éi Cô Hå.
Víi nhÞp chËm, giäng th¬ h¬i cao, ba c©u th¬ cuèi cña bµi mét lÇn n÷a kh¾c häa ch©n
thùc mµ s©u s¾c vÒ h×nh ¶nh ngêi lÝnh trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.
T×nh c¶m ®ång chÝ, ®ång ®éi lµ t×nh c¶m thiªng liªng cao ®Ñp nhÊt cña nh÷ng ngêi
lÝnh. §ã lµ søc m¹nh gióp hä vît qua tÊt c¶ mäi khã kh¨n trë ng¹i, mäi thiÕu thèn ®Ó chiÕn
th¾ng kÎ thï. Bµi th¬ §ång chÝ ®Æc biÖt lµ ba c©u kÕt nh mét lêi nh¾n nhñ víi mäi ngêi : H·y
biÕt n©ng niu vµ g×n gi÷ nh÷ng t×nh c¶m ®Ñp trong cuéc sèng, ph¶i biÕt kÝnh träng nh÷ng ngêi
lÝnh
2. Tõ hiÓu biÕt vÒ bµi §ång chÝ cña ChÝnh H÷u, em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n theo luËn ®Ò
"§ång chÝ mang mét vÎ ®Ñp cña thêi ®¹i míi".
Bµi lµm
VÎ ®Ñp cña thêi ®¹i míi trong h×nh tîng th¬ ë ®©y lµ t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi g¾n víi
giai cÊp cña ngêi lÝnh. C¶ bµi th¬ khai th¸c ®êi sèng néi t©m, t×nh c¶m cña ngêi lÝnh. VÎ ®Ñp
cña bµi th¬ §ång chÝ lµ vÎ ®Ñp ®êi sèng t©m hån ngêi lÝnh, n¬i ph¸t ra vÇng ¸nh s¸ng lung
linh nhÊt lµ t×nh ®ång chÝ ®ång ®éi : "Th¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay". ChØ cÇn th¬ng nhau
tay n¾m lÊy bµn tay lµ ®ñ h¬i Êm ®Ó chèng chäi víi c¸i rÐt run ngêi n¬i ®¹i ngµn. Nh÷ng ®ªm
rõng hoang s¬ng muèi... Trong c¸i cÇm tay nhau Êy, h×nh ¶nh ®Êt níc vµ tinh thÇn ®oµn kÕt
giai cÊp ®îc diÔn ®¹t thËt cao ®Ñp, c« ®äng vµ thuyÕt phôc. ChÝnh t×nh c¶m cao ®Ñp vµ lÝ tëng
s¸ng ngêi "§øng c¹nh bªn nhau chê giÆc tíi" ®ã mµ nh÷ng ngêi lÝnh ®îc n©ng lªn tÇm cao
kh¸i qu¸t trong ®ã cã sù hµi hßa gi÷a hiÖn thùc vµ l·ng m¹n, tr÷ t×nh. §Çu sóng tr¨ng treo
mang ý nghÜa s©u s¾c cho tinh thÇn thêi ®¹i.
§Ò sè 8
I. tr¾c nghiÖm
1. Khoanh trßn vµo ch÷ c¸i ®Çu ý kiÕn em cho lµ ®óng vÒ nhµ th¬ Ph¹m TiÕn DuËt.
A. Sinh n¨m 1941 ë miÒn ®ång b»ng Phó Thä.
B. Mét trong nh÷ng g¬ng mÆt hµng ®Çu cña th¬ chèng Mü.
C. Ngêi ®îc mÖnh danh lµ "Viªn ngäc th¬ ca Trêng s¬n"
D. Ngêi võa s¸ng t¸c th¬ võa viÕt tiÓu thuyÕt.
2. Trong Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh, t¸c gi¶ ®· s¸ng t¹o ra mét h×nh ¶nh ®éc ®¸o. §ã lµ
h×nh ¶nh nµo ? Khoanh trßn vµo ý em chän.
A. H×nh ¶nh ngêi lÝnh
B. H×nh ¶nh nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh
C. H×nh ¶nh nô cêi ha ha
D. H×nh ¶nh ®Çu tãc bôi phun tr¾ng xãa
3. Ph¹m TiÕn DuËt s¸ng t¹o h×nh ¶nh nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh nh»m :
A. Lµm næi bËt h×nh ¶nh nh÷ng ngêi lÝnh l¸i xe hiªn ngang, dòng c¶m mµ s«i næi trÎ
trung.
B. Lµm næi bËt nh÷ng khã kh¨n thiÕu thèn vÒ ®iÒu kiÖn vËt chÊt vµ vò khÝ cña nh÷ng
ngêi lÝnh trong cuéc kh¸ng chiÕn.
C. NhÊn m¹nh téi ¸c cña giÆc MÜ trong viÖc tµn ph¸ ®Êt níc ta.
D. Lµm næi bËt sù vÊt v¶, gian lao cña nh÷ng ngêi lÝnh l¸i xe.
4. Chän tõ ng÷ thÝch hîp ®iÒn vµo chç trèng :
ThuËt ng÷ lµ tõ ng÷ biÓu thÞ (1)....................... khoa häc, c«ng nghÖ vµ thêng ®îc dïng trong
c¸c v¨n b¶n (2) ......................., ..........................
Thêng mçi (3)............................chØ biÓu thÞ mét (4)...................... vµ ngîc l¹i mçi
(5).................................. chØ biÓu thÞ b»ng mét (6)...................................
5. BiÖt ng÷ x· héi lµ lo¹i tõ :
A. ChØ dïng trong mét tÇng líp x· héi nhÊt ®Þnh .
B. ChØ dïng khi ngêi nãi muèn gäi th¼ng tªn sù vËt, hµnh ®éng, tÝnh chÊt... mµ m×nh
nãi tíi.
16
§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
C. BiÖt ng÷ x· héi chÝnh lµ tiÕng ®Þa ph¬ng.
D. BiÖt ng÷ x· héi cßn gäi lµ tiÕng lãng.
6. Cho d·y tõ sau :
Èn dô, ho¸n dô, nh¶y nhãt, côc c»n, lao xao, danh tõ, ngçng, gËy, trøng, ba- d¬, hãa
häc, ®Þa lÝ, quay phim, tróng tñ.
H·y x¸c ®Þnh vµ xÕp chóng vµo ba cét sau :
Nh÷ng tõ th«ng thêng
Nh÷ng thuËt ng÷
BiÖt ng÷
.......................................
.........................................
..........................................
....................................... ... .........................................
..........................................
....................................
.........................................
..........................................
7. T×m mét ®o¹n v¨n, hoÆc ®o¹n th¬ ®· häc ë líp 9 mµ trong ®o¹n v¨n, ®o¹n th¬ ®ã cã sö
dông yÕu tè nghÞ luËn
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
...............................................................................................................................
II. tù luËn
Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh cña Ph¹m TiÕn DuËt ®· cho thÊy hµnh trang mang
theo con ®êng ra trËn lµ tr¸i tim yªu níc. ý kiÕn cña em ?
§¸p ¸n §Ò sè 8
I. tr¾c nghiÖm
C©u
1
2
3
4
5
Néi dung tr¶ lêi
B, C
B
A
(1) kh¸i niÖm ; (2) khoa häc c«ng nghÖ ; (3) thuËt ng÷ ; (4) kh¸i niÖm ;
(5) kh¸i niÖm ; (6) thuËt ng÷
A
- Tõ th«ng thêng : nh¶y nhãt, côc c»n, lao xao.
6
- ThuËt ng÷ : Èn dô, ho¸n dô, danh tõ, ba d¬, hãa häc, ®Þa lý
- BiÖt ng÷ : ngçng, gËy, trøng, quay phim, tróng tñ
R»ng: " t«i chót phËn ®µn bµ
Ghen tu«ng th× còng ngêi ta thêng t×nh
NghÜ cho khi g¸c viÕt kinh
Víi khi khái cöa døt t×nh ch¼ng theo
7
Lßng riªng riªng nh÷ng kÝnh yªu
Chång chung cha dÔ ai chiÒu cho ai
Trãt lßng g©y viÖc ch«ng gai
Cßn nhê lîng bÓ th¬ng bµi nµo ch¨ng"
(TruyÖn KiÒu)
II. Tù luËn
T¸c phÈm Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh cña Ph¹m TiÕn DuËt ®· cho thÊy hµnh
trang mang theo con ®êng ra trËn lµ tr¸i tim yªu níc. H·y ph©n tÝch bµi th¬ ®Ó lµm
s¸ng tá nhËn ®Þnh trªn.
Bµi lµm
Ph¹m TiÕn DuËt lµ mét trong nh÷ng nhµ th¬ tiªu biÓu cña thÕ hÖ nhµ th¬ trÎ nh÷ng n¨m
kh¸ng chiÕn chèng MÜ. B¶n th©n lµ anh bé ®éi Trêng S¬n, t¸c gi¶ c¶m th«ng vµ hiÓu râ t©m
t×nh ngêi lÝnh, nhÊt lµ ngêi chiÕn sÜ vËn t¶i däc Trêng S¬n chë vò khÝ, qu©n trang tõ hËu ph¬ng lín ra tiÒn tuyÕn lín. Cïng víi thÕ hÖ thanh niªn h¨ng h¸i "XÎ däc trêng s¬n ®i cøu níc /
Mµ lßng ph¬i phíi dËy t¬ng lai" Ph¹m TiÕn DuËt mang niÒm vui h¨m hë cña tuæi trÎ ra chiÕn
trêng. Nhµ th¬ ®· t¹o cho m×nh mét giäng ®iÖu th¬ rÊt lÝnh : kháe kho¾n, tù nhiªn, trµn ®Çy
søc sèng, tinh nghÞch t¬i vui mµ giµu suy tëng. Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh lµ t¸c phÈm
tiªu biÓu nhÊt cña giäng th¬ Êy, cña hån th¬ Êy.
KÕt cÊu cña bµi th¬ lµ hµnh tr×nh cña con ®êng ra trËn. Hµnh tr×nh ®ã cã nh÷ng lóc d·i dÇu
n¾ng ma, cã nh÷ng ngµy vît suèi b¨ng ®Ìo vµ cã tiÕng reo cêi trong t×nh th©n chan hßa ®ång
®éi, trong mét m¸i Êm gia ®×nh gi÷a ®Êt trêi bao la. KÕt cÊu ®ã tríc hÕt thÓ hiÖn qua sè lîng
ch÷ trong c©u :
Më ®Çu chÆng ®êng hµnh qu©n lµ nh÷ng khã kh¨n. V× vËy khæ 1, c©u th¬ ®Çu dµi ra 10
ch÷ vµ kÕt thóc b»ng thanh tr¾c - hoµn toµn tr¸i quy luËt phèi thanh b×nh thêng cña th¬ vÇn
nhÞp. Nã lµ ®iÖu nãi :
17
§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
Kh«ng cã kÝnh kh«ng ph¶i v× xe kh«ng cã kÝnh
Ba c©u tiÕp theo, khã kh¨n dÇn rót l¹i, t¹o nªn sù ung dung phong th¸i ®Ønh ®¹c víi sè
lîng ch÷ rót dÇn xuèng vµ ®»m l¹i vÒ thanh ®iÖu : 8- 6- 6, b»ng- b»ng - tr¾c.
Hai c©u th¬ cuèi khæ, thanh b»ng chiÕm tØ lÖ nhiÒu h¬n, kho¶ng 2/3. ChÝnh sù th¾ng
thÕ cña thanh b»ng ®· t¹o nªn sù thanh th¶n, ung dung cho khæ th¬ mÆc dï kÕt thóc cña nã
l¹i lµ thanh tr¾c. ChÝnh thanh tr¾c nµy l¹i më ®êng cho xe ®i tíi : Nh×n th¼ng.
N¨m khæ th¬ tiÕp theo, sè lîng c©u ch÷ trë l¹i b×nh thêng, ho¸n ®æi ®Òu ®Æn ë hai kiÓu
kÕt hîp : 7- 8- 8- 7- vµ 7- 7- 8- 7 . §êng ra trËn ®Ñp l¾m, nªn xe kh«ng kÝnh cø ch¹y bon bon,
ngêi l¸i xe ®· nh×n thÊy, nh×n thÊy vµ thÊy. ThÊy giã xoa m¾t ®¾ng, thÊy con ®êng ch¹y th¼ng
vµo tim. Quan träng nhÊt, thÊy ®îc nô cêi r¹ng rì cña nhau. Êy còng chÝnh lµ thÊy ®îc lßng
dòng c¶m tiÒm Èn ®»ng sau nh÷ng c©u ®ïa vui vµ hµnh ®éng tÕu t¸o :
GÆp b¹n bÌ suèt däc ®êng ®i tíi
B¾t tay nhau qua cöa kÝnh vì råi
Khæ th¬ cã mét sù thay ®æi ®Æc biÖt so víi toµn bµi ë sè lîng ch÷ trong c©u th¬ : 8- 88- 8. Bèn c©u th¬ 32 ch÷ chia ®Òu nhau thanh ®iÖu b»ng tr¾c ë bèn ch÷ cuèi vµ trë l¹i kiÓu
phèi ©m b×nh thêng b»ng- tr¾c- tr¾c- b»ng. C©u kÕt cña bµi th¬ më réng b»ng thanh b»ng :
ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim
§©y lµ c©u th¬ mÊu chèt cña c¶ khæ th¬ vµ c¶ bµi th¬. Hãa ra tÊt c¶ khã kh¨n thö th¸ch ë
phÝa trªn kia ch¼ng lµ g× c¶, dï cho bom r¬i, ph¸o th¶, dï xe kh«ng kÝnh, dï ®êng ra mÆt trËn
cã khi ®ång nghÜa víi c¸i chÕt th× ngêi lÝnh l¸i xe ra trËn còng lu«n c¶m thÊy b×nh yªn, an
toµn bëi v× cã mét tr¸i tim. §ã lµ tr¸i tim biÕt thøc v× MiÒn Nam, biÕt kh¸t khao ch©n lÝ, hßa
b×nh. Hµnh trang ra trËn cÇn biÕt bao mét tr¸i tim nh thÕ.
Bµi th¬ ®· kh¾c häa ®Ëm nÐt h×nh ¶nh ngêi chiÕn sÜ qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam : §êi
chóng ta ®©u cã giÆc lµ ta cø ®i. Bµi th¬ kh«ng chøa ®ùng mét Èn ý s©u xa nµo khiÕn ngêi
®äc ph¶i suy luËn, nªu gi¶ thiÕt hoÆc lµ thÕ nµy hoÆc lµ thÕ kia. T¹o dùng h×nh ¶nh th¬ b»ng
ng«n ng÷ th« méc cña ®êi sèng thêng nhËt, kh«ng sö dông c¸c lo¹i mÜ tõ, mÜ c¶m, Èn dô,
h×nh ¶nh th¬ thÓ hiÖn ®¹t tíi ®é ch©n thùc cao mµ vÉn rÊt th¬, ®ã lµ tµi nghÖ cña Ph¹m TiÕn
DuËt trong lao ®éng s¸ng t¹o. Bµi th¬ cã ®Çy ®ñ yÕu tè c¸ch t©n vµ hiÖn ®¹i nhng vÉn mang
®Ëm b¶n s¾c cña th¬ ca d©n téc, nèi tiÕp truyÒn thèng cña th¬ ca c¸ch m¹ng viÕt vÒ anh bé
®éi trong hai cuéc trêng chinh cøu níc vÜ ®¹i cña d©n téc ë thÕ kØ XX
§Ò sè 9
I. tr¾c nghiÖm
1. Néi dung chÝnh mµ t¸c gi¶ Ph¹m TiÕn DuËt muèn thÓ hiÖn trong Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe
kh«ng kÝnh lµ g× ?
A. Miªu t¶ cuéc hµnh qu©n khÈn tr¬ng cña c¸c chiÕn sü l¸i xe tõ B¾c vµo Nam
B. Miªu t¶ nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh ®Ó nãi lªn cuéc sèng chiÕn ®Êu gian khæ nhng
hµo hïng cña ®©n téc ta.
C. Th«ng qua h×nh ¶nh ®éc ®¸o nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh, t¸c gi¶ tËp trung lµm næi
bËt h×nh ¶nh nh÷ng chiÕn sÜ l¸i xe Trêng s¬n l¹c quan, dòng c¶m, bÊt chÊp khã kh¨n nguy
hiÓm vµ ý chÝ chiÕn ®Êu gi¶i phãng miÒn Nam.
D. TÊt c¶ c¸c ý trªn.
2. §Ó thÓ hiÖn néi dung Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh, Ph¹m TiÕn DuËt ®· sö dông giäng
®iÖu nh thÕ nµo ? §¸nh dÊu X vµo « vu«ng c¸c c©u ®óng :
A. Tù nhiªn vµ ngang tµng.
B. S«i næi vµ tinh nghÞch.
C. Lêi th¬ gÇn víi lêi nãi ch©n thùc, sinh ®éng thêng ngµy.
D. Lêi th¬ ch¶i chuèt, cÇu kú.
3. Tõ mçi c©u th¬ ë cét A, h·y nªu néi dung thÝch hîp vµo cét B :
A
1. Ung dung buång l¸i ta ngåi
Nh×n ®Êt, nh×n trêi, nh×n th¼ng
B
2. Bôi phun tãc tr¾ng nh ngêi giµ
Cha cÇn röa, ph× phÌo ch©m ®iÕu thuèc
Nh×n nhau mÆt lÊm cêi ha ha
3. BÕp Hoµng CÇm ta dùng gi÷a trêi
Chung b¸t ®òa nghÜa lµ gia ®×nh ®Êy
4. Xe vÉn ch¹y v× miÒn Nam phÝa tríc
ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim
C¸c c¸ch trau dåi vèn tõ
4. §iÒn néi dung thÝch hîp vµo c¸c « trèng
18
§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
(1)
(2)
(3)
5. G¹ch díi nh÷ng tõ dïng sai trong c¸c c©u sau vµ t×m tõ thÝch hîp ®Ó thay thÕ.
a) Vµo häc, c¶ líp rÊt v¾ng lÆng.
.................................................................................................................................
b) Th«ng qua TruyÖn KiÒu, NguyÔn Du phª b×nh x· héi phong kiÕn ®· chµ ®¹p lªn
quyÒn sèng cña con ngêi.
.................................................................................................................................
c) Trong thêi kú ®æi míi, ViÖt Nam ®· thµnh lËp quan hÖ ngo¹i giao víi hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi.
..................................................................................................................................
6. Gi¶i thÝch nghÜa cña c¸c tõ cã yÕu tè "®ång" :
a) §ång ©m : ..................................................................................................
b) §ång bµo : ................................................................................................
c) §ång chÝ : .................................................................................................
d) §ång khëi : ...............................................................................................
e) §ång dao : ................................................................................................
II. tù luËn
H×nh ¶nh ngêi lÝnh trong hai bµi th¬ §ång chÝ cña ChÝnh H÷u vµ Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe
kh«ng kÝnh cña Ph¹m TiÕn DuËt.
I. tr¾c nghiÖm
§¸p ¸n §Ò sè 9
C©u
1
2
Néi dung tr¶ lêi
C
A, B, C (§óng) ;
D (Sai)
B 1 : T thÕ ung dung, hiªn ngang, th¸i ®é coi thêng khã kh¨n, nguy hiÓm
B 2 : T©m hån s«i næi, trÎ trung, l¹c quan cña tuæi trÎ
3
B 3 : T×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi g¾n bã keo s¬n
B 4 : ý thøc chiÕn ®Êu v× miÒn Nam, thèng nhÊt ®Êt níc
(1) N¾m ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c nghÜa cña tõ
4
(2) C¸ch dïng tõ
(3) T¨ng vèn tõ
a) Tõ sai : v¾ng lÆng - thay b»ng yªn lÆng
5
b) Tõ sai : phª b×nh - thay b»ng lªn ¸n
c) Tõ sai : thµnh lËp - thay b»ng thiÕt lËp
a) Cã ©m thanh gièng nhau
b) Cïng huyÕt thèng, nßi gièng, ruét thÞt
6
c) Cïng chÝ híng, cïng lÝ tëng
d) Cïng vïng dËy trong mét thêi ®iÓm
e) Lêi h¸t d©n gian cña trÎ em
II. tù luËn
H×nh ¶nh ngêi lÝnh qua hai bµi th¬ §ång chÝ (ChÝnh H÷u) vµ Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe
kh«ng kÝnh (Ph¹m TiÕn DuËt)
Bµi lµm
Líp cha tríc líp con sau
§· thµnh ®ång chÝ chung c©u qu©n hµnh
(Tè H÷u)
Tr¶i qua ba m¬i n¨m chiÕn tranh vÖ quèc vÜ ®¹i, d©n téc ta ®· lµm nªn kú tÝch hµo hïng :
®¸nh th¾ng thùc d©n Ph¸p vµ ®Õ quèc Mü. Cã thÓ nãi, nh©n vËt trung t©m cña thêi ®¹i ®· lµm
nªn huyÒn tho¹i, ®ã lµ anh bé ®éi Cô Hå.
H×nh tîng anh bé ®éi Cô Hå ®· trë thµnh c¶m høng ®Ñp trong th¬ ca hiÖn ®¹i. Trong sè
nh÷ng bµi th¬ viÕt vÒ ®Ò tµi nµy ph¶i kÓ ®Õn §ång chÝ cña ChÝnh H÷u vµ Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi
xe kh«ng kÝnh cña Ph¹m TiÕn DuËt. Hai bµi th¬ g¾n víi hai giai ®o¹n kh¸ng chiÕn chèng
Ph¸p, chèng MÜ sÏ gióp chóng ta c¶m nhËn ®Çy ®ñ h¬n vÒ h×nh ¶nh ngêi lÝnh.
ChÝnh H÷u sinh n¨m 1926. N¨m 1946 «ng nhËp ngò, lµ lÝnh trung ®oµn Thñ ®«. §Çu n¨m
1948 bµi th¬ §ång chÝ ra ®êi khi «ng lµ chÝnh trÞ viªn ®¹i ®éi. Ph¹m TiÕn DuËt sinh n¨m
1941, n¨m 1964 gia nhËp qu©n ®éi, ho¹t ®éng trªn tuyÕn ®êng Trêng s¬n. Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi
xe kh«ng kÝnh s¸ng t¸c n¨m 1969.
Hai nhµ th¬ thuéc hai thÕ hÖ thi nh©n nèi tiÕp nhau trong cuéc trêng chinh cña d©n téc. Hai
thi phÈm mµ chóng ta ®Ò cËp tíi lµ hai trong nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu cña mçi thêi k× v¨n
häc. Hay sù thÓ hiÖn h×nh tîng anh bé ®éi Cô Hå. Ngêi lÝnh trong hai bµi th¬ nµy lµ nh÷ng
h×nh ¶nh tiªu biÓu cña th¬ ViÖt Nam 1945 - 1975 sÏ cßn sèng m·i trong lßng ngêi ®äc.
19
§Ò «n thi vµo líp 10 – Trung häc phæ th«ng
§äc §ång chÝ, c¶m nhËn chung cña chóng ta lµ, ngêi lÝnh c¸ch m¹ng trong kh¸ng chiÕn
chèng Ph¸p xuÊt th©n tõ n«ng d©n. H×nh ¶nh hä ®îc ChÝnh H÷u m« t¶ ch©n thùc, gi¶n dÞ mµ
cao ®Ñp. Kh¸c víi khuynh híng l·ng m¹n anh hïng mang d¸ng dÊp tr¸ng sÜ trîng phu cña
th¬ ca ®Çu chèng Ph¸p, c¶m høng cña ChÝnh H÷u trong §ång chÝ híng vÒ chÊt thùc cña ®êi
sèng, khai th¸c c¸i ®Ñp vµ chÊt th¬ trong c¸i "®êi thùc" cña cuéc chiÕn ®Êu vµ ngêi chiÕn sÜ.
C¸i ®Ñp trong khã kh¨n, thiÕu thèn vµ nhÊt lµ c¸i ®Ñp trong t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi, th¾m
thiÕt, s©u nÆng :
Quª h¬ng anh níc mÆn ®ång chua
lµng t«i nghÌo ®Êt cµy lªn sái ®¸
T«i víi anh ®«i ngêi xa l¹
Tù ph¬ng trêi ch¼ng hÑn quen nhau
Sóng bªn sóng ®Çu s¸t bªn ®Çu
§ªm rÐt chung ch¨n thµnh ®«i tri kØ
§ång chÝ !
§o¹n më ®Çu nµy cã b¶y dßng, theo ba cÆp vµ cuèi cïng dån l¹i ë mét tõ : §ång chÝ.
Mét sù lÝ gi¶i t×nh ®ång chÝ cña nguêi lÝnh. §ã lµ xuÊt ph¸t tõ sù gièng nhau ë c¶nh ngé,
xuÊt th©n tõ nghÌo khã, lµ cïng chung môc ®Ých, lÝ tëng, nhiÖm vô, chia sÎ gian lao (Sóng
bªn sóng ®Çu s¸t bªn ®Çu/ §ªm rÐt chung ch¨n thµnh ®«i tri kØ...) Mét ch÷ chung khiÕn
nh÷ng ngêi vèn xa l¹ thµnh ®«i tri kØ vµ cao h¬n lµ thµnh ®ång chÝ.
Ngêi xa ®¸nh gi¸ t×nh b¹n cao nhÊt b»ng tri kØ. ChÝnh H÷u nh×n thÊy ë anh bé ®éi Cô Hå
mét t×nh c¶m cßn s©u s¾c h¬n, g¾n bã h¬n - t×nh ®ång chÝ. T×nh c¶m nµy kh«ng ph¶i chØ v× sù
c¶m th«ng s©u xa t©m t, nçi lßng cña nhau mµ lµ c¸i chung lín lao. Lµ nh÷ng gian lao, thiÕu
thèn cña cuéc ®êi chiÕn ®Êu. TÊt c¶ diÔn ®¹t b»ng lêi kh«ng ®ñ, bao nhiªu lêi th©n th¬ng, tr×u
mÕn nhÊt còng trë thµnh s¸o rçng, kh«ng chuyªn chë næi søc nÆng c¶m ®éng gi÷a nh÷ng ngêi lÝnh, ngêi ®ång ®éi. V× thÕ ®o¹n th¬ thø hai cã 10 dßng vÉn theo tõng cÆp t¬ng øng ®Ó cuèi
cïng dån l¹i mét hµnh ®éng thay cho mu«n lêi : "Th¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay". T×nh
®ång chÝ gi÷a nh÷ng ngêi lÝnh vÖ quèc, nãi nh ChÝnh H÷u :
Anh víi t«i biÕt tõng c¬n ín l¹nh
Sèt run ngêi vÇng tr¸n ít må h«i
¸o anh r¸ch vai
QuÇn t«i cã vµi m¶nh v¸
MiÖng cêi buèt gi¸
Ch©n kh«ng giµy...
Lµ t×nh c¶m cña cha «ng thuë míi næi dËy chèng Ph¸p håi gi÷a thÕ kØ XIX truyÒn l¹i.
T×nh cña nh÷ng d©n Êp, d©n l©n, "ViÖc cuèc, viÖc cµy, viÖc bõa, viÖc cÊy tay vèn quen lµm TËp khiªn, tËp sóng, tËp m¸c, tËp cê m¾t cha tõng ngã" (V¨n tÕ nghÜa sü CÇn Giuéc NguyÔn §×nh ChiÓu). Nh÷ng con ngêi Êy vèn dÜ kh«ng ®i vµo cuéc chiÕn ®Êu cam go, thiÕu
thèn nµy b»ng ãc l·ng m¹n. Nhng cuéc chiÕn ®Êu trªn chiÕn hµo b¶o vÖ Tæ quèc ®· khiÕn hä
thµnh oai hïng, l·ng m¹n. Bøc tîng ®µi cuèi bµi th¬ lµ sù ph¸t triÓn tÊt yÕu tõ t×nh ®ång chÝ :
§ªm nay rõng hoang s¬ng muèi
§øng c¹nh bªn nhau chê giÆc tíi
§Çu sóng tr¨ng treo
§ã lµ cuéc ®êi thùc cña nh÷ng ngêi lÝnh n«ng d©n nghÌo khæ n¬i : níc mÆn ®ång chua, ®Êt
cµy lªn sái ®¸, ¸o r¸ch vai, quÇn vµi m¶nh v¸, ch©n kh«ng giµy... ®îc t×nh c¶m c¸ch m¹ng
cao ®Ñp t¹c thµnh d¸ng h×nh míi.
NÕu §ång chÝ lµ h×nh ¶nh cña anh lÝnh n«ng d©n cha biÕt ch÷ thêi k× ®Çu kh¸ng Ph¸p th×
ngêi lÝnh trong Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh lµ mét hãa th©n kh¸c. Hä lµ nh÷ng thanh
niªn häc sinh ®· qua 20 n¨m díi m¸i trêng MiÒn B¾c ®i chiÕn ®Êu, gi¶i phãng MiÒn Nam
thèng nhÊt ®Êt níc. Ngêi chiÕn sÜ trong Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh kh«ng mang ®Æc
®iÓm nh ®· nãi ë trªn tuy vÉn cïng bèn ph¬ng héi tô, víi tÊt c¶ sù trong s¸ng, hån nhiªn, v«
t. Hä, nh÷ng ngêi chiÕn sÜ l¸i xe, nh÷ng chiÕc xe tõ trong bom ®¹n : ®· vÒ ®©y häp thµnh
tiÓu ®éi : Kh«ng cã kÝnh råi xe kh«ng cã ®Ìn, kh«ng cã mui xe... Bëi v× : Bom giËt bom rung
kÝnh vì ®i råi. Nªn ph¶i chÞu bao gian khæ : giã, bôi, ma xèi x¶ song :
Xe vÉn ch¹y v× MiÒn Nam phÝa tríc
ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim
T×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi trong bµi th¬ cña Ph¹m TiÕn DuËt cã c¸i tªn chung lµ ta, chóng ta.
TÊt c¶ ®Òu lµ ®ång chÝ : trÎ, kháe, dòng c¶m bÊt chÊp nguy hiÓm. Kh«ng cã kÝnh kh«ng ph¶i
v× xe kh«ng cã kÝnh / bom giËt bom rung kÝnh vì ®i råi. Nhng : Ung dung buång l¸i ta ngåi/
Nh×n ®Êt nh×n trêi nh×n th¼ng......../Bôi phun tãc tr¾ng... cêi ha ha / Ma tu«n... mau th«i /
GÆp bÌ b¹n... kÝnh vì råi / Hä kh«ng cÇn nhiÒu t×m hiÓu, kh«ng cÇn ph¶i ®ång c¶nh ngé, víi
hä tõ trong bom r¬i... häp thµnh tiÓu ®éi. NÕu h×nh ¶nh ngêi chiÕn sÜ trong bµi §ång chÝ lµ
mét bøc tîng ®µi : §øng c¹nh bªn nhau chê giÆc tíi/ §Çu sóng tr¨ng treo th× ngêi lÝnh trong
th¬ Ph¹m TiÕn DuËt lµ mét tæ hîp cña nh÷ng khu«n mÆt trai trÎ, hån nhiªn. §ång chÝ cña
ChÝnh H÷u vµ Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh cña Ph¹m TiÕn DuËt lµ hai tiªu ®iÓm trong
20
- Xem thêm -
.DOC 
158 
310 
107 
