Tài liệu Đề cương ôn tập môn kiến thức chung thi tuyển công chức khối hành chính 2015

CHUYEÂN ÑEÀ 1 TOÅ CHÖÙC BOÄ MAÙY HAØNH CHÍNH NHAØ NÖÔÙC I. KHAÙI QUAÙT VEÀ BOÄ MAÙY HAØNH CHÍNH NHAØ NÖÔÙC TA 1. Khaùi nieäm boä maùy haønh chính nhaø nöôùc. Boä maùy haønh chính nhaø nöôùc ñöôïc thieát laäp ñeå thöïc thi quyeàn haønh phaùp. Quyeàn haønh phaùp laø quyeàn thi haønh phaùp luaät. Quyeàn naøy thuoäc veà Chính phuû. Ñeå thi haønh phaùp luaät, caùc cô quan thuoäc boä maùy haønh chính nhaø nöôùc theo söï quy ñònh cuûa phaùp luaät coù quyeàn laäp quy vaø quyeàn haønh chính. - Quyeàn laäp quy laø quyeàn ban haønh caùc vaên baûn phaùp quy (coøn goïi laø vaên baûn döôùi luaät) nhö Nghò ñònh, quyeát ñònh .v.v... ñeå cuï theå hoùa luaät, thöïc hieän luaät nhaèm ñieàu chænh nhöõng quan heä kinh teá - xaõ hoäi thuoäc phaïm vi quyeàn haønh phaùp. Döôùi goùc ñoä phaùp luaät, coù theå xem ñaây laø söï uûy quyeàn cuûa laäp phaùp cho haønh phaùp ñeå ñieàu haønh caùc hoaït ñoäng cuï theå cuûa quyeàn löïc nhaø nöôùc. - Quyeàn haønh chính laø quyeàn toå chöùc ra boä maùy cai quaûn, saép xeáp nhaân söï, ñieàu haønh coâng vieäc quoác gia, söû duïng nguoàn taøi chính vaø coâng saûn ñeå thöïc hieän nhöõng chính saùch cuûa ñaát nöôùc. Ñoù laø quyeàn toå chöùc, ñieàu haønh caùc hoaït ñoäng kinh teá - xaõ hoäi, ñöa phaùp luaät vaøo ñôøi soáng nhaèm giöõ gìn traät töï an ninh xaõ hoäi, phuïc vuï lôïi ích cuûa coâng daân, baûo ñaûm daân sinh vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi vaø söû duïng coù hieäu quaû nguoàn taøi chính vaø coâng saûn ñeå phaùt trieån ñeå phaùt trieån ñaát nöôùc moät caùch coù hieäu quaû. Vôùi tö caùch laø cô quan haønh chính cao nhaát. Chính phuû naém quyeàn thoáng nhaát quaûn lyù caùc nhieäm vuï chính trò, kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi, quoác phoøng, an ninh vaø ñoái ngoaïi cuûa nhaø nöôùc; quaûn lyù heä thoáng thoáng nhaát cuûa boä maùy haønh chính nhaø nöôùc töø trung öông ñeán cô sôû trong khuoân khoå heä thoáng chính trò hieän haønh (1) (1) Ngöôøi ñöùng daàu cô quan haønh phaùp coù theå laø Thuû töôùng (Anh, Nhaät, Ñöùc, Canada...) hoaëc Toång thoáng (Myõ, Braxin, Indoânexia...) 2. Caùc nguyeân taéc toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa boä maùy haønh chính nhaø nöôùc. Treân cô sôû nghieân cöùu lyù luaän vaø thöïc tieãn hoaït ñoäng cuûa neàn haønh chính Nhaø nöôùc, ngoaøi nguyeân taéc chung : Ñaûng laõnh ñaïo, Nhaø nöôùc quaûn lyù, nhaân daân laøm chuû coù theå neâu leân nhöõng nguyeân taéc toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa heä thoáng haønh chính nhaø nöôùc CH XHCN Vieät Nam nhö sau: 2.1. Nguyeân taùc Ñaûng laõnh ñaïo ñoái vôùi haønh chính nhaø nöôùc. Heä thoáng chính trò xaõ hoäi chuû nghóa laø heä thoáng chính trò nhaát nguyeân, trong ñoù chæ toàn taïi moät Đaûng, Ñảng coäng saûn Vieät Nam – löïc löôïng duy nhaát laõnh ñaïo nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi. Ñaûng coäng saûn Vieät Nam laø Ñaûng caàm quyeàn, giöõ vai troø laõnh ñaïo toaøn daân, toaøn dieän bao goàm chính trò, kinh teá xaõ hoäi, an ninh, quoác phoøng, ngoaïi giao. Söïï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng ñoái vôùi haønh chính nhaø nöôùc ñöôïc theå hieän treân caùc noäi dung sau: - Ñaûng ñeà ra ñöôøng loái, chuû tröông ñònh höôùng cho quaù trình toå chöùc hoaït ñoäng cuûa haønh chính nhaø nöôùc; - Ñaûng phaùt hieän, ñaøo taïo, boài döôõng nhöõng ngöôøi coù phaåm chaát, naêng löïc vaø giôùi thieäu vaø ñaûm nhaän caùc chöùc vuï trong boä maùy nhaø nöôùc; - Ñaûng kieåm tra hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc trong vieäc thöïc hieän ñöôøng loái chuû tröông cuûa Ñaûng; - Caùc caùn boä, ñaûng vieân vaø caùc toå chöùc ñaûng göông maãu trong vieäc thöïc hieän ñöôøng loái, chuû tröông cuûa Ñaûng. Nguyeân taéc naøy moät maët ñoøi hoûi trong toå chöùc vaø hoaït ñoäng quaûn lyù nhaø nöôùc noùi chung vaø haønh chính nhaø nöôùc noùi rieâng phaûi thöøa nhaän vaø chòu söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng. Ñeå ñaûm baûo söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng, haønh chính nhaø nöôùc coù traùch nhieäm ñöa ñöôøng loái chuû tröông chính saùch cuûa Ñaûng vaøo thöïc tieãn ñời soáng xaõ hoäi vaø ñảm baûo söï kieåm tra cuûa toå chöùc Ñaûng ñoái vôùi haønh chính nhaø nöôùc. 2.2. Nguyeân taéc nhaân daân laøm chuû trong quaûn lyù haønh chính nhaø nöôùc. Nhaø nöôùc coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam laø nhaø nöôùc cuûa daân, do daân vaø vì daân, taát caû quyeàn löïc thuoäc veà nhaân daân. Nhaø nöôùc laø coâng cuï 2 thöïc hieän quyeàn laøm chuû cuûa nhaân daân. Vì vaäy, trong hoaït ñoäng haønh chính nhaø nöôùc phaûi ñaûm baûo söï tham gia vaø giaùm saùt cuûa nhaân daân vôùi hoaït ñoäng cuûa haønh chính nhaø nöôùc. Nguyeân taéc naøy ñoøi hoûi: - Thöù nhaát, taêng cöôøng vaø môû roäng söï tham gia tröïc tieáp cuûa coâng daân vaøo vieäc giaûi quyeát caùc coâng vieäc cuûa nhaø nöôùc. - Thöù hai, naâng cao chaát löôïng cuûa hình thöùc daân chuû ñaïi dieän, ñeå caùc cô quan naøy thöïc söï ñaïi dieän cho yù chí vaø nguyeän voïng cuûa nhaân daân. - Thöù ba, haønh chính nhaø nöôùc coù traùch nhieäm taïo ra cô sôû phaùp lyù vaø caùc ñieàu kieän taøi chính, vaät chaát… cho caùc toå chöùc xaõ hoäi hoaït ñoäng; ñònh ra nhöõng hình thöùc vaø bieän phaùp ñeå thu huùt söï tham gia cuûa caùc toå chöùc xaõ hoäi, nhaân daân tham gia vaøo hoaït ñoäng haønh chính nhaø nöôùc. Boä maùy haønh chính Nhaø nöôùc phaûi ñöôïc toå chöùc goïn nheï, ít taàng, naác, gaàn daân nhaát ñeå giaûi quyeát moïi coâng vieäc haønh ngaøy cuûa daân moät caùch nhanh nhaát. Moïi hoaït ñoäng thuoäc haønh chính nhaø nöôùc ñeàu coù muïc ñích phuïc vuï daân vaø phaûi do daân giaùm saùt. 2.3. Taäp trung daân chuû. Ñaây laø nguyeân taéc cô baûn vaø aùp duïng cho taát caû caùc cô quan nhaø nöôùc vaø toå chöùc cuûa nhaø nöôùc trong ñoù coù cô quan haønh chính nhaø nöôùc. Nguyeân taéc naøy xuaát phaùt töø hai yeâu caàu khaùch quan cuûa quaûn lyù, ñoù laø: ñaûm baûo tính thoáng nhaát cuûa heä thoáng lôùn (quoác gia, ngaønh, ñòa phöông, cô quan, ñôn vò, boä phaän) vaø ñaûm baûo söï phuø hôïp vôùi ñaëc thuø cuûa heä thoáng con leä thuoäc (töøng ngaønh, töøng ñòa phöông, töøng cô quan, ñôn vò, boä phaän, caù nhaân). Nguyeân taéc naøy taïo ra khaû naêng keát hôïp quaûn lyù xaõ hoäi moät caùch khoa hoïc, vôùi vieäc phaân caáp quaûn lyù cuï theå, hôïp lyù töøng caáp, töøng khaâu, töøng boä phaän. Taäp trung trong haønh chính nhaø nöôùc ñöôïc theå hieän treân caùc noäi dung: - Toå chöùc boä maùy haønh chính nhaø nöôùc, cô quan haønh chính nhaø nöôùc theo heä thoáng thöù baäc; - Thoáng nhaát chuû tröông, chính saùch, chieán löôïc, quy hoaïch, keá hoaïch phaùt trieån; - Thoáng nhaát caùc quy cheá quaûn lyù; 3 - Thöïc hieän cheá ñoä moät thuû tröôûng hoaëc traùch nhieäm caù nhaân ngöôøi ñöùng ñaàu ôû caùc caáp, caùc ñôn vò. Daân chuû trong haønh chính nhaø nöôùc laø söï phaùt huy trí tueä cuûa caùc caáp, caùc ngaønh, cô quan, ñôn vò vaø caùc caù nhaân toå chöùc vaø hoaït ñoäng haønh chính. Tính daân chuû ñöôïc theå hieän cuï theå ôû: (1) caáp döôùi ñöôïc tham gia thaûo luaän, goùp yù kieán veà nhöõng vaán ñeà trong quaûn lyù; (2) Caáp döôùi ñöôïc chuû ñoäng, linh hoaït trong vieäc thöïc hieän nhieäm vuï ñöôïc giao vaø chòu traùch nhieäm tröôùc caáp treân veà vieäc thöïc hieän nhieäm vuï cuûa mình. Hai noäi dung taäp trung vaø daân chuû lieân quan höõu cô vôùi nhau, taùc ñoäng boå trôï cho nhau, taäp trung treân cô sôû daân chuû vaø daân chuû trong khuoân khoå taäp trung. Thöïc hieän nguyeân taéc taäp ñaân chuû ôû baát kyø caáp naøo cuõng ñoøi hôøi söï keát hôïp haøi hoøa hai noäi dung ñoù ñeå taïo söï nhaát trí giöõa laõnh ñaïo vaø bò laõnh ñaïo, giöõa ngöôøi chæ huy vaø ngöôøi thöøa haønh. 2.4. Keát hôïp quaûn lyù theo ngaønh vaø lónh vöïc vôùi quaûn lyù theo laõnh thoå. Yeâu caàu quaûn lyù thoáng nhaát theo ngaønh vaø lónh vöïc nhaèm vaøo yeâu caàu phaùt trieån thoáng nhaát veà caùc maët : chieán löôïc, quy hoaïch vaø phaân boá ñaàu tö taïo ngaønh : chính saùch veà tieán boä khoa hoïc - coâng ngheä; theå cheá hoùa caùc chính saùch thaønh phaùp luaät; ñaøo taïo vaø quaûn lyù ñoäi nguõ caùn boä, coâng chöùc khoa hoïc kyõ thuaät vaø quaûn lyù laønh ngheà, khoâng phaân bieät thaønh phaàn kinh teá - xaõ hoäi, laõnh thoå, vaø caáp quaûn lyù. Yeâu caàu quaûn lyù thoáng nhaát theo laõnh thoå laø ñaûm baûo söï phaùt trieån toång theå caùc ngaønh, caùc lónh vöïc, caùc maët hoaït ñoäng chính trò, khoa hoïc, vaên hoùa, xaõ hoäi treân moät ñôn vò haønh chính, laõnh thoå nhaèm thöïc hieän söï quaûn lyù toaøn dieän cuûa nhaø nöôùc vaø khai thaùc coù hieäu quaû toái ña moïi tieàm naêng treân laõnh thoå, khoâng phaân bieät ngaønh, thaønh phaàn kinh teá - xaõ hoäi vaø caáp quaûn lyù. Quaûn lyù theo ngaønh hay lónh vöïc vaø quaûn lyù theo laõnh thoå phaûi ñöôïc keát hôïp thoáng nhaát theo luaät phaùp vaø döôùi söï ñieàu haønh thoáng nhaát cuûa moät heä thoáng haønh chính nhaø nöôùc thoâng suoát töø trung öông tôùi ñòa phöông vaø cô sôû. 4 2.5. Phaân bieät vaø keát hôïp söï quaûn lyù nhaø nöôùc vôùi quaûn lyù kinh doanh. Nhaø nöôùc noùi chung vaø boä maùy haønh chính Nhaø nöôùc noùi rieâng khoâng thöïc hieän chöùc naêng kinh doanh vaø khoâng can thieäp vaøo hoaït ñoäng saûn xuaát - kinh doanh ñoái vôùi nhöõng vaán ñeà maø theo luaät thuoäc quyeàn töï chuû cuûa caùc ñôn vò saûn xuaát - kinh doanh. Do trình ñoä phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ngaøy caøng cao, trình ñoä daân trí ngaøy caøng ñöôïc môû roäng, do xu höôùng quoác teá hoùa cuûa neàn kinh teá vaø do chính saùch môû cöûa cuûa Nhaø nöôùc ta, caùc moái quan heä trong xaõ hoäi ngaøy nay trôû neân caøng phong phuù vaø phöùc taïp hôn. Söï tham gia cuûa daân vaøo nhöõng coâng vieäc maø tröôùc kia laø ñoäc quyeàn cuûa nhaø nöôùc ngaøy caøng nhieàu thoâng qua nhöõng toå chöùc quaàn chuùng heát söïc ña daïng vaø phong phuù. Söï ñan xen ngaøy caøng nhieàu vaø phöùc taïp giöõa khu vöïc coâng vaø tö ngaøy caøng taùc ñoäng tôùi phöông thöùc ñieàu haønh vaø quaûn lyù cuûa boä maùy haønh chính nhaø nöôùc. Ñoù laø quaù trình taát yeáu cuûa “xaõ hoäi hoùa”. Maët khaùc, tuy boä maùy haønh chính nhaø nöôùc khoâng phaûi laø moät toå chöùc kinh doanh, song ñeå taêng cöôøng hieäu quaû vaø hieäu naêng cuûa boä maùy, vieäc aùp duïng vaø keát hôïp ñuùng möùc nhöõng nguyeân taéc quaûn lyù kinh doanh vaøo caùc hoaït ñoäng haønh chính nhaø nöôùc ngaøy caøng trôû thaønh nhöõng ñoøi hoûi böùc xuùc. Ñeå naâng cao tính töï quaûn, khuyeán khích caùc ñôn vò kinh doanh hoaït ñoäng coù hieäu quaû trong cô cheá thò tröôøng vaø phaùt huy saùng taïo cuûa coâng daân coäng theâm nhöõng ñaëc thuø nhaát ñònh cuûa saûn xuaát - kinh doanh, vieäc taùch caùc ñôn vò naøy ra khoûi boä maùy haønh chính nhaø nöôùc laø hôïp lyù vaø caàn thieát. 2.6. Nguyeân taéc phaùp cheá xaõ hoäi chuû nghóa. Nguyeân taéc naøy ñoøi hoûi toå chöùc vaø hoaït ñoäng haønh chính nhaø nöôùc phaûi döïa treân cô sôû phaùp luaät cuûa nhaø nöôùc. Nguyeân taéc naøy khoâng cho pheùp caùc cô quan nhaø nöôùc thöïc hieän quaûn lyù nhaø nöôùc moät caùch chuû quan, tuøy tieän maø phaûi döïa vaøo phaùp luaät, nghieâm chænh chaáp haønh nguyeân taéc phaùp cheá, cuï theå: - Haønh chính nhaø nöôùc phaûi chòu söï giaùm saùt cuûa caùc cô quan laäp phaùp, tö phaùp vaø xaõ hoäi; 5 - Toå chöùc vaø hoaït ñoäng haønh chính nhaø nöôùc trong phaïm vi do phaùp luaät quy ñònh, khoâng vöôït quaù thaåm quyeàn; - Caùc haønh vi haønh chính phaûi ñöôïc tieán haønh ñuùng trình töï thuû tuïc maø phaùp luaät quy ñònh; - Caùc quyeát ñònh quaûn lyù haønh chính ñöôïc ban haønh ñuùng luaät. 2. 7 Nguyeân taéc coâng khai, minh baïch. Coâng khai laø vieäc cô quan, toå chöùc, ñôn vò thoâng tin chính thöùc veà vaên baûn, hoaït ñoäng hoaëc noäi dung nhaát ñònh. Taát caû nhöõng thoâng tin cuûa haønh chính nhaø nöôùc phaûi ñöôïc coâng khai cho ngöôøi daân tröø tröôøng hôïp coù quy ñònh cuï theå vôùi lyù do hôïp lyù vaø treân côù sôû nhöõng tieâu chí roõ raøng. Minh baïch trong haønh chính laø nhöõng thoâng tin phuø hôïp ñöôïc cung caáp kòp thôøi cho nhaân daân döôùi hình thöùc deã söû duïng vaø ñoàng thôøi caùc quyeát ñònh vaø caùc quy ñònh cuûa haønh chính nhaø nöôùc phaûi roõ raøng vaø ñöôïc phoå bieán ñaày ñuû. Tính minh baïch laø ñieàu kieän tieân quyeát ñeå haønh chính nhaø nöôùc coù traùch nhieäm thöïc söï tröôùc nhaân daân vaø giuùp naâng cao khaû naêng döï baùo cuûa ngöôøi daân. Neáu khoâng minh baïch seõ daãn tôùi söï tuøy tieän hoaëc sai laàm trong thöïc thi quyeàn haïn, coù nhöõng giao dòch khoâng trung thöïc, nhöõng döï aùn ñaàu tö sai laàm daãn ñeán quan lieâu tham nhuõng. Söï minh baïch seõ giuùp xaây döïng moät neàn haønh chính côûi môû, coù traùch nhieäm, ngaên chaën ñöôïc tham nhuõng trong haønh chính nhaø nöôùc. Nguyeân taéc naøy ñoøi hoûi caùc cô quan nhaø nöôùc, caùc toå chöùc vaø ñôn vò khi xaây döïng, ban haønh vaø toå chöùc thöïc hieän chính saùch, phaùp luaät phaûi ñöôïc tieán haønh coâng khai, minh baïch, ñaûm baûo coâng baèng, daân chuû theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. II. TOÅ CHÖÙC BOÄ MAÙY HAØNH CHÍNH NHAØ NÖÔÙC COÄNG HOØA XAÕ HOÄI CHUÛ NGHÓA VIEÄT NAM 1. Toå chöùc boä maùy haønh chính nhaø nöôùc ôû Trung öông 1.1. Chính phuû a. Quan nieäm veà Chính phuû ÔÛ caùc nöôùc, moâ hình toå chöùc Chính phuû hieän nay goàm hai loaïi chính : thöù nhaát, ngöôøi ñöùng ñaàu Nhaø nöôùc naém quyeàn haønh phaùp cao nhaát; thöù 6 hai, ngöôøi ñöùng ñaàu Nhaø nöôùc giôùi thieäu ñeå Quoác hoäi baàu Thuû töôùng vaø Thuû töôùng laäp Chính phuû coù söï pheâ chuaån cuûa Quoác hoäi. Theo Hieán phaùp 1992, ñieàu 109, Chính phuû cuûa nhaø nöôùc Vieät Nam laø : “Cô quan chaáp haønh cuûa Quoác hoäi, cô quan haønh chính nhaø nöôùc cao nhaát cuûa nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam”. Chính phuû do Quoác hoäi baàu ra theo ñeà nghò cuûa Chuû tòch nöôùc taïi kyø hoïp thöù nhaát cuûa moãi khoùa Quoác hoäi, ñoàng thôøi giao cho Thuû töôùng ñeà nghò danh saùch caùc Boä tröôûng vaø caùc thaønh vieân khaùc cuûa Chính phuû ñeå Quoác hoäi pheâ chuaån. Quy ñònh phaùp lyù naøy vöøa xaùc ñònh vai troø vaø traùch nhieäm cuûa taäp theå Chính phuû tröôùc Quoác hoäi; vöøa xaùc ñònh vai troø caù nhaân cuûa Thuû töôùng laø ngöôøi laõnh ñaïo toaøn boä coâng vieäc cuûa Chính phuû vaø chòu traùch nhieäm tröôùc Quoác hoäi. Maët khaùc cuõng xaùc ñònh vai troø vaø traùch nhieäm cuûa caùc Boä tröôûng trong taäp theå Chính phuû vaø vai troø caù nhaân Boä tröôûng veà lónh vöïc mình phuï traùch. Trong ñieàu kieän cuï theå cuûa Vieät Nam, Chính phuû laø moät thieát cheá chính trò - haønh chính Nhaø nöôùc, naém quyeàn haønh phaùp, vôùi chöùc naêng : thoáng nhaát vieäc quaûn lyù thöïc hieän caùc nhieäm vuï chính trò, kinh teá, xaõ hoäi, vaên hoùa, quoác phoøng, an ninh vaø ñoái ngoaïi cuûa Nhaø nöôùc; laäp quy ñeå thöïc hieän caùc luaät do quyeàn laäp phaùp ñònh ra : quaûn lyù coâng vieäc haøng ngaøy cuûa Nhaø nöôùc; toå chöùc boä maùy Haønh chính Nhaø nöôùc vaø quaûn lyù nhaân söï cho boä maùy ñoù ; chöùc naêng tham gia quaù trình laäp phaùp. Chính phuû laõnh ñaïo hoaït ñoäng cuûa caùc boä vaø chính quyeàn ñòa phöông treân 2 phöông dieän : Moät maët, Chính phuû vôùi tö caùch laø cô quan chaáp haønh cao nhaát cuûa cô quan quyeàn löïc Nhaø nöôùc cao nhaát thöïc hieän quyeàn laäp quy baèng vieäc ban haønh caùc vaên baûn phaùp quy döôùi luaät (nghò quyeát, nghò ñònh, quyeát ñònh) ñeå thöïc hieän caùc ñaïo luaät, caùc phaùp leänh vaø caùc nghò quyeát cuûa Quoác hoäi vaø UÛy ban thöôøng vuï Quoác hoäi coù tính chaát baét buoäc thi haønh treân phaïm vi caû nöôùc. Caùc boä, ñòa phöông coù nghóa vuï thöïc hieän caùc vaên baûn phaùp quy ñoù. Hoäi ñoàng nhaân daân caùc caáp caên cöù vaøo tình hình cuï theå cuûa ñòa phöông ñeà ra caùc quyeát nghò caùc bieän phaùp thöïc hieän caùc quyeát ñònh cuûa Quoác hoäi, UÛy ban thöôøng vuï Quoác hoäi vaø Chính phuû vaø ñeà ra caùc nghò quyeát cho UÛy ban nhaân daân cuøng caáp thöïc hieän. 7 Maët khaùc, Chính phuû vôùi tö caùch cô quan haønh chính Nhaø nöôùc cao nhaát cuûa nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam, laø caáp cao nhaát cuûa toaøn boä heä thoáng haønh chính Nhaø nöôùc, töø Trung öông ñeán UÛy ban nhaân daân caùc caáp, caùc cô quan, coâng sôû haønh chính, söï nghieäp trong caû nöôùc. b. Nhieäm vuï, quyeàn haïn cuûa Chính phuû Nhieäm vuï, quyeàn haïn cuûa Chính phuû ñaõ ñöôïc ghi trong Hieán phaùp vaø luaät toå chöùc Chính phuû Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam. Treân nguyeân taéc chung, Chính phuû laø cô quan chaáp haønh cuûa quoác hoäi - cô quan quyeàn löïc nhaø nöôùc vaø laø cô quan haønh chính nhaø nöôùc cao nhaát. Nhöõng quyeàn cô baûn treân ñöôïc quy ñònh chi tieát trong luaät toå chöùc Chính phuû. Luaät toå chöùc Chính phuû naêm 2001 quy ñònh nhieäm vuï vaø quyeàn haïn cuûa Chính phuû goàm : - Laõnh ñaïo coâng taùc cuûa caùc boä, caùc cô quan ngang boä vaø caùc cô quan thuoäc Chính phuû, UÛy ban nhaân daân caùc caáp, xaây döïng vaø kieän toaøn heä thoáng boä maùy haønh chính nhaø nöôùc thoáng nhaát töø trung öông ñeán cô sôû; höôùng daãn; kieåm tra Hoäi ñoàng nhaân daân thöïc hieän caùc vaên baûn cuûa cô quan nhaø nöôùc caáp treân; taïo ñieàu kieän ñeå Hoäi ñoàng nhaân daân thöïc hieän nhieäm vuï vaø quyeàn haïn theo luaät ñònh; ñaøo taïo, boài döôõng, saép xeáp vaø söû duïng ñoäi nguõ caùn boä, coâng chöùc, vieân chöùc nhaø nöôùc; - Baûo ñaûm vieäc thi haønh Hieán phaùp vaø phaùp luaät trong caùc cô quan nhaø nöôùc, toå chöùc chính trò - xaõ hoäi, toå chöùc xaõ hoäi, toå chöùc kinh teá, ñôn vò vuõ trang nhaân daân vaø coâng daân; toå chöùc vaø laõnh ñaïo coâng taùc tuyeân truyeàn, giaùo duïc Hieán phaùp vaø phaùp luaät trong nhaân daân; - Trình döï aùn luaät, phaùp leänh vaø caùc döï aùn khaùc tröôùc Quoác hoäi vaø UÛy ban thöôøng vuï Quoác hoäi; - Thoáng nhaát quaûn lyù vieäc xaây döïng, phaùt trieån neàn kinh teá quoác daân, phaùt trieån vaên hoùa, giaùo duïc, y teá, khoa hoïc vaø coâng ngheä, caùc dòch vuï coâng; quaûn lyù vaø baûo ñaûm söû duïng coù hieäu quaû taøi saûn thuoäc sôû höõu toaøn daân; thöïc hieän keá hoaïch phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi vaø ngaân saùch nhaø nöôùc, chính saùch taøi chính, tieàn teä quoác gia; - Thi haønh nhöõng bieän phaùp baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa coâng daân, taïo ñieàu kieän cho coâng daân söû duïng quyeàn vaø laøm troøn nghóa vuï 8 cuûa mình; baûo veä taøi saûn, lôïi ích cuûa Nhaø nöôùc vaø cuûa xaõ hoäi; baûo veä moâi tröôøng; - Cuûng coá vaø taêng cöôøng neàn quoác phoøng toaøn daân, an ninh nhaân daân; baûo ñaûm an ninh quoác gia vaø traät töï, an toaøn xaõ hoäi; xaây döïng caùc löïc löôïng vuõ trang nhaân daân; thi haønh leänh ñoäng vieân, leänh ban boá tình traïng khaån caáp vaø moïi bieän phaùp caàn thieát khaùc ñeå baûo veä ñaát nöôùc; - Toå chöùc vaø laõnh ñaïo coâng taùc kieåm keâ, thoáng keâ cuûa nhaø nöôùc; coâng taùc thanh tra vaø kieåm tra nhaø nöôùc, choáng tham nhuõng, laõng phí vaø moïi bieåu hieän quan lieâu, haùch dòch, cöûa quyeàn trong boä maùy nhaø nöôùc; giaûi quyeát khieáu nai, toá caùo cuûa coâng daân; - Thoáng nhaát quaûn lyù coâng taùc ñoái ngoaïi, ñaøm phaùn, kyù keát ñieàu öôùc quoác teá nhaân danh Nhaø nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät nam, tröø tröôøng hôïp do Chuû tòch nöôùc kyù vôùi ngöôøi ñöùng ñaàu Nhaø nöôùc khaùc : ñaøm phaùn, kyù, pheâ duyeät gia nhaäp ñieàu öôùc quoác teá nhaân danh Chính phuû; chæ ñaïo vieäc thöïc hieän caùc ñieàu öôùc quoác teá maø Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam kyù keát hoaëc gia nhaäp; baûo veä lôïi ích cuûa Nhaø nöôùc, lôïi ích chính ñaùng cuûa toå chöùc vaø coâng daân Vieät Nam ôû nöôùc ngoaøi; - Thöïc hieän chính saùch xaõ hoäi, chính saùch daân toác, chính saùch toân giaùo; thoáng nhaát quaûn lyù coâng taùc thi ñua khen thöôûng; - Quyeát ñònh vieäc ñieàu chænh ñòa giôùi caùc ñôn vò haønh chính döôùi caáp tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông; - Phoái hôïp vôùi uûy ban trung öông Maët traän Toå quoác Vieät Nam. Ban chaáp haønh Toång Lieân ñoaøn lao ñoäng Vieät Nam, Ban Chaáp haønh trung öông cuûa ñoaøn theå nhaân daân trong khi thöïc hieän nhieäm vuï, quyeàn haïn cuûa mình; taïo ñieàu kieän ñeå caùc toå chöùc ñoù hoaït ñoäng coù hieäu quaû (2) (2) Ñieàu 8 Luaät toå chöùc chính phuû (2001). Luaät quy ñònh cuï theå quyeàn haïn vaø nhieäm vuï treân 10 lónh vöïc : 1. Nhieäm vuï vaø quyeàn haïn cuûa Chính phuû trong lónh vöïc kinh teá. 2. Nhieäm vuï vaø quyeàn haïn cuûa Chính phuû trong lónh vöïc khoa hoïc, coâng ngheä vaø moâi tröôøng. 3. Nhieäm vuï vaø quyeàn haïn cuûa Chính phuû trong lónh vöïc vaên hoùa, giaùo duïc, thoâng tin, theå thao vaø du lòch. 4. Nhieäm vuï vaø quyeàn haïn cuûa Chính phuû trong lónh vöïc y teá vaø xaõ hoäi. 5. Nhieäm vuï vaø quyeàn haïn cuûa Chính phuû trong lónh vöïc daân toäc vaø toân giaùo. 6. Nhieäm vuï vaø quyeàn haïn cuûa Chính phuû trong lónh vöïc quoác phoøng, an ninh vaø traät töï, an toaøn xaõ hoäi. 7. Nhieäm vuï vaø quyeàn haïn cuûa Chính phuû trong lónh vöïc ñoái ngoaïi. 8. Nhieäm vuï vaø quyeàn haïn cuûa Chính phuû trong lónh vöïc phaùp luaät vaø haønh chính tö phaùp. 9. Nhieäm vuï vaø quyeàn haïn cuûa Chính phuû trong lónh vöïc toå chöùc heä thoáng haønh chính nhaø nöôùc. 9 * Trong toå chöùc heä thoáng haønh chính nhaø nöôùc, Chính phuû coù quyeàn haïn vaø nhieäm vuï : - Trình Quoác hoäi quyeát ñònh cô caáu toå chöùc cuûa Chính phuû, thaønh laäp, baõi boû caùc boä, cô quan ngang boä, thaønh laäp môùi, nhaäp, chia, ñieàu chænh ñòa giôùi tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông, thaønh laäp hoaëc giaûi theå ñôn vò haønh chính - kinh teá ñaëc bieät. - Quyeát ñònh thaønh laäp môùi, nhaäp, chia, ñieàu chænh ñòa giôùi caùc ñôn vò haønh chính döôùi caáp tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông; - Toå chöùc vaø chæ ñaïo hoaït ñoäng cuûa heä thoáng boä maùy haønh chính nhaø nöôùc thoáng nhaát töø trung öông ñeán cô sôû; baûo ñaûm hieäu löïc quaûn lyù nhaø nöôùc thoâng suoát trong heä thoáng haønh chính nhaø nöôùc, cô quan haønh chính caáp döôùi phaûi phuïc tuøng söï laõnh ñaïo vaø chaáp haønh nghieâm chænh caùc quyeát ñònh cuûa cô quan haønh chính caáp treân. - Quyeát ñònh vaø chæ ñaïo thöïc hieän phaân coâng, phaân caáp quaûn lyù ngaønh vaø lónh vöïc trong heä thoáng haønh chính nhaø nöôùc. - Chæ ñaïo thöïc hieän caûi caùch haønh chính nhaø nöôùc, xaây döïng neàn haønh chính daân chuû, trong saïch, vöõng maïnh, chuyeân nghieäp, hieän ñaïi, hoaït ñoäng coù hieäu löïc, hieäu quaû; - Quyeát ñònh thaønh laäp, saùp nhaäp, giaûi theå cô quan thuoäc Chính phuû; quy ñònh nhieäm vuï, quyeàn haïn, toå chöùc boä maùy cuûa boä, cô quan ngang boä, cô quan thuoäc Chính phuû; quy ñònh veà toå chöùc caùc cô quan chuyeân moân thuoäc UÛy ban nhaân daân vaø höôùng daãn veà toå chöùc moät soá cô quan chuyeân moân ñeå Hoäi ñoàng nhaân daân caáp tænh quyeát ñònh phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm rieâng cuûa ñòa phöông; quy ñònh möùc bieân cheá haønh chính, söï nghieäp thuoäc UÛy ban nhaân daân; - Thoáng nhaát quaûn lyù caùn boä, coâng chöùc, vieân chöùc trong caùc cô quan nhaø nöôùc töø trung öông ñeán cô sôû; xaây döïng vaø ñaøo taïo ñoäi nguõ caùn boä, coâng chöùc, vieân chöùc nhaø nöôùc trong saùch, coù trình ñoä, naêng löïc, trung thaønh vôùi Nhaø nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa, taän tuïy phuïc vuï nhaân daân; quyeát ñònh vaø chæ ñaïo thöïc hieän caùc chính saùch, cheá ñoä veà ñaøo taïo, tuyeån duïng, söû duïng, tieàn löông, khen thöôûng, kyû luaät, nghæ höu vaø caùc cheá ñoä khaùc ñoái 10. Nhieäm vuï vaø quyeàn haïn cuûa Chính phuû ñoái vôùi Hoäi ñoàng nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông. 10 vôùi caùn boä, coâng chöùc, vieân chöùc nhaø nöôùc; quy ñònh vaø chæ ñaïo thöïc hieän chính saùch cuï theå ñoái vôùi caùn boä xaõ, phöôøng, thò traán. * Ñoái vôùi Hoäi ñoàng nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông, Chính phuû coù quyeàn haïn : - Höôùng daãn vaø kieåm tra Hoäi ñoàng nhaân daân trong vieäc thöïc hieän hieán phaùp, luaät, nghò quyeát cuûa Quoác hoäi, phaùp leänh, nghò quyeát cuûa UÛy ban thöôøng vuï Quoác hoäi, leänh, quyeát ñònh cuûa Chuû tòch nöôùc, nghò quyeát, nghò ñònh cuûa Chính phuû, quyeát ñònh, chæ thò cuûa Thuû töôùng; kieåm tra tính hôïp phaùp cuûa caùc nghò quyeát cuûa Hoäi ñoàng nhaân daân; - Taïo ñieàu kieän ñeå Hoäi ñoàng nhaân daân thöïc hieän nhieäm vuï vaø quyeàn haïn theo luaät ñònh. - Göûi Hoäi ñoàng nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông caùc nghò quyeát, nghò ñònh cuûa Chính phuû, quyeát ñònh chæ thò cuûa Thuû töôùng coù lieân quan ñeán hoaït ñoäng cuûa chính quyeàn ñòa phöông; giaûi quyeát nhöõng kieán nghò cuûa Hoäi ñoàng nhaân daân; - Boài döôõng ñaïi bieåu Hoäi ñoàng nhaân daân kieán thöùc veà quaûn lyù nhaø nöôùc; - Baûo ñaûm cô sôû vaät chaát, taøi chính ñeå Hoäi ñoàng nhaân daân hoaït ñoäng. c. Toå chöùc cuûa Chính phuû Cô caáu toå chöùc cuûa Chính phuû do Hieán phaùp vaø Luaät toå chöùc Chính phuû quy ñònh. Tuøy thuoäc vaøo töøng giai ñoaïn cuï theå, cô caáu toå chöùc cuûa Chính phuû coù nhöõng yeáu toá caáu thaønh khaùc nhau. Chính phuû goàm coù : - Thuû töôûng Chính phuû; - Caùc Phoù Thuû töôùng; - Caùc Boä tröôûng vaø Thuû tröôûng cô quan ngang boä. Soá Phoù Thuû töôûng, Boä tröôûng vaø Thuû tröôûng cô quan ngang boä do Quoác hoäi quyeát ñònh. Thuû töôùng do Quoác hoäi baàu, mieãn nhieäm vaø baõi nhieäm theo ñeà nghò cuûa Chuû tòch nöôùc. Thuû töôùng trình Quoác hoäi pheâ chuaån ñeà nghò veà vieäc boå nhieäm, mieãn nhieäm, caùch chöùc vaø töø chöùc ñoái vôùi Phoù Thuû töôùng, Boä tröôûng, Thuû tröôûng cô quan ngang boä. 11 Caên cöù vaøo nghò quyeát cuûa Quoác hoäi, Chuû tòch nöôùc boå nhieäm, mieãn nhieäm, caùch chöùc, chaáp thuaän vieäc töø chöùc ñoái vôùi Phoù Thuû töôùng, Boä tröôûng, Thuû tröôûng cô quan ngang boä d. Hình thöùc hoaït ñoäng cuûa Chính phuû Hoaït ñoäng cuûa Chính phuû ñöôïc tieán haønh theo ba hình thöùc : - Caùc phieân hoïp cuûa Chính phuû (hoaït ñoäng taäp theå cuûa Chính phuû). Luaät toå chöùc Chính phuû quy ñònh cheá ñoä cuï theå veà caùc kyø hoïp (haøng thaùng) cuûa Chính phuû Hoaït ñoäng vaø quyeát ñònh mang tính taäp theå cuûa Chính phuû treân nhöõng lónh vöïc cuï theå ñöôïc quy ñònh trong Luaät toå chöùc Chính phuû. Ñieàu naøy nhaèm taêng cöôøng tính traùch nhieäm cuûa taäp theå Chính phuû tröôùc caùc vaán ñeà quan troïng cuûa ñaát nöôùc. Luaät toå chöùc Chính phuû naêm 2001 quy ñònh caùc coâng vieäc sau ñaây phaûi do taäp theå Chính phuû thaûo luaän taäp theå vaø bieåu quyeát theo ña soá: + Chöông trình hoaït ñoäng haøng naêm cuûa Chính phuû; + Chöông trình xaây döïng luaät, phaùp leänh haøng naêm vaø caû nhieäm kyø, caùc döï aùn luaät, phaùp leänh vaø caùc döï aùn khaùc trình Quoác hoäi vaø UÛy ban thöôøng vuï Quoác hoäi; caùc nghò quyeát, nghò ñònh cuûa Chính phuû; + Döï aùn chieán löôïc, quy hoaïch, keá hoaïch phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi daøi haïn, naêm naêm, haøng naêm, caùc coâng trình quan trong; döï toaùn ngaân saùch nhaø nöôùc, döï kieán phaân boå ngaân saùch trung öông vaø möùc boå sung töø ngaân saùch trung öông cho ngaân saùch ñòa phöông; toång quyeát toaùn ngaân saùch nhaø nöôùc haøng naêm trình Quoác hoäi; + Ñeà aùn veà chính saùch daân toäc, chính saùch toân giaùo trình Quoác hoäi; + Caùc chính saùch cuï theå veà phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, taøi chính, tieàn teä, caùc vaán ñeà quan troïng veà quoác phoøng, an ninh, ñoái ngoaïi; + Caùc ñeà aùn trình Quoác hoäi veà vieäc thaønh laäp, saùp nhaäp, giaûi theå boä, cô quan ngang boä; vieäc thaønh laäp môùi, nhaäp, chia, ñieàu chænh ñòa giôùi tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông, vieäc thaønh laäp hoaëc giaûi theå caùc ñôn vò haønh chính - kinh teá ñaëc bieät; quyeát ñònh vieäc thaønh laäp môùi, nhaäp, chia, ñieàu chænh ñòa giôùi caùc ñôn vò haønh chính döôùi caáp tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông; 12 + Quyeát ñònh vieäc thaønh laäp, saùp nhaäp, giaûi theå cô quan thuoäc Chính phuû; + Caùc baùo caùo cuûa Chính phuû tröôùc Quoác hoäi, UÛy ban thöôøng vuï Quoác hoäi, Chuû tòch nöôùc. - Söï chæ ñaïo, ñieàu haønh cuûa Thuû töôùng vaø caùc phoù thuû töôùng laø nhöõng ngöôøi giuùp Thuû töôùng theo söï phaân coâng cuûa Thuû töôùng. Khi Thuû töôùng vaéng maët thì moät Phoù thuû töôùng ñöôïc Thuû töôùng uûy nhieäm thay maët Thuû töôùng laõnh ñaïo coâng taùc cuûa Chính phuû - Hoaït ñoäng cuûa caùc Boä tröôûng vôùi tö caùch laø thaønh vieân tham gia vaøo coâng vieäc chung cuûa Chính phuû vaø vôùi tö caùch laø ngöôøi ñöùng ñaàu moät boä hay cô quan ngang boä. ñ. Nhieäm vuï, quyeàn haïn cuûa Thuû töôùng Chính phuû Theo Hieán phaùp cuûa Vieät Nam, thieát cheá toå chöùc cô quan chaáp haønh vaø haønh chính cuûa nhaø nöôùc, thuû töôùng Chính phuû laø ngöôøi ñöùng ñaàu Chính phuû. Luaät toå chöùc Chính phuû naêm 2001 quy ñònh : Thuû töôùng chòu traùch nhieäm tröôùc Quoác hoäi vaø baùo caùo coâng taùc vôùi Quoác hoäi, UÛy ban thöôøng vuï Quoác hoäi, Chuû tòch nöôùc. Thuû töôùng Chính phuû laø ngöôøi ñöùng ñaàu Chính phuû vaø do ñoù coù traùch nhieäm ñoái vôùi hoaït ñoäng quaûn lyù haønh chính nhaø nöôùc chung (taäp theå) vaø phaûi chòu traùch nhieäm caù nhaân theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. Theo Luaät toå chöùc Chính phuû, Thuû töôùng Chính phuû coù nhöõng nhieäm vuï vaø quyeàn haïn sau ñaây : - Laõnh ñaïo coâng taùc cuûa Chính phuû, caùc thaønh vieân Chính phuû, Thuû tröôûng cô quan thuoäc Chính phuû, Chuû tòch UÛy ban nhaân daân caùc caáp : + Quyeát ñònh caùc chuû tröông, bieän phaùp caàn thieát ñeå laõnh ñaïo vaø ñieàu haønh hoaït ñoäng cuûa Chính phuû vaø heä thoáng haønh chính nhaø nöôùc töø trung öông ñeán cô sôû; + Chæ ñaïo vieäc xaây döïng caùc döï aùn luaät trình Quoác hoäi, caùc döï aùn phaùp leänh trình UÛy ban thöôøng vuï Quoác hoäi; caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät thuoäc thaåm quyeàn cuûa Chính phuû vaø Thuû töôùng Chính phuû; + Quy ñònh cheá ñoä laøm vieäc cuûa Thuû töôùng vôùi thaønh vieân Chính phuû, Chuû tòch UÛy ban nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông; 13 + Chæ ñaïo, phoái hôïp hoaït ñoäng cuûa caùc thaønh vieân Chính phuû; quyeát ñònh nhöõng vaán ñeà coù yù kieán khaùc nhau giöõa caùc Boä tröôûng, Thuû tröôûng cô quan ngang boä, Thuû tröôûng cô quan thuoäc Chính phuû, Chuû tòch UÛy ban nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông; + Ñoân ñoác, kieåm tra vieäc thöïc hieän nhöõng quyeát ñònh cuûa Quoác hoäi, UÛy ban thöôøng vuï Quoác hoäi, Chuû tòch nöôùc, Chính phuû vaø Thuû tröôûng ôû caùc ngaønh, caùc caáp; - Trieäu taäp vaø chuû toïa caùc phieân hoïp cuûa Chính phuû; - Ñeà nghò Quoác hoäi thaønh laäp hoaëc baõi boû caùc boä, cô quan ngang boä; trình Quoác hoäi pheâ chuaån ñeà nghò veà vieäc boå nhieäm, mieãn nhieäm, caùch chöùc, cho töø chöùc vì lyù do söùc khoûe hoaëc lyù do khaùc ñoái vôùi Phoù Thuû töôùng, Boä tröôûng, Thuû tröôûng cô quan ngang boä; trong thôøi thôøi gian Quoác hoäi khoâng hoïp trình Chuû tòch nöôùc quyeát ñònh taïm ñình chæ coâng taùc cuûa Phoù Thuû töôùng, Boä tröôûng, Thuû tröôûng cô quan ngang boä; - Thaønh laäp hoäi ñoàng, uûy ban thöôøng xuyeân hoaëc laâm thôøi khi caàn thieát ñeå giuùp Thuû töôùng nghieân cöùu, chæ ñaïo, phoái hôïp giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà quan troïng, lieân ngaønh; - Boå nhieäm, mieãn nhieäm, caùch chöùc Thöù tröôûng vaø chöùc vuï töông ñöông; pheâ chuaån vieäc baåu cöû caùc thaønh vieân UÛy ban nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông; mieãn nhieãm, ñieàu ñoäng, caùch chöùc Chuû tòch, caùc phoù Chuû tòch UÛy ban nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông; pheâ chuaån vieäc mieãn nhieäm, baõi nhieäm caùc thaønh vieân khaùc cuûa UÛy ban nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông; - Quyeát ñònh caùc bieän phaùp caûi tieán leà loái laøm vieäc, hoaøn thieän boä maùy quaûn lyù nhaø nöôùc, ñeà cao kyû luaät, ngaên ngöøa vaø kieân quyeát ñaáu tranh choáng tham nhuõng, laõng phí, quan lieâu, haùch dòch, cöûa quyeàn trong boä maùy vaø trong caùn boä, coâng chöùc, vieân chöùc nhaø nöôùc; - Ñình chæ vieäc thi haønh hoaëc baõi boû nhöõng quyeát ñònh, chæ thò, thoâng tö cuûa Boä tröôûng, Thuû tröôûng cô quan ngang boä, quyeát ñònh, chæ thò cuûa UÛy ban nhaân daân vaø Chuû tòch UÛy ban nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông traùi vôùi Hieán phaùp, luaät vaø caùc vaên baûn cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc caáp treân; 14 - Ñình chæ vieäc thi haønh nhöõng nghò quyeát cuûa Hoäi ñoàng nhaân daân tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc trung öông traùi vôùi Hieán phaùp, luaät vaø caùc vaên baûn cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc caáp treân, ñoàng thôøi ñeà nghò UÛy ban thöôøng vuï Quoác hoäi baõi boû; - Thöïc hieän cheá ñoä baùo caùo tröôùc nhaân daân veà nhöõng vaán ñeà quan troïng thoâng qua nhöõng baùo caùo cuûa Chính phuû tröôùc Quoác hoäi, traû lôøi cuûa Chính phuû ñoái vôùi chaát vaán cuûa ñaïi bieåu Quoác hoäi vaø yù kieán phaùt bieåu vôùi cô quan thoâng tin ñaïi chuùng - Treân lónh vöïc ban haønh vaên baûn quy phaïm phaùp luaät quaûn lyù nhaø nöôùc, Thuû töôùng Chænh phuû kyù caùc nghò quyeát, nghò ñònh cuûa Chính phuû, ra quyeát ñònh, chæ thò vaø höôùng daãn, kieåm tra vieäc thi haønh caùc vaên baûn ñoù ñoái vôùi taát caû caùc ngaønh, caùc ñòa phöông vaø cô sôû. Caùc nghò quyeát, nghò ñònh cuûa Chính phuû, quyeát ñònh, chæ thò cuûa Thuû töôùng Chính phuû coù hieäu löïc thi haønh trong phaïm vi caû nöôùc. 1.2. Boä vaø Boä tröôûng. a. Khaùi nieäm : Boä, cô quan ngang boä laø cô quan cuûa Chính phuû, thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi ngaønh hoaëc lónh vöïc coâng taùc trong phaïm vi caû nöôùc; quaûn lyù nhaø nöôùc caùc dòch vuï coâng thuoäc ngaønh, lónh vöïc; thöïc hieän ñaïi dieän chuû sôû höõu phaàn voán cuûa nhaø nöôùc taïi doanh nghieäp coù voán nhaø nöôùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. Phaïm vi quaûn lyù Nhaø nöôùc cuûa boä ñoái vôùi ngaønh hoaëc lónh vöïc ñöôïc phaân coâng bao goàm moïi hoaït ñoäng cuûa moïi toå chöùc kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi... moïi toå chöùc Haønh chính Nhaø nöôùc, söï nghieäp thuoäc moïi thaønh phaàn kinh teá vaø tröïc thuoäc moïi caáp chính quyeàn khaùc nhau; moïi toå chöùc ñoaøn theå, xaõ hoäi, caùc hoaït ñoäng cuûa coâng daân cuõng nhö caùc toå chöùc vaø coâng daân nöôùc ngoaøi treân phaïm vi ngaønh do boä quaûn lyù. b. Phaân loaïi Boä Coù theå chia caùc boä thaønh 2 nhoùm : boä quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi lónh vöïc vaø boä quaûn lyù nhaø nöôùc theo ngaønh. - Boä quaûn lyù nhaø nöôùc theo lónh vöïc. Ñoù laø nhöõng boä ñeàu coù ôû caùc nöôùc. Caùc boä ñoù thöïc hieän quaûn lyù nhaø nöôùc töøng lónh vöïc lôùn nhö : keá hoaïch, taøi chính, ngaân haøng, khoa hoïc, coâng ngheä, lao ñoäng, giaù, noäi vuï, 15 ngoaïi giao, toå chöùc vaø coâng vuï. Caùc lónh vöïc naøy lieân quan ñeán hoaït ñoäng cuûa taát caû caùc boä, caùc caáp quaûn lyù nhaø nöôùc, caùc toå chöùc trong xaõ hoäi vaø coâng daân. Boä quaûn lyù lónh vöïc coù traùch nhieäm giuùp Chính phuû nghieân cöùu vaø xaây döïng chieán löôïc kinh teá - xaõ hoäi chung; xaây döïng caùc döï aùn keá hoaïch toång hôïp vaø caân ñoái, lieân ngaønh; xaây döïng caùc quy ñònh chính saùch, cheá ñoä chung hoaëc töï mình ra nhöõng phaùp quy veà lónh vöïc mình phuï traùch vaø höôùng daãn caùc cô quan nhaø nöôùc vaø caùc toå chöùc kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi, thi haønh; kieåm tra vaø baûo ñaûm söï chaáp haønh thoáng nhaát phaùp luaät Nhaø nöôùc trong hoaït ñoäng cuûa caùc boä vaø caùc caáp veà lónh vöïc mình quaûn lyù, ñoàng thôøi coù traùch nhieäm phuïc vuï vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho boä quaûn lyù ngaønh hoaøn thaønh nhieäm vuï. - Boä quaûn lyù chuyeân ngaønh: Ñoù laø nhöõng boä coù traùch nhieäm quaûn lyù nhöõng ngaønh kinh teá - kyõ thuaät, vaên hoùa, xaõ hoäi; cuõng coù theå moät nhoùm lieân ngaønh. Ñoù laø nhöõng boä coù traùch nhieäm chæ ñaïo toaøn dieän caùc cô quan, ñôn vò haønh chính Nhaø nöôùc vaø söï nghieäp; thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù haønh chính nhaø nöôùc treân caùc lónh vöïc cuï theå do boä phuï traùch. c. Nhieäm vuï vaø quyeàn haïn quaûn lyù nhaø nöôùc cuûa Boä. Boä do Quoác hoäi quyeát ñònh thaønh laäp vaø do ñoù, treân nguyeân taéc chung, nhieäm vuï quyeàn haïn cuûa boä ñöôïc quy ñònh trong Hieán phaùp vaø Luaät toå chöùc Chính phuû. Nhieäm vuï, quyeàn haïn cuûa boä ñöôïc quy ñònh : - Caên cöù vaøo Hieán phaùp, luaät, nghò quyeát cuûa Quoác hoäi, phaùp leänh, nghò quyeát cuûa UÛy ban thöôøng vuï Quoác hoäi, leänh, quyeát ñònh cuûa Chuû tòch nöôùc, caùc vaên baûn cuûa Chính phuû vaø Thuû töôùng Chính phuû, caùc Boä tröôûng, thuû tröôûng cô quan ngang boä ra quyeát ñònh, chæ thò, thoâng tö vaø kieåm tra vieäc thi haønh caùc vaên baûn ñoù ñoái vôùi taát caû caùc ngaønh caùc ñòa phöông vaø caùc cô sôû. - Ban haønh vaên baûn caù bieät cuï theå thuoäc thaåm quyeàn ñeå chaáp haønh caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät cuûa Quoác hoäi, UÛy ban thöôøng vuï Quoác hoäi, Chuû tòch nöôùc, Chính phuû vaø Thuû töôùng Chính phuû. Nhöõng vaên baûn do boä, cô quan ngang boä ban haønh ñeàu coù hieäu löïc baét buoäc thi haønh ñoái vôùi taát caû caùc boä, caùc UÛy ban nhaân daân, caùc toå chöùc vaø coâng daân trong caû nöôùc. - Chuaån bò caùc döï aùn phaùp luaät (luaät, phaùp leänh) vaø caùc döï aùn khaùc theo söï phaân coâng cuûa Chính phuû veà nhöõng vaán ñeà thuoäc phaïm vi quaûn lyù 16 nhaø nöôùc cuûa boä ñeå Chính phuû xem xeùt, trình Quoác hoäi. UÛy ban thöôøng vuï Quoác hoäi quyeát ñònh. Treân cô sôû caùc vaên baûn luaät, ban haønh caùc vaên baûn phaùp quy cuï theå höôùng daãn cheá ñoä quaûn lyù ngaønh, lónh vöïc. - Trình Chính phuû chieán löôïc, quy hoaïch, keá hoaïch phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi - vaên hoùa - khoa hoïc - coâng ngheä thuoäïc ngaønh, lónh vöïc phuï traùch ; Caùc phöông höôùng muïc tieâu, caùc caân ñoái lôùn cuûa caùc keá hoaïch daøi haïn, trung haïn, ngaén haïn; toå chöùc vaø chæ ñaïo vieäc thöïc hieän caùc keá hoaïch trong phaïm vi caû nöôùc. - Xaây döïng keá hoaïch taøi chính ngaønh vaø coù traùch nhieäm thöïc hieän caùc keá hoaïch thu chi ñaõ ñöôïc duyeät. - Xaây döïng caùc keá hoaïch hôïp taùc quoác teá. - Xaây döïng vaø hoaøn thieän boä maùy toå chöùc quaûn lyù ngaønh, lónh vöïc vaø coâng taùc nhaân söï trong boä maùy noùi chung cuõng nhö vieäc ñeà ra caùc chính saùch caùn boä trong ngaønh, lónh vöïc phuï traùch. - Thanh tra, kieåm tra caùc boä, caùc UÛy ban nhaân daân, caùc toå chöùc coâng daân trong vieäc chaáp haønh luaät phaùp, thöïc hieän caùc chuû tröông chính saùch cheá ñoä, theå leä quaûn lyù Nhaø nöôùc thuoäc ngaønh hoaëc lónh vöïc coâng taùc cuûa boä. - Quaûn lyù Nhaø nöôùc caùc toå chöùc söï nghieäp, saûn xuaát kinh doanh, caùc doanh nghieäp Nhaø nöôùc thuoäc ngaønh, lónh vöïc phuï traùch treân caùc lónh vöïc cuï theå nhö : trình Chính phuû quyeát ñònh thaønh laäp; quy ñònh nhieäm vuï vaø caáp kinh phí; höôùng daãn, chæ ñaïo, kieåm tra; boå nhieäm, mieãn nhieäm, khen thöôûng, kyû luaät ñoái vôùi caùn boä laõnh ñaïo. - Quaûn lyù hoaït ñoäng chuyeân moân cuûa caùc sôû, ngaønh cuûa UÛy ban nhaân daân. d. Cô caáu toå chöùc boä maùy cuûa boä. Boä ñöôïc toå chöùc theo moâ hình chöùc naêng. Soá löôïng caùc ñaàu moái trong cô caáu toå chöùc cuûa boä phuï thuoäc vaøo töøng loaïi boä ñaõ neâu treân vaø do Chính phuû quy ñònh trong nghò ñònh cuûa Chính phuû trao nhieäm vuï cho caùc Boä. Coù theå chia caùc ñaàu moái cuûa cô caáu toå chöùc boä thaønh caùc nhoùm sau : - Caùc cô quan giuùp Boä tröôûng thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù Nhaø nöôùc: caùc vuï, boä phaän thanh tra, vaên phoøng. 17 - Caùc toå chöùc söï nghieäp tröïc thuoäc boä: caùc cô quan chuyeân moân laøm nhieäm vuï nghieân cöùu nhöõng vaán ñeà cô baûn, chieán löôïc, chính saùch cuûa ngaønh hay lónh vöïc; caùc toå chöùc söï nghieäp nghieân cöùu khoa hoïc kyõ thuaät vaø giaùo duïc. - Caùc toå chöùc saûn xuaát kinh doanh. Nhöõng toå chöùc naøy laø nhöõng doanh nghieäp nhaø nöôùc tröïc thuoäc nhöng khoâng naèm trong cô caáu haønh chính cuûa boä. ñ. Boä tröôûng Boä tröôûng vaø Thuû tröôûng cô quan ngang boä laø ngöôøi ñöùng ñaàu vaø laõnh ñaïo moät boä, cô quan ngang boä, phuï traùch moät soá coâng taùc cuûa Chính phuû; chòu traùch nhieäm tröôùc Thuû töôùng, tröôùc Quoác hoäi veà quaûn lyù nhaø nöôùc ngaønh, lónh vöïc trong phaïm vi caû nöôùc hoaëc veà coâng taùc ñöôïc giao phuï traùch. Boä tröôûng, Thuû tröôûng cô quan ngang boä coù nhöõng nhieäm vuï vaø quyeàn haïn sau ñaây : - Trình Chính phuû chieán löôïc, quy hoaïch phaùt trieån, keá hoaïch daøi haïn, naêm naêm vaø haøng naêm, caùc coâng trình quan troïng cuûa ngaønh, lónh vöïc; toå chöùc vaø chæ ñaïo thöïc hieän khi ñöôïc pheâ duyeät. - Chuaån bò caùc döï aùn luaät, phaùp leänh vaø caùc döï aùn khaùc theo söï phaân coâng cuûa Chính phuû; - Toå chöùc vaø chæ ñaïo thöïc hieän keá hoaïch nghieân cöùu khoa hoïc, öùng duïng tieán boä khoa hoïc, coâng ngheä. Quyeát ñònh caùc tieâu chuaån, quy trình, quy phaïm vaø caùc ñònh möùc kinh teá - kyõ thuaät cuûa ngaønh thuoäc thaåm quyeàn; - Trình Chính phuû vieäc kyù keát, gia nhaäp, pheâ duyeät caùc ñieàu öôùc quoác teá thuoäc ngaønh, lónh vöïc; toå chöùc vaø chæ ñaïo thöïc hieän keá hoaïch hôïp taùc quoác teá, ñieàu öôùc quoác teá theo quy ñònh cuûa Chính phuû; - Toå chöùc boä maùy quaûn lyù ngaønh, lónh vöïc theo quy ñònh cuûa Chính phuû; trình Chính phuû quyeát ñònh phaân caáp nhieäm vuï quaûn lyù nhaø nöôùc cho UÛy ban nhaân daân ñòa phöông veà noäi dung quaûn lyù ngaønh, lónh vöïc. Ñeà nghò Thuû töôûng boå nhieäm, mieãn nhieäm, caùch chöùc Thöù tröôûng vaø chöùc vuï töông ñöông. 18 Boå nhieäm, mieãn nhieäm, caùch chöùc Vuï tröôûng, phoù Vuï tröôûng vaø caùc chöùc vuï töông ñöông; toå chöùc thöïc hieän coâng taùc ñaøo taïo, tuyeån duïng, söû duïng, cheá ñoä tieàn löông, khen thöôûng, kyû luaät, nghæ höu vaø caùc cheá ñoä khaùc ñoái vôùi caùn boä, coâng chöùc, vieân chöùc thuoäc phaïm vi quaûn lyù cuûa mình; - Quaûn lyù nhaø nöôùc caùc toå chöùc söï nghieäp, doanh nghieäp nhaø nöôùc thuoäc ngaønh, lónh vöïc, baûo ñaûm quyeàn töï chuû trong hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh cuûa caùc cô sôû theo quy ñònh cuûa phaùp luaät; baûo ñaûm söû duïng coù hieäu quaû taøi saûn thuoäc sôû höõu toaøn daân do ngaønh, lónh vöïc mình phuï traùch; thöïc hieän nhieäm vuï, quyeàn haïn cuï theå thuoäc quyeàn ñaïi dieän chuû sôû höõu phaàn voán cuûa Nhaø nöôùc taïi doanh nghieäp coù voán nhaø nöôùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät; - Quaûn lyù nhaø nöôùc caùc toå chöùc kinh teá, söï nghieäp vaø hoaït ñoäng cuûa caùc hoäi, toå chöùc phi Chính phuû thuoäc ngaønh, lónh vöïc; - Quaûn lyù vaø toå chöùc thöïc hieän ngaân saùch ñöôïc phaân boå; - Trình baøy tröôùc Quoác hoäi, UÛy ban thöôøng vuï Quoác hoäi baùo caùo cuûa boä, cô quan ngang boä theo yeâu caàu cuûa Quoác hoäi, UÛy ban thöôøng vuï Quoác hoäi; traû lôøi chaát vaán cuûa ñaïi bieåu Quoác hoäi vaø kieán nghò cuûa cöû tri; göûi caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät do mình ban haønh ñeán Hoäi ñoàng daân toäc vaø caùc uûy ban cuûa Quoác hoäi theo lónh vöïc maø Hoäi ñoàng daân toäc, uûy ban phuï traùch; - Toå chöùc vaø chæ ñaïo vieäc choáng tham nhuõng, laõng phí vaø moïi bieåu hieän quan lieâu, haùch dòch, cöûa quyeàn trong ngaønh, lónh vöïc mình phuï traùch; - Thöïc hieän nhöõng nhieäm vuï khaùc do Thuû töôùng uûy nhieäm - Treân lónh vöïc ban haønh caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät quaûn lyù, Boä tröôûng coù nhieäm vuï vaø quyeàn haïn: + Caên cöù vaøo Hieán phaùp, luaät vaø nghò quyeát cuûa Quoác hoäi, phaùp leänh, nghò quyeát cuûa UÛy ban thöôøng vuï Quoác hoäi, leänh, quyeát ñònh cuûa Chuû tòch nöôùc, caùc vaên baûn cuûa Chính phuû vaø Thuû töôùng Chính phuû. Boä tröôûng, Thuû tröôûng cô quan ngang boä ra quyeát ñònh, chæ thò, thoâng tö vaø höôùng daãn, kieåm tra vieäc thi haønh caùc vaên baûn ñoù ñoái vôùi taát caû caùc ngaønh, caùc ñòa phöông vaø cô sôû. 19 + Caùc quyeát ñònh, chæ thò, thoâng tö veà quaûn lyù nhaø nöôùc thuoäc ngaønh vaø lónh vöïc do Boä tröôûng, Thuû tröôûng cô quan ngang boä ban haønh coù hieäu löïc thi haønh trong phaïm vi caû nöôùc. g, Moái quan heä cuûa Boä tröôûng vôùi caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc. Boä tröôûng coù moái quan heä trong hoaït ñoäng quaûn lyù nhaø nöôùc vôùi caùc cô quan quaûn lyù haønh chính nhaø nöôùc. - Quan heä giöõa Boä tröôûng vôùi Chính phuû vaø Thuû töôùng Chính phuû. Boä tröôûng laø thaønh vieân cuûa Chính phuû nhöng vöøa laø ngöôøi ñöùng ñaàu boä. Boä tröôûng chòu traùch nhieäm giaûi quyeát caùc vaán ñeà thuoäc quyeàn haïn, traùch nhieäm thaåm quyeàn cuûa boä vaø chòu söï laõnh ñaïo cuûa Thuû töôùng Chính phuû. - Quan heä vôùi Quoác hoäi. Boä tröôûng chòu traùch nhieäm khoâng chæ tröôùc Thuû töôùng Chính phuû maø caû tröôùc Quoác hoäi veà lónh vöïc, ngaønh mình phuï traùch; phaûi trình baøy vaán ñeà vaø traû lôøi caùc chaát vaán cuûa Quoác hoäi, UÛy ban thöôøng vuï Quoác hoäi, caùc uûy ban cuûa Quoác hoäi vaø caùc ñaïi bieåu Quoác hoäi. - Quan heä giöõa caùc Boä tröôûng: theo caùc nguyeân taéc toân troïng quyeàn quaûn lyù cuûa nhau; tuøy thuoäc laãn nhau; phoái hôïp vôùi nhau; coù theå ñöa ra caùc quyeát ñònh lieân boä ñeå quaûn lyù vaø toå chöùc thöïc hieän caùc vaán ñeà coù lieân quan ñeán caùc lónh vöïc phuï traùch; höôùng daãn, kieåm tra caùc boä thöïc hieän caùc nhieäm vuï thuoäc lónh vöïc phuï traùch; kieán nghò baõi boû hoaëc söûa ñoåi caùc nghò quyeát cuûa caùc boä traùi vôùi noäi dung quaûn lyù thoáng nhaát cuûa Nhaø nöôùc. - Quan heä vôùi caùc caáp chính quyeàn ñòa phöông theå hieän thoâng qua vieäc chæ ñaïo, höôùng daãn, kieåm tra UÛy ban nhaân daân caùc caáp thöïc hieän caùc nhieäm vuï coâng taùc thuoäc ngaønh hay lónh vöïc theo ñuùng noäi dung quaûn lyù Nhaø nöôùc theo ngaønh, lónh vöïc; quyeàn ñình chæ thi haønh vaø ñeà nghò Thuû töôùng Chính phuû baõi boû nhöõng vaên baûn cuûa UÛy ban nhaân daân vaø Chuû tòch UÛy ban nhaân daân caáp tænh traùi vôùi vaên baûn cuûa boä veà ngaønh, lónh vöïc do boä, cô quan ngang boä phuï traùch vaø chòu traùch nhieäm veà quyeát ñònh ñình chæ ñoù. 2. Boä maùy haønh chính ôû ñòa phöông Theo Hieán phaùp naêm 1992, UÛy ban nhaân daân do Hoäi ñoàng nhaân daân cuøng cấp baàu ra, laø cô quan chaáp haønh cuûa Hoäi ñoàng nhaân daân, cô quan haønh chính Nhaø nöôùc ôû ñòa phöông, chòu traùch nhieäm chaáp haønh Hieán 20