Tài liệu đề cương môn quản trị học có đáp án chi tiết

®Ò c¬ng «n tËp m«n qu¶n trÞ häc C©u 1. Nªu kh¸i niÖm qu¶n trÞ, b¶n chÊt qu¶n trÞ, mèi liªn hÖ gi÷a khoa häc qu¶n trÞ vµ nghÖ thuËt qu¶n trÞ? C©u 2. Ph©n tÝch c¸c néi dung bèn chøc n¨ng cña qu¶n trÞ? C©u 3. Nªu kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i nhµ qu¶n trÞ? Nhµ qu¶n trÞ cã vai trß g× trong tæ chøc vµ ®Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã hä cÇn cã nh÷ng kü n¨ng nµo? C©u 4. V¨n ho¸ tæ chøc lµ g×? Bao gåm nh÷ng yÕu tè nµo? Nªu néi dung cña c¸c yÕu tè ®ã. C©u 5. ¶nh hëng cña v¨n ho¸ tæ chøc ®Õn ho¹t ®éng qu¶n trÞ? C©u 6. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i m«i trêng qu¶n trÞ? ¶nh hëng cña c¸c yÕu tè m«i trêng vÜ m« ®èi víi tæ chøc? C©u 7. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i m«i trêng qu¶n trÞ? ¶nh hëng cña c¸c yÕu tè m«i trêng vi m« ®èi víi tæ chøc? C©u 8. Nªu néi dung cña c¸c lý thuyÕt qu¶n trÞ cæ ®iÓn? C©u 9. Nªu néi dung cña c¸c lý thuyÕt qu¶n trÞ hiÖn ®¹i? C©u 10. Nªu kh¸i niÖm vµ vai trß cña ho¹ch ®Þnh? C©u 11. Ho¹ch ®Þnh lµ g×? Nªu néi dung c¸c ph¬ng ph¸p ho¹ch ®Þnh? C©u 12. Qu¶n trÞ theo môc tiªu lµ g×? Bao gåm nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n nµo? C¸c mÆt lîi mµ hÖ thèng qu¶n trÞ theo môc tiªu mang l¹i? C©u 13. Nªu kh¸i niÖm vµ vai trß cña ho¹ch ®Þnh? Sù kh¸c nhau gi÷a ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc vµ ho¹ch ®Þnh chiÕn thuËt? C©u 14. Nªu c¸c nguyªn t¾c tæ chøc qu¶n trÞ? C©u 15. C¬ cÊu tæ chøc lµ g×? Ph©n tÝch c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn c¬ cÊu tæ chøc? C©u 16. L·nh ®¹o lµ g×? Nªu néi dung c¸c ®Æc ®iÓm cña l·nh ®¹o vµ ngêi l·nh ®¹o? C©u 17. Ph©n tÝch c¸c néi dung cña l·nh ®¹o? C©u 18. ph¬ng ph¸p l·nh ®¹o lµ g×? Nªu néi dung c¸c ph¬ng ph¸p l·nh ®¹o? C©u 19. phong c¸ch l·nh ®¹o lµ g×? Nªu néi dung c¸c phong c¸ch l·nh ®¹o? C©u 20. Nhãm trong qu¶n trÞ lµ g×? Ph©n tÝch c¸c ®Æc ®iÓm thêng gÆp cña nhãm? C©u 21. Nªu kh¸i niÖm vµ nguyªn t¾c l·nh ®¹o theo nhãm? C©u 22. KiÓm tra lµ g×? Nªu vai trß vµ c¸c nguyªn t¾c cña kiÓm tra? C©u 23. Nªu néi dung cña tiÕn tr×nh kiÓm tra? C©u 24. Nªu néi dung cña c¸c lo¹i kiÓm tra? C©u 25. Ph©n tÝch c¸c ph¬ng ph¸p vµ nghÖ thuËt ra quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ? C©u 26. Thay ®æi lµ g×? Lý do ph¶i thay ®æi? C©u 27. Nªu néi dung cña sù thay ®æi tæ chøc? C©u 28. Nªu quan niÖm vÒ xung ®ét, c¸c lo¹i h×nh xung ®ét vµ c¸c biÖn ph¸p gi¶m trõ sù xung ®ét? C©u 29. Nªu néi dung cña c¸c h×nh thøc thay ®æi tæ chøc? C©u 30. Nªu c¸c ph¬ng ph¸p qu¶n trÞ sù xung ®ét? §¸p ¸n C©u 1. Nªu kh¸i niÖm qu¶n trÞ, b¶n chÊt qu¶n trÞ, mèi liªn hÖ gi÷a khoa häc qu¶n trÞ vµ nghÖ thuËt qu¶n trÞ? Kh¸i niÖm: Qu¶n trÞ lµ nh÷ng ho¹t ®éng cÇn thiÕt ®îc thùc hiÖn khi con ngêi kÕt hîp víi nhau trong c¸c tæ chøc nh»m ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu chung.(Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ häc – TS. §oµn ThÞ Thu Hµ & TS. NguyÔn ThÞ Ngäc HuyÒn - Nhµ xuÊt b¶n thèng kª n¨m 2006). - Qu¶n trÞ lµ mét qu¸ tr×nh do mét hay nhiÒu c¸ nh©n ®¶m nhiÖm nh»m phèi hîp c¸c ho¹t ®éng cña nh÷ng ngêi kh¸c ®Ó ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ mµ mét c¸ nh©n hµnh ®éng ®¬n ®éc kh«ng thÓ cã ®îc.(Qu¶n trÞ häc c¨n b¶n – JAMES H.DONNELLY, JR ; JAME L. GIBSON & JONH M. IVACEVICH – Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª n¨m 2001). Nh vËy th«ng qua hai kh¸i niÖm vÒ qu¶n trÞ chóng ta thÊy r»ng: + Nh÷ng ho¹t ®éng cña qu¶n trÞ lµ nh÷ng ho¹t ®éng chØ ph¸t sinh khi con ngêi kÕt hîp víi nhau thµnh tæ chøc. + Qu¶n trÞ lµ nh÷ng ho¹t ®éng cÇn thiÕt v× nÕu kh«ng cã nh÷ng ho¹t ®éng ®ã, mäi ngêi trong tËp thÓ sÏ kh«ng biÕt lµm g×, lµm lóc nµo hoÆc sÏ lµm mét c¸ch lén xén. + Ho¹t ®éng qu¶n trÞ ph¶i t¹o ra ®îc nh÷ng hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh. B¶n chÊt cña qu¶n trÞ. 1.Qu¶n trÞ lµ khoa häc. - Qu¶n trÞ nghiªn cøu, ph©n tÝch vÒ c«ng viÖc qu¶n trÞ trong c¸c tæ chøc, tæng qu¸t ho¸ c¸c kinh nghiÖm tèt thµnh nguyªn t¾c vµ lý thuyÕt ¸p dông cho mäi h×nh thøc qu¶n trÞ t¬ng tù. Nã còng gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng qu¶n trÞ vµ ®Ò xuÊt nh÷ng lý thuyÕt cïng nh÷ng kü thuËt nªn ¸p dông ®Ó gióp nhµ qu¶n trÞ hoµn thµnh nhiÖm vô vµ qua ®ã gióp c¸c tæ chøc hoµn thµnh môc tiªu. - Qu¶n trÞ häc tËp chung nghiªn cøu c¸c ho¹t ®éng qu¶n trÞ thùc chÊt, tøc lµ nh÷ng ho¹t ®éng qu¶n trÞ cã ý nghÜa duy tr× vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho tæ chøc ho¹t ®éng. Qu¶n trÞ häc cung cÊp c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n lµm nÒn t¶ng cho viÖc nghiªn cøu c¸c m«n häc vÒ qu¶n trÞ chøc n¨ng nh qu¶n trÞ s¶n xuÊt, qu¶n trÞ Marketing, qu¶n trÞ nh©n sù, qu¶n trÞ hµnh chÝnh, qu¶n trÞ nhµ níc… Qu¶n trÞ häc ngµy nay ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ trë thµnh mét m«n khoa häc ®éc lËp. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh, qu¶n trÞ häc ®· kÕt hîp víi nhiÒu m«n khoa häc kh¸c, sö dông nh÷ng luËn ®iÓm vµ thµnh tùu cña chóng ®Ó gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò cña lý luËn thùc tiÔn qu¶n trÞ. - Qu¶n trÞ lµ mét khoa häc v× nã cã ®èi tîng nghiªn cøu cô thÓ, cã ph¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ cã lý thuyÕt xuÊt ph¸t tõ c¸c nghiªn cøu. Qu¶n trÞ häc còng lµ mét khoa häc liªn ngµnh v× nã sö dông nhiÒu tri thøc cña nhiÒu ngµnh häc kh¸c nhau nh kinh tÕ häc, t©m lý häc, x· héi häc, to¸n häc, thèng kª…TÝnh khoa häc cña qu¶n trÞ xuÊt ph¸t tõ tÝnh quy luËt cña c¸c quan hÖ qu¶n trÞ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña tæ chøc, nh÷ng quy luËt nµy ®îc nhµ qu¶n trÞ nhËn thøc vµ vËn dông trong qu¸ tr×nh qu¶n trÞ tæ chøc ®Ó gióp hä ®¹t ®îc kÕt qu¶ mong muèn ®· ®Þnh. TÝnh khoa häc cña qu¶n trÞ ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i n¾m v÷ng nh÷ng quy luËt liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña tæ chøc - N¾m ® îc quy luËt thùc chÊt lµ n¾m ®îc hÖ thèng lý luËn cña vÒ qu¶n trÞ. §ång thêi tÝnh khoa häc cña qu¶n trÞ cßn ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i biÕt vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p ®o lêng ®Þnh lîng hiÖn ®¹i, vËn dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ ho¹t ®éng qu¶n trÞ. - Qu¶n trÞ häc dùa trªn c¬ së lý luËn cña triÕt häc, kinh tÕ ®Ó ph¸t triÓn g¾n bã chÆt chÏ víi nhiÒu m«n häc kinh tÕ cô thÓ nh kinh tÕ c«ng nghiÖp, kinh tÕ n«ng nghiÖp, kinh tÕ th¬ng nghiÖp, kÕ ho¹ch hãa nÒn kinh tÕ quèc d©n, kinh tÕ vµ tæ chøc s¶n xuÊt c¸c xÝ nghiÖp, tæ chøc lao ®éng khoa häc. Qu¶n trÞ häc còng ph¸t triÓn trong mèi quan hÖ g¾n bã chÆt chÏ víi khoa häc thèng kª, h¹ch to¸n, kÕ to¸n, tµi chÝnh, ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh. Marketing, kinh doanh quèc tÕ … 2. Qu¶n trÞ lµ mét nghÖ thuËt. Qu¶n trÞ lµ mét khoa häc nhng sù thùc hµnh qu¶n trÞ lµ mét nghÖ thuËt. Nhµ qu¶n trÞ ph¶i hiÓu biÕt lý thuyÕt qu¶n trÞ, nhng ®Ó cã thÓ qu¶n trÞ h÷u hiÖu nhµ qu¶n trÞ ph¶i biÕt linh ho¹t vËn dông c¸c lý thuyÕt vµo nh÷ng t×nh huèng thùc tiÔn cô thÓ. ViÖc ¸p dông tèt nh÷ng lý thuyÕt nµy vµo thùc tiÔn thÓ hiÖn tÝnh nghÖ thuËt cña qu¶n trÞ. - Ngêi ta thêng xem qu¶n trÞ lµ mét nghÖ thuËt cßn ngêi qu¶n trÞ lµ ngêi nghÖ sÜ tµi n¨ng. Muèn cã nghÖ thuËt qu¶n trÞ ®iªu quyÖn ngêi ta ph¶i rÌn quyÖn ®îc kü n¨ng biÕn lý luËn thµnh thùc tiÔn. - NghÖ thuËt bao giê còng ph¶i dùa trªn sù hiÓu biÕt khoa häc lµm nÒn t¶ng cho nã. Khoa häc vµ nghÖ thuËt qu¶n trÞ kh«ng ®æi lËp nhau, lo¹i trõ nhau mµ chóng bæ sung cho nhau. Khoa häc cã ph¸t triÓn th× nghÖ thuËt qu¶n trÞ míi c¶i tiÕn theo. - TÝnh nghÖ thuËt cña qu¶n xuÊt ph¸t tõ: TÝnh ®a d¹ng, phong phó cña sù víi vµ hiÖn t îng trong kinh tÕ - x· héi vµ trong qu¶n trÞ. Kh«ng ph¶i loµi ngêi ®· nhËn thøc ®îc ®Çy ®ñ c¸c quy luËt vµ ngay c¶ c¸c hiÖn tîng, sù kiÖn còng ®Òu tu©n theo c¸c quy luËt do ®ã khi vËn dông c¸c quy luËt vµo ho¹t ®éng qu¶n trÞ th× ng êi qu¶n trÞ ph¶i biÕt linh ho¹t, khÐo lÐo vËn dông trong c¸c t×nh huèng cô thÓ. - Trªn ph¬ng diÖn lý thuyÕt còng nh trong thùc tÕ ngêi ta nghiªn cøu nghÖ thuËt qu¶n trÞ tõ nh÷ng kinh nghiÖm thµnh c«ng vµ nh÷ng kinh nghiÖm thÊt b¹i trong qu¶n trÞ. Mét qu¶n trÞ gia næi tiÕng nãi: ViÖc nghiªn cøu nh÷ng thÊt b¹i cßn quan träng h¬n lµ viÖc nghiªn cøu thµnh c«ng, bëi v× thµnh c«ng cã thÓ sÏ ®îc lËp l¹i hay kh«ng lËp l¹i, cßn thÊt b¹i, sai lÇm th× nhÊt thiÕt kh«ng ®îc ®Ó cho lËp l¹i. 3. Qu¶n trÞ lµ mét nghÒ. - §Æc ®iÓm nµy ®îc hiÓu theo nghÜa cã thÓ ®i häc nghÒ ®Ó tham gia c¸c ho¹t ®éng qu¶n trÞ nhng cã thµnh c«ng hay kh«ng? Cã giái nghÒ hay kh«ng? L¹i tuú thuéc vµo nhiÒu yÕu tè cña nghÒ (Häc ë ®©u? ai d¹y cho? C¸ch häc nghÒ ra sao? Ch¬ng tr×nh nh thÕ nµo? Ngêi d¹y cã thùc t©m chuyÒn hÕt nghÒ hay kh«ng? Vµ ngêi häc cã muèn trë thµnh nhµ qu¶n trÞ hay kh«ng? N¨ng khiÕu vµ l¬ng t©m nghÒ nghiÖp cña ngêi häc nghÒ ra sao? C¸c tiÒn ®Ò tèi thiÓu cho sù hµnh nghÒ?. Nh vËy muèn qu¶n trÞ cã kÕt qu¶ th× tríc tiªn nhµ qu¶n trÞ t¬ng lai ph¶i ®îc ph¸t hiÖn n¨ng lùc ®îc ®µo t¹o vÒ nghÒ nghiÖp, kiÕn thøc, kü n¨ng, tay nghÒ, kinh nghiÖm mét c¸ch chu ®¸o, ®îc ph¸t hiÖn, nhËn thøc mét c¸ch chuÈn x¸c vµ ®Çy ®ñ c¸c quy luËt kh¸ch quan, ®ång thêi cã ph¬ng ph¸p nghÖ thuËt thÝch hîp nh»m tu©n thñ ®óng c¸c ®ßi hái cña c¸c quy luËt ®ã. * Liªn hÖ gi÷a khoa häc vµ nghÖ thuËt qu¶n trÞ: Chóng ta cã thÓ hiÓu nh sau: Khoa häc lµ sù hiÓu biÕt kiÕn thøc cã hÖ thèng, cã nghÖ thuËt lµ sù hiÓu biÕt kiÕn thøc. NghÖ thuËt qu¶n trÞ tríc hÕt lµ tµi nghÖ cña nhµ qu¶n trÞ trong viÖc quyÕt ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô ®Ò ra mét c¸ch khÐo lÐo vµ cã hiÖu qu¶ cao nhÊt. ë ®©y muèn nãi ®Õn tµi n¨ng cña qu¶n trÞ gia, n¨ng lùc tæ chøc kinh nghiÖm gióp hä gi¶i quyÕt s¸ng t¹o suÊt s¾c nhiÖm vô ®îc giao. NghÖ thuËt bao giê còng ph¶i dùa trªn sù hiÓu biÕt khoa häc lµm nÒn t¶ng cho nã. Khoa häc vµ nghÖ thuËt qu¶n trÞ kh«ng ®èi lËp nhau, lo¹i trõ nhau mµ chóng bæ sung cho nhau. Khoa häc cã ph¸t trÞÓn th× nghÖ thuËt qu¶n trÞ míi c¶i tiÕn theo. VÝ dô: Mét sè nghÖ thuËt + NghÖ thuËt sö dông con ngêi (®Æt ®óng chç, sö dông ®óng kh¶ n¨ng) + NghÖ thuËt mua hµng (lµm sao mua ®îc NVL rÎ, tèt, nhanh...) + NghÖ thuËt l¾ng nghe. + NghÖ thuËt lÝch luü vµ sö dông vèn. + NghÖ thuËt khai th¸c tiÒm n¨ng, gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n, ¸ch t¾c trong s¶n xuÊt kinh doanh;gi¶i ph¸p nghÖ thuËt thÝch hîp nh»m tu©n thñ ®óng c¸c ®ßi hái cña c¸c quy luËt ®ã. C©u 2. Ph©n tÝch c¸c néi dung bèn chøc n¨ng cña qu¶n trÞ? Chøc n¨ng cña qu¶n trÞ. - Chøc n¨ng ho¹ch ®Þnh: Gåm cã viÖc ®Þnh râ nh÷ng môc tiªu cña tæ chøc, thiÕt lËp mét chiÕn lîc toµn bé ®Ó thùc hiÖn môc tiªu vµ ph¸t triÓn mét hÖ cÊp nh÷ng kÕ ho¹ch ®Ó héi nhËp vµ phèi hîp nh÷ng ho¹t ®éng. - Chøc n¨ng tæ chøc: Nh÷ng nhµ qu¶n trÞ cã tr¸ch nhiÖm v¹ch ra cÊu tróc cña tæ chøc, nã bao gåm viÖc x¸c nhËn nh÷ng nhiÖm vô ph¶i lµm, ai sÏ thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô ®ã, nh÷ng nhiÖm vô ®ã ®îc tËp hîp nh thÕ nµo, ai b¸o c¸o cho ai vµ nh÷ng quyÕt ®Þnh ®îc lµm ra t¹i ®©u. - Chøc n¨ng l·nh ®¹o (chøc n¨ng ®iÒu khiÓn): Mét tæ chøc bao giê còng gåm nhiÒu ngêi, c«ng viÖc cña qu¶n trÞ lµ ®iÒu khiÓn vµ phèi hîp nh÷ng ngêi ®ã. Nã cßn bao gåm viÖc ®éng viªn nh÷ng ngêi díi quyÒn, ®iÒu khiÓn nh÷ng ho¹t ®éng cña nh÷ng ngêi kh¸c, chän läc mét kªnh th«ng tin hiÖu nghiÖm nhÊt gi¶i quyÕt xung ®ét gi÷a c¸c thµnh phÇn, th¾ng ®îc søc × cña c¸c thµnh viªn tríc nh÷ng thay ®æi. - Chøc n¨ng kiÓm tra: Lµ chøc n¨ng sau cïng cña nhµ qu¶n trÞ. Sau khi nh÷ng môc tiªu ®· ®îc ®¹t ra, nh÷ng kÕ ho¹ch ®· ®îc x¸c ®Þnh, viÖc xÕp ®Æt c¬ cÊu ®· ®îc v¹ch râ, ngêi ®· ®îc tuyÓn dông, huÊn luyÖn vµ ®éng viªn, c«ng viÖc vÉn cßn cã chç cã thÓ sai háng. §Ó ®¶m b¶o c«ng viÖc ®îc thùc hiÖn nh dù tÝnh, qu¶n trÞ ph¶i theo dâi xem tæ chøc cña m×nh ho¹t ®éng nh thÕ nµo, ph¶i so s¸nh kÕt qu¶ thùc hiÖn víi nh÷ng môc tiªu ®· ®Æt ra. Nªó cã nh÷ng lÖch híng ®¸ng kÓ th× qu¶n trÞ cã nhiÖm vô ®a tæ chøc trë l¹i ®óng híng. Nh÷ng c«ng viÖc theo dâi, so s¸nh vµ söa ch÷a ®ã thuéc chøc n¨ng kiÓm tra cña qu¶n trÞ. C©u 3. Nªu kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i nhµ qu¶n trÞ? Nhµ qu¶n trÞ cã vai trß g× trong tæ chøc vµ ®Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã hä cÇn cã nh÷ng kü n¨ng nµo? Nhµ qu¶n trÞ. 1. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i: - Kh¸i niÖm: Nhµ qu¶n trÞ lµ thµnh viªn cña tæ chøc, hä lµ ngêi ®iÒu khiÓn c«ng viÖc cña nh÷ng ngêi kh¸c. + Gi¶ thiÕt r»ng Nhµ qu¶n trÞ ph¶i cã ngêi díi quyÒn. + Nhµ qu¶n trÞ mang nhiÒu chøc danh kh¸c nhau cho dï hä ë cïng mét cÊp bËc. + C¸c nhµ qu¶n trÞ cã nh÷ng ®Æc tÝnh chung mÆc dï hä mang nh÷ng chøc n¨ng kh¸c nhau rÊt nhiÒu. - Ph©n lo¹i: §Ó dÔ dµng cho viÖc nghiªn cøu vÒ qu¶n trÞ ngêi ta thêng chia c¸c nhµ qu¶n trÞ trong mét tæ chøc thµnh ba cÊp: CÊp chiÕn lîc CÊp cao CÊp qu¶n trÞ trung gian CÊp qu¶n trÞ c¬ së CÊp kü thuËt CÊp chiÕn lîc Ngêi thõa hµnh (c«ng nh©n viªn) H×nh 1. C¸c cÊp bËc qu¶n trÞ. + C¸c nhµ qu¶n trÞ cÊp c¬ së (First- line manager- CÊp qu¶n trÞ viªn thùc hiÖn): lµ cÊp qu¶n trÞ thõa hµnh, hµng ngµy hä trùc tiÕp nhËn c¸c mÖnh lÖnh vµ triÓn khai thùc hiÖn nh÷ng mÖnh lÖnh ®ã ®Ó t¹o ra s¶n phÈm cuèi cïng. PhÇn lín thêi gian cña c¸c nhµ qu¶n trÞ nµy ®îc sö dông vµo viÖc gi¸m s¸t, ®iÒu hµnh nh©n viªn thuéc quyÒn vµ ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh hµng ngµy. PhÇn thêi gian cßn l¹i dµnh cho gÆp gì b¸o c¸o, héi häp víi cÊp trªn hoÆc quan hÖ víi c¸c ®ång nghiÖp thuéc c¸c bé phËn kh¸c. Yªu cÇu ®èi víi cÊp qu¶n trÞ nµy lµ: + HiÓu vµ nç lùc víi c«ng viÖc ®îc giao. + C¶i tiÕp ph¬ng ph¸p lµm viÖc, rÌn luyÖn c¸c ®øc tÝnh cña ngêi qu¶n trÞ. + Liªn hÖ kÞp thêi víi cÊp qu¶n trÞ viªn cao h¬n vµ t¹o lËp Th«ng thêng trong c¸c c¬ së s¶n xuÊt hä thêng ®îc gäi lµ tæ trëng, trëng nhãm, trëng ca… + Nhµ qu¶n trÞ cÊp trung gian (CÊp qu¶n trÞ viªn thõa hµnh): Lµ cÊp qu¶n trÞ viªn trung gian tiÕp nhËn c¸c chiÕn lîc vÒ chÝnh s¸ch chung tõ c¸c qu¶n trÞ gia cÊp cao vµ biÕn chóng thµnh nh÷ng kÕ ho¹ch, môc tiªu cô thÓ ®Ó chuyÓn ®Õn c¸c qu¶n trÞ gia cÊp c¬ së thùc hiÖn chóng. NhiÖm vô chñ yÕu cña cÊp qu¶n trÞ nµy lµ: + Nghiªn cøu vµ ph©n tÝch nhiÖm vô ®îc giao ®Ó tæ chøc thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ trong bé phËn m×nh. + §Ò nghÞ víi cÊp hµng ®Çu vÒ kÕ ho¹ch hµnh ®éng, ®Ò b¹t bæ nhiÖm c¸n bé ë ®¬n vÞ m×nh. + Giao viÖc cho nh©n viªn vµ phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a c¸c nh©n viªn díi quyÒn. + Dù trï kinh phÝ ho¹t ®éng vµ tæ chøc sö dông cã hiÖu qu¶ nã. + B¸o c¸o thêng xuyªn vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña bé phËn m×nh víi cÊp qu¶n trÞ viªn cÊp cao. + T×m hiÓu vµ x¸c ®Þnh mèi liªn hÖ víi c¸c nh©n viªn díi quyÒn ë c¸c ®¬n vÞ kh¸c. §©y cã thÓ lµ c¸c trëng phßng, cöa hµng trëng, qu¶n ®èc ph©n xëng…Víi c¬ng vÞ nµy hä võa qu¶n trÞ c¸c qu¶n trÞ viªn cÊp c¬ së thuéc quyÒn võa ®ång thêi ®iÒu khiÓn c¸c nh©n viªn kh¸c. So víi chøc n¨ng cña qu¶n trÞ viªn cÊp c¬ së, qu¶n trÞ viªn cÊp trung gian cã chøc n¨ng thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch vµ chÝnh s¸ch cña tæ chøc b»ng c¸ch phèi hîp c¸c c«ng viÖc thùc hiÖn nh»m híng ®Õn sù hoµn thµnh môc tiªu chung. + Nhµ qu¶n trÞ cÊp cao: Bao gåm c¸c thµnh viªn trong Ban l·nh ®¹o cao nhÊt cña tæ chøc chÞu tr¸ch nhiÖm ®iÒu hµnh vµ phèi hîp c¸c ho¹t ®éng chung cña tæ chøc, ho¹ch ®Þnh ®êng lèi chiÕn lîc ph¸t triÓn tæ chøc. + X¸c ®Þnh c¸c môc tiªu vµ biÖn ph¸p lín cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng . + T¹o dùng bé m¸y, phª duyÖt c¬ cÊu tæ chøc vµ phª duyÖt nh©n sù. + Phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a c¸c lÜnh vùc qu¶n trÞ. + QuyÕt ®Þnh c¸c biÖn ph¸p lín vÒ qu¶n lý, sö dông nguån lùc. + B¸o c¸o tríc l·nh ®¹o cÊp trªn cña tæ chøc. Chøc n¨ng chÝnh cña qu¶n trÞ viªn cÊp cao lµ x©y dùng chiÕn lîc hµnh ®éng vµ ph¸t triÓn cña tæ chøc. Chøc danh cña qu¶n trÞ viªn cÊp cao trong c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh thêng lµ chñ tÞch, uû viªn héi ®ång qu¶n trÞ, tæng gi¸m ®èc, phã tæng gi¸m ®èc… 2. Vai trß vµ kü n¨ng cña nhµ qu¶n trÞ. - Vai trß cña nhµ qu¶n trÞ. + C¸c vai trß quan hÖ víi con ngêi: Vai trß ®Çu tiªn trong lo¹i nµy lµ vai trß ®¹i diÖn, hay tîng trng cã tÝnh chÊt nghi lÔ trong tæ chøc. Vai trß thø hai, vai trß cña ngêi l·nh ®¹o ®ßi hái nhµ qu¶n trÞ ph¶i phèi hîp vµ kiÓm tra c«ng viÖc cña nh©n viªn díi quyÒn. Vai trß thø ba lµ vai trß liªn l¹c, quan hÖ víi ngêi kh¸c ë trong hay ngoµi tæ chøc ®Ó gãp phÇn hoµn thµnh c«ng viÖc ®îc giao cho ®¬n vÞ cña hä. + C¸c vai trß th«ng tin: Tríc hÕt nhµ qu¶n trÞ cã vai trß thu thËp vµ tiÕp nh©n c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn tæ chøc vµ ®Õn ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. Vai trß th«ng tin thø hai lµ nhµ qu¶n trÞ phæ biÕn nh÷ng th«ng tin liªn hÖ ®Õn ngêi cã liªn quan, cã thÓ lµ thuéc cÊp, ngêi ®ång cÊp hay thîng cÊp. Vai trß th«ng tin sau cïng lµ nhµ qu¶n trÞ ph¶i ®¶m nhiÖm vai trß cña ngêi thay mÆt tæ chøc ®Ó cung cÊp th«ng tin cho c¸c bé phËn trong cïng mét ®¬n vÞ hay cho c¸c c¬ quan bªn ngoµi. Môc tiªu cña sù thay mÆt ph¸t biÓu nµy cã thÓ lµ gi¶i thÝch, b¶o vÖ hay tranh thñ thªm sù ñng hé cho tæ chøc. + C¸c vai trß quyÕt ®Þnh. Gåm 4 vai trß sau : Vai trß doanh nh©n xuÊt hiÖn khi nhµ qu¶n trÞ t×m c¸ch c¶i tiÕn ho¹t ®éng cña tæ chøc. ViÖc nµy cã thÓ ®îc thùc hiÖn b»ng viÖc ¸p dông mét kü thuËt míi vµo mét t×nh huèng cô thÓ hoÆc n©ng cÊp ®iÒu chØnh mét kü thuËt ®ang ¸p dông. Vai trß ngêi gi¶i quyÕt x¸o trén: nhµ qu¶n trÞ lµ ngêi ph¶i kÞp thêi ®èi phã víi nh÷ng biÕn cè bÊt ngê nh»m ®a tæ chøc sím trë l¹i sù æn ®Þnh. Vai trß ngêi ph©n phèi tµi nguyªn: Nhµ qu¶n trÞ ph¶i quyÕt ®Þnh nªn ph©n phèi tµi nguyªn cho ai vµ víi sè lîng nh thÕ nµo khi ph¶i tiÕn hµnh ph©n phèi tµi nguyªn. Vai trß th¬ng thuyÕt: Nhµ qu¶n trÞ cßn ®ãng vai trß cña mét nhµ th¬ng thuyÕt khi ®µm ph¸n thay mÆt cho tæ chøc trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. - Kü n¨ng cña nhµ qu¶n trÞ. + Kü n¨ng kü thuËt: Lµ nh÷ng kh¶ n¨ng cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn mét c«ng viÖc cô thÓ hay nãi c¸ch kh¸c lµ tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô cña nhµ qu¶n trÞ. + Kü n¨ng nh©n sù: Liªn quan ®Õn kh¶ n¨ng cïng lµm viÖc, ®éng viªn vµ ®iÒu khiÓn con ngêi vµ tËp thÓ trong xÝ nghiÖp dï ®ã lµ nh÷ng ngêi thuéc cÊp, ®ång nghiÖp, ngang hµng hay cÊp trªn. Kü n¨ng nh©n sù lµ tµi n¨ng ®Æc biÖt cña nhµ qu¶n trÞ trong viÖc quan hÖ víi ngêi kh¸c ®Ó nh»m t¹o thuËn lîi vµ thóc ®Èy sù hoµn thµnh c«ng viÖc chung. + Kü n¨ng tu duy: §ßi hái nhµ qu¶n trÞ ph¶i hiÓu râ møc ®é phøc t¹p cña m«i trêng vµ biÕt c¸ch gi¶m thiÓu sù phøc t¹p ®ã xuèng mét møc ®é cã thÓ ®èi phã ®îc. Kü n¨ng tu duy khã tiÕp thu nhÊt vµ rÊt quan trong víi c¸c nhµ qu¶n trÞ. C¸c nhµ qu¶n trÞ ®Òu ph¶i cã ®Çy ®ñ ba lo¹i kü n¨ng trªn, nhng tÇm quan träng cña mçi lo¹i kü n¨ng l¹i tuú theo cÊp bËc cña nhµ qu¶n trÞ trong tæ chøc. Kh¶ n¨ng t duy Kh¶ n¨ng nh©n sù Kh¶ n¨ng kü thuËt Nhµ qu¶n trÞ trung gian Nhµ qu¶n trÞ cao cÊp Nhµ qu¶n trÞ c¬ së C©u 4. V¨n ho¸ tæ chøc lµ g×? Bao gåm nh÷ng yÕu tè nµo? Nªu néi dung cña c¸c yÕu tè ®ã. V¨n ho¸ tæ chøc V¨n ho¸ tæ chøc lµ tÝnh c¸ch, c¸ch thøc suy nghÜ vµ hµnh ®éng trong tæ chøc ®ã vµ ®îc chia sÎ bëi hÇu hÕt c¸c thµnh viªn vµ ®îc c¸c thµnh viªn míi häp tËp nÕu hä muèn tån t¹i vµ tiÕn bé trong tæ chøc ®ã - C¸c yÕu tè cña v¨n ho¸ tæ chøc bao gåm: + Nh÷ng gi¸ trÞ cèt lâi: Lµ nh÷ng gi¸ trÞ trung t©m cña v¨n ho¸ tæ chøc ph¶n ¸nh nh÷ng gi¸ trÞ liªn quan ®Õn c«ng viÖc cña mét x· héi, mét céng ®ång mµ trong ®ã tæ chøc ®ang ho¹t ®éng. + Nh÷ng chuÈn mùc: Lµ nh÷ng quy t¾c kh«ng chÝnh thøc vÒ nh÷ng hµnh vi øng xö ®îc c¸c thµnh viªn trong nhãm chia sÎ vµ bÞ rµng buéc ph¶i tu©n thñ. + Nh÷ng niÒm tin: Nh÷ng ®iÒu mµ ngêi ta tin lµ ®óng, trung thùc… vµ th«ng thêng nã ®Õn tõ bªn ngoµi cña tæ chøc nh tõ t«n gi¸o vµ nã cã t¸c ®éng ®Õn nh÷ng gi¸ trÞ chung. + Nh÷ng huyÒn tho¹i: Lµ nh÷ng c©u chuyÖn liªn quan ®Õn c¸c sù kiÖn mang tÝnh tiªu biÓu cho c¸c thµnh viªn vµ th«ng thêng nã ®îc h cÊu tõ nhng c©u chuyÖn cã thËt ®Ó t¹o thµnh nh÷ng h×nh ¶nh lý tëng. + Nh÷ng nghi thøc tËp thÓ: Lµ nh÷ng ho¹t ®éng tinh thÇn cña tËp thÓ nh lÔ héi… ®îc lÆp ®i lÆp l¹i ®Ó t¹o nªn sù ®ång t©m hiÖp lùc gi÷a c¸c thµnh viªn vµ t¹o cho c¸c thµnh viªn c¶m thÊy hä lµ mét bé phËn cña tæ chøc. + Nh÷ng ®iÒu cÊm kþ: Lµ nh÷ng tËp qu¸n v¨n ho¸ cña tæ chøc ng¨n cÊm c¸c thµnh viªn trong tæ chøc kh«ng ®îc phÐp lµm hay nãi vÒ ®iÒu g× ®ã. C©u 5. ¶nh hëng cña v¨n ho¸ tæ chøc ®Õn ho¹t ®éng qu¶n trÞ? ¶nh hëng cña v¨n ho¸ tæ chøc ®Õn ho¹t ®éng qu¶n trÞ. V¨n ho¸ tæ chøc t¸c ®éng mét c¸ch s©u s¾c ®Õn ho¹t ®éng qu¶n trÞ cña tæ chøc tõ c«ng t¸c ho¹ch ®Þnh, ra quyÕt ®Þnh ®Õn c«ng t¸c tæ chøc, l·nh ®¹o vµ c«ng t¸c kiÓm tra. - C¸c lo¹i h×nh v¨n ho¸ n«ng nghiÖp dÉn ®Õn viÖc lËp kÕ ho¹ch thêng tÝnh ®Õn dµi h¹n vµ híng vÒ phßng chèng rñi ro h¬n lµ ®i t×m sù m¹o hiÓm, Ýt x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n vµ c«ng viÖc c¸ nh©n mét c¸ch cô thÓ mµ thêng ®îc ngÇm ®Þnh vµ c¸ nh©n còng tù x¸c ®Þnh ®îc tr¸ch nhiÖm cña m×nh. QuyÕt ®Þnh thiªn vÒ phÝa tËp thÓ h¬n lµ c¸ nh©n, thuËn lîi h¬n khi ¸p dông m« h×nh tæ chøc theo d¹ng ma trËn nhng cã thÓ ph¸t sinh tÝnh côc bé vµ ®Þa ph¬ng chñ nghÜa. TuyÓn dông ngêi thêi gian dµi, viÖc tuyÓn dông kh«ng thiªn vÒ chuyªn m«n s©u mµ ë mét ®é tuæi vµ tr×nh ®é häc vÊn nhÊt ®Þnh, l¬ng bæng dùa vµo th©m niªn c«ng t¸c lµ chÝnh. C¸c tæ chøc ®Ò cao h×nh thøc tù kiÓm tra, tù söa ch÷a nh÷ng sai sãt h¬n lµ sö dông nh÷ng hÝnh thøc kiÓm tra mang tÝnh “trõng ph¹t” tõ bªn ngoµi. C«ng t¸c kiÓm tra thiªn vÒ gióp ®ì hoµn thµnh tèt c«ng viÖc cña tËp thÓ h¬n lµ nh»m môc ®Ých ®¸nh gi¸ thµnh tÝch c¸ nh©n. - C¸c lo¹i h×nh v¨n ho¸ du môc do ¶nh hëng cña chñ nghÜa c¸ nh©n, trong c¸c kÕ ho¹ch thêng nªu mét c¸ch chi tiÕt tr¸ch nhiÖm tõng thµnh viªn víi nh÷ng c«ng viÖc cÇn thùc hiÖn vµ lËp nh÷ng kÕ ho¹ch ng¾n h¹n h¬n cô thÓ h¬n. C«ng t¸c kÕ ho¹ch thêng híng ®Õn viÖc t¹o lËp nh÷ng bíc ®æi míi t¸o b¹o vµ mang nhiÒu rñi ro. QuyÕt ®Þnh ®a ra chñ yÕu lµ bëi c¸ nh©n cña nh÷ng ngêi cã quyÒn hµnh theo quan ®iÓm cÊp díi phôc tïng cÊp trªn. Do chñ nghÜa c¸ nh©n vµ t duy ph©n tÝch lµ tÝnh tréi nªn trong c«ng t¸c tæ chøc, viÖc ph©n chia c¸c bé phËn thêng thùc hiÖn theo chøc n¨ng mét c¸ch r¹ch rßi. Nã phï hîp víi m« h×nh tæ chøc gi¶n ®¬n, theo chøc n¨ng, theo thÞ trêng hoÆc s¶n phÈm, Ýt phï hîp víi c¬ cÊu ma trËn. TuyÓn dông mang tÝnh ng¾n h¹n, l¬ng bæng dùa vµo n¨ng suÊt lao ®éng vµ thµnh tÝch c¸ nh©n lµ chÝnh, Ýt ph©n biÖt tuæi t¸c, giíi tÝnh… Trong c«ng t¸c kiÓm tra ngoµi môc ®Ých ®¶m b¶o ®îc kÕt qu¶ c«ng viÖc phï hîp víi môc tiªu cña tæ chøc cßn nh»m môc tiªu rÊt quan träng lµ ®Ó ®¸nh gi¸ thµnh tÝch c¸ nh©n. Do t duy chÝnh x¸c, c¸c tæ chøc thêng thiÕt lËp mét hÖ thèng kiÓm tra khoa häc vµ thêng sö dông c¸c c«ng cô to¸n häc ®Ó lîng ho¸. C©u 6. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i m«i trêng qu¶n trÞ? ¶nh hëng cña c¸c yÕu tè m«i trêng vÜ m« ®èi víi tæ chøc? M«i trêng lµ nh÷ng yÕu tè liªn quan ®Õn nh÷ng thÓ chÕ hay lùc lîng tõ bªn ngoµi tæ chøc mµ nhµ qu¶n trÞ khã kiÓm so¸t nhng chóng l¹i ¶nh hëng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña tæ chøc. Ph©n lo¹i. §Ó tiÖn cho viÖc nghiªn cøu ngêi ta thêng chia m«i trêng thµnh hai nhãm: M«i trêng vÜ m« (tæng qu¸t) hay m«i trêng vi m« (hay cßn gäi lµ m«i trêng ®Æc thï). - M«i trêng tæng qu¸t gåm tÊt c¶ nh÷ng yÕu tè ë ngoµi tæ chøc nhng cã kh¶ n¨ng ¶nh hëng m¹nh ®Õn tæ chøc nhng kh«ng cã sù liªn quan râ rÖt. Nã t¸c ®éng mét c¸ch gi¸n tiÕp ®Õn tÊt c¶ c¸c tæ chøc ho¹t ®éng ë c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau. - M«i trêng ®Æc thï lµ mét phÇn cña m«i trêng tæng qu¸t, liªn quan trùc tiÕp tíi sù hoµn thµnh nh÷ng môc tiªu cña tæ chøc. §ã lµ mét m«i trêng duy nhÊt cña mçi tæ chøc cã ®îc vµ thay ®æi víi nh÷ng yÕu tè nh: Nh÷ng nhµ cung cÊp vËt liÖu, kh¸ch hµng, ®èi thñ c¹nh tranh vµ nh÷ng c¬ quan nhµ níc… C¸c yÕu tè m«i trêng vÜ m«. T¨ng s¶n phÈm quèc néi (GDP) t¸c ®éng ®Õn nhu cÇu gia ®×nh doanh nghiÖp vµ Nhµ níc. Mét quèc gia cã GDP t¨ng lªn sÏ kÐo theo sù t¨ng lªn vÒ nhu cÇu, vÒ sè lîng s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô, t¨ng lªn vÒ chñng lo¹i, chÊt lîng, thÞ hiÕu ... dÉn ®Õn t¨ng quy m« thÞ trêng. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®¸p øng trong tõng thêi kú, t¸c ®éng lªn tÊt c¶ vÒ lo¹i ®éng qu¶n trÞ còng nh ho¹ch ®Þnh, l·nh ®¹o, tæ chøc, kiÓm so¸t ra quyÕt ®Þnh vÒ chiÕn lîc chÝnh s¸ch kinh doanh, vÒ c¸c ho¹t ®éng cô thÓ nh cÇn s¶n xuÊt hµng ho¸, dÞch vô g×, cho ai vµo lóc nµo. + YÕu tè l¹m ph¸t tiÒn tÖ: Còng ¶nh hëng rÊt lín ®Õn ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc s¸ch lîc kinh doanh. NÕu l¹m ph¸t gia t¨ng gi¸ c¶ yÕu tè ®Çu vµo t¨ng lµm t¨ng gi¸ thµnh vµ gi¸ b¸n. Nhng nÕu t¨ng gi¸ b¸n l¹i khã c¹nh tranh. MÆt kh¸c yÕu tè l¹m ph¸t tµng cao, th× thu nhËp thùc tÕ cña ngêi d©n gi¶m ®¸ng kÓ vµ dÉn tíi gi¶m søc mua vµ nhu cÇu tiªu dïng cña con ngêi. Nãi c¸ch kh¸c khi yÕu tè l¹m ph¸t t¨ng cao th× khã b¸n ®îc hµng ho¸ vµ dÉn tíi thiÕu hôt tæ chøc cho s¶n xuÊt kinh doanh, tæ chøc chiÕn lîc kinh doanh khã mµ thùc hiÖn ®îc. Do vËy dù ®o¸n chÝnh x¸c yÕu tè l¹m ph¸t lµ rÊt quan träng trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ níc ta hiÖn nay. + Tû gi¸ hèi ®o¸i. C¶ hai yÕu tè nµy ®Òu cã t¸c dông ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm dÞch vô cña doanh nghiÖp. Th«ng thêng doanh nghiÖp nµo còng cã mèi quan hÖ trªn th¬ng trêng quèc tÕ, nÕu kh«ng lµ ®Çu t vµo níc ngoµi th× còng lµ mua NVL, hµng ho¸ m¸y mãc thiÕt bÞ tõ níc ngoµi. Tû gi¸ hèi ®o¸i chiÕm vÞ trÞ trung t©m trong nh÷ng t¸c ®éng lªn c¸c ho¹t ®éng nµy vµ nhÊt lµ nã ¶nh híng trùc tiÕp ®Õn gi¸ thµnh vµ gi¸ b¸n s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, do vËy dù b¸o tû gi¸ hèi ®o¸i lµ rÊt quan träng trong viÖc ho¹ch ®Þnh vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng qu¶n trÞ kinh doanh nãi chung vµ c¸c chiÕn lîc cïng s¸ch lîc qu¶n trÞ kinh doanh nãi riªng. + YÕu tè l·i suÊt cho vay: Còng cã ¶nh hëng ®¸ng kÓ ®Õn ho¹t ®éng qu¶n trÞ cña doanh nghiÖp. Trªn thùc tÕ c¸c doanh nghiÖp ®i vay vèn ë ng©n hµng ®Ó ho¹t ®éng s¶n xuÊt hoÆc sÎ dông trong viÖc mua b¸n, do ®ã l·i suÊt cho vay cao hay thÊp sÏ ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn yÕu tè ®Çu vµo ®Çu ra ë mçi doanh nghiÖp, ¶nh hëng cña l·i suÊt cho vay ®Õn gi¸ thµnh, gi¸ b¸n vµ t¸c ®éng ®Õn søc mua thùc tÕ vÒ hµng ho¸ dÞch vô cña doanh nghiÖp cã t¸c ®éng rÊt lªn ®Õn ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi c¸c chiÕn lîc vµ chÝnh s¸ch qu¶n trÞ kinh doanh. V× vËy khi v¹ch ra mét chiÕn lîc qu¶n trÞ kinh doanh, ®Æc biÖt lµ chiÕn lîc qu¶n trÞ tæ chøc doanh nghiÖp cÇn ph¶i lu ý ®Õn yÕu tè nµy. + TiÒn l¬ng vµ thu nhËp: Chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng lµ mét kho¶n chi phÝ rÊt lín ë hÇu hÕt mäi doanh nghiÖp, nã ¶nh hëng ®îc tæng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ. Chi phÝ liÒn l¬ng cµng cao th× gi¸ thµnh sÏ t¨ng dÇn ®Õn nh÷ng bÊt lîi cho doanh nghiÖp trong vÊn ®Ò ®îc c¹nh tranh. Møc l¬ng qu¸ thÊp l¹i kh«ng khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng nhiÖt t×nh lµm viÖc. Mét chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng ®óng ®¾n cã ¶nh hëng lín ®Õn th¸i ®é, ®éng c¬, tinh thÇn lµm viÖc cho ngêi lao ®éng. C¸c ho¹t ®éng qu¶n trÞ tæ chøc thùc sù cã hiÓu qu¶ khi quyÒn lîi nh÷ng ngêi tham gia vµo qu¸ tr×nh nµy ®îc ®¶m b¶o. C©u 7. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i m«i trêng qu¶n trÞ? ¶nh hëng cña c¸c yÕu tè m«i trêng vi m« ®èi víi tæ chøc? M«i trêng lµ nh÷ng yÕu tè liªn quan ®Õn nh÷ng thÓ chÕ hay lùc lîng tõ bªn ngoµi tæ chøc mµ nhµ qu¶n trÞ khã kiÓm so¸t nhng chóng l¹i ¶nh hëng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña tæ chøc. Ph©n lo¹i. §Ó tiÖn cho viÖc nghiªn cøu ngêi ta thêng chia m«i trêng thµnh hai nhãm: M«i trêng vÜ m« (tæng qu¸t) hay m«i trêng vi m« (hay cßn gäi lµ m«i trêng ®Æc thï). - M«i trêng tæng qu¸t gåm tÊt c¶ nh÷ng yÕu tè ë ngoµi tæ chøc nhng cã kh¶ n¨ng ¶nh hëng m¹nh ®Õn tæ chøc nhng kh«ng cã sù liªn quan râ rÖt. Nã t¸c ®éng mét c¸ch gi¸n tiÕp ®Õn tÊt c¶ c¸c tæ chøc ho¹t ®éng ë c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau. - M«i trêng ®Æc thï lµ mét phÇn cña m«i trêng tæng qu¸t, liªn quan trùc tiÕp tíi sù hoµn thµnh nh÷ng môc tiªu cña tæ chøc. §ã lµ mét m«i trêng duy nhÊt cña mçi tæ chøc cã ®îc vµ thay ®æi víi nh÷ng yÕu tè nh: Nh÷ng nhµ cung cÊp vËt liÖu, kh¸ch hµng, ®èi thñ c¹nh tranh vµ nh÷ng c¬ quan nhµ níc… C¸c yÕu tè m«i trêng vi m«. M«i trêng vi m« bao gåm c¸c yÕu tè trong ngµnh vµ lµ c¸c yÕu tè ngo¹i c¶nh ®èi víi h·ng, quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt vµ møc ®é c¹nh tranh trong ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh ®ã. Nã bao gåm 5 yÕu tè c¬ b¶n sau: - C¸c ®èi thñ c¹nh tranh. C¸c doanh nghiÖp cÇn ph©n tÝch tõng ®èi thñ c¹nh tranh ë c¸c néi dung: Môc tiªu t¬ng lai, nhËn ®Þnh cña hä ®èi víi b¶n th©n vµ víi h·ng, chiÕn lîc hä ®ang thùc hiÖn, tiÒm n¨ng hä cã ®Ó n¾m vµ hiÓu ®îc c¸c biÖn ph¸p ph¸n øng vµ hµnh ®éng mµ hä cã thÓ cã. Tõ ®ã dµnh ®îc lîi thÕ c¹nh tranh trong ngµnh vµ lµm thay ®æi møc ®é vµ tÝnh chÊt c¹nh tranh. - Kh¸ch hµng. Sù tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng cã thÓ lµ tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín lao cña doanh nghiÖp. Sù tÝn nhiÖm ®ã ®¹t ®îc do biÕt tho¶ m·n c¸c nhu cÇu vµ thÞ hiÕu c¶u kh¸ch hµng so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. C¸c doanh nghiÖp cÇn lËp b¶ng ph©n lo¹i c¸c kh¸ch hµng hiÖn t¹i vµ t¬ng lai. C¸c th«ng tin cã ®îc tõ b¶ng ph©n lo¹i nµy lµ c¬ së ®Þnh híng quan träng cho viÖc ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc nhÊt lµ c¸c chiÕn lîcliªn quan trùc tiÕp ®Õn Marketing. C¸c yÕu tè chÝnh cÇn xem xÐt lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Þa d, nh©n khÈu häc, t©m lý kh¸ch hµng… - ngêi cung cÊp. C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i quan hÖ víi c¸c tæ chøc cung cÊp c¸c nguån hµng kh¸c nhau nh vËt t, thiÕt bÞ, lao ®éng vµ tµi chÝnh. Doanh nghiÖp cÇn ph¶i lùa chän ®îc c¸c tæ chøc cung cÊp vËt t, thiÕt bÞ cã u thÕ ®¶m b¶o chÊt lîng, gi¸ c¶ võa ph¶i…lùa chän c¸c tæ chøc tµi chÝnh cã c¸c ®iÒu kiÖn cho vay hiÖn t¹i phï hîp víi c¸c môc tiªu lîi nhuËn cña doanh nghiÖp vµ cã kh¶ n¨ng kÐo dµi ng©n kho¶n, thêi h¹n cho vay khi cÇn thiÕt. Nguån lao ®éng còng lµ mét phÇn chÝnh yÕu trong m«i trêng vi m« cña doanh nghiÖp. Kh¶ n¨ng thu hót vµ gi÷ ®îc c¸c nh©n viªn cã n¨ng lùc lµ ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho sù thµnh c«ng cña doanh nghiÖp. C¸c yÕu tè cÇn ®¸nh gi¸ lµ tr×nh ®é häc vÊn, tr×nh ®é chuyªn m«n cña hä, møc ®é hÊp dÉn t¬ng ®èi cña doanh nghiÖp víi t c¸ch lµ ngêi sö dông lao ®éng vµ møc tiÒn c«ng phæ biÕn. - ®èi thñ tiÒm Èn míi. §èi thñ míi tham gia kinh doanh trong ngµnh cã thÓ lµ yÕu tè lµm gi¶m lîi nhuËn cña doanh nghiÖp do hä ®a vµo khai th¸c c¸c n¨ng lùc s¶n xuÊt míi víi mong muèn dµnh ®îc thÞ phÇn vµ c¸c nguån lùc cÇn thiÕt. Doanh nghiÖp sÏ ph¶i duy tr× hµng rµo hîp ph¸p ng¨n chÆn sù x©m nhËp tõ bªn ngoµi, nh÷ng hµng rµo nµy lµ: + Lîi thÕ do s¶n xuÊt trªn quy m« lín, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, sù ®ßi hái cã nguån tµi chÝnh lín, chi phÝ chuyÓn ®æi mÆt hµng cao, kh¶ n¨ng h¹n chÕ trong viÖc x©m nhËp c¸c kªnh tiªu thô v÷ng vµng vµ u thÕ vÒ gi¸ thµnh mµ ®èi thñ c¹nh tranh kh«ng t¹o ra ®îc. + Sù chèng tr¶ cña nh÷ng doanh nghiÖp ®· ®øng v÷ng: C¸c doanh nghiÖp ®· ®øng v÷ng cã lîi thÕ cña s¶n xuÊt nghiªn cøu, marketing vµ dÞch vô trªn quy m« lín lµ hµng rµo ng¨n c¶n sù x©m nhËp. - s¶n phÈm thay thÕ. Søc Ðp do cã s¶n phÈm thay thÕ lµm h¹n chÕ tiÒm n¨ng lîi nhuËn cña ngµnh do møc gi¸ cao nhÊt bÞ khèng chÕ. NÕu kh«ng chó ý tíi c¸c s¶n phÈm thay thÕ tiÒm Èn, doanh nghiÖp cã thÓ bÞ tôt l¹i víi c¸c thÞ trêng nhá bÐ. PhÇn lín c¸c s¶n phÈm thay thÕ lµ kÕt qu¶ cña cuéc bïng næ c«ng nghÖ. Muèn ®¹t thµnh c«ng c¸c doanh nghiÖp cÇn chó ý dµnh nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn vµ vËn dông c«ng nghÖ míi vµo chiÕn lîc cña m×nh. C©u 8. Nªu néi dung cña c¸c lý thuyÕt qu¶n trÞ cæ ®iÓn? Lý thuyÕt cæ ®iÓn vÒ qu¶n trÞ. 1. Lý thuyÕt qu¶n trÞ khoa häc. Qu¶n trÞ khoa häc lµ mét hÖ thèng lý thuyÕt qu¶n trÞ tËp trung nghiªn cøu vÒ c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸ nh©n ngêi c«ng nh©n víi m¸y mãc trong c¸c nhµ m¸y. Môc tiªu cña c¸c nhµ qu¶n trÞ theo trêng ph¸i nµy lµ th«ng qua nh÷ng quan s¸t, thö nghiÖm trùc tiÕp t¹i xëng m¸y nh»m n©ng cao n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ vµ c¾t gi¶m sù l·ng phÝ. §¹i diÖn tiªu biÓu cña trêng ph¸i nµy lµ Frederick W.Taylor. Nh÷ng nguyªn lý qu¶n trÞ theo khoa häc cña Taylor cã thÓ ®îc tãm t¾t nh sau: - Ph©n chia c«ng viÖc cña mçi c¸ nh©n thµnh nhiÒu thao t¸c ®¬n gi¶n. - ¸p dông ph¬ng ph¸p tèt nhÊt mét c¸ch khoa häc ®Ó thùc hiÖn mçi thao t¸c nµy. - Lùa chän vµ huÊn luyÖn c«ng nh©n mét c¸ch khoa häc, mçi c«ng nh©n chuyªn vÒ mét thao t¸c ®Ó anh ta cã thÓ thùc hiÖn nã hiÖu qu¶ nhÊt. - Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm vµ thëng cho nh÷ng s¶n phÈm vît ®Þnh møc. Lý thuyÕt qu¶n trÞ khoa häc vÉn ®îc c«ng nhËn vµ ¸p dông trong nhiÒu c«ng ty, c¸c nhµ qu¶n trÞ ngµy nay c¶i tiÕn quy tr×nh tuyÓn dông vµ huÊn luyÖn nh©n viªn, hä lu«n t×m kiÕm mét ph¬ng ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc. Tuy nhiªn, hÇu hÕt c¸c thµnh viªn cña trêng ph¸i qu¶n trÞ mét c¸ch khoa häc ®Òu kh«ng quan t©m ®Õn khÝa c¹nh con ngêi trong s¶n xuÊt. Hä cho r»ng c«ng nghÖ gi÷ vai trß trung t©m, nh©n c«ng lµ mét yÕu tè cña hao phÝ s¶n xuÊt còng lµ mét yÕu tè bÊt ®Þnh. Hä kh«ng thÊy r»ng c«ng nh©n cßn cã c¸c nhu cÇu x· héi, c¸c ®iÒu kiÖn lµm viÖc vµ sù tho¶ m·n nghÒ nghiÖp cßn quan träng h¬n so víi tiÒn b¹c. * §Æc ®iÓm: - HuÊn luyÖn hµng ngµy vµ tu©n theo nguyªn t¾c – “Cã mét ph¬ng ph¸p tèt nhÊt ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc”. - §éng viªn b»ng vËt chÊt (tiÒn l¬ng, tiÒn thëng). * Träng t©m: Ngêi thõa hµnh. * ¦u ®iÓm: T¹o ra ®îc n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ lao ®éng. * Nhîc ®iÓm: Kh«ng quan t©m ®Õn c¸c nhu cÇu x· héi cña con ngêi. 2. Lý thuyÕt qu¶n trÞ hµnh chÝnh. Lý thuyÕt qu¶n trÞ hµnh chÝnh lµ mét trong nh÷ng t tëng qu¶n trÞ l©u ®êi vµ phæ biÕn nhÊt ®èi víi tÊt c¶ c¸c lo¹i tæ chøc dï thuéc khu vùc c«ng hay t, lín hay nhá… * §Æc ®iÓm: - §Þnh râ c¸c chøc n¨ng qu¶n trÞ nh ho¹ch ®Þnh, tæ chøc, l·nh ®¹o vµ kiÓm tra. - Ph©n c«ng lao ®éng: Sù chuyªn m«n ho¸ cho phÐp ngêi c«ng nh©n ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao h¬n trong c«ng viÖc. - HÖ thèng cÊp bËc: Ph¶i cã mét møc ®é tËp trung hîp lý ®Ó c¸c nhµ qu¶n trÞ kiÓm so¸t ® îc mäi viÖc mµ vÉn ®¶m b¶o cho cÊp díi cã ®ñ quyÒn lùc ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc cña hä. - QuyÒn lùc: Ph¹m vi quyÒn lùc xuÊt ph¸t tõ ban l·nh ®¹o cÊp cao xuèng tíi nh÷ng ngêi c«ng nh©n cÊp thÊp trong tæ chøc. - C«ng b»ng: C¸c nhµ qu¶n trÞ cÇn ®èi xö c«ng b»ng vµ th©n thiÖn víi cÊp díi cña m×nh. * Träng t©m: Nhµ qu¶n trÞ – c¸c nhµ qu¶n trÞ cã quyÒn ®a ra c¸c mÖnh lÖnh ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô, quyÒn h¹n ph¶i g¾n liÒn víi tr¸ch nhiÖm. * ¦u ®iÓm: - C¬ cÊu râ rµng: TÊt c¶ mäi ngêi vµ thiÕt bÞ, nguyªn liÖu cÇn ®Æt ®óng vÞ trÝ cña nã. - §¶m b¶o nguyªn t¾c: C¸c thµnh viªn ph¶i tu©n theo vµ t«n träng c¸c nguyªn t¾c cña tæ choc. Kû luËt cho phÐp duy tr× sù vËn hµnh th«ng suèt cña tæ chøc. * Nhîc ®iÓm: - Kh«ng ®Ò cËp ®Õn t¸c ®éng cña m«i trêng. - Kh«ng chó träng ®Õn tÝnh hîp lý trong hµnh ®éng cña nhµ qu¶n trÞ. C©u 9. Nªu néi dung cña c¸c lý thuyÕt qu¶n trÞ hiÖn ®¹i? lý thuyÕt qu¶n trÞ hiÖn ®¹i. 1. Ph¬ng ph¸p qu¶n trÞ qu¸ tr×nh. Lý thuyÕt “qu¶n trÞ theo qu¸ tr×nh” lÊy kh¸ch hµng lµm träng t©m vµ tiÕn hµnh liªn kÕt, thèng nhÊt tõng thao t¸c, tõng ho¹t ®éng riªng rÏ thµnh nh÷ng ho¹t ®éng chung nh»m tho¶ m·n tèi ®a nhu cÇu riªng cña tõng kh¸ch hµng cô thÓ. C¬ cÊu tæ chøc theo qu¸ tr×nh ®îc h×nh thµnh dùa trªn tõng qóa tr×nh cô thÓ, nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña tõng kh¸ch hµng. Do ®ã h×nh thµnh nh÷ng ®éi c«ng t¸c chøc n¨ng chÐo, cã tÝnh linh ho¹t rÊt cao vµ sau khi hoµn thµnh nhiÖm vô nh÷ng ®éi nµy sÏ tù ®iÒu chØnh hoÆc gi¶i thÓ. C¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp ph¸t triÓn theo chiÒu ngang, c¸c cÊp qu¶n trÞ trung gian bÞ gi¶m ®Õn møc tèi ®a vµ nh©n viªn ph¶i ®îc trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc tæng hîp, cã kh¶ n¨ng ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®éc lËp. Toµn bé c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp theo qu¸ tr×nh ®ßi hái cã sù hç trî ®¾c lùc vµ tèi cÇn thiÕt cña m¹ng líi c¸c m¸y ®iÖn to¸n. 2. Ph¬ng ph¸p t×nh huèng ngÉu nhiªn. C¸c nhµ qu¶n trÞ vµ lý thuyÕt thuéc trêng ph¸i nµy cho r»ng trong nh÷ng t×nh huèng kh¸c nhau th× ph¶i ¸p dông nh÷ng ph¬ng ph¸p qu¶n trÞ kh¸c nhau vµ c¸c lý thuyÕt qu¶n trÞ ®îc ¸p dông riªng rÏ hay kÕt hîp víi nhau tuú theo tõng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt. Do ®ã c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i dù kiÕn vµ hiÓu râ thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt tríc khi ra quyÕt ®Þnh. C¬ së lý luËn cña ph¬ng ph¸p nµy dùa trªn quan niÖm cho r»ng tÝnh hiÖu qu¶ cña tõng phong c¸ch, kü n¨ng hay nguyªn t¾c qu¶n trÞ sÏ thay ®æi tuú theo tõng trêng hîp. C¸c nhµ qu¶n trÞ theo quan ®iÓm nµy c¨n cø vµo t×nh huèng cô thÓ ®Ó lùa chän vµ sö dông nh÷ng nguyªn t¾c qu¶n trÞ thuéc c¸c trêng ph¸i cæ ®iÓn, trêng ph¸i t©m lý x· héi hay qu¶n trÞ hµnh chÝnh mµ hä cho lµ h÷u hiÖu nhÊt víi t×nh huèng cÇn gi¶i quyÕt. B¶n chÊt cña thuyÕt qu¶n trÞ t×nh huèng lµ nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n trÞ cÇn ph¶i phï hîp víi c¸c biÕn sè quan träng. C¸c biÕn sè nµy bao gåm nh÷ng ®ßi hái cña m«i trêng bªn ngoµi, c«ng nghÖ ®îc sö dông ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm – dÞch vô vµ nh÷ng ngêi lµm viÖc cho tæ chøc. Quan ®iÓm qu¶n trÞ theo t×nh huèng tá ra rÊt h÷u hiÖu bëi nã dùa trªn ph¬ng ph¸p tiÕp cËn tuú theo t×nh tr¹ng thùc tÕ cña tæ chøc hoÆc c¸ nh©n mµ lùa chän gi¶i ph¸p phï hîp nhÊt ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ. Quan ®iÓm nay rÊt linh ho¹t vÒ nguyªn t¾c, nã lu«n tu©n thñ tÝnh hiÖu qu¶, phï hîp víi c¸c nguyªn lý vµ c«ng cô qu¶n trÞ víi tõng t×nh huèng sau khi ®· t×m hiÓu ®iÒu tra kü lìng. 2. Trêng ph¸i qu¶n trÞ NhËt b¶n. Nh÷ng ®Æc trng chñ yÕu cña phong c¸ch qu¶n trÞ nµy thÓ hiÖn trªn mét sè ph¬ng diÖn sau: - ChiÕn lîc kinh doanh: Doanh nghiÖp thiÕt lËp nh÷ng kÕ ho¹ch dµi h¹n tõ 7 – 10 n¨m lµm chiÕn lîc qu¶n trÞ trung t©m, cïng sù thóc ®Èy tham gia vµo c¸c c«ng viÖc c«ng ty cña nh©n viªn. ChiÕn lîc kinh doanh cßn ®îc h×nh thµnh dùa trªn ý tëng s¸ng t¹o cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong c«ng ty. - C¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp: ®îc tæ chøc theo c¬ cÊu m¹ng líi lÊy mçi thµnh viªn cña mét ®¬n vÞ lµm c¬ së. C¬ cÊu nµy cho phÐp c¸c thµnh viªn tèi ®a ho¸ c¸c c¬ héi trao ®æi quan niÖm, ý tëng s¸ng t¹o vµ kh«ng cã bÊt cø trë ng¹i nµo ng¨n c¶n sù truyÒn th«ng gi÷a c¸c nh©n viªn, c¸c bé phËn. - Qu¶n trÞ nguån nh©n lùc: C¸c doanh nghiÖp sÏ lu«n t×m c¸ch ®a ra nh÷ng c¸ch ®èi xö tèt nhÊt ®èi víi nh©n viªn ®Ó thóc ®Èy tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña hä. - Qu¶n trÞ th«ng tin: Doanh nghiÖp sÏ t×m c¸ch nh»m gia t¨ng nh÷ng c¬ héi s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn c¸c ý t ëng míi b»ng c¸ch tèi ®a ho¸ viÖc chia sÎ vµ truyÒn ®¹t th«ng tin ®Õn tÊt c¶ c¸c thµnh viªn. Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ kinh doanh vµ gi÷a mét m«i trêng kinh doanh thay ®æi hÕt søc nhanh chãng ngµy nay, cã lÏ trêng ph¸i qu¶n trÞ NhËt b¶n lµ phong c¸ch qu¶n trÞ thÝch hîp nhÊt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. C©u 10. Nªu kh¸i niÖm vµ vai trß cña ho¹ch ®Þnh? Kh¸i niÖm ho¹ch ®Þnh lµ qu¸ tr×nh ®Ó ®èi phã víi sù thay ®æi vµ tÝnh kh«ng ch¾c ch¾n b»ng viÖc trï liÖu nh÷ng c¸ch thøc ho¹t ®éng trong t¬ng lai, lµ tiÕn tr×nh trong ®ã nhµ qu¶n trÞ x¸c ®Þnh vµ lùa chän môc tiªu cña tæ chøc vµ v¹ch ra hµnh ®éng cÇn thiÕt nh»m ®¹t ®îc môc tiªu. VÒ mÆt b¶n chÊt, ho¹ch ®Þnh hay kÕ ho¹ch hãa lµ mét ho¹t ®éng chñ quan cã ý thøc, cã tæ chøc cña con ng êi nh»m x¸c ®Þnh môc tiªu, ph¬ng ¸n, bíc ®i, tr×nh tù vµ c¸ch thøc tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh. Vai trß cña ho¹ch ®Þnh: - BÊt kú mét tæ chøc nµo trong t¬ng lai còng cã sù thay ®æi nhÊt ®Þnh. Vµ trong trêng hîp nµo ®ã ho¹ch ®Þnh lµ chiÕc cÇu nèi cÇn thiÕt gi÷a hiÖn t¹i vµ t¬ng lai. Nã sÏ lµm t¨ng kh¶ n¨ng ®¹t ®îc kÕt qu¶ mong muèn cña tæ chøc. Ho¹ch ®Þnh lµ nÒn t¶ng cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh mét chiÕn lîc cã hiÖu qu¶. - Ho¹ch ®Þnh cã thÓ ¶nh hëng nhÊt ®Þnh ®Õn hiÖu qña cña c¸ nh©n vµ tæ chøc. Nh ®· ho¹ch ®Þnh tríc mµ mét tæ chøc cã thÓ nhËn ra vµ tËn dông c¬ héi cña m«i trêng vµ gi÷a c¸c nhµ qu¶n trÞ øng phã víi sù kÕt dÝnh vµ thay ®æi cña c¸c yÕu tè m«i trêng.Tõ c¸c hiÖn tîng trong qu¸ khø vµ hiÖn t¹i ho¹ch ®Þnh sÏ suy ra ®îc t¬ng lai. Ngoµi ra nã cßn ®Ò ra c¸c nhiÖm vô, dù ®o¸n c¸c biÕn cè vµ xu híng trong t¬ng lai, thiÕt lËp c¸c môc tiªu vµ lùc chän c¸c chiÕn lîc ®Ó theo ®uæi c¸c môc tiªu. Nhê cã ho¹ch ®Þnh ®· gi¶m ®îc c¸c chi phÝ ph¸t sinh do viÖc lµm v« Ých, sai lÇm, thõa th¶i ®èi víi môc tiªu. - Híng dÉn c¸c nhµ qu¶n trÞ lµm c¸ch nµo ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu vµ kÕt qu¶ mong ®îi cuèi cïng. MÆt kh¸c nhê cã ho¹ch ®Þnh c¸c nhµ qu¶n trÞ cã thÓ biÕt tËp trung chó ý vµo thùc hiÖn c¸c môc tiªu träng ®iÓm trong nh÷ng kho¶ng thêi gian kh¸c nhau. - Gióp cho tæ chøc cã thÓ thÝch nghi ®îc víi sù thay ®æi cña m«i trêng bªn ngoµi vµ do ®ã cã thÓ ®Þnh híng ®îc sè phËn cña nã. Tæ chøc nµo kh«ng thÝch nghi ®îc víi trêng sÏ bÞ tan vì nhÊt lµ trong m«i trêng kinh tÕ quèc tÕ. - Gióp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ thùc hiÖn viÖc kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c môc tiªu tiªu thuËn lîi. Dùa vµo c¸c môc tiªu ®îc x¸c ®Þnh tõ tríc ®Ó tiÕn hµnh kiÓm tra. C©u 11. Ho¹ch ®Þnh lµ g×? Nªu néi dung c¸c ph¬ng ph¸p ho¹ch ®Þnh? Kh¸i niÖm ho¹ch ®Þnh lµ qu¸ tr×nh ®Ó ®èi phã víi sù thay ®æi vµ tÝnh kh«ng ch¾c ch¾n b»ng viÖc trï liÖu nh÷ng c¸ch thøc ho¹t ®éng trong t¬ng lai, lµ tiÕn tr×nh trong ®ã nhµ qu¶n trÞ x¸c ®Þnh vµ lùa chän môc tiªu cña tæ chøc vµ v¹ch ra hµnh ®éng cÇn thiÕt nh»m ®¹t ®îc môc tiªu. VÒ mÆt b¶n chÊt, ho¹ch ®Þnh hay kÕ ho¹ch hãa lµ mét ho¹t ®éng chñ quan cã ý thøc, cã tæ chøc cña con ng êi nh»m x¸c ®Þnh môc tiªu, ph¬ng ¸n, bíc ®i, tr×nh tù vµ c¸ch thøc tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh. Ph¬ng ph¸p ho¹ch ®Þnh. Ho¹ch ®Þnh lµ ®Þnh tríc nh÷ng viÖc cÇn ph¶i lµm trong t¬ng lai. V× lµ sù íc ®Þnh nªn ph¬ng ph¸p chung cña ho¹ch ®Þnh vµ dù b¸o, dù ®o¸n trªn c¬ së cã ®iÒu tra, ph©n tÝch nh÷ng d÷ liÖu qu¸ khø vµ hiÖn t¹i ë bªn trong vµ ngoµi tæ chøc mét c¸ch thêng xuyªn, ®Çy ®ñ vµ cã hÖ thèng nh»m n©ng cao chÊt lîng trong c«ng t¸c ho¹ch ®Þnh. X©y dùng c¸c lo¹t kÕ ho¹ch ho¹t ®éng trong mét tæ chøc lu«n lµ kh©u träng t©m vµ mang tÝnh ®Æc tr ng nhÊt cña ho¹ch ®Þnh. §Ó c¸c kÕ ho¹ch mang tÝnh hiÖn thùc vµ kh¶ thi, c¸c doanh nghiÖp thêng sö dông c¸c ph¬ng ph¸p chñ yÕu sau: a. X©y dùng kÕ ho¹ch tõ trªn xuèng §©y lµ h×nh thøc lµm kÕ ho¹ch thêng thÊy ë c¸c doanh nghiÖp quèc doanh trong thêi bao cÊp. Víi c¸ch lµm nµy, c¸c qu¶n trÞ viªn cÊp cao nhÊt x©y dùng kÕ ho¹t ho¹t ®éng cho cÊp m×nh, sau ®ã gëi kÕ ho¹ch nµy cho cÊp kÕ tiÕp lµm c¨n cø ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch cho cÊp m×nh vµ cø nh vËy cho ®Õn cÊp thÊp nhÊt. Ph¬ng ph¸p nµy cã nh÷ng u, nhîc ®iÓm chñ yÕu nh sau: - ¦u ®iÓm: Nã ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt trong kÕ ho¹ch, gi÷ v÷ng c¸c ®Þnh híng vµ cñng cè vai trß ®iÒu tiÕt cña cÊp trªn ®èi víi cÊp díi th«ng qua ph©n phèi chi tiªu kÕ ho¹ch. - Nhîc ®iÓm: KÕ ho¹ch thêng kh«ng s¸t víi thùc tÕ, v× vËy khã thùc hiÖn ®îc vµ ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch thêng xuyªn lµm mÊt ®i tÝnh môc tiªu cña tæ chøc; Ýt kÝch thÝch tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña cÊp d íi, ho¹t ®éng mét c¸ch thô ®éng, kÐm hiÖu qu¶. b. X©y dùng kÕ ho¹ch tõ díi lªn: §©y lµ ph¬ng ph¸p lµm kÕ ho¹ch ngîc l¹i víi c¸ch lµm thø nhÊt, thêng thÊy trong mét sè c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp c¸c tæ chøc ®oµn thÓ x· héi. §ã vµ viÖc cÊp díi lµm kÕ ho¹ch göi lªn cÊp trªn, vµ cÊp trªn x©y dùng kÕ ho¹ch göi lªn cÊp trªn kÕ tiÕp vµ cø nh vËy cho ®Õn cÊp cao nhÊt. H×nh thøc nµy cã nh÷ng u, nhîc ®iÓm chÝnh nh sau: - ¦u ®iÓm: KÕ ho¹ch thêng s¸t víi thùc tÕ, ph¸t huy tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña cÊp díi, khai th¸c ®îc nh÷ng tiÒm n¨ng ë c¬ së. - Nhîc ®iÓm: Kh«ng ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt trong kÕ ho¹ch, khã gi÷ v÷ng c¸c ®Þnh híng chung vµ lµm suy gi¶m vai trß ®iÒu ®iÒu tiÕt cña cÊp trªn ®èi víi cÊp díi th«ng qua kªnh kÕ ho¹ch. c. X©y dùng kÕ ho¹ch theo qui tr×nh hai xuèng mét lªn: §©y lµ ph¬ng lËp kÕ ho¹ch phæ biÕn nhÊt ë c¸c doanh nghiÖp trong hÖ thèng quèc doanh ë n íc ta hiÖn nay. Vµo cuèi n¨m tríc cña n¨m kÕ ho¹ch cÊp trªn x©y dùng kÕ ho¹ch cho cÊp m×nh vµ göi b¶n kÕ ho¹ch nµy cho cÊp d íi. CÊp díi c¨n cø vµo kÕ ho¹ch híng dÉn cña cÊp trªn vµ c¸c cµn cø kh¸c ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch cho m×nh vµ göi cho cÊp trªn xem xÐt, quyÕt ®Þnh; sau ®ã cÊp trªn göi tr¶ l¹i cho cÊp díi tæ chøc thùc hiÖn. C¸ch lµm nµy cã rÊt nhiÒu u ®iÓm. Nã ®¶m b¶o viÖc lËp kÕ ho¹ch ®îc thùc hiÖn thèng nhÊt, gi÷ v÷ng c¸c ®×nh híng cña cÊp trªn nhng ®ång thêi còng kh«ng h¹n chÕ tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña cÊp díi, lµm cho kÕ ho¹ch s¸t víi thùc tÕ h¬n. C©u 12. Qu¶n trÞ theo môc tiªu lµ g×? Bao gåm nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n nµo? C¸c mÆt lîi mµ hÖ thèng qu¶n trÞ theo môc tiªu mang l¹i? Qu¶n trÞ theo môc tiªu lµ ph¬ng ph¸p qu¶n trÞ trong ®ã nhµ qu¶n trÞ vµ nh÷ng thuéc cÊp cïng nhau thiÕt lËp môc tiªu râ rµng. Nh÷ng môc tiªu nµy ®îc c¸c thµnh viªn tù cam kÕt thùc hiÖn vµ kiÓm so¸t. Trong thùc tiÔn qu¶n trÞ ngµy nay, qu¶n trÞ theo môc tiªu bao gåm bèn yÕu tè c¬ b¶n: (1) Sù cam kÕt cña c¸c qu¶n trÞ viªn cao cÊp víi hÖ thèng MBO; (2) Sù hîp t¸c cña c¸c thµnh viªn trong tæ chøc ®Ó x©y dùng môc tiªu chung; (3) Sù tù nguyÖn tù gi¸c víi tinh thÇn tù qu¶n cña hä ®Ó thi hµnh kÕ ho¹ch chung; vµ (4) Tæ chøc kiÓm so¸t ®Þnh kú viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch. HÖ thèng qu¶n trÞ theo môc tiªu sÏ cã nh÷ng mÆt lîi sau: - MBO cã thÓ gióp cho c«ng viÖc ho¹ch ®Þnh cña nhµ qu¶n trÞ lµ x¸c ®Þnh môc tiªu cña tæ chøc x¸c ®¸ng h¬n. MBO lµm cho môc tiªu cña tæ chøc vµ môc tiªu c¸ nh©n ®¹t ®îc sù thèng nhÊt. - MBO cã thÓ t¹o ra sù kÝch thÝch tinh thÇn h¨ng h¸i vµ n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña c¸c thµnh viªn, c¸c bé phËn tham gia viÖc qu¶n trÞ. Nhê vµo ®iÒu nµy, c¸c thµnh viªn sÏ hiÓu râ h¬n môc tiªu cña toµn tæ chøc. - MBO t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi thµnh viªn trong tæ chøc cã c¬ héi ph¸t triÓn n¨ng lùc cña m×nh. Mäi thµnh viªn ®îc tham gia thùc sù vµo viÖc ®Ò ra môc tiªu cho hä. Hä cã c¬ héi ®a ra nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp vµo c¸c ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch. Hä hiÓu ®îc quyÒn h¹n tù do s¸ng t¹o vµ ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng cña hä vµ hä cã thÓ nhËn ®îc sù gióp ®ì tÝch cùc cña cÊp trªn ®Ó hoµn thµnh môc tiªu. - MBO gióp cho sù kiÓm tra ®¹t ®îc hiÖu qu¶. ThËt vËy, viÖc x¸c ®Þnh hÖ thèng môc tiªu râ rµng sÏ lµm cho c«ng viÖc kiÓm tra thuËn lîi – ®o lêng c¸c kÕt qu¶ vµ ®iÒu chØnh c¸c sai lÖch so víi kÕ ho¹ch ®Ó ®¶m b¶o ®¹t môc tiªu. C©u 13. Sù kh¸c nhau gi÷a ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc vµ ho¹ch ®Þnh chiÕn thuËt? C¸ch thøc phæ biÕn nhÊt ®Ó m« t¶ c¸c kÕ ho¹ch lµ theo khÝa c¹nh ph¹m vi vµ tÝnh chÊt (chiÕn l îc so víi chiÕn thuËt), khung thêi gian (dµi h¹n so víi ng¾n h¹n) ®Æc trng (®Þnh híng so víi cô thÓ) vµ møc ®é thêng xuyªn sö dông (®¬n dông so víi thêng xuyªn) ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng sau: Ph¹m vi cña môc ®Ých ChiÕn lîc Khung thêi gian Dµi h¹n §Æc trng §Þnh híng Møc ®é thêng xuyªn sö dông §¬n dông ChiÕn thuËt Ng¾n h¹n Cô thÓ Thêng xuyªn a. Ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc: Ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc lµ qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh lµm sao ®Ó ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu dµi h¹n cña tæ chøc víi c¸c nguån lùc cã thÓ huy ®éng ®îc. VÒ mÆt néi dung ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc lµ qu¸ tr×nh x©y dùng chiÕn lîc vµ kh«ng ngõng hoµn thiÖn bæ sung chiÕn lîc khi cÇn thiÕt. Nãi c¸ch kh¸c ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc xoay quanh viÖc x©y dùng chiÕn lîc cho tæ chøc trªn c¬ së ph©n tÝch vÞ trÝ cña tæ chøc trong môc tiªu ho¹t ®éng cña nã. b. Ho¹ch ®Þnh chiÕn thuËt. Ho¹ch ®Þnh t¸c nghiÖp lµ qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh ng¾n h¹n, chi tiÕt vµ néi dung c¸c c«ng viÖc, c¸c biÖn ph¸p, ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh nh»m cô thÓ ho¸ c¸c chiÕn lîc. §Ó so s¸nh sù kh¸c nhau gi÷a ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc vµ ho¹ch ®Þnh chiÕn thuËt ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng sau: C¸c khÝa c¹nh so s¸nh - Môc ®Ých - §Æc tÝnh - Thêi gian - TÇn suÊt ho¹ch ®Þnh - §iÒu kiÖn ®Ó ®Ò ra q®Þnh - N¬i kÕ ho¹ch ®Çu tiªn ®îc ph¸t trÞÓn - Møc ®é chi tiÕt Ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc B¶o ®¶m hiÖu qu¶ vµ sù t¨ng trëng trong dµi h¹n Tån t¹i vµ c¹nh tranh nh thÕ nµo? Dµi h¹n (thêng 2 n¨m ho¹ch h¬n) Mçi lÇn thêng 3 n¨m Kh«ng ch¾c ch¾n vµ rñi ro Ho¹ch ®Þnh chiÕn thuËt Ph¬ng tiÖn ®Ó ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc. Hoµn thµnh c¸c môc tiªu cô thÓ ntn? Thêi h¹n ng¾n h¬n thêng < 1 n¨m Thêng< 1 n¨m (Ýt rñi ro) Nh©n viªn vµ göi lªn c¸c nhµ qu¶n trÞ cÊp trung gian Nhµ qu¶n trÞ cÊp trung ®Õn Nhµ qu¶n trÞ cÊp c¬ së cÊp cao ThÊp vÒ møc ®é chuÈn hãa Cao * Sù kh¸c nhau gi÷a Ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc vµ Ho¹ch ®Þnh chiÕn thuËt C¸c tiªu thøc TÝnh chÊt cña quyÕt ®Þnh TÝnh ch¾c ch¾n CÊp quyÕt ®Þnh Thêi gian sö dông Môc ®Ých cña quyÕt ®Þnh C©u 14. Nªu c¸c nguyªn t¾c tæ chøc qu¶n trÞ? Ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc Chi phèi toµn diÖn vµ trong thêi gian dµi Rñi ro (x¸c suÊt chñ quan) vµ Ýt ch¾c ch¾n Thêng lµ qu¶n trÞ viªn cÊp cao Dµi h¹n >1 n¨m §Þnh híng ph¸t triÓn Ho¹ch ®Þnh t¸c nghiÖp Chi phèi côc bé vµ trong thêi gian ng¾n. Rñi ro (x¸c suÊt kh¸ch quan) vµ t¬ng ®èi ch¾c ch¾n. Thêng lµ qu¶n trÞ viªn cÊp thÊp Ng¾n h¹n <=1 n¨m Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn chiÕn lîc C¸c nguyªn t¾c tæ chøc qu¶n trÞ. 1. Nguyªn t¾c môc tiªu: Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái trong c«ng t¸c tæ chøc ph¶i xuÊt ph¸t tõ môc tiªu cña tæ chøc. Sù xa rêi môc tiªu cña tæ chøc th× bé m¸y ho¹t ®éng kÐm hoÆc kh«ng cã hiÖu qu¶. Thùc tÕ cho thÊy, mét sè c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp vµ doanh nghiÖp thuéc hÖ thèng quèc doanh trong nhiÒu n¨m qua bé m¸y tæ chøc kång kÒnh kÐm hiÖu qu¶ mét phÇn do kh«ng xuÊt ph¸t tõ môc tiªu, nhiÖm vô cña tæ chøc mµ cã hiÖn tîng muèn t¨ng nhiÒu bé phËn, thªm nhiÒu ngêi ®Ó ph« tr¬ng thanh thÕ cña tæ chøc, cña gi¸m ®èc, hÖ qu¶ cña nã lµ chi phÝ t¨ng, lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr êng, dÉn ®Õn kinh doanh kÐm hiÖu qu¶ vµ thua lç. 2. Nguyªn t¾c chuyªn m«n ho¸ vµ c©n ®èi. Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái khi tæ chøc bé m¸y ph¶i tÝnh ®Õn sù c©n ®èi (mét tû lÖ) nh©n sù hîp lý gi÷a bé phËn, c¸c cÊp, c¸c kh©u trong toµn hÖ thèng; c©n ®èi nhiÖm vô - quyÒn h¹n nhÊt ®Þnh gi÷a côc bé phËn. - Sù c©n ®èi gi÷a bé phËn, c¸c cÊp, c¸c kh©u trong hÖ thèng thÓ hiÖn tØ lÖ hîp lý gi÷a bé phËn trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp, gi÷a c¸n bé qu¶n trÞ c¸c cÊp (cÊp cao, trung, thÊp) gi÷a c¸c kh©u (c«ng ®o¹n) trong qui tr×nh s¶n xuÊt - kinh doanh. Ngîc l¹i, trong hÖ thèng mµ cã qu¸ nhiÒu c¸n bé l·nh ®¹o vµ qu¶n lý mµ rÊt Ýt c«ng nh©n s¶n xuÊt, ë c«ng ®o¹n nµy thõa ngêi cßn c«ng ®o¹n kh¸c l¹i thiÕt ®ã lµ biÓu hiÖn sù mÊt c©n ®èi. Sù c©n ®èi nhiÖm vô - quyÒn h¹n gi÷a c¸c bé phËn thÓ hiÖn sù ph©n chia hîp lý nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n gi÷a c¸c bé phËn trong hÖ thèng. Kh«ng cã bé phËn nµo qu¸ nhiÒu nhiÖm vô - quyÒn h¹n, ngîc l¹i ë bé phËn kh¸c l¹i qu¸ Ýt. Mét c¬ cÊu tæ chøc kh«ng c©n ®èi vÝ nh mét con ngêi "dÞ d¹ng", ®Çu qu¸ to mµ m×nh qu¸ bÐ, ch©n l¹i rÊt dµi lµ ®iÒu bÊt hîp lý vµ kh«ng b×nh thêng. V× vËy, nguyªn t¾c c©n ®èi cã ý nghÜa v« cïng quan träng trong c«ng t¸c tæ chøc. 3. Nguyªn t¾c linh ho¹t: Nguyªn t¾c nµy xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn lu«n thay ®æi. Mét c¬ cÊu tæ chøc tèt bao giê còng võa ph¶i ®¶m b¶o ® îc nhiÖm vô thêng trùc cña tæ chøc võa cã thÓ linh ho¹t vµ thÝch nghi víi c¸c t×nh huèng thay ®æi. §Ó vËn dông nguyªn t¾c nµy, trong hÖ thèng tæ chøc võa ph¶i bè trÝ nh÷ng bé phËn, nh÷ng c¸n bé t¬ng ®èi æn ®Þnh, ®ång thêi còng cã nh÷ng bé phËn Ýt mang tÝnh æn ®Þnh h¬n ®Ó cã thÓ ®¸p øng mét c¸ch linh ho¹t trong mäi t×nh huèng. "Mét c¬ cÊu tæ chøc cã hiÖu lùc kh«ng bao giê cã tÜnh t¹i - HAROLD KOONTZ" (trÝch: "Nh÷ng vÊn ®Ò cèt yÕu cña qu¶n lý" - Nhµ xuÊt b¶n khoa vµ kü thuËt - n¨m 1993). 4. Nguyªn t¾c hiÖu qu¶: Cuèi cïng lµ lÊy hiÖu qu¶ lµm thíc ®o mäi gi¸ trÞ ho¹t ®éng tæ chøc, ®©y lµ mét tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ tæng hîp. Mäi ho¹t ®éng kh«ng nh»m tíi hiÖu qu¶ chung cho tæ chøc lµ tr¸i víi nguyªn t¾c nµy. HiÖu qu¶ cña tæ chøc thÓ hiÖn ë hai mÆt: Víi mét chi phÝ cho hÖ thèng tæ chøc qu¶n trÞ thÊp nhÊt, nhng chÊt lîng cña ho¹t ®éng qu¶n trÞ cao nhÊt. 5. C¸c nguyªn t¾c kh¸c. Ngoµi ra, khi x©y dùng bé m¸y tæ chøc, nhµ qu¶n trÞ còng cÇn ph¶i chó ý ®Õn nh÷ng yªu cÇu kh¸c nh lÊy chÊt lîng lµm träng chø kh«ng lÊy sè ®«ng lµ chñ yÕu, tam quyÒn ph©n lËp, chuyªn m«n hãa, khoa häc, hîp lý, phï hîp víi hoµn c¶nh thùc tiÔn, kÕt hîp quyÒn lîi, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm, tæ chøc theo c«ng viÖc, theo nhiÖm vô chø kh«ng theo nhu cÇu cña mçi c¸ nh©n, mçi con ngêi, ®¸p øng ®ßi hái cña c¸c qui luËt kh¸ch quan vÒ tæ chøc nh tÇm h¹n qu¶n trÞ, ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt trong qu¶n lý, kh«ng chång chÐo, kÕt hîp nhãm chÝnh thøc vµ nhãm phi chÝnh thøc, kÕ thõa. C©u 15. C¬ cÊu tæ chøc lµ g×? Ph©n tÝch c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn c¬ cÊu tæ chøc? Kh¸i niÖm c¬ cÊu tæ chøc: C¬ cÊu tæ chøc lµ mét hÖ thèng c¸c mèi quan hÖ ho¹t ®ång chÝnh thøc bao gåm nhiÒu c«ng viÖc riªng rÏ, còng nh c«ng viÖc tËp thÓ. Sù ph©n chia c«ng viÖc thµnh nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ nh»m x¸c ®Þnh ai sÏ lµm c«ng viÖc g× vµ sù kÕt hîp nhiÒu c«ng viÖc cô thÓ nh»m chØ râ cho mäi ngêi thÊy hä ph¶i cïng nhau lµm viÖc nh thÕ nµo. HiÖn nay cã c¸c c¬ cÊu tæ chøc phæ biÕn sau: - C¬ cÊu trùc tuyÕn - C¬ cÊu chøc n¨ng - C¬ cÊu trùc tuyÕn - chøc n¨ng - C¬ cÊu ma trËn C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn c¬ cÊu tæ chøc. Cã 4 yÕu tè quan träng chi phèi viÖc x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña mét xÝ nghiÖp hay c¬ quan mµ nhµ qu¶n trÞ ph¶i quan t©m. Hay nãi mét c¸ch cô thÓ trong tiÕn tr×nh x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc cña xÝ nghiÖp hay c¬ quan, nhµ qu¶n trÞ ph¶i c¨n cø vµo 4 yÕu tè sau ®©y: - Môc tiªu vµ chiÕn lîc ho¹t ®éng cña xÝ nghiÖp C¬ cÊu tæ chøc cña mét xÝ nghiÖp tïy thuéc vµo chiÕn lîc hay nh÷ng nhiÖm vô vµ môc tiªu mµ xÝ nghiÖp ph¶i hoµn thµnh v×: (a) ChiÕn lîc x¸c ®Þnh c¸c nhiÖm vô cña xÝ nghiÖp vµ c¨n cø vµo c¸c nhiÖm vô ®ã mµ x©y dùng bé m¸y. (b) ChiÕn lîc quyÕt ®Þnh lo¹i c«ng nghÖ kü thuËt vµ con ngêi phï hîp víi viÖc hoµn thµnh c¸c nhiÖm vô; c¬ cÊu tæ chøc sÏ ph¶i ®îc thiÕt kÕ theo lo¹i c«ng nghÖ ®îc sö dông còng nh theo nh÷ng ®Æc ®iÓm cña con ngêi trong xÝ nghiÖp ®ã. (c) ChiÕn lîc x¸c ®Þnh hoµn c¶nh m«i trêng trong ®ã xÝ nghiÖp sÏ ho¹t ®éng vµ hoµn c¶nh m«i trêng nµy sÏ ¶nh hëng ®Õn viÖc thiÕt kÕ bé m¸y tæ chøc. - Bèi c¶nh kinh doanh hay bèi c¶nh x· héi. Hoµn c¶nh bªn ngoµi cña mét c«ng ty cã thÓ lµ mét trong 3 kiÓu: æn ®Þnh, thay ®æi vµ x¸o trén. Mét hoµn c¶nh æn ®Þnh lµ mét hoµn c¶nh kh«ng cã hay Ýt cã nh÷ng thay ®æi ®ét biÕn, Ýt cã s¶n phÈm míi, nhu cÇu thÞ trêng Ýt th¨ng trÇm, luËt ph¸p liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh Ýt thay ®æi, khoa häc kü thuËt míi Ýt xuÊt hiÖn... T×nh h×nh kinh tÕ x· héi trªn toµn thÕ giíi hiÖn ®¹i víi sù thay ®æi nhanh chãng vÒ khoa häc kü thuËt cho thÊy hiÖn nay khã ®Ó cã mét hoµn c¶nh æn ®Þnh cho c¸c c«ng ty. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã nh÷ng c«ng ty, xÝ nghiÖp ®· gi÷ nguyªn bé m¸y tæ chøc cña hä tr¶i qua c¶ tr¨m n¨m (nh C«ng ty E.E. Dickinson) víi s¶n phÈm ®Æc biÖt truyÒn thèng cña hä. Tr¸i l¹i, mét hoµn c¶nh thay ®æi lµ mét hoµn c¶nh trong ®ã cã sù thay ®æi thêng xuyªn x¶y ra ®èi víi c¸c yÕu tè ®· kÓ ë trªn (s¶n phÈm, thÞ trêng, luËt ph¸p,.v.v.) Trong hoµn c¶nh nµy, c¸c nhµ qu¶n trÞ thêng ph¶i thay ®æi bé m¸y tæ chøc cña hä theo c¸c thay ®æi ®ã. Nãi chung, ®ã lµ nh÷ng thay ®æi cã thÓ dù b¸o tríc vµ kh«ng g©y bÊt ngê. C¸c v¨n phßng luËt s, c¸c c«ng ty cè vÊn ph¸p luËt thêng ph¶i lu«n lu«n bè trÝ c¬ cÊu tæ chøc ®Ó thÝch nghi víi c¸c thay ®æi thêng xuyªn cña ph¸p luËt lµ mét vÝ dô. Khi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh ®a ra s¶n phÈm míi mét c¸ch bÊt ngê, khi luËt ph¸p bÊt ngê thay ®æi, khi nh÷ng khoa häc kü thuËt míi t¹o ra nh÷ng thay ®æi c¸ch m¹ng trong ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt, ®ã lµ lóc mµ hoµn c¶nh cña xÝ nghiÖp cã thÓ ®îc gäi lµ hoµn c¶nh x¸o trén. §Ó thÝch nghi víi c¸c hoµn c¶nh kh¸c nhau ®ã, c¬ cÊu tæ chøc cña c¸c c«ng ty sÏ ph¶i thay ®æi ®Ó phï hîp. Burn vµ Stalker cho thÊy r»ng mét bé m¸y tæ chøc cã tÝnh chÊt cøng nh¾c, nhiÖm vô ®îc ph©n chia râ rµng, quan hÖ quyÒn hµnh chÆt chÏ tõ trªn xuèng díi, phï hîp víi hoµn c¶nh æn ®Þnh. Tr¸i l¹i, trong mét hoµn c¶nh x¸o trén, mét bé m¸y tæ chøc cã tÝnh chÊt linh ho¹t, con ngêi lµm viÖc theo tinh thÇn hîp t¸c, trao ®æi tho¶i m¸i víi tÊt c¶ mäi ngêi, kh«ng ph©n chia râ nhiÖm vô, cÊp bËc th× l¹i phï hîp h¬n. - C«ng nghÖ s¶n xuÊt hoÆc kü thuËt kinh doanh cña xÝ nghiÖp. NhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· chøng minh r»ng c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña xÝ nghiÖp lµ mét yÕu tè quan träng cã ¶nh hëng ®Õn viÖc thiÕt kÕ bé m¸y tæ chøc. C«ng tr×nh nghiªn cøu næi tiÕng nhÊt x¸c ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a c¬ cÊu vµ c«ng nghÖ, lµ nghiªn cøu cña Joan Woodward t¹i South Essex trong thËp niªn 60. Khëi thñy, cuéc nghiªn cøu nh»m t×m mèi quan hÖ gi÷a thµnh qu¶ qu¶n trÞ víi viÖc øng dông c¸c nguyªn t¾c tæ chøc (vÝ dô, tÇm h¹n qu¶n trÞ). C¸c cuéc ®iÒu tra cho thÊy kh«ng cã mèi quan hÖ nµo gi÷a hai yÕu tè trªn, nhng l¹i t×m thÊy mèi quan hÖ gi÷a c¬ cÊu tæ chøc cña xÝ nghiÖp víi c«ng nghÖ øng dông. Woodward ®· cho thÊy r»ng nh÷ng xÝ nghiÖp cã c«ng nghÖ s¶n xuÊt, qui tr×nh ho¹t ®éng phøc t¹p thêng cã c¬ cÊu tæ chøc nhiÒu cÊp bËc, víi ®Æc ®iÓm lµ møc ®é gi¸m s¸t vµ phèi hîp c«ng viÖc ®îc thùc hiÖn víi cêng ®é cao. Woodward còng cho thÊy r»ng tÇm h¹n qu¶n trÞ thêng lµ hÑp ë c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt thñ c«ng, còng nh ë xÝ nghiÖp cã c«ng nghÖ tinh vi hiÖn ®¹i. Tr¸i l¹i, trong xÝ nghiÖp lµm viÖc theo lèi d©y chuyÒn, v× c«ng nghÖ ®· trë thµnh ®¬n gi¶n, tÇm h¹n qu¶n trÞ l¹i kh¸ réng, nghÜa lµ mét nhµ qu¶n trÞ cã thÓ gi¸m s¸t c«ng viÖc cña mét sè ®«ng c«ng nh©n. Mét ®Æc ®iÓm thø ba cña mèi quan hÖ gi÷a c«ng nghÖ vµ c¬ cÊu tæ chøc lµ khi c«ng nghÖ trong xÝ nghiÖp cµng tinh vi vµ hiÖn ®¹i, th× sè lîng viªn chøc th ký v¨n phßng l¹i cµng t¨ng ®Ó gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc giÊy tê, c¸c c«ng viÖc b¶o tr× v.v... - N¨ng lùc vµ tr×nh ®é cña con ngêi trong xÝ nghiÖp. Cuèi cïng con ngêi trong xÝ nghiÖp còng lµ mét yÕu tè cã ¶nh hëng ®Õn c¬ cÊu tæ chøc. Lo¹i c¸ nh©n cã ¶nh hëng tríc hÕt ®èi víi c«ng t¸c x©y dùng bé m¸y tæ chøc lµ nhµ qu¶n trÞ cÊp cao. Së thÝch, thãi quen, quan niÖm riªng cña hä thêng ®Ó dÊu Ên trªn c¸ch thøc tæ chøc cña xÝ nghiÖp mµ hä phô tr¸ch. Ngoµi c¸c nhµ qu¶n trÞ c¬ cÊu tæ chøc thêng còng ph¶i phï hîp víi c¸c ®Æc ®iÓm vÒ tr×nh ®é, vÒ t¸c phong lµm viÖc cña nh©n viªn trong xÝ nghiÖp. Nh ®· tr×nh bµy tÇm h¹n qu¶n trÞ, mét yÕu tè quyÕt ®Þnh bé m¸y tæ chøc cã nhiÒu hay Ýt cÊp bËc, hoµn toµn lµ mét biÕn sè phô thuéc vµo c¸c ®Æc trng cña con ngêi trong mçi xÝ nghiÖp. C©u 16. L·nh ®¹o lµ g×? Nªu néi dung c¸c ®Æc ®iÓm cña l·nh ®¹o vµ ngêi l·nh ®¹o? Kh¸i niÖm: L·nh ®¹o lµ viÖc ®Þnh ra chñ tr¬ng ®êng lèi, môc ®Ých, tÝnh chÊt, nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña mét hÖ thèng trong c¸c ®iÒu kiÖn m«i trêng nhÊt ®Þnh. b. §Æc ®iÓm: - L·nh ®¹o lµ mét hÖ thèng tæ chøc, nã bao gåm ngê l·nh ®¹o, ngêi bÞ l·nh ®¹o, môc ®Ých cña hÖ thèng, c¸c nguån lùc(ngoµi con ngêi) vµ m«i trêng (hoµn c¶nh). - L·nh ®¹o lµ mét qu¸ tr×nh, nã biÕn chuyÓn tuú thuéc vµo mèi quan hÖ vµ c¸ch xö lý gi÷a 5 yÕu tè trªn trong thêi gian vµ kh«ng gian nhÊt ®Þnh, cã lóc ngêi l·nh ®¹o th«ng qua quyÒn lùc vµ ¶nh hëng cña m×nh ®Ó t¹o ra mét bé m¸y tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng qu¶n trÞ. - L·nh ®¹o g¾n liÒn víi sù phôc ting cña ngêi díi quyÒn. c. §Æc ®iÓm cña ngêi l·nh ®¹o: - Lu«n ®iÒm tÜnh lµm chñ mäi t×nh huèng: C¸ tÝnh nµy ®ßi hái ë ngêi l·nh ®¹o kh«ng bi quan dao ®éng tríc nh÷ng khã kh¨n thö th¸ch, kh«ng bÞ cuèn hót bëi nh÷ng t×nh huèng mµ ph¶i ®iÒm tÜnh, chñ ®éng ®èi phã chóng mét c¸ch tèt nhÊt, v× sù ®iÒm tÜnh lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt gióp cho anh ta cã ®ñ s¸ng suèt ®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c gi¶i quyÕt tèt trong c¸c t×nh huèng khã kh¨n, phøc t¹p vµ nguy cÊp nhÊt, tr¸nh ®îc nh÷ng hiÖn tîng nãng véi g©y nguy h¹i cho tæ chøc. - Trumg thùc víi thuéc cÊp: Lµ mét ®øc tÝnh hÕt søc cÇn thiÕt ®èi víi tÊt c¶ qu¶n trÞ viªn ë mäi cÊp mµ tríc hÕt lµ ngêi l·nh ®¹o, v× tÝnh trung thùc cña ngêi l·nh ®¹o sÏ chiÕm ®îc sù kÝnh träng vµ quÝ mÕn cña nh÷ng thuéc cÊp, lµ nguån ®éng lùc thóc ®Èy hä ra søc hoµn thµnh tÊt c¶ nh÷ng mÖnh lÖnh do anh ta ®ßi hßi. - Cëi më nhng kiªn quyÕt khi cÇn thiÕt: §øc tÝnh nµy thÓ hiÖn b¶n lÜnh cña ngêi l·nh ®¹o, lµ mét con ngêi lu«n cã cuéc sèng cëi më víi mäi ngêi, kh«ng ghim gót, thµnh kiÕn c¸ nh©n nhng lu«n lu«n lµ mét con ngêi quyÕt ®o¸n trong c«ng viÖc, kh«ng "theo ®u«i" ngêi kh¸c, anh ta biÕt viÖc g× cÇn nªn lµm kiªn quyÕt lµm viÖc g× kh«ng nªn lµm, kh«ng nghe lêi nh÷ng kÎ c¬ héi, xu nÞnh. - Gi¶n dÞ nhng kh«ng xuÒ xoµ: Còng lµ ®øc tÝnh cÇn thiÕt mµ mçi ngêi l·nh ®¹o cÇn ph¶i cã, bëi sù gi¶n dÞ cña anh ta sÏ lµm cho quÇn chóng c¶m mÕn vµ gÇn gòi, nh÷ng sù gi¶n dÞ kh«ng ®Õn møc xuÒ xßa qu¸ ®¸ng, qu¸ tÇm thêng lµm gi¶m ®i sù t«n kÝnh cña ngêi kh¸c. - NhiÖt t×nh vµ g¬ng mÉu: Bëi ngêi l·nh ®¹o lµ tÊm g¬ng s¸ng ®Ó mçi ngêi noi theo, nÕu anh ta thiÕu nhiÖt t×nh, g¬ng mÉu trong c«ng viÖc, trong ®êi sèng vµ trong sinh ho¹t… sÏ g©y nhiÒu khã kh¨n trong c«ng t¸c l·nh ®¹o. - Trung t©m ®oµn kÕt cña tæ chøc: C¸ tÝnh nµy kh«ng nh÷ng ®ßi hái ngêi l·nh ®¹o ph¶i sèng ®oµn kÕt víi mäi ngêi mµ cßn lµ trung t©m cña sù ®oµn kÕt. ë c¸ nh©n vµ bé phËn nµo cã sù r¹n nøt vÒ sù ®oµn kÕt, th«ng qua ngêi nµy sÏ ®îc hµn g¾n. - Lµ ngêi lu«n träng ch÷ tÝn: + Uy tÝn cã ý nghÜa ®Æc biÖt trong c«ng t¸c l·nh ®¹o cña ngêi l·nh ®¹o. Ngêi l·nh ®¹o cã uy tÝn cao, nh÷ng ý kiÕn cña hä thêng cã träng lîng ®èi víi cÊp díi vµ ngîc l¹i th× bÞ thuéc cÊp ®µm tiÕu, chÊp hµnh mét c¸ch miÔn cìng. + Uy tÝn cña ngêi l·nh ®¹o h×nh thµnh tõ hai nguån: Tõ "c¸i uy" vµ ch÷ "tÝn". "C¸i uy" do chøc vô t¹o nªn, chøc vô cµng cao th× "c¸i uy" cµng lín vµ ngîc l¹i. Ch÷ “tÝn" lµ sù tÝn nhiÖm cña ngêi kh¸c ®èi víi ngêi l·nh ®¹o; tÝn nhiÖm nhiÒu hay Ýt lµ do kÕt qu¶ qu¸ tr×nh rÌn luyÖn phÊn ®Êu cña b¶n th©n ngêi ®ã; nÕu kÕt qu¶ rÌn luyÖn, phÊn ®Êu cao th× sù tÝn nhiÖm cña quÇn chóng nhiÒu vµ ngîc l¹i. Trong thùc tÕ cã nhiÒu ngêi do thiÕu tµi vµ ®øc ®· cè t×nh t¹o nh÷ng ®éng t¸c gi¶ ®Ó hßng t¹o uy tÝn cho m×nh. Uy tÝn ®ã ngêi ta gäi lµ uy tÝn gi¶ nh: uy tÝn do sî h·i cña cÊp díi; uy tÝn do gia trëng; uy tÝn do kho¶ng c¸ch; uy tÝn do c«ng thÇn; uy tÝn do mÞ d©n … C©u 17. Ph©n tÝch c¸c néi dung cña l·nh ®¹o? Néi dung l·nh ®¹o. a. HiÓu râ con ngêi trong hÖ thèng §©y lµ néi dung ®Çu tiÕn hÕt søc quan träng mµ ngêi l·nh ®¹o ph¶i n¾m v÷ng ®Ó cã thÓ ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh vµ lùa chän ®óng c¸c ph¬ng ph¸p l·nh ®¹o. HiÓu râ con ngêi ®· lµ mét ®iÒu khã, nhng ®¸p øng ®Çy ®ñ c¸c ®ßi hái cña con ngêi l¹i cµng khã kh¨n h¬n. - §iÒu nµy tríc hÕt lµ do tÝnh ®a d¹ng vÒ c¸c nhu cÇu cña con ngêi. - Thø hai: lµ kh¶ n¨ng cã h¹n cña ngêi l·nh ®¹o, cña hÖ thèng. - Thø ba: lµ viÖc ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña tõng ngêi l¹i bÞ rµng buéc bëi c¸c chi phèi cña nhu cÇu chung cña c¶ hÖ thèng vµ cña c¸c hÖ thèng bªn ngoµi cã liªn quan. - Thø t: C¸c con ngêi trong hÖ thèng l¹i bÞ ph©n t¸ch theo nh÷ng nhãm cã tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi trong hÖ thèng. b. §a ra c¸c quyÕt ®Þnh l·nh ®¹o thÝch hîp: QuyÕt ®Þnh lµ hµnh vi s¸ng t¹o cña ngêi l·nh ®¹o nh»m ®Þnh ra ch¬ng tr×nh, tÝnh chÊt ho¹t ®éng cña c¸c bé phËn vµ c¸ nh©n trong hÖ thèng nh»m ®¹t tíi môc tiªu ®· ®Þnh. c. X©y dùng nhãm lµm viÖc: Trong ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng víi quy m« ®«ng ngêi, viÖc ph©n cÊp vµ ph©n c«ng qu¶n trÞ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, ®©y lµ nguyªn t¾c chuyªn m«n ho¸ trong qu¶n trÞ. Trong mçi hÖ thèng th«ng thêng ®Òu ®îc ph©n chia thµnh ph©n hÖ vµ nhãm nhá, mçi ph©n hÖ vµ nhãm nµy bao gåm mét sè ngêi ho¹t ®éng theo cïng mét nhãm vµ chøc n¨ng nghiÖp vô. Mçi nhãm, mçi ph©n hÖ nµy nÕu c¸c nhãm vµ ph©n hÖ kh¸c th× khã cã thÓ ®em l¹i kÕt qu¶ ho¹t ®éng chung tèt ®Ñp cho c¶ hÖ thèng. d. Dù kiÕn c¸c t×nh huèng vµ t×m c¸ch øng xö tèt: Qu¸ tr×nh l·nh ®¹o hÖ thèng ho¹t ®éng lµ qu¸ tr×nh híng tíi môc tiªu, viÔn c¶nh trong t¬ng lai (gÇn vµ xa), mµ t¬ng lai th× ngêi l·nh ®¹o khã cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®îc, v× nã cßn thuú thuéc vµo diÔn biÕn x¶y ra trong néi bé hÖ thèng còng nh m«i trêng ®Çy biÕn ®éng bªn ngoµi. Cho nªn ®Òu cã thÓ thùc hiÖn lµ ngêi l·nh ®¹o ph¶i tØnh t¸o v¹ch ra mäi t×nh huèng cã thÓ x¶y ra, ®èi chiÕu víi môc ®Ých vµ môc tiªu mong muèn, c¨n cø vµo thùc tÕ kh¶ n¨ng, c¬ héi vµ nguån lùc cã thÓ cã ®îc ®Ó ®èi phã víi mäi t×nh huèng (lo¹i bá t×nh huèng xÊu, tËn dông khai th¸c c¸c t×nh huèng tèt). e. Giao tiÕp vµ ®µm ph¸n: Qu¸ tr×nh l·nh ®¹o lµ qu¸ tr×nh tiÕp xóc vµ lµm viÖc víi con ngêi th«ng qua ho¹t ®éng giao tiÕp vµ ®µm ph¸n, cho nªn ngêi l·nh ®¹o kh«ng thùc hiÖn tèt néi dung nµy th× khã cã thÓ ®a hÖ thèng dµnh lÊy c¸c môc tiªu mong muèn. C©u 18. ph¬ng ph¸p l·nh ®¹o lµ g×? Nªu néi dung c¸c ph¬ng ph¸p l·nh ®¹o? C¸c ph¬ng ph¸p l·nh ®¹o (ph¬ng ph¸p chung). - Theo TS. Yves Enregle th× "L·nh ®¹o lµ lµm cho ngêi kh¸c lµm viÖc vµ hiÓu biÕt c«ng viÖc ®Ó lµm cho ngêi kh¸c lµm". Muèn t¸c ®éng ®Õn ngêi kh¸c lµm viÖc, ngêi l·nh ®¹o ph¶i th«ng qua c¸c ph¬ng ph¸p. - Ph¬ng ph¸p l·nh ®¹o lµ tæng thÓ c¸c c¸ch thøc t¸c ®éng cña ngêi l·nh ®¹o ®Õn ®èi tîng nh»m thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu mong ®îi. NÕu so víi chøc n¨ng, nguyªn t¾c th× ph¬ng ph¸p lµ bé phËn n¨ng ®éng nhÊt, ngêi l·nh ®¹o kh«ng nh÷ng ph¶i biÕt lùa chän ph¬ng ph¸p thÝch hîp cho tõng t×nh huèng vµ ®èi tîng cô thÓ mµ con ph¶i biÕt thay ®æi ph¬ng ph¸p khi ph¬ng ph¸p ®ã tá ra kh«ng thÝch hîp vµ thay thÕ vµo ®ã nh÷ng ph¬ng ph¸p thÝch hîp h¬n. V× vËy, ph¬ng ph¸p lµ rÊt phong phó vµ ®a d¹ng, nhng cã thÓ ph©n chóng thµnh 3 lo¹i sau: 1. Ph¬ng ph¸p hµnh chÝnh: - Lµ ph¬ng ph¸p sö dông quyÒn lùc mang tÝnh chÊt b¾t buéc ®èi tîng ph¶i thùc hiÖn nhiÖm vô cña m×nh. - C¸c c«ng cô ®Ó thùc hiÖn quyÒn lùc cña m×nh: C¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ. c¸c c«ng cô kÕ ho¹ch; c¸c c«ng cù tæ chøc; c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch, chÕ ®é vµ c¶ c¸c c«ng cô kü thuËt qu¶n trÞ kh¸c. - Sö dông ph¬ng ph¸p hµnh chÝnh trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o mét tËp thÓ ngêi lµ ®iÒu rÊt cÇn thiÕt, bëi ë ®ã nã thÓ hiÖn c¸i quyÒn l·nh ®¹o cña ngêi l·nh ®¹o, buéc ®èi tîng ph¶i phôc tïng v« ®iÒu kiÖn, lµm cho c«ng viÖc ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch nhanh chãng vµ t¬ng ®èi dÔ thùc hiÖn. Tuy nhiªn, kh«ng nªn qu¸ l¹m dông ph¬ng ph¸p nµy còng sÏ dÉn ®Õn sù nhµm ch¸n nÕu kh«ng muèn nãi lµ sù sî h·i cña cÊp díi khi hä nhËn qu¸ nhiÒu mÖnh lÖnh hµnh chÝnh, lµ c¬ héi ph¸t sinh ra bÖnh quan liªu giÊy tê, xa rêi thùc tÕ. 2. Ph¬ng ph¸p kinh tÕ: - Lµ sö dông c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch b»ng lîi Ých vËt chÊt. Ch¼ng h¹n nh t¨ng gi¶m tiÒn l¬ng, tiÒn thëng, tiÒn phô cÊp, tiÒn båi dìng, . . . hiÖn nay "kho¸n" lµ h×nh thøc khuyÕn khÝch b»ng lîi Ých vËt chÊt mang l¹i nhiÒu hiÖu qu¶ ë nhiÒu ngµnh nghÒ trªn nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau, bëi nã cã sù rµng buéc gi÷a quyÒn lîi vµ nghÜa vô l¹i víi nhau, v× muèn cã quyÒn lîi b¾t buéc ph¶i thùc hiÖn tèt nghÜa vô cña sö dông ph¬ng ph¸p nµy cã ý nghÜa rÊt to lín trong c«ng t¸c l·nh ®¹o, nã ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña cÊp díi vµ t¹o ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy ®èi tîng thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c nhiÖm vô cña m×nh. Tuy nhiªn, nÕu qu¸ nhÊn m¹nh ph¬ng ph¸p kinh tÕ mµ bá qua c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c sÏ khuyÕn khÝch cho chñ nghÜa thùc dông ph¸t trÞÓn, lµm xãi mßn c¸c nguyªn t¾c - ®¹o lý vµ nh©n c¸ch cña con ngêi, sÏ g©y nguy h¹i vÒ kinh tÕ - x· héi. 3. Ph¬ng ph¸p gi¸o dôc tuyªn truyÒn. - Lµ ph¬ng ph¸p t¸c ®éng lªn tinh thÇn cña ngêi lao ®éng, nh»m kh¬i dËy tÝnh tÝch cùc, tÝnh tù gi¸c, h¨ng h¸i thi ®ua hoµn thµnh tèt c¸c nhiÖm vô ®îc giao. Ph¬ng ph¸p gi¸o dôc cã ý nghÜa cùc kú to lín trong mét tæ chøc, bëi con ngêi lµ nguån lùc cña mäi nguån lùc, cÇn ph¶i ®îc ph¸t trÞÓn toµn hiÖn vÒ: t tëng, tr×nh ®é, n¨ng lùc, thÓ lùc, phÈm chÊt ®¹o ®øc, nh©n sinh quan, thÕ giíi quan… cã nh vËy con ngêi míi cã kh¶ n¨ng tù lµm chñ b¶n th©n vµ x· héi. Cã nhiÒu c¸ch kh¸c nhau ®Ó tiÕn hµnh viÖc gi¸o dôc con ngêi. Nh÷ng c¨n cø vµo néi dung gi¸o dôc ngêi ta chia thµnh hai lo¹i : Gi¸o dôc c¬ b¶n vµ gi¸o dôc cô thÓ. - Gi¸o dôc c¨n b¶n gióp cho con ngêi ph¸t trÞÓn toµn diÖn. Th«ng qua c¸c h×nh thøc ®µo t¹o dµi h¹n còng nh båi dìng ng¾n h¹n phï hîp víi tr×nh ®é vµ ®iÒu kiÖn cña tõng ®èi tîng kh¸c nhau. - Gi¸o dôc cô thÓ lµ gi¸o dôc tõng mÆt, cho tõng t×nh huèng cô thÓ. Th«ng qua c¸c h×nh thøc: khen - chª; thuyÕt phôc; tù phª b×nh vµ phª b×nh, khen thëng - kû luËt; tæ chøc c¸c phong trµo thi ®ua lao ®éng s¶n xuÊt, ®éng viªn khuyÕn khÝch, khen thëng nh÷ng tËp thÓ vµ c¸ nh©n tÝch cùc, h¹n chÕ nh÷ng tËp thÓ c¸ nh©n thiÕu tÝch cùc. Mçi lo¹i ph¬ng ph¸p nªu trªn ®Òu cã nh÷ng u, nhîc ®iÓm riªng. V× vËy, trong qu¶n trÞ cÇn kÕt hîp ®ång thêi c¸c ph¬ng ph¸p l·nh ®¹o. 4. Ph¬ng ph¸p l·nh ®¹o hiÖn ®¹i. Trong l·nh ®¹o cÇn sö dông kÕt hîp c¸c lo¹i ph¬ng ph¸p nh»m t¹o ra mét ®éng lùc m¹nh mÏ h¬n, ph¬ng ph¸p hµnh chÝnh t¹o ra ®éng lùc chÝnh trÞ, ph¬ng ph¸p kinh tÕ t¹o ra ®éng lùc vËt chÊt, ph¬ng ph¸p gi¸o dôc t¹o ra ®éng lùc tinh thÇn. §ång thêi sö dông kÕt hîp c¸c ph¬ng ph¸p sÏ kh¾c phôc cho nhau nh÷ng nhîc ®iÓm trong mçi lo¹i ph¬ng ph¸p. NÕu chØ ph¬ng ph¸p hµnh chÝnh kh«ng th«i th× dÔ g©y sù øc chÕ c¨ng th¼ng; hoÆc qu¸ nhÊn m¹nh khuyÕn khÝch b»ng lîi Ých vËt chÊt th× dÔ sinh ra t tëng thùc dông; hay chØ coi träng gi¸o dôc kh«ng th«i th× còng sÏ nhµm ch¸n. C©u 19. phong c¸ch l·nh ®¹o lµ g×? Nªu néi dung c¸c phong c¸ch l·nh ®¹o? Phong c¸ch l·nh ®¹o lµ c¸ch thøc theo ®ã ngêi l·nh ®¹o c xö ®èi víi nh÷ng ngêi díi quyÒn vµ ph¹m vÞc¸c vÊn ®Ò mµ hä ®îc phÐp ra c¸c quyÕt ®Þnh. Nhµ qu¶n trÞ ph¶i cã sù hiÓu biÕt vÒ c¸c phong c¸ch l·nh ®¹o ®Ó cã thÓ cã thÓ chän cho m×nh phong c¸ch phï hîp. 1. Phong c¸ch l·nh ®¹o ®éc ®o¸n chuyªn quyÒn Lµ phong c¸ch trong ®ã nhµ qu¶n trÞ sÏ trùc tiÕp ra c¸c quyÕt ®×nh mµ kh«ng cÇn tham kh¶o ý kiÕn cña ng êi díi quyÒn. Nhµ l·nh ®¹o tù ra q®Þnh dùa vµo th«ng tin s½n cã. Nhµ l·nh ®¹o yªu cÇu cÊp díi cung cÊp th«ng tin vµ tù ra q®Þnh. CÊp díi cã thÓ hoÆc ko n¾m ®îc t×nh h×nh. ThÓ hiÖn, ra lÖnh cho cÊp díi thi hµnh, ko tham kh¶o ý kiÕn cña ngêi kh¸c khi quyÕt ®Þnh, phong c¸ch l·nh ®¹o nµy th«ng thêng ®îc sd phæ biÕn trong thêi k× phong kiÕn vµ hiÖn nay vÉn cßn sd rÊt h¹n chÕ trong qu¶n trÞ DN víi nh÷ng t×nh huèng ®Æc biÖt nh: khÈn cÊp nh÷ng tæ chøc míi h×nh thµnh, hoÆc bÞ chia rÏ, bÌ ph¸i, mÊt ®oµn kÕt nghiªm träng th× ngêi l·nh ®¹o buéc ph¶i sö dông phong c¸ch nµy ®Ó duy tr× c¸c h® cña tæ chøc nhng còng chØ lµ gi¶i ph¸p t×nh thÕ nhÊt thêi, ko thÓ sö dông l©u dµi ®îc. 2. Phong c¸ch l·nh ®¹o d©n chñ. Lµ phong c¸ch trong ®ã nhµ qu¶n trÞ ra c¸c quyÕt ®Þnh sau khi ®· bµn b¹c, trao ®æi vai tham kh¶o ý kiÕn cña cÊp díi. Cã c¸c ®Æc ®iÓm sau: Nhµ l¨nh ®¹o vµ nh©n viªn hîp thµnh nhãm ®Ó th¶o luËn vÒ t×nh huèng vµ cïng ®a ra q®Þnh. Tríc khi q®Þnh vÊn ®Ò g×, ngêi l·nh ®¹o còng tham gia ý kiÕn cña ngêi kh¸c, dµnh nhiÒu quyÒn h¹n cho cÊp díi tham kh¶o tËn dông kh¶ n¨ng cña c¸c thµnh viªn trong tæ chøc khi gi¶i quyÕt c¸c t×nh huèng cña tæ chøc. Phong c¸ch l·nh ®¹o nµy còng cã nhiªu u ®iÓm, v× vËy nã ®îc sd kh¸ phæ biÕn trong qu¶n trÞ DN cña níc ta vµ nhiÒu níc trªn thÕ giíi. 3. Phong c¸ch l·nh ®¹o tô do. Lµ phong c¸ch, trong ®ã nhµ qu¶n trÞ cho phÐp ngêi díi quyÒn ra quyÕt ®Þnh riªng cña m×nh vµ hä Ýt tham gia vµo viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh cña tæ chøc. Cã c¸c ®Æc ®iÓm sau Nhµ l·nh ®¹o trao ®æi t×nh h×nh ®Õn tõng nh©n viªn, yªu cÇu cung cÊp th«ng tin vµ ®¸nh gi¸ vÊn ®Ò. C¸c c¸ nh©n ko tham gia víi t c¸ch nhãm vµ l·nh ®¹o tù m×nh ®a ra q®Þnh. Nhµ l·nh ®¹o vµ nh©n viªn hîp thµnh nhãm ®Ó th¶o luËn vÒ t×nh huèng nhng nhµ l·nh ®¹o ra q®Þnh. Nhµ l·nh ®¹o ®Ò ra môc tiªu (nhiÖm vô) cho ®èi tîng, ®èi lîng tù chän kÕ ho¹ch pp thùc hiÖn nhiÖm vô cña m×nh, ngêi l·nh ®¹o Ýt khi sd quyÒn lùc can thiÖp vµo h®éng cña ®èi tîng, ngêi l·nh ®¹o ®ãng vai trß lµ ngêi gióp ®ì cho t¹o mäi thuËn lîi vµ gióp ®ì khi ®èi tîng gÆp ph¶i khã kh¨n trong h®éng cña m×nh. Mçi phong c¸ch l·nh ®¹o trªn ®Òu cã nh÷ng nhîc ®iÓm cña nã. §iÒu ®ã ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n trÞ cÇn dùa vµo c¸c yÕu tè cô thÓ kh¸c nhau nh; ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn cña tËp thÓ; ®Æc ®iÓm t©m lý c¸ nh©n cña nhµ qu¶n trÞ t×nh h×nh cô thÓ...®Ó lùa chän phong c¸ch l·nh ®¹o cho phï hîp.. MÆt kh¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i biÕt thay ®æi phong c¸ch l·nh ®¸o, khi nã kh«ng cßn phï hîp víi tù ph¸t triÓn cña tæ chøc. C©u 20. Nhãm trong qu¶n trÞ lµ g×? Ph©n tÝch c¸c ®Æc ®iÓm thêng gÆp cña nhãm? Nhãm: Theo c¸ch hiÓu th«ng thêng nhãm lµ nh÷ng ngêi cã tæ chøc, cã môc tiªu ho¹t ®éng cã liªn quan vÒ mÆt kü thuËt, nghiÖp vô mang tÝnh chuyªn m«n hãa s©u s¾c v× lîi Ých cña hÖ thèng. Nh vËy nhãm ph¶i tháa m·n 3 ®iÒu kiÖn: §«ng ngêi, cã tæ chøc, cã môc tiªu ho¹t ®éng chuyªn m«n gièng nhau v× lîi Ých chung cña hÖ thèng. Víi c¸ch hiÓu nh vËy th× b¶n th©n mçi hÖ thèng lµ mét nhãm lín, trong ®ã lçi ph©n hÖ nhá nhÊt lµ c¸c nhãm nhá h¬n. §Ó cã mét hÖ thèng tèt, ngêi l·nh ®¹o ph¶i t¹o ra ®îc c¸c nhãm m¹nh, ho¹t ®éng ®ång ®Òu. Mét nhãm m¹nh ph¶i tháa m·n c¸c kªu cÇu sau: - Cã c¬ cÊu tæ chøc chÆt chÏ. - Cã môc ®Ých chuÈn x¸c ®îc x· héi thõa nhËn. - Cã ngêi l·nh ®¹o giái, ®øc ®é, uy tÝn. - Cã quan hÖ tèt víi c¸c nhãm kh¸c. - Cã ph¹m vi ¶nh hëng lín ®Õn nhãm trong hÖ thèng. §Æc ®iÓm thêng gÆp cña nhãm a. Lan truyÒn t©m lý. - Lµ hiÖn tîng t©m lý phæ biÕn cña nhãm, biÓu thÞ c¸c t¸c ®éng t©m lý t¬ng hç thô ®éng gi÷a c¸c thµnh viªn trong nhãm vÒ c¸c sù kiÖn, hiÖn tîng c¸ nh©n, nhãm hoÆc hÖ thèng. Lóc ®Çu chØ do mét ý kiÕn ®Ò xuÊt cña mét ngêi nµo ®ã vÒ mét vÊn ®Ò (theo chÝnh kiÕn cña hä), ý kiÕn ®ã nÕu cã nh÷ng yÕu tè phï hîp trong mét møc ®é nµo ®ã víi ý kiÕn cña ngêi kh¸c nã sÏ nhanh chãng lan táa trong nhãm. Sù lan truyÒn t©m lý mang tÝnh s©u s¾c, nã lµ sù ph¶n ¸nh thô ®éng, qu¸n tÝnh cña con ngêi trong nhãm. Cã nh÷ng ý kiÕn hÇu nh sai lÖch so víi thùc tÕ vÉn ®îc con ngêi truyÒn ®i mét c¸ch v« thøc, "dÔ d·i " kh«ng cã chÝnh kiÕn. Lan truyÒn t©m lý lµ mét hiÖn tîng t©m lý cã t¸c ®éng kh¸ lín trong nhãm, nã cã thÐ t¸c ®éng theo hai chiÒu híng tr¸i ngîc nhau: tÝch cùc hoÆc tiªu cùc. NÕu viÖc lan truyÒn tÝch cùc th× ®a l¹i nh÷ng ý kiÕn cã lîi cho nhãm (niÒm hy väng, sù th«ng c¶m.. ) th× ngêi phô tr¸ch nhãm cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc lan truyÒn ®îc thuËn lîi. Ngîc l¹i viÖc lan truyÒn c¸c ý kiÕn kh«ng cã lîi cho nhãm vµ hÖ thèng cÇn ph¶i lam râ vÊn ®Ò vµ c«ng khai gi¶i thÝch, thuyÕt phôc ®Ó xãa bá hiÖn tîng ®ã ®i. b. T©m tr¹ng nhãm. Lµ tr¹ng th¸i c¶m xóc cña nhãm, nã ®îc h×nh thµnh mét c¸ch tù ph¸t, thÓ hiÖn t¬ng ®èi bÒn v÷ng biÓu hiÖn søc ú cña hÖ thÇn kinh.