Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Dạy nghề cho lao động nông thôn theo đề án 1956 ( qua khảo sát tại xã thụy hương...

Tài liệu Dạy nghề cho lao động nông thôn theo đề án 1956 ( qua khảo sát tại xã thụy hương, huyện chương mỹ, thành phố hà nội)

.PDF
114
458
114

Mô tả:

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ****** VŨ THỊ ĐẬU DẠY NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN THEO ĐỀ ÁN 1956 (Qua khảo sát tại xã Thụy Hương, huyện Chương Mỹ, thành phố Hà Nội) Chuyên ngành: Xã hội học Mã số: 60.31.30 LUẬN VĂN THẠC SỸ XÃ HỘI HỌC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS. Lê Ngọc Hùng HÀ NỘI - 2014 Luận văn Thạc sỹ Xã hội học Công trình được hoàn thành tại: Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân Văn Người hướng dẫn khoa học: GS. TS Lê Ngọc Hùng Phản biện 1: PGS. TS Nguyễn Quý Thanh Phản biện 2: TS. Đỗ Thị Vân Anh Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ họp tại: Phòng họp Khoa Xã hội học, tầng 2, nhà A, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội vào hồi 14h30 ngày 24 tháng 11 năm 2014 Có thể tìm hiểu luận văn tại: - Trung tâm thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội Vũ Thị Đậu 2 Luận văn Thạc sỹ Xã hội học LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Hà Nội, ngày 20 tháng 5 năm 2014 Tác giả luận văn Vũ Thị Đậu Vũ Thị Đậu 1 Luận văn Thạc sỹ Xã hội học LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chương trình cao học và luận văn tốt nghiệp, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, góp ý và giúp đỡ nhiệt tình của quý thầy cô, các tổ chức và cá nhân. Trước hết, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến GS.TS Lê Ngọc Hùng người đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn, nghiên cứu và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Nhân đây, tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn cùng quý thầy cô trong khoa Xã hội học đã tạo điều kiện để tôi học tập và hoàn thành tốt khóa học. Đồng thời, tôi cũng xin cảm ơn quý anh chị và Ban lãnh đạo UBND xã Thụy Hương (huyện Chương Mỹ, thành phố Hà Nội) đã tạo điều kiện cho tôi điều tra, khảo sát thực địa để có dữ liệu viết luận văn. Tôi cũng xin cảm ơn Viện Nghiên cứu Khoa học Dạy nghề (Tổng cục Dạy nghề - Bộ Lao động Thương binh và Xã hội) đã cung cấp những số liệu xác thực và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho tôi hoàn thành luận văn này. Vũ Thị Đậu Vũ Thị Đậu 2 Luận văn Thạc sỹ Xã hội học MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 NỘI DUNG.......................................................................................................... 14 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ................ 14 1.1. Cơ sở lý luận .............................................................................................. 14 1.1.1. Các lý thuyết xã hội học vận dụng trong nghiên cứu đề tài ................ 14 1.1.2. Các khái niệm ...................................................................................... 18 1.2. Cơ sở thực tiễn ........................................................................................... 24 1.2.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về dạy nghề cho lao động nông thôn hiện nay ................................................................................................. 24 1.2.2. Điều kiện kinh tế - xã hội của địa bàn nghiên cứu .............................. 27 CHƢƠNG 2: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................ 38 2.1. Thực trạng dạy nghề cho lao động nông thôn theo Đề án 1956 tại xã Thụy Hương ............................................................................................................... 38 2.1.1. Nhận thức, thái độ của lao động nông thôn đối với dạy - học nghề ... 38 2.1.2. Công tác khảo sát, tư vấn và tuyền sinh nghề ..................................... 41 2.1.3. Công tác dạy nghề ............................................................................... 46 2.1.4. Các mô hình dạy nghề được tổ chức trên địa bàn ............................... 50 2.1.5. Một số kết quả dạy nghề trên địa bàn ................................................. 53 2.2. Các yếu tố tác động đến công tác dạy nghề theo Đề án 1956 tại xã Thụy Hương ............................................................................................................... 57 2.2.1. Yếu tố chủ quan................................................................................... 57 2.2.2. Yếu tố khách quan ............................................................................... 67 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................... 75 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 82 PHỤ LỤC ............................................................................................................ 84 Vũ Thị Đậu 3 Luận văn Thạc sỹ Xã hội học DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Cơ cấu kinh tế của huyện Chương Mỹ qua 1 số năm. .................................. 31 Bảng 1.2. Dự báo lao động việc làm trong các ngành kinh tế quốc dân....................... 32 Bảng 1.3. Dân số, cơ cấu dân số hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp và phi nông nghiệp .............................................................................................................. 33 Bảng 1.4. Tình hình kinh tế của xã Thụy Hương năm 2011 ......................................... 35 Bảng 2.1. Đánh giá của lao động nông thôn về tầm quan trọng của học nghề ............. 40 Bảng 2.2. Nhu cầu học nghề của người dân địa phương .............................................. 42 Bảng 2.3. Đánh giá về tình trạng cơ cở vật chất phục vụ dạy nghề ............................. 48 Bảng 2.4. Các nội dung tuyên truyền ............................................................................. 63 Bảng 2.5. Mức độ hữu ích của những thông tin được tuyên truyền về……..…………66 Bảng 2.6. Khó khăn của nông dân trong phát triển nghề .............................................. 71 Bảng 2.7. Khó khăn của bà con trong sắp xếp thời gian tham gia lớp học nghề.....73 Vũ Thị Đậu 4 Luận văn Thạc sỹ Xã hội học DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu 1.1. Giải quyết việc làm trong các nhóm ngành năm 2010 .............................. 32 Biểu 1.2. Lao động việc làm trong các ngành kinh tế quốc dân .............................. 34 Biểu 2.1. Nhu cầu chuyển đổi nghề của lao động nông thôn.................................... 44 Biểu 2.2. Kết quả thi tốt nghiệp của học viên ........................................................... 47 Biểu 2.3. Mức độ hữu ích của kiến thức nghề được cung cấp ................................. 49 Biểu 2.4. Sự tham gia của người dân vào các mô hình dạy nghề ............................ 51 Biểu 2.5. Mức độ phù hợp của các mô hình dạy nghề trên địa bàn .......................... 52 Biểu 2.6. Đánh giá về trình độ giáo viên dạy nghề………………………………...58 Biểu 2.7. Đánh giá mức độ tiếp thu các kiến thức nghề được truyền đạt………….59 Biểu 2.8. Các kênh tiếp nhận thông tin về Đề án dạy nghề ................................ 61 Biểu 2.9. Mức độ thường xuyên của các thông tin về dạy nghề được tuyên truyền ....... 66 Biểu 2.10. Sự khác biệt giữa nam và nữ trong việc lựa chọn nghề nghiệp ............. 68 Biểu 2.11. Địa phương hỗ trợ cho lao động nông thôn làm nghề ............................. 71 Vũ Thị Đậu 5 Luận văn Thạc sỹ Xã hội học MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Dạy nghề cho nông dân nói riêng và đào tạo nghề nghiệp để nâng cao chất lượng nhân lực nói chung là chủ đề của xã hội học kinh tế - lao động và xã hội học giáo dục. Trên thế giới đã có nhiều đề tài nghiên cứu về dạy nghề cho công nhân, nhân viên làm việc trong các doanh nghiệp, các nhà máy. Tuy nhiên, nếu có những nghiên cứu về dạy nghề cho nông dân thì đó là nông dân ở một nước công nghiệp phát triển hoặc một nước đang phát triển - khác với Việt Nam là một quốc gia đang chuyển đổi kinh tế từ nông nghiệp sang công nghiệp và từ cơ chế quan liêu bao cấp sang cơ chế thị trường. Do vậy, đề tài về dạy nghề cho nông dân là rất quan trọng và cần thiết về mặt lý luận, cụ thể là cho môn xã hội học kinh tế, xã hội học nông thôn, xã hội học lao động, xã hội học giáo dục ở Việt Nam hiện nay. Lý do chọn đề tài này còn bắt nguồn từ tình hình thực tiễn ở Việt Nam thời gian gần đây. Thực hiện Nghị quyết số24/2008/NQ-CP ngày 28/10/2008 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động củ a Chiń h phu;̉ thực hiện Nghị quyết Hô ̣i nghi lầ 7́ ̣ n thư Ban Chấ p hành Trung ương Đảng khóa X về nông nghiệp , nông dân, nông thôn, ngày 27/11/2009 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 1956/QĐ-TTg số phê duyê ̣t Đề án “Đào ta ̣o nghềcho lao đô ̣ng nông thôn đế n năm 2020” . Đây là đề án có quy mô, mức kinh phí lớn, thời gian thực hiện dài và có ý nghĩa kinh tế - xã hội và nhân văn sâu sắc, là một trong ba khâu đột phá nhằm phát triển kinh tế - xã hội ở nông thôn. Mục tiêu tổ ng quát của Đề án là: - Bình quân hàng năm đào tạo nghề cho khoảng 1 triê ̣u lao đô ̣ng nông thôn, trong đó đào tạo, bồi dưỡng 100.000 lượt cán bộ, công chức xã. Vũ Thị Đậu 1 Luận văn Thạc sỹ Xã hội học - Nâng cao chất lượng và hiê ̣u quả đào ta ̣o nghề, nhằ m ta ̣o viê ̣c làm, tăng thu nhâ ̣p của lao động nông thôn; góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động và cơ cấu kinh tế, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, nông nghiê ̣p, nông thôn. - Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức xã có bản lĩnh chính trị vững vàng, có trình độ, năng lực, phẩm chất đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ quản lý hành chiń h , quản lý, điều hành kinh tế - xã hội và thực thi công vụ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. Có thể khẳng định, Đề án Đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020 chính là một “cú huých” giúp thành phố Hà Nội tăng cường hơn nữa công tác này, mang lại sự đột phá tích cực trong việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo việc làm, ổn định cuộc sống, giảm nghèo bền vững… Lao động sau khi đào tạo nghề đã tìm được việc làm hoặc tự tạo được việc làm ổn định chiếm khoảng 70%... Thành phố đang phấn đấu đến năm 2015, nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề đạt trên 30% và trên 50% vào năm 2020, bình quân mỗi năm giải quyết việc làm cho khoảng 10.000 lao động. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn trên địa bàn thành phố Hà Nội vẫn còn rất nhiều tồn tại. Thực tế hiện nay, hầu hết nông dân, nhất là các chủ hộ, còn nhiều hạn chế về kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp. Số nông dân và con em nông dân trong độ tuổi lao động chưa qua học nghề có nhu cầu chuyển đổi ngành nghề hiện tại còn cao, đặc biệt là các địa bàn có số lượng đất nông nghiệp thu hồi lớn. Việc giúp nông dân tiếp cận với học nghề đòi hỏi quá trình lâu dài, trong khi mạng lưới cơ sở dạy nghề phần lớn tập trung ở khu vực đô thị. Các trung tâm dạy nghề khác chủ yếu mới thành lập, quy mô nhỏ, thiếu xưởng thực hành, ký túc xá, trang thiết bị dạy nghề nên chưa đáp ứng được nhu cầu học nghề của đông đảo lao động nông thôn… Vũ Thị Đậu 2 Luận văn Thạc sỹ Xã hội học Qua hơn 2 năm triển khai Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại thành phố Hà Nội, vẫn chưa có một nghiên cứu, đánh giá chính thức nào về thực trạng cũng như khó khăn trong công tác dạy nghề cho nông dân, nhận thức của nông dân về học nghề cũng như chất lượng nguồn nhân lực phục vụ công tác dạy nghề... Các báo cáo, đánh giá về vấn đề này mới chỉ đề cập đến những thông tin về dạy nghề khá đơn giản, chưa có sự bình luận, khái quát và chuyên sâu; chưa làm cho xã hội nhận thức đúng tầm quan trọng của việc dạy nghề cho lao động nông thôn, khi đất nước ta đang tiến vào một giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội có tính then chốt: Chuyển từ một nước nông nghiệp sang một nước công nghiệp. Do đó, tôi chọn đề tài “Dạy nghề cho lao động nông thôn theo Đề án 1956 qua khảo sát tại xã Thuỵ Hương (huyện Chương Mỹ, thành phố Hà Nội) với mong muốn đóng góp thêm nghiên cứu của mình dưới góc độ xã hội học cho một vấn đề hiện đang được cả xã hội quan tâm. 2. Tổng quan nghiên cứu Đào tạo nghề nói chung và đào tạo nghề cho lao động nông thôn nói riêng trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa luôn là đề tài được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm bởi đây là vấn đề mang tính xã hội và ảnh hưởng trực tiếp tới sự phát triển kinh tế - xã hội. Có thể kể đến một số công trình nghiên cứu sau: Nghiên cứu “Thực trạng và giải pháp về lao động và việc làm nông nghiệp và nông thôn” do ThS. Vũ Thị Kim Mão, Viện CS&CL phát triển NN-NT thực hiện từ năm 2006 – 2007 đã tổng quan về lao động và việc làm khu vực nông nghiệp, nông thôn; tổng kết kinh nghiệm giải quyết việc làm ở một số nước trong khu vực, trên thế giới và bài học cho Việt Nam. Bước đầu, đề tài đưa ra các quan điểm và định hướng một số giải pháp chủ yếu nhằm khuyến khích tạo việc làm cho lao động nông nghiệp, nông thôn Việt Nam hiện nay. Vũ Thị Đậu 3 Luận văn Thạc sỹ Xã hội học Tác giả Trần Thanh Đức trong Tạp chí nghiên cứu và lý luận tháng 10 năm 2000 đã có bài viết “Nhân tố con người trong lực lượng sản xuất hiện đại”. Trong đó, tác giả đã nhấn mạnh vai trò của yếu tố con người trong lực lượng sản xuất hiện đại cũng như yêu cầu đáp ứng sự đòi hỏi của lực lượng sản xuất và vai trò của đào tạo tri thức, đào tạo nghề. Trong tạp chí Thông tin thị trường lao động, số 2 năm 1999, Hai tác giả Nguyễn Quang Huệ, Nguyễn Tuấn Doanh có bài viết về “Đào tạo nguồn nhân lực cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”. Các tác giả đã nêu bật xu thế công nghiệp hóa, hiện đại hóa và những vấn đề đặt ra cho vấn đề đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH [17, 35-39]. Năm 2000, tác giả Trương Văn Phúc có bài viết đăng trên Tạp chí Lao động xã hội số 11a, với tiêu đề "Thực trạng lực lượng lao động 1996 – 2000 và một số vấn đề cần quan tâm trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực 2000 – 2005”. Bài viết đã tập trung phân tích thực trạng lực lượng lao động trên các mặt và biến động của nó trong giai đoạn 1996-2000; đồng thời phân tích những vấn đề đặt ra trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực và những yêu cầu cấp thiết, trong đó, vấn đề đào tạo nghề được nhấn mạnh và làm một trong các giải pháp trọng yếu của hệ thống các giải pháp [28,32-36]. Năm 2000, Đại học Kinh tế Quốc dân xuất bản cuốn “Thực trạng và giải pháp phát triển kinh tế trang trại trong thời kỳ CNH, HĐH ở Việt Nam”. Tuy cuốn sách tập trung vào các vấn đề của trang trại, nhưng thực trạng về trình độ chuyên môn của chủ trang trại, của các lao động trong trang trại cũng được làm rõ. Qua đó, những vấn đề đặt ra cho việc nâng cao trình độ của các chủ trang trại được nêu ra, đặc biệt là các giải pháp liên quan đến đào tạo cho nhóm đối tượng này được đề xuất [19,42-48]. Tuy nhiên, vấn đề này chỉ thể hiện được một bộ phận nhỏ của nguồn lao động nông thôn. Vì vậy, xét trên phương diện đào tạo Vũ Thị Đậu 4 Luận văn Thạc sỹ Xã hội học nghề cho lao động nông thôn thì phạm vi đề cập của cuốn sách còn tương đối hạn hẹp. Năm 2001, Nhà xuất bản Nông nghiệp xuất bản cuốn “Việc làm ở nông thôn: Thực trạng và giải pháp” của tác giả Vũ Tiến Quang đã nghiên cứu về vấn đề việc làm ở nông thôn và đưa ra một số giải pháp. Trong đó, nhấn mạnh tới thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, thực hiện chăn nuôi theo hướng sản xuất hàng hóa, phát triển ngành nghề phi nông nghiệp, hỗ trợ vốn tạo việc làm thông qua hội nông dân, hội phụ nữ…Các giải pháp trên đã góp phần không nhỏ vào quá trình phát triển kinh tế trên địa bàn. Song do điều kiện địa lý của mỗi vùng khác nhau, trình độ nhận thức của lao động nông thông cũng chưa đồng đều nên việc áp dụng các chính sách trên vào đời sống chưa thật sự hợp lý và đồng bộ. Năm 2002, GS.TS. Phạm Đức Thành và TS. Lê Doãn Khải đã xuất bản cuốn: “Quá trình chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở vùng Bắc Bộ nước ta” [48,55-62]. Công trình khoa học này đã hệ thống hoá cơ sở khoa học của quá trình cơ cấu lao động theo hướng công nghiệp hóa – hiện đại hóa trong nông nghiệp, nông thôn Việt Nam; đánh giá thực trạng chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng công nghiệp hóa – hiện đại hóa trong nông nghiệp, nông thôn vùng đồng bằng Bắc bộ; đưa ra các quan điểm và giải pháp cơ bản nhằm đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu lao động trong nông nghiệp, nông thôn vùng đồng bằng Bắc bộ đến 2010. Tuy nhiên, công trình nghiên cứu của tập thể tác giả lấy đối tượng chính là cơ cấu lao động và sự tác động là công nghiệp hóa – hiện đại hóa chứ không đề cập đến vấn đề đào tạo nghề với tư cách là đối tượng nghiên cứu chính. Năm 2003, tác giả Nguyễn Thị Ái Lâm hoàn thiện công trình nghiên cứu với tựa đề “Phát triển nguồn nhân lực thông qua giáo dục và đào tạo: Kinh nghiệm Đông Á”'. Công trình nghiên cứu khá toàn diện về kinh nghiệm phát Vũ Thị Đậu 5 Luận văn Thạc sỹ Xã hội học triển nguồn nhân lực thông qua giáo dục và đào tạo của các nước Đông Á, trong đó, kinh nghiệm của Nhật Bản được nghiên cứu và tổng kết rất công phu. Những kết quả nghiên cứu có thể tham khảo vận dụng cho đào tạo nghề ở Việt Nam, nhất là kinh nghiệm đào tạo nghề của các doanh nghiệp Nhật Bản [22,25-42]. Năm 2004, PGS.TS. Đỗ Minh Cương và TS. Mạc Văn Tiến đã xuất bản cuốn “Phát triển lao động kỹ thuật ở Việt Nam: Lý luận và thực tiễn”. Cuốn sách đã tập trung nghiên cứu các vấn đề lý luận về phát triển lao động kỹ thuật gắn với chuyển dịch cơ cấu lao động phục vụ công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước. Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển lao động kỹ thuật ở Việt Nam và đề xuất định hướng cũng như các giải pháp phát triển lao động kỹ thuật ở Việt Nam đến năm 2010 [5,11-40]. Đây là cuốn sách có nhiều điểm bổ ích tham khảo cho nghiên cứu về đào tạo nghề cho lao động nông thôn Việt Nam nói chung, vùng đồng bằng Sông Hồng nói riêng. Tuy nhiên, công trình nghiên cứu không đi sâu vào các vấn đề trực diện của đào tạo nghề cho lao động nông thôn. Luận văn Thạc sĩ “Giải quyết việc làm cho lao động khu vực nông thôn ở Hà Nội” của tác giả Phạm Thị Thanh Hương (Trung tâm đào tạo, bồi dưỡng giảng viên lý luận chính trị) thực hiện năm 2011 đã nghiên cứu, hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về việc làm, giải quyết việc làm để làm căn cứ khoa học cho việc đánh giá thực trạng việc làm và giải quyết cho lao động nông thôn trên địa bàn Thủ đô Hà Nội. Đồng thời, đề xuất phương hướng và giải pháp giải quyết việc làm cho lao động trên địa bàn. Đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình chuyển dịch cơ cấu ngành nghề và tạo việc làm của lao động nông thôn” của hai tác giả Trần Thị Tuyết và Lê Văn Phùng đưa đến nhiều phát hiện mới về nhân tố ảnh hưởng tới chuyển dịch ngành nghề nông thôn. Tuy nhiên, đề tài chưa đi sâu vào nghiên cứu thực trạng của vấn đề này. Vũ Thị Đậu 6 Luận văn Thạc sỹ Xã hội học Cuốn sách “Việc làm ở nông thôn. Thực trạng và giải pháp” của tác giả Vũ Tiến Quang (Nxb Nông nghiệp) đã tập trung nghiên cứu về cơ cấu việc làm ở nông thôn và đưa ra các giải pháp giải quyết việc làm cho người nông dân. Công trình nghiên cứu “Sự biến đổi cơ cấu lao động – việc làm ở nông thôn ngoại thành thành phố Hồ Chí Minh hiện nay” của tác giả Lê Hải Thanh đã nghiên cứu về thực trạng biến đổi lao động – việc làm của nông dân khu vực ngoại thành của thành phố và đưa ra một số nguyên nhân ảnh hưởng đến quá trình này. Đồng thời, đưa ra những dự báo về xu hướng biến đổi trong thời gian tới. Tuy nhiên, đề tài chưa tập trung đi sâu để đưa ra các giải pháp giải quyết những tác động tiêu cực của quá trình đô thị hóa. Có thể nói, thời gian qua đã có rất nhiều nghiên cứu về dạy nghề cho lao động nông thôn. Và trong các nghiên cứu đó, các tác giả đã đề cập đến những khía cạnh khác nhau của vấn đề đào tạo nguồn nhân lực nói chung và nguồn nhân lực lao động nông thôn nói riêng trong thời kỳ công nghiệp hóa – hiện đại hóa. Giai đoạn hiện nay, vấn đề dạy nghề cho lao động nông thôn vẫn còn tồn tại rất nhiều bất cập, đặc biệt là dạy nghề theo Đề án 1956 của Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có một công trình nào nghiên cứu một cách có hệ thống tính hiệu quả, những bất cập cũng như tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng tới việc triển khai Đề án; từ đó đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả của Đề án. Đề tài của tác giả kế thừa kết quả từ những nghiên cứu đi trước, đồng thời chỉ ra những cái mới trong dạy nghề cho lao động nông thôn trong bối cảnh hiện nay. 3. Ý nghĩa của đề tài 3.1. Ý nghĩa khoa học Đề tài “Dạy nghề cho lao động nông thôn theo Đề án 1956" (Khảo sát tại xã Thụy Hương, huyện Chương Mỹ, thành phố Hà Nội) góp phần phân tích, Vũ Thị Đậu 7 Luận văn Thạc sỹ Xã hội học tổng hợp các khía cạnh trên phương diện lý luận nghiên cứu về đào tạo nghề cho lao động nông thôn trên địa bàn huyện Chương Mỹ, vận dụng các lý thuyết: sự lựa chọn hợp lý, lý thuyết trao đổi xã hội, quy luật cung – cầu cùng với các chuyên ngành: Xã hội học kinh tế - lao động, Xã hội học nông thôn, xã hội học giáo dục vào nghiên cứu thái độ, hành vi học nghề cũng như đào tạo nghề cho lao động nông thôn, các mô hình cũng như công tác triển khai các chương trình dạy nghề trên địa bàn vì mục tiêu xây dựng nông thôn mới và phát triển nông thôn bền vững. 3.2. Ý nghĩa thực tiễn Đào tạo nghề cho lao động nông thôn không chỉ là trách nhiệm của Đảng, Nhà nước, các cấp, các ngành mà còn là sự quan tâm của toàn xã hội, nhằm góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ở nông thôn, đáp ứng yêu CNH HĐH nông nghiệp, nông thôn. Để triển khai thực hiện Quyết định 1956/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, chúng ta đã và đang triển khai đồng bộ hệ thống các giải pháp, đặc biệt chú trọng tới công tác dạy nghề, tư vấn học nghề, việc làm cho lao động nông thôn vì đây là hoạt động có vị trí, vai trò quan trọng trong việc triển khai thực hiện thành công, có hiệu quả các hoạt động khác của Đề án. Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ góp thêm một cách nhìn mới về công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn – một vấn đề đang rất được quan tâm hiện nay. Qua đó, ngành Lao động – Thương binh Xã hội cũng như các cơ quan liên quan trên địa bàn thành phố Hà Nội có những đề xuất và xây dựng cơ chế chính sách phù hợp hơn đối với công tác dạy nghề đã và đang được triển khai. 4. Mục tiêu nghiên cứu - Tìm hiểu nhận thức, thái độ, sự tham gia các hoạt động dạy nghề và giải quyết việc làm của người lao động nông thôn. Vũ Thị Đậu 8 Luận văn Thạc sỹ Xã hội học - Đánh giá thực trạng công tác dạy nghề đã được triển khai trên địa bàn thành phố Hà Nội và xã nghiên cứu. - Đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác dạy nghề cho lao động nông thôn trên địa bàn thành phố Hà Nội. 5. Đối tƣợng, khách thể, phạm vi nghiên cứu 5.1. Đối tượng nghiên cứu Công tác dạy nghề cho lao động nông thôn 5.2. Khách thể nghiên cứu - Lao động nông thôn tại xã Thụy Hương - Cán bộ, công chức cấp xã - Lãnh đạo Sở Lao động – Thương binh Xã hội thành phố Hà Nội, trực tiếp là cán bộ Phòng Dạy nghề huyện Chương Mỹ. 5.3. Phạm vi nghiên cứu - Địa bàn nghiên cứu: Xã Thụy Hương, huyện Chương Mỹ, thành phố Hà Nội - Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 1/2012 đến tháng 6 năm 2013 6. Câu hỏi nghiên cứu 6.1 Lao động nông thôn tại thành phố Hà Nội nắm bắt được các thông tin cũng như chính sách đào tạo nghề của Chính phủ như thế nào? 6.2 Các hoạt động dạy nghề theo Đề án 1956 tại xã khảo sát nghiên cứu có tác động như thế nào tới đời sống của người dân trên địa bàn? 6.3 Dạy nghề cho lao động nông thôn theo Đề án 1956 có được xem là nguồn lực quan trọng tiếp sức cho xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Chương Mỹ? 6.4 Công tác dạy nghề trên địa bàn gắn kết như thế nào với nhu cầu thực tế của người lao động? Vũ Thị Đậu 9 Luận văn Thạc sỹ Xã hội học 6.5 Các giải pháp đưa ra nhằm dạy nghề cho lao động nông thôn trong thời gian tới đạt hiệu quả là gì? 7. Giả thuyết nghiên cứu 7.1. Dạy nghề cho lao động nông thôn tại huyện Chương Mỹ, thành phố Hà Nội bước đầu đã tạo được sự chuyển biến tích cực trong nhận thức của các cấp, các ngành, các tổ chức chính trị - xã hội và người lao động ở nông thôn về phát triển nguồn nhân lực xây dựng nông thôn mới. 7.2. Các mô hình dạy nghề thí điểm tại địa phương bước đầu đã mang lại sự đột phá tích cực trong việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo việc làm, nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống cho người dân. 7.3. Nhận thức của lao động nông thôn về học nghề; điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị dạy nghề; giáo viên, cán bộ quản lý dạy nghề, nhân tố giới... là những yếu tố quan trọng quyết định tới chất lượng dạy nghề trên địa bàn. 7.4. Công tác tuyên truyền, tư vấn học nghề và việc làm cho lao động nông thôn trên địa bàn đã được triển khai một cách hiệu quả. 7.5. Nguồn lực bố trí cho dạy nghề còn hạn chế dẫn đến hiệu quả đầu tư cho dạy nghề ở nông thôn chưa cao. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu 8.1. Cơ sở lý luận và phương pháp luận Đề tài áp dụng một số cách tiếp cận trong nghiên cứu xã hội học nông thôn, lao động – việc làm cũng như cách tiếp cận kinh tế học để nghiên cứu nhận thức, thái độ, hành vi và thực trạng hoạt động dạy nghề ở nông thôn. 8.2. Một số phương pháp thu thập, xử lý và phân tích tài liệu Đề tài sử dụng một số phương pháp thu thập thông tin như sau: - Phương pháp phân tích tài liệu: thu thập thông tin từ các tài liệu, báo cáo về dạy nghề, các công trình nghiên cứu có liên quan tới vấn đề đào tạo nghề cho lao động nông thôn. Vũ Thị Đậu 10 Luận văn Thạc sỹ Xã hội học - Phương pháp phỏng vấn bằng bảng hỏi: phát 200 bảng hỏi cho lao động nông thôn tại xã Thụy Hương. Tiến hành chọn mẫu theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên đơn giản. - Phương pháp phỏng vấn sâu: + Phỏng vấn 8 lao động nông thôn tại xã Thụy Hương theo cơ cấu: Nhóm tuổi, giới tính, nghề nghiệp, hoàn cảnh kinh tế hộ gia đình. (4 nam, 4 nữ; 4 người độ tuổi 25 – 30, 4 người 35- 40; 2 người kinh tế dưới trung bình, 2 người hộ nghèo, 4 người kinh tế khá) + Phỏng vấn sâu: 4 cán bộ xã Thụy Hương, bao gồm: 01: Chủ tịch/ phó chủ tịch xã 01: Cán bộ phụ trách về lao động – việc làm 01: Cán bộ lãnh đạo Hội Phụ nữ 01: Cán bộ lãnh đạo Hội Nông dân + Phỏng vấn lãnh đạo Phòng Dạy nghề huyện Chương Mỹ: 01 người - Phương pháp xử lý và phân tích số liệu: + Đề tài sử dụng phương pháp xử lý bảng hỏi bằng chương trình SPSS theo tần suất và tương quan. + Xử lý kết quả phỏng vấn sâu bằng chương trình NVIVO Vũ Thị Đậu 11 Luận văn Thạc sỹ Xã hội học 9. Khung lý thuyết Chính sách của Đảng, Nhà nước về đào tạo nghề cho lao động nông thôn Đặc điểm nhân khẩu Nhận thức của lao động nông thôn về học nghề Năng lực của đội ngũ giáo viên và cán bộ làm công tác dạy nghề Dạy nghề cho lao động nông thôn (Nhận thức, thái độ, hành vi tham gia) Điều kiện thổ nhưỡng, tập quán canh tác, sản xuất của người dân địa phương Nguồn kinh phí bố trí cho dạy nghề của địa phương Các hoạt động tuyên truyền về dạy nghề cho lao động nông thôn Vũ Thị Đậu Điều kiện kinh tế - xã hội và chính sách phát triển của địa phương 12 Luận văn Thạc sỹ Xã hội học Các biến số:  Biến số độc lập: được thể hiện qua: - Đặc điểm nhân khẩu Bao gồm: Tuổi; giới tính; nghề nghiệp; điều kiện kinh tế hộ gia đình (giàu – nghèo – TB); quy mô gia đình để phân tích… - Nhận thức của lao động nông thôn về học nghề - Năng lực của đội ngũ làm giáo viên và cán bộ làm công tác dạy nghề - Điều kiện thổ nhưỡng, tập quán canh tác, sản xuất của người dân địa phương - Nguồn kinh phí bố trí cho dạy nghề của địa phương - Các hoạt động tuyên truyền về dạy nghề cho lao động nông thôn  Biến số phụ thuộc Dạy nghề cho lao động nông thôn với các hình thức tham gia của người lao động thể hiện ở nhận thức, thái độ, hành vi và kết quả dạy nghề  Biến trung gian Điều kiện kinh tế - xã hội và chính sách phát triển Nông thôn mới và chính sách phát triển kinh tế của địa phương  Biến can thiệp Chính sách của Đảng, Nhà nước về đào tạo nghề cho lao động nông thôn 10. Kết cấu của luận văn - Phần mở đầu - Nội dung chính: 2 chương Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài Chương 2: Kết quả nghiên cứu - Kết luận và khuyến nghị Vũ Thị Đậu 13
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan