Tài liệu Dạy học văn theo hướng tích cực

Saùng kieán kinh nghieäm Moân: Vaên Dạy học văn tích cực PHAÀN I: ÑAËT VAÁN ÑEÀ 1. Muïc ñích yeâu caàu Laøm theá naøo ñeå daïy toát vaø hoïc toát boä moân vaên? Moân ngöõ vaên laø moân hoïc keát tinh nhieàu giaù trò vaên hoùa truyeàn vaø nhaân loaïi. Vôùi daân toäc Vieät Nam ta, vaên chöông laø ñieàu gaén boù thaân thieát. Töø thuôû coøn naèm noâi, ñöùa beù ñaõ ñöôïc naâng niu, boài döôõng baèng vaên chöông qua lôøi haùt ru aâu yeám, ñaïm ñaõ. Khi ñöôïc ñi hoïc, baøi tröôùc nhaát phaûi laø “hoïc aên, hoïc noùi”. Tieáp ñoù, con ngöôøi ñi vaøo ñôøi soáng cuûa daân toäc “voán töï xöng laø neàn vaên hieán ñaõ laâu”. Nhöõng thaày giaùo töø haøng ngaøn naêm qua, ñaàu tieân vaãn laø thaày vaên chöông, ñaïo lyù. Vaø maõi sau naøy nöõa, ngöôøi treû tuoåi muoán thi vaøo baát cöù tröôøng ñaïi hoïc chuyeân khoa naøo, baøi thi vaãn laø baøi thi vaên. Vôùi chöùc naêng laø moät ngöôøi laøm coâng taùc giaûng daïy trong nhaø tröôøng baûn thaân toâi cuõng nhaän thaáy raèng, ngaøy nay, soá löôïng hoïc sinh sao laõng trong vieäc hoïc moân vaên laø töông ñoái. Ñoù cuõng laø vaán ñeà maø toâi traên trôû baáy laâu . Vôùi 10 naêm laøm coâng taùc giaûng daïy toâi nghieäm thaáy raèng, caùi öôùc muoán hoïc vaên sao cho gioûi, daïy vaên sao cho hay, vieát vaên sao cho toát laø öôùc muoán cuûa nhieàu giaùo vieân vaø hoïc sinh . Muoán thöïc hieän öôùc mô aáy thì phaûi thöïc söï tìm toøi trong vaên chöông noùi rieâng vaø trong vaên hoùa noùi chung. Toâi coá gaéng cheùp laïi vaøi ba kinh nghieäm thieát thöïc cho mình, hy voïng trao ñoåi vôùi ñoàng nghieäp, mong goùp moät phaàn nhoû kinh nghieäm cuûa mình vaøo coâng taùc daïy vaø boài döôõng hoïc sinh ñeå phaàn naøo ñoù giuùp caùc em coù höùng thuù hoïc taäp hôn ôû boä moân vaên. Ñeå töø ñoù caùc em coù theå 1 Saùng kieán kinh nghieäm Moân: Vaên phaùt huy naêng löïc cuûa mình ñeå trôû thaønh nhöõng hoïc sinh gioûi vaên thöïc söï. Duø bieát coøn nhieàu haïn cheá nhöng toâi vaãn khoâng ngöøng coá gaéng. 2. Thöïc traïng ban ñaàu. + Khi chöa aùp duïng SKKN naøy: * Ñoái vôùi hoïc sinh : Ña soá caùc em ôû trung taâm, laïi coù ñieàu kieän raát thuaän lôïi trong vieäc hoïc taäp vaø boài döôõng. Nhöng phaàn lôùn trong soá naøy thì caùc em laïi thích nhöõng moân hoïc töï nhieân hôn, thaäm chí coù nhieàu em hoïc ñeàu taát caû caùc moân, trong ñoù hoïc moân vaên cuõng raát laø toát nhöng khi giaùo vieân ñaët vaán ñeà gôïi yù cho caùc em ñi boài döôõng vaø thi hoïc sinh gioûi thì caùc em laïi töø choái vaø choïn thi nhöõng moân töï nhieân nhö : Toaùn, Lí, Hoùa… Bôûi caùc em cho raèng hoïc vaên ñaõ khoù roài, vieát vaên laïi caøng khoù hôn, caùc em taâm söï raèng: “ñeå coù moät baøi vaên hay, giaøu caûm xuùc ñaëc bieät laø phaûi ñuùng vôùi yeâu caàu cuûa ñeà baøi, caùc em thaáy khoù quaù. Vieát vaên khoâng nhöõng vieát ñuùng maø coøn phaûi vieát hay nöõa, neân chuùng em sôï khoâng laøm ñöôïc”. Do coù nhöõng suy nghó nhö vaäy neân ña soá caùc em khoâng ñuû töï tin ñeå thöû taøi naêng cuûa mình. Chæ coù moät soá ít trong soá caùc em ñoù coù can ñaûm töï tin choïn moân vaên laøm muïc tieâu ñeå thöû naêng löïc cuûa mình. Coøn coù nhöõng em thì ñieàu kieän gia ñình coù thöøa khaû naêng cho caùc em hoïc taäp, boài döôõng. Nhöng baûn thaân caùc em ñoù laïi coù nhöõng ñam meâ caù nhaân, maûi chôi queân hoïc. Phaàn thì ôû ngay trung taâm thò xaõ neân coù nhieàu troø chôi cuoán huùt söï ñam meâ cuûa caùc em, phaàn thì coù tính ham chôi, löôøi hoïc nöõa neân haàu nhö nhöõng em naøo rôi vaøo tình traïng naøy ñeàu raát löôøi hoïc. Giaùo vieân giaûng baøi treân lôùp thì moät soá em ngoài döôùi lôùp noùi chuyeän rieâng, laøm vieäc rieâng khoâng heà chuù yù ñeán baøi giaûng cuûa giaùo 2 Saùng kieán kinh nghieäm Moân: Vaên vieân . Coù khi vöøa giaûng xong laø giaùo vieân hoûi laïi vaán ñeà ngay maø hoïc sinh cuõng khoâng traû lôøi ñöôïc. Maø boä moân vaên thì raát caàn söï chuù yù nghe giaûng ñeå caùc em daàn phaùt trieån kó naêng, tö duy, laäp luaän cuûa mình .Beân caïnh ñoù, cuõng coù nhieàu em nhaø ôû raát xa trung taâm. Neáu xeùt veà maët tieáp caän caùc troø chôi hieän ñaïi treân Intôneùt thì caùc em raát haïn cheá. Nhöng khaû naêng hoïc vaø caûm nhaän moân vaên cuõng khoâng coù gì tieán boä hôn so vôùi nhöõng em khaùc. Bôûi vì sao? Vì hoaøn caûnh gia ñình khoâng theå taïo ñieàu kieän cho caùc em veà maët thôøi gian ñeå hoïc moân naøy. Trong khi ñoù boä moân vaên laø moät boä moân caàn ñaàu tö thôøi gian raát laø nhieàu. Maø caùc em thì ngoaøi thôøi gian hoïc treân lôùp ra, veà ñeán nhaø laø buoâng taäp vôû lo lao ñoäng ñeå phuï giuùp gia ñình neân khoâng coù nhieàu thôøi gian hoïc taäp. Gia ñình, cha meï thì lo laøm aên, khoâng coù thôøi gian quan taâm, nhaéc nhôû con em hoïc taäp, thieáu tieàn hoã trôï cho con caùi ñeå mua caùc phöông tieân hoïc taäp nhö, taøi lieäu, saùch tham khaûo vaø caùc phöông tieän hoïc taäp khaùc nöõa. Trong khi ñoù, trình ñoä vaên hoùa cuûa cha meï coù haïn neân khoâng höôùng daãn, chæ baûo ñöôïc gì cho con mình maø chuû yeáu laø khoaùn traéng cho caùc em töï lo. Neáu boá meï naøo coù söï quan taâm thì cuõng chæ bieát nhaéc nhôû laø “ phaûi coá gaéng hoïc ñi”,”lo maø hoïc ñi”……..Coøn caùc em thì vaãn cöù ngoài vaøo baøn nhöng chöa chaéc ñaõ hoïc, ngoài chæ ñeå ñoái phoù vôùi boá meï, ñeå boá meï thaáy laø mình coù ngoài hoïc. Thaäm chí coù nhöõng em ngoài vaøo baøn hoïc nhöng ñaàu oùc laïi höôùng vaøo nhöõng cuoán truyeän tranh, nhöõng troø chôi thöôøng ngaøy, coù khi coøn ñoïc truyeän ngay treân baøn hoïc maø boá meï khoâng bieát……Neân ñoái vôùi nhöõng hoïc sinh rôi vaøo hai tröôøng hôïp treân thì giaùo vieân vaên raát klhoù boài döôõng cho caùc em ñeå trôû thaønh nhöõng hoïc sinh khaù gioûi ñöôïc. Thaäm chí coù nhöõng em hoïc 3 Saùng kieán kinh nghieäm Moân: Vaên lôùp 7,8 roài maø vaãn khoâng vieát ñöôïc moät laù ñôn xin pheùp nghæ hoïc, hay trình baøy boá cuïc cuûa moät vaên baûn. Taát caû nhöõng vaán ñeà neâu treân thöïc söï laø moät vaán ñeà nan giaûi ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi. Ñaëc bieät laø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc giaûng daïy nhö chuùng toâi. * Ñoái vôùi giaùo vieân : Soá löôïng giaùo vieân cuûa tröôøng töông ñoái ñaày ñuû ôû taát caû caùc boä moân, 100% giaùo vieân ñaõ ñaït chuaån, thaäm chí soá giaùo vieân ñaït treân chuaån chieám tæ leä khoaûng 20% caùn boä coâng nhaân vieân chöùc, ñoà duøng, trang thieát bò vaø taøi lieäu giaûng daïy…..Cuõng ñaõ ñöôïc trang bò töông ñoái ñaày ñuû nhöng cuõng chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa giaùo vieân . Ñaëc bieät laø ñaàu saùch tham khaûo raát ít so vôùi soá löôïng giaùo vieân daïy boä moân. Hieän nay, xeùt veà maët baèng chung cuûa tröôøng, tæ leä hoïc sinh yeáu, keùm vaãn coøn vaø tæ leä hoïc sinh trung bình cuõng khoâng phaûi laø thaáp. Phaûi chaêng do chöông trình ñoåi môùi maø kieán thöùc cao hôn? Hay laø do hoaøn caûnh gia ñình khoâng ñuû ñieàu kieän ñeå cho caùc em hoïc taäp vaø boài döôõng, naâng cao… Nhöng duø sao thì traùch nhieäm naâng cao chaát löôïng giaûng daïy, giaûm thieåu hoïc sinh yeáu, taêng soá löôïng hoïc sinh gioûi vaên thuoäc veà caùc nhaø quaûn lí, vaãn laø caùc thaày coâ giaùo chuùng ta. Vôùi kinh nghieäm 10 naêm daïy hoïc, toâi nhaän thaáy raèng caàn phaûi caûi tieán ñeå naâng cao chaát löôïng daïy vaø hoïc cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh laø ñieàu kieän taát yeáu. Neáu khoâng, caùc em seõ raát lô laø trong vieäc hoïc taäp vaø boài döôõng boä moân vaên. Vaäy, giaûi phaùp naøo ñeå khaéc phuïc tình traïng ñoù. 3. Giaûi phaùp ñaõ söû duïng: 4 Saùng kieán kinh nghieäm Moân: Vaên Khi chöa caûi tieán phöông phaùp môùi, toâi chæ ñôn thuaàn laø ñi theo phöông phaùp phaân tích – toång hôïp. Töùc laø ñaàu tieân cho hoïc sinh ñoïc vaên baûn, tìm hieåu chuù thích, tìm hieåu noäi dung khaùi quaùt cuûa vaên baûn. Töø ñoù ñi phaân tích cuï theå töøng hình aûnh, chi tieát ñeå khaéc saâu, cuoái cuøng toång hôïp laïi vaán ñeà moät laàn nöõa. Vaø toâi chæ söû duïng cöùng nhaéc moät phöông phaùp naøy trong nhieàu naêm vaø toâi caûm thaáy hieäu quaû khoâng ñöôïc khaû quan. Bôûi vì nhöõng em coù hoïc löïc khaù trôû leân thì coøn coù höùng thuù hoïc, coøn ñoái vôùi nhöõng em coù löïc hoïc trung bình trôû xuoáng thì ngaøy caøng löôøi hoïc, löïc hoïc xa suùt vì theo khoâng kòp, nguyeân nhaân laø do caùc em khoâng chòu soaïn baøi môùi tröôùc ôû nhaø neân khi leân lôùp, khi giaùo vieân giaûng thì caùc em khoâng tieáp thu kòp neân daãn ñeán löôøi hoïc roài chaùn hoïc, daãn ñeán tình traïng hoïc ñeå ñoái phoù chöù khoâng heà coù höùng thuù, coù saùng taïo trong baøi laøm cuûa mình. PHAÀN II: GIAÛI QUYEÁT VAÁN ÑEÀ 1. Cô sôû lí luaän: Döïa vaøo ñaëc thuø cuûa boä moân, daïy vaên khoâng chæ laø daïy ñuùng laø ñuû maø coøn phaûi daïy hay. Daïy ñuùng laø phaûi daïy cho chaéc kieán thöùc, neáu phaïm nhieàu caùi sai thì duø choù coù coù taøi hoa, ñoäc ñaùo ñeán ñaâu cuõng khoâng cho laø hay ñöôïc. Vôùi chöùc naêng laø ngöôøi laøm coâng taùc giaûng daïy trong nhaø tröôøng, toâi thaáy hoaït ñoäng daïy hoïc theå hieän ôû keát quaû hoïc taäp cuûa ngöôøi hoïc sinh, cuï theå laø laø baèng keát quaû leân lôùp haøng naêm, keát quaû ñaäu toát nghieäp, soá löôïng hoïc sinh gioûi caùc caáp. Cho neân, vaán ñeà daïy hoïc nhö theá naøo ñeå coù keát quaû cao, giaûm hoïc sinh yeáu keùm taêng soá löôïng hoïc sinh gioûi caùc caáp laø yeâu caàu taát yeáu cuûa ngöôøi giaùo vieân nhaân daân. 5 Saùng kieán kinh nghieäm Moân: Vaên Khi choïn ñeà taøi naøy laø muoán giuùp hoïc sinh nhaän thöùc ñöôïc saâu saéc cuûa veà caâu noùi cuûa nhaø vaên Gorki: “Vaên hoïc laø nhaân hoïc”. Ñuùng vaäy, vôùi theá maïnh rieâng cuûa mình, moân vaên giuùp ngöôøi hoïc tieáp xuùc vôùi veû ñeïp kì dieäu vaø phong phuù cuûa tieáng meï ñeû, tieáp xuùc vôùi voán vaên hoïc daân toäc vaø nhaân loaïi. Giuùp cho chuùng ta coù moät ñôøi soáng taâm hoàn toát ñeïp, bieát yeâu gheùt raïch roøi, bieát phaân bieät baïn, thuø, bieát thoâng caûm vôùi nieàm ñau, noãi baát haïnh cuûa ngöôøi khaùc. Bôûi vaäy neân vaên hoïc goùp phaàn boài döôõng taâm hoàn, hình thaønh vaø phaùt trieån toaøn dieän nhaân caùch cho hoïc sinh. Vaên hoïc laø ñeå hoïc caùch laøm ngöôøi, hoïc vaên ñeå tieáp thu tinh hoa vaên hoùa cuûa nhaân loaïi. Ngaøy nay, xaõ hoäi coâng ngheä khoa hoïc phaùt trieån choùng maët, nöôùc ta cuõng ñang daàn hoäi nhaäp chöù khoâng hoøa tan vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi. Quan dieåm cuûa moïi ngöôøi laø chuù yù ñeán hoïc vaên, khoâng xem nheï caùc moân xaõ hoäi nhaát laø nhöõng moân ñöôïc moân theo hoïc sinh laø nhöõng moân hoïc phuï. Moïi ngöôøi quan nieäm: “Vaên chöông haï giôùi reû nhö beøo “ . chæ hoïc gioûi caùc moân töï nhieân coøn moân vaên bieát laø ñöôïc. Nhöõng ngöôøi ñaâu coù bieát ñöôïc raèng, neáu moân hoïc töï nhieân giuùp ta tính toaùn, reøn luyeän taùc phong khoa hoïc, thì moân vaên taïo cho hoïc sinh phong caùch soáng, tieáp thu nhöõng caùi hay, tinh hoa vaên hoùa cuûa nhaân loaïi, cuûa nhöõng con ngöôøi coù taâm hoàn trong saùng, coù tö duy saùng taïo, böôùc ñaàu coù nhöõng naêng löïc caûm thuù nhöõng gia trò vaên hoùa ôû treân ñôøi, moûe roäng taàm hieåu bieát. Vaên hoïc coøn giuùp caùc em theâm yeâu cuoäc soáng, yeâu queâ höông Ñaát nöôùc vaø coøn giuùp caùc em aáp uû nhöõng öôùc mô ñeïp ñeõ. Ñaát nöôùc ta laø ñaát nöôùc cuûa thô ca, ôû ñaâu coù cuoäc soùng thì ôû ñoù coù thô ca: “Thô ca ôi haõy caát cao tieán haùt. 6 Saùng kieán kinh nghieäm Moân: Vaên Ca ngôïi traêm laàn Toå quoác chuùng ta” Chuùng ta coù quyeàn töï haøo veà baûn saéc vaên hoùa daân toäc mình, khoâng bò ñoàng hoùa tröôùc doøng vaên hoïc ngoaïi lai. Vaên hoùa giuùp ta caûm nhaän cuoäc soáng toát ñeïp, coù yù nghóa, cung caáp cho chuùng ta voán töø ñeå tieáp suùc vôùi vaên baûn. Vì vaäy, con ngöôøi muoán phaùt trieån toaøn dieän thì phaûi chuù troïng hoïc vaên, moân vaên cung caáp cho caùc em voán töø Tieáng Vieät ñeå caùc em, hieåu theâm tieáng Tieáng Vieät, theâm yeâu tieáng meï ñeû. Ví duï khi phaân tích söï giaøu ñeïp cuûa tieáng vieät, ñeå cho hoïc sinh caûm nhaän saâu saéc hôn veà caùi hay caùi ñeïp cuûa Tieáng Vieät thì ta phaûi laáy daãn chöùng töø trong thô, vaên ñeå phaân tích: Ví duï 1 : Baøi thô “Chinh phuï ngaâm” raát haøi hoøa veà nhòp ñieäu. “ Cuøng troâng laïi maø cuøng chaúng thaáy. Thaáy xanh xanh nhöõng maáy ngaøn daâu Ngaøn daâu xanh ngaét moät maøu Loøng chaøng yù thieáp, ai saàu hôn ai” Ví duï 2 : “Söông nöông theo traêng ngöøng löng trôøi Töông tö naâng loøng leân chôi vôi (Haøi hoøa veà maët ngöõ aâm) ( Xuaân Dieäu) Ví duï 3 : Phong phuù veà maët töø vöïng: - Cuøng chæ ngöôøi Meï, tieáng vieät coù nhieàu caùch goïi khaùc nhau : Maù, Bu,baàm… - Nhöõng töø môùi ñöôïc boå sung: Xaø phoøng, ra ñioâ, Intônet, vi tính, tin hoïc……. 7 Saùng kieán kinh nghieäm Moân: Vaên Ví duï 4 : Söï uyeån chuyeån, möôït maø ñöôïc theå hieän trong lôøi vaên cuûa Thaïch Lam, Nguyeãn Tuaân, Vuõ Baèng … “ Coám laø thöù quaø rieâng bieät cuûa Ñaát nöôùc, laø thöùc daâng cuûa nhöõng caùnh ñoàng luùc baùt ngaùt xanh mang trong höông vò cuûa taát caû caùi moäc maïc giaûn dò vaø thanh khieát cuûa ñoàng queâ noäi coû An Nam”. 2. Giaû thieát: Vôùi phöông phaùp cöùng nhaéc cuûa mình, toâi thaáy keát quaû cuûa hoïc sinh ôû caùc khoái lôùp khoâng coù hieäu quaû neân toâi ñaõ quyeát ñònh thay ñoåi phöông phaùp daïy môùi baèng nhöõng caùch sau: - Tröôùc khi phaân tích moät taùc phaåm, ngöôøi giaùo vieân khoâng chæ coù nghieân cöùu kó SGK maø coøn phaûi nghieân cöùu caùc taøi lieäu coù lieân quan. Ñoàng thôøi phaûi nhaäp taâm vaøo taùc phaåm, truùt boû nhöõng vöôùng baän cuûa cuoäc soáng thöôøng nhaät ñeå hoùa thaân vaøo nhaân vaät, ñeå loät taû nhöõng caûm xuùc vui, buoàn, söôùng, khoå cuûa nhaân vaät nhö laø cuûa mình. - Coù phöông phaùp tích hôïp giöõa moân vaên vôùi caùc moân hoïc khaùc. - So saùnh giöõa nhaø vaên cuûa thôøi ñaïi naøy vôùi nhaø vaên cuûa thôøi ñaïi kia ñeå laøm noåi baät vaø khaéc saâu theâm vaán ñeà. - Troâng quaù trình giaûng daïy, khoâng neân cöùng nhaéc theo moät phöông phaùp naøo maø coù theå duøng linh hoaït ñoái vôùi taát caû caùc phöông phaùp: + Ngoaøi phöông phaùp tích hôïp ngang vôùi caùc phaân moân Tieáng Vieät, Taäp laøm vaên, giaùo vieân coøn caàn phaûi phaân tích hôïp doïc caùc kieán thöùc beân ngoaøi ñeå laøm cho baøi vaên theâm phong phuù, sinh ñoäng. Ñoàng thôøi môû roäng voán töø cho hoïc sinh . 8 Saùng kieán kinh nghieäm Moân: Vaên Ví duï nhö khi phaân tích baøi “ Soâng nuùi nöôùc Nam” cuûa Lyù Thöôøng Kieät ta tích hôïp vôùi moân Tieáng Vieät, cho hoïc sinh hieåu nghóa cuûa caùc yeáu toá Haùn Vieät, tích hôïp vôùi taäp laøm vaên ôû phöông thöùc bieåu ñaït vaø ôû vaên bieåu caûm coù yeáu toá töï söï. + Keát hôïp taát caû caùc phöông phaùp trong quaù trình giaûng daïy nhö: Thuyeát minh, vaán ñaùp, phaân nhoùm, thaûo luaän vaø tuøy vaøo noäi dung cuûa moãi baøi maø ta coù theå söû duïng tranh, aûnh sau moãi baøi giaûng ñeå hoïc sinh coù theå hình dung, töôûng töôïng saùng taïo theo caùch hieåu cuûa mình. Töø ñoù caùc em coù theå veõ phaùc hoïa theo caùch hieåu cuûa mình ñeå moâ phoûng laïi noäi dung baøi hoïc. + Giaùo vieân khoâng neân aùp ñaët caùch hieâu cuûa mình cho hoïc sinh. Hoïc sinh laø ngöôøi chuû ñoäng lónh hoäi kieán thöùc, caûm thuï taùc phaåm.Giaùo vieân chæ gôïi yù baèng vaøi caâu hoûi, caùc em thaûo luaän, traû lôøi caâu hoûi ra giaáy, sau ñoù moät em ñaïi dieän nhoùm traû lôøi. Giaùo vieân cho thuyeát trình khi muoán choát laïi vaán ñeà. + Trong töøng baøi, giaùo vieân caàn lieân heä vôùi thöïc teá ñôøi soáng. Nhö khi ta giaûng baøi veà ca dao, tuïc ngöõ thuoäc chuû ñeà gia ñình vaø xaõ hoäi, ta phaûi höôùng cho hoïc sinh bieát aên noùi leã ñoä, hieáu thaûo vôùi oâng baø, cha meï, bieát ôn thaày coâ giaùo vaø caùc anh huøng lieät só ñaõ hy sinh xöông maùu cho ta cuoäc soáng, thanh bình nhö hoâm nay. + Cho hoïc sinh thaáy ñöôïc hoïc vaên trong nhaø tröôøng khoâng phaûi chæ coát ñeå ñuû ñieåm, ñeå ñaït ñöôïc möùc trung bình maø coøn phaûi hoïc ñeå gioûi vaên nöõa. Muoán hoïc gioûi vaên thì tröôùc heát phaûi hoïc hoïc cho ñuû baøi, laøm baøi baøi ñaày ñuû, ñaït keát quaû trung bình vaø treân trung bình. Sau ñoù laø phaûi coù theâm 9 Saùng kieán kinh nghieäm Moân: Vaên nhieàu söï gia coâng khaùc nöõa. Coù nhöõng bieän phaùp khaù cuï theå cho söï gia coâng naøy baát cöù ai cuõng thöïc hieän ñöôïc. Chaúng haïn nhö: nhöõng baøi ñaõ hoïc ôû lôùp roài veà nhaø cuõng phaûi ñoïc ñi ñoïc laïi ôû nhaø nhieàu laàn, ñöôïc nghieàn ngaãm, tìm hieåu theâm cho ñeán nôi ñeán choán. Khoâng neân chæ baèng loøng vôùi kieán thöùc ñöôïc cung caáp ôû lôùp, maø phaûi laøm cho kieán thöùc aáy ñöôïc chaéc hôn, saâu hôn. Muoán gioûi vaên thì phaûi laøm sao cho vaên thaám vaøo mình. Vaên chöông laø caâu chuyeän nhaäp taâm, coù taâm trí vaø coù taâm hoàn. Thöôøng coù hình aûnh trong caâu vaên, nhöõng am ñieäu trong caâu thô cöù vöông vaán mình haøng ngaøy, haøng thaùng, khoâng phaûi vöông vaán ñeå ñoøi hoûi moät giaûi ñaùp kieán thöùc maø ñoù laø moät söï vöông vaán trong rung ñoäng, trong caûm thoâng. Baøi vaên naøo ñöôïc hoïc trong nhaø tröôøng neáu caùc em thaät söï quan taâm, ñeàu taïo cho hoïc sinh söï vöông vaán vaø gaén boù naøy. Chính caùi vöông vaán, caùi gaén boù aáy seõ ñöa caùc em vaøo theá giôùi vaên chöông vaø laøm cho caùc em yeâu vaên vaø thích vaên hôn. Vaø taát nhieân, muoán hoïc gioûi vaên, muoán vieát vaên hay hôn thì moãi ngöôøi hoïc sinh phaûi coù caùch phaán ñaáu rieâng cuûa mình. Ñöôùi ñaây laø chín ñieàu taâm nieäm vaø cuõng laø nhöõng bí quyeát muoán hoïc gioûi vaên, muoán vieát vaên hay maø toâi muoán truyeàn ñaït cho caùc em hoïc sinh: - Taïo höùng thuù vaø duy trì höùng thuù. Yeâu caàu tröôùc nhaát cuûa ngöôøi muoán gioûi vaên laø phaûi thích vaên, coù höùng thuù veà moân vaên. - Laøm giaøu ngoân ngöõ: Laøm ngheà gì cuõng vaäy, neáu khoâng coù voán lieáng toái thieåu thì laøm sao coá theå khuyeách tröông ñöôïc söï nghieäp cho roäng lôùn sau naøy. Ngoân ngöõ laø caùi voán khôûi ñaàu cho nhöõng ai muoán vieát vaên hay. 10 Saùng kieán kinh nghieäm Moân: Vaên - Hoïc thuoäc loøng laø bieän phaùp ñeå gioûi vaên hieäu nghieäm. - Phaûi chaêm ñoïc saùch. - Ngheä thuaät baét chöôùc ñeå gioûi vaên. - Ba yeâu caàu ñeå gioûi vaên: quan saùt tinh teá, töôûng töôïng doài daøo, nghò luaän chaéc chaén. - Baøi hoïc ngoaøi ñôøi: Noù coù taùc duïng cung caáp cho chuùng ta voán soáng. - Phaán ñaáu coù caùi rieâng cuûa mình. - Coâng phu goït duõa: Ñaây laø coâng vieäc cuoái cuøng cuûa ngöôøi vieát vaên, laø khaâu söûa chöõa khi taùc phaåm cuûa mình ñaõ hoaøn thaønh. 3. Quaù trình thöû nghieäm saùng kieán: Bieän phaùp cô baûn ñeå naâng cao chaát löôïng hoïc taäp cuûa hoïc sinh laø caûi tieán quaù trình giaûng daïy, giaùo duïc cuûa ngöôøi giaùo vieân treân lôùp. Ñaûm baûo chaát löôïng giaûng daïy, giaùo duïc baét ñaàu töø lôùp 6 vaø cöù theá leân caùc lôùp tieáp theo. Neáu ôû lôùp döôùi daïy hoïc khoâng coù chaát löôïng thì caùc loã hoång kieán thöùc cô baûn veà phöông phaùp nhaän thöùc, caùc khuyeát taät ngaøy caøng choàng chaát laøm cho vieäc khaéc phuïc chuùng trôû neân khoù khaên hôn, naëng neà hôn ñoái vôùi ñoäi nguõ giaùo vieân daïy ôû nhöõng lôùp treân. Neáu tình hình ñoù caøng keùo daøi trieàn mieân thì caøng laøm cho hoïc sinh maát höùng thuù hoïc taäp. Bôûi vaäy neân ta phaûi aùp duïng phöông phaùp môùi vaøo töø lôùp nhoû nhaát sau ñoù daàn daàn leân lôùp lôùn Thöïc traïng moân ngöõ vaên trong nhaø tröôøng laø moân coù vò trí voâ cuøng quan troïng, giaùo duïc. 11 Saùng kieán kinh nghieäm Moân: Vaên Moân ngöõ vaên trong nhaø tröôøng laø moân coù vò trí voâ cuøng quan troïng, giaùo duïc phaåm chaát ñaïo ñöùc cho hoïc sinh, cung caáp kieán thöùc töï nhieân vaø xaõ hoäi cho caùc em neân vieäc daïy moân vaên trong nhaø tröôøng vöøa coù thuaän lôïi nhöng cuõng vöøa gaëp khoâng ít khoù khaên. + Thuaän lôïi : Nhôø söï ñoåi môùi veà phöông phaùp daïy hoïc neân ñaõ taïo cho caùc em tính töï laäp, phaùt huy söï saùng taïo, gaây höôùng thuù cho hoïc sinh hoïc taäp + Khoù khaên : Do ñoåi môùi phöông phaùp daïy nhö vaäy maø ñoà duøng ñeå phuïc vuï cho boä moân thì laïi haïn cheá. Taøi lieäu tham khaûo ít oûi , hoïc sinh thì hoïc leäch . Do ñoù coù moät soá hoïc ít coù theå laø hoïc lôùp 7, lôùp 8 roài maø chöa vieát ñöôïc laù ñôn xin pheùp , chöa trình baøy ñöôïc moät vaên baûn. Ñoái vôùi chuùng ta, laø ngöôøi giaùo vieân chuùng ta phaûi coù nhöõng bieän phaùp, giaûi phaùp taïo cho caùc em yeâu thích moân vaên, hoïc gioûi moân vaên, höùng thuù hoïc moân vaên. + Tröôùc tieân, chuùng ta caàn hieåu taâm lí hoïc troø, vì hoïc troø nhìn ñôøi baèng nhöõng gì hieån hieän ôû beân ngoaøi chöù coøn thöïc teá beân trong caùc em chöa hieåu ñöôïc moät caùch saâu xa. Do ñoù ta phaûi höôùng cho caùc em tìm hieåu nhöõng baäc thang kieán thöùc, caûm nhaän ñöôïc caùi hay, caùi ñeïp cuûa moät taùc phaåm vaên hoïc, khaùm phaù noäi dung ngheä thuaät trong taùc phaåm baèng caùch cho hoïc sinh hoaù thaân vaøo trong taùc phaåm, hieåu cuoäc ñôøi nhaân vaät gioáng nhö cuoäc ñôøi thaät cuûa mình. Vôùi loøng nhieät tình vaø kieán thöùc cuûa giaùo vieân, cho caùc em nhöõng kieán thöùc thích thuù tieáp nhaän kieán thöùc qua baøi giaûng. Ngöôøi giaùo vieân khi giaûng baøi phaûi duøng nhöõng töø ngöõ hay giaøu caûm xuùc, ñònh höôùng thích hôïp, kieán thöùc phong phuù … 12 Saùng kieán kinh nghieäm Moân: Vaên Ví duï : Khi phaân tích taùc phaåm Taét Ñeøn cuûa Ngoâ Taát Toá, Laõo Haïc cuûa Nam Cao. Giaùo vieân caàn cho hoïc sinh thaáy ñöôïc thaân phaän cuûa ngöôøi noâng daân Vieät Nam tröôùc caùch maïng thaùng taùm. Soá phaän cuûa hoï, nhaát laø ngöôøi baàn noâng thaät ñaùng thöông. Chò Daäu chæ vì moät suaát söu cuûa choàng maø phaûi baùn ñöùa con gaùi thaân yeâu cuûa mình . Trong caùi xaõ hoäi phong kieán thôøi noâ leä aáy, con ngöôøi ñaùnh thueá nhö thueá con vaät, thueá haøng hoaù … Coøn caûnh ñoùi ngheøo cuûa Laõo Haïc cuõng nhö caûnh ñôøi bi thöông cuûa haàu heát nhöõng ngöôøi noâng daân khaùc, ñeå roài bò boïn thöïc daân, phong kieán haát ra beân leà cuoäc soáng vv….Roài töø ñoù cho hoïc sinh hieåu raèng vì sao maùu cuûa oâng cha ta cöù laàn löôït thaám hoàng nhöõng trang söû ñaáu tranh quyeát giaønh laïi töø tay keû thuø baàu trôøi töï do, ñoäc laäp cho con chaùu ñôøi sau. Töø ñoù caùc em coù yù thöùc hoïc taäp ñeå baûo veä queâ höông Ñaát nöôùc mình. Ví duï: Khi giaûng veà tình “ñoàng chí” ñoàng ñoäi trong baøi “Ñoàng chí” cuûa Chính Höõu ôû chi tieát “Thöông nhau tay naém laáy baøn tay”. Khi bình giaûng veà tình ñoàng chí, ñoàng ñoäi hoï trao nhau nhöõng tình caûm khoâng oàn aøo, khoâng naùo ñoäng nhöng baøn tay noùi im laëng cuûa söï caûm thoâng, cuøng nhau höùa heïn laäp coâng vöôït qua moïi gian lao ñeå xích laïi nhau hôn, moät caùi baét tay thaät chaët laø bieåu hieän toát vaø khoâng theå noùi thaønh lì. Coù leõ giöõa ñeâm khuya laïnh leûo hoï muoán san seû hôi aám qua baøn tay vaø hoï trao nhau nhöõng gì kín ñaùo nhaát cuûa cuoäc ñôøi. ÔÛ chi tieát naøy ta coù theå laáy theâm töø baøi “Nhôù” cuûa Nguyeân Hoàng: “Kì hoä löng nhau ngang bôø caùt traéng” ñeán vieäc “Quôø chaân tìm hôi aám ñeâm möa”. Vì tình ñoàng chí, ñoàng ñoäi hoï thoå loä nhöõng ñieàu saâu kín nhaát: “Ñaèng nôù vôï chöa? Ñaèng nôù! Coøn chôø ñoäc laäp” 13 Saùng kieán kinh nghieäm Sau lôøi ñaùp hoàn nhieân aáy: Moân: Vaên “ Caû luõ cöôøi vang beân ruoäng döa Nhìn o thoân nöõ cuoái nöông döa …” Hoaëc khi giaûng veà söï gian lao cuûa ngöôøi lính trong cuoäc ñôøi chieán ñaáu “Anh vôùi toâi bieát töøng côn ôùn laïnh”, coù theå laáy theâm ví duï ôû trong baøi thô “Taây tieán” cuûa Quang Duõngc ôû caâu: “Taây tieán ñoaøn quaân khoâng moïc toùc Quaân xanh maøu laù döõ oai huøng” Ngoaøi bieän phaùp ñoù giaùo vieân coøn höôùng daãn cho hoïc sinh tham khaûo taøi lieäu, roài ghi cheùp nhöõng ñoaïn vaên ñoaïn thô hay vaøo trong “Soå tích luõy kieán thöùc”. Töø ñoù bieán ngoân ngöõ cuûa mình trong khi laøm baøi vieát, giao tieáp trong cuoäc soáng, vieäc laøm ñoù cuõng giuùp cho hoïc toát moân vaên, ñaõ coù lôøi nhaén nhuû nhöõng vieäc laøm naøy: “Maáy lôøi nhaén nhuû baïn nhoû to Muoán hoïc vaên nhôù cho moät ñieàu Saùch baùo cöù ñoïc cho nhieàu Töø hay tieãng toát ghi ñeàu vaøo soå tay Thuoäc loøng nhöõng ñoaïn vaên hay Nhöõng caâu thô ñeïp ngaøy ngaøy chôù queân” Khi hoïc sinh coù moät soá voán töø phong phuù ngöôøi giaùo vieân laäp daùn yù ñònh höôùng cho hoïc sinh. Ví duï: Khi phaân tích giaù trò nhaân ñaïo trong taùc moät soá taùc phaåm vaên hoïc + Ngöôøi giaùo vieân phaûi cho hoïc sinh hieåu bieát veà quan nieäm cuûa xaõ hoäi phong kieán ngaøy xöa, giaù trò cuûa taùc phaåm vaên hoïc ngaøy xöa. Moät taùc 14 Saùng kieán kinh nghieäm Moân: Vaên phaåm soáng maõi vôùi thôøi gian, ñöôïc ñeà cao khoâng chæ trong ngoân ngöõ hay hay khoâng maø qua tac sgiaû muoâng noùi gì? Giaù trò beân trong, giaù trò nhaân ñaïo cuûa taùc phaåm döôùi xaõ hoäi phong kieán khi maø cuoäc ñôøi ñaày raãy nhöõng baát coâng, khoå ñau, nhöõng chuoãi ngaøy vaát vaû ñau thöông cuûa nhöõng ngöôøi phuï nöõ. Chính nhöõng luùc naøy ngoøi buùt cuûa nhöõng nhaø vaên, nhaø thô chaân chính höôùng veà ñau thöông aáyvieát nhöõng taùc phaåm ñaày yeâu thöông sau saéc. + Ñoái vôùi truyeän Kieàu cuûa Nguyeãn Du ñaõ gaõy ñuùng cung ñaøn cuûa nhöõng ngöôøi phuï nöõ, ngoøi buùt cuûa oâng vieát leân baøi ca hy voïng cho hoï. Moät tia saùng loùe leân trong cuoäc soáng ñen toái. + Vôùi “Baùnh troâi nöôùc” cuûa Hoà Xuaân Höông baøi thô coù söï ngoït ngaøo vaø dö vò cay ñaéng theå hieän trong aáy. Haïnh phuùc cuûa ngöôøi phuï nöõ thì mong manh coøn khoå ñau coøn voâ taän. Xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc vò theá cuûa ngöôøi phuï nöõ caøng ñöôïc theå hieän roõ hôn hoï laø nhöõng ngöôøi naêng ñoäng, saùng taïo trong moïi coâng vieäc ñoùng goùp cho coâng cuoäc xaây döïng toå quoác… Khi giaùo vieân laäp daøn yù cung caáp theâm kieán thöùc cho hoïc sinh laøm baøi, ñoïc baøi cuûa mình töï nhaän xeùt, giaùo vieân ñònh höôùng cho hoïc sinh laøm baøi hoaøn chænh. Vaên chöông khoâng caàn ñeán ngöõng ngöôøi thôï kheùo tay laøm moät vaøi kieåu maãu cho, vaên chöông chæ dung naïp nhöõng ngöôøi ñaøo saâu tìm toøi, khôi nhöõng nguoâng chöa ai khôi vaø saùng taïo nhöõng caùi gì chöa coù. Ngöôøi giaùo vieân khi ñang daïy cho caùc em phaûi daïy heát taát caû khoâng hoïc tuû, moãi chuû ñeà toâi seõ ñònh höôùng cung caáp töø caùc em. Ví duï: Vaên hoïc lôùp 9 toâi seõ ñi theo höôùng chuû ñeà yeâu nöôùcc trong vaên hoïc coå, hình töôïng 15 Saùng kieán kinh nghieäm Moân: Vaên ngöôøi phuï nöõ, hình aûnh ngöôøi lính trong cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp, choáng Myõ, hình aûnh con ngöôøi môùi. Ra caùc ñeà cho caùc em laøm hoaëc thay ñoåi vieäc kieåm tra baøi cuõ ôû nhaø baèng caùch ñaët caâu hoûi , hoïc sinh traû lôøi, kích thích söï hoaït ñoäng cuûa caùc em baéng hình thöùc nhaän xeùt khen thöôûng tröôùc lôùp töø ñoù caùc coù yù thöùc hoïc taäp toát hôn. Trong quaù trình thöû nghieäm, trong toå cuõng ñaõ döï giôø, goùp yù cho tieát daïy cuûa toâi vaø moïi ngöôøi ñeàu taùn thaønh vôùi phöông phaùp môùi cuûa toâi vaø coâng nhaän laø coù hieäu quaû thieát thöïc. 4. Hieäu quaû môùi Quaû thaät, khi toâi thay ñoåi caùch söû duïng caùc phöông phaùp môùi tích cöïc hôn, toâi thaáy caùc em coù phaàn höùng thuù hoïc taäp hôn. Bôûi vì trong quaù trình daïy cöù moät tuaàn, ngoaøi kieåm tra thöôøng xuyeân toâi laïi kieåm tra xaùc xuaát moät vaøi em veà kieán thöùc ñaõ hoïc vaø môû roäng toâi thaáy keát quaû thaät ñaùng möøng, caùc em coù höùng thuù hoïc taäp hôn so vôùi tröôùc, sau moãi caâu hoûi cuûa baøi hoïc laø caùc em coù caâu traû lôøi ngay vaø raát haêng haùi phaùt bieåu yù kieán. Veà nhaø cuõng ñaõ chòu khoù hoïc baøi cuõ vaø ñoïc caùc baøi vieát trong SGK vaø tham khaûo nhieàu baøi vieát khaùc ngoaøi SGK. Ñaëc bieät laø trong caùc kì thi thoâng tin phaùt hieän hoïc sinh gioûi vaø thi hoïc sinh gioûi cuûa nghaønh toå chöùc toâi thaáy soá löôïng caùc em tham gia döï thi raát ñoâng . PHAÀN III: BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM 1. Kinh nghieäm cuï theå: Vôùi moät vaøi kinh nghieäm maø toâi vöøa neâu ra ñaây chæ phuø hôïp vôùi vieäc daïy hoïc vaên trong nhaø tröôøng THCS. Vì nhöõng kinh nghieäm cuûa toâi 16 Saùng kieán kinh nghieäm Moân: Vaên böôùc ñaàu chæ laøm cho hoïc sinh coù höùng thuù hoïc taäp ñeå töø ñoù caùc em coù söï thích thuù ñam meâ hoïc toát boä moân maø laâu nay caùc em ñaõ xem nheï. 2. Söû duïng saùng kieán kinh nghieäm Ñeå söû duïng toát phöông phaùp naøy thì moïi ngöôøi caàn phaûi * Ñoái vôùi giaùo vieân: Ñoïc kyõ taùc phaåm, söu taàm nhöõng taøi lieäu xung quanh taùc phaåm nhö, tieåu söû taùc giaû, cuoäc ñôøi söï nghieäp, boái caûnh lòch söû khi taùc phaåm ra ñôøi… Nhöõng nhaän xeùt ñaùnh giaù cuûa nhöõng nhaø pheâ bình vaên hoïc, nhaø vaên, nhaø thô trong vaø ngoaøi nöôùc veà taùc phaåm. Duø laø tieáng Vieät hay taäp laøm vaên, giaùo vieân cuõng caàn soaïn giaùo aùn tæ mó, kæ cöông, coù chaát löôïng caû veà phöông phaùp vaø noäi dung. Muïc ñích laø truyeàn taûi ñaày ñuû troïng taâm kieán thöùc, giuùp hoïc sinh hieåu baøi nhanh nhaát. Ñoàng thôøi vôùi giaùo vieân, ngöôøi giaùo vieân caàn chuaån bò ñoà duøng daïy hoïc thaät chu ñaùo nhö tranh, aûnh minh hoïa, baûng phuï, caùc sô ñoà, bieåu ñoà ñoái vôùi phaân moân Tieáng Vieät.  Ñoái vôùi hoïc sinh: Phaûi soaïn baøi chi tieát theo heä thoáng caâu hoûi trong SGK ñoïc kó vaên baûn, ñoïc ñöôïc caû taùc phaåm thì caøng toát. Taäp phaân tích, caûm nhaän theo caùch rieâng cuûa mình. Khai thaùc nhöõng vaán ñeà xung quanh taùc phaåm nhö: Boái caûnh, cuoäc ñôøi söï nghieäp, phong caùch rieâng cuûa töøng taùc giaû 3. Keát luaän vaø kieán nghò 17 Saùng kieán kinh nghieäm Moân: Vaên Noùi chung caùi gì cuõng coù hai maët taùc ñoäng qua laïi thì môùi coù söï thaønh coâng ñöôïc. Veà phía giaùo vieân muoán daïy vaên toát thì phaûi choïn nhöõng giaûi phaùp toát nhaát ñeå gaây höùng thuù cho ngöôøi hoïc. Vaø hôn theá nöõa ngöôøi giaùo vieân daïy vaên phaûi coù chaát vaên, coù voán vaên thì môùi coù theå daïy vaên ñuùng vaø daïy vaên hay ñöôïc . Chaát vaên laø moät caùi gì ñoù raát khoù noùi, nhöng laïi cuõng raát deã nhaän ra. Chaúng haïn nhö phaûi coù taâm hoàn thi só, duø khoâng bao giôø laøm thô, thaäm chí khoâng laøm thô ñöôïc. Khoâng laøm ñöôïc thô nhöng laïi hieåu ñöôïc thô. Muoán coù ñöôïc chaát vaên thì caàn phaûi coù voán vaên phong phuù muoán coù ñöôïc voán vaên phong phuù thì ñieàu quan troïng tröôùc tieân laø phaûi yeâu vaên chöông. Nhöng caùi voán vaên chöông khoâng chæ naèm ôû phaïm vi vaên hoïc maø coøn ôû chung quanh nhöõng vaên lieäu, caùi voán lòch söû, voán phong tuïc cuûa ñaát nöôùc, caùi voán ngoaøi ñôøi… Maø ngöôøi giaùo vieân daïy vaên phaûi tìm caùch tích luõy. Ngoaøi ra, ngöôøi giaùo vieân phaûi bieát roõ hoïc löïc vaø trình ñoä nhaän thöùc cuûa caùc em, duø chæ laø nhöõng nhaän bieát sô boä nhöng ñeå töø ñoù giaùo vieân môùi coù theå ñaët ñöôïc vieäc giaùo duïc, giaùo döôõng cuûa mình moät caùch coù keát quaû, vöøa truyeàn thuï kieán thöùc, vöøa boài döôøng taâm hoàn. Trang bò kieán thöùc cho caùc em, ñeå roài phaùt hieän, roài naâng ñôõ boài döôõng ñeå höôùng caùc em phaùt huy ñöôïc sôû tröôøng cuûa mình. Beân caïnh giaùo vieân laø ngöôøi ñònh höôùng vaø taùc nhaän xuùc taùc ñeå thuùc ñaåy vieäc hoïc taäp cuûa hoïc sinh thì söï say meâ, ham hoïc cuûa caùc em cuõng raát caàn thieát vaø phaûi keát hôïp giöõa thaày vaø troø. Ngöôøi thaày cuõng caàn 18 Saùng kieán kinh nghieäm Moân: Vaên coù caùi taâm trong ngheà nghieäp, nhieät tình giaûng daïy thì keát quaû seõ thaønh coâng. Coøn veà phía hoïc sinh, ñoøi hoûi phaûi tích luõy ñöôïc nhöõng tri thöùc veà vaên hoïc, chính trò, ñaïo ñöùc, lòch söû vaø nhöõng hieåu bieát veà cuoäc soáng ñeå lí giaûi nhöõng vaán ñeà ñaët ra trong hoïc taäp, lao ñoäng, trong quan heä vôùi thaày coâ, baïn beø, cha meï, anh chò em trong gia ñình, trong kieán thöùc thaåm myõ…….thu thaäp ñöôïc voán kieán thöùc nhö vaäy thì caùc em môùi coù theå say meâ hoïc vaên, caûm thaáy yeâu thô vaên vaø yeâu cuoäc soáng hôn. Toùm laïi: ñieàu quan troïng nhaát ñeå chöùng toû caùi taøi leân cuûa ngöôøi giaùo vieân laø phaûi bieát bieán hoùa baøi giaûng cuûa mình laøm sao cho giôø daïy ñaùp öùng ñöôïc thöïc teá leân lôùp. Thöïc teá leân lôùp laø gì? Nhieàu laém: laø thöïc teá tình hình hoïc sinh trong giôø, trình ñoä cuûa caùc em, taâm lí cuûa caùc em vaø söï chôø ñôïi tieáp caän cuõng nhö khi ñi saâu vaøo baøi giaûng; laø thöïc teá chæ cho baøi hoïc phaûi ñaët ra nhieäm vuï gì, yeâu caàu giaùo duïc giaùo döôõng ra sao; laïi caû thöïc teá cuûa baûn thaân giaùo vieân nöõa. Naém ñöôïc thöïc teá aáy ñeå xöû lí baøi: neáu laø baøi vaên coå, vaên dòch, vaên noùi veà daân toäc thieåu soá, vaên lieân quan ñeán lòch söû, chính trò … thì phaûi taïo khoâng khí khaùc nhau. Phaûi chuaån bò ñaët caâu hoûi nhö theá naøo ñeå giuùp hoïc sinh ñoäng naõo, phaûi löôøng tröôùc ôû chaëng naøo, luùc naøo thì coù caùch giaûi quyeát nhö theá naøo. Do ñoù, maø gioø leân lôùp seõ raát bieán hoùa: bieán hoùa ngoân ngöõ, bieán hoùa thaùi ñoä, bieán hoùa khoâng khí … thì baøi giaûng môùi coù söï loâi cuoán. Taát nhieân, khi giaûng baøi ngöôøi giaùo vieân phaûi giöõ ñuùng tö caùch cuûa mình. Ngöôøi thaày khoâng phaûi laø moät dieãn giaû ñi dieãn thuyeát, khoâng phaûi laø moät ngheä só leân saân khaáu, cuõng khoâng phaûi laø moät nhaø truyeàn ñaïo hay laø moät phaùp sö. Nhöng moân vaên laø moät moân hoïc coù nhöõng lôïi theá noùi 19 Saùng kieán kinh nghieäm Moân: Vaên treân, neân tuøy töøng luùc giaùo vieân phaûi möôïn nhöõng thuû thuaät, nhöõng kinh nghieäm cuûa caùc nhaø chuyeân moân ñeå laøm cho baøi daïy cuûa mình coù keát qua cao hôn. Coù nhö theá thì giôø daïy môùi söï saéc neùt ñöôïc 20