1. Tên hồ sơ dạy học
TIẾT 41- BÀI 40. THỰC HÀNH: XEM PHIM VỀ SINH TRƯỞNG
VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT
TÍCH HỢP KIẾN THỨC SINH SẢN SỨC KHỎE VỊ THÀNH NIÊN
2. Mục tiêu dạy học
a. Kiến thức
- So sánh được khái niệm sinh trưởng, phát triển và biến thái
- Phân biệt được phát triển qua biến thái và phát triển không qua biến thái
- Phân biệt được biến thái hoàn toàn và biến thái không hoàn toàn
- Nhận biết được các hình thức phát triển của động vật trong thực tế
- Có kiến thức về dậy thì, tình yêu, tình dục an toàn
b. Kĩ năng, thái độ:
- Phát triển kĩ năng quan sát và phân tích hình, thảo luận nhóm và làm
việc độc lập thông qua hoạt động xem phim tư liệu về sự sinh trưởng và phát
triển của bọ ngựa, ruồi, ve sầu, cá hồi, chuồn chuồn.
- Phát triển khả năng tư duy, so sánh, tổng hợp thông qua trò chơi “ghép
chữ”
- Có kĩ năng nhất định về vấn đề tình yêu, tình dục tuổi học trò thông qua
hoạt động tìm hiểu báo cáo về các chủ đề tình yêu, tình dục tuổi học đường
3. Đối tượng dạy học của bài học
Học sinh lớp 11
Số lượng học sinh: 32- 40
4. Ý nghĩa của bài học
Bài dạy là tiết thực hành xem phim về quá trình sinh trưởng và phát triển
ở động vật nói chung và con người nói riêng, tuy nhiên tác giả đã lồng ghép các
kiến thức về tuổi dậy thì, giới tính và sinh sản sức khỏe vị thành niên để giải
quyết một vấn đề lớn trong thực tiễn là hiện tượng các em học sinh THPT đang
thiếu một sân chơi, một diễn đàn để nói lên những ý kiến, nhận định của mình
về sinh lí tuổi dậy thì về tình yêu, tình dục…
1
Bài học có tác dụng định hướng lại những quan niệm còn sai lầm hoặc
chưa đúng đắn của tuổi mới lớn về tình yêu, tình dục.
Tiếp thu những ý kiến của các em từ đó có phương pháp giáo dục phù
hợp, hiệu quả về vấn đề giới tính, sinh sản sức khỏe vị thanh niên.
Sử dụng kiến thức các môn học giúp các em có những hiểu biết cơ bản về
sức khỏe, vị trí xã hội của tuổi dậy thì.
Tiết học được thiết kế theo hướng mở nhằm phát huy tối đa tính tích cực
của học sinh; rèn luyện các kĩ năng nhóm, kĩ năng thuyết trình, kĩ năng tin học...
giúp các em năng động, chủ động và tự tin hơn trong cuộc sống.
5. Thiết bị dạy học, học liệu
a. Chuẩn bị của thầy
- Tranh ảnh:
+ Tranh vòng đời gián, bọ rùa
+ Ảnh Ngựa con, ngựa mẹ,
+ Tranh tuyên truyền về tác hại của thuốc lá
+ Sơ đồ về vai trò của Ánh sáng với sự phát triển của xương, răng
+ Chu kì kinh nguyệt
+ Các con đường lây truyền HIV
- Máy chiếu, máy vi tính
- Phim tư liệu: vòng đời của bọ ngựa, ruồi, ve sầu, cá hồi, chuồn chuồn.
- Bảng cài ghim
b. Chuẩn bị của trò:
Nghiên cứu tìm hiểu các nội dụng theo nhóm
- Nhóm 1: thế nào là dậy thì, các dấu hiệu nhận biết dậy thì
- Nhóm 2: Tình yêu tuổi học trò nên hay không nên
- Nhóm 3: Vấn đề quan hệ tình dục và mang thai tuổi dậy thì
- Nhóm 4: Vấn đề về tình yêu đồng giới
c. Các ứng dụng công nghệ thông tin
2
- Phần mềm movier maker, VSDC Free Video Editor để chỉnh sửa phim,
nhạc
- Phần mềm photoshop 7.0 để chỉnh sửa ảnh
- Phần mềm power point để thiết kế bài giảng
6. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học
a. Ổn định tổ chức lớp(1’)
b. Kiểm tra bài cũ(4’)
Phân biệt các hình thức phát triển không qua biến thái, biến thái hoàn
toàn và biến thái không hoàn toàn
c. Dạy- học bài mới
Hoạt động thầy- trò
Nội
Thời
dung
gian
Trong các bài trước chúng ta đã tìm
hiểu khái niệm và các nhân tố ảnh
hưởng đến đến sinh trưởng, phát
triển ở động vật. Trong bài ngày hôm
nay chúng ta sẽ cùng nhau nghiên
cứu các đoạn phim tư liệu về quá
trình sinh trưởng và phát triển của
một số loài động vật. Và chúng ta
cũng sẽ cùng nhau thảo luận về một
giai đoạn phát triển đặc biệt của con
người là : dậy thì. Để tiến bắt đầu
buổi thực hành lớp chúng ta chia
thành 4 nhóm, mỗi nhóm tự cử nhóm
trưởng và thư kí của nhóm.
Xin mời nhóm trưởng 4 nhóm báo
cáo về tiến độ chuẩn bị bài đã được
phân công của nhóm mình
I. Xem 15’
3
Kiến thức liên môn
HS:
phim
GV: như vậy các nhóm đã chuẩn bị
xong. Sau đây chúng ta cùng xem
phim tư liệu về sự sinh trưởng và
phát triển của bọ ngựa, ruồi, ve sầu,
cá hồi, chuồn chuồn.
Trong quá trình xem phim các em
cần chú ý đến:
- Sự khác biệt về hình dạng và sinh lí
giữa con non và con trưởng thành
- Các giai đoạn chính trong vòng đời
của các loài động vật
Các em ghi chép sự quan sát của
mình vào vở thực hành
Sauk hi xem xong, các nhóm kết hợp
với kiến thức đã học hoàn thiện
phiếu học tập số 1
HS:
GV: Mời nhóm 1 lên báo cáo
Nhóm 1:
GV: Các nhóm nhận xét kết quả của
nhóm 1
HS:
GV: để phân biệt biến thái hoàn toàn
và không hoàn toàn chúng ta cần chú
ý tới hai những vấn đề sau:
- Sự khác biệt giữa con non và con
trưởng thành về hình thái, sinh lí
- Đối với côn trùng biến thái hoàn
4
toàn vòng đời có 4 giai đoạn, biến
thái không hoàn toàn vòng đời có 3
giai đoạn chính
Như vậy chúng ta đã tìm hiểu một số
hình thức sinh trưởng và phát triển
của các loài động vật: bọ ngựa, ruồi,
ve sầu, cá hồi, chuồn chuồn.
Sau đây chúng ta sẽ cùng tham gia
một trò chơi.
II. Trò 5’
LuËt ch¬i
chơi
- Líp chia thµnh hai nhãm
- Mçi nhãm cö 1 ®éi trëng ®Ó thi ®Êu
- Mçi nhãm sÏ nhËn c¸c m¶nh ghÐp
(lµ c¸c ®¸p ¸n)
- Trªn m¸y chiÕu xuÊt hiÖn lÇn lît
c¸c c©u hái, h×nh vÏ…(mçi c©u hái
20s)
- LÇn lît tõng thµnh viªn sÏ g¾n c¸c
m¶nh ghÐp vµo vÞ trÝ ®îc ®¸nh sè
- Nhãm nµo ghÐp chÝnh x¸c ®îc
nhiÒu m¶nh ghÐp h¬n sÏ chiÕn th¾ng
Nội dung các mảnh ghép như sau
-
TÌNH DỤC KHÔNG AN TOÀN
DẬY THÌ
ÁNH SÁNG
PHÁT TRIỂN KHÔNG QUA
BIẾN THÁI
- BIẾN THÁI HOÀN TOÀN
- SINH TRƯỞNG
- BIẾN THÁI
- HOOCMON
- MÀU ĐEN
- SÂU BƯỚM
- BỆNH LÍ
- TIẾP XÚC VỚI NGỜI CÓ HIV
5
- KẾT ĐÔI
- PHÁT TRIỂN
- BIẾN THÁI KHÔNG HOÀN
TOÀN
- MÀU TRẮNG
- NHỘNG
- UNG THƯ PHỔI
Câu hỏi
1. Quá trình tăng về kích thước cơ
thể do tăng về số lượng và kích
thước tế bào của động vật được gọi
là quá trình…..(1)…
2. Đây là quá trình biến thái….(2)…
(ảnh vòng đời bọ rùa)
3. Con cái là con màu….(3) (đen
hoặc trắng)….
(phim về quá trình nuôi con của cá
ngựa)
4. Đây là quá trình biến thái….(4)…
(ảnh vòng đời của gián)
5.(5)…. là giai đoạn chỉ có ở động
vật biến thái hoàn toàn không có ở
động vật biến thái không hoàn toàn
6. Quá trình phát triển mà con non có
hình thái, đặc điểm tương tự con
trưởng thành là quá trình phát triển..
(6)…
7. ở động vật quá trình biến đổi bao
gồm sinh trưởng, phân hóa và phát
sinh hình thái cơ quan cơ thể được
6
gọi là quá trình..(7)…
8.Đây là vũ điệu..(8)…
(phim về vũ điệu giao phối của một
số loài chim)
9. Thuốc lá là một trong những
nguyên nhân gây..(9)..
10. (bức tranh về vai trò của ánh
sáng đối với trẻ em)
Kiến thức vật lí phần
bước sóng ánh sáng:
Vùng tia hồng ngoại
11. Bắt đầu có kinh nguyệt là dấu
λ>= 700nm
hiệu của..(11)..
Vùng nhìn thấy
12. Một nguyên nhân gây bệnh
400nm< λ < 700nm
HIV/AIDS là..(12)..
Vùng tia tử ngoại:
HS:
λ <=400nm
giúp
hình
thành
vitamin D, chống còi
xương
Kiến thức văn học:
GV: đáp án của chúng ta là
thông điệp nhân ngày
7
1. SINH TRƯỞNG
Thế giới phòng chống
2. BIẾN THÁI HOÀN TOÀN
AIDS(Co-Phi a- nan)
3. MÀU TRẮNG
Nhắc nhở các em vì
4. BIẾN THÁI KHÔNG HOÀN
một cộng đồng phát
TOÀN
triển bền vững cùng
5. NHỘNG
chung
6. PHÁT TRIỂN KHÔNG QUA
chống HIV/AIDS
tay
phòng
BIẾN THÁI
7. PHÁT TRIỂN
8. KẾT ĐÔI
9. UNG THƯ PHỔI
10. ÁNH SÁNG
11. DẬY THÌ
12. TÌNH DỤC KHÔNG AN TOÀN
GV: Chúng ta đã tìm hiểu về quá
trình sinh trưởng và phát triển của
con người trong bài học cũ. Hôm nay
chúng ta sẽ cùng thảo luận về một
giai đoạn phát triển đặc biệt của con
người liên quan trực tiếp đến độ tuổi
của các bạn đó là tuổi dậy thì. Thầy
đã giao nhiệm vụ cho các nhóm
nghiên cứu về một số vấn đề liên III.
18’
Kiến thức tin học: các
quan đến dậy thì, Sau đây xin mời Tìm
nhóm soạn bài tìm
nhóm 1 lên báo cáo kết quả tìm hiểu hiểu
hiểu bằng power point
của nhóm mình.
về dậy
- Nhóm 1: thế nào là dậy thì, các thì
dấu hiệu nhận biết dậy thì
8
GV: Nhận xét chốt lại một số đặc
điểm của tuổi dậy thì,
Nữ giới xuất hiện những đường cong
cơ thể, núm vú phát triển, nở to hơn,
tròn hơn.
Nam giới cơ thể vạm vỡ, xương phát
triển, cao lớn hơn.
Kiến thức giáo dục
Nữ giới bắt đầu thấy có kinh nguyệt
thể chất: để có sức
còn nam giới thì bị mộng tinh (bắt
khỏe tốt, thân hình cân
đầu xuất tinh, xuất tinh trong lúc
đối, chiều cao tốt đặc
ngủ).
biệt trong giai đoạn
Cả nam và nữ đều nhanh chóng phát
dậy thì các em phải tập
triển về chiều cao.
luyện thể dục thể thao
Cả nam và nữ tuổi dậy thì đều bắt
đúng cách: các bộ môn
đầu mọc lông mu, con trai thì mọc
bơi, xà đơn giúp tăng
thêm râu.
chiều cao, thể dục nhịp
Tâm lí ở tuổi dậy thì thay đổi bất
điệu tạo vóc dáng cân
thường.
đối cho các bạn nữ…
Đưa ra một số khuyến cáo về sức
khỏe nói chung và sức khỏe sinh sản
vị thành niên nói riêng
Kiến thức sinh sản
9
sức khỏe vị
thành
niên: các dấu hiệu tuổi
dậy thì, bảo vệ sức
khỏe sinh sản, vệ sinh
- Nhóm 2: Tình yêu tuổi học trò nên
cá nhân, đặc biệt lưu ý
hay không nên
hiện tượng kinh nguyệt
GV: Định hướng lại về tình yêu tuổi
ở các bạn nữ và mộng
học trò, phê phán một số biểu hiện
tinh ở các bạn nam là
xấu trong xã hội, khuyến cáo các em
một hiện tượng bình
học sinh giữ gìn tình cảm, tình yêu
thường của tuổi dậy thì
tuổi học trò trong sáng , lành mạnh.
Gia đình và nhà trường không cấm
đoán tình yêu học đường nhưng phê
Kiến thức môn giáo
phán những bạn vì tình yêu mà bỏ bê
dục công dân lớp 10:
học hành, sa đà vào các tệ nạn xã
Bài 12: Công dân với
hội, ảnh hưởng tới tương lai, vi phạm
tình yêu, hôn nhân và
pháp luật
gia đình (giao tiếp
trong tình bạn và tình
yêu, cách nhìn đúng
đắn về tình bạn và tình
yêu ở lứa tuổi học
- Nhóm 3: Vấn đề quan hệ tình dục
đường.
và mang thai tuổi dậy thì
GV: Nhắc nhở về hậu quả của quan
hệ tình dục và mang thai tuổi dậy
thì..
Đề cập đến một số biện pháp tránh
thai: đặt vòng, sử dụng bao cao su,
viên uống tránh thai, viên uống tránh
10
thai khẩn cấp…
Kiến thức sinh sản
Các lây nhiễm các bệnh qua đường
sức khỏe vị
thành
tình dục: HIV/AIDS, giang mai, lậu,
niên:
viêm gan B…
Các biện pháp tránh
Bao cao su là biện pháp tránh thai và
thai, phòng chống các
phòng các bệnh lây qua đường tình
bệnh lây nhiễm qua
dục hiệu quả
đường
tình
dục,
HIV/AIDS,
Kiến thức giáo dục
công
dân
tuyên
truyền phổ biến pháp
luật: quan hệ tình dục
với trẻ em chưa đủ 16
tuổi là vi phạm pháp
- Nhóm 4: Vấn đề về tình yêu đồng
luật
giới
GV: Giúp học sinh có cái nhìn đúng
đắn về tình yêu đồng giới, tránh kì
thị phân biệt đối xử.
Tuy nhiên chúng ta cũng cần định
hướng lại lối sống của một số không
nhỏ các bạn thanh niên, tránh sự lệch
lạc trong phát triển giới, bởi số
những người đồng giới là rất nhỏ,
Kiến thức giáo dục
nhiều người đồng giới là do sai lệch
công
về lối sống, do môi trường xã hội…
truyền phổ biến pháp
Hôn nhân đồng giới kéo theo nhiều
luật: bộ luật dân sự
hệ lụy mà xã hội khó giải quyết
nhìn nhận vấn đề hôn
được.
nhân đồng giới. Chúng
11
dân:
tuyên
GV: Nhận xét đánh giá sự chuẩn bị
ta không cấm hôn nhân
của các nhóm. Tổng kết tiết học
đồng giới nhưng hiện
tại vẫn chưa thừa nhận
hôn nhân đồng giới
Dặn dò: (2’)
Làm và nộp bài thu hoạch
Nghiên cứu bài 41 và sưu tầm các hình ảnh và mẫu vật về sinh sản vô
tính ở thực vật
7. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập
a. Kiến thức về sinh trưởng và phát triển của động vật
- Đánh giá hoạt động của nhóm thông qua kết quả của phiếu học tập số 1
- Đánh giá kết quả học tập của nhóm thông qua trò chơi “gắn chữ”
- Đánh giá, cho điểm về hiệu quả làm việc của học sinh qua bài thu hoạch
b. Kiến thức giới tính và sinh sản sức khỏe vị thành niên
- Đánh giá kết quả hoạt động của nhóm thông qua báo cáo tìm hiểu theo
từng chủ đề về giới tính, sinh sản sức khỏe vị thành niên
8. Các sản phẩm của học sinh
Bài thuyết trình tìm hiểu về giới tính, sinh sản vị thành niên theo chủ đề của 4
nhóm
- Nhóm 1: Thế nào là dậy thì, các dấu hiệu nhận biết dậy thì
- Nhóm 2: Tình yêu tuổi học trò nên hay không nên
- Nhóm 3: Vấn đề quan hệ tình dục và mang thai tuổi dậy thì
- Nhóm 4: Vấn đề về tình yêu đồng giới
12
PHỤ LỤC
1. Giáo án power point
2. Phiếu học tập
3. Ảnh hoạt động của tiết học
13
- Xem thêm -