Tài liệu Dạy học theo chủ đề tích hợp ngữ văn 9 bài chuyện người con gái nam xương

PHỤ LỤC I PHIẾU THÔNG TIN VỀ GIÁO VIÊN (NHÓM GIÁO VIÊN) - Sở Giáo dục & Đào tạo Hà Nội - Phòng Giáo dục & Đào tạo Thanh Oai - Trường THCS Mỹ Hưng. * * - Họ và tên giáo viên: Tạ Thuý Ninh-Vương Thị Nhung. 1 PHỤ LỤC III: HỒ SƠ DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP 1. Tên chủ đề dạy học: Dạy học theo chủ đề tích hợp dành cho giáo viên THCS . Văn bản:Chuyện người con gái Nam Xương 2. Môn học của chủ đề: Ngữ văn 9 3. Các môn được tích hợp: - Lịch sử - Địa - Giáo dục công dân - Giáo dục kỹ năng sống 2 PHỤ LỤC II PHIẾU MÔ TẢ DỰ THI 1. Tên bài dạy: TÍCH HỢP KIẾN THỨC LIÊN MÔN: LỊCH SỬ, ĐỊA LÍ, GDCD, GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG VÀO GIẢNG DẠY MÔN NGỮ VĂN. BÀI: “CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG” - MÔN NGỮ VĂN 9 - 2. Mục tiêu dạy học: a, Mục tiêu chung: Văn học lấy chất liệu từ đời sống hiện thực, nhưng dường như việc học văn của người học như một quan niệm là một môn học trong nhà trường cần phải học, không hề có chút liên hệ tới đời sống thực tế hàng ngày. Bởi vậy mà việc học văn và dạy văn trong các nhà trường hiện nay đang là một thử thách đặt ra với mỗi thày cô và các học trò của mình. Các tác phẩm văn học thường là những câu chuyên, những bài thơ dạy ta cái hay, cái đẹp, biết yêu, biết ghét, biết nhớ ơn, biết căm thù cái ác, cái xấu… Nhưng tình cảm đó dường như chỉ được dừng lại ở mức độ cảm nhận của người học mà chưa thực sự đi vào đời sống trở thành kĩ năng sống cho học sinh. Hơn nữa, mỗi tác phẩm văn học đều gắn với một thời điểm lịch sử nhất định, gắn với một địa danh cụ thể nào đó. Nhưng sau khi học sinh học xong, các em chỉ nhớ được ý chính của tác phẩm, nhớ tên nhân vật chính mà quên đi một cách nhanh chóng các địa danh, các sự kện lịch sử có liên quan, đặc biệt các em để cho ý nghĩa của tác phẩm ngủ yên trong cảm nhận không gắn với việc nhìn nhận thực tế của cuộc sống. Chính vì thế mà mục tiêu bài học liên môn này, người giảng dạy muốn các em vận dụng được kiến thức liên môn để giải quyết các câu hỏi, các tình huống thực tế gắn với tác phẩm nhằm giúp người học nắm chắc kiến thức tác phẩm, tạo được kĩ năng sống trong đời 3 sống hàng ngày và thấy được sự hỗ trợ tích cực của kiến thức liên môn trong khi học và giải quyết vấn đề thực tiễn. b, Mục tiêu cụ thể: * Về kiến thức: - Môn Ngữ văn: Giúp các em: + Trình bày được khái niệm về thể loại truyện truyền kì. + Phân tích được đặc điểm nhân vật: Vũ Nương, Trương Sinh. + Nắm được và hiểu rõ ý nghĩa tác phẩm “ Chuyện người con gái Nam Xương” (Truyện phê phán thói ghen tuông mù quáng làm tan nát hạnh phúc gia đình và đồng thời ca ngợi vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam). - Môn Địa lí: Giúp các em: + Xác định được vị trí địa lí con sông Hoàng Giang (nơi Vũ Nương tự vẫn) thuộc xã Lí Nhân, Huyện Chân Lí, tỉnh Hà Nam. + Xác định được vị trí địa lí của tỉnh Hà Nam thuộc khu vực Đồng bằng sông Hồng. - Môn Lịch sử: Giúp các em: + Xác định được tác phẩm ra đời vào thế kỉ XVI - thời kì phong kiến nhà Lê ở nước ta. + Xác định đúng giặc Chiêm được nhắc tới trong tác phẩm đánh chiếm nước ta vào thế kỉ XIII, XIV, XV. + Nắm bắt được tỉnh Hà Nam được tách ra từ tỉnh Hà Nam Ninh (ngày 26- 12- 1991). - Môn GDCD: Giúp học sinh: + Xác định được hành vi của Trương Sinh: nghi oan, đánh, mắng chửi thậm tệ, đuổi Vũ Nương ra khỏi nhà là hành vi bạo lực ra đình, vi phạm luật Hôn nhân gia đình hiện nay. 4 + Xác định được nghĩa vụ của công dân trong việc chứng kiến hành vi bạo lực gia đình thì phải có trách nhiệm gnăn cản và báo cho chính quyền nơi gần nhất để bảo vệ người bị hại. * Về kỹ năng: - Giúp các em rèn thành thạo khả năng tư duy, nhận nhiệm vụ, thu thập thông tin, phân tích kênh hình, xử lí thông tin, liên hệ thực tế. - Cảm nhận được nỗi bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến và sẵn lòng giúp đỡ người có hoàn cảnh bất hạnh. - Xử lí tình huống trong tác phẩm gắn với thực tế đời sống bản thân và địa phương. Từ đó rút ra được cách xử lí tình huống theo chiều hướng tích cực nhất. * Về thái độ: - Giáo dục ý thức bảo vệ cuộc sống tình cảm và hạnh phúc gia đình. - Khơi gợi lòng đồng cảm với những số phận bất hạnh. - Có ý thức bảo vệ và phát huy truyền thống tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam. 3. Đối tượng dạy học: * Đối tượng dạy học là học sinh - Số lượng học sinh: 30 em - Khối lớp: 9 * Một số đặc điểm cần thiết khác của học sinh đã học theo dự án: - Dự án mà tôi thực hiện là một chương trình ngoại khóa dùng để ôn tập kiến thức của một tác phẩm văn học Trung đại trong chương trình Ngữ văn lớp 9. Đồng thời trực tiếp giảng dạy với các em học sinh lớp 9 nên có nhiều thuận lợi trong quá trình thực hiện: 5 + Thứ nhất: Các em học sinh lớp 9 đã tiếp cận 4 năm học với kiến thức chương trình bậc THCS. Không còn bỡ ngỡ, lạ lẫm với những hình thức kiểm tra, đánh giá mà giáo viên đề ra. + Thứ hai: Đối với bộ môn Ngữ văn các em đã được học rất nhiều bài từ lớp 6 có liên quan đến vấn đề Lịch sử, Địa lí, GDCD, các tình huống liên quan thực tế mang tính giáo dục kĩ năng sống. + Thứ ba: Đối với các môn học khác cũng vậy như môn Lịch sử, Địa lí, GDCD… các em đã được tìm hiểu về kiến thức liên quan đến kĩ năng sống, những phẩm chất tốt đẹp, những địa danh, những thời điểm lịch sử có liên quan đên tác phẩm văn học được tích hợp trong các bài học. Vì vậy nên khi cần thiết kết hợp kiến thức của một môn học nào đó vào bộ môn Ngữ văn để giải quyết một vấn đề trong bài học, các em sẽ không cảm thấy bỡ ngỡ. 4. Ý nghĩa của bài: * Cụ thể: - Đối với dự án này, khi thực hiện sẽ giúp các em học sinh nắm được, hiểu rõ được mối liên hệ giữa sự việc trong tác phẩm với di tích đền thờ Vũ Nương trong truyện Vợ chàng Trương ở Hà Nam. Giúp các em hiểu được những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ qua nhân vật Vũ Nương, hiểu được phần nào về hiện thực XHPK ở nước ta thời kì Trung đại. - Từ nội dung, ý nghĩa tác phẩm, giúp các em tự tìm hiểu được tình hình thực tế ở địa phương có liên quan như: bạo lực gia đình, tư tưởng Trọng nam khinh nữ, tình huống cụ thể giáo dục kĩ năng sống cho bản thân và mọi người xung quanh. * Trong thực tế: Bài soạn có kết hợp với kiến thức của các môn học khác sẽ giúp giáo viên tiếp cận tốt hơn, hiểu rõ hơn, sâu hơn những vấn đề đặt ra trong sách 6 giáo khoa. Từ đó bài dạy sẽ trở nên sâu sắc, sinh động hơn. Học sinh có hứng thú học bài, được tìm tòi, khám phá nhiều kiến thức và được suy nghĩ sáng tạo nhiều hơn. Từ đó vận dụng kiến thức vào thực tế tốt hơn. 5. Thiết bị dạy học, học liệu: * Mô tả các thiết bị, đồ dùng dạy học, học liệu được sử dụng : - Thiết bị dạy học: + Máy tính, máy pro: Được sử dụng vào việc hỗ trợ giảng dạy bài học nhằm góp phần giải quyết nhanh, gọn các câu hỏi đặt ra và hỗ trợ hình ảnh làm bài giảng sinh động, hấp dẫn với người học. - Đồ dùng dạy học: + Lược đồ Việt Nam: dùng dể giúp học sinh xác định được vị trí địa lí của một số địa danh liên quan trong tác phẩm. - Học liệu dạy học: + Kiến thức lịch sử: Giúp người dạy và người học nắm được một số sự kiện lịch sử dân tộc thế kỉ XIII, XIV, XV, XVI; năm tách tỉnh Hà Nam từ tỉnh Hà Nam Ninh (1991). + Kiến thức Địa lí: Học sinh xác định được vị trí địa lí tỉnh Hà Nam trên bản đồ và khu vực địa lí. + Kiến thức môn GDCD: Giúp học sinh thấy được những phẩm chất tốt đẹp của Vũ Nương. Chỉ ra được hành vi của Trương Sinh là hành vi bạo lực gia đình, thuộc qui định của Luật Hôn nhân và gia đình. + Kĩ năng giải quyết tình huống thực tiễn rút ra từ bài học. * Mô tả các ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học : - CNTT được đưa vào trong dự án chủ yếu là phần mềm Powerpoint, phần mềm Violet để tạo các hiệu ứng đặt ra các câu hỏi, đưa ra đáp án và âm thanh sôi động cho mỗi đáp án đúng nhằm cổ vũ tinh thần tích cực cho người học. 7 6. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học: * Hoạt động 1 (3 phút): GV Nêu mục tiêu cần đạt trong dạy học liên môn giúp học sinh định hướng được kiến thức trong bài. Trợ giúp của giáo viên HĐ Nội của HS dung * GV yêu cầu HS quan sát trên màn hình, giáo viên * Nhận I. Mục nêu mục tiêu bài học: * Về kiến thức: - Môn Ngữ văn: nhiệm tiêu vụ: cần - Quan đạt + Trình bày được khái niệm về thể loại truyện truyền sát. kì. qua cuộc + Phân tích được đặc điểm nhân vật: Vũ Nương, - Lắng Trương Sinh. thi. nghe. + Nắm được và hiểu rõ ý nghĩa tác phẩm “ Chuyện người con gái Nam Xương” - Môn Địa lí: - Định hướng + Xác định được vị trí địa lí con sông Hoàng Giang. nội + Xác định được vị trí địa lí của tỉnh Hà Nam. dung - Môn Lịch sử: + Xác định được hoàn cảnh tác phẩm ra đời. và mục tiêu + Xác định đúng giặc Chiêm được nhắc tới trong cần đạt tác phẩm đánh chiếm nước ta vào thế kỉ XIII, XIV, XV. về: + Nắm bắt được tỉnh Hà Nam được tách ra từ tỉnh kiến nào? thức, - Môn GDCD: kĩ + Xác định được hành vi của Trương Sinh. năng, + Xác định được nghĩa vụ của công dân có liên quan thái 8 đến tình huống trong tác phẩm. độ. * Về kỹ năng: - Rèn thành thạo khả năng tư duy, nhận nhiệm vụ, thu thập thông tin, phân tích kênh hình, xử lí thông tin, liên hệ thực tế. - Cảm nhận được nỗi bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến và sẵn lòng giúp đỡ người có hoàn cảnh bất hạnh. - Xử lí tình huống trong tác phẩm gắn với thực tế. * Về thái độ: - Giáo dục ý thức tuân thủ thể lệ cuộc thi. - Bảo vệ cuộc sống tình cảm và hạnh phúc gia đình. - Khơi gợi lòng đồng cảm với những số phận bất hạnh. - Có ý thức bảo vệ và phát huy truyền thống tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam. * Hoạt động 2 (5 phút): GV Nêu cách thức, thể lệ cuộc thi Rung chuông vàng kiến thức liên môn để HS nắm bắt thể lệ cuộc thi và có ý thức tích cực, tự giác thực hiện: Trợ giúp của giáo viên HĐ của Nội HS * GV yêu cầu HS quan sát trên màn hình, gọi 1 HS * Nhận dung II. Thể dọc thể lệ cuộc thi: lệ cuộc nhiệm Cuộc thi gồm 30 thí sinh tham dự ở khối lớp 9.Các vụ: thi. thí sinh được ngồi vào các dãy bàn . Thí sinh chuẩn - Quan 9 bị bảng, bút lông, khăn lau. Chương trình sẽ lần sát. lượt đưa ra 30 câu hỏi. Thí sinh trả lời vào bảng. - Đọc. Nếu trả lời đúng thì được tiếp tục ngồi thi đấu và trả - Lắng lời câu tiếp theo. Nếu sai bị loại và bước ra khỏi nghe. bàn. để . Thí sinh còn lại cuối cùng là người chiến thắng . - Thực (Cuộc thi sẽ trao 3 giải: I, II, III). hiện. * Hoạt động 3 (45 phút): GV tổ chức, hướng dẫn HS thi tìm hiểu kiến thức bằng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm, đan xen một số câu hỏi dành cho khán giả (có phần thưởng kèm theo là một chiếc bút bi). Trợ giúp của giáo viên HĐ của Nội dung HS * GV giao nhiêm vụ cho học sinh quan sát * Nhận III. Phần thi Rung câu hỏi theo hệ thống đưa ra trên máy, mỗi nhiệm câu hỏi có 15 giây chọn đáp án. chuông vàng. vụ: quan sát câu hỏi trên máy. * Gv trợ giúp HS thu thập thông tin * TTTT (TTTT) và xử lí thông tin (XLTT) bằng hệ và thống câu hỏi: XLTT: 1.Chuyện người con gái Nam Xương của tác giả nào? Ra đời vào thế kỉ bao nhiêu? Hoạt kỉ 1. Nguyến Dữ, thế XVI. động cá 2.Thế kỉ XVI, khi Chuyện người con gái nhân: 2. Nhà Lê. 10 Nam Xương ra đời, nước ta đang dưới triều +Đọc đại phong kiến nào? thầm câu 3. Truyền kì mạn 3. Chuyện người con gái Nam xương được hỏi, các trích trong tập truyện nào của Nguyễn Dữ? đáp 4. Truyền kì mạn lục là gì? được đưa lục. án ra theo 4. Ghi những điều tản 5. Vũ Nương trong truyện nổi bật với đặc từng câu mạn điểm nào? truyền và lựa 6. Khi về nhà chồng, Vũ Nương đã thể hiện chọn đáp vai trò của mình như thế nào? chép án đúng bằng lưu trong dân gian. 5. Đẹp người, đẹp nết. 7. Vũ Nương đã bị chồng nghi oan đánh, cách viết 6. Người vợ thủy mắng và đuổi nàng đi. Nàng đã phải nhảy chữ cái chung, xuống sông tự tử. Vậy nỗi oan của nàng là gì? có đáp con hiếu thảo, 8. Khi Vũ Nương muôn nói lời minh oan và án đã người mẹ rất gặng hỏi nguyên nhân thì Trương Sinh gạt đi, chọn vào nhất định không nghe. Theo em, đó là thói bảng tục nào của chế độ phong kiến? người mực yêu con. 7. Nỗi oan thất phụ. tiết. 9. Thói Trọng nam khinh nữ vẫn còn tồn tại + Đưa ra trọng xã hội ngày nay, theo em nó được thể đáp án hiện ở việc làm nào? lựa chọn 10. Tên con sông mà Vũ Nương đã tự vẫn? trước khi 11. Con sông Hoàng Giang ở địa phận xã hết nào, huyện nào, tỉnh nào hiện nay ở nước ta? 8. Trọng nam khinh nữ. 15 giây theo 9. Đẻ cố cho yêu cầu bằng được con 12. Hiện nay, đền thờ Vũ Nương đang ở tỉnh của thời trai để nối dõi 11 nào? gian đối tông đường. 13. Tỉnh Hà Nam nơi đang có đền thờ Vũ với mỗi 10.Hoàng Giang. Nương. Theo em, tỉnh này đã được tách ra từ câu hỏi. 11.Xã Nhân Lí, tỉnh nào, năm nào? huyện Lí 14. Tỉnh Hà Nam hiện nay thuộc khu vực địa Nhân, tỉnh Hà lí nào của nước ta? Nam. 15. Nguyên nhân nào trực tiếp dẫn đến cái 12.Tỉnh Hà Nam. chết của Vũ nương? 13.Tỉnh Hà Nam 16. Trương Sinh đã đánh, mắng đuổi Vũ Ninh, 1991. Nương đi, trực tiếp gây ra cái chết của nàng. Theo em, trong xã hội ngày nay thì Trương 14. Đồng bằng Sinh đã vi phạm luật nào? sông Hồng. 17. Nếu em là người chứng kiến cảnh bạo lực gia đình xảy ra ở địa phương em như hoàn 15. Do Trương cảnh trong bi kịch gia đình của vũ Nương, em Sinh đa nghi, sẽ làm gì? hay ghen, thất 18. Vũ Nương vì bị oan không thể minh oan học. với chồng mà nàng phải chọn cái chết để giải 16. Luật Hôn thoát cho mình. Nếu em bị một nỗi oan nào nhân và gia đó mà bị cha mẹ đánh ,mắng đuổi đi. Em sẽ đình. làm gì? 19. Trương Sinh đã tạm biệt mẹ già, vợ trẻ để 17.Báo cho chính đi lính đánh giặc nào? quyền nơi gần 20. Theo dòng lịch sử dân tộc, hãy cho biết: nhất. giặc Chiêm đánh nước ta vào thế kỉ nào ? 21. Cái chết của Vũ Nương đã tố cáo XHPK - HS trả là một xã hội như thế nào? lời sai 18.Tạm đén nhà người thân chờ 12 22. Theo em, để giúp Vũ Nương tránh khỏi câu hỏi, cơ hội minh cái chết bi thương, em sẽ chọn cho nàng con tự oan. đường nào? giác rời khỏi 23. Trong truyện, chi tiết “cái bóng” hiện lên vị trí dự mấy lần? thi và ra 19. Giặc Chiêm. 24. Chi tiết “cái bóng” trong tác phẩm có vai ngoài. trò gì? 20. Thế kỉ XIII, XIV, XV. 21.XHPK không 25. Khi được chồng lập đàn giải oan, Vũ đem lại hạnh Nương trở về nói lời đa tạ Trương Sinh rồi phúc biến đi mất. Chi tiết đó thể hiện nét đẹp nào ở người phụ nữ. nàng? 22.Tạm cho đi nơi 26. Nếu một người nào đó đã gây ra lỗi lầm khác để sống với em, khi họ biết lỗi, em sẽ làm gì? chờ ngày minh 27. Từ những phẩm chất tốt đẹp của Vũ oan. nương, em học được những gì ở nàng? 28. Số phận của người phụ nữ Việt nam trong 23. “Cái bóng” hiện lên 3 lần. xã hội phong kiến, điển hình là Vũ Nương đã 24.“Cái bóng” có được Nguyễn Du khái quát bằng nhận định ý nghĩa thắt nào? nút, 29. Từ số phận bất hạnh của Vũ Nương (nói cho riêng) và của người phụ nữ trong xã hội chuyện bi kịch phong kiến (nói chung). Em có ước mong xây gia đình Vũ dựng một xã hội như thế nào? Nương. 30. Chuyện người con gái Nam Xương có ý nghĩa gì? 25.Lòng cởi nút câu bao dung, vị tha 13 * Giáo viên chốt đáp án cho từng câu hỏi của đã nêu và loại dần thí sinh dự thi theo câu Nương. trả lời mà các em đã lựa chọn. Vũ 26.Rộng lòng tha thứ khi họ thực sự biết hối lỗi. 27.Đảm đang, tháo vát, thùy mị nết na, chung thủy, hiếu thảo, hết lòng yêu con. 28. Lời rằng bạc mệnh chính là lời chung. 29. Xây dựng xã hội nam – nữ thực sự bình đẳng. 30.Truyện phê phán thói ghen tuông mù quáng và ca ngợi vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. 14 *Hoạt động 4 (7 phút): GV tổng kết cuộc thi và trao giải thưởng I. II, III cho HS dành chiến thắng. Trợ giúp của giáo viên * Gv nhận xét cuộc thi: HĐ của HS - Ưu điểm: Các em đều tuân thủ luật - Nội dung IV. Tổng kết trao Lắng giải thưởng . chơi nghiêm túc, trả lời câu hỏi nhanh, nghe. 1, Giải nhất. có nhiều em chọn đáp án chính xác, 2. Giải nhì. làm chủ kiến thức. - Lắng 3. Giải ba. - Hạn chế: Một số em còn mất bình tĩnh nghe, rút cho nên lựa chọn đáp án còn chưa đúng kinh và có em còn đẻ lộ đáp án. nghiệm. * GV mời ba học sinh có số điểm cao - 3 HS lên nhất lên nhận giải thưởng: I, II, III. nhận giải thưởng. 7. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập Quá trình kiểm tra đánh giá chính là đáp án- số điểm (theo thang điểm: 1 điểm cho mỗi câu trả lời đúng) mà các em trực tiếp lựa chọn trong cuộc thi Rung chuông vàng kiến thức liên môn. 8. Các sản phẩm của học sinh: * Sau khi kết thúc cuộc thi, tôi thấy 100 % học sinh tham dự cuộc thi đã nắm bắt được những kiến thức cơ bản về nội dung và ý nghĩa của tác phẩm. Biết trình bày ý tưởng của mình về các biện pháp khắc phục, hạn chế trong cách ứng xử chưa hợp lí của tình huống được đặt ra trong các câu hỏi. Từ đó HS đã liên hệ được nội dung, ý nghĩa bài học với tình hình thực tế ở gia đình, ở địa phương và xã hội hiện nay. 15