S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Môc lôc
PhÇn I- §Æt vÊn ®Ò .....................................................................................................
1
I- Lý do chän ®Ò tµi .........................................................................................
1- C¬ së lý luËn ................................................................................................
2- C¬ së thùc tiÔn .............................................................................................
II- §èi tîng nghiªn cøu, ph¹m vi ®Ò tµi, ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ...................
1- §èi tîng nghiªn cøu ....................................................................................
2- Ph¹m vi ®Ò tµi ..............................................................................................
3- Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ...............................................................................
III- Ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh ................................................................................
1- Su tÇm t liÖu .................................................................................................
2- §å dïng d¹y häc .........................................................................................
1
1
2
3
3
3
3
4
4
4
PhÇn II - Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ..................................................................................
5
I- C¨n cø x©y dùng néi dung gi¶ng d¹y ........................................................... 5
II- Néi dung kiÕn thøc, ph¬ng ph¸p tæ chøc ho¹t ®éng ................................... 5
III- KÕt qu¶ thùc hiÖn ...................................................................................... 15
1- KÕt qu¶ gi¶ng d¹y ....................................................................................... 15
2- KÕt qu¶ kh¸c ................................................................................................ 15
PhÇn III- KÕt luËn .....................................................................................................
16
1- Bµi häc kinh nghiÖm .................................................................................... 16
2- Lêi kÕt ......................................................................................................... 16
Lª Thuú D¬ng
1
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
PhÇn I- §Æt vÊn ®Ò
I- LÝ do chän ®Ò tµi:
1- C¬ së lý luËn:
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, víi ®êng lèi ®æi míi do §¶ng ta khëi xíng vµ
l·nh ®¹o, ®· lµm cho diÖn m¹o ®Êt níc thay ®æi trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi
sèng x· héi. §Ó ®¸p øng nguån nh©n lùc cho c«ng cuéc ®æi míi, hÖ thèng gi¸o
dôc c¸c cÊp ®· vµ ®ang ®îc §¶ng vµ Nhµ níc ta hÕt søc quan t©m. Mét trong
nh÷ng môc tiªu gi¸o dôc ë nhµ trêng lµ gi¸o dôc toµn diÖn. ë trêng THCS häc
sinh ®îc häc rÊt nhiÒu bé m«n kh¸c nhau. TÊt c¶ c¸c m«n häc ®ã ®Òu gãp phÇn
gi¸o dôc t tëng, ®¹o ®øc cho häc sinh. Bªn c¹nh ®ã cßn cã sù t¸c ®éng cña ho¹t
®éng §oµn, §éi. Nhng m«n Gi¸o dôc c«ng d©n lµ m«n häc trùc tiÕp gi¸o dôc
®¹o ®øc, t tëng cho häc sinh trong ®ã cã viÖc gi¸o dôc ý thøc ph¸p luËt.
Gi¸o dôc ph¸p luËt cho c«ng d©n nãi chung vµ cho häc sinh phæ th«ng nãi
riªng lµ mét vÊn ®Ò quan träng cña mäi quèc gia v× ®îc coi lµ mét ph¬ng thøc ®Ó
x©y dùng, ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ ph¸p lÝ, ®¶m b¶o sù æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng cña
mçi quèc gia. ChÝnh v× vËy, ngµy nay trªn thÕ giíi, chóng ta dÔ dµng nhËn thÊy
r»ng, mét quèc gia hïng m¹nh lµ mét quèc gia cã nÒn gi¸o dôc ph¸t triÓn .
Nghiªn cøu nÒn gi¸o dôc cña mét sè níc nh: Anh, MÜ, Hung-ga-ri, NhËt B¶n,
Hµn Quèc, Trung Quèc, Sin-ga-po ... t«i thÊy r»ng nÒn gi¸o dôc ®îc hä ®Æc biÖt
quan t©m. Cã thÓ nãi r»ng sù quan t©m ®ã lµ kh¸ toµn diÖn: Gi¸o viªn, hÖ thèng
nhµ trêng, ph¬ng tiÖn gi¶ng d¹y .... Néi dung ch¬ng tr×nh thêng xuyªn ®îc cËp
nhËt, bæ sung, ®æi míi theo tiÕn ®é ph¸t triÓn cña x· héi. Ph¬ng ph¸p nghiªn
cøu, gi¶ng d¹y còng thêng xuyªn ®îc ®æi míi ngay tõ c¸c tiÕt häc ë c¸c cÊp häc
theo ®Æc thï riªng cña tõng bé m«n vµ néi dung ch¬ng tr×nh. TÝnh tÝch cùc, chñ
®éng cña ngêi häc kh«ng ngõng ®îc ph¸t huy. Nhê cã sù ®æi míi vµ tiÕn ®é nªu
trªn mµ häc sinh c¸c quèc gia ®ã cã mÆt b»ng kiÕn thøc rÊt cao, s¸t víi thùc tiÔn,
hä tù tin, lµm chñ vµ ph¸t huy tèt chÝnh chÊt x¸m cña hä, nhê vËy mµ ®Êt níc
cña hä rÊt ph¸t triÓn.
ë níc ta, cïng víi sù gia t¨ng m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, th× vÊn ®Ò
trËt tù ph¸p luËt trong x· héi cµng trë nªn bøc xóc. Theo thèng kª téi ph¹m häc
võa qua cho thÊy c¶ níc cã 2.617 häc sinh, sinh viªn nghiÖn ma tuý. §Þa bµn Hµ
Néi cã tíi 30% trÎ em nghiÖn ngËp, theo b¹n bÌ hót thuèc l¸, uèng bia rîc tõ khi
míi lªn 10- 11 tuæi. Theo thèng kª cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ph¸t hiÖn ®îc
1002 trêng hîp sö dông ma tuý trong ®ã cã 695 häc sinh phæ th«ng vµ 307 sinh
Lª Thuú D¬ng
2
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
viªn. 70-80% sè häc sinh ph¹m ph¸p lµ nh÷ng häc sinh chËm tiÕn, häc lùc kÐm,
do lêi häc hoÆc do hoµn c¶nh gia ®×nh.
Nguyªn nh©n cña nh÷ng con sè trªn lµ do ý thøc cña c¸c em vÒ vÊn ®Ò ph¸p
luËt rÊt thÊp. Cã nhiÒu gi¶i ph¸p ®a ra ®Ó lµm gi¶m c¸c tÖ n¹n x· héi nhng nh÷ng
gi¶i ph¸p ®ã chØ ®îc coi lµ gi¶i ph¸p t×nh thÕ. Do ®ã cÇn ph¶i h×nh thµnh cho mäi
ngêi cã ý thøc chÊp hµnh nghiªm chØnh "ph¸p luËt" ®Æc biÖt lµ ®èi tîng häc sinh,
ngay tõ khi c¸c em cha ph¶i lµ ngêi tham gia ph¸p luËt thêng xuyªn. V× thÕ, x©y
dùng ch¬ng tr×nh gi¸o dôc ph¸p luËt trong nhµ trêng lµ gi¶i ph¸p mang tÝnh l©u
dµi.
2. C¬ së thùc tiÔn.
ë trêng THCS m«n Gi¸o dôc c«ng d©n cña mçi líp 6, 7, 8, 9 ®Òu gåm 2
phÇn lµ §¹o ®øc vµ Ph¸p luËt, víi thêi lîng t¬ng ®¬ng nhau. Qua kh¶o s¸t thùc tÕ
t«i nhËn thÊy, ®a sè gi¸o viªn ®Òu cã thÓ d¹y tèt c¸c bµi häc ®¹o ®øc, nhng l¹i
gÆp khã kh¨n trong viÖc gi¶ng d¹y c¸c bµi häc thuéc chñ ®Ò ph¸p luËt. Qua thùc
tÕ trong nh÷ng n¨m gi¶ng d¹y m«n Gi¸o dôc c«ng d©n t¹i trêng THCS Xu©n Nén
võa qua t«i nhËn thÊy r»ng nhu cÇu më réng kiÕn thøc ph¸p luËt cña häc sinh
( ®Æc biÖt lµ häc sinh giái ) ngµy cµng t¨ng. VËy lµm thÕ nµo ®Ó c¸c em cã thÓ
lÜnh héi, vËn dông ®îc nh÷ng kiÕn thøc ph¸p luËt mét c¸ch cã hÖ thèng, bµi b¶n
mµ kh«ng bÞ ®¬n ®iÖu, kh« khan, nhµm ch¸n trong tõng chñ ®Ò ph¸p luËt. §iÒu
®ã ®ßi hái nh÷ng gi¸o viªn d¹y m«n Gi¸o dôc c«ng d©n ph¶i biÕt lùa chän kiÕn
thøc, ph¬ng ph¸p, h×nh thøc tæ chøc phï hîp víi tõng bµi, tõng chñ ®Ò, tõng ®èi
tîng häc sinh.
II- §èi tîng nghiªn cøu- ph¹m vi ®Ò tµi - Ph¬ng ph¸p nghiªn
cøu.
1. §èi tîng nghiªn cøu:
§Ó x©y dùng néi dung tiÕt häc vµ gi¶ng d¹y cã hiÖu qu¶, ®èi tîng nghiªn
cøu cña chóng t«i lµ c¸c em häc sinh ngo¹i thµnh tõ líp 6 ®Õn líp 9. Lµ häc sinh
ngo¹i thµnh, c¸c em sèng trong m«i trêng nh÷ng ngêi xung quanh lao ®éng s¶n
xuÊt n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu, hä kh«ng quan t©m nhiÒu tíi vÊn ®Ò ph¸p luËt. Hä
cã rÊt nhiÒu hµnh vi tuú tiÖn vi ph¹m ph¸p luËt nh: gia ®×nh bÊt hoµ, bè mÑ
nghiÖn ngËp, cê b¹c... C¸c em còng bÞ ¶nh hëng bëi ý thøc ®ã. ViÖc gi¸o dôc ý
thø ph¸p luËt cho häc sinh nãi chung, häc sinh THCS nãi riªng cã ý nghÜa ®Æc
biÖt quan träng, ®ßi hái ph¶i ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch bÒn bØ thêng xuyªn vµ l©u
dµi, ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o néi dung thiÕt thøc, sinh ®éng.
2- Ph¹m vi ®Ò tµi:
Lª Thuú D¬ng
3
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Gi¸o dôc ý thøc ph¸p luËt cho häc sinh chÝnh lµ gióp c¸c em cã thªm nh÷ng
hiÓu biÕt vÒ nh÷ng "chuÈn mùc ph¸p luËt" biÕt xö lý c¸c t×nh huèng b¾t gÆp
trong cuéc sèng. Trong khu«n khæ cña ®Ò tµi, t«i kh«ng thÓ nªu cô thÓ néi dung
kiÕn thøc vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc ë tõng tiÕt, tõng chñ ®Ò, ë tõng khèi líp mµ t«i
chØ ®a ra b»ng mét bµi häc cô thÓ víi nhiÒu ph¬ng ph¸p d¹y häc kh¸c nhau t¹o
lªn sù t¬ng t¸c ho¹t ®éng gi÷a thÇy vµ trß. §ã chØ lµ mét sè kinh nghiÖm cña t«i
®· rót ra ®îc trong suèt nh÷ng n¨m gi¶ng d¹y gi¸o dôc c«ng nh©n ë trêng THCS.
3- Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
Trªn c¬ së c¸c ch¬ng tr×nh båi dìng thêng xuyªn hµng n¨m S¸ch gi¸o khoa
gi¸o dôc c«ng d©n ®Ó ®a ra mét sè gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc
gi¸o dôc ph¸p luËt ë trêng THCS theo ch¬ng tr×nh ®æi míi.
D¹y mét tiÕt häc ph¸p luËt cã thÓ sö dông rÊt nhiÒu ®å dïng + kÕt hîp víi
®a d¹ng c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc nh: M¸y chiÕu, tranh ¶nh, b¶ng biÓu, phiÕu häc
tËp t×nh huèng, c©u hái vµ ph¬ng ph¸p ®µm tho¹i, ®ãng vai, th¶o luËn nhãm, trß
ch¬i.... Tuú néi dung tõng bµi mµ sö dông cho phï hîp. Nh vËy sÏ ®¹t ®îc hiÖu
qu¶ cao trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y.
§Ò tµi ®îc viÕt dùa trªn c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu thùc tiÔn:
- Ph¬ng ph¸p quan s¸t.
- Ph¬ng ph¸p pháng vÊn.
- Ph¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc.
- Ph¬ng ph¸p tæng kÕt rót kinh nghiÖm.
III- Ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh:
1- Su tÇm t liÖu:
Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y Gi¸o dôc c«ng d©n c¸c khèi líp, t«i lu«n su tÇm
tµi liÖu, tranh ¶nh, s¸ch b¸o, bµi tËp, c©u hái ... liªn quan ®Õn néi dung tiÕt häc.
T×m hiÓu th«ng tin vÒ tÝnh ph¸p luËt ë ®Þa ph¬ng, nguyªn nh©n vµ hËu qu¶
cña nã.
N¾m b¾t cñng cè kÞp thêi cho nh÷ng häc sinh cha cã ý thøc ph¸p luËt. Trao
®æi víi häc sinh c¸c khèi líp ®Ó biÕt thªm th«ng tin vµ c¸c biÖn ph¸p båi dìng.
Tham gia c¸c líp båi dìng vÒ vÊn ®Ò ph¸p luËt ë trêng THCS, dù c¸c
chuyªn ®Ò trêng b¹n.
Thêng xuyªn theo dâi c¸c ch¬ng tr×nh vÒ ph¸p luËt "Ch¬ng tr×nh bæ trî kiÕn
thøc Gi¸o dôc c«ng d©n trªn VTV2", c¸c chuyªn môc ph¸p luËt trªn mét sè b¸o,
t¹p chÝ nh: "T×m hiÓu ph¸p luËt" "Tuæi trÎ vµ ph¸p luËt". B¹n ®äc, d©n chñ vµ
ph¸p luËt "LuËt gia tr¶ lêi" ...
2- §å dïng d¹y häc:
- Tranh ¶nh, b¨ng h×nh:
Lª Thuú D¬ng
4
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
- Nh÷ng c©u hái - ®¸p häc vµ lµm theo ph¸p luËt.
- Mét sè t×nh huèng ph¸p luËt.
- M¸y chiÕu.
- GiÊy khæ lín, bót d¹.
Lª Thuú D¬ng
5
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
PhÇn II - gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
I- C¨n cø x©y dùng néi dung gi¶ng d¹y:
Ch¬ng tr×nh míi ®îc x©y dùng theo quan ®iÓm tÝch hîp. C©u tróc ch¬ng
tr×nh theo nguyªn t¾c tÝch hîp ®ång t©m vµ ph¸t triÓn. V× vËy chñ ®Ò ph¸p luËt ®îc bè trÝ häc tÊt c¶ ë c¸c khèi líp (tõ líp 6 ®Õn líp 9). Gåm 5 chñ ®Ò:
* QuyÒn trÎ em vµ quyÒn, nghÜa vô c«ng d©n trong gia ®×nh.
* QuyÒn vµ nghÜa vô c«ng d©n vÒ trËt tù an toµn x· héi.
* QuyÒn vµ nghÜa vô c«ng d©n vµ v¨n ho¸ gi¸o dôc vµ kinh tÕ.
* C¸c quyÒn tù do c¬ b¶n cña c«ng d©n.
* Nhµ níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam - QuyÒn vµ nghÜa vô c«ng
d©n trong qu¶n lý Nhµ níc.
C¸c chñ ®Ò ®îc bè trÝ theo trËt tù tõ nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt cô thÓ, gÇn
gòi víi cuéc sèng häc sinh ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò kh¸i qu¸t h¬n, ph¶n ¸nh mèi quan
hÖ cña häc sinh víi m«i trêng ngµy cµng lín. Tõng chñ ®Ò cã sù x¾p xÕp, bè trÝ
c¸c néi dung d¹y häc theo nguyªn t¾c ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao, vÒ nhËn thøc
còng nh nhu cÇu tu dìng rÌn luyÖn, phï hîp víi løa tuæi häc sinh trong tõng giai
®o¹n. VÒ ph¸p luËt ch¬ng tr×nh bè trÝ häc tõ nh÷ng néi dung thuéc hiÖn thùc
ph¸p luËt ®ang diÔn ra trong cuéc sèng ®Õn nh÷ng néi dung vÒ chÕ ®é chÝnh trÞ,
nÒn ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam.
Néi dung kiÕn thøc ë mçi khèi líp t«i x©y dùng theo kiÓu tÝch hîp ®ång t©m
ph¸t triÓn.
II - Néi dung kiÕn thøc, ph¬ng ph¸p tæ chøc ho¹t ®éng.
Trong khu«n khæ h¹n hÑp cña ®Ò tµi t«i chØ x©y dùng mét chñ ®Ò trong n¨m
chñ ®Ò cña ch¬ng tr×nh gi¸o dôc ph¸p luËt trong trêng THCS ®Ò c¸c ®ång chÝ
tham kh¶o.
Chñ ®Ò 1: QuyÒn trÎ em. QuyÒn vµ nghÜa vô c«ng d©n trong gia ®×nh.
Líp
Bµi
6
C«ng íc
liªn hîp
quèc vÒ
quyÒn trÎ
em.
Lª Thuú D¬ng
Néi dung
kiÕn thøc
1/ Nh÷ng quyÒn
c¬ b¶n cña trÎ em
theo C«ng íc Liªn
hîp quèc.
Ph¬ng ph¸p h×nh thøc tæ chøc d¹y häc
- Häc sinh th¶o luËn nhãm - gióp c¸c em
hiÓu néi dung c¸c quyÒn trÎ em.
- Chia häc sinh thµnh nhãm, mçi nhãm
thµnh 6-8 em.
- Ph¸t cho mçi nhãm mét bé phiÕu rêi
6
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
(mçi phiÕu ghi mét quyÒn trÎ em) vµ bé
tranh rêi t¬ng ®¬ng víi quyÒn ®ã)
- D¸n nh÷ng bøc tranh vµo tê giÊy to vµ
d¸n nh÷ng phiÕu ghi néi dung quyÒn phï
hîp xuèng phÝa díi tranh ®ã.
- C¸c nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶.
- Häc sinh trong líp bæ xung.
- Gi¸o viªn chèt l¹i ®¸p ¸n.
- Gi¸o viªn kÕt luËn vÒ nh÷ng c¬ b¶n cña
trÎ em.
Lª Thuú D¬ng
2/ ý nghÜa cña
quyÒn trÎ em vµ
bæn phËn cña trÎ
em
- Häc sinh th¶o luËn líp theo c©u hái:
+ C¸c quyÒn cña trÎ em cÇn thiÕt nh thÕ
nµo? §iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu thiÕu quyÒn,
trÎ em kh«ng ®îc thùc hiÖn? LÊy vÝ dô
cô thÓ.
+ TrÎ em lµ g×? Chóng ta ph¶i lµm g×?
- Häc sinh ph¸t biÓu
- Häc sinh kh¸c nhËn xÐt bæ sung.
- Gi¸o viªn chèt l¹i ý chÝnh.
- Häc sinh ch¬i s¾m vai
VD: S¾m vai trong c©u l¹c bé phãng viªn
trÎ. ë ®©y c¸c em bµy tá nh÷ng suy nghÜ,
nguyÖn väng vµ ®Ò xuÊt nh÷ng viÖc lµm
cÇn thiÕt cho trÎ em.
3. LuyÖn tËp
VD: S¾m vai trong c©u l¹c bé phãng viªn
trÎ. ë ®©y c¸c em bµy tá nh÷ng suy nghÜ,
nguyÖn väng vµ ®Ò xuÊt nh÷ng viÖc lµm
cÇn thiÕt cho trÎ em
7
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Mét sè bµi tËp - h×nh ¶nh sö dông
c«ng íc liªn hîp quèc vÒ quyÒn trÎ em.
Bµi 1: Cho häc sinh ®¸nh dÊu (X) vµo « trèng t¬ng øng víi nh÷ng viÖc lµm thùc
hiÖn quyÒn trÎ em,®¸nh dÊu (-) vµo « trèng t¬ng øng víi nh÷ng viÖc ph¹m vi
quyÒn trÎ em.
- NhËn trÎ em må c«i lµm con nu«i
- Y tÕ x·, phêng, thÞ trÊn tæ chøc tiªm phßng dÞch cho trÎ em
- Nhµ níc ph¸t ®éng phong trµo nu«i con b»ng s÷a mÑ.
- Con ®· 6 tuæi nhng cha, mÑ kh«ng cho ®i häc b¾t ë nhµ lao
®éng thªm 3 n¨m n÷a.
- TËp trung trÎ tõ 10-12 tuæi ®i ®¸nh giµy vµ thu mét nöa sè tiÒn
cña c¸c em.
- §¸nh ®Ëp trÎ em bÞ giam gi÷
- Bu«n b¸n trÎ em qua biªn giíi
Bµi tËp 2: H·y kÓ nh÷ng viÖc lµm cña Nhµ níc nãi chung, cña chÝnh quyÒn
®Þa ph¬ng em vÒ viÖc thùc hiÖn tèt quyÒn trÎ em.
- TrÎ em cã quyÒn ®îc vui ch¬i gi¶i trÝ.
- TrÎ em cã n¨ng khiÕu ®îc ph¸t hiÖn vµ båi dìng.
- TrÎ em ®îc quan t©m ch¨m sãc vÒ søc khoÎ.
- TrÎ em ®îc häc tËp, nh÷ng em cã hoµn c¶nh khã kh¨n kh«ng ph¶i tr¶ häc
phÝ.
- TrÎ em ®îc tiÕp cËn nhiÒu th«ng tin bµy tá ý kiÕn vµ tham gia ho¹t ®éng x·
héi.
Bµi tËp 3: Vî chång anh Lai cã hai ch¸u: Ch¸u C¬ng 9 tuæi, ch¸u HiÒn 7
tuæi. C¶ hai ch¸u ®Òu cha ®îc ®Õn trêng häc. C¸n bé Uû ban nh©n d©n x· cïng
mét sè c« gi¸o ë trêng TiÓu häc thêng xuyªn ®Õn vËn ®éng, khuyªn anh chÞ Lai
cho hai ch¸u ®i häc nhng anh Lai kh«ng nghe vµ nãi ®Ó c¸c ch¸u ë nhµ lao ®éng
gióp ®ì gia ®×nh thªm mÊy n¨m n÷a còng ch¼ng sao. Mµ gia ®×nh anh chÞ cã
ph¶i thuéc diÖn qu¸ khã kh¨n ®©u. Khæ th©n hai ch¸u nhá bÞ bè mÑ b¾t ë nhµ
kh«ng cho ®i häc.
Hái: Anh Lai suy nghÜ nh vËy cã ®óng kh«ng vµ kh«ng cho con m×nh ®i häc
th× cã vi ph¹m ph¸p luËt kh«ng? Hay ®Êy lµ quyÒn cña anh chÞ?
Tr¶ lêi:
Lª Thuú D¬ng
8
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Anh Lai suy nghÜ nh vËy lµ hoµn toµn sai, v× c«ng viÖc nhµ n«ng bao giê
ch¼ng nhiÒu, nÕu cø ®Ó c¸c ch¸u ë nhµ gióp ®ì gia ®×nh th× ë ®Õn bao giê? Dï
cßn nhiÒu viÖc nhµ, viÖc ®ång ruéng th× còng ph¶i ®Ó con m×nh ®i häc chø.
H¬n n÷a, kh«ng cho hai ch¸u ®i häc lµ vi ph¹m ph¸p luËt ®Êy. §iÒu 8 LuËt
Phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc quy ®Þnh: "Cha mÑ cã tr¸ch nhiÖm t¹o ®iÒu kiÖn cho
con hoµn thµnh phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc". LuËt Gi¸o dôc, LuËt B¶o vÖ, ch¨m
sãc vµ gi¸o dôc trÎ em còng ®Òu quy ®Þnh cha mÑ cã tr¸ch nhiÖm t¹o ®iÒu kiÖn
cho con m×nh trong ®é tuæi quy ®Þnh ®îc häc tËp ®Ó ®¹t tr×nh ®é gi¸o dôc phæ
cËp.
Cha mÑ kh«ng cã quyÒn gi÷ con ë nhµ kh«ng cho ®i häc khi con m×nh ®ang
ë ®é tuæi ®i häc. Ph¸p luËt kh«ng cho cha mÑ quyÒn Êy. Trong viÖc ®¶m b¶o thùc
hiÖn quyÒn häc tËp cña trÎ em th× tr¸ch nhiÖm cña cha mÑ lµ rÊt lín: võa lµ tr¸ch
nhiÖm ph¸p lý, võa lµ tr¸ch nhiÖm ®¹o ®øc cña bËc sinh thµnh. Anh Lai ph¶i cho
hai con cña m×nh ®i häc ngay, kh«ng ®îc chê ®îi g× thªm n÷a.
Lª Thuú D¬ng
9
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Lª Thuú D¬ng
10
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
7
QuyÒn ®îc 1/ QuyÒn c¬ - Häc sinh quan s¸t tranh SGK,xem
b¶o vÖ ch¨m b¶n cña trÎ tranh ¶nh vÒ c¸c ho¹t ®éng ch¨m sãc,
sãc vµ gi¸o em
gi¸o dôc trÎ em.
dôc cña trÎ
- Häc sinh nªu c¸c quyÒn vµ bæn phËn
em ViÖt Nam
cña trÎ em trong C«ng íc Liªn hîp
quèc (häc ë bµi 12- Líp 6)
- Häc sinh tr¶ lêi, häc sinh kh¸c nhËn
xÐt, bæ sung.
Gi¸o viªn chèt l¹i ®¸p ¸n ®óng
2/ Bæn phËn - Gi¸o viªn nªu bæn phËn cña trÎ em
cña trÎ em
víi gia ®×nh vµ x· héi.
- Häc sinh tr¶ lêi c¸ nh©n
- Gi¸o viªn chia b¶ng lµm hai cét cho
häc sinh lªn b¶ng ghi ý kiÕn vµo hai
cét cho phï hîp.
- C¶ líp theo dâi nhËn xÐt
Gi¸o viªn ®¸nh gi¸ nhËn xÐt vµ thëng
®iÓm cho häc sinh cã ý kiÕn ®óng vµ
nhanh.
3/
Tr¸ch
nhiÖm
cña
gia ®×nh nhµ
níc, x· héi
- Gi¸o viªn cho häc sinh th¶o luËn c¸
nh©n
- Häc sinh chuÈn bÞ phiÕu häc tËp
- Chia phiÕu thµnh 3 lo¹i mçi lo¹i øng
víi mét c©u hái.
- Gi¸o viªn thu hai phiÕu tr¶ lêi mçi
c©u hái ®Ó ch÷a
- Häc sinh trao ®æi nhËn xÐt
- Gi¸o viªn ph©n tÝch rót ra bµi häc
4 LuyÖn tËp
- Cho häc sinh tù liªn hÖ b¶n th©n cã
nh÷ng quyÒn nµo em ®· ®îc hëng cßn
quyÒn nµo em cha ®îc hëng
- Häc sinh tr¶ lêi
- Gi¸o viªn chèt l¹i ý chÝnh
Mét sè t liÖu tham kh¶o - bµi tËp - h×nh ¶nh øng dông
Lª Thuú D¬ng
11
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
quyÒn ®îc ch¨m sãc vµ gi¸o dôc cña trÎ em viÖt nam
Bµi tËp 1: ChÞ HiÒn më qu¸n b¸n hµng ¨n uèng, gi¶i kh¸t t¹i thÞ trÊn. Qu¸n cña
chÞ em rÊt ®«ng kh¸ch, kh«ng chØ cã ngêi lín mµ cßn cã c¶ mét sè trÎ em 14-15
tuæi. Bän trÎ ®Õn qu¸n chÞ uèng rîu, hót thuèc. ChÞ HiÒn rÊt chiÒu chóng, cho
b¹n trÎ nî dÇn nhiÒu lÇn míi ph¶i tr¶ tiÒn rîu, thuèc. Tèi thø b¶y võa råi, trong
lóc bän trÎ ®ang uèng rîu ë qu¸n chÞ HiÒn th× «ng chñ tÞch thÞ trÊn cho c«ng an
®Õn lËp biªn b¶n, ph¹t chÞ 200.000®
Hái: ViÖc «ng chñ tÞch thÞ trÊn cho c«ng an ®Õn ph¹t tiÒn ®èi víi chÞ HiÒn lµ
®óng hai sai?
Tr¶ lêi:
TrÎ em, do cßn non nít vÒ thÓ chÊt vµ tinh thÇn nªn viÖc c¸c em uèng rîu
kh«ng chØ lµm tæn h¹i ®Õn søc khoÎ, ®Õn sù ph¸t triÓn b×nh thêng mµ cßn ¶nh h¬ng lín ®Õn sù h×nh thµnh nh©n c¸ch cña c¸c em.
Nhµ níc ta rÊt quan t©m ®Õn viÖc b¶o vÖ, ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ em, ®·
ban hµnh c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ng¨n cÊm viÖc l«i kÐo, dô dç trÎ em uèng tîu,
hót thuèc vµ trõng trÞ nghiªm kh¾c c¸c hµnh vi nµy. ChÞ HiÒn ®· cã hµnh vi b¸n
rîu, thuéc l¸ cho trÎ, xói giôc, t¹o ®iÒu kiÖn cho trÎ em uèng rîu, hót thuèc, chØ
nghÜ ®Õn lîi Ých cña m×nh mµ kh«ng nghÜ ®Õn t¸c h¹i cña hµnh vi nµy. ChÞ ®· vi
ph¹m kho¶n 2 ®iÒu 14 LuËt B¶o vÖ, ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ em: "Nghiªm cÊm
viÖc l«i kÐo trÎ ®¸nh b¹c, cho trÎ em uèng rîu, hót thuèc, dïng chÊt kÝch thÝch
cã h¹i cho søc khoÎ", ®ång thêi vi ph¹m ®iÓm c, kho¶n 1 §iÒu 25 NghÞ ®Þnh 49/
CP vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc an ninh, trËt tù. Hµnh vi vi
ph¹m cña chÞ HiÒn cÇn ph¶i bÞ xö lý theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Trong trêng
hîp nµy chÞ ph¶i chÞu h×nh thøc ph¹t tiÒn lµ ®óng.
Bµi tËp 2: Cho häc sinh ®äc ®o¹n trÝch vµ tr¶ lêi c©u hái:
" N¨m nay ch¸u häc líp 9 vµ chuÈn bÞ thi vµo trung häc phæ th«ng. Do ba mÑ
ch¸u ®Æt tªn theo vÇn bè, nªn tªn cña ch¸u kh«ng ®îc hay. ë trong líp c¸c b¹n cø
trªu ch¸u rÊt buån. Ch¸u muèn ®æi tªn cã ®îc kh«ng? Ch¸u cÇn ph¶i lµm g× ®Ó
cã thÓ ®æi tªn ®îc./
Lª ThÞ T¬
Ch©u Thµnh - §ång Th¸p
Tr¶ lêi:
C¸i tªn chØ lµ h×nh thøc th«i, kh«ng ph¶n ¸nh néi dung b¶n chÊt cña häc
sinh. Thùc ra, ch¸u cø häc giái vµ ch¨m ngoan lµ rÊt tèt. Ch¸u còng kh«ng nªn
bËn t©m qu¸ vÒ tªn cña m×nh. Tuy nhiªn, nÕu ch¸u cø døt kho¸t muèn ®æi tªn th×
Lª Thuú D¬ng
12
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
vÉn cã thÓ ®æi ®îc, nhng ph¶i theo c¸c thñ tôc mµ ph¸p luËt quy ®Þnh chø kh«ng
®îc tù tiÖn söa ch÷a giÊy khai sinh, söa ch÷a giÊy tê liªn quan cã tªn m×nh.
Ph¸p luËt níc ta quy ®Þnh mçi ngêi ®Òu cã quyÒn thay ®æi hä tªn.
§iÒu 29 Bé LuËt D©n sù quy ®Þnh c¸ nh©n cã quyÒn yªu cÇu c¬ quan Nhµ
níc c«ng nhËn viÖc thay ®æi hä tªn trong c¸c trêng hîp sau ®©y:
- Theo yªu cÇu cña ngêi cã hä, tªn mµ viÖc sö dông hä, tªn ®ã g©y nhÇm
lÉn, ¶nh hëng ®Õn t×nh c¶m gia ®×nh, ®Õn danh dù, quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña
m×nh.
- Theo yªu cÇu cña cha, mÑ nu«i vÒ viÖc thay ®æi hä, tªn cho con nu«i hoÆc
con nu«i yªu cÇu lÊy l¹i hä, tªn mµ cha, mÑ ®Î ®· ®Æt cho m×nh.
- Thay ®æi hä, tªn cña ngêi lu l¹c tõ nhá nay t×m ra nguån gèc huyÕt thuèc
cña m×nh.
NÕu viÖc ®æi tªn cña ch¸u thuéc mét trong c¸c trêng hîp trªn ®©y th× bè mÑ
ch¸u ph¶i lµm ®¬n göi Uû ban nh©n d©n x· x¸c nhËn, kÌm theo c¸c giÊy tê kh¸c
nh sæ hé khÈu gia ®×nh, giÊy khai sinh (qua Së T ph¸p). ChØ khi nµo cã quyÕt
®Þnh cña Uû ban nh©n d©n tØnh c«ng nhËn th× míi ®îc chÝnh thøc ®æi tªn.
Lª Thuú D¬ng
13
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Lª Thuú D¬ng
14
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
¬
8
QuyÒn
vµ 1/ QuyÒn vµ nghÜa
nghÜa
vô vô cña cha mÑ
cña
c«ng «ng bµ
d©n gia ®×nh
- Gi¸o viªn chia häc sinh thµnh
nhãm
- Mçi nhãm th¶o luËn mét t×nh
huèng trong bµi tËp 3,4,5(SGK)
- C¸c nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶ th¶o
luËn.
- C¶ líp trao ®æi ®¸nh gi¸ trªn c¬
së ®¸nh gi¸ vµ gi¶i ph¸p mµ c¸c
nhãm ®a ra
- Gi¸o viªn thèng nhÊt ®¸p ¸n
®óng
2/ QuyÒn vµ nghÜa - Gi¸o viªn cho häc sinh ch¬i trß
vô cña con ch¸u
ch¬i nhËn biÕt.
- Gi¸o viªn ®a ra t×nh huèng
- Häc sinh chia thµnh c¸c nhãm
®Ó chän mét ngêi thi gi÷a 4 nhãm.
- Gi¸o viªn kÕt luËn chung
- Tæ chøc cho häc sinh ch¬i trß
ch¬i ®ãng vai thÓ hiÖn c¸ch øng
xö trong nh÷ng t×nh huèng cã liªn
quan ®Õn quyÒn vµ nghÜa.
3/ LuyÖn tËp
Lª Thuú D¬ng
15
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Mét sè bµi tËp - h×nh ¶nh øng dông
QuyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n trong ®êi sèng gia ®×nh
Bµi tËp 1: Bè cña Hoµ cã tËt nghiÖn rîu. NhiÒu h«m «ng ®i uèng víi mÊy ngêi
kh¸c vµ trë vÒ nhµ trong t×nh tr¹ng say khít. Khi bè tØnh dËy, Hoµ vµ mÑ khuyªn
ng¨n bè th× l¹i bÞ bè em m¨ng chöi, xóc ph¹m, thËm chÝ cßn bÞ ®¸nh.
Hái: Bè cña Hoµ ®· vi ph¹m nh÷ng ®iÒu kho¶n nµo cña ph¸p luËt?
Tr¶ lêi:
Bè cña Hoµ ®· vi ph¹m kho¶n 2 ®iÒu 34, kho¶n 1 §iÒu 37 LuËt H«n nh©n
vµ gia ®×nh, kho¶n 2 §iÒu 16 LuËt B¶o vÖ, ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ em, cô thÓ lµ
®·:
- Ngîc ®·i, ®¸nh ®Ëp, xóc ph¹m con;
- Kh«ng lµm g¬ng tèt cho con mµ l¹i cã biÓu hiÖn xÊu lµm ¶nh hëng ®Õn
cuéc sèng vµ t×nh c¶m cña con.
Bµi tËp 2: Hái n¨m nay 18 tuæi, em ®· ®i lµm nªn cã thu nhËp riªng. Bè H¶i mÊt
sím. MÑ H¶i h¬n 50 tuæi, do cuéc sèng vÊt v¶ hay èm ®au, bÖnh tËt. Gia ®×nh
H¶i cã 4 anh em, cuéc sèng cßn nhiÒu khã kh¨n.
Hái: H¶i cã nghÜa vô ®ãng gãp ®Ó nuæi mÑ vµ c¸c em kh«ng? Ph¸p luËt qui
®Þnh nh thÕ nµo vÒ nghÜa vô nµy?
Tr¶ lêi:
XÐt vÒ t×nh c¶m, ®¹o ®øc vµ ph¸p lý th× H¶i cã nghÜa vô ®ãng gãp mé phÇn
thu nhËp cña m×nh ®Ó nu«i mÑ vµ c¸c em, thùc hiÖn ®¹o lý vµ nghÜa vô cña ngêi
con còng nh tr¸ch nhiÖm cña mét thµnh viªn trong gia ®×nh.
NghÜa vô nµy ®îc quy ®Þnh trong kho¶n 2 §iÒu 36 vµ kho¶n 2 §iÒu 44 LuËt
H«n nh©n vµ gia ®×nh, thÓ hiÖn ë hai néi dung sau ®©y:
- Con cã nghÜa vô ch¨m sãc, nu«i dìng cha mÑ, ®Æc biÖt khi mÑ èm ®au,
giµ yÕu, tµn tËt;
- Con tõ ®ñ 15 tuæi trë lªn cßn sèng chung víi gia ®×nh cã nghÜa vô ch¨m
sãc ®êi sèng chung cña gia ®×nh; nÕu cã thu nhËp th× ®ãng gãp vµo c¸c nhu cÇu
thiÕt yÕu cña gia ®×nh.
Lª Thuú D¬ng
16
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
9
QuyÒn
vµ 1/ Kh¸i niÖm h«n - Häc sinh nh¾c l¹i quyÒn vµ nghÜa
nghÜa
vô nh©n
vô cña c«ng d©n trong gia ®×nh
cña
c«ng
(Bµi 12 líp 8).
d©n
trong
- Gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh
h«n nh©n
th¶o luËn líp.
- Häc sinh lµm viÖc c¸ nh©n
- Häc sinh c¶ líp trao ®æi c¸c vÊn
®Ò sau:
+ C¬ së cña t×nh yªu ch©n chÝnh.
+ Nh÷ng sai tr¸i thêng gÆp trong
t×nh yªu ch©n chÝnh
+ H«n nh©n ®óng ph¸p luËt lµ nh
thÕ nµo?
+ ThÕ nµo lµ h«n nh©n tr¸i ph¸p
luËt
- Gi¸o viªn liÖt kª c¸c ý kiÕn cña
häc sinh vµ kÕt luËn
2/ Nguyªn t¾c c¬ - Häc sinh ®äc kiÓm tra, môc 2
b¶n cña chÕ ®é phÇn Néi dung bµi häc
h«n nh©n ë ViÖt - Häc sinh nªu nh÷ng caqau hái
Nam
xung quanh nguyªn t¾c cña chÕ ®é
h«n nh©n (VD: ThÕ nµo lµ tù
nguyÖn?)
- Gi¸o viªn tæ chøc cho c¶ líp trao
®æi
- Gi¸o viªn kÕt luËn
- Gi¸o viªn chia nhãm vµ giao cho
c¸c nhãm th¶o luËn c©u hái
+ §Ó ®îc kÕt h«n cÇn cã nh÷ng
®iÒu kiÖn nµo?
+ CÊm kÕt h«n trong nh÷ng trêng
hîp nµo?
+ Nh÷ng hµnh vi nh thÕ nµo lµ vi
ph¹m ph¸p luËt vÒ chÕ ®é h«n nh©n.
+ V× sao Ph¸p LuËt ph¶i cã nh÷ng
quy ®Þnh chÆt chÏ nh vËy vµ viÖc
®ã cã ý nghÜa nh thÕ nµo?
Lª Thuú D¬ng
17
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
4/ Tr¸ch nhiÖm
cña c«ng d©n
5/ Cñng cè chñ
®Ò: QuyÒn trÎ em;
QuyÒn vµ nghÜa
vô c«ng d©n trong
gia ®×nh
- Häc sinh c¸c nhãm tr×nh bµy
- C¶ líp trao ®æi bæ sung
- Gi¸o viªn kÕt hîp gi¶i thÝch
nh÷ng néi dung khã
- Häc sinh liªn hÖ víi ®Þa ph¬ng
n¬i m×nh ë cã trêng hîp nµo vi
ph¹m qui ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ
h«n nh©n kh«ng? Vi ph¹m ®iÒu g×?
HËu qu¶ cña nã.
- Gi¸o viªn nªu vÊn ®Ò
- Häc sinh th¶o luËn, gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò.
- Gi¸o viªn chèt l¹i ý kiÕn ®óng
- Häc sinh lµm bµi tËp ®¸nh gi¸
hµnh vi cña b¶n th©n
- Häc sinh cÇn lµm g× ®Ó thùc hiÖn
tèt c¸c quyÒn trÎ em, quyÒn vÖ
sinh nghÜa vô cña c«ng d©n trong
gia ®×nh.
- Häc sinh bµy tá ý kiÕn b¶n th©n
- Gi¸o viªn bæng sung.
Mét sè bµi tËp - h×nh ¶nh øng dông
QuyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n trong h«n nh©n.
Bµi tËp 1:
Hái:
ë quª ch¸u, thanh niªn hay lµm ®¸m cíi sím khi cha ®Õn tuæi kÕt h«n. Trêng hîp c¸c ch¸u cã kh¶ n¨ng nh vËy.
Ch¸u vµ anh TiÕn ë cïng th«n, ch¸u míi 17 tuæi vµ anh TiÕn còng míi 18
tuæi nhng gia ®×nh ch¸u vµ gia ®×nh anh Êy cø Ðp chóng ch¸u lÊy nhau.Hai gia
®×nh ®· bµn b¹c sÏ tæ chøc ®¸m cíi vµo th¸ng t«i. Bè ch¸u cßn do¹, nÕu kh«ng
®ång ý, bè ch¸u sÏ ®¸nh vµ ®uæi ch¸u ra khái nhµ.
Ch¸u kh«ng biÕt ph¶i lµm thÕ nµo ®©y?
NguyÔn ThÞ Xu©n
Lôc Ng¹n - B¾c Giang
Tr¶ lêi:
Lª Thuú D¬ng
18
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
C¶ hai ch¸u ®Òu cha ®Õn tuæi kÕt h«n, v× theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 9 LuËt h«n
nh©, vµ gia ®×nh vÒ ®iÒu kiÖn kÕt h«n th× nam tõ 20 tuæi trë lªn, n÷ tõ 18 tuæi trë
lªn míi ®îc kÕt h«n.
H¬n n÷a viÖc kÕt h«n ph¶i do nam n÷ tù nguyÖn quyÕt ®Þnh, kh«ng ai ®îc
cìng Ðp hoÆc c¶n trë.
NÕu hai ch¸u cø bÞ cìng Ðp ph¶i cíi nhau th× bè mÑ c¸c ch¸u sÏ vi ph¹m
§iÒu 9 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh vµ viÖc kÕt h«n cña hai ch¸u sÏ bÞ coi lµ kÕt
h«n tr¸i ph¸p luËt, ph¶i bÞ huû bá. Cßn trong trêng hîp bè mÑ ch¸u cè Ðp buéc
vµ ®¸nh ®Ëp, uy hiÕp tinh thÇn cña ch¸u th× khi Êy bè mÑ ch¸u vi ph¹m §iÒu 146
Bé LuËt H×nh sù vµ cã thÓ sÏ bÞ ph¹t c¶nh c¸o, c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ ®Õn 3 n¨m
hoÆc bÞ ph¹t tï tõ 3 th¸ng ®Õm 3 n¨m, tuú theo møc ®é vi ph¹m vµ hËu qu¶ x¶y
ra.
Bµi tËp 2:
Hái:
Em vµ anh ChÝnh cïng lµm c«ng nh©n ë Hµ Néi, chóng em yªu th¬ng nhau
vµ quyÕt ®Þnh sÏ lÊy nhau. Em muèn tæ chøc kÕt h«n cho ®µng hoµng v× ®êi ngêi
chØ cã mét lÇn nh thÕ nµy. ThÕ nhng anh ChÝnh th× l¹i khuyªn em kh«ng nªn tæ
chøc lÔ cíi cho tèn kÐm, cèt anh vµ em th¬ng nhau lµ ®îc rçi. ThÕ lµ chóng em
cø sèng chung víi nhau nh quan hÖ vî chång. §Õn nay, em míi biÕt anh ChÝnh
®· cã vî vµ mét con g¸i ë quª. Em ®au khæ qu¸.
LiÖu em cã thÓ tiÕp tôc sèng chung víi anh ChÝnh n÷a kh«ng. NÕu cø quan
hÖ nh vî chong th× cã vi ph¹m ph¸p luËt kh«ng?
Hoµng ThÞ H¬ng Lan
QuËn Thanh Xu©n - Hµ Néi
Tr¶ lêi
Theo LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2000, nam n÷ kh«ng ®¨ng ký kÕt h«n
mµ chung sèng víi nhau nh vî chång th× kh«ng ®îc ph¸p luËt c«ng nhËn lµ vî
chång.
Bé LuËt H×nh sù quy ®Þnh, ngêi nµo ®ang cã vî, cã chång mµ kÕt h«n hoÆc
chung sèng nh vî chång víi ngêi kh¸c th× cã thÓ bÞ xö ph¹t hµnh chÝnh, nÕu g©y
hËu qu¶ nghiªm träng hoÆc ®· bÞ xö ph¹t hµnh chÝnh råi mµ cßn vi ph¹m th× cã
thÓ bÞ ph¹t c¶nh c¸o, c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ ®Õn mét n¨m hoÆc bÞ ph¹t tï tõ 3
th¸ng ®Õn 1n¨m.
Lª Thuú D¬ng
19
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Râ rµng lµ c¶ em vµ anh ChÝnh ®· vi ph¹m LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh vµ
thËm chÝ cßn vi ph¹m quy ®Þnh trong Bé luËt H×nh sù. Em cÇn chñ ®éng nãi râ
cho anh ChÝnh biÕt vµ quyÕt ®Þnh th«i kh«ng tiÕp tóc sèng víi anh Êy n÷a.
Mét lÇn lÇm lì vÉn cã thÓ cßn kh¾c phôc ®îc. Tuæi cßn trÎ, em nªn døt
kho¸t tríc hÕt ®Ó tù cøu m×nh, ®Ó cã ®iÒu kiÖn vµ c¬ héi ®i t×m h¹nh phóc míi,
x©y ®¾p cho t¬ng lai cña m×nh.
Lª Thuú D¬ng
20
- Xem thêm -