Tài liệu đánh giá thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã từ thực tễn huyện đức phổ, tỉnh quảng ngãi

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN XUÂN VĂN ĐÁNH GIÁ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ TỪ THỰC TIỄN HUYỆN ĐỨC PHỔ, TỈNH QUẢNG NGÃI LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI, năm 2017 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN XUÂN VĂN ĐÁNH GIÁ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ TỪ THỰC TIỄN HUYỆN ĐỨC PHỔ, TỈNH QUẢNG NGÃI Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 60.34.04.02 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN MINH PHƯƠNG HÀ NỘI, năm 2017 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành được luận văn này, tôi xin chân thành cảm ơn đến Ban Giám đốc, các khoa, phòng và quý thầy, cô của Học viện Khoa học Xã hội, những người đã tận tình và tạo điều kiện giúp đỡ cho tôi trong quá trình học tập. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến thầy PGS.TS. Nguyễn Minh Phương, người đã trực tiếp hướng dẫn luận văn cho tôi với tất cả lòng nhiệt tình và sự quan tâm sâu sắc. Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo của huyện Đức Phổ, Ban Tổ chức Huyện ủy, Phòng Nội vụ huyện Đức Phổ, cán bộ, công chức, viên chức các phòng, ban của huyện, các bạn bè, đồng nghiệp đã hỗ trợ, tạo điều kiện, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn của mình. Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình nghiên cứu nhưng luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự góp ý của quý thầy, cô và bạn bè. Tôi xin chân thành cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Xuân Văn LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn Thạc sĩ Chính sách công về “Đánh giá thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã từ thực tễn huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi” là hoàn toàn trung thực và không trùng lặp với các đề tài khác trong cùng lĩnh vực. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Tác giả luận văn Nguyễn Xuân Văn MỤC LỤC MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN VỀ ĐÁNH GIÁ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ ..................................... 9 1.1. Một số vấn đề chung về đánh giá thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã ............................................................................................... 9 1.2. Nội dung đánh giá thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã .................................................................................................................... 19 1.3. Các nhân tố tác động đến đánh giá thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã ............................................................................................ 23 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG ĐÁNH GIÁ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở HUYỆN ĐỨC PHỔ, TỈNH QUẢNG NGÃI .................................................................................. 29 2.1. Tình hình kinh tế - xã hội của địa phương tác động đến đánh giá thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã ..................................... 29 2.2. Thực tiễn đánh giá thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã tại huyện Đức Phổ: những kết quả, hạn chế và nguyên nhân ................... 31 2.3. Thực trạng các nhân tố tác động đến đánh giá thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã ....................................................................... 53 CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐÁNH GIÁ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở TỈNH QUẢNG HIỆN NAY .......................... 58 3.1. Định hướng hoàn thiện đánh giá thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã ............................................................................................ 58 3.2. Các giải pháp nâng cao hiệu quả đánh giá thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã ............................................................................... 61 3.3. Một số kiến nghị ...................................................................................... 71 KẾT LUẬN ................................................................................................... 73 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BBT : Ban Bí thư BCH : Ban chấp hành BCT : Bộ Chính trị BTV : Ban Thường vụ BHXH : Bảo hiểm xã hội BHYT : Bảo hiểm y tế CBCC : Cán bộ, công chức CCN - TTCN : Cụm công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp CNH : Công nghiệp hoá CT-XH : Chính trị xã hội. HĐH : Hiện đại hóa HĐND : Hội đồng nhân dân NXB : Nhà xuất bản KHXH : Khoa học xã hội KT-XH : Kinh tế - xã hội LLCT : Lý luận chính trị UBND : Uỷ ban nhân dân XHCN : Xã hội chủ nghĩa VC : Viên chức DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng bảng Bảng 2.1. Bảng 2.2. Bảng 2.3. Bảng 2.4. Bảng 2.5. Số lượng CBCC từng xã, thị trấn trên địa bàn huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2011-2015 Số lượng CBCC cấp xã theo giới tính trên địa bàn huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2011-2015 Trình độ chuyên môn của CBCC cấp xã trên địa bàn huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2011-2015 Trình độ LLCT của CBCC cấp xã trên địa bàn huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2011-2015 Độ tuổi của CBCC cấp xã trên địa bàn huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2011-2015 Trang 34 35 37 38 39 Công tác đào tạo, bồi dưỡng CBCC cấp xã trên địa Bảng 2.6. bàn huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 20112015 40 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Xã, phường, thị trấn là một cấp trong hệ thống hành chính 4 cấp của Nhà nước Việt Nam, có một vị trí rất quan trọng, là nơi gần dân nhất là cầu nối trực tiếp của hệ thống chính quyền nhà nước với nhân dân, thực hiện hoạt động quản lý nhà nước trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh trật tự, an toàn xã hội ở địa phương theo thẩm quyền được phân cấp, đảm bảo cho các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước được triển khai thực hiện trong cuộc sống. Đội ngũ CBCC cấp xã nói chung và công chức cấp xã nói riêng có vai trò hết sức quan trọng trong xây dựng và hoàn thiện bộ máy chính quyền cơ sở, trong hoạt động thi hành công vụ. Hiệu lực, hiệu quả của bộ máy chính quyền cấp xã và cả hệ thống chính trị, xét đến cùng được quyết định bởi phẩm chất, năng lực và hiệu quả công tác của đội ngũ CBCC cấp xã. Trong nhiều văn kiện của Đảng đều khẳng định vai trò của cán bộ đối với sự nghiệp cách mạng. Chủ trương, chính sách, pháp luật dù có đúng đắn đến mấy nhưng sẽ khó có được hiệu lực, hiệu quả cao nếu như không được triển khai thực hiện bởi một đội ngũ CBCC cấp xã có năng lực pháp luật tốt. Chính vì đội ngũ CBCC cấp xã có vai trò quan trọng như vậy nên việc xây dựng đội ngũ CBCC cấp xã vững vàng về chính trị, có đạo đức trong sạch về lối sống, có trí tuệ, kiến thức và trình độ năng lực để thực hiện các nhiệm vụ được giao luôn là mối quan tâm hàng đầu của Đảng và Nhà nước ta. Những năm gần đây, việc thực hiện chủ trương xây dựng đội ngũ CBCC cấp xã ở nước ta đã đạt một số kết quả nhất định. Song trên thực tế vấn đề xây dựng và phát triển đội ngũ CBCC cấp xã vẫn còn nhiều bất cập, hạn chế. Trình độ, năng lực quản lý nhà nước về xã hội, kinh tế thị trường, pháp luật, 1 các kỹ năng thực thi công vụ cũng như khả năng vận dụng khoa học công nghệ hiện đại trong công tác quản lý chưa đáp ứng được yêu cầu của công cuộc đổi mới. Tinh thần trách nhiệm, ý thức tổ chức kỷ luật của một bộ phận CBCC cấp xã còn yếu, còn có hiện tượng hách dịch, cửa quyền, quan liêu, tham nhũng gây nên những tiêu cực trong thi hành công vụ, làm giảm lòng tin của người dân và hiệu lực quản lý của bộ máy nhà nước ở địa phương. So với yêu cầu nhiệm vụ của thời kỳ CNH, HĐH đất nước, xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập vào kinh tế thế giới thì việc nâng cao chất lượng hoạt động của đội ngũ cán bộ cấp xã là rất quan trọng và cần thiết. Thực tế cho thấy, đội ngũ CBCC cấp xã hiện nay chưa thực sự ngang tầm với yêu cầu, nhiệm vụ của sự nghiệp đổi mới. Những tồn tại, yếu kém trên do nhiều nguyên nhân, nhưng một trong những nguyên nhân chính là do những bất cập trong việc tuyển dụng, sử dụng, đào tạo bồi dưỡng, đề bạt, bổ nhiệm CBCC hiện nay. Nằm trong thực tế chung của cả nước, tỉnh Quảng Ngãi nói chung và huyện Đức Phổ nói riêng không tránh khỏi những bất cập, hạn chế trong xây dựng, sử dụng đội ngũ CBCC cấp xã. Tình trạng hẫng hụt về cơ cấu, chưa hợp lý ngành nghề, chất lượng CBCC cấp xã chưa đáp ứng được yêu cầu công việc; đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ CBCC cấp xã chưa gắn với việc sử dụng, chưa có chính sách thoả đáng để thu hút công chức có trình độ, năng lực cao về xã công tác, cơ sở vật chất phục vụ cho đội ngũ CBCC cấp xã còn hạn chế; tình trạng bất ổn cục bộ ở một số địa phương, làm suy giảm niềm tin của người dân đối với Đảng và Nhà nước. Đó chính là nguyên nhân chủ quan thuộc về tỉnh, huyện trong việc đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã ở huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi. Để có một đội ngũ CBCC cấp xã trên địa bàn huyện có chất lượng, đảm bảo "vừa hồng, vừa chuyên" hết lòng phụng sự nhân dân, giữ gìn đoàn kết ở cơ sở, tăng uy tín của Đảng và Nhà nước với nhân dân đáp ứng yêu cầu xây 2 dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân đã đặt ra nhiều vấn đề lí luận, pháp lí cần phải giải đáp thấu đáo, có căn cứ khoa học và thực tiễn. Với lý do đó tôi chọn đề tài: "Đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã từ thực tiễn huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi". 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC là vấn đề được các cấp, các ngành và địa phương quan tâm, chú trọng trong quá trình phát triển. Đã có rất nhiều tác giả tham gia nghiên cứu và viết bài trên sách báo, tạp chí, bài luận văn, đề tài khoa học vấn đề này dưới nhiều góc độ khác nhau liên quan trực tiếp đến chính sách phát triển CBCC như: * Nhóm công trình, đề tài khoa học: Đề tài KHXH cấp Nhà nước giai đoạn 2001-2005, mã số KX.03.02: “Xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý nhằm đáp ứng yêu cầu của quá trình CNH, HĐH đất nước” do tác giả Vũ Văn Hiền làm chủ nhiệm. Đề tài này có ý nghĩa rất quan trọng trong công tác xây dựng đội ngũ CBCC các cấp. Trên cơ sở các quan điểm lý luận, tổng kết thực tiễn và kế thừa kết quả của nhiều công trình đi trước, tập thể các tác giả đã phân tích, lý giải, hệ thống hóa các căn cứ khoa học của việc nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC. Từ đó đưa ra hệ thống các quan điểm, phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán CBCC, trong đó có đội ngũ CBCC cấp xã đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp CNH, HĐH đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế. Đề tài cấp Nhà nước “Chính sách đãi ngộ, khen thưởng, trọng dụng và tôn vinh các cán bộ KHXH” năm 2012, nhiệm vụ số 05-Đề án 928 của PGS.TS. Văn Tất Thu đã tập trung phân tích những vấn đề lý luận về chính sách trọng dụng, đãi ngộ, khen thưởng và tôn vinh cán bộ KHXH; đánh giá thực trạng về chính sách trọng dụng, đãi ngộ, khen thưởng và tôn vinh cán bộ KHXH, trên cơ sở đó, đề tài đề xuất, kiến nghị đổi mới chính sách trọng 3 dụng, đãi ngộ, khen thưởng và tôn vinh cán bộ KHXH. “Đổi mới công tác cán bộ đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới” của PGS.TS. Trần Khắc Việt, Tạp chí Nhịp cầu tri thức số 6-tháng 6/2013. Tác giả xác định công tác cán bộ giữ vai trò đặc biệt quan trọng, có ý nghĩa quyết định thành bại của sự nghiệp cách mạng. Qua đó, tác giả đưa ra một số nhiệm vụ và giải pháp đổi mới công tác cán bộ để xây dựng đội ngũ cán bộ các loại, các cấp đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của thời kỳ mới. * Nhóm các luận án, luận văn: Đỗ Thu Hương “Đánh giá công chức hành chính”, luận văn thạc sĩ quản lý hành chính công, Học viện Hành chính quốc gia, 2010. Luân văn này tác giả tổng quan lý luận cơ bản về đánh giá công chức hành chính trong các cơ quan hành chính nhà nước, đồng thời phân tích thực trạng đánh giá công chức hành chính trong các cơ quan hành chính nhà nước hiện nay và đề xuất một số giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện công tác đánh giá công chức hiện nay ở nước ta. Trần Thị Kim Dung “CBCC cấp xã ở tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn hiện nay”, luận văn thạc sỹ Luật học, Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội, 2011. Luận văn này đã đề cập đến cơ sở lý luận và thực tiễn về chất lượng CBCC cấp xã, phân tích, mô tả công việc của từng vị trí chức danh, kiến nghị giải pháp hoàn thiện đội ngũ CBCC cấp xã. Nguyễn Thị Mỹ Dung “Nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp xã trên địa bàn huyện A Lưới tỉnh Thừa Thiên Huế”, luận văn thạc sỹ quản lý Hành chính công, Học viện Hành chính, Thừa Thiên - Huế, 2014. Luận văn này đã đề cập cơ sở lý luận và thực tiễn chất lượng công chức cấp; phân tích vị trí, đặc điểm, vai trò của công chức cấp xã, vai trò của chính quyền cấp xã; đưa ra nhiều giải pháp để nâng cao chất lượng công chức cấp xã trên địa bàn huyện. 4 * Các bài báo, tạp chí: Trong bài báo “Một số vấn đề về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực” của tác giả Võ Xuân Tiến (2010) trên tạp chí Khoa học và Công nghệ, Đại học Đà Nẵng, đã đưa ra nhiều quan điểm, khái niệm khác nhau về nguồn nhân lực và phát triển nguồn nhân lực. Bên cạnh đó nghiên cứu đã làm rõ luận điểm phát triển nguồn nhân lực, nâng cao năng lực và động lực thúc đẩy nguồn nhân lực. Bài “Quan niệm khoa học về quy hoạch cán bộ - lịch sử vấn đề và quá trình tiếp cận vấn đề” (1999) của Lê Văn Lý đăng trên Tạp chí Cộng sản (mục Thông tin lý luận). Tác giả đã khảo sát nguồn gốc quan niệm khác nhau về quy hoạch cán bộ và đưa ra quan niệm có tính khái quát: Quy hoạch cán bộ là việc lập dự án xây dựng đội ngũ cán bộ; dự kiến bố trí, sắp xếp tổng thể đội ngũ cán bộ theo một ý đồ nhất định làm cơ sở cho việc xây dựng đội ngũ cán bộ. Bài viết “Quản lý nhân tài trong khu vực công” GS.TS. Nguyễn Văn Nam, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế quốc dân và PGS.TS. Vũ Hoàng Ngân, Trường Đại học Kinh tế quốc dân tại Hội thảo “Công tác nhân tài một số vấn đề lý luận và 15 thực tiễn” đã nêu những bài học kinh nghiệm về thu hút quản lý nhân tài ở một số quốc gia phát triển như Nga, Trung Quốc, Pháp và Singapore trong việc “săn tìm người tài”, thu hút, đào tạo và duy trì nhân tài; chế độ đãi ngộ để có thể giữ chân và phát huy được các năng lực của nhân tài. Từ những kinh nghiệm của các nước trên rút ra bài học về cách thu hút, quản lý và duy trì nhân tài của Việt Nam. TS. Hồ Đức Việt và PGS.TS. Phạm Hồng Tung cũng đã có bài viết “Chủ tịch Hồ Chí Minh với bài học lịch sử và kinh nghiệm trọng dụng nhân tài” trình bày kinh nghiệm “chiêu hiền, đãi sĩ” của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Với Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân tố con người luôn có vai trò vô cùng to lớn, là động lực để phát triển đất nước, chính vì vậy phải được ươm trồng, phát 5 huy, trọng dụng, vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, vì nước, vì dân. Bên cạnh công tác tuyển dụng, bồi dưỡng, đào tạo nhân tài, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn quan tâm đến việc thu hút, phát hiện và trọng dụng nhân tài cho sự nghiệp chấn hưng đất nước. Chính sách tôn vinh, trọng dụng, đối xử nhân hòa của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ cách mạng đối với đội ngũ nhân sĩ, trí thức tài danh đã góp phần củng cố uy tín của chính quyền cách mạng, củng cố khối đại đoàn kết dân tộc. Những tài liệu trên đã đề cập đến một số vấn đề về lý luận CBCC; xây dựng chất lượng đội ngũ CBCC; đánh giá CBCC…Tuy nhiên, đến nay chưa có đề tài nghiên cứu về đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã. Vì vậy, đề tài nghiên cứu của luận văn: “Đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã từ thực tiễn huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi” không trùng với các công trình khoa học đã được công bố. Mặc dù vậy, các công trình khoa học trên là tài liệu tham khảo có giá trị cho việc nghiên cứu và hoàn thiện bản luận văn này. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu một số vấn đề lý luận về đánh giá thực hiện chính sách và đánh giá thực trạng thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã ở huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi, luận văn đề xuất định hướng và giải pháp hoàn thiện đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã ở nước ta hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện được mục đích nêu trên, luận văn có những nhiệm vụ cụ thể sau đây: - Hệ thống hóa một số các vấn đề lý luận cơ bản về đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã ở nước ta hiện nay. 6 - Phân tích, đánh giá thực trạng công tác đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã trên địa bàn huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi. - Đề xuất định hướng và giải pháp hoàn thiện đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã ở nước ta hiện nay. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã từ thực tiễn huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu về đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã trên địa bàn huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi. Luận văn tập trung đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã từ năm 2011 đến năm 2015 và đề xuất định hướng, giải pháp hoàn thiện đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã giai đoạn 2016-2020. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn vận dụng cách tiếp cận đa ngành, liên ngành xã hội học và phương pháp nghiên cứu chính sách công. Đó là cách tiếp cận quy phạm chính sách công về chu trình chính sách từ hoạch định đến xây dựng, thực hiện và đánh giá chính sách công có sự tham gia của các chủ thể chính sách. Lý thuyết chính sách công được soi sáng qua thực tiễn của chính sách công giúp hình thành lý luận về chính sách chuyên ngành. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện mục đích và nhiệm vụ mà đề tài đặt ra, luận văn vận dụng các phương pháp: phương pháp nghiên cứu tài liệu, phương pháp thống kê, thu thập thông tin, phương pháp phỏng vấn sâu, phương pháp điều tra trực 7 tiếp bằng bảng hỏi, phương pháp phân tích đánh giá chính sách... nhằm làm sáng tỏ vấn đề và trình bày khóa luận một cách khoa học. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Làm rõ những đặc điểm của đội ngũ CBCC cấp xã và điều kiện khách quan của việc xây dựng đội ngũ CBCC cấp xã nói chung, CBCC cấp xã huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi nói riêng trong thời kỳ mới. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Qua phân tích, so sánh, đánh giá thực trạng, rút ra những mặt mạnh; những hạn chế và nguyên nhân của thực trạng. Từ đó, làm tiền đề để xây dựng chính sách đối với CBCC cấp xã huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi, nhằm đáp ứng yêu cầu sự nghiệp CNH, HĐH và hộ nhập quốc tế của đất nước. 7. Cơ cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, kết cấu luận văn gồm có 3 chương: Chương 1: Lý luận về đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã. Chương 2: Thực trạng đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã ở huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi. Chương 3: Định hướng và giải pháp hoàn thiện đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã tỉnh Quảng Ngãi hiện nay. 8 CHƯƠNG 1 LÝ LUẬN VỀ ĐÁNH GIÁ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ 1.1. Một số vấn đề chung về đánh giá thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã 1.1.1. Các khái niệm liên quan 1.1.1.1. Khái niệm cán bộ, công chức cấp xã Theo Luật CBCC số 22/2008/QH12 (Chủ tịch nước ký ban hành ngày 13/11/2008, có hiệu lực thi hành ngày 01/01/2010), khái niệm CBCC cấp xã được định nghĩa như sau: “Cán bộ xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) là công dân Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực HĐND, UBND, Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, người đứng đầu tổ chức CT-XH; công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc UBND cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước”. 1.1.1.2. Khái niệm chính sách công Chính sách công là tập hợp những quyết định mang tính chính trị nhằm vạch ra những đường hướng hành động ứng xử cơ bản của chủ thể quản lý với các vấn đề, hiện tượng tồn tại trong đời sống để thúc đẩy và quản lý sự phát triển nhằm đạt tới những mục tiêu nhất định cho trước. Như vậy, có thể hiểu chính sách công như sau: Chính sách công là tập hợp các quyết định chính trị có liên quan của nhà nước nhằm lựa chọn các mục tiêu cụ thể với các giải pháp công cụ thực hiện giải quyết các vấn đề của xã hội theo mục tiêu xác định của đảng cầm quyền. Chủ thể ban hành chính sách cán bộ công chức nói chung và công chức cấp xã nói riêng là Nhà nước thông qua các cơ quan quyền lực Quốc hội, 9 Chính Phủ, các Bộ, HĐND và UBND các cấp thực hiện chức năng quản lý Nhà nước. Chính sách công được biểu hiện bằng nhiều cấp độ khác nhau: Hiến pháp, Luật, Nghị quyết, Nghị định, Thông tư, Quyết định.... cấu trúc của chính sách gồm 3 bộ phận: Một là: Những đường hướng hành động ứng xử (là quan điểm và định hướng chính sách). Hai là: Biện pháp thực hiện chính sách, các công cụ chính sách. Ba là: Mục tiêu chính sách hướng tới. 1.1.1.3. Khái niệm chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã Xuất phát từ quan niệm về chính sách, cũng như vai trò, đặc điểm của đội ngũ CBCC cấp xã, có thể quan niệm: Chính sách phát triển CBCC cấp xã là tổng thể các quan điểm, nguyên tắc và các quy định thể hiện trong các văn bản của Đảng, Nhà nước và các tổ chức trong hệ thống chính trị nhằm điều chỉnh hoạt động, nghĩa vụ và quyền của CBCC cấp xã phù hợp với hoàn cảnh khách quan và những mục tiêu của Đảng, Nhà nước trong mỗi thời kỳ lịch sử. Từ khái niệm chính sách công và khái niệm CBCC xã thì “Chính sách phát triển CBCC cấp xã là tập hợp các quyết định có liên quan của Nhà nước nhằm lựa chọn các mục tiêu cụ thể với các giải pháp và công cụ thực hiện giải quyết các vấn đề phát triển CBCC theo mục tiêu đã xác định”. Tùy theo mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong từng giai đoạn mà Đảng và Nhà nước ta có sự điều chỉnh các chính sách nhằm định hướng tiêu chuẩn, điều kiện, chức trách, nhiệm vụ và yêu cầu đối với CBCC nói chung và công chức cấp xã nói riêng cho phù hợp với yêu cầu quản lý, điều hành kinh tế- xã hội của đất nước và từng địa phương. 1.1.1.4. Khái niệm thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã Tùy theo cách tiếp cận khác nhau mà có thể có các quan niệm khác nhau về thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã. Vì vậy, có thể quan niệm 10 “Thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã nói riêng là quá trình chuyển hóa ý chí của chủ thể chính sách phát triển CBCC cấp xã thành hiện thực, nhằm đảm bảo thực hiện mục tiêu của chính sách phát triển CBCC cấp xã, nó có nhiệm vụ hiện thực hóa chính sách phát triển CBCC cấp xã của Nhà nước, đưa chính sách phát triển CBCC cấp xã của Nhà nước vào cuộc sống”. Thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã là một khâu cấu thành chu trình chính sách phát triển CBCC cấp xã, là toàn bộ quá trình chuyển hóa ý chí của chủ thể chính sách phát triển CBCC cấp xã thành hiện thực với các đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu nhất định. Tổ chức thực thi chính sách phát triển CBCC cấp xã là trung tâm kết nối các khâu (các bước) trong chu trình chính sách phát triển CBCC cấp xã thành một hệ thống. Hoạch định được chính sách phát triển CBCC cấp xã đúng, có chất lượng là rất quan trọng, nhưng thực hiện đúng chính sách phát triển CBCC cấp xã còn quan trọng hơn. Có chính sách phát triển CBCC cấp xã đúng nếu không được thực hiện sẽ trở thành khẩu hiệu suông, không những không có ý nghĩa, mà còn ảnh hưởng đến uy tín của chủ thể hoạch định và ban hành chính sách (uy tín của nhà nước). Nếu chính sách phát triển CBCC cấp xã không được thực hiện đúng sẽ dẫn đến sự thiếu tin tưởng và sự phản ứng của nhân dân đối với nhà nước. Điều này hoàn toàn bất lợi về mặt chính trị và xã hội, gây những khó khăn, bất ổn cho nhà nước trong công tác quản lý. Qua thực hiện mới biết được chính sách phát triển CBCC cấp xã có đúng, phù hợp và đi vào cuộc sống hay không. Quá trình thực hiện với những hoạt động thực tiễn sẽ góp phần điều chỉnh, bổ sung và hoàn thiện chính sách phát triển CBCC cấp xã cho phù hợp với thực tiễn, đáp ứng yêu cầu của cuộc sống. Đồng thời, việc phân tích, đánh giá một chính sách (mức độ tốt, xấu) chỉ có cơ sở đầy đủ, sức thuyết phục sau khi được thực hiện. Thực tiễn là chân lý, kết quả thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã là thước đo, là cơ sở đánh giá một cách chính xác, khách quan chất lượng và hiệu 11 quả của chính sách phát triển CBCC cấp xã. Việc đưa chính sách phát triển CBCC cấp xã vào thực tiễn cuộc sống là một quá trình phức tạp đầy biến động, chịu sự tác động của nhiều yếu tố giúp các nhà hoạch định và tổ chức thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã có kinh nghiệm để đề ra được các giải pháp hữu hiệu trong thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã. [35] 1.1.1.5. Đánh giá thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã Theo quan điểm về đánh giá chính sách công nói chung và nhiệm vụ đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã có thể đưa ra quan niệm: “Đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã là hoạt động kiểm tra chính sách đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã bằng các tiêu chí cụ thể như sự phù hợp, đầy đủ tính hiệu quả, hiệu suất và các tác động của chính sách đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã nhằm cải thiện việc hoạch định, xây dựng và đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã giải quyết thành công các vấn đề đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã trong tương lai”. Một chính sách công nói chung, chính sách phát triển CBCC cấp xã nói riêng được ban hành và đi vào cuộc sống xã hội sau một thời gian sẽ tiến hành đánh giá thực tế tình hình triển khai cùng với kết quả tác động đến các đối tượng chính sách phát triển CBCC cấp xã. Các cá nhân, tổ chức khác nhau trong xã hội sẽ tham gia vào việc đánh giá quá trình vận hành và những tác động của chính sách phát triển CBCC cấp xã đó để có thể tiếp tục duy trì hay dừng lại việc thực hiện, hoặc có thể yêu cầu thay đổi chính sách. Theo cách tiếp cận này, đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã có liên quan đến các bước trong quá trình vận hành một chính sách, những biện pháp thực hiện đang được duy trì, những mục tiêu đang từng bước được hiện thực hóa, kết quả và những tác động của chính sách đến từng lĩnh vực trong đời sống xã hội, kinh tế, văn hóa, xã hội và môi trường. Để kết quả đánh giá thực 12 hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã được khách quan, toàn diện cần phải căn cứ vào mục tiêu ban đầu của chính sách phát triển CBCC cấp xã, những giải pháp đang thực hiện để hoàn thành mục tiêu đó. Tham gia việc đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã thường là các chủ thể khác nhau trong xã hội: các nhà hành chính và chính trị có liên quan trực tiếp đến xây dựng và chỉ đạo thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã; những cá nhân và tổ chức thụ hưởng chính sách… Sau khi đánh giá, những mục tiêu và giải pháp chính sách phát triển CBCC cấp xã có thể được xem xét cân nhắc một cách đầy đủ, cẩn trọng hơn. Kết quả đánh giá tác động đến nhận thức của chủ thể, thậm chí có thể làm cho trở lại giai đoạn thiết lập chương trình nghị sự hoặc một giai đoạn khác nào đó trong chu trình chính sách phát triển CBCC cấp xã. Nhận thức lại trên cơ sở đánh giá để có những điều chỉnh, thay đổi nhỏ hoặc xây dựng lại nền tảng cho kịch bản của một chính sách phát triển CBCC cấp xã, hoặc phải từ bỏ việc hoạch định hay thực thi chính sách phát triển CBCC cấp xã trên thực tế. Như vậy, đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã là việc xem xét trung thực kết quả đầu ra các hoạt động trong chu trình đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã, nhận định có hệ thống những tác động do việc thực hiện các giải pháp đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã mang lại và so sánh nó với mục tiêu ban đầu để xác định mức độ đạt được mục tiêu mong muốn về lượng và chất.[16] 1.1.2. Vai trò của đánh giá thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã Đánh giá thực hiện chính sách phát triển CBCC cấp xã nhằm cung cấp thông tin cho các cơ quan nhà nước những thông tin hữu dụng kịp thời để quản lý, hướng dẫn các nguồn lực, đồng thời đưa ra những can thiệp chính sách của Nhà nước. 13