Tài liệu đánh giá nhận thức và mức độ tiêu dùng xăng e5 tại thành phố hồ chí minh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN KHOA MÔI TRƢỜNG  KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐÁNH GIÁ NHẬN THỨC VÀ MỨC ĐỘ TIÊU DÙNG XĂNG E5 TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGÀNH KHOA HỌC MÔI TRƢỜNG CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ MÔI TRƢỜNG SVTH: Lê Dƣơng Huyền Trâm GVHD: PGS.TS Trƣơng Thanh Cảnh KHÓA HỌC: 2013 - 2017 Tp. Hồ Chí Minh – 2017 ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN KHOA MÔI TRƢỜNG KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐÁNH GIÁ NHẬN THỨC VÀ MỨC ĐỘ TIÊU DÙNG XĂNG E5 TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGÀNH KHOA HỌC MÔI TRƢỜNG CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ MÔI TRƢỜNG SVTH: Lê Dƣơng Huyền Trâm GVHD: PGS.TS Trƣơng Thanh Cảnh KHÓA HỌC: 2013 - 2017 Tp. Hồ Chí Minh – 2017 LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên cho em gởi lời cảm ơn đến toàn thể quý thầy cô Khoa Môi Trƣờng, trƣờng Đại Học Khoa Học Tự Nhiên thành phố Hồ Chí Minh đã truyền đạt cho em kiến thức và tạo điều kiện cho em làm khóa luận tốt nghiệp. Đây là cơ hội tốt để em thực hành, củng cố những kỹ năng trên lớp, nâng cao kỹ năng giải quyết vấn đề và rèn luyện tính độc lập, tự tin trong công việc. Em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến PGS.TS Trƣơng Thanh Cảnh trong suốt thời gian qua đã nhiệt tình chỉ dạy, giúp đỡ để em có thể hoàn thành tốt bài khóa luận tốt nghiệp này. Em xin gởi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè và những ngƣời thân đã luôn bên cạnh cổ vũ và động viên tinh thần cho em trong suốt thời gian qua. Tuy nhiên, do thời gian và kiến thức còn hạn chế nên không tránh khỏi nhiều sai sót trong khóa luận, rất mong nhận đƣợc sự góp ý của các Thầy cô để đề tài đƣợc hoàn chỉnh hơn. Xin chân thành cảm ơn! Tp, Hồ Chí Minh, ngày 26 tháng 06 năm 2017 Sinh viên Lê Dƣơng Huyền Trâm i TÓM TẮT Nhiên liệu có vai trò vô cùng thiết yếu đối với đời sống cũng nhƣ trong các hoạt động sản xuất của con ngƣời. Hiện nay, phần lớn nhiên liệu sử dụng cho mục đích năng lƣợng của con ngƣời là nhiên liệu hóa thạch. Bên cạnh những lợi ích mà nó mang lại thì sử dụng nhiên liệu hóa thạch còn là nguyên nhân chính gây phát thải khí nhà kính. Thành phố Hồ Chí Minh (Tp.HCM) là một trong những trung tâm kinh tế đầu tàu của cả nƣớc. Tuy nhiên, theo Báo cáo triển vọng toàn cầu 4 (UNEP) năm 2007 thì Tp. HCM và Hà Nội là hai trong số sáu thành phố ô nhiễm nhất thế giới. Trong bối cảnh khan hiếm về nhiên liệu hóa thạch và ô nhiễm môi trƣờng việc sử dụng NLSH sẽ góp phần cải thiện tình trạng ô nhiễm môi trƣờng góp phần cho sự phát triển bền vững. Trƣớc tầm quan trọng và những lợi ích từ việc sử dụng NLSH, đề tài:” Đánh giá nhận thức và mức độ tiêu dùng xăng E5 tại thành phố Hồ Chí Minh” đƣợc thực hiện nhằm đánh giá nhận thức và mức độ tiêu dùng xăng sinh học E5(xăng E5) của ngƣời dân thành phố, góp phần thúc đẩy mức tiêu thụ xăng sinh học E5 thay thế nhiên liệu hóa thạch truyền thống. Kết quả nghiên cứu cho thấy: có 77% ngƣời tiêu dùng có những kiến thức nhất định về xăng sinh học E5. Trong đó, chỉ có 31% ngƣời tiêu dùng có sử dụng xăng E5 và họ đều có những phản hồi tích cực sau khi sử dụng; 69% ngƣời tiêu dùng còn lại chƣa sử dụng xăng sinh học E5 là do họ không tìm thấy nơi bán, do thói quen sử dụng các loại xăng truyền thống và chƣa biết đủ thông tin về loại xăng này. Tuy nhiên, việc đẩy mạnh tiêu dùng không chỉ phụ thuộc vào nhận thức của ngƣời tiêu dùng mà còn phụ thuộc rất nhiều vào sự liên kết, phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nƣớc, các cơ sở phối chế, kinh doanh xăng sinh học E5. Từ kết quả trên, đề tài đã đề xuất các giải pháp nhằm loại bỏ các rào cản ảnh hƣởng đến khả năng chấp nhận sử dụng xăng sinh học E5 của ngƣời dân thành phố Hồ Chí Minh nhằm nâng cao mức độ tiêu dùng xăng sinh học E5. Từ khóa: xăng sinh học E5, nhận thức, mức độ tiêu dùng, thành phố Hồ Chí Minh. ii ABSTRACT Fuel plays a vital role in human life as well as in human production. Currently, most of the fuel used for human energy is fossil fuel. In addition to the benefits it brings, the use of fossil fuels is also the main cause of greenhouse gas emissions. Ho Chi Minh City is one of the leading economic centers of the country. However, according to the 2007 World Outlook for Opportunities (UNEP), Ho Chi Minh City and Hanoi are among the six most polluted cities in the world. In the context of fossil fuel scarcity and environmental pollution, the use of biofuels will contribute to improving the environmental pollution that contributes to sustainable development. Prior to the importance and benefits of using biofuels, the topic "Assessing Perceptions and Consumption of E5 Gasoline in Ho Chi Minh City" was conducted to assess perceptions and levels Consumers use E5 biofuels of the city, contributing to boosting E5 biofuel consumption to replace traditional fossil fuels. Research results show that 77% of consumers have a certain knowledge of E5 biochar. Of that, only 31% of consumers use E5 petrol and they all have positive feedback after use; 69% of the remaining consumers do not use bio-fuel E5 because they do not find a place to sell, due to the habit of using traditional gasoline and do not know enough information about this gasoline. However, the promotion of consumption depends not only on consumers' perceptions, but also on the coordination and cooperation among state management agencies, Biology E5. As a result of the above, the proposal has proposed measures to remove the barriers that affect the acceptability of E5 biofuels by the people of Ho Chi Minh City in order to raise the level of bio-fuel consumption. E5. Keywords: biofuel E5, perception, level of consumption, Ho Chi Minh City. iii MỤC LỤC Lời Cảm Ơn ...........................................................................................................................i Tóm tắt ................................................................................................................................. ii Abstract ............................................................................................................................... iii Mục lụciv Danh mục chữ viết tắt, kí hiệu .......................................................................................... vii Danh mục hình ảnh ........................................................................................................... viii Danh mục bảng ................................................................................................................... ix GIỚI THIỆU CHUNG ....................................................................................................... 11 1.Lý do chọn đề tài ............................................................................................................... 1 2.Mục tiêu của đề tài ............................................................................................................ 2 3.Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................................... 3 3.1. Đối tƣợng nghiên cứu .............................................................................................. 3 3.2. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................. 3 4.Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài. ............................................................. 3 4.1. Ý nghĩa khoa học của đề tài .................................................................................... 3 4.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài ..................................................................................... 3 CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU .............................................................................. 4 1.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc nhiên liệu sinh học thay thế cho năng lƣợng hóa thạch. ......................................................................................................................... 4 1.1.1. Sử dụng nhiên liệu truyền thống và những hạn chế của nhiên liệu truyền thống. ......................................................................................................................... 4 1.1.2. Các nguồn năng lƣợng thay thế cho nhiên liệu hóa thạch .............................. 5 1.2. Tổng quan về nhiên liệu sinh học ............................................................................ 7 1.2.1. Tổng quan về xăng sinh học ........................................................................... 8 1.2.1.1. Một số khái niệm ........................................................................................ 8 iv 1.2.1.2. Ƣu – nhƣợc điểm của xăng sinh học e5 ..................................................... 8 1.2.1.3. Hiện trạng sử dụng và tiêu thụ xăng sinh học e5 ..................................... 12 1.2.2. Tổng quan tài liệu nghiên cứu ...................................................................... 15 1.2.2.1. Thế giới ..................................................................................................... 15 1.2.2.2. Việt nam.................................................................................................... 16 CHƢƠNG 2. NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................... 18 2.1. Nội dung nghiên cứu ............................................................................................. 18 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ....................................................................................... 18 2.2.1. Cách tiếp cận vấn đề ..................................................................................... 18 2.2.2. Phƣơng pháp điều tra. ................................................................................... 20 2.2.2.1. Xây dựng kế hoạch điều tra bằng bảng câu hỏi ........................................ 20 2.2.2.2. Xây dựng phiếu khảo sát .......................................................................... 21 2.2.2.3. Chọn mẫu điều tra..................................................................................... 21 2.2.2.4. Tiến hành điều tra ..................................................................................... 23 2.2.2.5. Tổng hợp và xửu lí số liệu ........................................................................ 23 3.2.2. Phƣơng pháp thu thập thông tin .................................................................... 23 CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ - THẢO LUẬN .......................................................................... 24 3.1. Đặc điểm ngƣời tiêu dùng đƣợc khảo sát .............................................................. 24 3.2. Kết quả khảo sát nhận thức của ngƣời tiêu dùng về xăng sinh học e5 .................. 24 3.3. Hành vi và thái độ tiêu dùng xăng e5 .................................................................... 28 3.4. Thực trạng phân phối và mức độ tiêu thụ xăng sinh học e5 trên địa bàn tp. Hồ chí minh ............................................................................................................................... 35 3.5. Nhận xét về những khó khăn gặp phải trong việc triển khai kinh doanh xăng sinh học e5 tại các cửa hàng kinh doanh xăng dầu. ............................................................... 39 3.5.1. Về góc độ ngƣời tiêu dùng ............................................................................ 39 3.5.2. Về góc độ nhà bán lẻ, nhà phối chế xăng e5................................................. 39 3.5.3. Về góc độ các cơ quan quản lý nhà nƣớc ..................................................... 40 3.6. Nhóm giải pháp tăng cƣờng tiêu thụ xăng sinh học e5 tại thành phố hồ chí minh ... ............................................................................................................................... 40 v 3.6.1. Nhóm giải pháp cho ngƣời tiêu dùng............................................................ 40 3.6.2. Nhóm giải pháp cho các nhà bán lẻ, các nhà phân phối xăng e5 ................. 41 3.6.2.1. Các cửa hàng kinh doanh xăng e5 ............................................................ 41 3.6.2.2. Các nhà phối chế, cung cấp xăng e5 ......................................................... 41 3.6.3. Nhóm giải pháp cho các nhà quản lý nhà nƣớc ............................................ 42 V. KẾT LUẬN ................................................................................................................... 43 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................................. 44 PHỤ LỤC I ......................................................................................................................... 46 vi DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT Tp.HCM Thành phố Hồ Chí Minh NLSH Nhiên liệu sinh học Xăng sinh học E5 Xăng E5 RON Research Octane Number UNEP Chƣơng trình Môi trƣờng Liên hợp quốc NLMT Năng lƣợng mặt trời NLSH Năng lƣợng sinh học IEA Cơ quan Năng lƣợng Quốc tế vii DANH MỤC HÌNH ẢNH Hình 1. So sánh thông số tính năng của động cơ xe máy sử dụng xăng E5,E10 với RON 92 .......................................................................................................................................... 9 Hình 2. So sánh thông số phát thải của xe máy sử dụng xăng E5, E10 với RON 92 ....... 10 Hình 3. Vòng đời khí thải nhiên liệu sinh học ................................................................. 11 Hình 4. Sơ đồ cách tiếp cận vấn đề ................................................................................... 19 Hình 5. Sơ đồ tiếp cận, định hƣớng nghiên cứu ................................................................ 20 Hình 6. Phƣơng pháp tiếp cận thông tin về xăng E5 ......................................................... 27 Hình 7. Yếu tô quyết định chọn mua xăng tại cửa hàng xăng dầu của ngƣời tiêu dùng. . 28 Hình 8. Cơ cấu tiêu thụ các loại xăng tại thành phố Hồ Chí Minh ................................... 29 Hình 9. Lý do ngƣờit iêu dùng chƣa sử dụng xăng E5 ..................................................... 30 Hình 10. Tần suất sử dụng xăng E5 .................................................................................. 31 Hình 11. Lý do sử dụng xăng E5 ....................................................................................... 32 Hình 12. Thái độ của ngƣời dân trƣớc chính sách sử dụng xăng E5 ................................ 33 Hình 13. Các yếu tố quyết định khả năng chấp nhận sử dụng xăng E5 của ngƣời tiêu dùng .................................................................................................................................... 34 Hình 14. Mức giá xăng E5 chấp nhận sử dụng ................................................................. 35 Hình 15. Tổng sản lƣợng xăng E5 tại 34 cửa hàng xăng dầu trực thuộc Petrolimex........ 37 Hình 16. Tổng sản lƣợng xăng E5 bán ra trong quý I tại 34 cửa hàng xăng dầu trên địa bàn thành phố...................................................................................................................... 38 viii DANH MỤC BẢNG Bảng 1. Danh sách các cửa hàng xăng dầu khảo sát ......................................................... 21 Bảng 2. Thông tin ngƣời tiêu dùng khảo sát ...................................................................... 24 Bảng 3. Nhận thức của ngƣời tiêu dùng về xăng E5 .......................................................... 25 Bảng 4. Kết quả khảo sát lợi ích của xăng sinh học E5 .................................................... 26 Bảng 5. Trung bình sản lƣợng xăng E5 tiêu thụ trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh ..... 36 ix Đánh giá nhận thức và mức độ tiêu dùng xăng E5 tại TP. Hồ Chí Minh GVHD: Trƣơng Thanh Cảnh GIỚI THIỆU CHUNG 1. Lý do chọn đề tài Năng lƣợng là một yếu tố quan trọng của loài ngƣời. Hiện nay phần lớn nhiên liệu phục vụ cho mục đích năng lƣợng của con ngƣời là từ nhiên liệu hóa thách. Tuy nhiên, theo các nhà khoa học các nguồn nhiên liệu hóa thạch đang ngày càng cạn kiệt. Mặt khác, bên cạnh những lợi ích mang lại cho con ngƣời, sử dụng nhiên liệu hóa thạch còn gây ô nhiễm môi trƣờng. Sử dụng nhiên liệu hóa thạch là một trong 4 nguồn quan trọng phát sinh ra khí nhà kính cao nhất. Chính vì vậy, đây là một nguyên nhân chính gây biến đổi khí hậu toàn cầu. Trong những thập niên gần đây, nhiều quốc gia trên thế giới đang nỗ lực tìm kiếm các nguồn năng lƣợng thay thế cho nhiên liệu hóa thạch đang ngày càng trở nên cạn kiệt; đồng thời giảm sự phát thải khí nhà kính, góp phần hạn chế biến đổi khí hậu. Nhu cầu năng lƣợng cho tiến trình phát triển kinh tế - xã hội ngày một tăng nên việc tìm ra nguồn năng lƣợng mới góp phần đảm bảo an ninh năng lƣợng thế giới, bảo vệ môi trƣờng, góp phần phát triển kinh tế Quốc gia hƣớng đến mục tiêu phát triển bền vững là xu hƣớng năng lƣợng cốt lõi mà chúng ta đang hƣớng đến. Trong các nguồn năng lƣợng tái tạo có thể khai thác và sử dụng trong thực tế nhƣ: thủy điện, năng lƣợng mặt trời, năng lƣợng gió, năng lƣợng địa nhiệt,… thì nhiên liệu sinh học (NLSH) có tiềm năng phát triển rất lớn. Đã có hơn 60 Quốc gia trên thế giới sử dụng NLSH: Mỹ, Brazil, Đức, Indonesia, Thái Lan…. nhiều quốc gia đã đƣa NLSH vào sử dụng hoàn toàn thay thế cho nhiên liệu hóa thạch. Việt Nam là một quốc gia có sự phong phú về nhiên liệu hóa thạch: than đá, dầu mỏ, …Tuy nhiên, do nhận thức và cách tổ chức khai thác, sử dụng còn nhiều hạn chế dẫn đến các nguồn năng lƣợng này suy giảm nhanh chóng. Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị lớn nhất; là trung tâm kinh tế đầu tàu của cả nƣớc, có tốc độ đô thị hóa cao tại Việt Nam. Sự phát triển nóng của thành phố Hồ Chí Minh làm tăng sự di dân từ nông thôn ra thành thị kéo theo sự gia tăng các phƣơng tiện giao thông làm cho môi trƣờng thành thị bị ô nhiễm SVTH: Lê Dƣơng Huyền Trâm Trang 1 Đánh giá nhận thức và mức độ tiêu dùng xăng E5 tại TP. Hồ Chí Minh GVHD: Trƣơng Thanh Cảnh nghiêm trọng. Theo Báo cáo triển vọng toàn cầu 4 do Chƣơng trình Môi trƣờng liên hợp quốc (UNEP) năm 2007 thì Thành Phố Hồ Chí Minh và Hà Nội là hai trong số sáu thành phố ô nhiễm nhất thế giới. Trong bối cảnh khan hiếm năng lƣợng hóa thạch và ô nhiễm môi trƣờng hiện nay, việc sử dụng NLSH sẽ góp phần cải thiện tình trạng ô nhiễm môi trƣờng. Trƣớc tầm quan trọng và những lợi ích từ việc sử dụng NLSH, năm 2007 Thủ tƣớng chính Phủ đã phê duyệt: “Đề án phát triển nhiên liệu sinh học đến năm 2015, tầm nhìn 2025”. Theo lộ trình đƣợc chính phủ phê duyệt thì xăng E5 sẽ đƣợc bắt buộc sử dụng thay thế các loại xăng truyền thống trên các phƣơng tiện đƣờng bộ tại 7 tỉnh thành: Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ, Quãng Ngãi, Bà Rịa-Vũng Tàu. Từ ngày 1/12/2015 xăng E5 đƣợc sản xuất , phối chế và kinh doanh trên phạm vi toàn quốc. Tuy nhiên, quá trình áp dụng, triển khai dự án đƣa NLSH đến ngƣời tiêu dùng gặp phải không ít khó khăn, trở ngại bởi nhiều lí do khách quan và chủ quan từ nhà cung ứng, chủ cửa hàng bán lẻ xăng dầu và ngƣời tiêu dùng. Xuất phát từ những cở sở và thực tiển nêu trên, sinh viên thực hiện đề tài : “Đánh giá nhận thức và mức độ tiêu dùng xăng E5 của người dân tại thành phố Hồ Chí Minh” nhằm đánh giá nhận thức và mức độ tiêu thụ xăng sinh học E5 tại thành phố Hồ Chí Minh, từ đó đề xuất các giải pháp cải thiện nâng cao khả năng tiêu dùng xăng E5 trên địa bàn thành phố. 2. Mục tiêu của đề tài Mục tiêu chung của đề tài là đánh giá nhận thức và mức độ tiêu dùng xăng E5 của ngƣời dân tại thành phố Hồ Chí Minh nhằm góp phần thúc đẩy mức tiêu thụ xăng E5 thay thế cho các nguồn nhiên liệu truyền thống. Mục tiêu cụ thể là: - Đánh giá nhận thức (kiến thức, thái độ) và hành vi tiêu dùng xăng sinh học E5 của ngƣời dân tại Tp. HCM. - Đánh giá mức độ tiêu dùng xăng sinh học E5 tại Tp.HCM SVTH: Lê Dƣơng Huyền Trâm Trang 2 Đánh giá nhận thức và mức độ tiêu dùng xăng E5 tại TP. Hồ Chí Minh - GVHD: Trƣơng Thanh Cảnh Đề xuất các biện pháp nâng cao nhận thức, hành vi và mức tiêu thụ xăng E5 của ngƣời dân Tp. HCM. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tƣợng nghiên cứu Việc nghiên cứu khảo sát đƣợc thực hiện trên hai đối tƣợng: ngƣời tiêu dùng và nhà bán lẻ xăng sinh học E5 trên địa bàn Tp.HCM. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu: Khảo sát 100 ngƣời tiêu dùng và 34 cửa hàng bán lẻ xăng sinh học E5 tại Tp.HCM trong khoảng thời gian từ 04/2017 đến 5/2017. 4. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài. 3.3. Ý nghĩa khoa học của đề tài Đề tài khảo sát hai đối tƣợng liên quan đến nhận thức và tiêu dùng xăng E5 nhằm cung cấp số liệu về mức độ tiêu dùng và các nguyên nhân ảnh hƣởng đến nhận thức và hệ thông cung cấp của nhà bán lẻ và ngƣời tiêu dùng. Các số liệu là cơ sở cho việc đánh giá nguyên nhân mức tiêu thụ xăng E5 còn hạn chế ở Tp.HCM. 4.1. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài Đề tài cung cấp cho các nhà quản lý dữ liệu thực tế để đánh giá vấn đề tiêu dùng xăng sinh học E5. Từ đó, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao nhận thức và hành vi sử dụng xăng E5 của ngƣời dân; tăng cƣờng sản lƣợng xăng E5 đáp ứng, thay thế các nguồn nhiên liệu hóa thạch, đảm bảo an ninh năng lƣợng. SVTH: Lê Dƣơng Huyền Trâm Trang 3 Đánh giá nhận thức và mức độ tiêu dùng xăng E5 tại TP. Hồ Chí Minh GVHD: Trƣơng Thanh Cảnh CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc nhiên liệu sinh học thay thế cho năng lƣợng hóa thạch. 1.1.1. Sử dụng nhiên liệu truyền thống và những hạn chế của nhiên liệu truyền thống. Năng lƣợng có vai trò rất quan trọng đối với sƣ phát triển kinh tế - xã hộ của mỗi quốc gia. Kể từ khi con ngƣời khám phá ra dầu mỏ cho đến nay, nguồn năng lƣợng này luôn chiếm tỷ trọng cao trong cán cân năng lƣợng thế giới. Với tốc độ tiêu thụ nhƣ hiện nay cùng với trữ lƣợng dầu mỏ là có hạn thì sự cạn kiệt nguồn năng lƣợng này trong tƣơng lai là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, việc sử dụng năng lƣợng luôn đặt ra hai vấn đề song song giữa an ninh năng lƣợng và biến đổi khí hậu. Thông qua việc đốt nhiên liệu hóa thạch, con ngƣời đang nhanh chóng đẩy cao nồng độ của carbon dioxide trong khí quyển trái đất, dẫn đến nâng nhiệt độ toàn cầu cao lên. Theo một nghiên cứu đƣợc công bố trên tạp chí Nature Climate Change, việc đốt cháy tất cả các trữ lƣợng dầu, khí đốt và than đá đã biết sẽ phát thải khoảng năm nghìn tỷ tấn cacbon giữ nhiệt vào khí quyển, chủ yếu ở dạng khí cacbon dioxit. Con số này - cao hơn khoảng 10 lần so với mức 540 tỷ tấn cacbon phát thải kể từ khi bắt đầu công cuộc công nghiệp hóa - có thể chạm mốc vào gần cuối thế kỷ 22 nếu các xu hƣớng sử dụng nhiên liệu hóa thạch không thay đổi, các nhà nghiên cứu cho biết. Tại lễ công bố Báo cáo hiện trạng môi trƣờng quốc gia giai đoạn 2011-2015 do Bộ Tài Nguyên và Môi trƣờng tổ chức trong giai đoạn 1994-2010, tổng số lƣợng phát thải khí nhà kính ở Việt Nam đã tăng nhanh từ 103,8 triệu tấn CO2 lên 246,8 triệu tấn. Trong đó, lĩnh vực năng lƣợng tăng nhanh nhất, từ 25,6 triệu tấn CO2 tƣơng đƣơng lên 141,1 triệu tấn và cũng là lĩnh vực phát thải nhiều nhất, có xu hƣớng ngày một tăng. Nguyên nhân chính là do hoạt động đốt cháy nhiên liệu hóa thạch (trong các ngành công nghiệp năng lƣợng, hoạt động giao thông vận tải...). SVTH: Lê Dƣơng Huyền Trâm Trang 4 Đánh giá nhận thức và mức độ tiêu dùng xăng E5 tại TP. Hồ Chí Minh GVHD: Trƣơng Thanh Cảnh Theo báo cáo lần thứ nhất của Việt Nam cho Công ƣớc khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu, dựa trên các ƣớc tính phát thải khí nhà kính đến năm 2030, Việt Nam đã xây dựng các phƣơng án giảm nhẹ phát thải khí nhà kính trong từng lĩnh vực cụ thể. Sáu phƣơng án giảm nhẹ khí nhà kính trong lĩnh vực năng lƣợng đƣợc xây dựng gồm các công nghệ tiết kiệm năng lƣợng và năng lƣợng tái tạo. Đó là các biện pháp sử dụng điều hòa nhiệt độ hiệu suất cao có tiềm năng giảm phát thải; chuyển đổi sử dụng khí hóa lỏng thay xăng trong giao thông vận tải; chuyển đổi sử dụng ethanol thay xăng trong giao thông vận tải và phát triển nhiệt điện sinh khối, phát triển thủy điện nhỏ, điện gió... 1.1.2. Các nguồn năng lƣợng thay thế cho nhiên liệu hóa thạch Đầu tƣ phát triển năng lƣợng tái tạo từ gió, mặt trời, nƣớc, sinh khối… nhằm giảm ô nhiễm, giảm khí thải nhà kính đảm bảo an ninh năng lƣợng là xu hƣớng tất yêú trong tƣơng lai. Theo Báo cáo “Xu hƣớng toàn cầu về đầu tƣ cho năng lƣợng tái tạo năm 2016” của Liên hợp quốc công bố vào tháng 3/2016, nhiều quốc gia trên thế giới đang đẩy mạnh phát triển nguồn năng lƣợng tái tạo. Năng lƣợng Mặt trời Năng lƣợng mặt trời (NLMT) là nguồn năng lƣợng lớn nhất mà con ngƣời có thể tận dụng đƣợc: đó là nguồn năng lƣợng sạch, gần nhƣ vô tận, dễ dàng ứng dụng ở nhiều nơi. Đây là nguồn năng lƣợng gần nhƣ hoàn toàn miễn phí cũng nhƣ không sản sinh ra chất thải hủy hoại môi trƣờng. Hiện nay có 2 công nghệ chính sử dụng NLMT. Đó là công nghệ điện mặt trời dựa trên hiệu ứng quang điện và công nghệ nhiệt mặt trời dựa trên hiệu ứng nhà kính (nhiệt độ thấp) và công nghệ nhiệt mặt trời hội tụ (nhiệt độ cao). Đứng đầu trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học công nghệ, sản xuất và ứng dụng các thiết bị sử dụng năng lƣợng mặt trời là các quốc gia nhƣ Mỹ, Nhật Bản, Đức, một số nƣớc thuộc khối EU, Israel và Trung Quốc. Việt Nam nằm trong khu vực có cƣờng độ bức xạ mặt trời tƣơng đối cao nên tiềm năng về NLMT là rất lớn. Ở Việt nam, các ứng dụng NLMT đã phát triển nhanh chóng kể từ những năm 90. SVTH: Lê Dƣơng Huyền Trâm Trang 5 Đánh giá nhận thức và mức độ tiêu dùng xăng E5 tại TP. Hồ Chí Minh GVHD: Trƣơng Thanh Cảnh Năng lƣợng Gió Nguồn năng lƣợng gió: Là nguồn năng lƣợng thân thiện với môi trƣờng xung quanh ít gây ảnh hƣởng xấu về mặt xã hội và là lựa chọn tốt nhất để thay thế cho nhu cầu năng lƣợng từ nhiên liệu hóa thạch. Nó là một nguồn tài nguyên tuyệt vời để tạo ra năng lƣợng tại các địa điểm từ xa nhƣ các vùng miền núi, nông thôn và hải đảo. Khi kết hợp với năng lƣợng mặt trời, nguồn năng lƣợng này sẽ tạo đƣợc một lƣợng điện ổn định và đáng tin cậy. Tuy nhiên, yếu tố gió không đáng tin cậy, lƣợng điện sản xuất ra rất thấp, hoạt động của nó gây ra tiếng ồn, chi phí đầu tƣ lớn. Tuy nhiên, nó cũng đòi hỏi vốn đầu tƣ khá cao và lệ thuộc vào tự nhiên. Hiện nhiều quốc gia nhƣ Đức, Trung Quốc, Hà Lan, Tây Ban Nha.. đang đi đầu trong lĩnh vực này. Tại Việt Nam, cac nhà máy điện gió đầu tiên đƣợc xây dựng ở Bình Thuận và Bạc Liêu. Đây có thể xem là một trong những bƣớc tiến đột phá đƣợc kỳ vọng là một nguồn điện trụ cột trong tƣơng lai ở Việt Nam. Năng lƣợng thủy điện Năng lƣợng thủy điện, là một nguồn năng lƣợng sạch, tạo đƣợc một nguồn điện rất lớn cho nhu cầu an ninh năng lƣợng, góp phần phòng chống lũ cho vùng hạ lƣu, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội vùng núi, vùng dân tộc thiểu số. Tuy vậy, việc khai thác thủy điện sẽ làm mất rừng, mất diện tích đất canh tác, làm thay đổi chế độ thủy văn, dòng chảy các lƣu vực sông, mất nguồn nƣớc ngọt cho sinh hoạt và sản xuất, ảnh hƣởng đến hệ sinh thái trên sông, tình trạng tái định cƣ đối với những ngƣời dân buộc phải di dời nhƣờng đất lại cho công trình …Việt Nam với tiềm năng thủy điện lớn và đƣợc khai thác từ rất sớm nên có những đóng góp tích cực vào sản xuất điện. Tuy nhiên, việc việc quy hoạch, xây dựng các nhà máy thủy điện cũng ảnh hƣởng không nhỏ đến đời sống, sả xuất của ngƣời dân vùng hạ lƣu. Năng lƣợng sinh học (NLSH) Là một nguồn năng lƣợng đƣợc tạo ra từ các nguồn nhƣ gỗ, các sản phẩm nông nghiệp và rác thải động thực vật. Việc phát triển các loại cây trồng để tạo năng lƣợng sinh học có tác dụng làm giảm mức độ carbon dioxide và tạo ra lƣợng oxy đáng kể cho môi trƣờng, giúp SVTH: Lê Dƣơng Huyền Trâm Trang 6 Đánh giá nhận thức và mức độ tiêu dùng xăng E5 tại TP. Hồ Chí Minh GVHD: Trƣơng Thanh Cảnh làm giảm sự nóng lên của trái đất. Quá trình tạo năng lƣợng sinh học từ chất thải sẽ loại bỏ đi các bãi chôn xử lý rác, giúp chúng ta tạo ra đƣợc nguồn năng lƣợng có ích từ những rác thải. Tuy nhiên chi phí xây dựng của công trình là rất cao, một số ngƣời không thích sử dụng khí sinh học đƣợc sản xuất từ chất thải, nhà máy khí sinh học tạo ra mùi khó chịu cho môi trƣờng chung quanh….NLSH là một thế mạnh ở Việt Nam khi nƣớc ta vẫn là một nƣớc nông nghiệp có điều kiện khí hâu thuận lợi để phát triển các vùng cây nguyên liệu cho phát triển NLSH. 1.2. Tổng quan về nhiên liệu sinh học “Nhiên liệu sinh học (NLSH) là loại nhiên liệu đƣợc hình thành từ các hợp chất có nguồn gốc từ động thực vật. Nhiên liệu này có thể chế xuất từ chất béo của động thực vật nhƣ mỡ động vật, dầu dừa…;từ ngũ cốc nhƣ lúa mỳ, khoai ngô, đậu tƣơng..; từ chất thải trong nông nghiệp nhƣ rơm rạ, chất thải chăn nuôi..; từ sản phẩm thải trong công nghiệp nhƣ mùn cƣa, gỗ thải…"( Nguyễn Khoa Sơn, 2014). NLSH là tên gọi chung cho các loại nhiên liệu có nguồn gốc sinh học và thân thiện với môi trƣờng. Theo tính chất, công nghệ sản xuất hay nguồn gốc nguyên liệu sản xuất mà NLSH đƣợc phân loại theo nhiều cách khác nhau. Trong đó, phân loại NLSH theo nguồn gốc nguyên liệu sản xuất là cách khá phổ biến. Theo đó, NLSH đƣợc chia thành 3 thế hệ: - NLSH thế hệ thứ 1:Là những nhiên liệu có nguồn gốc từ tinh bột, đƣờng, dầu thực vật hay mỡ đông vật. NLSH thế hệ thứ 1 gồm: Diesel sinh học, cồn sinh học, gas sinh học. Trong đó diesel sinh học và cồn (ethanol) sinh học là hai nhiên liệu đƣợc sử dụng khá phổ biến. - NLSH thế hệ thứ 2: Là nhiên liệu có nguồn gốc từ sinh khối thải hay phụ phẩm nông nghiệp nhƣ: rơm rạ, bã mía, vỏ trấu…Tuy nhiên việc sản xuất nhiên liệu từ nguồn này kém hiệu quả do rào cản kỹ thuật và việc độc canh, gây mất cân bằng sinh thái. - NLSH thế hệ thứ 3: Là nhiên liệu đƣợc chế tạo từ các loài vi tảo trong nƣớc, trên đất ẩm, sinh ra nhiều năng lƣợng (7-30 lần) so với NLSH thế hệ trƣớc trên cùng diện tích SVTH: Lê Dƣơng Huyền Trâm Trang 7 Đánh giá nhận thức và mức độ tiêu dùng xăng E5 tại TP. Hồ Chí Minh GVHD: Trƣơng Thanh Cảnh trồng. Nhƣng chi phí cho các dự án NLSH từ dầu tảo thƣờng dừng ở mức thử nghiệm do có chi phí rất cao. 1.2.1. Tổng quan về xăng sinh học 1.2.1.1. Một số khái niệm Ethanol (Etyl alcochol hay còn gọi là rƣợu ethyl) là hợp chất hóa học có công thức C2H5OH . Đây là một chất hữu cơ nằm trong dãy đồng đẳng của rƣợu methylic. Ethanol là chất dễ bay hơi, dễ cháy, không màu, nhẹ hơn nƣớc nhƣng nặng hơn xăng. Xăng sinh học đƣợc ký hiệu là Ex trong đó x là % thể tích cồn trong công thức pha trộn xăng sinh học( Nguyễn Khoa Sơn, 2014). Các nguyên liệu để pha chế xăng E5 đều đƣợc giám định chất lƣợng bởi các trung tâm tiêu chuẩn - đo lƣờng - chất lƣợng trƣớc khi nhập kho và đạt tiêu chuẩn Việt Nam. Xăng sinh học E5 là nhiên liệu chứa 5% thể tích cồn sinh học và 95% thể tích xăng truyền thống, ký hiệu là E5. Xăng sinh học E10: là nhiên liệu chứa 10% thể tích cồn sinh học và 90% thể tích xăng truyền thống, ký hiệu là E10. 1.2.1.2. Ƣu – nhƣợc điểm của xăng sinh học E5 a. - Ƣu điểm Là nhiên liệu sinh học tốt cho động cơ xe máy: Do ethanol có trị số Octane cao (RON = 109) nên khi pha vào xăng khoáng làm tăng hệ số Octane làm tăng khả năng chống kích nổ của động cơ, tăng hiệu suất cháy, giúp động cơ vận hàng êm hơn và làm tăng tuổi thọ cho động cơ xe máy.Việc sử dụng ethanol pha vào xăng khoáng không làm giảm hiệu suất động cơ mà còn tăng khả năng hoạt động của động cơ. SVTH: Lê Dƣơng Huyền Trâm Trang 8 Đánh giá nhận thức và mức độ tiêu dùng xăng E5 tại TP. Hồ Chí Minh GVHD: Trƣơng Thanh Cảnh Cải thiện thông số tính năng xăng E5, E10 so với RON 92 ( %) So sánh thông số tính năng của động cơ xe máy sử dụng xăng E5, E10 với xăng RON 92 8 6 6.5 5.03 6.24 4.43 4 2 0 -2 -4 -6 -6.37 -5.41 -8 Công suất (Kw) Lực kéo (N) Suất tiêu thụ (N/g.KW.h) E5 6.5 6.24 -6.37 E10 5.03 4.43 -5.41 Nguồn: Nguyễn Khoa Sơn, 2014 Hình 1. So sánh thông số tính năng của động cơ xe máy sử dụng xăng E5,E10 với RON 92 Biểu đồ cho thấy việc sử dụng xăng E5 cho động cơ xe máy làm cho công suất tăng 6.50%, lực kéo tăng 6.24% so với xăng khoáng RON 92; trong khi suất tiêu thụ lại thấp hơn xăng khoáng RON 92 là 6.37% do công suất đƣợc cải thiện trong khi lƣợng tiêu thụ nhiên liệu gần nhƣ không thay đổi. - Phát thải ít khí độc hại, góp phần bảo vệ môi trƣờng Ô nhiễm môi trƣờng từ hoạt động giao thông chủ yếu xuất phát từ các phƣơng tiện di chuyển. Quá trình cháy của động cơ phát sinh ra các loại khí thải có hại nhƣ: khói bụi, CO2, CO, NOx, CH, Benzen… Hàng năm ,các phƣơng tiên giao thông của Việt Nam đã thải ra 6 triệu tấn CO2, 61 nghìn tấn CO, 35 nghìn tấn NO2, 12 nghìn tấn SO2 và 22 nghìn tấn CmHn. Nồng độ các chất có hại trong không khí ở các đô thị lớn vƣợt quá mức cho phép nhiều lần, riêng SO2 cao gấp 2-3 lần.(Theo PGS.TS Nguyễn Lê Ninh,2017) SVTH: Lê Dƣơng Huyền Trâm Trang 9