Tài liệu đảng bộ tỉnh thái bình lãnh đạo đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp từ năm 2001 đến năm 2010 [tt]

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH PHẠM THỊ KIM LAN §¶NG Bé TØNH TH¸I B×NH L·NH §¹O §µO T¹O NGUåN NH¢N LùC CHO N¤NG NGHIÖP Tõ N¡M 2001 ®Õn n¨m 2010 Chuyên ngành : Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam Mã số : 62 22 03 15 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ HÀ NỘI - 2015 Công trình được hoàn thành tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS NGUYỄN TRỌNG PHÚC 2. PGS.TS VŨ QUANG VINH Phản biện 1: Phản biện 2: Phản biện 3: Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Học viện họp tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Vào hồi...... giờ....... ngày...... tháng...... năm 2015 Có thể tìm hiểu luận án tại: Thư viện Quốc gia và Thư viện Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài 1.1. Về khoa học Sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác đào tạo nguồn nhân lực nói chung và đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp nói riêng và việc vận dụng chủ trương của Trung ương Đảng đối với các địa phương rất phong phú và đa dạng trên tất cả các phương diện từ lãnh đạo, chỉ đạo đến tổ chức triển khai thực hiện. Đã có một số công trình nghiên cứu về vấn đề này tuy nhiên, đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu toàn diện về sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh Thái Bình đối với công tác đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp trong giai đoạn từ năm 2001 đến năm 2010. 1.2. Về thực tiễn Sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ tỉnh Thái Bình đối với công tác đào tạo nguồn nhân lực có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế, ổn định chính trị, xã hội của địa phương và góp phần thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. Để tiếp tục thực hiện tốt công tác này, việc nghiên cứu, đánh giá, hệ thống hóa kết quả, hiệu quả, rút ra bài học kinh nghiệm trong công tác chỉ đạo là cần thiết và cấp bách. Nghiên cứu, tổng kết những kinh nghiệm về công tác đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp của Đảng bộ tỉnh Thái Bình từ năm 2001 đến năm 2010, có thể vận dụng phục vụ lãnh đạo đẩy mạnh công tác này trong giai đoạn hiện nay. 2. Mục đích và nhiệm vụ của luận án 2.1. Mục đích Nghiên cứu quá trình Đảng bộ tỉnh Thái Bình lãnh đạo đào tạo NNL cho nông nghiệp trong quá trình CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn từ năm 2001 đến năm 2010 nhằm tổng kết thực tiễn và đúc kết những kinh nghiệm có giá trị; góp phần cung cấp một số luận cứ khoa học, có cơ sở lịch sử cho việc hoạch định chủ trương phát triển NNL cho nông nghiệp, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn cách mạng mới của tỉnh Thái Bình. 2 2.2. Nhiệm vụ - Làm rõ những yếu tố tác động đến đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp tỉnh Thái Bình khi bước vào thế kỷ XXI; - Hệ thống khái quát các quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng Cộng sản Việt Nam và chủ trương của Đảng bộ tỉnh Thái Bình về đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp trong 10 năm (2001-2010); - Làm rõ quá trình Đảng bộ tỉnh chỉ đạo thực hiện đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp từ 2001 đến năm 2010; - Nhận xét những thành tựu, hạn chế và đúc kết kinh nghiệm từ sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh Thái Bình trong đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp (2001-2010). 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh Thái Bình về chủ trương, sự chỉ đạo và kết quả cụ thể về đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp từ năm 2001 đến năm 2010. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: nguồn nhân lực cho nông nghiệp là khái niệm rộng bao gồm nhiều đối tượng như: nông dân, cán bộ khoa học kỹ thuật nông nghiệp, cán bộ quản lý nông nghiệp… Tuy nhiên, luận án tập trung nghiên cứu, làm rõ chủ trương và chỉ đạo thực hiện của Đảng bộ tỉnh Thái Bình về đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp chủ yếu ở đối tượng nông dân. - Về thời gian: Từ năm 2001 đến năm 2010. - Về không gian: Trên địa bàn nông thôn tỉnh Thái Bình. 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Cơ sở lý luận Luận án được thực hiện trên cơ sở các quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng Cộng sản Việt Nam về NNL nói chung, NNL cho nông nghiệp nói riêng; đặc biệt là những quan điểm của Đảng trong công cuộc đổi mới. 3 Dựa vào cơ sở lý luận trên, luận án khai thác các nguồn tư liệu: văn kiện của Đảng và Nhà nước, văn kiện của Đảng bộ tỉnh Thái Bình, UBND tỉnh Thái Bình và các nguồn tư liệu của các cơ quan, ban, ngành có liên quan. Luận án còn kế thừa tư liệu từ kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học đề cập đến những vấn đề lý luận và thực tiễn đào tạo NNL nói chung và đào tạo NNL cho nông nghiệp nói riêng. Đồng thời, luận án bổ sung thêm các tư liệu do cá nhân tự sưu tầm. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Luận án sử dụng phương pháp lịch sử và phương pháp logic là chủ yếu. Ngoài ra còn sử dụng các phương pháp khác như: phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh, thống kê, khảo sát thực tiễn, phỏng vấn nhân chứng lịch sử có liên quan tới công tác đào tạo NNL cho nông nghiệp để minh chứng và luận giải quá trình Đảng bộ tỉnh Thái Bình lãnh đạo đào tạo NNL cho nông nghiệp từ năm 2001 đến năm 2010. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu - Luận án góp phần làm rõ hơn vai trò của lực lượng sản xuất trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội trong đó vai trò cốt yếu là nguồn nhân lực. - Từ thực tiễn đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp tỉnh Thái Bình, luận án khắc họa rõ nét về quá trình phát triển trong nhận thức cũng như trong thực tiễn về đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp qua 2 giai đoạn 2001-2005 và 2006-2010. - Từ thành công và hạn chế trong quá trình lãnh đạo đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp của Đảng bộ tỉnh Thái Bình, luận án đúc kết một số kinh nghiệm chủ yếu có giá trị lý luận và thực tiễn. - Luận án có thể làm tư liệu tham khảo cho các cấp, các ngành của tỉnh Thái Bình trong đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp nói riêng và nguồn nhân lực nói chung. 4 Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN Trong quá trình nghiên cứu, có thể chia thành 3 nhóm công trình nghiên cứu như sau: 1.1.1. Những công trình nghiên cứu về nguồn nhân lực, đào tạo nguồn nhân lực nói chung và nguồn nhân lực cho nông nghiệp nói riêng Có thể kể đến những công trình sau: “Phát triển nguồn nhân lực kinh nghiệm thế giới và thực tiễn nước ta” của tác giả Trần Văn Tùng và Lê Ái Lâm; “Nhân lực Việt Nam trong chiến lược kinh tế 2001-2010” của nhóm tác giả Nguyễn Văn Đễ, Bùi Xuân Trường, Nguyễn Kim Liệu; “Nguồn lực con người trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” của Đoàn Văn Khái; “Phát triển nguồn nhân lực công nghiệp Việt Nam trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và vai trò của công đoàn”, tác giả Lê Thanh Hà. Vấn đề nguồn nhân lực cho nông nghiệp cũng thu hút được sự quan tâm của rất nhiều tác giả, có thể kể đến các công trình như: “Con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn Việt Nam” của Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; “Cơ sở khoa học để xây dựng tiêu chí, bước đi, cơ chế, chính sách trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn” do GS, TS Vũ Năng Dũng chủ biên; “Con đường và bước đi công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn Việt Nam” do Nguyễn Kế Tuấn chủ biên; Cuốn “Tác động của hội nhập kinh tế đối với phát triển nông nghiệp Việt Nam”, do tác giả Nguyễn Từ chủ biên; “Cơ chế, chính sách hỗ trợ nông dân yếu thế trong quá trình chuyển sang nền kinh tế thị trường” của tác giả Vũ Dũng; Cuốn sách “Đường lối phát triển kinh tế nông nghiệp của Đảng Cộng sản Việt Nam trong thời kỳ đổi mới (1986-2011)” của tác giả Nguyễn Ngọc Hà… 5 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về đào tạo, phát triển nguồn nhân lực ở các vùng miền, các ngành và địa phương trong cả nước Các công trình điển hình như: “Phát triển nguồn nhân lực của Thanh Hóa đến năm 2010”, của Bùi Tiến Lợi; “Việc làm của nông dân trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa vùng đồng bằng sông Hồng đến năm 2020”, của Trần Thị Minh Ngọc; “Các tỉnh ủy vùng đồng bằng sông Hồng lãnh đạo đẩy nhanh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn trong giai đoạn hiện nay” của Nguyễn Thị Tố Uyên…. 1.1.3. Những công trình liên quan đến vấn đề nhân lực và đào tạo nguồn nhân lực trong nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Bình Công trình “Đặc điểm khí hậu Thái Bình” của tác giả Vũ Anh; Công trình “Người nông dân Thái Bình trong lịch sử”của Ban Nghiên cứu lịch sử Đảng tỉnh Thái Bình (1986); Cuốn sách “Nông nghiệp, nông thôn Thái Bình, thực trạng và giải pháp”, tác giả Bùi Sỹ Trùy chủ biênviết về KT - XH trên quê lúa Thái Bình trong hơn 10 năm đầu đổi mới; Lịch sử Đảng bộ tỉnh Thái Bình 1975 – 2000 của Đảng bộ tỉnh Thái Bình. Nhìn chung, những công trình liên quan trực tiếp đến vấn đề nhân lực và đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Bình còn rất hạn chế. Cho đến nay, chưa có công trình nào đi sâu nghiên cứu quá trình Đảng bộ tỉnh Thái Bình thực hiện đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp trong những năm tiến hành công cuộc đổi mới dưới góc độ Lịch sử Đảng. 1.2. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC Đà CÔNG BỐ VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LUẬN ÁN TẬP TRUNG GIẢI QUYẾT 1.2.1. Đánh giá kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học đã công bố liên quan đến đề tài luận án Các công trình nghiên cứu đã thu được những kết quả sau: - Những vấn đề lý luận chung về nguồn nhân lực và đào tạo nguồn nhân lực trên phạm vi cả nước. - Những vấn đề lý luận chung về đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp, nông thôn. 6 - Những công trình nghiên cứu về tỉnh Thái Bình bước đầu làm rõ một số đặc điểm điều kiện tự nhiên, xã hội; một số chủ trương của Đảng bộ tỉnh, của chính quyền các cấp, ban, ngành về đào tạo nguồn nhân lực nói chung, nguồn nhân lực cho nông nghiệp nói riêng. Đây là những nguồn tư liệu và luận cứ khoa học quan trọng để luận án kế thừa, luận giải mục đích và nhiệm vụ của luận án. 1.2.2. Những vấn đề luận án tập trung nghiên cứu - Luận án tập trung làm rõ yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực và nguồn nhân lực cho nông nghiệp trên tổng thể cả nước, từ đó làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn trong các biện pháp của Đảng bộ Thái Bình đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp từ năm 2001 đến năm 2010. - Làm rõ tầm quan trọng và những yêu cầu khách quan đặt ra với đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp nói chung, đặc biệt là tỉnh thuần nông như Thái Bình thời kỳ đẩy mạnh công cuộc đổi mới toàn diện. - Làm rõ quá trình hoạch định chủ trương và các biện pháp của Đảng bộ Thái Bình qua các nhiệm kỳ Đại hội từ khi đổi mới, đặc biệt các nhiệm kỳ từ năm 2001 đến năm 2010 về đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp. - Từ khảo sát thực tiễn, luận án hệ thống, phân tích, đánh giá quá trình tổ chức chỉ đạo thực hiện chủ trương đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp qua các giai đoạn 2001 - 2005 và 2006 - 2010. - Trên cơ sở những thành công và những hạn chế, luận án nêu một số kinh nghiệm chủ yếu của quá trình hoạch định chủ trương và chỉ đạo thực hiện đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp của tỉnh Thái Bình trong những năm tới. 7 Chương 2 CHỦ TRƯƠNG VÀ SỰ CHỈ ĐẠO CỦA ĐẢNG BỘ TỈNH THÁI BÌNH VỀ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC CHO NÔNG NGHIỆP TỪ NĂM 2001 ĐẾN NĂM 2005 2.1. NHỮNG YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CÔNG TÁC ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC CHO NÔNG NGHIỆP TỈNH THÁI BÌNH Có nhiều cách hiểu khác nhau về nguồn nhân lực, nhưng nguồn nhân lực quốc gia đều có chung những đặc điểm: nguồn nhân lực là nguồn lực con người; nguồn nhân lực là bộ phận lao động trong toàn thể dân số; nguồn nhân lực phản ánh khả năng lao động của một xã hội. Nguồn nhân lực cho nông nghiệp là nguồn nhân lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội nông thôn, đồng thời cung cấp nhân lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội nói chung. nguồn nhân lực này thống nhất nhưng không đồng nhất với nông dân. nguồn nhân lực nông nghiệp là toàn bộ những tiềm năng con người phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội ở nông thôn. Đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp là quá trình làm cho nguồn nhân lực biến đổi trên tất cả các mặt: cơ cấu, thể lực, kỹ năng, kiến thức và tinh thần... cho công việc. Nhờ vậy mà phát triển được năng lực của họ, ổn định công ăn việc làm, nâng cao địa vị kinh tế - xã hội. Đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa là hoạt động nhằm tạo ra nguồn nhân lực có số lượng hợp lý và chất lượng đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Từ cách hiểu khái niệm nguồn nhân lực và đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp như trên, có thể thấy những yêu cầu khách quan đặt ra đối với việc đào tạo nguồn nhân lực trong công cuộc đổi mới của đất nước: 2.1.1. Nhu cầu hội nhập kinh tế quốc tế và yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xây dựng, phát triển nền kinh tế tri thức đòi hỏi phải đào tạo nguồn nhân lực - Đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu hội nhập kinh tế quốc tế. 8 - Đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xây dựng, phát triển nền kinh tế tri thức 2.1.2. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của Thái Bình Điều kiện tự nhiên Thái Bình là một tỉnh đồng bằng ven biển, nằm phía Nam châu thổ sông Hồng, có địa hình tương đối bằng phẳng, không có đồi núi, một mặt giáp biển và hệ thống các sông bao quanh, tạo ra cho Thái Bình vùng đồng đất phì nhiêu, thuận lợi cho việc phát triển trồng trọt, yếu tố quan trọng để góp phần phát triển kinh tế nông nghiệp của tỉnh. Điều kiện kinh tế - xã hội Về tình hình dân số: Theo số liệu thống kê ngày 1/10/2000, dân số toàn tỉnh Thái Bình là 1.801.000 người. Trong đó nam: chiếm 47,9% dân số; nữ chiếm 52,1% dân số; dân số thành thị 5,8% dân số; dân số nông thôn 94,2% dân số trong tỉnh. Trong bối cảnh đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn mà dân số tập trung chủ yếu ở nông thôn là vấn đề phức tạp của chính sách phát triển kinh tế - xã hội Thái Bình. Nguồn lực này cần được đào tạo chuyên môn để đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Về đất đai và tình hình sử dụng đất đai: Theo số liệu thống kê ngày 01 tháng 10 năm 2000 của Cục thống kê tỉnh Thái Bình, tổng diện tích đất đai toàn tỉnh là 154.224 ha, trong đó diện tích đất nông nghiệp là 96.567 ha chiếm 62,6%. Với quỹ đất dành cho nông nghiệp chiếm một tỷ lệ lớn nhất, kinh tế Thái Bình chủ yếu vẫn coi sản xuất nông nghiệp là ngành kinh tế chủ lực. Về cơ sở vật chất kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp: Thái Bình là một trong những tỉnh có hệ thống điện, đường, trường, trạm, thông tin liên lạc, nguồn nước sạch ở vùng nông thôn đứng đầu cả nước. Về đầu tư phát triển: Trong các năm 1997, 1998, Thái Bình mặc dù phải tập trung giải quyết các vấn đề xã hội phức tạp nhằm ổn định tình hình, nhưng không vì thế mà đầu tư xây dựng cơ bản cho nông nghiệp bị xem nhẹ. 9 Như vậy, từ đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội, có thể nhận thấy những thuận lợi cơ bản trong công tác đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp tỉnh Thái Bình nhưng đồng thời cũng đặt ra những khó khăn, thách thức trong quá trình đào tạo nguồn nhân lực nhằm đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. 2.1.3. Thực trạng nguồn nhân lực nông nghiệp Thái Bình trước năm 2001 Về số lượng NNL: Kết quả thống kê năm 2000, nguồn lao động trong độ tuổi là 1,73 triệu người, lao động trong khu vực nông nghiệp chiếm 74,3%, công nghiệp và xây dựng 17%, thương mại 8,7% . Lao động từ 15 tuổi trở lên có trình độ chuyên môn kỹ thuật chỉ đạt 7,07%, thấp hơn so với các tỉnh khác trong vùng ĐBSH (7,55%). Tổng số lao động từ 15 tuổi trở lên không có việc làm thường xuyên trong khu vực nông thôn chiếm khoảng 4,4% tổng số người lao động kinh tế (cả nước 6,8%, ĐBSH 7,8%). Trong đó, lực lượng lao động nữ không có việc làm thường xuyên chiếm khoảng trên 17 ngàn người. Đây là vấn đề lớn đặt ra đối với nông nghiệp và nông thôn Thái Bình khi bước vào giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn Bên cạnh đó, trước năm 2000, tình hình nông dân, nông thôn Thái Bình diễn biến phức tạp, Đảng bộ tỉnh vừa phải ổn định tình hình kinh tế - xã hội, vừa phải có chính sách đào tạo, phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và cả nước. Như vậy, công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn có thực hiện được hay không là phụ thuộc vào chất lượng nguồn lực lao động ở tỉnh, trong đó, dạy nghề cho người nông dân giải quyết việc làm lúc nông nhàn, đào tạo những người nông dân có nghề để chuyển đổi nghề và đào tạo nâng cao trình độ của người lao động đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa nông nghiệp là đòi hỏi cấp thiết trong quá trình thực công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở tỉnh. 10 2.2. QUAN ĐIỂM CỦA TRUNG ƯƠNG ĐẢNG VÀ CHỦ TRƯƠNG CỦA ĐẢNG BỘ TỈNH THÁI BÌNH VỀ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC NÓI CHUNG VÀ NGUỒN NHÂN LỰC CHO NÔNG NGHIỆP NÓI RIÊNG 2.2.1. Quan điểm của Đảng về đào tạo nguồn nhân lực Đại hội Đảng lần thứ IX năm 2001 xác định một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong 10 năm đầu thế kỷ XXI là: Phát triển mạnh nguồn lực con người là một trong 3 khâu đột phá nhằm phát triển kinh tế - xã hội. Đối với nông nghiệp, nông thôn, Đảng chủ trương tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, coi đây là một trọng điểm quan trọng có ý nghĩa quyết định đến sự thành công của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Cụ thể hóa quan điểm Nghị quyết Đại hội IX của Đảng, Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành Trung ương Đảng, khóa IX (tháng 2/2002) bàn về đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. Hội nghị thông qua Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 18/3/2002 Về đẩy nhanh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn thời kỳ 2001-2010 làm rõ nội hàm của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông thôn. Vì vậy, nếu không đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp thì không thể thực hiện được cả hai quá trình trên. 2.2.2. Chủ trương của Đảng bộ tỉnh Thái Bình về đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp những năm đầu thế kỷ XXI Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Thái Bình lần thứ XVI (tháng 03 năm 2001) trên cơ sở vận dụng sáng tạo những chủ trương của Đảng về nguồn nhân lực đã đề ra phương hướng đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp của tỉnh nhằm từng bước đưa nông nghiệp Thái Bình theo hướng hiện đại. Mục tiêu cụ thể với kinh tế nông nghiệp được Đại hội xác định là: Phát triển toàn diện kinh tế nông nghiệp, nông thôn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa …Chuyển đổi cơ cấu lao động trong nông nghiệp, nông thôn; đưa 11 một phần lao động nông nghiệp sang làm nghề phi nông nghiệp, giải quyết việc làm cho lao động nông nghiệp lúc nông nhàn… Sau Đại hội, Đảng bộ tỉnh Thái Bình đã ban hành nhiều nghị quyết chuyên đề nhằm cụ thể hóa chủ trương và triển khai lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện. trong đó đặc biệt là Nghị quyết 13/ NQ-TU Về phát triển, đào tạo, dạy nghề giai đoạn 2004-2010. Nghị quyết thể hiện sự quyết tâm của Đảng bộ tỉnh Thái Bình trong việc đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh, đồng thời cũng mở ra một giai đoạn mới cho công tác đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp, đặc biệt ở lĩnh vực dạy nghề cho người nông dân, là cơ sở thực hiện chủ trương xã hội hóa công tác dạy nghề cho nông dân. 2.3. ĐẢNG BỘ TỈNH THÁI BÌNH CHỈ ĐẠO THỰC HIỆN ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC CHO NÔNG NGHIỆP (2001-2005) 2.3.1. Quá trình chỉ đạo thực hiện Tỉnh ủy Thái Bình đã chỉ đạo đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp trên những lĩnh vực cụ thể như: Xây dựng các làng nghề; Gắn đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp với giải quyết việc làm; Ủy ban nhân dân đã bố trí ngân sách, chỉ đạo xây dựng và thực hiện các đề án về phát triển đào tạo, dạy nghề; đồng thời xây dựng cơ chế, chính sách của tỉnh để thúc đẩy sự nghiệp đào tạo, dạy nghề phát triển nhanh và bền vững; Ủy ban nhân dân tỉnh chỉ đạo Sở Lao động Thương binh và Xã hội xây dựng và phê duyệt Quy hoạch mạng lưới các cơ sở dạy nghề của tỉnh đến năm 2010; Đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp trong ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp; Tạo nguồn và nâng cao chất lượng cán bộ nông nghiệp… 2.3.2. Những kết quả đạt được Đến năm 2005, tỉnh Thái Bình đã đạt những kết quả cụ thể về đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiêp. Nghề và làng nghề cũng được quan tâm mở rộng và có bước phát triển. 100% số xã có nghề, 173 làng nghề đạt tiêu chuẩn, tăng 91 làng nghề so với năm 2000, giải quyết việc làm ổn định, tăng thu nhập cho 15 vạn lao động hàng năm giải quyết thêm 7000-10000 lao 12 động; Số cán bộ làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản có trình độ liên tục được bổ sung hằng năm; Công tác đào tạo nghề cho người lao động, đặc biệt là đào tạo nghề ngắn hạn cho người nông dân được quan tâm, nhất là từ khi có nghị quyết chuyên đề của Tỉnh ủy về đào tạo nghề. Bình quân hàng năm đào tạo nghề cho trên 16 nghìn lao động, góp phần giải quyết việc làm cho khoảng 22,4 nghìn người, tăng 12% so với chỉ tiêu Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI đề ra. Tỷ lệ sử dụng thời gian ở khu vực nông thôn tăng 1,1%/năm. Đến năm 2005 tỷ lệ lao động qua đào tạo của Thái Bình đạt 30%, trong đó qua đào tạo nghề 18% Tiểu kết chương 2 Thực hiện chủ trương, quan điểm của Trung ương Đảng về phát triển kinh tế - xã hội, đào tạo nguồn nhân lực, Đảng bộ tỉnh Thái Bình đã cụ thể hóa thành các chủ trương và phương thức lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng kế hoạch thực hiện cụ thể đối với từng lĩnh vực trong đó đặc biệt là đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp. Tuy nhiên, công tác đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp thời kỳ này còn những hạn chế về quy mô, chất lượng, vấn đề việc làm và thu nhập của nguồn nhân lực cho nông nghiệp sau khi được đào tạo đào tạo nghề. Nhận thức của Đảng bộ tỉnh Thái Bình về tầm quan trọng của công tác đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp giai đoạn này đã có sự phát triển hơn hẳn giai đoạn trước, nhưng thực tế chỉ đạo và quá trình thực hiện chưa thực sự ngang bằng với nhận thức. Công tác đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp vẫn chủ yếu được thực hiện lồng ghép với chương trình đào tạo cán bộ, bồi dưỡng chuyên môn của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, những khóa đào tạo chuyển giao khoa học kỹ thuật cho nông dân chủ yếu được thực hiện theo các kế hoạch của kinh tế nông nghiệp, vấn đề xã hội hóa công tác đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp giai đoạn này chưa được đẩy mạnh. 13 Chương 3 ĐẢNG BỘ TỈNH THÁI BÌNH LÃNH ĐẠO ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC CHO NÔNG NGHIỆP GÓP PHẦN ĐẨY MẠNH CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA NÔNG NGHIỆP, NÔNG THÔN (2006 -2010) 3.1. YÊU CẦU MỚI VÀ QUAN ĐIỂM CỦA ĐẢNG VỀ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC TỪ NĂM 2006 ĐẾN NĂM 2010 3.1.1. Yêu cầu mới về đào tạo nguồn nhân lực và nguồn nhân lực cho nông nghiệp Đến năm 2006, tình hình thế giới và Việt Nam có những thay đổi nhanh chóng, đòi hỏi chủ trương, chính sách của Đảng phải phù hợp với tình hình mới. Vấn đề đào tạo nguồn nhân lực cũng trở nên cấp thiết hơn. 3.1.2. Quan điểm của Đảng về đào tạo nguồn nhân lực Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng (2006) đã chủ trương chú trọng đào tạo nguồn nhân lực mọi lĩnh vực cho đất nước, trong đó có nguồn nhân lực cho nông nghiệp. Vấn đề nguồn nhân lực cho nông nghiệp được Đảng giải quyết theo hướng: Đẩy mạnh nghiên cứu và chuyển giao khoa học công nghệ; Chú trọng đào tạo nghề, tạo việc làm cho nông dân và cho lao động nông thôn, nhất là ở các vùng nhà nước thu hồi đất để xây dựng kết cấu hạ tầng và phát triển các cơ sở phi nông nghiệp. Đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp được Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Khóa X (7/2008) bàn cụ thể. Mục tiêu cụ thể đến năm 2020 là: giải quyết cơ bản việc làm nâng cao thu nhập của dân cư nông thôn gấp trên 2,5 lần so với hiện nay. Lao động nông nghiệp còn khoảng 30% lao động xã hội, tỷ lệ lao động nông thôn qua đào tạo đạt trên 50%, số xã đạt tiêu chuẩn NTM khoảng trên 50%... Hội nghị khẳng định việc làm cho nông dân là nhiệm vụ ưu tiên xuyên suốt trong mọi chương trình phát triển kinh tế - xã hội của cả nước . Để giải quyết vấn đề này phải có kế hoạch cụ thể về đào tạo nghề và chính sách đảm bảo việc làm cho nông dân, nhất là ở các vùng chuyển đổi mục đích sử dụng đất; Đẩy mạnh xuất khẩu lao động từ 14 nông thôn, triển khai kế hoạch hợp tác nông nghiệp với một số quốc gia có nhu cầu. Thực hiện Nghị quyết của Đảng, Chính phủ đã ban hành Chương trình hành động của Chính phủ “Thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn”. Ngày 27/11/2009, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1956/QĐ TTg phê duyệt Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020. Quan điểm của Đề án đặt ra là: Đào tạo nghề cho lao động nông thôn là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước, của các cấp, các ngành và xã hội nhằm nâng cao chất lượng lao động nông thôn, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. 3.2. ĐẢNG BỘ TỈNH THÁI BÌNH VẬN DỤNG CHỦ TRƯƠNG CỦA ĐẢNG VỀ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC CHO NÔNG NGHIỆP 3.2.1. Chủ trương của Đảng bộ tỉnh Thái Bình về đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp Đại hội Đảng bộ tỉnh Thái Bình lần thứ XVII tháng 1 năm 2006 với quan điểm: thực sự coi trọng công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, đã đề ra các các biện pháp nhằm đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp: Khuyến khích phát triển nghề, sản xuất công nghiệp, dịch vụ ở nông thôn; Quan tâm đào tạo nghề, tạo điều kiện cho lao động nông thôn có việc làm tại chỗ và có khả năng tìm được việc làm; tập trung giải quyết các vấn đề xã hội ở nông thôn và xây dựng nông thôn mới; Mở rộng và phát triển các nghề, làng nghề hiện có, thuận lợi về thị trường, đồng thời phát triển các nghề và làng nghề mới theo hướng: tập trung đầu tư chiều sâu để nâng cao chất lượng làng nghề. Ngày 15 tháng 5 năm 2007, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ra Thông báo về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy (Khóa XVI) Về phát triển đào tạo nghề giai đoạn 2004-2010. 3.2.2. Quá trình chỉ đạo thực hiện và những kết quả đạt được * Quá trình tổ chức thực hiện: 15 Tỉnh ủy Thái Bình chỉ đạo các cơ quan ban, ngành tham gia trực tiếp đào tạo nguồn nhân lực trên các lĩnh vực như: Hỗ trợ đào tạo, dạy nghề ngắn hạn cho lao động nông thôn, Đẩy mạnh công tác khuyến nông, khuyến ngư phục vụ đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề ra các hình thức đào tạo: đào tạo ngắn hạn, tập huấn theo chuyên ngành ở các trường đại học, các viện nghiên cứu, cập nhật các thông tin khoa học; Hợp đồng với số sinh viên đã tốt nghiệp đại học từ loại khá trở lên đến làm việc ở các đơn vị sự nghiệp có thu với số lượng từ 10-15% để bổ sung cho cán bộ đến tuổi nghỉ hưu; Có cơ chế, chính sách để mỗi xã có ít nhất 1 kỹ sư nông nghiệp làm việc; Tập trung vào đào tạo nghề cho thanh niên nông thôn, kỹ năng quản lý kinh doanh cho các chủ trang trại, giành phần thích đáng vốn khuyến nông để hướng dẫn, tập huấn cho nông dân. Chương trình hành động của Ban Thường vụ Tỉnh ủy tháng 10 năm 2008 Về thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa X về nông nghiệp, dân, nông đặc biệt chú trọng việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi trong nông nghiệp; phát triển nghề, làng nghề; xây dựng và bổ sung quy hoạch phát triển nông nghiệp, quy hoạch vùng sản xuất hàng hóa tập trung gắn với quy hoạch xây dựng nông thôn mới; xây dựng đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn để đào tạo nguồn nhân lực trực tiếp phục vụ sản xuất nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới. Thực hiện các Nghị quyết của Tỉnh ủy và căn cứ vào chương trình phát triển kinh tế - xã hội, từ 2006-2010, các sở, ban, ngành của tỉnh: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Công thương, Sở Kế hoạch và Đầu tư và các huyện đã triển khai xây dựng chương trình, kế hoạch nhằm đẩy mạnh công tác dạy nghề, đào tạo phát triển nhân lực cho các ngành kinh tế của tỉnh, chuyển giao khoa học, kỹ thuật, ứng dụng công nghệ phục vụ sản xuất. Năm 2009, UBND tỉnh thông qua Đề án dạy nghề cho lao động nông thôn giai đoạn 2010 -2020. Đề án là sự tiếp tục thực hiện Nghị quyết 13 Về 16 phát triển đào tạo dạy nghề giai đoạn 2004-2010, và Đề án 05 Về xã hội hóa các hoạt động dạy nghề của UBND tỉnh Thái Bình ngày 27-11-2006. Với mục tiêu: Nâng cao quy mô và chất lượng đào tạo cho lao động nông thôn đáp ứng chuyển dịch cơ cấu kinh tế - xã hội theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa; Dạy nghề cho lao động nông thôn nhằm tạo ra bước đột phá tăng năng suất lao động trong sản xuất nông nghiệp và khu vực nông thôn; Phấn đấu đến năm 2015 có it nhất 60% và năm 2020 là 70% lực lượng lao động nông thôn được đào tạo chuyên môn kỹ thuật và có việc làm phù hợp. Đề án thực hiện thể hiện công tác đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp luôn được các cấp ủy, chính quyền của tỉnh Thái Bình quan tâm hàng đầu. Về đào tạo nguồn nhân lực phục vụ xây dựng nông thôn mới: Thực hiện Quyết định số 800/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, tỉnh ủy, huyện ủy đã chỉ đạo các xã thành lập ban chỉ đạo, tiến hành rà soát, chuẩn bị các điều kiện và xây dựng quy hoạch xây dựng nông thôn mới của xã theo 19 tiêu chí. Trong đó, giáo dục- đào tạo, dạy nghề nâng cao chất lượng lao động nhằm chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động, nâng cao thu nhập của người nông dân là những tiêu chí quan trọng để xây dựng nông thôn mới. Mặc dù, giai đoạn đầu Trung ương triển khai thí điểm tại 11 xã trong cả nước do Ban Bí thư trực tiếp chỉ đạo, Thái Bình không có xã được lựa chọn thực hiện thí điểm nhưng tỉnh ủy đã chỉ đạo lựa chọn 8 xã thuộc 8 huyện để tiến hành thí điểm xây dựng nông thôn mới của tỉnh và chỉ đạo các xã tiến hành rà soát các quy hoạch hiện có để chuẩn bị các điều kiện cho giai đoạn triển khai tiếp theo. * Những kết quả đạt được Những kết quả về đào tạo nguồn nhân lực cho nông nghiệp: Cùng với sự phát triển của kinh tế, tác động của các chủ trương, giải pháp phát triển nguồn nhân lực nói chung và nguồn nhân lực cho nông nghiệp của tỉnh Thái Bình giai đoạn 2006 -2010 đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Chương trình giải quyết việc làm đã tạo ra nhiều việc làm mới cho người lao động. Hằng năm, đào tạo nghề và giải quyết việc làm mới cho khoảng 29 nghìn lao 17 động. Nâng tỷ lệ sử dụng thời gian lao động ở khu vực nông thôn tăng 1,14%. Năm 2010, tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 42%, tăng 12%; trong đó qua đào tạo nghề 29%, tăng 10% so với năm 2005. Riêng trong lĩnh vực dạy nghề, lĩnh vực trực tiếp đào tạo đội ngũ người lao động tham gia sản xuất trực tiếp đã được quan tâm, đầu tư phát triển, góp phần đáp ứng nhu cầu đào tạo của người lao động và nhu cầu nhân lực của tỉnh, đặc biệt với chương trình đào tạo nghề ngắn hạn đã góp phần đào tạo lực lượng lao động lớn cho nông nghiệp, nông thôn. Có thể đánh giá khái quát về kết quả công tác dạy nghề của tỉnh những năm qua như sau: - Về mạng lưới cơ sở dạy nghề: Tính đến hết năm 2010, trên địa bàn tỉnh Thái Bình có 46 cơ sở dạy nghề, trong đó: 01 cơ sở liên kết đào tạo của trường Cao đẳng nghề; 08 trường Trung cấp nghề; 18 Trung tâm dạy nghề và 19 cơ sở khác tham gia dạy nghề. - Về kết quả của công tác dạy nghề: Giai đoạn 2004 - 2010, số lao động được tuyển sinh đào tạo nghề ở các cấp trình độ là 168.900 người, trong đó: Trình độ Cao đẳng nghề là 3.400 người; Trung cấp nghề và dạy nghề dài hạn là 21.000 người; Dạy nghề ngắn hạn, Sơ cấp nghề và dạy nghề dưới 3 tháng là 144.500 người. - Chất lượng lao động đã qua đào tạo nghề đạt khá tốt, tỷ lệ lao động có việc làm sau đào tạo đạt khá cao (khoảng 75%). - Về ngành nghề đào tạo, lao động được tuyển sinh đào tạo thuộc nhóm ngành, nghề nông nghiệp: 57.340 người (chiếm 33,9% tổng số lao động được đào tạo). Bên cạnh quy mô giáo dục, dạy nghề được mở rộng, việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý các cấp trong nông nghiệp cũng được coi trọng. Các trung tâm, trạm khuyến nông, khuyến công được tăng cường đội ngũ cán bộ kỹ thuật. Đội ngũ cán bộ quản lý được tăng cường từ cấp tỉnh đến xã. Nhữngkết quả trên đã tác động tích cực đến việc phát triển nguồn nhân lực đối với kinh tế xã hội khu vực nông nghiệp, nông thôn tỉnh Thái Bình 18 Tiểu kết chương 3 Giai đoạn 2006-2010 nền kinh tế thế giới có nhiều biến động sâu sắc. Những chủ trương, chính sách về đào tạo nguồn nhân lực của Đảng, Nhà nước thể hiện quá trình nhận thức ngày một sáng rõ hơn về vai trò của nguồn nhân lực đối với sự nghiệp cách mạng to lớn hiện nay. Từ những kết quả và kinh nghiệm qua thực tế những năm đầu đổi mới và những năm 2001-2005 về phát triển nguồn nhân lực, bước sang giai đoạn 2006-2010, giai đoạn đẩy mạnh thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa mà trọng tâm là nông nghiệp, nông dân, nông thôn, Đảng bộ tỉnh Thái Bình xây dựng và phát triển hệ thống quan điểm, chủ trương, phương thức chỉ đạo trong đào tạo, phát triển nguồn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế nông nghiệp của tỉnh. Gắn kết đào tạo với sử dụng lao động, gắn ngành nghề đào tạo với nhu cầu của thị trường và quy hoạch phát triển ngành, lĩnh vực của tỉnh. Với chủ trương xây dựng một nền nông nghiệp toàn diện, phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa trong điều kiện đất chật, người đông thì vấn đề nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật vào sản xuất là yếu tố quyết định. Sự vận dụng linh hoạt của Đảng bộ Thái Bình được thể hiện ở chủ trương: xuất phát từ bối cảnh một tỉnh thuần nông, trọng tâm đặt ra của Đảng bộ tỉnh là đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao từng bước đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn của tỉnh.