Tài liệu đặc điểm nghệ thuật trần thuật trong truyện ngắn nam bộ (1945 – 1975) copy

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HỒ CHÍ MINH --------------------------- LÂM THỊ THIÊN LAN ĐẶC ĐIỂM NGHỆ THUẬT TRẦN THUẬT TRONG TRUYỆN NGẮN NAM BỘ (1945 – 1975) LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN TP HỒ CHÍ MINH – 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HỒ CHÍ MINH --------------------------- LÂM THỊ THIÊN LAN ĐẶC ĐIỂM NGHỆ THUẬT TRẦN THUẬT TRONG TRUYỆN NGẮN NAM BỘ (1945 – 1975) CHUYÊN NGÀNH: VĂN HỌC VIỆT NAM MÃ SỐ: 62 22 01 21 LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC 1. PGS.TS. NGUYỄN THÀNH THI 2. TS. LÊ NGỌC THÚY TP HỒ CHÍ MINH – 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Tất cả những nội dung được trình bày trong luận án là trung thực và chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nào. Tác giả luận án Lâm Thị Thiên Lan MỤC LỤC Trang phụ bìa Trang Lời cam đoan Mục lục MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 8 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................ 8 2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ........................................................................... 10 2.3. Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ............ 23 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................... 25 4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................. 28 5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 28 6. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn ....................................................... 29 7. Kết cấu luận án ............................................................................................. 31 Chương 1: ĐẶC ĐIỂM TRUYỆN NGẮN NAM BỘ (1945 - 1975) NHÌN TỪ CHỦ THỂ VÀ ĐIỂM NHÌN TRẦN THUẬT .............................. 33 1.1. Những nguồn ảnh hưởng đến sự hình thành hình thức chủ thể trần thuật trong truyện ngắn Nam Bộ (1945 – 1975) ......................................... 33 1.1.1. Ảnh hưởng của yếu tố truyền thống (trên dẫn liệu truyện kể bình dân Nam Bộ) ................................................................................................... 33 1.1.2. Ảnh hưởng của tình hình lịch sử xã hội và sự giao lưu văn hóa 37 1.1.3. Sự chi phối của đặc trưng thể loại (tự sự cỡ nhỏ) ....................... 41 1.2. Các hình thức chủ thể trần thuật trong truyện ngắn Nam Bộ (1945 – 1975) ........................................................................................................... 43 1.2.1. Chủ thể trần thuật và vai trò của chủ thể trần thuật .................... 43 1.2.2. Các dạng thức chủ thể trần thuật................................................. 71 1.3. Điểm nhìn trần thuật và các dạng thức phổ biến của điểm nhìn trần thuật trong truyện ngắn Nam Bộ (1945 – 1975) ......................................... 91 1.3.1. Điểm nhìn theo xu hướng cá thể hóa .......................................... 92 1.3.2. Điểm nhìn theo xu hướng đối thoại, chia sẻ quan niệm, chia sẻ quyền phát ngôn .............................................................................................. 97 1.3.3. Kĩ thuật di chuyển điểm nhìn trần thuật và hiệu quả của nó trong truyện ngắn Nam Bộ (1945 – 1975)................................................................ 98 1.3.3.1. Từ điểm nhìn khách quan sang điểm nhìn nội quan hóa ......... 98 1.3.3.2. Di chuyển điểm nhìn và sự thay đổi các thái độ, bình diện phản ánh, nhận thức trong truyện ngắn .................................................................. 100 Tiểu kết ............................................................................................................ 104 Chương 2: ĐẶC ĐIỂM TRUYỆN NGẮN NAM BỘ (1945 – 1975) NHÌN TỪ THỜI GIAN TRẦN THUẬT ....................................................... 106 2.1. Những nguồn ảnh hưởng đến sự lựa chọn thời gian trần thuật trong truyện ngắn Nam Bộ (1945 – 1975) .......................................................... 106 2.1.1. Ảnh hưởng yếu tố truyền thống, yếu tố bản địa đối với sự vận động phát triển của thời gian trần thuật ........................................................ 107 2.1.2. Ảnh hưởng của yếu tố phi bản địa đối với sự vận động của thời gian trần thuật ................................................................................................ 112 2.1.3. Sự chi phối của đặc trưng thể loại trong quá trình vận động phát triển nghệ thuật trần thuật ............................................................................. 116 2.2 Đặc điểm cấu trúc thời gian trần thuật trong truyện ngắn Nam Bộ (1945 – 1975) ......................................................................................................... 118 2.2.1. Cấu trúc trần thuật theo thời gian đơn tuyến............................. 119 2.2.2. Cấu trúc trần thuật theo thời gian đa tuyến ............................... 129 2.2.3. Một số kĩ thuật xử lí thời gian trần thuật .................................. 140 2.3. Ý nghĩa, hiệu quả nghệ thuật của việc xử lí thời gian trần thuật trong truyện ngắn Nam Bộ (1945 – 1975) .......................................................... 152 2.3.1. Hiệu quả trong việc thể hiện sự nối kết giữa cảm thức thời gian và cảm thức số phận đời người ..................................................................... 152 2.3.2. Ý nghĩa hiện đại hóa, đa dạng hóa quan niệm thời gian nghệ thuật ....................................................................................................................... 156 Tiểu kết ............................................................................................................ 161 Chương 3: ĐẶC ĐIỂM TRUYỆN NGẮN NAM BỘ (1945 - 1975) NHÌN TỪ CHẤT LIỆU VÀ CẤU TRÚC DIỄN NGÔN TRẦN THUẬT . 163 3.1. Những nguồn ảnh hưởng đến sự định hình diễn ngôn trần thuật trong truyện ngắn Nam Bộ (1945 – 1975) .......................................................... 163 3.1.1. Ảnh hưởng của các yếu tố nội sinh đối với sự hình thành và phát triển của diễn ngôn trần thuật ........................................................................ 164 3.1.2. Ảnh hưởng của các yếu tố phi bản địa đối với sự biến đổi diễn ngôn trần thuật............................................................................................... 174 3.1.3. Sự chi phối của đặc trưng thể loại............................................. 178 3.2. Diễn ngôn trần thuật trong truyện ngắn Nam Bộ (1945 – 1975), nhìn từ chất liệu .................................................................................................... 181 3.2.1. Dấu ấn và hiệu quả của việc vận dụng phương ngữ trong truyện ngắn Nam Bộ (1945 – 1975) ......................................................................... 181 3.2.2. Hiện tượng thâm nhập hòa phối các chất liệu ngôn ngữ trong truyện ngắn Nam Bộ (1945 – 1975).............................................................. 185 3.3. Diễn ngôn trần thuật trong truyện ngắn Nam Bộ (1945 – 1975), nhìn từ cấu trúc .................................................................................................... 187 3.3.1. Cấu trúc diễn ngôn của người kể chuyện .................................. 188 3.3.2. Cấu trúc diễn ngôn của nhân vật ............................................... 210 3.3.3. Sự hòa phối giữa diễn ngôn của người kể chuyện và diễn ngôn của nhân vật ................................................................................................... 218 Tiểu kết ............................................................................................................ 221 KẾT LUẬN ...................................................................................................... 223 DANH MỤC CÁC BÀI BÁO, CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN .................................................................... 227 TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 229 DANH MỤC CÁC LUẬN VĂN, LUẬN ÁN ................................................ 244