khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
Lêi më ®Çu
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nÒn kinh tÕ n-íc ta ®· cã nh÷ng thay ®æi to
lín vÒ nhiÒu mÆt. Sù chuyÓn h-íng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc tõ c¬ chÕ kÕ
ho¹ch ho¸ tËp trung bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr-êng lµ nÒn t¶ng cho nh÷ng thay
®æi tÝch cùc ®ã.
Kinh tÕ thÞ tr-êng ®· ®Æt ra tr-íc m¾t c¸c doanh nghiÖp nhiÒu thö th¸ch
nh-ng còng mang tíi nh÷ng c¬ héi ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ tù kh¼ng ®Þnh m×nh.
Sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp còng ph¶i biÕt ¸p dông
nh÷ng kiÕn thøc míi vÒ qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµo thùc tiÔn ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh cña m×nh.
§a d¹ng ho¸ s¶n phÈm lµ mét khuynh h-íng ph¸t triÓn ngµy cµng phæ
biÕn cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp vµ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp thÝch øng
vµ ph¸t triÓn trong m«i tr-êng kinh doanh ®Çy biÕn ®éng.
Trong nh÷ng khã kh¨n chung cña nÒn kinh tÕ míi ph¸t triÓn, nhiÒu doanh
nghiÖp ®· v-¬n lªn tõ søc m¹nh néi lùc, lu«n duy tr× ®-îc s¶n xuÊt vµ ®¶m b¶o
thu nhËp æn ®Þnh cho ng-êi lao ®éng. C«ng ty cæ phÇn D-îc vµ thiÕt bÞ vËt t- y
tÕ TRAPHACO lµ mét doanh nghiÖp nh- vËy. Cã ®-îc thµnh c«ng nµy lµ do
doanh nghiÖp ®· chän cho m×nh mét h-íng ®i ®óng ®¾n "§a d¹ng ho¸ s¶n
phÈm mang tÝnh chiÕn l-îc t¹o lîi thÕ c¹nh tranh cho doanh nghiÖp trªn th-¬ng
tr-êng "
Trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i c«ng ty, cïng víi nh÷ng lý luËn ®-îc trang bÞ
trong qu¸ tr×nh häc tËp nghiªn cøu t¹i tr-êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n vµ xuÊt
ph¸t tõ thùc tÕ t¹i c«ng ty, em ®· chän ®Ò tµi: "Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ®a d¹ng
ho¸ s¶n phÈm ë C«ng ty CP D-îc vµ TBVTYT Bé GTVT TRAPHACO " ®Ó
thùc hiÖn chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp cña m×nh.
Néi dung chuyªn ®Ò gåm c¸c phÇn chÝnh sau :
PhÇn I : Nh÷ng vÇn ®Ò c¬ b¶n vÒ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm trong doanh
nghiÖp c«ng nghiÖp.
PhÇn II : Thùc tr¹ng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm t¹i c«ng ty TRAPHACO
PhÇn III : Mét sè gi¶i ph¸p vÒ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ë c«ng ty
TRAPHACO
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
-5-
trÇn ngäc v©n
khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm
trong doanh nghiÖp c«ng nghiÖp.
I . Thùc chÊt cña ®a d¹ng ho¸:
1. S¶n phÈm :
1.1. Kh¸i niÖm s¶n phÈm c«ng nghiÖp :
S¶n phÈm c«ng nghiÖp hiÓu theo c¸ch ®¬n gi¶n nhÊt chÝnh lµ yÕu tè ®Çu ra
cña doanh nghiÖp, lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh biÕn ®æi c¸c yÕu tè ®Çu vµo d-íi sù
t¸c ®éng cña t- liÖu s¶n xuÊt.
Theo quan niÖm cæ ®iÓn, s¶n phÈm c«ng nghiÖp lµ tæng hîp c¸c ®Æc tr-ng
vËt lý ho¸ häc cã thÓ quan s¸t vµ ®-îc tËp hîp trong mét h×nh thøc ®ång nhÊt lµ
vËt mang gi¸ trÞ sö dông.
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c quan hÖ trao ®æi
bu«n b¸n, s¶n phÈm c«ng nghiÖp cßn chøa ®ùng c¸c thuéc tÝnh hµng ho¸, kh«ng
chØ lµ vËt mang gi¸ trÞ sö dông mµ cßn mang gi¸ trÞ trao ®æi hay gi¸ trÞ.
Theo quan ®iÓm Marketing, s¶n phÈm ®-îc ®Þnh nghÜa lµ " mäi thø cã thÓ
chµo b¸n trªn thÞ tr-êng ®Ó chó ý, mua, sö dông hay tiªu dïng, cã thÓ tho¶ m·n
®-îc mét mong muèn hay nhu cÇu ".
Nh- vËy kh¸i niÖm vÒ s¶n phÈm hµng ho¸ mang tÝnh chÊt phøc t¹p bëi lÏ
mçi s¶n phÈm ®Òu cã nh÷ng nÐt ®Æc tr-ng vÒ vËt chÊt vµ t©m lý nh-: chÊt l-îng,
mÇu s¾c, nh·n m¸c, c¸ch sö dông, giao hµng vµ thùc hiÖn thanh to¸n, dÞch vô
sau b¸n hµng...S¶n phÈm víi nh÷ng nh·n hiÖu cô thÓ t¹o ra cho ng-êi tiªu dïng
mét h×nh ¶nh, mét tÝn hiÖu ®Ó nhËn biÕt vÒ doanh nghiÖp vµ x¸c nhËn sù hiÖn
diÖn cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr-êng .
Mçi s¶n phÈm hµng ho¸ cña doanh nghiÖp ph¶i ®¸p øng mét nhu cÇu, v× ®ã
lµ lêi høa hÑn víi kh¸ch hµng hay ng-êi tiªu dïng. Ng-êi mua th-êng quan
niÖm s¶n phÈm hµng ho¸ lµ cña c¶i vËt chÊt hay dÞch vô mµ hä mua ®Ó tho¶
m·n nhu cÇu cña m×nh do ®ã mçi s¶n phÈm ®-îc coi lµ lêi gi¶i ®¸p cho mét
nhu cÇu ®· t×m thÊy trªn thÞ tr-êng, doanh nghiÖp ph¶i b¸n c¸i mµ kh¸ch hµng
cÇn chø kh«ng ph¶i c¸i m×nh cã.
Nghiªn cøu s¶n phÈm vÒ thùc chÊt lµ t×m hiÓu th¸i ®é chÊp nhËn cña kh¸ch
hµng ®èi víi s¶n phÈm cña m×nh.
1.2. Ph©n lo¹i s¶n phÈm :
C¸c doanh nghiÖp t¹o ra s¶n phÈm hµng ho¸ lµ ®Ó b¸n vµ do s¶n phÈm
hµng ho¸ cña doanh nghiÖp mang tÝnh chÊt ®a d¹ng nªn ph¶i ph©n lo¹i ®Ó t¹o
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
-6-
trÇn ngäc v©n
khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c kinh doanh. Trong thùc tiÔn ng-êi ta ph©n lo¹i
s¶n phÈm theo rÊt nhiÒu c¸ch kh¸c nhau nh-ng ®Ó phôc vô cho viÖc t×m hiÓu vÒ
®a d¹ng ho¸ cã thÓ xem xÐt mét sè c¸ch ph©n lo¹i chñ yÕu sau.
1.2.1. Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt sö dông :
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm: s¶n phÈm c«ng
céng vµ s¶n phÈm c¸ nh©n.
- S¶n phÈm c«ng céng lµ s¶n phÈm mµ viÖc tiªu dïng cña ng-êi nµy kh«ng
lµm ¶nh h-ëng ®Õn viÖc tiªu dïng cña ng-êi kh¸c nh- ®-êng x¸, cÇu cèng, c¸c
c«ng tr×nh v¨n ho¸, c¸c di tÝch lÞch sö...
- S¶n phÈm c¸ nh©n lµ s¶n phÈm mµ khi mét ng-êi ®· tiªu dïng th× ng-êi
kh¸c kh«ng thÓ tiªu dïng s¶n phÈm ®ã .VÝ dô nh- quÇn ¸o, thùc phÈm...
S¶n phÈm c¸ nh©n cã tÝnh c¹nh tranh m¹nh mÏ cßn s¶n phÈm c«ng céng
kh«ng cã tÝnh c¹nh tranh.
1.2.2. Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo mèi quan hÖ víi thu nhËp :
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm hµng hãa th«ng
th-êng vµ hµng xa xØ.
- Hµng th«ng th-êng lµ nh÷ng s¶n phÈm mµ mäi tÇng líp trong x· héi cã
thÓ tiªu dïng mét c¸ch b×nh th-êng nh- giµy dÐp, chÊt ®èt...
- Hµng xa xØ lµ nh÷ng s¶n phÈm dµnh cho c¸c ®èi t-îng cã thu nhËp cao
trong x· héi nh- kim c-¬ng, ¸o l«ng thó...
1.2.3. Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo kh¶ n¨ng thay thÕ lÉn nhau:
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm: hµng ho¸ bæ
sung vµ hµng ho¸ thay thÕ
- Hµng ho¸ bæ sung lµ hµng ho¸ khi tiªu dïng ph¶i theo mét c¬ cÊu vµ
®ång bé nhau, kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau ®-îc nh-: « t« vµ x¨ng, thuèc l¸ vµ bËt
löa..
- Hµng ho¸ thay thÕ lµ hµng ho¸ tiªu dïng ®éc lËp víi nhau vµ khi cÇn cã
thÓ thay thÕ cho nhau nh-: bÕp ®iÖn vµ bÕp ga, dÇu vµ than..
1.2.4. Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo tuæi thä cña s¶n phÈm:
- Hµng ho¸ l©u bÒn lµ hµng ho¸ cã thÓ sö dông ®-îc trong mét thêi gian
dµi nh- « t«, xe m¸y, nhµ cöa...
- Hµng ho¸ kh«ng l©u bÒn nh- nh÷ng vËt rÎ tiÒn nhanh háng: ®òa tre, guèc
méc...
1.2.5. Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo tÇn sè mua:
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
-7-
trÇn ngäc v©n
khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
- Hµng mua th-êng xuyªn: lµ hµng ho¸ rÊt cÇn thiÕt cho cuéc sèng hµng
ngµy mµ ng-êi tiªu dïng ph¶i sö dông th-êng xuyªn nh- quÇn ¸o, giµy dÐp..
- Hµng mua kh«ng th-êng xuyªn: lµ lo¹i hµng ho¸ mµ ng-êi tiªu dïng
kh«ng tiªu dïng chóng th-êng xuyªn nh- quÇn ¸o c-íi ...
1.2.6. Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo møc ®é chÕ biÕn s¶n phÈm:
- S¶n phÈm trung gian: lµ nh÷ng s¶n phÈm cßn ph¶i tr¶i qua mét sè b-íc
chÕ biÕn n÷a míi trë thµnh s¶n phÈm hoµn chØnh phôc vô cho tiªu dïng nh- sîi
®Ó dÖt v¶i, v¶i ®Ó may quÇn ¸o..
- S¶n phÈm cuèi cïng lµ nh÷ng s¶n phÈm hoµn chØnh cã thÓ phôc vô cho
tiªu dïng nh- xe m¸y, v¨n phßng phÈm..
1.3. N¨m møc ®é cña s¶n phÈm:
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, khi lËp kÕ ho¹ch s¶n phÈm cña m×nh
nhµ kinh doanh cÇn suy nghÜ ®Çy ®ñ vÒ n¨m møc ®é cña s¶n phÈm.
Møc ®é c¬ b¶n nhÊt chÝnh lµ Ých lîi cèt lâi, chÝnh lµ dÞch vô hay lîi Ých c¬
b¶n mµ kh¸ch hµng thùc sù mua. Ng-ßi kinh doanh ph¶i lu«n coi m×nh lµ ng-êi
cung øng Ých lîi. VÝ dô nh- trong tr-êng hîp kh¸ch s¹n, ng-êi kh¸ch nghØ ®ªm
mua " sù nghØ ng¬i vµ giÊc ngñ ".
ë møc ®é thø hai, ng-êi kinh doanh ph¶i biÕn lîi Ých cèt lâi thµnh s¶n
phÈm chung chÝnh lµ d¹ng c¬ b¶n cña s¶n phÈm ®ã v× thÕ kh¸ch s¹n ph¶i lµ mét
toµ nhµ cã c¸c phßng ®Ó cho thuª.
ë
møc ®é thø ba, ng-ßi kinh doanh chuÈn bÞ mét s¶n phÈm mong ®îi, tøc
lµ tËp hîp c¸c thuéc tÝnh vµ ®iÒu kiÖn ng-êi mua th-êng mong ®îi vµ chÊp nhËn
khi hä mua s¶n phÈm ®ã. VÝ dô nh- kh¸ch ®Õn kh¸ch s¹n mong ®îi mét c¸i
gi-êng s¹ch sÏ, xµ b«ng, kh¨n t¾m vµ mét møc ®é yªn tÜnh t-¬ng ®èi. V× hÇu
hÕt c¸c kh¸ch s¹n cã thÓ ®¸p øng ®-îc mong muèn tèi thiÓu nµy nªn kh¸ch du
lÞch th-êng kh«ng cã thiªn vÞ ®èi víi kh¸ch s¹n nµo mµ hä sÏ vµo bÊt k× kh¸ch
s¹n nµo thuËn tiÖn nhÊt .
ë
møc ®é thø t-, ng-êi kinh doanh chuÈn bÞ mét s¶n phÈm hoµn thiÖn
thªm tøc lµ s¶n phÈm bao gåm nh÷ng dÞch vô vµ Ých lîi phô thªm lµm cho s¶n
phÈm cña c«ng ty kh¸c víi s¶n phÈm cña ®èi thñ c¹nh tranh. VÝ dô kh¸ch s¹n
cã thÓ hoµn thiÖn thªm s¶n phÈm cña m×nh b»ng c¸ch ®¨ng kÝ kh¸ch nhanh
chãng, bæ sung s÷a t¾m, b÷a ¨n ngon vµ phôc vô tèt v.v..Cuéc c¹nh tranh cña
c¸c doanh nghiÖp ngµy nay chñ yÕu ë møc ®é hoµn thiÖn s¶n phÈm.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
-8-
trÇn ngäc v©n
khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
ë møc ®é thø n¨m lµ s¶n phÈm tiÒm Èn, tøc lµ nh÷ng sù hoµn thiÖn vµ biÕn
®æi mµ s¶n phÈm ®ã cuèi cïng cã thÓ nhËn ®-îc trong t-¬ng lai. Trong khi s¶n
phÈm hoµn thiÖn thÓ hiÖn nh÷ng g× ®· ®-îc ®-a vµo s¶n phÈm ngµy h«m nay th×
s¶n phÈm tiÒm Èn l¹i chØ nªu ra h-íng ph¸t triÓn kh¶ dÜ cña nã. §©y chÝnh lµ
n¬i c¸c c«ng ty t×m kiÕm tÝch cùc nh÷ng c¸ch thøc míi ®Ó tho¶ m·n kh¸ch hµng
vµ t¹o sù kh¸c biÖt cho s¶n phÈm cña m×nh. Sù xuÊt hiÖn cña mét sè kh¸ch s¹n
th-îng h¹ng mµ ë ®ã kh¸ch cã thÓ ë nhiÒu phßng lµ mét sù ®æi míi kh¸ch s¹n
truyÒn thèng.
Mét sè c«ng ty ®· bæ sung cho s¶n phÈm cña m×nh nh÷ng Ých lîi kh«ng
nh÷ng tho¶ m·n mµ cßn lµm cho kh¸ch hµng vui lßng b»ng c¸ch mang ®Õn
nh÷ng sù ng¹c nhiªn bÊt ngê cho hä khi tiªu dïng s¶n phÈm cña c«ng ty m×nh
1.4. Danh môc s¶n phÈm :
Mét danh môc s¶n phÈm lµ tËp hîp tÊt c¶ nh÷ng lo¹i s¶n phÈm vµ mÆt hµng
mµ mét ng-êi b¸n cô thÓ ®-a ra ®Ó b¸n cho ng-êi mua. Danh môc s¶n phÈm
cña mét c«ng ty sÏ cã chiÒu réng, chiÒu dµi, chiÒu s©u vµ mét mËt ®é nhÊt ®Þnh
ChiÒu réng danh môc s¶n phÈm thÓ hiÖn c«ng ty cã bao nhiªu lo¹i s¶n
phÈm kh¸c nhau.
ChiÒu dµi danh môc s¶n phÈm lµ tæng sè mÆt hµng cña c«ng ty .
ChiÒu s©u danh môc thÓ hiÖn cã bao nhiªu ph-¬ng ¸n cña mçi s¶n phÈm
trong mét lo¹i.
MËt ®é cña danh môc s¶n phÈm thÓ hiÖn mèi quan hÖ mËt thiÕt ®Õn møc ®é
nµo gi÷a c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau xÐt theo c¸ch sö dông cuèi cïng, thiÕt bÞ
s¶n xuÊt hay kªnh ph©n phèi nµo kh¸c.
Bèn chiÒu nµy cña danh môc s¶n phÈm t¹o nªn nh÷ng c¨n cø ®Ó x©y dùng
chiÕn l-îc s¶n phÈm cña c«ng ty. C«ng ty cã thÓ khuyÕch tr-¬ng doanh nghiÖp
cña m×nh theo nhiÒu c¸ch. C«ng ty cã thÓ më réng danh môc s¶n phÈm b»ng
c¸ch bæ sung nh÷ng s¶n phÈm míi. C«ng ty cã thÓ kÐo dµi tõng lo¹i s¶n phÈm.
C«ng ty cã thÓ bæ sung thªm c¸c ph-¬ng ¸n s¶n phÈm cho tõng s¶n phÈm vµ
t¨ng chiÒu s©u cña danh môc. Cuèi cïng c«ng ty cã thÓ tiÕp tôc t¨ng hay gi¶m
mËt ®é cña lo¹i s¶n phÈm tïy theo ý ®å cña c«ng ty muèn cã uy tÝn v÷ng ch¾c
trong mét lÜnh vùc hay tham gia vµo nhiÒu lÜnh vùc.
ViÖc lËp kÕ ho¹ch danh môc s¶n phÈm chñ yÕu tïy thuéc vµo tr¸ch nhiÖm
cña nh÷ng ng-êi ho¹ch ®Þnh chiÕn l-îc cña c«ng ty c¨n cø vµo nh÷ng th«ng tin
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
-9-
trÇn ngäc v©n
khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
do ng-êi lµm c«ng t¸c marketing cña c«ng ty cung cÊp. Hä ph¶i ®¸nh gi¸ nh÷ng
lo¹i s¶n phÈm cÇn ph¸t triÓn, cÇn duy tr×, cÇn thu ho¹ch vµ cÇn lo¹i bá.
2. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ sù cÇn thiÕt cña ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm
trong doanh nghiÖp c«ng nghiÖp :
2.1. Thùc chÊt cña ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm:
Trong hÖ thèng môc tiªu kinh tÕ - x· héi cña mçi doanh nghiÖp cã hai môc
tiªu ®-îc coi lµ c¬ b¶n, t¹o tiÒn ®Ò cho c¸c môc tiªu kh¸c ®ã lµ viÖc t¹o ra s¶n
phÈm víi chÊt l-îng cao phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr-êng vµ x· héi vµ viÖc
®¹t ®-îc lîi nhuËn tèi ®a sau mçi chu kú kinh doanh trªn c¬ së n©ng cao hiÖu
qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ hÖ thèng
môc tiªu kinh tÕ-x· héi nãi chung vµ hai môc tiªu nãi riªng mçi doanh nghiÖp
ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc c¬ cÊu s¶n phÈm hîp lý cña m×nh. TÝnh hîp lý cña mçi c¬
cÊu s¶n phÈm chØ thÝch øng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh trong mçi kú kinh
doanh do ®ã khi nh÷ng ®iÒu kiÖn Êy cã sù thay ®æi th× c¬ cÊu s¶n phÈm còng
ph¶i thay ®æi ®Ó ®¹t tÝnh hîp lý míi ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ c¬ cÊu s¶n phÈm cña
c«ng ty ph¶i mang tÝnh " ®éng " ®Ó thÝch øng víi nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng c¹nh
tranh s«i ®éng.
Sù hoµn thiÖn vµ ®æi míi c¬ cÊu s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®-îc thùc
hiÖn theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau nh- :
- Thu hÑp danh môc s¶n phÈm b»ng c¸ch lo¹i bá nh÷ng s¶n phÈm lçi thêi,
nh÷ng s¶n phÈm kÐm søc c¹nh tranh vµ nh÷ng s¶n phÈm kh«ng cã kh¶ n¨ng t¹o
ra lîi nhuËn cho doanh nghiÖp.
- Gi÷ nguyªn chñng lo¹i s¶n phÈm ®ang s¶n xuÊt nh-ng c¶i tiÕn, hoµn
thiÖn nh÷ng s¶n phÈm Êy vÒ h×nh thøc, vÒ néi dung, t¹o thªm nhiÒu kiÓu d¸ng
vµ thÕ hÖ s¶n phÈm míi .
- Bæ sung thªm vµo danh môc s¶n phÈm nh÷ng s¶n phÈm míi phï hîp víi
nhu cÇu thÞ tr-êng vµ xu h-íng ph¸t triÓn cña khoa häc, c«ng nghÖ.
- ChuyÓn ho¸ vÞ trÝ c¸c s¶n phÈm trong c¬ cÊu s¶n phÈm cña doanh nghiÖp,
®-a nh÷ng s¶n phÈm ë vÞ trÝ hµng thø lªn vÞ trÝ hµng ®Çu hoÆc ng-îc l¹i b»ng
c¸ch thay ®æi ®Þnh l-îng s¶n xuÊt mçi lo¹i.
Trong thùc tÕ, c¸c h-íng trªn ®©y ®-îc thùc hiÖn xen kÏ lÉn nhau. NÕu c¬
cÊu s¶n phÈm cña doanh nghiÖp thay ®æi theo h-íng thu hÑp l¹i, ®¶m b¶o sù tËp
trung cao h¬n vÒ s¶n xuÊt th× doanh nghiÖp ph¸t triÓn theo h-íng chuyªn m«n
ho¸. Ng-îc l¹i c¬ cÊu s¶n phÈm ®-îc më réng ra, doanh nghiÖp ph¸t triÓn theo
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
- 10 -
trÇn ngäc v©n
khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
h-íng ®a d¹ng ho¸...Trong nh÷ng thêi k× nhÊt ®Þnh vµ trªn mét thÞ tr-êng nhÊt
®Þnh doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ th«ng qua h×nh thøc c¶i tiÕn ,
hoµn thiÖn s¶n phÈm ®· cã hoÆc lµ ®-a ra nh÷ng s¶n phÈm míi hoµn toµn cã thÓ
cïng lo¹i hoÆc kh¸c biÖt so víi nh÷ng s¶n phÈm cò nh-ng doanh nghiÖp còng
cã thÓ kÕt hîp c¶ hai h×nh thøc trªn nh»m tháa m·n ®¸p øng cao nhÊt nhu cÇu
cña thÞ tr-êng.
Nh- vËy ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp lµ viÖc më réng danh
môc s¶n phÈm, nã g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ®æi míi vµ hoµn thiÖn c¬ cÊu s¶n
phÈm, nh»m ®¶m b¶o doanh nghiÖp thÝch øng ®-îc víi sù biÕn ®éng cña m«i
tr-êng kinh doanh.
§a d¹ng ho¸ s¶n phÈm lµ mét néi dung cô thÓ cña ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt vµ
®a d¹ng ho¸ kinh doanh c«ng nghiÖp. Khi thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm,
doanh nghiÖp chØ më réng danh môc c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp cña m×nh,
nghÜa lµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vÉn chØ giíi h¹n trong lÜnh vùc s¶n xuÊt
c«ng nghiÖp. Khi thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt, th× ngoµi lÜnh vùc truyÒn
thèng lµ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, doanh nghiÖp cßn cã thÓ th©m nhËp sang c¸c
lÜnh vùc s¶n xuÊt kh¸c. Ch¼ng h¹n, th©m nhËp sang c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng
nghiÖp kh«ng ph¶i truyÒn thèng, sang lÜnh vùc n«ng, l©m, ng- nghiÖp, x©y dùng
c¬ b¶n...Cßn khi thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ kinh doanh ( hay kinh doanh tæng hîp )
doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t triÓn sang c¶ lÜnh vùc th-¬ng m¹i, dÞch vô...
Mèi quan hÖ gi÷a ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ kÕ ho¹ch ho¸ s¶n xuÊt - kinh
doanh ®-îc thÓ hiÖn ë chç khi x¸c ®Þnh ph-¬ng ¸n ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®ßi
hái doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh râ chñng lo¹i s¶n phÈm, khèi l-îng s¶n phÈm
cña mçi lo¹i, thÞ tr-êng tiªu thô, kh¶ n¨ng ®¶m b¶o c¸c yÕu tè ®Çu vµo, kh¶
n¨ng huy ®éng vèn ®Çu t- vµ dù kiÕn lîi nhuËn sÏ ®¹t ®-îc.
§a d¹ng ho¸ s¶n phÈm lµ mét khuynh h-íng ph¸t triÓn ngµy cµng phæ biÕn
trong c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp. C¸c tæ chøc kinh tÕ lín nh- tËp ®oµn kinh
doanh thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, kinh doanh ®a ngµnh vµ ®a lÜnh vùc
ho¹t ®éng. Sè l-îng vµ chñng lo¹i hµng ho¸ l-u th«ng trªn thÞ tr-êng thùc chÊt
còng lµ mét chØ tiªu ®¸nh gi¸ møc ®é ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp còng nhcña nÒn kinh tÕ nãi chung. NhiÒu doanh nghiÖp ®éc lËp víi c¸c quy m« kh¸c
nhau còng thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ trong thùc tÕ viÖc thùc hiÖn ®a
d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®· kh«ng nh÷ng gióp doanh nghiÖp ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu
kinh tÕ vµ phi kinh tÕ nh- lîi nhuËn hay thÕ lùc trªn thÞ tr-êng mµ cßn ®ãng gãp
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
- 11 -
trÇn ngäc v©n
khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
rÊt lín vµo sù ph¸t triÓn cña toµn x· héi nhê t¹o ra nhiÒu lo¹i hµng ho¸ mang l¹i
lîi Ých vµ tháa m·n tèt nhÊt nhu cÇu cña ng-êi tiªu dïng.
2.2. Sù cÇn thiÕt ph¶i ®a d¹ng ho¸ :
2.2.1. Nhu cÇu thÞ tr-êng ngµy cµng phong phó, ®a d¹ng vµ th-êng xuyªn biÕn ®æi :
Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, ®êi sèng x· héi
còng ngµy cµng ®-îc n©ng cao vÒ nhiÒu mÆt. Trong cuéc sèng ngµy nay, nhu
cÇu cña con ng-êi kh«ng chØ bã gän ë møc ®é thÊp nh- cã ¨n, cã mÆc mµ ph¶i
lµ ¨n ngon mÆc ®Ñp ngoµi ra cßn cã nhu cÇu vui ch¬i, gi¶i trÝ, nhu cÇu thÈm mÜ
rÊt cao. Nh- vËy so víi tr-íc kia trong thêi k× kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung tù cung tù
cÊp, nhu cÇu thÞ tr-êng mang tÝnh cøng nh¾c vµ bÞ ¸p ®Æt bëi chÝnh c¸c yÕu tè
cung, giê ®©y nhu cÇu míi lµ nh©n tè thùc sù quyÕt ®Þnh sù vËn ®éng cña thÞ
tr-êng. C¸c s¶n phÈm kh«ng thÓ ®¸p øng ®-îc nhu cÇu cña thÞ tr-êng khi chóng
chØ mang " Ých lîi cèt lâi " ®¬n thuÇn mµ cßn ph¶i mang tÝnh thÈm mÜ, sù tiÖn
nghi vµ phong phó vÒ chñng lo¹i. ViÖc mét lo¹i s¶n phÈm cã cïng gi¸ trÞ sö
dông nh-ng cã thªm mét sè ®Æc tÝnh kh¸c ®Ó tho¶ m·n tõng ®o¹n thÞ tr-êng
nhÊt ®Þnh chÝnh lµ mét biÓu hiÖn cña ho¹t ®éng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. §a d¹ng
ho¸ s¶n phÈm t¹o ra nhiÒu mÆt hµng míi phong phó víi chÊt l-îng cao t¨ng
ph-¬ng ¸n s¶n phÈm ®Ó ng-êi tiªu dïng cã nhiÒu c¬ héi lùa chän. Theo quy
luËt tÊt yÕu, thÞ tr-êng lu«n vËn ®éng vµ biÕn ®æi kh«ng ngõng lµm n¶y sinh
nh÷ng nhu cÇu míi cao h¬n, phong phó h¬n t¹o ra nh÷ng th¸ch thøc vµ còng
®ång thêi mang ®Õn nh÷ng c¬ héi kinh doanh cho doanh nghiÖp. Trong m«i
tr-êng kinh doanh s«i ®éng mµ ng-êi thµnh c«ng lµ ng-êi biÕt " n¾m lÊy c¸c c¬
héi ", doanh nghiÖp ph¶i lu«n b¸m s¸t c¸c diÔn biÕn cña quan hÖ cung cÇu trªn
thÞ tr-êng, x©y dùng c¬ cÊu s¶n phÈm tèi -u thich øng víi sù linh ho¹t cña thÞ
tr-êng. Thùc tÕ cho thÊy hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp lu«n cè g¾ng lµm míi vµ
më réng danh môc s¶n phÈm cña m×nh dùa trªn sù hoµn thiÖn kh«ng ngõng c¸c
s¶n phÈm hiÖn cã song song víi viÖc ®-a vµo s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng míi ®ãn
®Çu nhu cÇu thÞ tr-êng, t¹o thÕ chñ ®éng cña doanh nghiÖp trªn th-¬ng tr-êng.
Sù phong phó vµ biÕn ®æi kh«ng ngõng cña thÞ tr-êng ®· ®ßi hái c¸c doanh
nghiÖp ph¶i n¨ng ®éng s¸ng t¹o trong viÖc t¹o ra mét c¬ cÊu s¶n phÈm " ®éng "
th«ng qua ho¹t ®éng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm míi cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn
trong sù c¹nh tranh khèc liÖt " th-¬ng tr-êng lµ chiÕn tr-êng ".
2.2.2. Do tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ nªn chu kú sèng cña s¶n phÈm bÞ rót ng¾n
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
- 12 -
trÇn ngäc v©n
khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
Ngµy nay cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ ®ang diÔn ra víi tèc ®é
nhanh nh- vò b·o. Mét khèi l-îng ®å sé c¸c ph¸t minh s¸ng chÕ ra ®êi ®· t¹o
ra ngµy cµng nhiÒu c«ng nghÖ, m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn liÖu míi. §iÒu ®Æc
biÖt lµ hµm l-îng tri thøc hay tû träng phÇn mÒm trong c¸c c«ng nghÖ míi nµy
lµ rÊt lín chÝnh v× vËy thêi gian tån t¹i cña c¸c c«ng nghÖ nµy rÊt ng¾n vµ ®iÒu
nµy còng ®ång nghÜa víi viÖc s¶n phÈm cña doanh nghiÖp bÞ ®µo th¶i nhanh
h¬n. Chu kú sèng cña mét s¶n phÈm ®-îc chia ra 4 pha: b¾t ®Çu, ph¸t triÓn, b·o
hoµ, suy tho¸i. C¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ ®-îc ¸p dông ngµy cµng réng
r·i vµo s¶n xuÊt lµm cho giai ®o¹n b·o hoµ vµ suy tho¸i cña mét s¶n phÈm ®Õn
nhanh h¬n. Sù l¹c hËu nhanh chãng cña c«ng nghÖ vµ s¶n phÈm kh«ng cho
phÐp doanh nghiÖp tù hµi lßng víi nh÷ng g× hiÖn cã mµ ph¶i tranh thñ n¾m b¾t
kÞp thêi nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt cña khoa häc c«ng nghÖ vµ sö dông nh÷ng
thµnh tùu Êy nh- mét lîi thÕ c¹nh tranh. V× vËy doanh nghiÖp ph¶i lu«n xem
xÐt, ®¸nh gi¸ s¶n phÈm ®ang ë giai ®o¹n nµo trong chu kú sèng nÕu ®ang ë giai
®o¹n b·o hoµ doanh nghiÖp sÏ t×m c¸ch c¶i tiÕn s¶n phÈm ®ã ®Ó kÐo dµi tuæi thä
cña s¶n phÈm hoÆc chuÈn bÞ nghiªn cøu s¶n xuÊt s¶n phÈm míi ®¸p øng nhu
cÇu phong phó cña thÞ tr-êng. Sù xuÊt hiÖn cña c¸c ngµnh c«ng nghÖ míi võa
t¹o ®iÒu kiÖn võa thóc ®Èy doanh nghiÖp t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm míi, thùc hiÖn
®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nh- mét ph-¬ng thøc ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.
2.2.3. Xu h-íng chuyªn m«n ho¸ kÕt hîp víi ®a d¹ng ho¸ trong s¶n xuÊt kinh doanh:
ViÖc nhËn thøc ®óng ®¾n mèi quan hÖ gi÷a chuyªn m«n ho¸ vµ ®a d¹ng
ho¸ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ®óng ®¾n con
®-êng, ph-¬ng h-íng vµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt
t-¬ng øng.
VÒ h×nh thøc, khi møc ®é ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cµng cao tr×nh ®é chuyªn
m«n ho¸ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp cµng thÊp nh-ng xÐt vÒ néi dung ®ã kh«ng
ph¶i lµ hai qu¸ tr×nh ®éc lËp mµ cã mèi quan hÖ rµng buéc lÉn nhau.
Thø nhÊt, b¶n th©n s¶n phÈm chuyªn m«n ho¸ cña doanh nghiÖp còng ph¶i
®-îc hoµn thiÖn, c¶i tiÕn vÒ h×nh thøc vµ néi dung, t¨ng thªm kiÓu c¸ch, mÉu
m· ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng cña thÞ tr-êng. Theo néi dung nµy, s¶n phÈm
chuyªn m«n ho¸ cña doanh nghiÖp ®-îc ®a d¹ng theo h×nh thøc biÕn ®æi chñng
lo¹i.
Thø hai, víi nhiÒu doanh nghiÖp viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô chuyªn m«n
ho¸ th-êng kh«ng sö dông hÕt c¸c nguån lùc s½n cã. Bëi vËy trong khi coi n©ng
cao mét c¸ch hîp lý tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸ lµ ph-¬ng h-íng chñ ®¹o cña
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
- 13 -
trÇn ngäc v©n
khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
ph¸t triÓn doanh nghiÖp, doanh nghiÖp vÉn cÇn më réng danh môc s¶n phÈm ®Ó
tËn dông c¸c nguån lùc s¶n xuÊt. Víi néi dung nµy, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm t¹o
thµnh " tuyÕn s¶n phÈm " hç trî quan träng cho ph¸t triÓn chuyªn m«n ho¸.
Thø ba, cã rÊt nhiÒu ph-¬ng thøc thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nh-ng
®a d¹ng hãa s¶n phÈm dùa trªn c¬ së nÒn t¶ng c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt kÜ thuËt
cña chuyªn m«n ho¸ ban ®Çu mang l¹i, sÏ gi¶m bít ®-îc nhu cÇu ®Çu t-. §©y
chÝnh lµ rµng buéc cña chuyªn m«n ho¸ ®Õn viÖc thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n
phÈm cña doanh nghiÖp.
Nh- vËy, ®Ó x©y dùng c¬ cÊu s¶n phÈm ®éng mang tÝnh linh ho¹t th× b¶n
th©n s¶n phÈm chuyªn m«n ho¸ cña doanh nghiÖp còng ph¶i ®-îc ®a d¹ng ho¸
vµ ®©y ®-îc coi lµ xu h-íng tÊt yÕu ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp ®øng v÷ng trong
m«i tr-êng kinh doanh thiªn biÕn v¹n ho¸.
2.2.4. Ph©n t¸n rñi ro, ®¶m b¶o an toµn trong kinh doanh :
Môc tiªu chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh lµ
lîi nhuËn nh-ng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng c¹nh tranh khèc liÖt, sù thµnh
c«ng cña doanh nghiÖp bÞ ®e däa bëi rÊt nhiÒu yÕu tè chñ quan vµ kh¸ch quan.
Mét c¬ héi kinh doanh cã kh¶ n¨ng thu lîi cµng lín th× møc ®é rñi ro kinh
doanh x¶y ra ®èi víi doanh nghiÖp cµng cao. C¸c nguyªn nh©n g©y ra rñi ro cã
thÓ ®Õn tõ c¸c yÕu tè néi t¹i cña doanh nghiÖp nh- m¸y mãc thiÕt bÞ kh«ng
®ång bé, c«ng nghÖ l¹c hËu, thiÕu vèn...hay tõ m«i tr-êng kinh doanh nh- sù
thay ®æi ®ét ngét nhu cÇu, chÝnh s¸ch kinh tÕ cña nhµ n-íc, thiªn tai...Rñi ro
kinh doanh x¶y ra cã thÓ g©y thiÖt h¹i rÊt lín cho doanh nghiÖp vÒ nhiÒu mÆt v×
vËy khi x©y dùng c¸c ph-¬ng ¸n kinh doanh, doanh nghiÖp rÊt quan t©m ®Õn
viÖc ng¨n ngõa rñi ro ®¶m b¶o ®é an toµn cao nhÊt cho doanh nghiÖp. Mét trong
nh÷ng biÖn ph¸p gióp doanh nghiÖp gi¶m thiÓu nh÷ng rñi ro lµ thùc hiÖn ®a
d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®Ó t¹o ra c¸c tuyÕn s¶n phÈm víi nhiÒu thang, dßng bæ
sung lÉn nhau thay v× chØ tËp trung s¶n xuÊt mét s¶n phÈm khi c¸c yÕu tè kh¸ch
quan biÕn ®éng cã thÓ dÉn ®Õn sù ph¸ s¶n cña doanh nghiÖp.
2.2.5. §a d¹ng ho¸ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp:
HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ ph¹m trï kinh tÕ biÓu hiÖn tËp trung cña
sù ph¸t triÓn kinh tÕ theo chiÒu s©u, ph¶n ¸nh tr×nh ®é khai th¸c c¸c nguån lùc
®ã trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt nh»m ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu kinh doanh. Mét
hiÖn t-îng cã tÝnh phæ biÕn tån t¹i trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay lµ c¸c
nguån lùc kh«ng ®-îc tËn dông hÕt møc s¶n xuÊt thùc tÕ mµ th-êng n»m d-íi
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
- 14 -
trÇn ngäc v©n
khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
®-êng giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt. Sù l·ng phÝ nguån lùc cã thÓ do: ®Çu tkh«ng ®óng môc ®Ých, ®äng vèn lín, kh«ng sö dông hÕt c«ng suÊt thiÕt bÞ m¸y
mãc hay kh«ng tËn dông hÕt chÊt cã Ých cña nguyªn liÖu...ViÖc ®a d¹ng ho¸ s¶n
phÈm trªn c¬ së c¸c nguån lùc s½n cã cho phÐp doanh nghiÖp t¨ng n¨ng lùc s¶n
xuÊt, ®¹t ®-îc lîi nhuËn tèi ®a ngoµi ra cßn t¨ng thªm thu nhËp cho ng-êi lao
®éng, gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ c¸c môc tiªu x· héi kh¸c.
Tãm l¹i, thùc hiÖn ®a d¹ng hãa s¶n phÈm ®-îc coi lµ mét xu h-íng tÊt
yÕu kh¸ch quan ®èi víi c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp gióp doanh nghiÖp tån
t¹i, ph¸t triÓn v÷ng ch¾c trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn hay.
II. C¸c h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ vµ c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn ®a d¹ng ho¸
s¶n phÈm :
1. C¸c h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm :
Trong qu¸ tr×nh më réng kinh doanh c¸c doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn ®a
d¹ng ho¸ s¶n phÈm víi nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau. Sau ®©y lµ mét sè c¸ch
ph©n lo¹i ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm.
1.1. XÐt theo sù biÕn ®æi danh môc s¶n phÈm : cã c¸c h×nh thøc ®a d¹ng ho¸
sau ®©y:
1.1.1. BiÕn ®æi chñng lo¹i :
§ã lµ qu¸ tr×nh hoµn thiÖn vµ c¶i tiÕn c¸c lo¹i s¶n phÈm ®ang s¶n xuÊt
®ang s¶n xuÊt ®Ó gi÷ v÷ng thÞ tr-êng hiÖn t¹i vµ th©m nhËp vµo thÞ tr-êng míi,
nhê sù ®a d¹ng vÒ kiÓu c¸ch, cÊp ®é hoµn thiÖn cña s¶n phÈm tho¶ m·n thÞ hiÕu,
®iÒu kiÖn sö dông vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña nh÷ng kh¸ch hµng kh¸c nhau. Sù
hoµn thiÖn Êy cã thÓ thuÇn tuý vÒ h×nh thøc s¶n phÈm ( kiÓu d¸ng, mÉu m· )
hoÆc vÒ néi dung s¶n phÈm ( chÊt l-îng, cÊp ®é hoµn thiÖn vÒ kü thuËt ) hoÆc c¶
vÒ h×nh thøc vµ néi dung s¶n phÈm.
1.1.2. §æi míi chñng lo¹i:
Lo¹i bá nh÷ng s¶n phÈm lçi thêi, nh÷ng s¶n phÈm khã tiªu thô vµ bæ sung
nh÷ng s¶n phÈm míi vµo danh môc s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. Nh÷ng s¶n
phÈm ®-îc bæ sung nµy cã thÓ lµ s¶n phÈm míi tuyÖt ®èi ( ®èi víi doanh
nghiÖp vµ víi thÞ tr-êng ) hoÆc s¶n phÈm míi t-¬ng ®èi ( míi víi doanh nghiÖp
nh-ng kh«ng míi víi thÞ tr-êng ).
ViÖc thùc hiÖn h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nµy g¾n liÒn víi viÖc
doanh nghiÖp rêi bá mét sè thÞ tr-êng cò vµ gia nhËp nh÷ng thÞ tr-êng míi.
1.1.3. H×nh thøc hçn hîp:
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
- 15 -
trÇn ngäc v©n
khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
KÕt hîp mét sè néi dung cña h×nh thøc thø nhÊt vµ thø hai võa nªu. NghÜa
lµ doanh nghiÖp võa c¶i tiÕn, hoµn thiÖn mét sè s¶n phÈm ®ang s¶n xuÊt, võa
lo¹i bá nh÷ng s¶n phÈm kh«ng sinh lîi, võa bæ sung nh÷ng s¶n phÈm míi vµo
danh môc s¶n phÈm cña m×nh.
1.2. XÐt theo tÝnh chÊt cña nhu cÇu s¶n phÈm:
1.2.1. §a d¹ng ho¸ theo chiÒu s©u nhu cÇu mçi lo¹i s¶n phÈm:
§ã lµ viÖc t¨ng thªm kiÓu c¸ch, mÉu m· cña cïng mét lo¹i s¶n phÈm ®Ó
®¸p øng toµn diÖn nhu cÇu cña c¸c ®èi t-îng kh¸c nhau vÒ cïng mét lo¹i s¶n
phÈm. VÝ dô nh- doanh nghiÖp s¶n xuÊt kem ®¸nh r¨ng cã thÓ cã kem ®¸nh
r¨ng chèng s©u r¨ng cho trÎ em, kem ®¸nh r¨ng muèi..
ViÖc thùc hiÖn h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nµy g¾n liÒn víi viÖc ph©n
®o¹n thÞ tr-êng s¶n phÈm.
1.2.2. §a d¹ng ho¸ theo bÒ réng nhu cÇu c¸c lo¹i s¶n phÈm: thÓ hiÖn ë viÖc doanh
nghiÖp chÕ t¹o mét sè s¶n phÈm cã kÕt cÊu, c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ sö
dông cô thÓ kh¸c nhau, ®Ó tho¶ m·n ®ång bé mét sè nhu cÇu cã liªn quan víi
nhau cña mét ®èi t-îng tiªu dïng. VÝ dô nh- doanh nghiÖp kh«ng chØ s¶n xuÊt
kem ®¸nh r¨ng mµ cßn s¶n xuÊt bµn ch¶i ®¸nh r¨ng. ViÖc thùc hiÖn h×nh thøc
®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nµy ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã tiÒm lùc lín vÒ tµi
chÝnh, c«ng nghÖ ®Ó x©y dùng doanh nghiÖp quy m« lín, c¬ cÊu s¶n xuÊt phøc
t¹p.
1.2.3. §a d¹ng ho¸ theo h-íng tho¸t ly s¶n phÈm gèc, ®-a s¶n phÈm míi vµo danh
môc cña doanh nghiÖp:
NÕu hai h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nªu trªn vÉn lÊy mét lo¹i s¶n
phÈm chuyªn m«n ho¸ ban ®Çu lµm c¬ së ®Ó më réng danh môc s¶n phÈm cña
doanh nghiÖp th× ë h×nh thøc nµy s¶n phÈm ®-îc më réng kh«ng cã liªn quan
®Õn s¶n phÈm chuyªn m«n ho¸ ban ®Çu c¶ vÒ gi¸ trÞ sö dông vµ c«ng nghÖ s¶n
xuÊt.
1.3. XÐt theo mèi quan hÖ víi sö dông nguyªn liÖu chÕ t¹o s¶n phÈm:
1.3.1. S¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ sö dông kh¸c nhau nh-ng cã chung
chñng lo¹i nguyªn liÖu gèc. VÝ dô, nhµ m¸y sø võa s¶n xuÊt sø d©n dông, sø mü
nghÖ, sø ®iÖn, võa s¶n xuÊt sø vÖ sinh. C¸c s¶n phÈm nµy cã gi¸ trÞ sö dông
kh¸c nhau nh-ng ®Òu sö dông cao lanh vµ c¸c lo¹i men x-¬ng lµm nguyªn liÖu
chÝnh.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
- 16 -
trÇn ngäc v©n
khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
1.3.2. Sö dông tæng hîp c¸c chÊt cã Ých chøa ®ùng trong mét lo¹i nguyªn liÖu ®Ó
s¶n xuÊt mét sè lo¹i s¶n phÈm coa gi¸ trÞ sö dông kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n trong
c«ng nghiÖp mÝa ®-êng, ng-êi ta sö dông kh«ng nh÷ng tæng hîp c©y mÝa ®Ó s¶n
xuÊt ra ®-êng mµ cßn ®Ó s¶n xuÊt ra cån c«ng nghiÖp, v¸n Ðp...
1.4. XÐt theo ph-¬ng thøc thùc hiÖn :
1.4.1. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm trªn c¬ së c¸c nguån lùc hiÖn cã cña doanh nghiÖp :
B»ng viÖc ¸p dông h×nh thøc nµy, doanh nghiÖp cã thÓ tiÕt kiÖm ®-îc ®Çu
t-, gi¶m bít thiÖt h¹i do rñi ro khi thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, tËn dông
®-îc kh¶ n¨ng s¶n xuÊt hiÖn cã. Tuy nhiªn sù tËn dông nµy l¹i h¹n chÕ kh¶
n¨ng më réng danh môc s¶n phÈm cña doanh nghiÖp.
1.4.2. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm trªn c¬ së nguån lùc hiÖn cã kÕt hîp víi ®Çu t- bæ sung :
NghÜa lµ viÖc më réng danh môc s¶n phÈm ®ßi hái ph¶i cã ®Çu t-, nh-ng
®Çu t- nµy chØ gi÷ vÞ trÝ bæ sung nh»m kh¾c phôc kh©u yÕu hoÆc kh©u s¶n xuÊt
mµ doanh nghiÖp cßn thiÕu. So víi h×nh thøc trªn, kh¶ n¨ng më réng danh môc
s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®-îc n©ng cao h¬n
1.4.3. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm b»ng ®Çu t- míi:
H×nh thøc nµy th-êng ®-îc ¸p dông khi doanh nghiÖp ®ang triÓn khai s¶n
xuÊt nh÷ng s¶n phÈm míi, mµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt hiÖn t¹i kh«ng thÓ ®¸p øng
®-îc. Trong tr-êng hîp nµy nhu cÇu ®Çu t- th-êng lín vµ x¸c suÊt rñi ro sÏ cao
h¬n, nh-ng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ®-îc më réng h¬n.
Tãm l¹i, tõ c¸c h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nªu trªn ta thÊy, trong
ph¹m vi ho¹t ®éng s¶n xuÊt-kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp cã thÓ cã nhiÒu
h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, c¸c h×nh thøc nµy ®an xen cïng tån t¹i vµ bæ
sung cho nhau, -u ®iÓm cña mçi h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm chØ ®-îc thÓ
hiÖn khi doanh nghiÖp b¶o ®¶m cho nã nh÷ng ®iÒu kiÖn thÝch hîp mµ h×nh thøc
nµy ®ßi hái. Dï ¸p dông mét hay nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm th×
còng lµm cho danh môc s¶n phÈm cña mçi doanh nghiÖp ®-îc më réng, c¬ cÊu
s¶n phÈm trë nªn phøc t¹p h¬n vµ mçi doanh nghiÖp sÏ cã thªm nhiÒu thang,
dßng vµ mÆt hµng s¶n phÈm.
2. C¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm:
2.1. C¸c nh©n tè bªn ngoµi doanh nghiÖp:
2.1.1. Nhu cÇu thÞ tr-êng:
Trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ thÞ tr-êng, mçi doanh nghiÖp ph¶i b¸m s¸t nhu cÇu
cña thÞ tr-êng vµ ®-a ra thÞ tr-êng nh÷ng s¶n phÈm vµ dÞch vô mµ thÞ tr-êng
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
- 17 -
trÇn ngäc v©n
khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
cÇn. ViÖc ®iÒu tra ph©n tÝch nhu cÇu thÞ tr-êng ph¶i ®-îc coi lµ mét trong
nh÷ng c«ng t¸c quan träng hµng ®Çu trong qu¶n lý doanh nghiÖp vµ qu¶n lý
ngµnh c«ng nghiÖp. Trong chiÕn l-îc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp,
yÕu tè quan träng vµ cã ¶nh h-ëng lín nhÊt ®Õn ph-¬ng h-íng vµ møc ®é ®a
d¹ng ho¸ chÝnh lµ nhu cÇu thÞ tr-êng.
- KiÓu c¸ch mÉu m·, kÝch cì mçi lo¹i s¶n phÈm mµ thÞ tr-êng ®ßi hái.
ViÖc ph©n khóc nhu cÇu thÞ tr-êng cã ý nghÜa quan träng trong viÖc ph©n tÝch
nhu cÇu thÞ tr-êng vÒ mçi lo¹i s¶n phÈm. V× vËy ®Ó cung cÊp mét hµng ho¸,
dÞch vô víi mét sè l-îng, chÊt l-îng, gi¸ c¶, thêi gian cung øng cô thÓ theo
®óng yªu cÇu cña kh¸ch hµng th× viÖc x¸c ®Þnh ®óng ph©n ®o¹n thÞ tr-êng sÏ
quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña doanh nghiÖp.
- Nhu cÇu s¶n phÈm cã liªn quan ®Õn ng-êi tiªu dïng, nghÜa lµ ph©n tÝch
bÒ réng nhu cÇu c¸c s¶n phÈm. §Ó x¸c ®Þnh ph-¬ng h-íng ®a d¹ng ho¸ s¶n
phÈm còng cÇn ph¶i xem xÐt ®iÒu kiÖn ®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm, kÕt cÊu vµ
tÝnh chÊt s¶n phÈm.
- C¸c lo¹i s¶n phÈm cã thÓ thay thÕ. ViÖc nghiªn cøu ph©n tÝch nµy nh»m
h¹n chÕ rñi ro trong khi ph¸t triÓn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm.
- Sù vËn ®éng cña s¶n phÈm trong chu kú sèng cña nã. ViÖc ®a d¹ng ho¸
nÕu nh»m vµo s¶n phÈm ®ang ë pha suy tho¸i th× sÏ lµm t¨ng rñi ro kinh doanh.
- §èi víi c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ b»ng s¶n phÈm kh«ng
míi ®Ých thùc ( ®· cã trªn thÞ tr-êng ) th× mét viÖc lµm kh«ng thÓ thiÕu lµ ph¶i
xem xÐt ®¸nh gi¸ phÇn thÞ tr-êng cßn l¹i cña mét s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp cã
thÓ x©m nhËp.
Nhu cÇu TT
Dung l-îng _ PhÇn TT mµ c¸c DN kh¸c
vÒ SP cña DN
thÞ tr-êng
cã kh¶ n¨ng cung øng
Tãm l¹i viÖc nghiªn cøu, ph©n tÝch sù ¶nh h-ëng cña nh©n tè chñng lo¹i vµ
dung l-îng nhu cÇu trªn thÞ tr-ßng ®Ó x¸c ®Þnh ph-¬ng h-íng vµ møc ®é ®a
d¹ng ho¸ s¶n phÈm kh«ng chØ ë mÆt l-îng mµ cßn ë c¶ tÝnh chÊt, nhu cÇu vµ
quan hÖ víi c¸c s¶n phÈm liªn quan kh¸c.
2.1.2. B¶n quyÒn c«ng nghiÖp:
Mét thùc tÕ hiÖn nay lµ c¸c doanh nghiÖp ®Çu t- rÊt lín cho ho¹t ®éng
nghiªn cøu ph¸t triÓn s¶n phÈm míi nh»m t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh so víi c¸c
®èi thñ nh-ng s¶n phÈm cña hä nhiÒu khi kh«ng mang l¹i lîi nhuËn nh- mong
muèn. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh th«ng qua c¸c kªnh
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
- 18 -
trÇn ngäc v©n
khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
th«ng tin kh¸c nhau cã thÓ sao chÐp vµ nh¸i l¹i s¶n phÈm cña doanh nghiÖp mét
c¸ch nhanh chãng khi doanh nghiÖp cßn ch-a thu håi vèn ®Çu t-.
VÊn ®Ò b¶n quyÒn c«ng nghiÖp cã ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng ®a
d¹ng ho¸ cña c«ng ty v× hÇu hÕt c¸c c«ng ty ®Òu thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n
phÈm míi víi c«ng ty nh-ng kh«ng míi víi thÞ tr-êng. B¶n quyÒn c«ng nghiÖp
x¸c nhËn quyÒn së h÷u cña mét doanh nghiÖp ®èi víi nh·n hiÖu, bÝ quyÕt c«ng
nghÖ..cña mét s¶n phÈm. V× vËy khi x©y dùng chiÕn l-îc ®a d¹ng ho¸ c«ng ty
ph¶i hÕt søc quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy nh»m b¶o vÖ chÝnh s¶n phÈm vµ uy tÝn
cña m×nh vµ tr¸nh vi ph¹m b¶n quyÒn c«ng nghiÖp.
2.1.3. T×nh h×nh c¹nh tranh:
Ho¹t ®éng trong kinh tÕ thÞ tr-êng, doanh nghiÖp bÞ chi phèi bëi quy luËt
c¹nh tranh. Quy luËt c¹nh tranh ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã mét c¬ cÊu s¶n
phÈm hîp lý ®Ó cã thÓ t¹o ra vò khÝ c¹nh tranh hiÖu qu¶ x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh
trªn th-¬ng tr-êng. HiÖn nay trong bÊt k× ngµnh kinh doanh nµo sù c¹nh tranh
vÒ nhiÒu ph-¬ng diÖn gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n-íc ®Òu ®ang diÔn
ra rÊt m¹nh mÏ. S¶n phÈm cña doanh nghiÖp cã thÓ bÞ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh
sao chÐp mét c¸ch nhanh chãng th«ng qua hÖ thèng th«ng tin rÊt ph¸t
triÓn.Thùc tÕ ®· cho thÊy nÕu nh- tr-íc kia c¸c doanh nghiÖp chñ yÕu thùc hiÖn
®a d¹ng ho¸ ®ång t©m tøc lµ thªm vµo c¬ cÊu s¶n phÈm nh÷ng s¶n phÈm míi cã
liªn hÖ víi nhau vµ phï hîp víi c«ng nghÖ hiÖn t¹i cña c«ng ty th× ngµy nay c¸c
doanh nghiÖp ®· chuyÓn sang h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ kÕt khèi lµ h×nh thøc ®a
d¹ng ho¸ mµ mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt c¸c lo¹i mÆt hµng rÊt kh¸c biÖt nhau
thuéc nhiÒu nhãm ®ßi hái ®Çu t- nhiÒu nguån lùc. §©y chÝnh lµ kÕt qu¶ cña sù
c¹nh tranh khèc liÖt trªn thÞ tr-êng, nã ®· thóc ®Èy ®a d¹ng ho¸ lªn mét møc
cao h¬n. VÝ dô nh- tËp ®oµn LG s¶n xuÊt 2 lo¹i mÆt hµng chñ yÕu lµ ®iÖn tö vµ
®iÖn l¹nh ngoµi ra LG cßn ®-îc biÕt ®Õn lµ mét nhµ s¶n xuÊt thiÕt bÞ v¨n phßng
vµ c¸c lo¹i mü phÈm. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n cña sù më réng nµy lµ do
LG ph¶i ®èi ®Çu víi sù c¹nh tranh rÊt gay g¾t cña DAEWOO, SAMSUNG...vµ
ph¸t triÓn m¹nh ®a d¹ng ho¸ lµ mét ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó tån t¹i.
2.1.4. Qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ:
Héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ lµ mét qu¸ tr×nh tÊt yÕu ®Ó ®-a c¸c doanh
nghiÖp vµo con ®-êng ph¸t triÓn.TiÕn tr×nh nµy ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp
nhiÒu th¸ch thøc, song ®©y còng lµ c¬ héi lín t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh
nghiÖp c«ng nghiÖp th©m nhËp vµo thÞ tr-êng quèc tÕ ®Ó tiÕp thu ph-¬ng ph¸p
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
- 19 -
trÇn ngäc v©n
khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
qu¶n lý, c«ng nghÖ tiªn tiÕn... vµ më réng thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm ®a d¹ng
ho¸.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam th× qu¸ tr×nh gia nhËp Khu vùc tù do
mËu dÞch Ch©u ¸ AFTA cã t¸c ®éng t-¬ng ®èi lín ®Õn tÝnh chÊt vµ ph-¬ng
h-íng cña ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. Do AFTA chó träng ®Õn c¸c mÆt hµng c«ng
nghiÖp chÕ t¹o nªn c¸c doanh nghiÖp nhanh chãng n¾m b¾t ®-îc xu h-íng nµy.
C¸c doanh nghiÖp sÏ tËp trung vµo ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm b»ng nh÷ng mÆt hµng
c«ng nghiÖp chÕ t¹o ®· cã ë ViÖt nam vµ tÝch cùc nghiªn cøu s¶n xuÊt nh÷ng
mÆt hµng míi. MÆt kh¸c khi sù giao l-u quèc tÕ vµ khu vùc t¨ng lªn m¹nh mÏ
c¸c doanh nghiÖp sÏ n¾m b¾t ®-îc thªm nhiÒu nhu cÇu s¶n phÈm míi, khai th¸c
®-îc nhiÒu nguyªn nhiªn vËt liÖu míi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc më réng
danh môc s¶n phÈm cña doanh nghiÖp.
2.1.5. ChÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi:
Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng mçi doanh nghiÖp c«ng nghiÖp lµ mét chñ thÓ kinh
doanh ®éc lËp v× vËy doanh nghiÖp cã quyÒn thùc sù trong viÖc x¸c ®Þnh
ph-¬ng h-íng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh th«ng qua viÖc x©y dùng mét c¬
cÊu vµ danh môc s¶n phÈm cã hiÖu qu¶. Nh-ng nh- vËy kh«ng cã nghÜa lµ
doanh nghiÖp cã thÓ s¶n xuÊt bÊt cø s¶n phÈm, tham gia kinh doanh bÊt k× lÜnh
vùc nµo miÔn lµ mang lîi nhuËn. ChÝnh s¸ch kinh tÕ cña nhµ n-íc cã thÓ mang
l¹i thuËn lîi cho ho¹t ®éng ®a d¹ng ho¸ khi doanh nghiÖp s¶n xuÊt lo¹i s¶n
phÈm ®-îc nhµ n-íc khuyÕn khÝch vµ ng-îc l¹i cã thÓ mang ®Õn sù thÊt b¹i cho
doanh nghiÖp khi s¶n phÈm ®ã bÞ h¹n chÕ hoÆc nghiªm cÊm s¶n xuÊt.
Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn vai trß chñ thÓ kinh doanh cña m×nh,
môc tiªu kinh tÕ cña doanh nghiÖp cã thÓ m©u thuÉn víi c¸c môc tiªu x· héi,
®iÒu quan träng lµ doanh nghiÖp ph¶i biÕt dung hoµ c¸c lîi Ých ®Ó võa ®¹t ®-îc
c¸c môc tiªu cña m×nh võa gãp phÇn ph¸t triÓn x· héi.
2.2. C¸c nh©n tè bªn trong doanh nghiÖp:
2.2.1. TÝnh chÊt nguyªn vËt liÖu vµ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp:
§Æc ®iÓm s¶n phÈm cã ý nghÜa hÕt søc quan träng ®èi víi ®a d¹ng ho¸ s¶n
phÈm, ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm, doanh thu, lîi
nhuËn, vßng quay vèn...
Nguyªn nhiªn vËt liÖu mµ mçi doanh nghiÖp sö dông rÊt phong phó vµ ®a
d¹ng, chóng ®ùoc gäi lµ ®èi t-îng lao ®éng - mét trong ba yÕu tè cña qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt, thiÕu nguyªn vËt liÖu th× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt bÞ gi¸n ®o¹n kh«ng thùc
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
- 20 -
trÇn ngäc v©n
khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
hiÖn ®-îc. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt con ng-êi sö dông t- liÖu lao ®éng lµm
thay ®æi h×nh d¸ng, kÝch th-íc, tÝnh chÊt lý hãa cña ®èi t-îng lao ®éng ®Ó t¹o ra
nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp víi chÊt l-îng ngµy cµng cao, tho¶ m·n ®Çy ®ñ
nhu cÇu cña thÞ tr-êng.
Chñng lo¹i nguyªn vËt liÖu ®¬n gi¶n hay phøc t¹p ®Òu cã ¶nh h-ëng trùc
tiÕp ®Õn chÊt l-îng s¶n phÈm, ®Õn hiÖu qu¶ viÖc ph¸t triÓn ®a d¹ng ho¸ s¶n
phÈm vµ do ®ã ¶nh h-ëng ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Ng-îc l¹i møc ®é ®a d¹ng ho¸ trong doanh nghiÖp cao hay thÊp theo h×nh thøc
nµo ®i n÷a th× còng ®ßi hái viÖc cung øng ph¶i ®¸p øng ®-îc yªu cÇu vÒ chÊt
l-îng, sè l-îng, thêi gian giao hµng mµ ®iÒu nµy l¹i phô thuéc rÊt lín vµo tÝnh
chÊt nguyªn vËt liÖu. Nh×n chung mèi quan hÖ gi÷a ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ
tÝnh chÊt nguyªn liÖu ®-a vµo s¶n xuÊt thay ®æi tïy thuéc vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt
tõng ngµnh vµ ph-¬ng h-íng s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy ®Ó cã ®-îc ph-¬ng
¸n ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ mçi doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh
®-îc møc ®é ¶nh h-ëng cña nguyªn vËt liÖu h¹n chÕ t¸c ®éng tiªu cùc cña nã
®Õn ®a d¹ng ho¸ nãi riªng vµ qu¸ tr×nh kinh doanh nãi chung cña doanh nghiÖp.
2.2.2. YÕu tè lao ®éng:
Gièng nh- yÕu tè nguyªn vËt liÖu, lao ®éng lµ mét trong ba yÕu tè cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, trùc tiÕp t¸c ®éng tíi thµnh qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp
Khi thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ trªn c¬ së chuyªn m«n ho¸, doanh nghiÖp ®· cã
mét ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cao nh-ng ®iÒu quan
träng h¬n c¶ ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng ®a d¹ng ho¸ lµ c¬ cÊu lao ®éng trong c«ng
ty ®-îc tæ chøc nh- thÕ nµo. Lùc l-îng lao ®éng b¶o ®¶m ®-îc sè l-îng, chÊt
l-îng, giíi tÝnh vµ løa tuæi ®-îc sö dông ®óng chç lµ mét ®iÒu kiÖn thuËn lîi
khi më réng s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng míi.
§Ó qu¶n lý mét danh môc s¶n phÈm víi nhiÒu chñng lo¹i phøc t¹p th× yªu
cÇu ®Æt ra ®èi víi ®éi ngò l·nh ®¹o còng rÊt cao. MÆt kh¸c chÝnh nh÷ng nhµ
qu¶n lý còng lµ nh÷ng ng-êi v¹ch ra chiÕn l-îc ®a d¹ng ho¸ cho c«ng ty v× vËy
hä ph¶i cã sù hiÓu biÕt, kinh nghiÖm vµ mét tÇm nh×n xa.
Tuy vËy mét c¬ cÊu lao ®éng tèi -u kh«ng ®ñ ®Ó mang ®Õn thµnh c«ng cho
doanh nghiÖp khi nã kh«ng ®-îc ®Æt trong mét m«i tr-êng lµm viÖc lµnh m¹nh
cã v¨n ho¸ vµ khuyÕn khÝch ng-êi lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖc,
kh«ng ngõng s¸ng t¹o v-¬n lªn v× b¶n th©n vµ v× sù ph¸t triÓn cña doanh
nghiÖp.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
- 21 -
trÇn ngäc v©n
khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
2.2.3. Vèn:
Mét nguån lùc quan träng ®Ó thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm lµ tiÒm n¨ng
vèn cña doanh nghiÖp v× vËy ph¶i ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ vÒ nguån vèn, tÝnh chÊt vµ
kh¶ n¨ng khai th¸c c¸c nguån. Thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm liÖu doanh
nghiÖp cã ph¶i ®Çu t- thªm kh«ng hay ®Çu t- míi ? §Çu t- vèn cè ®Þnh hay vèn
l-u ®éng ? TØ lÖ gi÷a vèn cè ®Þnh vµ vèn l-u ®éng lµ bao nhiªu ?. LiÖu kÕt qu¶
thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cã bï ®¾p ®-îc chi phÝ hay kh«ng ?. Sau ®a
d¹ng ho¸ møc doanh lîi lµ bao nhiªu, vßng quay vèn cè ®Þnh, vèn l-u ®éng nhthÕ nµo ?.
2.2.4. §Æc ®iÓm c«ng nghÖ, m¸y mãc thiÕt bÞ cña doanh nghiÖp:
M¸y mãc thiÕt bÞ cã vai trß rÊt quan träng trong s¶n xuÊt, nã kh«ng chØ
chiÕm mét tû träng lín trong tæng vèn doanh nghiÖp mµ cßn quyÕt ®Þnh ®iÒu
kiÖn vµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh. Kh¶ n¨ng khai th¸c tèi ®a c«ng suÊt thiÕt
bÞ m¸y mãc lµ ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ hiÖu qu¶.
C¸c ®Æc ®iÓm c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp nh- : ®¬n gi¶n hay phøc t¹p,
chuyÓn giao däc hay ngang tr×nh ®é cao hay thÊp ...còng lµ mét nh©n tè quyÕt
®Þnh møc ®é ®a d¹ng ho¸. Kü thuËt c«ng nghÖ kÐm sÏ khã n©ng cao n¨ng lùc
s¶n xuÊt, khã s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng cã cïng c«ng nghÖ s¶n xuÊt víi s¶n
phÈm ®ang ®-îc s¶n xuÊt, kÕt qu¶ lµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm sÏ kh«ng thùc hiÖn
®-îc. MÆt kh¸c nã còng ¶nh h-ëng ®Õn c«ng t¸c ®Þnh møc, tiÕt kiÖm nguyªn
vËt liÖu, h¹ gi¸ thµnh, ®Èy m¹nh tiªu thô, më réng thÞ tr-êng, khã c¹nh tranh
víi c¸c ®èi thñ cña m×nh.
Tãm l¹i, trong m«i tr-êng c¹nh tranh s«i ®éng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n
n¨ng ®éng vµ nh¹y bÐn n¾m b¾t c¸c c¬ héi kinh doanh ph¶n ¸nh trong c¬ cÊu
s¶n phÈm mçi thêi kú. Trong qu¸ tr×nh Êy ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng kh¶ n¨ng hiÖn cã
vµ cã thÓ cã cña doanh nghiÖp .ViÖc ph©n tÝch kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp ®-îc
thùc hiÖn trªn nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau: kh¶ n¨ng c¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt ( nh©n tµi , vËt lùc ...), kh¶ n¨ng cña c¸c tµi s¶n h÷u h×nh vµ v« h×nh...NhvËy viÖc ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp ®· v-ît ra khái ph¹m vi tõng
doanh nghiÖp c¸ biÖt, mµ ®-îc xem xÐt trong mèi quan hÖ víi c¸c doanh nghiÖp
cã liªn quan. §Ó thùc hiÖn viÖc nµy,viÖc thu thËp th«ng tin vµ viÖc ®-a doanh
nghiÖp tham gia c¸c tæ chøc liªn kÕt thÝch øng cã tÇm quan träng ®Æc biÖt.
III. Mét sè chØ tiªu ®¸nh gi¸ møc ®é vµ hiÖu qu¶ ®a d¹ng ho¸ :
1. HÖ sè ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm : HD
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
- 22 -
trÇn ngäc v©n
khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
D0
HD = 1 - ------DS
Trong ®ã:
D0 : Doanh thu tõ s¶n phÈm ®a d¹ng ho¸ trong kú
DS : Doanh thu cña toµn bé s¶n phÈm trong kú
HD = 0 th× kh«ng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm
0< HD< 1: HD cµng thÊp th× møc ®é ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cµng cao
VÝ dô: Doanh thu tõ 9 s¶n phÈm míi cña mét doanh nghiÖp d-îc phÈm
n¨m 1999 lµ 0,91 tû ®ång, tæng doanh thu lµ 80 tû.
0,91
HD = 1 - ---------- = 0,988
80
Doanh nghiÖp thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ ë møc ®é thÊp.
2.HÖ sè biÕn ®æi chñng lo¹i s¶n phÈm: HB
SC
HB = --------SG
Trong ®ã:
SG : Chñng lo¹i s¶n phÈm gèc
SC : Chñng lo¹i s¶n phÈm c¶i tiÒn tõ s¶n phÈm gèc
HB 1
NÕu HB =1 th× doanh nghiÖp kh«ng thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ theo h-íng c¶i
tiÕn, hoµn thiÖn s¶n phÈm
HB cµng lín møc ®é ®a d¹ng ho¸ cµng lín
VÝ dô mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt b¸nh kÑo c¶i tiÕn bao gãi vµ h×nh thøc
cña b¸nh kem xèp thµnh 3 lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau.
3
HB = ----------- = 3
1
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
- 23 -
trÇn ngäc v©n
khoa qtkd cn & xdcb
tr-êng ®hktqd
3. HÖ sè më réng chñng lo¹i s¶n phÈm : HM
SC + S M
HM = -------------S
SC : Chñng lo¹i s¶n phÈm c¶i tiÕn tõ s¶n phÈm gèc.
SM : Sè chñng lo¹i s¶n phÈm míi hoµn toµn .
S : Tæng sè chñng lo¹i s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú cña doanh nghiÖp.
HM 1: HM cµng lín th× møc ®é ®a d¹ng ho¸ cµng cao.
Doanh nghiÖp trong vÝ dô trªn, bªn c¹nh viÖc c¶i tiÕn s¶n phÈm hiÖn cã cßn
®Çu t- d©y chuyÒn c«ng nghÖ ®Ó s¶n xuÊt thªm 9 mÆt hµng míi nh- b¸nh qui
b¬, b¸nh mÆn...më réng danh môc s¶n phÈm ra 26 lo¹i.
3 + 9
HM = ------------- = 0,46
26
Nh- vËy møc ®é ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ch-a hoµn toµn thÓ hiÖn sù n¨ng
®éng cña doanh nghiÖp trong kinh doanh. Møc ®é hîp lý cña ®a d¹ng ho¸ s¶n
phÈm cßn phô thuéc vµo quy m«, kh¶ n¨ng qu¶n lý, quan hÖ liªn kÕt cña doanh
nghiÖp vµ ®Æc biÖt lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ ®a d¹ng ho¸ mang l¹i.
4. Møc t¨ng doanh lîi : KP
PD
P0
KP = ------ - -----ZD
Z0
Trong ®ã:
P0 vµ PD: Lîi nhuËn tr-íc vµ sau khi ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm
Z0 vµ ZD: Gi¸ thµnh s¶n phÈm tr-íc vµ sau khi ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm
PD
P0
KP’= ------ - -----VD
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
V0
- 24 -
trÇn ngäc v©n
- Xem thêm -
.PDF 
80 
25237 
84 
